Phân tích Dưới bóng hoàng lan của Thạch Lam | Văn mẫu lớp 10 Chân trời sáng tạo
TOP 6 mẫu phân tích bài Dưới bóng Hoàng Lan cực chất dưới đây được viết rất hay với văn phong rõ ràng, dễ hiểu có thể tự học để mở rộng, nâng cao kiến thức, sẽ giúp các em học môn Ngữ văn tốt hơn và có sự chuẩn bị tốt hơn khi học.
Chủ đề: Văn mẫu 10
Môn: Ngữ Văn 10
Sách: Chân trời sáng tạo
Thông tin:
Tác giả:
Preview text:
Dàn ý phân tích Dưới bóng hoàng lan 1. Mở bài:
Giới thiệu tác giả Thạch Lam
Giới thiệu tác phẩm Dưới bóng hoàng lan 2. Thân bài:
2.1. Nội dung chính và chủ đề của văn bản:
- Nội dung chính: Truyện kể về một lần về quê thăm bà của nhân vật Thanh sau thời
gian đi tỉnh làm ăn. Tại ngôi nhà thân thương, những kỉ niệm ngọt ngào ùa về trong
tâm trí anh. Sau vài ngày ở nhà, anh trở lại tỉnh để tiếp tục công việc. Vào ngày đi, anh
nghĩ mình sẽ trở về thường xuyên.
- Chủ đề: giá trị của tình cảm gia đình đối với mỗi cá nhân.
2.2. Phân tích nội dung:
* Tâm trạng của nhân vật Thanh khi vừa trở về nhà:
- Vẻ đẹp của không gian khu vườn và trong nhà khiến Thanh vô cùng xúc động:
Cảm xúc của Thanh khi bước vào khu vườn: "mát hẳn cả người", cảm thấy nghẹn
họng, mãi mới cất được tiếng gọi khẽ "Bà ơi".
Cảm thấy bao nhiêu sự ồn ào ở ngoài kia đều ngừng lại ở bậc cửa.
=> Đó là nỗi xúc động không nói thành lời của người con đi xa nay được trở về với mái nhà thân yêu.
* Tâm trạng của Thanh khi ở bên bà:
- Cảm động, mừng rỡ khi gặp lại bà.
- Cảm thấy mình thật nhỏ bé khi bên bà:
Sự đối lập giữa một bên là dáng người thẳng của Thanh và cái lưng còng của
bà đã diễn tả được nỗi xúc động của Thanh. Trong trái tim anh, dù đã khôn lớn,
trưởng thành nhưng anh vẫn luôn cảm thấy mình nhỏ bé khi ở bên bà.
Mỗi lần trở về, Thanh đều cảm thấy bình yên và thong thả vì anh biết ở nhà luôn có bà chờ mong.
Trong khoảnh khắc, mùi hương của cây hoàng lan làm anh nhớ lại kí ức thời thơ bé.
- Xúc động khi nhận được tình yêu thương của bà:
Nghe tiếng bà đi vào, giả vờ ngủ.
Nằm yên, không dám động đậy, chờ cho đến khi bà đi ra.
=> Cảm nhận được tình yêu thương của bà, Thanh cảm động gần ứa nước mắt.
* Cảm xúc của Thanh đối với Nga:
- Bất ngờ khi nghe thấy giọng nói quen thuộc của Nga:
Chăm chú quan sát dáng vẻ xinh xắn của Nga.
Vui vẻ ăn cơm cùng Nga, có lúc lầm tưởng Nga là em ruột của mình. - Ngại ngùng:
Nhớ lại hai bàn chân xinh xắn, lấm tấm cát của Nga ngày còn nhỏ rồi mỉm cười.
Dắt Nga đi thăm vườn, cảm thấy mái tóc Nga thoảng thoảng mùi hoàng lan.
Nghe thấy câu nói của Nga, Thanh không biết nói gì, vít cành lan ở trong tay để Nga tìm hoa. - Cảm xúc thương yêu:
Cầm lấy tay Nga, để yên trong tay mình.
=> Cảm thấy có điều gì đó dịu ngọt trong tâm hồn.
* Tâm trạng của Thanh trong buổi sáng lên tỉnh:
- Bâng khuâng, lưu luyến:
Cảm thấy nửa vui nửa buồn.
Nghĩ đến căn nhà và nghĩ đến Nga. 2.3. Đánh giá: a. Về nội dung:
- Tác phẩm đem đến cho người đọc cảm nhận được sự bình yên của mái nhà, quê hương.
Đồng thời, nó còn ca ngợi tình cảm gia đình thiêng liêng, đẹp đẽ.
b. Về nghệ thuật: - Ngôn từ tinh tế.
- Lối kể chuyện nhẹ nhàng, có sự đan xen giữa quá khứ với hiện tại.
- Giọng văn tha thiết, dịu dàng.
3. Kết bài: Khẳng định giá trị của tác phẩm.
Phân tích Dưới bóng hoàng lan - Mẫu 1
"Dưới bóng hoàng lan" của Thạch Lam là một truyện ngắn nhẹ nhàng, tinh tế mà
không kém phần sâu sắc. Trong truyện, nhân vật Thanh đã để lại ấn tượng vô cùng sâu
sắc cho độc giả. Không chỉ có sự gắn bó sâu sắc với quê hương, Thanh còn hiện lên
với tình thương yêu gia đình và tình cảm đôi lứa vô tư, trong sáng.
Đọc tác phẩm, có thể thấy, Thanh mất cha mẹ từ khi còn nhỏ. Bà chính là người thân
duy nhất, cũng là người bao bọc, yêu thương, chăm sóc, nuôi dạy anh khôn lớn. Vậy
nên, tình cảm và nỗi nhớ anh dành cho bà là rất lớn. Lấy hoàn cảnh một người con xa
xứ nay có dịp về thăm quê nhà, Thạch Lam đã miêu tả vô cùng chi tiết diễn biến tâm
trạng, tình cảm của nhân vật. Từ đó, độc giả dễ dàng rút ra cho mình những giá trị riêng tốt đẹp.
Trước tiên, Thanh là một người có sự gắn bó sâu sắc với quê hương. Khi vừa về đến
nhà, anh đã rất tận hưởng cái không khí yên bình, mát mẻ, tĩnh lặng nơi đây. Gạt bỏ
những ồn ào, nắng nóng ngoài kia, anh trở về với căn nhà cũ thân thuộc. Từ con
đường lát gạch Bát Tràng, bức tường hoa đến cây hoàng lan năm xưa, tất cả đều khiến
Thanh xúc động, nghẹn ngào. Tình yêu quê hương đã hiện hữu trong từng cung bậc
cảm xúc của nhân vật, khơi gợi lòng đồng cảm nơi người đọc.
