Phân tích khổ 4 bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu hay nhất | Văn mẫu 12

Phân tích khổ 4 Việt Bắc của Tố Hữu mang đến gợi ý cách viết và 11 bài văn mẫu cực chất đạt điểm cao của các bạn học sinh giỏi trên cả nước. Phân tích Việt Bắc đoạn 4 giúp các em lớp 12 hiểu được trình tự làm bài, trình tự quan sát, biết cách liên tưởng, chỉnh sửa câu nói cho phù hợp với giọng văn của mình.

23 12 lượt tải Tải xuống

Chia sẻ Báo cáo tài liệu

Văn mẫu lớp 12: Phân tích khổ 4 bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu

Dàn ý phân tích đoạn 4 bài Việt Bắc

Dàn ý số 1

I. Mở bài

- Việt Bắc là tập thơ xuất sắc của Tố Hữu nằm trong tập thơ Việt Bắc, sáng tác

trong giai đoạn 1946 – 1954.

- Bằng lối đối đáp và cách sử dụng cặp đại từ nhân xưng “mình – ta” quen thuộc

của ca dao, bài thơ như một bài hát giao duyên thể hiện ân tình sâu đậm giữa đồng

bào Việt Bắc và người cán bộ kháng chiến về xuôi.

- Đoạn thơ này là lời người cán bộ kháng chiến về xuôi đáp lại lời nhắn nhủ của

đồng bào Việt Bắc. Trong đoạn thơ, ta thấy cảnh vật và con người Việt Bắc hiện

lên trong nỗi nhớ người đi thật đẹp và cũng thật tình nghĩa. Nỗi nhớ ấy thật thiết

tha và sâu đậm, bao phủ cả không gian, thời gian và đầy ắp tâm trạng của người

cán bộ kháng chiến.

II. Thân bài

1. Mở đầu đoạn thơ là lời đáp của người ra đi khẳng định tình cảm thuỷ

chung của mình:

“Ta với mình, mình với ta

Lòng ta sau trước mặn mà đinh ninh

Mình đi mình lại nhớ mình

Nguồn bao nhiêu nước nghĩa tình bấy nhiêu”

- Người ra đi đã khẳng định “mình đi, mình lại nhớ mình” là để trả lời cho câu hỏi

đặt ra của đồng bào Việt Bắc ở trên (“Mình đi mình có nhớ mình”…). Đây là lời

khẳng định: người cán bộ kháng chiến về thành nhưng vẫn nhớ đến những ngày

sống ở chiến khu Việt Bắc. Nói cách khác, đây là lời khẳng định phẩm chất đạo

đức của người cán bộ kháng chiến.

- “Ta – mình”, “mình – ta” quấn quýt, quyện hoà, ta với mình là một. Lòng ta sau

trước mặn mà đinh ninh. Đinh ninh là sự khẳng định chắc chắn, mãi mãi, gắn bó,

thuỷ chung với Việt Bắc. Việt Bắc là cái nôi cội nguồn của cách mạng làm sao dễ

dàng quên.

Văn mẫu lớp 12: Phân tích khổ 4 bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu

- Sự so sánh “Nguồn bao nhiêu nước nghĩa tình bấy nhiêu” đã khẳng định sự chung

thuỷ son sắt với Việt Bắc như tình yêu đôi lứa bền chặt, mãi mãi, không bao giờ

cạn như nguồn nước kia.

+ Trong tâm thức của người Việt Nam, nước nguồn được chảy ra vì công lao, tình

nghĩa vô bờ bến của người mẹ, tuôn chảy bất tận không bao giờ cạn. Bao nhiêu

nước thì bấy nhiêu nghĩa tình sâu nặng, như nghĩa mẹ tình cha.

+ “Bao nhiêu” được so sánh với “bấy nhiêu”. Đó là cách so sánh giữa một sự vô

tận với một sự vô tận. Đọc câu thơ, ta có cảm giác dường như đó không còn là

những dòng chữ im lặng nữa mà là tiếng lòng được thốt lên từ một trái tim tràn đầy

xúc động của kẻ ở người về trong giây phút li biệt.

2. Nhớ thiên nhiên thanh bình, yên ả và thơ mộng:

- Nỗi nhớ của người cán bộ kháng chiến đối với Việt Bắc vừa đa dạng, vừa cụ thể.

Trong cuộc đời, có mảnh đất nào đã đi qua, đã từng gắn bó mà khi ra đi lại không

để thương nhớ cho lòng người. Trong hoài niệm của nhà thơ, Việt Bắc không chỉ là

những ngày mưa rừng sương núi mà còn là một vùng đất thơ mộng, thanh bình,

yên ả gợi bao nỗi nhớ niềm thương:

“Nhớ gì như nhớ người yêu

Trăng lên đầu núi, nắng chiều lưng nương

Nhớ từng bản khói cùng sương

Sớm khuya bếp lửa người thương đi về.

Nhớ từng rừng nứa bờ tre

Ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê vơi đầy”

+ Nỗi nhớ Việt Bắc được so sánh như “nhớ người yêu”. Một nỗi nhớ cháy bỏng,

tha thiết, mãnh liệt. Tình yêu là nỗi nhớ, nhất là phải xa nhau thì nỗi nhớ càng cồn

cào, da diết khôn nguôi. Dường như nỗi nhớ của người cách mạng với thiên nhiên,

với đồng bào Việt Bắc có lẽ cũng không kém phần tha thiết như thế. Vì vậy, cảnh

và người phút chốc lại trở về vơi đầy trong tâm trí của người ra đi.

+ Nỗi nhớ ấy vừa được so sánh với “Trăng lên đầu núi nắng chiều lưng nương”,

vừa gắn với không gian, thời gian đầy ắp kỉ niệm:

“Trăng lên đầu núi nắng chiều lưng nương” vừa là cảnh thật vừa mang ý nghĩa

biểu tượng. Trăng là ban đêm, nắng là ban ngày. Như vậy, nỗi nhớ ở đây bao trùm

khắp cả không gian và thời gian.

Văn mẫu lớp 12: Phân tích khổ 4 bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu

Nỗi nhớ còn rộng lớn, bao phủ khắp không gian, “đầu núi”, “lưng nương”, từ

“rừng nứa”, “bờ tre” đến “ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê”. Nhớ những đêm trăng

sáng yên ả, thanh bình, những buổi chiều nắng trải vàng ấm áp trên nương. Nhớ

cảnh núi đèo, bản làng chìm trong sương khói, cảnh bếp lửa bập bùng trong mỗi

đêm đông và hình ảnh con người thân thương, tảo tần đi về hôm sớm.

+ Điệp từ “nhớ” đặt đầu các câu thơ làm nổi bật lên nỗi nhớ ngày càng mênh

mông, bất tận. Ở đoạn thơ này, thiên nhiên Việt Bắc không còn ảm đạm “những

mây cùng mù” mà ấp áp, vui tươi. Thiên nhiên, cuộc sống hiện lên vừa thực vừa

mộng, vừa đơn sơ vừa thi vị, gợi rõ nét sự riêng biệt, độc đáo, khác hẳn với bao

miền quê đất Việt. Chỉ có những con người sống, gắn bó máu thịt với Việt Bắc mới

có cái nhìn toàn diện, có nỗi nhớ da diết và cảm nhận sâu sắc, thấm thía đến như

thế:

“Khi ta ở chỉ là nơi đất ở

Khi ta đi đất đã hoá tâm hồn”

(Chế Lan Viên)

Đối với những mảnh đất giàu tình nghĩa, khi ta sống ở đó rồi, lúc ra đi ta cảm thấy

trái tim cứ dày lên biết bao nỗi vấn vương thương nhớ, nhớ cả những vật vô tri tầm

thường nhất mà ta vô tình bắt gặp:

Nhớ từng rừng nứa bờ tre

Ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê vơi đầy

3. Nhớ nhất là nếp sống của con người Việt Bắc vô cùng gian khổ nhưng nghĩa

tình sâu nặng:

“Ta đi ta nhớ những ngày

Mình đây ta đó đắng cay ngọt bùi

- Cuộc sống của đồng bào Việt Bắc tuy nghèo khó nhưng là những con người giàu

tình nghĩa. Họ sẵn sàng chia sẻ cho người cán bộ kháng chiến từng “bát cơm”, “củ

sắn lùi”, mảnh “chăn sui”. Hình ảnh thơ thật mộc mạc, giản dị như chính bản thân

cuộc sống vậy. Ở đây không phải sẻ chia những gì lớn lao như tính mệnh hay

xương máu, mà sẻ chia những sự vật bình thường nhỏ nhoi hàng ngày. Quả chẳng

là đáng bao nhiêu nhưng nghĩa tình thì rất nặng. Cuộc sống những ngày ấy tình

quân dân như cá với nước, thân tình như trong đại gia đình dân tộc Việt Nam.

