Phân tích đoạn trích Hồn Trương Ba, da hàng thịt chọn lọc hay nhất
Phân tích hồn Trương Ba da hàng thịt - Hồn Trương Ba da hàng thịt là một tác phẩm kịch nổi tiếng của
Lưu Quang Vũ. Tác phẩm Hồn Trương Ba da hàng thịt là cuộc đối thoại căng thẳng giữa hồn và xác về
một cuộc sống thực sự có ý nghĩa.
Mục lục bài viết
Phân tích hồn Trương Ba, da hàng thịt chọn lọc hay nhất
Lưu Quang Vũ là một tài năng đa tài trong nền mỹ thuật Việt Nam từ những thế kỷ trước. Bằng tài
năng của mình, ông đã để lại nhiều tác phẩm hay và ý nghĩa như Tôi và chúng ta; Sống mãi tuổi 17;
Nàng Sita; Công chúa Ngọc Hân,… Trong đó, Hồn Trương Ba, da hàng thịt được coi là một trong những
tác phẩm đặc sắc nhất của Lưu Quang Vũ. Tác phẩm là bài ca về vẻ đẹp tâm hồn của nhân dân lao
động trong đấu tranh chống lại sự giả dối, thô tục và khát vọng hoàn thiện nhân cách của mình.
Vở kịch “Hồn Trương Ba, Da Hàng Thịt” được Lưu Quang Vũ viết năm 1981, công diễn lần đầu năm
1984, đã nhiều lần công diễn trên sân khấu cả trong và ngoài nước. Tác phẩm được lấy cảm hứng từ
một câu chuyện dân gian, thực chất là chuyển thể từ một câu chuyện cười. Trong khi tác giả bình dân
mới tạo ra tình huống trớ trêu để gây tiếng cười phê phán thì Lưu Quang Vũ lại biến nó thành bi kịch -
bi kịch tâm lý. Phân tích đoạn trích thuộc cảnh VII và cảnh cuối vở kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”.
Đến cảnh VII của vở kịch, mâu thuẫn giữa hồn và xác đã được đẩy lên cao trào, nút thắt được thắt
chặt đến mức độ cao, và cũng chính ở đó, chúng ta đã hiểu được tấn bi kịch mang tên: “Hồn Trương
Ba, da hàng thịt”. Đầu tiên là bi kịch sống, sống và tồn tại trái ngược với bản chất hồn Trương Ba. Bi
kịch này được thể hiện rõ nét qua cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba tách khỏi xác anh hàng thịt và
“xác hàng thịt còn ngồi trên chõng nay chỉ còn là cái xác”. Tâm hồn hiền lành, trong sáng và cao thượng
của Trương Ba đã bị đặt vào thân xác của anh hàng thịt thô bỉ thô lỗ, chứa đầy sức mạnh bản năng
thấp hèn. Anh ấy chỉ nghĩ về nó mọi lúc: “cái món tiết canh, cổ hũ, khấu đuôi…”. “Tôi chán cái chỗ ở
không phải của tôi này lắm rồi”…
Cuộc tranh luận giữa hồn và xác diễn ra gay gắt. Dường như có những lúc tiếng nói của xác thịt lấn át
tiếng nói của tâm hồn, đẩy tâm hồn vào thế bị động và dứt khoát phủ nhận lập luận “lí lẽ của mày là
vụn vặt” của anh hàng thịt. Tôi chỉ biết thở dài than một tiếng “Trời ơi!”. Như vậy, ta thấy hồn Trương
Ba đang ở trong tâm trạng thất vọng, đau khổ tột cùng. Những câu cảm thán ngắn gọn, vội vàng và
khát khao không ngừng nghỉ của tâm hồn đã tự nói lên điều đó. Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và
xác anh hàng thịt là ẩn dụ cho sự đấu tranh giữa hồn và xác trong một con người. Đó là tiếng nói của
bản năng và những tác động to lớn của nó đối với tâm hồn. Dù tâm hồn luôn phải đấu tranh để vượt
qua những đòi hỏi vô lý của thể xác, nhưng cũng khó tránh khỏi những ảnh hưởng đó. Hồn Trương Ba
có những biểu hiện xa lánh: trở nên thô lỗ, tát con chảy máu mồm, thèm ăn ngon, thèm rượu thịt...
Tiếp đến là bi kịch bị những người xung quanh chối bỏ, trong đó tập trung vào cuộc đối thoại giữa hồn
Trương Ba và những người thân của mình. Sự tồn tại từ trong ra ngoài của hồn Trương Ba đã khiến vợ
ông đau khổ đến mức muốn bỏ nhà ra đi khi vốn là người hiền lành, cam chịu. Cái Gái quyết liệt không
chịu nhận ông nội “Tôi không phải là cháu ông…Ông nội tôi chết rồi”, “Ông nội đời nào thô lỗ và phũ
phàng như vậy”, “Ông xấu lắm, ác lắm! Cút đi”. Anh kết tội hồn Trương Ba đã bẻ cây trong vườn, bẻ củ
sâm quý của ông ngoại bị mất, thậm chí còn làm hỏng con diều của cậu Tí... Cô gái tuy là đứa cháu gái
rất thương ông nhưng đêm nào cũng khóc thương ông, nhớ thương. và lưu giữ từng mảnh nhỏ kí ức
của anh. Nhưng cậu vẫn chỉ là một đứa trẻ nhỏ, tâm hồn ngây thơ, trong sáng và thánh thiện không
thể chấp nhận được sự thô thiển, tầm thường của tâm hồn ông nội trú ngụ trong thân xác anh hàng
thịt. Có lẽ người hiểu và thương Trương Ba nhất chính là cô con dâu nhưng trong hoàn cảnh này, chị
cũng phải thốt lên rằng: “mỗi ngày thầy một đổi khác đi, mất mát dần”. Càng thương cha chồng bao
nhiêu, cô con dâu càng tủi thân và tuyệt vọng bấy nhiêu trong câu hỏi “làm sao để thầy vẫn hiền lành,
vui vẻ, ngoan hiền như thầy ngày xưa”. Than ôi! Không có gì đau đớn và tủi hổ hơn khi bị chính những
người thân yêu của mình ruồng bỏ… Đây có lẽ là bi kịch đau đớn nhất đối với Trương Ba ở hiện tại.