Không chỉ vậy, Thanh còn rất yêu thương gia đình mình. Từ nhỏ đã sống với bà, được
bà chăm sóc, dạy dỗ, anh vô cùng kính trọng và biết ơn người phụ nữ hiền từ ấy.
Tiếng gọi "Bà ơi" nghẹn ngào cất lên sau bao tháng ngày xa cách. Hình bóng bà hiện
lên vẫn như những ngày xưa cũ, đưa đến cảm giác bảo vệ, che chở cho đứa cháu nhỏ.
Có lẽ vì nhận được sự săn sóc chu đáo ấy nên khi nghĩ về việc bà chỉ có một mình,
Thanh chợt thấy thương bà vô kể.
Ngoài ra, nhân vật Thanh còn hiện lên là một người tinh tế, dịu dàng trong mối tình
chớm nở với cô hàng xóm. Khi còn là những đứa trẻ, họ hồn nhiên, vô tư chơi đùa
dưới bóng cây hoàng lan cao lớn. Giờ đây, khi trưởng thành, họ gặp lại nhau, mang
theo tình cảm nhẹ nhàng, trong sáng. Thanh chăm chú quan sát từng đường nét của
Nga, hồi tưởng về quá khứ thân thiết. Anh tinh tế kéo cành hoàng lan xuống cho Nga
tìm hoa, không ngần ngại mà nắm lấy bàn tay nhỏ nhắn của cô, để yên trong tay mình.
Dù phải đi xa, Thanh vẫn tin tưởng vào người con gái ấy. Hình bóng Nga cài bông
hoa hoàng lan lên mái tóc, thủy chung mong nhớ, đợi chờ đã khắc sâu vào tâm trí anh.
Tình yêu tuy chưa được thổ lộ nhưng đã hiện hữu rất rõ nét trong lòng mỗi người.
Được miêu tả chủ yếu qua hành động và diễn biến tâm trạng, nhân vật Thanh hiện lên
vô cùng gần gũi. Cốt truyện được xây dựng nhẹ nhàng nhưng vẫn thành công mang
đến bao giá trị tốt đẹp cho độc giả. Đó là câu chuyện về một người con xa xứ với tình
yêu và sự gắn bó sâu đậm với quê hương xứ sở. Nó gắn liền với tình cảm gia đình
chân thành cùng tình yêu đôi lứa hồn nhiên, trong sáng. Tất cả đã khiến nhân vật
Thanh dễ dàng đi vào lòng người đọc.
Với truyện ngắn "Dưới bóng hoàng lan", Thạch Lam đã khẳng định tài năng cũng như
sự tinh tế của một nghệ sĩ. Tác phẩm kéo gần khoảng cách giữa độc giả và nhân vật,
khơi gợi lòng đồng cảm giữa những người con xa xứ. Từ đó, truyện đã khẳng định vị
trí và giá trị vững bền của mình trong kho tàng văn học Việt Nam.
Phân tích bài Dưới bóng hoàng lan - Mẫu 2
Thạch Lam là nhà văn hiện diện trong thời gian không dài trên văn đàn Việt Nam - chỉ
khoảng 10 năm nhưng ông vẫn được xem là nhà văn có tầm vóc. Những tác phẩm của
ông để lại cho người đọc những cảm xúc, dư vị nhẹ nhàng, thấm đẫm chất thơ, chất
trữ tình. Trong số đó, phải kể đến “Dưới bóng hoàng lan”, truyện ngắn kể về lần trở về
của nhân vật Thanh sau hai năm xa quê, qua đó thể hiện những tình cảm đẹp đẽ, sâu
sắc giữa bà - cháu, giữa Thanh - Nga, cô bạn hàng xóm cùng anh đi nhặt hoàng lan.
Không chỉ thành công về mặt nội dung, tác phẩm cũng mang những nét đặc sắc về
nghệ thuật, tiêu biểu cho phong cách văn xuôi Thạch Lam.
Nhắc đến truyện ngắn là nhắc đến một hình thức tự sự cỡ nhỏ, tập trung mô tả một
mảnh cuộc sống, một vài biến cố trong đời sống nhân vật, thông qua đó bộc lộ rõ nét
tính cách, tâm lí của nhân vật. Đặc trưng của truyện ngắn tập trung ở cốt truyện, tình
huống truyện , nghệ thuật xây dựng và khắc họa tính cách nhân vật hay những đặc
điểm về không gian, thời gian, chi tiết,... Song, đến với trang văn Thạch Lam, cốt
truyện trở thành yếu tố có phần mờ nhạt, tác phẩm của ông là những “truyện không có
cốt truyện” mà “Dưới bóng hoàng lan” là một tác phẩm như thế. “Dưới bóng hoàng
lan” không phải là một câu chuyện, cũng không tập trung ở một ý tưởng nào rõ rệt.
Câu chuyện không có mở đầu và kết thúc, không có cốt truyện nhưng “có cái gì dịu
ngọt chăng tơ đâu đây”, vương vấn trong lòng người đọc.
“Dưới bóng hoàng lan” kể về chàng trai Thanh - mồ côi cha mẹ, ở với bà từ nhỏ,
chàng trở về gặp lại ngôi nhà cũ, mảnh vườn xưa có cây hoàng lan, gặp lại người bà
hiền hậu và cô gái xinh xắn từng chơi đùa với mình thuở ấu thơ, sau hai năm xa cách.
Hôm sau, Thanh ra đi mang theo những kỉ niệm đẹp đẽ và dịu êm, cùng với hương
hoàng lan thoang thoảng, ngọt ngào. Câu chuyện Thạch Lam mang đến cho độc giả là
một mảnh chuyện đời nhỏ nhoi, bình thường nhưng ẩn sâu trong đó là những tình cảm
đơn sơ, bình dị mà đẹp đẽ, cao cả.
Sau những năm đi tỉnh xa nhà, Thanh được trở về thăm bà và đắm mình trong không
gian yên ả, thanh bình dưới bóng hoàng lan, được sống trong cảm giác yêu thương,
gần gũi bên bà và những rung cảm trước tâm hồn, vẻ đẹp người thiếu nữ, để rồi hôm
sau ra đi trong sự bịn rịn, lưu luyến. Đối với Thanh, quê hương là cả một không gian
thơ mộng, cổ tích: một con đường gạch Bát Tràng rêu phủ, bức tường xanh rêu, bể
nước trong giữa mảnh trời tan tác, và hoàng lan. Tất cả đã dẫn dắt tâm hồn người con
xa quê trở về với những điều bình dị, mộc mạc, thơm lành. Đó là tình cảm của người
bà tần tảo sớm hôm, dịu dàng trìu mến: “... rồi bà chàng, mái tóc bạc phơ, chống gậy
trúc ở ngoài vườn vào ... Bà cụ thôi nhai trầu, đôi mắt hiền từ dưới làn tóc trắng đưa
lên nhìn cháu, âu yếm và mến thương.” Đó là tình cảm thơ ngây, thuần khiết với cô
hàng xóm mà có đôi lúc chàng tưởng như em ruột của mình: Nga. Thanh gặp lại Nga
giữa khu vườn có những “búp hoa lý non và thơm rủ trong giàn,... cây hoàng lan cao
vút cành lá rủ xuống như chào đón hai người”. Hương hoàng lan dịu nhẹ mà vươn vấn
lòng người. Dưới bóng hoàng lan, một tình yêu đã chớm nở: “Mùi hoàng lan thoang
thoảng bay trong gió mát. Không lưỡng lự, Thanh cầm lấy bàn tay Nga, để yên trong
tay mình. Nga cũng đứng yên lặng.”