III. Kết bài

Văn mẫu lớp 12: Phân tích khổ 4 bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu

- Đoạn thơ là tiếng lòng của người cán bộ kháng chiến về xuôi đối cảnh vật và con

người Việt Bắc. Trong nỗi nhớ của người ra đi, cảnh vật Việt Bắc hiện lên thật gần

gũi thân thương và thật đẹp; con người Việt Bắc tuy đời sống thiếu thốn, gian khổ

nhưng đầy tình nghĩa.

- Thể thơ lục bát quen thuộc và những hình ảnh được lấy ra từ đời sống thực tế,

điệp từ “nhớ” được lặp lại nhiều lần góp phần thể hiện thành công nỗi nhớ vừa

chân thành tha thiết, vừa mênh mông bất tận của người cán bộ về xuôi đối với Việt

Bắc, tạo nên sự rung động sâu sắc trong lòng người đọc

Dàn ý số 2

1. Mở bài

- Giới thiệu về bài thơ Việt Bắc

- Khái quát nội dung khổ thơ thứ 4

2. Thân bài

- Mượn lối đối đáp trong ca dao cùng lối xưng hô "mình-ta" làm cho lời thơ trở nên

tha thiết, ngọt ngào.

- "Ta với mình, mình với ta" câu thơ thể hiện sự đồng điệu, thống nhất trong tình

cảm của người đi- người ở lại.

- Tình cảm thủy chung, trước sau như một "sau trước mặn mà đinh ninh"

- Cách so sánh độc đáo "Nguồn bao nhiêu nước nghĩa tình bấy nhiêu":

● "Nguồn" là nơi bắt đầu của dòng nước, lúc nào cũng dồi dào, không bao giờ

vơi cạn

● Tình cảm của người cách mạng luôn sục sôi, đong đầy, không vì hoàn cảnh

thay đổi mà trở nên đổi thay.

- "như nhớ người yêu" cụ thể hóa nỗi nhớ: tha thiết, trào dâng, luôn thường trực.

- Hình ảnh "Trăng lên đầu núi nắng chiều lưng nương" mở ra bức tranh đẹp của núi

rừng và nỗi nhớ thường trực ngày đêm trong trái tim người cách mạng.

- Nỗi nhớ mở rộng theo không gian và thời gian:

● Nhớ về tất cả những gì thân thuộc nhất: rừng nứa, bờ tre, ngòi Thia, sông

Đáy, suối Lê

Văn mẫu lớp 12: Phân tích khổ 4 bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu

● Nhớ về những ngày tháng đồng cam cộng khổ chia sẻ những "đắng cay ngọt

bùi"

3. Kết bài

Khái quát giá trị nội dung, nghệ thuật của đoạn trích.

Dàn ý số 3

1. Mở bài

– Giới thiệu tác giả, tác phẩm

+ Tố Hữu là nhà thơ của lý tưởng cộng sản, lá cờ đầu của nền thơ ca cách mạng

Việt Nam.

+“Việt Bắc” là đỉnh cao của thơ Tố Hữu nói riêng và thơ ca chống Pháp nói chung.

“Việt Bắc” chính là khúc tình ca, khúc tráng ca về cách mạng, về cuộc kháng chiến

và con người kháng chiến mà cội nguồn sâu xa của nó là tình yêu đất nước, niềm

tự hào về sức mạnh của nhân dân, truyền thống ân tình, ân nghĩa, đạo lí thủy chung

của dân tộc Việt Nam.

2. Thân bài

a. Mở đầu đoạn thơ là lời đáp của người ra đi khẳng định tình cảm thuỷ chung của

mình:

– Tình nghĩa thủy chung sâu nặng của cán bộ kháng chiến với nhân dân Việt Bắc.

(Từ đầu đến “Nguồn bao nhiêu nước nghĩa tình bấy nhiêu”)

+ Mình về mình có nhớ ta/ Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng

● Hai đại từ nhân xưng “mình – ta” được sử dụng một cách ngọt ngào sâu lắng

thấm đậm chất ca dao. “Mình” là chỉ người ra đi, “ta” là chỉ người ở lại.

● Cụm từ “mười lăm năm” là trạng ngữ chỉ thời gian, chỉ độ dài gắn bó nhớ

thương vô hạn giữa người đi kẻ ở. Bốn chữ “thiết tha mặn nồng” đã cho

thấy tình cảm giữa Việt bắc và người cán bộ thật chung thủy sâu nặng, keo

sơn bền chặt.

+ “Bâng khuâng” nghĩa là nhớ nhung luyến tiếc, vui buồn lẫn lộn, “bồn chồn” là từ

láy diễn tả tâm trạng cảm xúc day dứt, hồi hộp, nôn nao trong lòng khiến cho bước

chân đi cũng ngập ngừng, bịn rịn không muốn chia xa.

Văn mẫu lớp 12: Phân tích khổ 4 bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu

+“Áo chàm” là hình ảnh hoán dụ chỉ nhân dân Việt Bắc trong buổi tiễn đưa.

+“Cầm tay” là biểu tượng của tình yêu thương đoàn kết.

+ Sáu câu hỏi của người ở lại khơi sâu vào những kỉ niệm về một chiến khu gian

khó mà nghĩa tình, thủy chung.

Điệp từ “nhớ” lặp lại 5 lần

=> Nỗi nhớ vang lên gọi về bao kỉ niệm khiến người đọc không cảm thấy đây là

cuộc phân li, mà là nỗi nhớ đã thắt chặt mọi người trong một hồi ức chung đẹp đẽ.

3. Kết bài:

Tổng kết lại vấn đề

Phân tích Việt Bắc đoạn 4 - Mẫu 1

Tố Hữu được coi như "lá cờ đầu" của thơ ca Cách mạng Việt Nam. Hồn thơ mang

đầy tính dân tộc ấy đã sáng tác ra "Việt Bắc" - tác phẩm được coi là đỉnh cao của

văn học thời kì kháng chiến. Trong đó, khổ 4 trong bài thơ là lời khẳng định về

lòng thủy chung của người ra đi cùng nỗi nhớ Việt Bắc.

Trong những ngày tháng kháng chiến chống Pháp gian khổ, Trung ương Đảng và

Chính phủ phải lui về ở khu vực Việt Bắc. Sau khi hiệp định Giơ-ne-vơ được kí,

miền Bắc được độc lập, chính quyền lại quay trở về Hà Nội. Nhân dịp này, nhà thơ

Tố Hữu đã viết bài thơ "Việt Bắc" để bày tỏ nỗi lòng của người ra đi, người ở lại

và ca ngợi kháng chiến.