Bi kịch nối tiếp bi kịch khi Đế Thích khuyên Trương nên chấp nhận vì thế gian không hoàn hảo, thể
hiện cái nhìn quan liêu, hời hợt về nhân sinh. Và đó là bi kịch của việc sửa sai và mắc sai lầm. Trương
Ba chết oan là do “lỗi lầm của ông Trời”. Để sửa lỗi, Đế Thích cho phép hồn Trương Ba nhập vào xác
anh Hàng Thịt. Tồn tại trong trạng thái mất tự nhiên đã từng khiến hồn Trương Ba nhận ra rằng: “có
những cái sai không thể sửa được. Chắp vá gượng ép chỉ càng làm sai thêm”. Cách duy nhất là cố gắng
để không sai. Nếu bạn mắc sai lầm, hãy làm một việc tốt khác để bù đắp. Khi Trương Ba nhất quyết
đòi trả xác cho anh hàng thịt, Đế Thích định cho hồn mình nhập vào cu Tí. Với quyết tâm của mình,
hồn Trương Ba đã không nhận anh mà chỉ xin Tiên Đế Thích làm lại sự sống cho Cu Tí - cậu bé ngoan
ngoãn, đáng yêu và rất thân thiết với anh và cô khi còn sống. Có lẽ chính sự lựa chọn này đã khiến hồn
Trương Ba thanh thản. Ông nhận thấy con người là một thể thống nhất, hồn và xác phải hòa hợp với
nhau. Hãy sống là chính mình. Sự bất tử của con người nằm ở ý nghĩa sống và sự nhập thể vào cuộc sống xung quanh.
Khép lại vở kịch, Trương Ba chấp nhận cái chết để không còn con quái vật hung ác mang tên “Hồn
Trương Ba Da Hàng Thịt”. Đó là một kết thúc bi thảm chứ không phải là một kết thúc có hậu như
truyện dân gian trước đây. Nhưng đây là cứu cánh chiến thắng cái ác, cái thiện và cái thiện, bản lĩnh.
Vở kịch được coi là một “bi kịch lạc quan” bởi dù Trương Ba không còn được sống tiếp nhưng những
giá trị đích thực của cuộc sống vẫn được gìn giữ. Không còn trên trần gian nhưng Trương Ba sẽ sống
mãi trong lòng người thân, bạn bè và với tất cả những gì tốt đẹp nhất.
Từ ngòi bút điêu luyện của nhà viết kịch Lưu Quang Vũ, những bi kịch hồn Trương Ba trong đoạn trích
được thể hiện sinh động, kịch tính thông qua những cuộc đối thoại và sự xung đột. Tính hấp dẫn của
kịch bản cũng như nghệ thuật xây dựng tình huống độc đáo, xây dựng và định hướng xung đột kịch
một cách phù hợp và nghệ thuật xây dựng hành động kịch sống động góp phần tạo nên thành công
cho tác phẩm. Đặc biệt, vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt được tạo nên bởi những yếu tố hoang
đường, tức là không có thật. Như vậy, nhà văn đã làm sáng tỏ một thực tế: trong xã hội cũ, tình trạng
con người không làm chủ được mình, không được sống theo ý mình mong muốn không phải là hiếm.
Hàng loạt nhân vật của Nam Cao cũng rơi vào tình cảnh éo le ấy như: Chí Phèo, Ba Cái Tí, cu Lộ...
Tóm lại, qua vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt, của tác giả Lưu Quang Vũ đã dàn dựng một cuộc đối
thoại sinh động giữa Hồn và Xác để đi đến kết luận về một cuộc sống thực sự có ý nghĩa, một cuộc
sống của xác và hồn tìm được sự hòa hợp hợp lý. . Và trong bất cứ hoàn cảnh nào, con người cũng
phải biết đứng lên đấu tranh để vươn lên những giá trị chân, thiện, mỹ, biết hoàn thiện về mọi mặt
chính là thông điệp sống đáng quý mà tác phẩm Hồn Trương Ba, Da hàng thịt mang lại.
Trên đây Luật Minh Khuê vừa giới thiệu tới bạn đọc bài viết với nội dung Phân tích đoạn trích Hồn
Trương Ba, da hàng thịt chọn lọc hay nhất. Mời bạn đọc tham khảo thêm những bài viết khác trên
trang của chúng tôi. Luật Minh Khuê xin chân thành cảm ơn!