“Dưới bóng hoàng lan” là một truyện ngắn không có cốt truyện, chỉ như một tình
huống tâm trạng, song giàu chất thơ, chất trữ tình bởi tình huống đó đã khơi gợi tâm
trạng, cảm xúc nồng nàn, sâu sắc. Câu chuyện được kể bằng ngôi thứ ba, người kể
toàn tri giúp cho việc diễn tả nhân vật, những diễn biến tình cảm trở nên khách quan,
cụ thể hơn. Đồng thời, bằng lối ngôn ngữ miêu tả giàu hình ảnh và cảm xúc, nhà văn
đã đưa người đọc trở về với những miền quê êm đềm, yên ả của nông thôn Việt Nam:
“những vòng ánh sáng lọt qua vòm cây xuống nhảy múa theo chiều gió”, “mùi lá tươi
non phảng phất trong không khí”, “trời xanh ngắt ánh sáng”, “lá cây rung động dưới
làn gió nhẹ”,... Lời văn diễn tả chân thực thiên nhiên, đồng thời thể hiện những rung
động, cảm nhận tinh tế của tâm hồn con người.
Dưới ngòi bút đậm chất thơ của Thạch Lam, hòa cũng hương thơm của dàn thiên lý,
cây hoàng lan, nổi bật lên hình ảnh những người phụ nữ: một già, một trẻ với tình
thương, nỗi nhớ tha thiết dành cho người đi xa. Cảnh vật và tình cảm nơi đây bình dị,
đơn sơ nhưng cũng thật đậm đà, trìu mến. Có lẽ vì vậy mà tác phẩm đã được đánh giá
là “đoản thiên thanh tao và trang nhã nhất của Tự lực văn đoàn, của nền văn chương Việt Nam”.
Phân tích Dưới bóng hoàng lan - Mẫu 3
Thạch Lam là một cây bút tiêu biểu của nhóm Tự lực văn đoàn, cũng là một nhà văn
tiêu biểu của văn học Việt Nam những năm 1930- 1945. Tuy sáng tác không nhiều
nhưng những tác phẩm văn chương của Thạch Lam lại thấm đượm những giá trị nhân
văn sâu sắc, những câu chuyện của đời sống vô cùng bình dị được nhà văn đưa vào tác
phẩm với những điểm nhấn tạo thành những tác phẩm có giá trị, có sức hấp dẫn đặc
biệt đối với bao thế hệ độc giả xưa- nay. Để tìm hiểu về phong cách, tư tưởng của nhà
văn Thạch Lam, ta có thể phân tích thông qua truyện ngắn “Dưới bóng hoàng lan”.
“Dưới bóng hoàng lan” là một trong những truyện ngắn tiêu biểu của Thạch Lan, cốt
truyện nhẹ nhàng, khung cảnh làng quê gần gũi nhưng người đọc vẫn cảm nhận được
những cái độc đáo, mới lạ mà nhà văn Thạch Lam mang đến, đó chính là hương vị của
con người, của tình người. Những tình cảm ngỡ như đơn sơ, giản dị nhưng lại vô cùng
thầm kín, có sức lay động mạnh mẽ đến tâm thức, trái tim của người đọc, người nghe.
Truyện ngắn “Dưới bóng hoàng lan” viết về nhân vật Thanh thông qua một lần trở về
quê hương, thăm bà, gặp lại những người anh luôn yêu thương, tôn trọng. Truyện
ngắn còn là một khung cảnh đơn sơ, giản dị nhưng đầy chất thơ, thấm đượm hương vị
của tình người. Thanh vốn mồ côi cha mẹ từ nhỏ, người thân yêu duy nhất của Thanh
đó là bà, tuổi thơ của Thanh là một cuộc sống vất vả nhưng luôn tràn đầy hơi ấm, tình
yêu, sự chở che của người bà. Do đó, với chàng thanh niên ấy mà nói, người bà vừa là
người cha, người mẹ, cũng là người thân duy nhất của anh.
Từ khi Thanh lên thành phố công tác thì ngôi nhà vốn neo người của bà cháu anh càng
trở nên hoang vắng, quạnh quẽ hơn “Yên tĩnh quá, không một tiếng động nhỏ trong
căn vườn, tựa như bao nhiêu sự ồn ào ngoài kia đều ngừng lại trên bậc cửa”, dù xa nhà
một thời gian dài nhưng mỗi lần trở về thăm quê thì ngôi nhà ấy vẫn chẳng có sự đổi
thay nào, tựa như tình yêu thương nơi người bà vậy “ …cảnh tượng gian nhà cũ không
có gì thay đổi, cũng y như ngày chàng đi khi xưa”. Sự tĩnh lặng của căn nhà bỗng gợi
lên trong Thanh biết bao tư vị, khiến anh “…trở nên nghẹn họng”.
Chỉ qua những dòng đầu tiên của tác phẩm thôi nhưng chúng ta có thể dễ dàng nhận
thấy ở Thanh một tình yêu quê hương da diết, một thứ tình cảm gắn bó thiêng liêng
với ngôi nhà, mà trên tất cả là với người bà mà anh rất mực yêu thương, kính trọng. Vì
vậy mà mỗi lần về thăm quê, Thanh không tránh khỏi cảm giác bồi hồi, mừng rỡ, đó
là thứ tình cảm của một người con xa quê khi được trở về nơi mái nhà thân yêu, nơi
quê hương mình được sinh ra, được lớn lên “…Khi Thanh từ giã cái bức nóng của phố
xã, bước chân vào ngôi nhà mát rượi của bà, gặp lại những gì thương mến sau hai năm
xa cách. Sự chăm sóc ân cần của bà, hương ngọc lan dịu ngọt phảng phất đâu đây đem
đến chàng sự nhẹ nhõm….” Đó là sự nhẹ nhõm của tâm hồn con người luôn yêu quê, hướng về quê hương.