Bốn câu thơ đầu của khổ bốn là lời khẳng định tình nghĩa, sự thủy chung của người

ra đi:

"Ta với mình, mình với ta

Lòng ta sau trước mặn mà đinh ninh

Mình đi, mình lại nhớ mình

Nguồn bao nhiêu nước, nghĩa tình bấy nhiêu"

Không sử dụng những từ ngữ thường thấy khi đồng bào và những cán bộ chiến sĩ

gọi nhau như "đồng chí", "bộ đội", "bà con",... Tác giả chỉ dùng cặp đại từ xưng hô

"mình" và "ta". Rõ ràng, khi so sánh hai từ này với những từ khác thường dùng, ta

thấy rõ sự thân thiết, hòa quyện giữa người đi và người ở. "Mình" đôi khi cũng là

"ta", "ta" cũng có thể là "mình". "Mình" và "ta" tuy hai mà một, gắn bó với nhau

Văn mẫu lớp 12: Phân tích khổ 4 bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu

không tách rời. Tình cảm này càng được khẳng định trong câu thơ "Lòng ta sau

trước mặn mà đinh ninh". "Sau trước" là một từ tiếng Hán mang nghĩa "thủy

chung". Đây là lời nói thể hiện tấm chân tình của người ra đi. Dù có đi xa nhưng

họ sẽ mãi nhớ về nơi đã từng gắn bó sâu nặng. Ngoài ra, "sau trước" còn là từ ngữ

chỉ thời gian dài từ quá khứ đến tương lai. Ý câu thơ muốn nói rằng cho dù trước

đây, bây giờ hay hiện tại thì vẫn luôn yêu thương, mong nhớ Việt Bắc như quê

hương của mình. Câu thơ "Nguồn bao nhiêu nước nghĩa tình bấy nhiêu" càng

khẳng định sự thủy chung, tình cảm trong sáng, thuần khiết như nước trong nguồn

mãi mãi không khô cạn. Cặp từ đối xứng "bao nhiêu" - "bấy nhiêu" cũng cho ta

thấy cái vô cùng, vô tận của nỗi nhớ, sự thủy chung không tài nào đong đếm được.

"Nhớ gì như nhớ người yêu

Trăng lên đầu núi, nắng chiều lưng nương

Nhớ từng bản khói cùng sương

Sớm khuya bếp lửa người thương đi về

Nhớ từng rừng nứa bờ tre

Ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê vơi đầy"

Cả ba cặp thơ lục bát đều bắt đầu bằng từ "nhớ" cho ta thấy cảm hứng chung của

đoạn thơ này chính là nỗi nhớ về thiên nhiên Việt Bắc thanh bình, yên ả. Sắc thái

tình cảm ấy cháy bỏng, da diết, mãnh liệt như "nhớ người yêu". Tác giả đã liệt kê

hàng loạt những địa điểm, khung cảnh để khơi gợi lại không gian của nơi núi rừng

rộng lớn. Khi thì Việt Bắc thơ mộng với ánh trăng tròn bàng bạc thấp thoáng nơi

đầu núi, khi thì ấm áp, rực rỡ dưới ánh nắng chiều chiếu trên nương rẫy. Cũng có

những lúc, bản làng bốc lên chút khói bếp nấu cơm chiều hòa cùng làn sương mờ

ảo, huyền hoặc. Người dân Việt Bắc giờ đây đã trở thành "người thương" trong

lòng tác giả. Những cảnh vật quen thuộc như "rừng nứa", "bờ tre", "Ngòi Thia",

"sông Đáy", "suối Lê" đã in đậm trong tâm trí người ra đi, trở thành nỗi nhớ không

thể nào nguôi.

Như để trả lời câu hỏi ở đoạn trên "Mình đi có nhớ những ngày", người ra đi cũng

đã đáp lại "Ta đi ta nhớ những ngày/Mình đây ta đó đắng cay ngọt bùi". Cả người

ra đi và người ở lại đều đã từng yêu thương, đùm bọc, giúp đỡ nhau, chia sẻ "đắng

cay ngọt bùi" trong suốt mười lăm năm" chống Pháp đầy gian khổ. Chính điều đó

làm nên tình quân dân gắn bó keo sơn, thân thiết, thủy chúng. Đó cũng là nguyên

nhân khiến cho người ra đi cứ ngập ngừng, bồn chồn chẳng muốn rời xa Việt Bắc.

Thành công mà "Việt Bắc" có được không chỉ nhờ nội dung sâu sắc ý nghĩa mà

còn nhờ nghệ thuật đặc sắc. Tố Hữu đã sử dụng thể thơ lục bát của dân tộc cùng

với những lời thơ đậm chất ca dao, dân ca. Ngoài ra, những hình ảnh trong bài thơ

Văn mẫu lớp 12: Phân tích khổ 4 bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu

cũng rất đỗi giản dị, gần gũi, dễ hiểu. Những yếu tố trên đều giúp cho tác phẩm trở

nên gần gũi, dễ đọc, dễ hiểu với độc giả mọi thế hệ.

Trong khổ 4 bài thơ Việt Bắc, Tố Hữu đã khẳng định tình cảm thủy chung, son sắt,

sâu nặng của người cán bộ chiến sĩ khi trở về xuôi. Họ sẽ vẫn luôn ghi nhớ khung

cảnh yên bình thơ mộng và tình cảm trong suốt mười lăm năm gắn bó cùng với bà

con nhân dân nơi núi rừng Việt Bắc. Tình quân dân thắm thiết, gần gũi như người

nhà chính là điểm nổi bật ở đoạn thơ này. Đây cũng là một bài học cho những

người lính khác, phải luôn biết yêu thương nhân dân, "lấy dân làm gốc" thì mới có

thể làm được việc lớn.

Phân tích khổ 4 Việt Bắc - Mẫu 2

Việt Bắc là bản anh hùng ca mạnh mẽ, hào hùng cũng là khúc tình ca ngọt ngào,

tha thiết về tình nghĩa quân dân trong kháng chiến. Đặc biệt, trong khổ thơ thứ 4,

nhà thơ Tố Hữu đã thể hiện đầy xúc động tình cảm gắn bó, nghĩa tình thủy chung,

son sắc giữa giữa người ra đi và người ở lại ; những người chiến sĩ cách mạng với

con người, vùng đất chiến khu.

Mượn lối đối đáp trong ca dao cùng lối xưng hô "mình-ta", nhà thơ Tố Hữu không

chỉ mở ra trước mắt người đọc không khí lưu luyến, bịn rịn của buổi chia ly mà

còn mang đến âm hưởng ngọt ngào, tha thiết tựa như một lời tâm tình:

"Ta với mình, mình với ta

Lòng ta sau trước mặn mà đinh ninh

Mình đi, mình lại nhớ mình

Nguồn bao nhiêu nước nghĩa tình bấy nhiêu..."

"Ta với mình, mình với ta" tuy hai nhưng là một, câu thơ thể hiện sự đồng điệu,

thống nhất trong tình cảm của người đi- người ở lại. Câu thơ cũng là lời hồi đáp

chắc chắn nhất về tình cảm của người ta đi "sau trước mặn mà đinh ninh". Những

tình cảm gắn bó đã có với con người và vùng đất chiến khu sẽ mãi vẹn nguyên,

sống động trong trái tim, tâm hồn của những người chiến sĩ cách mạng, trước đây

như thế nào thì sau này cũng sẽ như vậy. Cách so sánh "Nguồn bao nhiêu nước

nghĩa tình bấy nhiêu" đã bộc lộ trọn vẹn tấm lòng, tình cảm của người ra đi.

"Nguồn" là nơi bắt đầu của dòng nước, bởi vậy mà lúc nào cũng dồi dào, mạnh mẽ,

không bao giờ vơi cạn, nó cũng giống như tình cảm của người cách mạng, luôn sục

sôi, đong đầy, không vì hoàn cảnh thay đổi mà trở nên đổi thay. Cách so sánh tự

nhiên, mộc mạc nhưng lại thành công khơi dậy những tình cảm ấm áp, chân thành

của người ở lại.