Các trang văn của Thạch Lam luôn vậy, nhẹ nhàng, giản dị nhưng lại có sức lay động
đến bình dị. Theo bước chân Thanh, người đọc như được hòa nhập làm một với nhân
vật, cùng trải qua bao trạng thái, cảm xúc, từ bồi hồi, mừng rỡ đến hạnh phúc ngập
tràn khi gặp lại người bà. Chỉ một câu nói của bà “Đi vào trong nhà không nắng cháu”
khiến cho người đọc xúc động khôn nguôi, sự quan tâm dù rất nhỏ bé nhưng lại thể
hiện được tình cảm, tấm lòng bao la của người bà đối với Thanh, luôn quan tâm đến
cháu từ những thứ nhỏ nhặt nhất.
Vì vậy mà dù đã khôn lớn, trưởng thành nhưng khi ở bên bà Thanh luôn cảm thấy
mình như một đứa nhỏ, được yêu thương, chăm sóc bởi bà: “Thanh đi bên bà, người
thẳng, mạnh, cạnh bà cụ gầy còng. Tuy vậy, chàng cảm thấy chính bà che chở cho
chàng, cũng như những ngày chàng còn nhỏ”. Thế mới nói tình cảm gia đình, mà ở
đây là tình bà cháu thật vĩ đại, thiêng liêng, nó làm cho con người ta cảm thấy nhỏ bé,
tâm hồn như được trở về tuổi thơ để đón nhận từng cử chỉ, từng quan tâm của những
người mà ta yêu quý nhất.
Trở về thăm nhà sau hai năm xa quê, gặp lại bà, được nhận những yêu thương, quan
tâm của bà, Thanh có cảm giác như được trở về với tuổi thơ “…tất cả những ngày
thuở nhỏ trở lại với chàng”. Sự xa cách của thời gian cũng không thể làm đổi thay
những cảnh vật ngôi nhà, càng không tác động được đến thứ tình cảm thiêng liêng,
bền vững của tình bà cháu “…Thanh vắng nhà đã gần hai năm nay, vậy mà chàng có
cảm giác như vẫn ở nhà tự bao giờ. Phong cảnh vẫn y nguyên, gian nhà vẫn tịch mịch
và bà chàng vẫn tóc bạc phơ và hiền từ”.
Tình yêu nhẹ nhàng giữa Thanh và Nga cũng khiến cho người đọc cảm thấy xúc động
bởi nó trong sáng, lại rất đáng yêu, qua những đoạn đối thoại của Thanh và Nga, lời
yêu chưa từng được nói ra nhưng ta vẫn có thể cảm nhận được bao nhiêu tình ý chứa
trong đó. Sự nhẹ nhàng, tinh tế khi Thanh cài lên mái tóc Nga bông hoa hoàng lan,
theo tôi đó chính là khoảnh khắc lãng mạn, tinh tế của đôi lứa. Dù sau đó Thanh vẫn
tiếp tục phải lên đường, Nga ở lại, mỗi năm lại tự cài lên mái tóc của mình bông hoa
hoàng lan như khi Thanh đang ở bên cạnh. Tình yêu chưa lời ngỏ, chuyện tình chưa đi
được đến hồi kết nhưng sự nhẹ nhàng của tình yêu ấy cũng đủ để lay động biết bao tâm hồn.
Chất thơ của truyện ngắn “Dưới bóng hoàng lan” còn được thể hiện rõ nét qua nhân
vật người bà. Người bà tuy xuất hiện không hẳn nhiều nhưng qua vài chi tiết, những
hành động, những lời nói quan tâm ta có thể cảm nhận trọn vẹn được tình cảm bao la
của người ba dành cho người cháu yêu thương của mình. Từ lời quan tâm “Đi vào
trong nhà không nắng cháu” đến lời thúc giục cháu đi rửa mặt rồi nghỉ ngơi “ Con rửa
mặt đi, rồi đi nghỉ không mệt. Trời nắng thế này mà con không đi xe ư?….”. Sợ cháu
mệt, bà sửa gối chiếu, dùng phất trần để phủi bụi trên giường, bà giục cháu nghỉ ngơi
còn mình thì xuống bếp nấu ăn vì sợ cháu đói.
Người bà quan tâm từng việc nhỏ nhặt nhất của người cháu. Đối với Thanh khi ở bên
bà lúc nào cũng có cảm giác được che chở, được quan tâm thì đối với bà, người cháu
dù có lớn khôn đến đâu thì với bà lúc nào cũng là một đứa nhỏ cần được yêu thương,
chăm sóc: “ …Ở đấy, bà chàng lúc nào cũng sẵn sàng chờ đợi để mến yêu chàng”.
Tình yêu thương của bà giản dị nhưng thật thiêng liêng, cao quý biết bao!
Từng cử chỉ, hành động của bà đều khiến ta cảm động, bà luôn ân cần chăm sóc cho
Thanh “Bà lại gần săn sóc buông màn, nhìn cháu và xua đuổi muỗi, gió quạt nhẹ trên
mái tóc chàng”. Tuy chỉ được miêu tả qua một câu ngăn ngủi nhưng ta dường như còn
cảm nhận được ánh mắt trìu mến, nụ cười ấm áp, hiền từ của người bà. Ánh mắt ấy là
cả trời yêu thương, quan tâm đến đứa cháu làm cho Thanh “..cảm động ứa nước mắt”,
còn đối với người đọc như được trở về với những kí ức bên người bà, mỉm cười hạnh
phúc với những kỉ niệm thân yêu của chính mình.
Truyện ngắn “Dưới bóng hoàng lan” là một câu chuyện nhẹ nhàng, giản dị nhưng đầy
tinh tế, sâu sắc, bởi nó mang đến cho người đọc cảm giác thư thái, nhẹ nhàng thông
qua câu chuyện của Thanh. Sở dĩ nó mang lại cho con người biết bao cảm xúc yêu
thương, trìu mến bởi nó khơi gợi được thứ tình cảm gắn bó, sâu kín ở mỗi người, đó là
tình yêu quê hương, tình cảm gia đình, tình yêu đầu đời.
Dưới bóng hoàng lan phân tích - Mẫu 4
Khi nhận xét về Thạch Lam, nhà văn Nguyễn Tuân đã từng viết rằng: "Lời văn Thạch
Lam nhiều hình ảnh, nhiều tìm tòi, có một cách điệu thanh thản, bình dị và sâu
sắc...Văn Thạch Lam đọng nhiều suy nghiệm, nó là cái kết tinh của một tâm hồn nhạy
cảm và từng trải về sự đời.". Quả đúng là như vậy, đọc trang văn của Thạch Lam, độc
giả luôn có cảm giác thư thái và nhẹ nhàng. Trong truyện "Dưới bóng hoàng lan",
chúng ta như được đắm mình vào không gian bình dị, thân thuộc, nơi mà ở đó luôn có
những người thân yêu chờ ta trở về.