Văn mẫu lớp 12: Phân tích khổ 4 bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu

Nhớ gì như nhớ người yêu

Trăng lên đầu núi, nắng chiều lưng nương

Nhớ từng bản khói cùng sương

Sớm khuya bếp lửa người thương đi về.

Nhớ từng rừng nứa bờ tre

Ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê vơi đầy

Trong những câu thơ tiếp theo, nhà thơ Tố Hữu tiếp tục giãi bày nỗi nhớ, tình

thương thông qua những câu thơ ngọt ngào, giàu hình ảnh. Nỗi nhớ vốn vô hình,

khó diễn tả bằng lời lại được nhà thơ cụ thể hóa qua một cảm xúc cụ thể "như nhớ

người yêu". Cách so sánh độc đáo, dễ gợi những liên tưởng đã thể hiện được tình

cảm tha thiết, trào dâng trong lòng mỗi người chiến sĩ khi chia tay con người, vùng

đất chiến khu để trở về xuôi. Hình ảnh "Trăng lên đầu núi nắng chiều lưng nương"

không chỉ mở ra bức tranh đẹp của núi rừng Việt Bắc mà còn khéo léo diễn tả nỗi

nhớ luôn sục sôi, thường trực ngày đêm, bao trùm cả không gian và thời gian.

Rời xa Việt Bắc, nhưng những hình ảnh thân quen của cuộc sống, con người vẫn

đong đầy nơi trái tim của những người chiến sĩ trẻ. Đó là những làn khói bảng

lảng, là không gian mờ sương của núi rừng, là hơi ấm bếp lửa, là hình ảnh người

thương "sớm khuya bếp lửa người thương đi về". Nỗi nhớ còn được cụ thể qua

những hình ảnh, địa danh quen thuộc: rừng nứa, bờ tre, ngòi Thia, sông Đáy, suối

Lê...Tính từ "vơi đầy" trong câu thơ "Ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê vơi đầy" được

sử dụng rất khéo, nó không chỉ gợi ra cái cáu đong đầy của nước nơi sông suối mà

còn là cái đong đầy của tình cảm trong tâm hồn của người ra đi.

"Ta đi, ta nhớ những ngày

Mình đây, ta đó đắng cay ngọt bùi..."

Trở về miền xuôi, những người chiến sĩ không nhớ về hình ảnh quen thuộc của núi

rừng, người thương Việt Bắc mà còn mang theo cả những kỉ niệm gắn bó trong

những ngày tháng gian khổ nhất. "Đắng cay ngọt bùi" là những gian khổ, vất vả

mà những người chiến sĩ đã cùng con người Việt Bắc trải qua. Tình cảm được

khẳng định trong hoàn cảnh gian khó càng trở nên ý nghĩa hơn cả vì trong hoạn

nạn mới thấy chân tình.

Sử dụng thể thơ lục bát đậm chất dân tộc kết hợp với lối đối đáp quen thuộc trong

ca dao, nhà thơ Tố Hữu đã mang đến bức tranh đầy màu sắc về những ân tình thủy

chung của người ra đi và người ở lại. Đó là những nghĩa tình được tạo dựng bởi sự

chân thành, gắn bó trong những ngày tháng gian khổ nhất của cả dân tộc, bởi vậy

Văn mẫu lớp 12: Phân tích khổ 4 bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu

dẫu có chia xa về địa lí, khoảng cách thì tình cảm của người ra đi vẫn luôn cháy

bỏng, trước sau như một.

Phân tích khổ 4 Việt Bắc - Mẫu 3

Tố Hữu đã dành hết tình cảm của mình lên bài thơ Việt Bắc, những xúc cảm sâu

sắc về hình ảnh của những người chiến sĩ cách mạng, họ gắn bó, nghẹn ngào nơi

chiến trường xa xăm, nơi vùng núi Việt Bắc, nhưng tâm hồn của họ vẫn mang

những nỗi nhớ quê hương, nỗi nhớ của sự thủy chung son sắt, cả bài thơ là nỗi nhớ

và tấm lòng son sắt của những người chiến sĩ cách mạng.

Tấm lòng thủy chung son sắt thể hiện sâu sắc qua từng lời thơ của Tố Hữu với

cách xây dựng hình tượng độc đáo, nỗi nhớ đang dần dâng trào trong từng lời thơ

của tác giả, với biết bao nhiêu cảm xúc đó, nỗi nhớ dường như đang chế ngự toàn

không gian trong tác phẩm. Tấm lòng của những người chiến sĩ trước sau như một,

vẫn luôn giữ tấm lòng thủy chung, son sắt, mặn lòng trước khung cảnh của quê

hương vùng núi Việt Bắc, tấm lòng đó thể hiện qua tình nghĩa, những nỗi nhớ da

diết về khung cảnh, quê hương nơi đây:

Ta với mình, mình với ta

Lòng ta sau trước mặn mà đinh ninh

Mình đi, mình lại nhớ mình

Nguồn bao nhiêu nước nghĩa tình bấy nhiêu…

Ta với mình, mình với ta, ở đây nó như hòa chung để nói một chỉnh thể, chỉnh thể

đó nghẹn ngào, có tấm lòng trước sau như một, tấm lòng son sắt, mình đi nhưng

mình lại mình lại nhớ mình, nguồn có bao nhiêu nước thì bấy nhiêu tấm lòng thủy

chung, của con người…. Nỗi nhớ đó thể hiện cảm xúc chủ đạo trong toàn bộ tác

phẩm, hình ảnh mang những cảm xúc, dâng trào, nỗi nhớ cho con người, người đọc

như đang hình dung, tưởng tượng những cảm xúc, những nghĩa tình và kỉ niệm gắn

bó với những gì đã xa xôi, nơi đây tất cả giờ chỉ là kỉ niệm.

Tác giả còn so sánh tấm lòng thủy chung đó như nước trong nguồn, nguồn bao

nhiêu nước nghĩa tình bấy nhiêu… tất cả đang dần hòa trộn trong tâm hồn của

những người chiến sĩ, tình cảm, tấm lòng đó son sắt, to lớn, mang đậm trong tâm

hồn của những người chiến sĩ cách mạng.

Nhớ gì như nhớ người yêu

Trăng lên đầu núi, nắng chiều lưng nương

Nhớ từng bản khói cùng sương

Văn mẫu lớp 12: Phân tích khổ 4 bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu

Nỗi nhớ đó da diết được tác giả so sánh với nỗi nhớ người yêu, nó cồn cào, da diết,

cháy bỏng trong tâm hồn của những người chiến sĩ, cảm xúc đó nghẹn ngào, mang

đến cho người đọc biết bao nhiêu khát khao, cảm xúc trước nỗi nhớ, nghĩa tình, sâu

lắng của những người chiến sĩ cách mạng, đang ngày đêm mong nhớ vùng đất mà

từng gắn bó máu thịt, nơi nung nấu những tâm hồn cách mạng, thể hiện được tâm

hồn của những người chiến sĩ, hết mình vì quê hương, hết mình vì sự nghiệp của

đất nước:

Sớm khuya bếp lửa người thương đi về.

Nhớ từng rừng nứa bờ tre

Nỗi nhớ đó thể hiện qua nhiều hình ảnh, dòng sông mang nặng nghĩa tình, biết bao

nhiêu hình ảnh về quê hương, đất nước, sớm khuya bên bếp lửa, mong đợi người

thương đi về, hình ảnh rừng nứa, bờ tre tất cả đang thể hiện những cảnh vật gần gũi

của những người chiến sĩ cách mạng, một thời đã từng gắn bó toàn tâm, toàn lực

của mình với vùng đất nơi đây, tất cả đang hòa chung vào tâm hồn, của những

người chiến sĩ, của cách mạng, của những năm tháng đã qua.