Câu chuyện xoay quanh về một lần thăm nhà của nhân vật Thanh. Thanh đi làm ăn xa
trên tỉnh, nay anh mới về thăm bà. Trong khung cảnh bình dị của ngôi nhà, những
hình ảnh quen thuộc hiện lên trong tâm trí anh. Dưới bóng hoàng lan, anh nhớ về kỉ
niệm ấu thơ khi bên bà. Cũng vào lần về lần này, anh gặp lại Nga, người bạn thuở thơ
ấu. Anh và Nga đã có một mối tình chớm nở. Sau vài ngày ở nhà, anh trở lại tỉnh để
tiếp tục công việc. Vào ngày đi, anh nghĩ mình sẽ trở về thường xuyên. Điểm đặc biệt
là tác phẩm không có cốt truyện. Dẫu vậy, nó vẫn khiến cho người đọc không thể rời
mắt hay bỏ ngang bởi lời văn quá đẹp đẽ và thơ mộng. Văn bản cho thấy giá trị của
tình cảm gia đình đối với mỗi cá nhân. Điều này được thể hiện rõ qua cảm nhận của nhân vật Thanh.
Cảm xúc của Thanh khi trở về nhà là tâm trạng của người con đi xa nay được trở về
với mái nhà, gia đình thân yêu. Lúc bước vào khu vườn của bà, anh cảm thấy "mát
hẳn người". Khung cảnh quê hương hiện lên thật tươi đẹp, thanh bình qua hình ảnh
"ánh sáng lọt qua vòm cây xuống nhảy múa theo chiều gió" cùng "mùi lá non phảng
phất". Anh thong thả đi dọc "tường hoa thấp chạy thẳng đến đầu nhà". Bước lên thềm,
nhìn vào nhà, anh thấy "bóng tối dịu và man mát". Khi đã quen rồi, Thanh thấy mọi
thứ không có gì thay đổi, vẫn y nguyên như ngày anh đi. Cảnh tượng ấy khiến anh
không thể nói thành lời, mãi mới cất được tiền gọi khẽ "bà ơi". Tất cả đã tạo nên sự
khác biệt giữa không gian bên trong và bên ngoài khu vườn. Không gian bên trong là
không gian của kí ức ngọt ngào, của tình yêu thương và sự ấm áp. Đó là điều mà
không gian xô bồ, hỗn loạn bên ngoài khu vườn không bao giờ có được. Cảm nhận
được sự khác biệt ấy, Thanh thấy tâm hồn mình được nâng đỡ, xoa dịu sau những ồn
ào, mệt mỏi của đời sống phố thị.
Trong khoảnh khắc gặp lại bà, Thanh như vỡ òa cảm xúc, "Thanh cảm động và mừng
rỡ, chạy lại gần.". Ở bên bà, anh cảm thấy mình thật nhỏ bé. Dường như, có sự đối lập
giữa một bên là dáng người của Thanh còn một bên là cái lưng còng của bà. Tuy
nhiên, nó không khiến cho Thanh cảm thấy xa cách, mà trái lại, anh cảm thấy mình
được chở che. Mỗi lần trở về, Thanh đều cảm thấy bình yên và thong thả vì anh biết ở
nhà luôn có bà chờ mong, "Căn nhà với thửa vườn này đối với chàng như một nơi mát
mẻ và hiền lành, ở đấy bà chàng lúc nào cũng sẵn sàng chờ đợi để mến yêu chàng".
Dù đã lớn, nhưng trong con mắt của bà, Thanh vẫn là cậu bé ngày nào. Bà vẫn "không
thôi phẩy chiếc phất trần lên đầu giường", "sửa chiếu và xếp lại gối". Trong khoảnh
khắc, mùi hương của cây hoàng lan làm anh nhớ lại kí ức thời thơ bé, "Thanh nhắm
mắt ngửi hương thơm và nhớ đến cái cây ấy chàng thường hay chơi dưới gốc nhặt hoa.
Đã từ lâu lắm, ngày mới có căn nhà này, ngày cha mẹ chàng hãy còn. Rồi đến ngày
một bà một cháu quấn quýt nhau.". Nghĩ về quá khứ, Thanh thấy tâm hồn mình trở
nên nhẹ nhõm "như vừa tắm ở suối".
Nỗi xúc động càng trào dâng khi Thanh nhận được tình yêu thương của bà. Biết bà đi
vào, anh giả vờ nằm ngủ. Bà tới gần "săn sóc buông màn, nhìn cháu và xua đuổi
muỗi". Hành động của bà chan chứa biết bao nỗi thương yêu. Thấu hiểu được tình
cảm của bà, anh nằm yên, không dám động đậy, chờ cho đến khi bà đi ra. Tình thương
vô bờ ấy khiến Thanh "cảm động gần ứa nước mắt". Dòng cảm xúc miên man đan xen
giữa quá khứ và hiện tại cho thấy Thanh cũng là một người rất nhạy cảm, tinh tế.
Bên cạnh tình cảm gia đình, ta còn thấy được tình cảm lứa đôi vô tư, trong sáng. Tình
cảm của Thanh và Nga cũng có sự pha trộn giữa kỉ niệm đẹp thời thơ ấu với những
ngọt ngào, ý nhị của tình yêu. Khi nghe thấy điệu cười quen thuộc, anh "lẳng lặng
ngồi dậy, tì trên cửa sổ, cúi mình nhìn ra phía ao". Bóng cây hoàng lan đã gợi nhắc
anh về cô bé Nga ngày trước. Anh không chần chừ "chạy vùng xuống nhà ngang rồi
vui vẻ gọi "cô Nga"". Thanh vô tư ăn cơm cùng Nga, có lúc còn lầm tưởng Nga là em
ruột của mình. Dẫu vậy, ở Thanh cũng có chút ngại ngùng của người con trai biết yêu.
Khi cùng Nga đi dưới bóng hoàng lan, anh "nhớ lại đôi bàn chân xinh xắn, lấm tấm
cát" của Nga ngày còn nhỏ rồi bất giác mỉm cười. Dắt Nga đi thăm vườn, Thanh cảm
thấy mái tóc Nga thoảng thoảng mùi hoàng lan. Nghe thấy câu nói của Nga, Thanh
không biết nói gì, vít cành lan ở trong tay để cô tìm hoa. Những ngượng ngùng ấy đã
được thổi bùng lên thành cảm xúc thương yêu. Trước hôm về tỉnh, Thanh tiễn Nga ra
cổng. Anh đã cầm lấy tay Nga và để yên trong tay mình. Trong khoảnh khắc ấy,
Thanh cảm thấy có điều gì đó dịu ngọt trong tâm hồn.