Ngòi Thia sông Ðáy, suối Lê vơi đầy

Ta đi, ta nhớ những ngày

Mình đây ta đó, đắng cay ngọt bùi…

Những cảm xúc đó thể hiện cảm xúc dâng trào, với nỗi nhớ đó, sự ngọt bùi, đắng

cay, cùng nhau chia sẻ, nhớ những năm tháng dày sương, gắn bó như máu thịt, biết

bao đắng cay muôn phần đều có thể hoàn thành, nỗi nhớ về vùng đất quê hương,

nơi ta đã từng gắn bó, thiết tha, cảm xúc về một miền nỗi nhớ quê hương, cảm xúc

đang trào dâng trong tâm hồn của người lính.

Đoạn thơ đã nói lên tấm lòng thủy chung, son sắt của những người lính cách mạng,

luôn hết mình vì dân tộc, nỗi nhớ đang dâng trào trong từng khoảnh khắc, nỗi nhớ,

trào dâng trong tâm hồn của những người lính.

Phân tích khổ 4 Việt Bắc - Mẫu 4

Chế Lan Viên đã từng khẳng định Thơ cần có hình cho người ta thấy có ý cho

người ta nghĩ và cần có tình để rung động trái tim. bắt rễ sâu xa từ hiện thực đời

sống chính trị tưởng như không hề lãng mạn, chất thơ bay bổng trong tác phẩm của

Tố Hữu đã làm rung động lòng người bởi những hình ảnh thân thương gần gũi và

triết lý về con người và cuộc đời bởi tình người thắm thiết đậm đà không phôi pha

theo thời gian. đoạn trích Việt Bắc là một trong những minh chứng tiêu biểu cho

Văn mẫu lớp 12: Phân tích khổ 4 bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu

khả năng lay động trái tim con người tiêu biểu cho tài năng thơ phong cách thơ Tố

Hữu một thi sĩ được mệnh danh là lá cờ đầu thơ ca cách mạng Việt Nam. Và đoạn

thơ thứ tư là một trong những khúc ca của nỗi nhớ đã để lại dấu ấn trong lòng bao

thế hệ bạn đọc.

Đoạn thơ tiếp nối những lời nhắn nhủ, tâm tình của người ở lại trao cho người ra

đi.

"Ta với mình mình với ta

Lòng ta sau trước mặn mà đinh ninh

Mình đi mình lại nhớ mình

Nguồn bao nhiêu nước nghĩa tình bấy nhiêu..."

Dường như thấu tỏ nỗi băn khoăn do dự đoán có nhớ không của người ở lại mình

ra đi đã khẳng định chắc chắn sắt son câu trả lời vang lên như một lời thề. Cặp đại

từ ta mình hòa quyện quấn quýt với lời thề thủy chung gắn bó. "Lòng ta sau trước

mặn mà đinh ninh", không bao giờ thay đổi, không bao giờ vơi cạn như nước nơi

thượng nguồn. Câu thơ "nguồn bao nhiêu nước nghĩa tình bấy nhiêu" vừa là hình

ảnh so sánh đậm màu sắc của văn học dân gian, giản dị mà sâu sắc, lại vừa như lời

đồng vọng, nguyện thề trước lời nhắn nhủ thiết tha của người ở "...nhìn sông nhớ

nguồn". Cuộc chia tay của người dân Việt Bắc và con người kháng chiến cũng đầy

bịn rịn, chất chứa nhiều nhớ thương nhưng không muốn đã đâm lễ khi những cuộc

chia tay trong văn học cổ:

"Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy

Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu

Ngàn dâu xanh ngắt một màu

Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai"

Có lẽ đây là cuộc chia tay của những con người vừa làm nên chiến thắng, đó là

cuộc chia tay trong yêu thương và cả trong niềm vui niềm tin tưởng của ngày mai

gặp lại.

Theo sau lời khẳng định thủy chung sắt son, nỗi nhớ cảnh là người Việt Bắc của về

trong tâm trí người ra đi.

“Nhớ gì như nhớ người yêu

Trăng lên đầu núi, nắng chiều lưng nương

Nhớ từng bản khói cùng sương

Sớm khuya bếp lửa người thương đi về.

Nhớ từng rừng nứa bờ tre

Văn mẫu lớp 12: Phân tích khổ 4 bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu

Ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê vơi đầy

Ta đi, ta nhớ những ngày

Mình đây, ta đó đắng cay ngọt bùi…”

Theo Chế Lan Viên, thơ Tố Hữu nói các vấn đề bằng trái tim của một người đầy

say đắm. Ở đây nỗi nhớ Việt Bắc được so sánh như nỗi "nhớ người yêu" một nỗi

nhớ cháy bỏng, nồng nàn, thiết tha, mãnh liệt. Tình yêu là nỗi nhớ, nhất là khi về

cách xa thì nỗi nhớ càng cồn cào da diết khôn nguôi. Dường như nỗi nhớ của

người cách mạng từ thiên nhiên và con người Việt Bắc có lẽ cũng không kém phần

tha thiết như thế. Tố Hữu đã lấy thước đo giá trị của nỗi nhớ trong tình yêu để cắt

nghĩa, lý giải cho tình cảm của cán bộ đối với nhân dân. Không phải là nỗi nhớ của

ý thức , của nghĩa vụ mà nhớ bằng cả trái tim yêu thương chân thành và da diết.

Câu thơ “Trăng lên đầu núi…” như được phân ra làm 2 nửa thời gian: vế đầu là

hình ảnh gợi tả đêm trăng hò hẹn của tình yêu; vế sau là hình ảnh gợi không gian

của buổi chiều lao động trên nương rẫy. Thời gian như chảy ngược - nỗi nhớ như

đi từ gần tới xa, thăm thẳm trong quá khứ. Tình yêu gắn liền với lao động; lao

động nảy sinh ra tình yêu . Câu thơ cùng lúc thể hiện hai không gian của tình yêu

và lao động, tạo nên sự hài hoà giữa nghĩa vụ và tình cảm. Vì vậy cảnh và người

phút chốc trở lại đầy vơi trong tâm trí của người ra đi.

Theo mỗi điệp khúc "nhớ" là một nét đẹp của thiên nhiên Việt Bắc, vừa hiện thực,

vừa thơ mộng, thi vị trong những không gian và thời gian khác nhau. Một vầng

trăng thấp thoáng nơi đầu núi, một ánh nắng chiếu lấp ló lương, những bản làng

bồng bềnh trong khói, trong sương, những rừng nứa bụi tre những núi đèo, ngòi

Thia, sông Đáy, suối Lê để vơi trong nỗi nhớ. Bằng phép liệt kê làm cho những kỷ

niệm khơi ra tầng tầng lớp lớp, hết hình ảnh này, đến hình ảnh khác. Những hình

ảnh “rừng nứa bờ tre” chính là nơi hẹn hò, gặp gỡ cái thở ban đầu ,lúc mới quen

nhau. Đây cũng là những danh từ chung mô tả đặc điểm của không gian Việt Bắc

với bao nét đẹp mơ mộng. Còn “Ngòi Thia , sông Đáy , suối Lê … là những địa

danh lịch sử, đã từng khắc ghi trong lịch sử Cách mạng - nơi đã diễn ra nhiều chiến

công oanh liệt. Sương khói hư vô mờ mịt mơ hồ. Nhưng đó là động thái chuẩn bị

trong một thứ ánh sáng đặc biệt hiện ra "sớm khuya bếp lửa người thương đi về".

sự đối lập giữa cái lạnh và cấm cái trừu tượng là cụ thể đã làm nổi bật tình người

ấm áp. Tấm lòng của đồng bào với cách mạng đáng quý đến nhường nào, vì thế mà

thương, mà nhớ, thương nhớ đến xót xa. Nhịp thơ mượt mà êm ái như người đọc

vào những kỉ niệm bâng khuâng. đó là những hình ảnh thân thuộc gần gũi của

thiên nhiên và con người mang đậm chất Việt Bắc. Ở đây thiên nhiên Việt Bắc

không còn ảm đạm "những mây cùng mù" nữa mà ấm áp, tươi vui. Thiên nhiên,

cuộc sống hiện lên vừa thực, vừa mộng, vừa đơn sơ của thị vị, gợi rõ nét riêng biệt

Văn mẫu lớp 12: Phân tích khổ 4 bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu

độc đáo khác hẳn với bao miền quê đất Việt. Chỉ có những con người sống gắn bó

máu thịt với Việt Bắc để có cái nhìn toàn diện của nỗi nhớ da diết da và cảm nhận

sâu sắc đến thế. Như Chế Lan Viên, một người con cũng từng gắn bó với Việt Bắc

đã viết:

"Khi ta ở, chỉ là nơi đất ở

Khi ta đi đất đã hóa tâm hồn".