Có lẽ, nỗi bâng khuâng, lưu luyến của nhân vật được thể hiện rõ nhất khi Thanh lên
tỉnh. Anh không đi ngay mà ngoảnh lại nhìn cây hoàng lan và các cây khác trong
vườn. Anh thấy nửa vui nửa buồn. Anh biết rằng căn nhà vẫn ở đó, vẫn có hình dáng
bà thân thuộc mong ngóng anh. Thanh còn nghĩ đến cả Nga, "biết rằng Nga vẫn sẽ đợi
chàng, vẫn nhớ mong chàng như ngày trước".
Hình ảnh cây hoàng lan trở đi trở lại trong văn bản chứa đựng nhiều ý nghĩa. Hình ảnh
này có thể hiểu là hình ảnh cây hoàng lan trong vườn, cũng có thể hiểu là hình ảnh
người bà tần tảo, giàu tình yêu thương. Bà cũng như cây hoàng lan, tỏa bóng che chở
cho cháu, che chở cho cả mối tình đầu tiên giữa cháu và cô bé Nga cạnh nhà. Hoàng
lan chứng kiến sự trưởng thành của hai đứa như bà trông thấy cháu trưởng thành, lớn
khôn trong vòng tay yêu thương.
Với ngôn từ tinh tế, lối kể chuyện nhẹ nhàng, giọng văn tha thiết, dịu dàng, cùng sự
đan xen giữa quá khứ với hiện tại, Thạch Lam đã đưa người đọc trở về tuổi thơ tươi
đẹp với người bà ấm áp và hình ảnh quê hương thân thuộc. Tác phẩm như một lời
nhắc nhẹ nhàng đối với những đứa con xa nhà lâu ngày chưa trở về thăm quê.
Phân tích bài Dưới bóng hoàng lan - Mẫu 5
Thạch Lam là một cây bút được coi là hàng đầu của văn xuôi Việt Nam. Thạch Lam
đã để lại rất nhiều tác phẩm có giá trị trong đó có tác phẩm “dưới bóng hoàng lan”. tác
phẩm là truyện ngắn không có cốt truyện. Nó không kể một câu chuyện mà nó gợi sâu
suy nghĩ. Thời gian đọng lại không gian tĩnh lặng hé lộ kín đáo bi kịch đời người màn
người đọc phải cảm nhận kĩ mới cảm nhận được. Đó chính là cái thú vị cái đặc sắc của tác phẩm
Chuyện kể về một chàng trai mồ côi cha mẹ … một bà một cháu quấn quýt nhau.
Thanh ra tỉnh làm rồi đi về hàng năm, các ngày nghỉ. Lần trở về này đã cách kỳ trước
hai năm. Có phải đời sống thị thành đã nhiều lúc khiến Thanh quên bằng người bà tóc
bạc phơ đang sống những ngày cuối cùng trong đời mỏi mắt trông chờ anh?đáp lại
tiếng gọi bà ơi một cái bóng nhẹ từ bên trong vụt ra rơi xuống mặt bàn anh chàng định
thần nhìn con mèo của nhà anh chàng. Thanh mỉm cười lại gần vuốt ve con mèo “Bà mày đâu”.
Cũng như bao lần Thanh trở lại ngôi nhà cũ nhưng dường như ngôi nhà thân thuộc ấy
phần nào lại khiến cho anh chàng cảm thấy hồi hộp bồi hồi đến kì lạ khiến chàng thấy
cảm động quá. Chốn Thanh về mọi thứ đều già cỗi và không đổi. Thời gian như quay
ngược lại, không gian đứng lặng. Phong cảnh vẫn y nguyên, gian nhà vẫn tịch mịch và
bà chàng vẫn tóc bạc phơ và hiền từ. Trong cảnh bình yên và thong thả của chốn xưa,
một hình ảnh tươi mát hiện lên. Khu vườn xưa hiện lên trước mắt anh chàng với con
đường Bát Tràng rêu phủ với những vòm ánh sáng lọt qua vòm cây với bức tường hoa
thấp chạy thẳng đến đầu nhà với cả một mùi lá tươi non phảng phất trong không khí.
Tất cả hiện lên trước mắt chàng thanh niên vốn quen thuộc nhưng lại rất mát mẻ và
dịu dàng đối với người anh đến lạ thường. Và hình ảnh những cô thiếu nữ xinh xắn
trong tà áo trắng, mái tóc đen lánh buông trên cổ nhỏ, bên cạnh mái tóc bạc trắng của
bà chàng cũng khiến chàng thanh niên trẻ xốn xang và hơi dao động phần nào. Chàng
cảm thấy không gian náo nhiệt ồn ào ngoài kia như đang dừng lại trên bậc cửa. Về quê
sao ta có một cảm giác thanh bình yên ổn đến thế ta dường như không còn vướng bận
bất cứ điều gì của cuộc sống nhộn nhịp ngoài kia mà chỉ còn biết thả hồn vào thiên
nhiên và cảnh vật Có lẽ chính bởi.
“Quê hương mỗi người chỉ một
Như là chỉ một mẹ thôi”
Quê hương trong tâm hôn chàng trai Thanh chính là nơi mát mẻ tu dưỡng tâm hồn
chàng. Đối với một số người về thăm quê hương như là một nghĩa vụ thì đối với một
người thanh niên trẻ như Thanh thì mỗi phút giây được về với quê hương chính là
những phút giây khiến chàng bình yên thanh thản nhất của cuộc đời. Tránh xa cuộc
sống ồn ào của nơi đô thị náo nhiệt chàng thanh niên luôn mong muốn được về với
quê hương với bến bờ hạnh phúc trong tâm hồn anh ấy. Về quê hương anh nhớ lắm
hình ảnh về bà và cả cô bé Nga hàng xóm. Đó là hình ảnh cô bé Nga hồn nhiên vui
tươi. Có lẽ chính chàng đang tự hỏi liệu đã phải là tình yêu chưa khi cô Nga nói khe
khẽ Những ngày em đến đây hái hoa, em nhớ anh quá. Văn Thạch Lam đặc biệt hay ở
những lời thân thương vô cùng giản dị như thế của con người. Thanh chẳng biết nói gì;
chàng vít một cành lan xuống giữ trong tay để Nga tìm hoa, rồi nhẹ nhàng buông ra
cho cành lại cong lên. Và trong đêm khuya khi sắp chia tay: Không lưỡng lự, Thanh
cầm lấy tay Nga, để yên trong tay mình, Nga cũng đứng lên yên lặng. Lâu lâu, Nga rút
tay khẽ nói: Thôi, em về. Và có lẽ anh nhớ nhất là những kỉ niệm về người bà dấu yêu
chàng khẽ gọi bà “bà ơi” và hình ảnh bà bắt đầu xuất hiện rồi in dần vào trong mắt
người cháu nhớ bà da diết. Bà xuất hiện dưới giàn hoa thiên lí với mái tóc bạc phơ
chống gậy trúc. Bà của Thanh đây bà thật hiền từ và nhân hậu hỏi cháu đầy yêu
thương “cháu đã về đấy ư” và nhắc nhở cháu đầy hiền từ “đi vào trong nhà không
nắng cháu”. Bà yêu thương cháu quá coi cháu vẫn như cậu bé thủa nào non nớt cần sự
che chở của bà. Đọc những câu thơ này khiến ta như muốn được ùa vào lòng bà nghe
những lời yêu thương của bà khiến ta như đang được trở về với tuổi thơ với quê hương thân thương
Có cái gì đó như sự đối lập giữa cái dáng đi thẳng thắn của Thanh và dáng đi khom
khom của bà. Nhưng sự đối lập ấy không hiện thanh cảm thấy có sự xa cách mà hơn
nữa anh còn cảm thấy như đang được bà che chở vào lòng khiến anh cảm thấy thật
nhẹ nhõm. Thanh vào nhà ngủ bà vẫn chăm sóc anh từng li từng tí anh giả vờ ngủ để
được sự chăm sóc của bà, Thanh không dám động đậy để tận hưởng được cái yêu
thương cái tình thương của bà mà anh ít khi được hưởng. Chàng cứ nhắm mắt như vậy
hưởng thụ làn gió mát lành từ cánh tay bà đem lại. Tuy nhiên một nhà văn lớn như
Thạch Lam không bao giờ lại cất công viết một cái gì vô thưởng vô phạt. Chắc chắn
ông viết Dưới bóng hoàng lan bởi ông cảm thấy một cái gì đó, một cái gì đó không
thấy được và không hiểu được nhưng rõ ràng là đang ập tới, đã cận kề những tháng
ngày dường như là cực kỳ tĩnh lặng của buổi đương thời cuộc đời ông. Vì vậy nỗi
buồn của Dưới bóng hoàng lan thực ra là nỗi đau thương, một nỗi đau thương âm
thầm, một niềm tiên cảm về cuộc đời tác giả và cả hoàn cảnh của đất nước nữa những năm tháng sau đó.
Thật sự là nỗi đau buồn, dù rằng không thể nhận thấy. Tới cổng, Thanh còn đứng lại
nhìn cây hoàng lan và các cây khác trong vườn. Bác Nhân nhanh nhảu cầm đỡ va ly
cho chàng. Thanh dặn khẽ: Bảo tôi có lời chào cô Nga nhé. Mối tình không ngỏ lời,
không tiễn đưa, không gặp được nhau lần cuối. Tất cả đều trở thành những mảnh trời
xanh tan tác. Thanh cúi nhìn bóng chàng lay động trong lòng bể với mảnh trời xanh tan.
Ngoài ra, chất thơ trong truyện ngắn “Dưới bóng Hoàng Lan” còn được thể hiện qua
những hình ảnh mang tính chất biểu tượng trữ tình – hình ảnh cây Hoàng Lan. Hình
ảnh này ta có thể hiểu đó là hình ảnh của cây Hoàng Lan nơi vườn nhà Thanh nhưng
cũng có thể hiểu đó chính là hình ảnh người bà của chàng. Bà thương cháu tha thiết vì
đứa cháu tội nghiệp không được như người, đã mất cả cha lẫn mẹ. Bà như cây lan
thoang thoảng chở che cho chàng mỗi khi chàng trở lại nhà mình, trở lại khu vườn đầy
ắp kỉ niệm của mình. Bà lặng lẽ che chở, rủ bóng mát xuống đời cháu nhà Hoàng Lan
đã rủ bóng, lặng lẽ đem hương thơm đến bên chàng lúc chàng đi xa về. Bà chính là
cây Hoàng Lan che chở cho cả mối tình đầu tiên của Thanh và Nga. Lan chứng nhân
cho tuổi thơ của hai người cũng giống như bà đã trông thấy cháu lớn lên từng ngày
trong vòng tay yêu thương của mình.
Tác phẩm như đưa ta về với tuổi thơ với người bà ấm áp với hình ảnh quê hương gần
gũi đậm đà thân thương. Tác phẩm khiến người đọc nhớ thêm về quê hương nơi có
những kỉ niệm gắn với tuổi thơ ta.
Phân tích tác phẩm Dưới bóng Hoàng Lan - Mẫu 6
Trong nền văn học trước 1945, Thạch Lam nổi lên là một nhà văn chuyên viết truyện
ngắn. Truyện của Thạch Lam không có cốt truyện, nhẹ nhàng, sâu lắng, thấm đẫm
chất trữ tình. Đó là cách viết đan xen giữa tự sự và chú trọng miêu tả đời sống nội tâm
của nhân vật. Nó khiến cho những sáng tác của ông trở nên nổi bật và rất được ưa
chuộng. Truyện ngắn "Dưới bóng hoàng lan" cũng là tác phẩm tiêu biểu cho lối viết này của nhà văn.
Thanh - nhân vật chính trong câu chuyện do mồ côi cha mẹ nên ở với bà từ nhỏ.
Trưởng thành, anh đi làm xa ở tỉnh ngoài và nay được nghỉ phép về quê. Trong truyện,
nhà văn tập trung khai thác cảm xúc của nhân vật Thanh: tình cảm anh dành cho bà,
cho cô bé hàng xóm và tình yêu quê hương. Truyện không hề có bất cứ tình tiết cao
trào, mâu thuẫn nào, chỉ đơn thuần kể lại một buổi về quê. Chính điều này đã góp
phần mang đến cho người đọc cảm giác nhẹ nhàng, yên bình. Chất trữ tình và tự sự
thấm đẫm trong những trang văn kết hợp với nội dung nhằm truyền tải thông điệp ý
nghĩa về tình người – tình cảm tuy đơn sơ giản dị nhưng lại có sức lay động mạnh mẽ,
chạm tới trái tim mọi người.
Câu chuyện bắt đầu bằng cảnh Thanh bước chân vào nhà. Ở đoạn văn đầu tiên, tác giả
đã thể hiện rõ sự đối lập giữa không gian bên trong và bên ngoài khu vườn nhà: bên
ngoài nắng gắt, ồn ào - bên trong mát mẻ, yên tĩnh. Không gian trong vườn tươi mát
khiến tâm hồn Thanh nhẹ nhõm, gạt bỏ được những mệt mỏi, xô bồ của phố thị "Tựa
như bao ồn ào ngoài kia đều ngừng lại trên bực cửa". Thạch Lam như đang ngầm
khẳng định với chúng ta rằng nhà là nơi yên bình và hạnh phúc nhất thế gian.