Trên phông nền thiên nhiên Việt Bắc bảo làn khói sương hình ảnh con người

thoáng qua nhưng đem lại hơi ấm và màu sắc rực rỡ cho cảnh thiên nhiên. Trong

dòng ký ức đứt, nối, mở tỏ, những dòng thơ sau hình ảnh con người Việt Bắc hiện

lên thật thân thương mộc mạc gắn liền với kỷ niệm của một thời không thể nào

quên. Việt Bắc để trở thành người yêu vì thương của tác giả và của những con

người kháng chiến.

"Ta đi ta nhớ những ngày

Mình đây ta đó đắng cay ngọt bùi".

Cuộc sống của đồng bào Việt Bắc đi nhiều khó nhưng đầy ắp nghĩa tình. Trong ký

ức của người kháng chiến những tháng ngày khó khăn thiếu thốn trở nên thật ấm

áp biết bao. Dù gian nan, dù khổ cực, mình với ta vẫn gắn bó đồng hành bên nhau.

Việt Bắc ru hồn người đọc bằng giai điệu ngọt ngào, tha thiết của nỗi nhớ, sự cân

đối nhịp nhàng trong từng lời thơ, bên cạnh những hình ảnh gần gũi mà gợi cảm.

Sự kết hợp hài hòa ấy đã đánh thức dậy trong lòng người ý thức trách nhiệm với

dân tộc, tình quân dân keo sơn gắn bó, đạo lý uống nước nhớ nguồn, tự hào về

truyền thống anh hùng bất khuất, ân nghĩa, thủy chung của con người cách mạng.

Việt Bắc với tiếng thơ tha thiết, điệu thơ êm ái là khúc ca trữ tình nồng nàn sôi nổi

bậc nhất trong thơ ca cách mạng Việt Nam hiện đại.

Phân tích đoạn 4 Việt Bắc - Mẫu 5

Những năm tháng hào hùng của dân tộc đã được thơ ca văn học Cách mạng ghi lại

trong những trang văn, trang thơ. Trong đó phải kể đến tác phẩm “Việt Bắc” của

Tố Hữu là khúc ân tình thủy chung của đồng bào kháng chiến và chiến sĩ. Nổi bật

là khổ bốn - đoạn thơ là nỗi nhớ thiên nhiên và con người Việt Bắc trong kháng

chiến:

“- Ta với mình, mình với ta

Lòng ta sau trước mặn mà đinh ninh

Mình đi, mình lại nhớ mình

Văn mẫu lớp 12: Phân tích khổ 4 bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu

Nguồn bao nhiêu nước nghĩa tình bấy nhiêu…

Nhớ gì như nhớ người yêu

Trăng lên đầu núi, nắng chiều lưng nương

Nhớ từng bản khói cùng sương

Sớm khuya bếp lửa người thương đi về.

Nhớ từng rừng nứa bờ tre

Ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê vơi đầy

Ta đi, ta nhớ những ngày

Mình đây, ta đó đắng cay ngọt bùi…”

Năm 1954, kháng chiến chống thực dân Pháp thắng lợi, hoà bình được lặp lại. Chủ

tịch Hồ Chí Minh, trung ương Đảng, cán bộ và bộ đội rời Việt Bắc để trở về thủ đô

Hà Nội. Trong không gian đầy nhớ thương lưu luyến giữa nhân dân Việt Bắc và

những chiến sĩ cách mạng nhà thơ Tố Hữu đã viết bài thơ “Việt Bắc”. Đoạn trích

đã miêu tả sâu sắc cuộc chia ly giữa cán bộ và người dân Việt Bắc gợi lại cuộc

kháng chiến anh hùng mà đầy nghĩa tình. Đó là một cuộc chia tay đầy bịn rịn lưu

luyến, đầy nghĩa tình sâu đậm.

"Ta với mình, mình với ta

Lòng ta sau trước mặn mà đinh ninh

Mình đi, mình lại nhớ mình

Nguồn bao nhiêu nước nghĩa tình bấy nhiêu”

Đáp lại tình cảm của người ra đi, người ở lại cũng của người cán bộ về xuôi bày tỏ

nỗi lòng của mình với người Việt Bắc. Dù xa nhưng người chiến sĩ vẫn luôn một

dạ một lòng thủy chung hướng về Việt Bắc:

"Lòng ta sau trước mặn mà đinh ninh"

Cuộc chia tay đầy lưu luyến, bịn rịn giữa người ở lại và người ra đi: "Mình đi,

mình lại nhớ mình”. Việc sử dụng hình ảnh so sánh: "Nguồn bao nhiêu nước nghĩa

tình bấy nhiêu” là một hình ảnh đặc sắc. "Nguồn" là nơi bắt đầu của một dòng

sông, con suối vì thế lúc nào cũng tràn đầy, ở đây được so sánh với "nghĩa tình” đã

cho thấy tình cảm lúc nào cũng dạt dào và đong đầy chất chứa ko bao giờ cạn hao

đi. Tiếp đến, "nhớ gì như nhớ người yêu" tác giả sử dụng nghệ thuật so sánh rất

độc đáo so sánh nỗi nhớ của người chiến sĩ với nỗi nhớ "người yêu” một tình cảm

cháy bỏng rạo rực luôn dâng trào.

“Nhớ từng bản khói cùng sương

Sớm khuya bếp lửa người thương đi về.

Văn mẫu lớp 12: Phân tích khổ 4 bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu

Nhớ từng rừng nứa bờ tre

Ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê vơi đầy”

Người chiến sĩ nhớ về cuộc sống sinh hoạt của người dân Việt Bắc nấu bữa tối,

khói từ các ống bếp bốc ra nghi ngút. Rồi đêm tới lại bập bùng bên bếp lửa cháy

rực cùng nhau quây quần kể chuyện, múa hát. Họ nhớ về:

“Nhớ từng rừng nứa bờ tre

Ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê vơi đầy”

Nhớ những thứ thân thuộc khi ngày ngày gắn bó, với những địa điểm hết sức nổi

tiếng như: "Ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê”, "suối Lê” ở đây chính là suối Lê Nin.

Cuối cùng, đoạn thơ khép lại trở về với cách xưng hô mình và ta:

“Ta đi, ta nhớ những ngày

Mình đây, ta đó đắng cay ngọt bùi…”

"Đắng cay ngọt bùi” là những khó khăn gian khổ vất vả. “Mình đây, ta đó đắng cay

ngọt bùi…” ở đây muốn chỉ những người chiến sĩ và người dân Việt Bắc đã cùng

nhau trải qua những khó khăn, gian khổ, họ đã cùng trải qua. Với việc sử dụng

sáng tạo hài đại từ “mình - ta” với lối đối đáp giao duyên trong dân ca. Bài thơ Việt

Bắc thể hiện tính dân tộc đậm đà. Cả bài thơ khúc tình ca về cách mạng, về cuộc

kháng chiến và con người kháng chiến. Thể hiện sự gắn bó, ân tình sâu nặng với

nhân dân, đất nước trọn niềm tự hào dân tộc.Các câu thơ đậm chất dân tộc, trong

việc sử dụng hình thức đối đáp với cặp đại từ nhân xưng “mình – ta”, ngôn ngữ,

hình ảnh thơ giản dị, nhịp thơ uyển chuyển, sử dụng thể thơ dân tộc – thể thơ lục

bát… Bài thơ cho chúng ta thấy nghĩa tình của người dân Việt trong những năm

tháng khó khăn, gian khổ của cuộc chiến tranh, giành độc lập, tự do cho dân tộc.

Đoạn thơ đã khép lại nhưng lại để lại trong lòng bạn đọc những ấn tượng về hình

ảnh thiên nhiên Việt Bắc với những hình ảnh giản dị, đó là khói của bếp lửa, là

hình ảnh suối đèo, bờ tre thân thuộc… Tất cả đã để lại một hoài niệm khó quên

trong lòng người ra đi về cái nghĩa, cái tình của đồng bào thân thương cùng nhau

chia sẻ miếng cơm, manh áo trong những giây phút ngặt nghèo, từ đó cũng cho

thấy sự đoàn kết của hậu phương và tiền tuyến trong giai đoạn lịch sử thăng trầm

bấy giờ. Nó cũng là lời nhắc nhở cho thế hệ hôm nay đang được sống trong hòa

bình cần trân trọng lịch sử, trân trọng những thành quả của cha ông để lại, phát huy

những truyền thống tốt đẹp của dân tộc trong công cuộc xây dựng và bảo vệ đất

nước.

Văn mẫu lớp 12: Phân tích khổ 4 bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu

Phân tích đoạn 4 Việt Bắc - Mẫu 6

Tố Hữu từng nói: “Thơ là tiếng nói hồn nhiên của tâm hồn con người”. Ở đó,

những nỗi niềm sâu kín của trái tim mỗi thi nhân được thể hiện một cách độc đáo.

Bởi vậy, ta có dịp bắt gặp nỗi nhớ niềm thương da diết của nhà thơ Tố Hữu gửi

gắm tới quê hương cách mạng trong khổ bốn trích trong bài thơ “Việt Bắc”.

“- Ta với mình, mình với ta

Lòng ta sau trước mặn mà đinh ninh

Mình đi, mình lại nhớ mình

Nguồn bao nhiêu nước nghĩa tình bấy nhiêu…

Nhớ gì như nhớ người yêu

Trăng lên đầu núi, nắng chiều lưng nương

Nhớ từng bản khói cùng sương

Sớm khuya bếp lửa người thương đi về.

Nhớ từng rừng nứa bờ tre

Ngòi Thia sông Ðáy, suối Lê vơi đầy

Ta đi, ta nhớ những ngày

Mình đây ta đó, đắng cay ngọt bùi...”

Năm 1954, khi hiệp định Giơ-ne-vơ được ký kết mở ra trang sử mới của cách

mạng dân tộc. Các cơ quan trung ương Đảng dời quê hương cách mạng Việt Bắc -

nơi cưu mang, che chở họ trong những năm kháng chiến để trở về xuôi tiếp quản

thủ đô. Bao lưu luyến, ân tình của cán bộ Đảng và đồng bào miền núi là chất xúc

tác chắp đôi cánh cảm hứng nơi ngòi bút Tố Hữu tạo nên tác phẩm “Việt Bắc”

được coi là đỉnh cao thơ ca kháng chiến chống Pháp lúc bấy giờ. Giữa những năm

tháng kháng chiến khói lửa, văn học trở thành vũ khí động viên tinh thần yêu nước

của nhân dân, nhưng tiếng thơ Tố Hữu không giáo điều, đoạn thơ thấm đẫm nỗi

nhớ người ở lại được gợi nhắc bởi người ra đi.

Thể thơ lục bát mềm mại, giọng điệu thiết tha, tâm tình cùng với kết cấu đối đáp

quen thuộc thường đi về trong những câu hát giao duyên trong buổi tình tự, hẹn hò,

trai gái mở hội lòng gợi bầu không gian đậm chất trữ tình. Cụm từ “mình - ta”

cũng trở đi trở lại trong những câu hát huê tình nay Tố Hữu sử dựng nói tình cảm

chính trị, chuyện riêng tư bàn việc chung đã mềm hóa nội dung chính trị. Ân nghĩa

sâu nặng của đồng bào miền núi - cưu mang, che chở các chiến sĩ suốt mười lăm

năm, được khẳng định như lời thề son sắt, mãi vẹn nguyên “đinh ninh, nguồn bao

nhiêu nước nghĩa tình bấy nhiêu”. “Mình” với “ta” tuy hai mà một kết hợp cách

nói bình dị, sáng tạo nhắc nhớ truyền thống “uống nước nhớ nguồn” của ông cha

làm câu thơ giàu nhạc tính.

Văn mẫu lớp 12: Phân tích khổ 4 bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu

Điệp từ “nhớ” gợi nỗi nhớ thương khôn nguôi đậm tô tình đồng chí, nghĩa đồng

bào tạo nhịp chảy xuyên suốt dòng kỉ niệm ngọt ngào, ấm áp. Hình ảnh so sánh

“như nhớ người yêu” đậm hơi thở dân gian:

“Nhớ gì như nhớ người yêu

Trăng lên đầu núi, nắng chiều lưng nương”

Nhà thơ mượn tình yêu đôi lứa thân thiết, đằm thắm để nói tình đồng đội với nhân

dân một cách tự nhiên, thấm thía. Không gian người cất bước nhớ tới đều thấp

thoáng hình bóng của người ở lại, bao trùm đồi núi, lưng nương, khoảng thời gian

khi trăng lên, lúc chiều xuống. Nơi đây đất đã hóa tâm hồn người đi xuôi. Hình ảnh

luyến lưu người ra đi còn là bản làng, sương, khói - cuộc sống êm đềm, mộng thơ

của chốn núi non xa xôi:

“Nhớ từng bản khói cùng sương

Sớm khuya bếp lửa người thương đi về”

Khắp mọi nơi đều để lại sợi nhớ, sợi thương hình dáng “người thương đi về”.

Trong không gian ấm cúng của ánh lửa, giữa thời gian “sớm khuya” gợi sự tảo tần,

bền bỉ, sự bền chí, vững lòng trong suốt cuộc chiến đấu. “Người thương” vừa có

thể là chiến sĩ, đồng bào cùng lý tưởng, có thể là người mẹ, cô em gái… hình

tượng gợi nhiều chiều liên tưởng, mà không khô khan. Tác giả còn liệt kê một số

địa danh cụ thể “Ngòi Thia, sông Ðáy, suối Lê” - đó là những không gian vĩnh

hằng, vơi đầy con nước như nỗi lòng đong đầy của người đi và kẻ ở những ngày

tháng đậm nghĩa tình cùng trải qua bao đắng cay, ngọt bùi. Chính gian khổ đã trở

thành chất lửa thử vàng để tình nghĩa quân dân cá nước thêm gắn bó, bền chặt,

vượt lên mọi rào cản khoảng cách và thời gian để “ta” đi ta nhớ, “mình” ở mình

chẳng thể quên. Dường như cái vơi đầy của sông suối cũng chính là cái vơi đầy

của lòng người, của man mác một nỗi nhớ thương bắt nhịp trong tâm trí của người

ra đi. Bên cạnh những địa danh Cách mạng, nhà thơ còn tiếp tục kể đến những kỷ

niệm đẹp đẽ, đáng nhớ của đời sống thuở còn kháng chiến. Những hình ảnh thân

thương, cảm động của tình sẻ chia nồng ấm “bát cơm sẻ nửa”, “chăn sui đắp

cùng”, “chia củ sắn bùi” đã gợi ra cái nghĩa tình đậm sâu, sự đồng cam cộng khổ,

cùng sẻ chia gian khó của người Việt Bắc trong những tháng ngày kháng chiến

gian khổ, nhọc nhằn. Cùng với đó, hình ảnh “lớp học i tờ”, “tiếng ca vang đầu

núi”, “tiếng chày đêm nện cối” lại đưa dẫn tâm trí người đọc đến một miền ký ức

khác của đời sống kháng chiến, đó là những phút giây thanh bình, vui tươi tỏa ra từ

niềm hạnh phúc, lạc quan Cách mạng.