Thanh ở với bà từ khi còn tấm bé. Lúc trưởng thành, anh đi làm ở tỉnh xa, ít khi về
nhà thăm bà. Ngôi nhà do đó càng trở nên vắng vẻ, neo người hơn. Thế nên, khi bước
vào căn nhà vắng người, Thanh cảm thấy yên tĩnh quá. Sự yên tĩnh ấy đã tạo ra
khoảng lặng khiến Thanh nhìn ngắm lại không gian quen thuộc trước mặt. Ngôi nhà
vẫn vậy, đồ vật anh dùng từ bé đến khi trưởng thành vẫn y nguyên. Mọi thứ không có
gì thay đổi kể từ khi anh đi.
Xa bà đã lâu, Thanh mãi mới cất được tiếng gọi "Bà ơi!" nhưng không ai đáp lời, chỉ
có con mèo già quen thuộc chào đón chủ nhân đã lâu không trở về. Bước xuống giàn
thiên lí, nhìn thấy bà, anh "cảm động và mừng rỡ, chạy lại gần". Nếu như ai đã từng
xa nhà thì chắc chắn sẽ hiểu cảm giác này. Gặp lại người trong gia đình sau khoảng
thời gian xa cách, ai cũng muốn chạy ngay đến để được nằm trong vòng tay ấm áp
quen thuộc, được che chở, vỗ về. Gặp cháu, bà vẫn dịu dàng "Cháu đã về đấy ư?".
Cảm giác như đứa cháu này không phải là chàng thanh niên đi làm ăn xa ở tỉnh mà chỉ
là một cậu bé vừa đi học về, nôn nóng tìm bà để kể chuyện. Tuy bóng của bà gầy còng
đi bên cạnh Thanh dáng người thẳng, mạnh nhưng anh vẫn cảm thấy rằng bà đang che
chở cho mình. Dưới sự chăm sóc của bà, Thanh cảm động gần ứa nước mắt. Từng lời
nói hiền từ, cử chỉ săn sóc đều xuất phát từ sự yêu thương trong tận trái tim của người
bà khiến cho đứa cháu đi xa lâu ngày nay trở về cảm thấy xúc động. Đối diện với
những khó khăn ngoài kia, thật khó để có thể tìm ra một người đối xử với chúng ta ân
cần, dịu dàng như người trong gia đình. Sau tất cả, Thanh lại được trở về là một đứa
bé được bà yêu thương, chăm sóc như năm nào trong giây phút trở về.
Thanh nhìn ra phía khu vườn ngoài cửa sổ. Cây hoàng lan vẫn đứng đó, thẳng, cao vút,
xanh lá bao năm nay, chứng kiến sự đổi thay của cuộc đời. Cây cũng như đang nhìn
thấu được cảm giác bồi hồi xúc động của Thanh. Cảm giác đó chính là thứ tình cảm
thường thấy của con người khi lâu ngày không quay trở về nhà. Xao xuyến trước cảnh
vật ngỡ đã rất quen thuộc, xúc động, hạnh phúc với những cử chỉ ân cần của người
thân. Dường như ai đi xa rồi quay về cũng nhận ra được thứ mình tìm kiếm lại ở ngay
chính trong căn nhà, trong mảnh vườn, trong quê hương mình. Vậy nên, cây hoàng lan
đã tỏa ra mùi hương như tưới mát tâm hồn Thanh, giúp anh được thoải mái, nhẹ nhõm hơn.
Thanh gặp lại Nga - cô hàng xóm mà ngày bé cả hai vẫn chơi thân, giờ đã trưởng
thành thành một thiếu nữ. Hai người đứng nói chuyện trong bếp, cảm giác quen thuộc
ùa đến, "có lúc chàng lầm tưởng Nga chính là em gái ruột của mình". Để tiếp nối niềm
vui gặp gỡ, Thanh mời Nga ở lại ăn cơm chung. Trong bữa cơm, hai người nói chuyện
đầy thân tình, dành cho nhau những cái nhìn ý nhị âu yếm khiến lòng Thanh cảm thấy
rất thư thái. Anh bỗng chợt nhớ tới hai bàn chân nhỏ xinh xắn, lấm tấm cát của Nga
ngày còn nhỏ rồi chợt mỉm cười. Anh hỏi Nga về cây hoàng lan như một cái cớ để sau
bữa, hai người lại dẫn nhau ra vườn. Đến lúc này, cả hai đã trở nên thân mật như khi
còn nhỏ. Cây hoàng lan như muốn ghép đôi cho Thanh và Nga, nó tỏa hương lên tóc
Nga, khiến cho Thanh say mê đắm chìm vào cô thiếu nữ. Nga bỗng bày tỏ tấm lòng
mình "Những ngày em đến đây hái hoa, em nhớ anh quá". Là một thanh niên trẻ tuổi,
có lẽ Thanh cũng rất thẹn thùng trước lời tỏ tình trực tiếp của cô gái. Anh đã dùng
hành động "vít một cành lan xuống giữ ở trong tay để Nga tìm hoa" thay cho câu trả
lời. Vậy là, tình yêu đã nảy nở giữa chàng trai và cô thiếu nữ. Đến tối hôm đó, Thanh
đã "cầm lấy tay Nga, để yên trong tay mình" mà không chút lưỡng lự. Tình cảm của
những người trẻ đến thật nhanh và mãnh liệt. Từ những kỷ niệm thuở nhỏ đến sự rung
động về vẻ đẹp xinh xắn của cô gái, hai người đã tiến đến tình yêu, khiến Thanh muốn
trở về nhà lâu và nhiều hơn.
Sáng hôm sau, Thanh phải quay trở lại tỉnh để làm việc. Lòng anh như chia làm đôi
"nửa buồn mà lại nửa vui". Buồn vì phải tạm xa bà, xa "căn nhà như một nơi mát mẻ
và sung sướng" nhưng sớm thôi anh sẽ về. Anh sẽ quay lại với bà, với căn nhà quen
thuộc và cô gái hàng xóm vẫn nhớ mong Thanh. Câu chuyện cũng kết thúc tại đây
nhưng những thông điệp về sâu xa mà tác giả gửi gắm sẽ như hương hoa hoàng lan
quấn quýt mãi trong lòng người đọc, tạo nên dư âm khó phai.
"Dưới bóng hoàng lan" là một tác phẩm đã gieo vào trong lòng người đọc hạt giống
của tình yêu thương. Đó là tình cảm gần gũi, gắn bó với quê hương, tình yêu với gia
đình và tình đầu đầy nhẹ nhàng, trong sáng. Tác phẩm đại diện cho lối viết văn đặc
trưng của Thạch Lam: bình dị, gần gũi, trong sáng, giàu chất trữ tình. Cách hành văn
nhẹ nhàng nhưng ẩn chứa những thông điệp sâu sắc khiến cho truyện ngắn của Thạch
Lam giữ được sức sống lâu dài trong lòng độc giả.