Văn mẫu lớp 12: Phân tích khổ 4 bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu

Nhà thơ dụng công khắc họa nỗi nhớ niềm thương của cán bộ miền xuôi tới đồng

bào miền núi, với sự kết hợp màu sắc cổ điển và hiện đại, vừa gần gũi, vừa đượm

tính dân tộc, mới mẻ. Âm hưởng thiết tha, giọng điệu tâm tình, ngọt ngào khiến tư

tưởng chính trị không khô cứng mà dễ rung động vào lòng người. Bài thơ “Việt

Bắc” chính là dấu son ghi lại nghĩa tình cách mạng thủy chung giữa cuộc kháng

chiến trường kỳ gian khó mà huy hoàng của dân tộc.

Phân tích đoạn 4 Việt Bắc - Mẫu 7

Chế Lan Viên đã từng khẳng định: “Thơ cần có hình cho người ta thấy, có ý cho

người ta nghĩ và cần có tình để rung động trái tim”. Và tác phẩm của Tố Hữu đã

làm rung động lòng người bởi những hình ảnh thân thương gần gũi và triết lý về

con người và cuộc đời. Bởi tình người thắm thiết đậm đà không phôi pha theo thời

gian. Bài thơ “Việt Bắc” là một trong những minh chứng tiêu biểu cho khả năng

lay động trái tim con người tiêu biểu cho tài năng thơ phong cách thơ Tố Hữu -

một thi sĩ được mệnh danh là lá cờ đầu thơ ca cách mạng Việt Nam. Và đoạn thơ

thứ tư là một trong những khúc ca của nỗi nhớ đã để lại dấu ấn trong lòng bao thế

hệ bạn đọc.

Đoạn thơ tiếp nối những lời nhắn nhủ, tâm tình của người ở lại trao cho người ra

đi:

"Ta với mình, mình với ta

Lòng ta sau trước mặn mà đinh ninh

Mình đi, mình lại nhớ mình

Nguồn bao nhiêu nước, nghĩa tình bấy nhiêu..."

Dường như thấu tỏ nỗi băn khoăn do dự của người ở lại, người ra đi đã khẳng định

chắc chắn sắt son câu trả lời vang lên như một lời thề. Cặp đại từ “ta - mình” hòa

quyện quấn quýt với tấm lòng thủy chung gắn bó. "Lòng ta sau trước mặn mà đinh

ninh” nghĩa là không bao giờ thay đổi, không bao giờ vơi cạn như nước nơi thượng

nguồn. Tiếp đến, câu thơ "Nguồn bao nhiêu nước nghĩa tình bấy nhiêu" vừa là hình

ảnh so sánh đậm màu sắc của văn học dân gian, giản dị mà sâu sắc, lại vừa như lời

đồng vọng, nguyện thề trước lời nhắn nhủ thiết tha của người ở "...nhìn sông nhớ

nguồn". Cuộc chia tay của người dân Việt Bắc và con người kháng chiến cũng đầy

bịn rịn, chất chứa nhiều nhớ thương nhưng không muốn đã đâm lễ khi những cuộc

chia tay trong văn học cổ:

"Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy

Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu

Văn mẫu lớp 12: Phân tích khổ 4 bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu

Ngàn dâu xanh ngắt một màu

Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai"

Có lẽ đây là cuộc chia tay của những con người vừa làm nên chiến thắng, đó là

cuộc chia tay trong yêu thương và cả trong niềm vui niềm tin tưởng của ngày mai

gặp lại.

Theo sau lời khẳng định thủy chung sắt son, nỗi nhớ cảnh là người Việt Bắc của về

trong tâm trí người ra đi.

“Nhớ gì như nhớ người yêu

Trăng lên đầu núi, nắng chiều lưng nương

Nhớ từng bản khói cùng sương

Sớm khuya bếp lửa người thương đi về.

Nhớ từng rừng nứa bờ tre

Ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê vơi đầy

Ta đi, ta nhớ những ngày

Mình đây, ta đó đắng cay ngọt bùi…”

Theo Chế Lan Viên, thơ Tố Hữu nói các vấn đề bằng trái tim của một người đầy

say đắm. Ở đây nỗi nhớ Việt Bắc được so sánh như nỗi "nhớ người yêu" một nỗi

nhớ cháy bỏng, nồng nàn, thiết tha, mãnh liệt. Tình yêu là nỗi nhớ, nhất là khi về

cách xa thì nỗi nhớ càng cồn cào da diết khôn nguôi. Dường như nỗi nhớ của

người cách mạng từ thiên nhiên và con người Việt Bắc có lẽ cũng không kém phần

tha thiết như thế. Tố Hữu đã lấy thước đo giá trị của nỗi nhớ trong tình yêu để cắt

nghĩa, lý giải cho tình cảm của cán bộ đối với nhân dân. Không phải là nỗi nhớ của

ý thức, của nghĩa vụ mà nhớ bằng cả trái tim yêu thương chân thành và da diết.

Câu thơ “Trăng lên đầu núi…” như được phân ra làm hai nửa thời gian: vế đầu là

hình ảnh gợi tả đêm trăng hò hẹn của tình yêu; vế sau là hình ảnh gợi không gian

của buổi chiều lao động trên nương rẫy. Thời gian như chảy ngược - nỗi nhớ như

đi từ gần tới xa, thăm thẳm trong quá khứ. Tình yêu gắn liền với lao động; lao

động nảy sinh ra tình yêu. Câu thơ cùng lúc thể hiện hai không gian của tình yêu

và lao động, tạo nên sự hài hoà giữa nghĩa vụ và tình cảm. Vì vậy cảnh và người

phút chốc trở lại đầy vơi trong tâm trí của người ra đi.

Theo mỗi điệp khúc "nhớ" là một nét đẹp của thiên nhiên Việt Bắc, vừa hiện thực,

vừa thơ mộng, thi vị trong những không gian và thời gian khác nhau. Một vầng

trăng thấp thoáng nơi đầu núi, một ánh nắng chiếu lấp ló lương, những bản làng

bồng bềnh trong khói, trong sương, những rừng nứa bụi tre những núi đèo, ngòi

Thia, sông Đáy, suối Lê để vơi trong nỗi nhớ. Bằng phép liệt kê làm cho những kỷ

Văn mẫu lớp 12: Phân tích khổ 4 bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu

niệm khơi ra tầng tầng lớp lớp, hết hình ảnh này, đến hình ảnh khác. Những hình

ảnh “rừng nứa bờ tre” chính là nơi hẹn hò, gặp gỡ cái thở ban đầu, lúc mới quen

nhau. Đây cũng là những danh từ chung mô tả đặc điểm của không gian Việt Bắc

với bao nét đẹp mơ mộng. Còn “Ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê” là những địa danh

lịch sử, đã từng khắc ghi trong lịch sử Cách mạng - nơi đã diễn ra nhiều chiến công

oanh liệt. Sương khói hư vô mờ mịt mơ hồ. Nhưng đó là động thái chuẩn bị trong

một thứ ánh sáng đặc biệt hiện ra "sớm khuya bếp lửa người thương đi về". Sự đối

lập giữa cái lạnh và cấm cái trừu tượng là cụ thể đã làm nổi bật tình người ấm áp.

Tấm lòng của đồng bào với cách mạng đáng quý đến nhường nào, vì thế mà