Phân Tích Kiều Hối và Nguồn Vốn Đầu Tư tại Việt Nam | Môn Kinh tế đầu tư - Đại học Kinh Tế Quốc Dân
Tỷ lệ tiết kiệm nội địa thấp là một thách thức lớn đối với các nước đang phát triển, đặc biệt là Việt Nam. Nguồn vốn trong nước không đủ đáp ứng nhu cầu tăng trưởng kinh tế và phát triển bền vững. Tài liệu được sưu tầm gồm 32 trang, giúp bạn ôn tập tốt hơn. Mời các bạn đón xem.
Môn: Kinh tế đầu tư 206 tài liệu
Trường: Trường Đại học Kinh Tế Quốc Dân 5.4 K tài liệu
Tác giả:
Preview text:
lOMoAR cPSD| 61265515
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN -------***-------
ĐỀ BÀI: Kiều hối và khả năng thu hút nguồn vốn này tại Việt Nam?
Phân tích các giải pháp nhằm tăng cường thu hút nguồn vốn này cho
hoạt động sản xuất kinh doanh trong nước. Nhóm: 2
Sinh viên thực hiện : Nguyễn Thị Bích Ngọc Phạm Thị Thanh Nga Nguyễn Chí Dũng Phạm Hải Yến Hồ Diệu Vy
Hà Nội, Ngày 25 tháng 10 năm 2023 lOMoAR cPSD| 61265515
NỘI DUNG CÔNG VIỆC ĐẢM NHIỆM STT MSV Họ và tên
Công việc đảm nhiệm 1 11224731 -
Thực trạng nguồn kiều hối tại
Nguyễn Thị Bích Ngọc Việt Nam giai đoạn 2016-2022 (trưởng nhóm) -
Phân công việc làm, tổng hợp,
chỉnh sửa nội dung bài làm, hoàn
thiện bản Word hoàn chỉnh.
- Hạn chế của nguồn vốn kiều hối
- Viết lời kết thúc 2
11224521 Phạm Thị Thanh Nga
- Kiều hối và ưu điểm của kiều hối so với các nguồn khác 3 11185704 Phạm Hải Yến 4 11226976 Hồ Diệu Vy -
Đề xuất kiến nghị giải pháp
nhằm tang cường thu hút kiều hối cho
hoạt động sản xuất kinh doanh - Viết lời mở đầu 5 11221489 Nguyễn Chí Dũng
- Thực trạng nguồn kiều hối ở Việt Nam giai đoạn 2016-2022 lOMoAR cPSD| 61265515 MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU ................................................................................................................... 4
NỘI DUNG ....................................................................................................................... 4
I. Kiều hối và ưu điểm của nguồn kiều hối so với các nguồn khác .................................. 4
1.Khái niệm, vai trò, đặc điểm của kiều hối ................................................................. 4
1.1. Khái niệm ........................................................................................................... 4
1.2. Phân loại ............................................................................................................. 5
1.3. Ý nghĩa của nguồn kiều hối ................................................................................ 5
1.4. Vai trò của kiều hối ............................................................................................. 5
1.5. Đặc điểm ............................................................................................................. 6
1.6. Điều kiện chuyển kiều hối về Việt Nam ............................................................. 7
2. Ưu điểm của kiều hối so với các nguồn khác ........................................................... 7
II. Thực trạng về nguồn kiều hối ở Việt Nam giai đoạn 2016-2022 ................................. 8
1. Quy mô nguồn kiều hối tại Việt Nam giai đoạn 2016-2022 ..................................... 8
1.1. Nguồn kiều hối của Việt Nam trong giai đoạn 2016-2022 so với các nước trên
thế giới ....................................................................................................................... 8
1.2. Quy mô kiều hối theo từng năm giai đoạn 2016-2022 của Việt Nam ................ 9
2. Mục đích sử dụng kiều hối ở Việt Nam giai đoạn 2016-2022 ................................ 12
3. Dự án sử dụng nguồn kiều hối trong giai đoạn 2016-2022 .................................... 14
III. Hạn chế của nguồn vốn kiều hối ............................................................................... 16
1. Hạn chế của nguồn vốn kiều hối ............................................................................. 16
2. Tại sao nguồn vốn kiều hối chưa chảy vào sản xuất kinh doanh tại Việt Nam? ..... 20
IV. ĐỀ XUẤT KIẾN NGHỊ, GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG CƯỜNG THU HÚT KIỀU
HỐI CHO HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT KINH DOANH ............................................... 21
LỜI KẾT THÚC ............................................................................................................. 30
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................ 30 lOMoAR cPSD| 61265515 LỜI MỞ ĐẦU
Tỷ lệ tiết kiệm nội địa thấp là một thách thức lớn đối với các nước đang phát triển,
đặc biệt là Việt Nam. Nguồn vốn trong nước không đủ đáp ứng nhu cầu tăng trưởng
kinh tế và phát triển bền vững. Để thu hút nguồn vốn từ bên ngoài, nhiều quốc gia
thường tìm đến các thị trường tài chính trong nước và quốc tế như phát hành trái phiếu
chính phủ, trái phiếu quốc tế, đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), nhận viện trợ phát triển
chính thức (ODA). Tuy nhiên, một nguồn vốn quan trọng khác thường bị bỏ qua là kiều hối.
Kiều hối là nguồn lực vàng cho phát triển kinh tế xã hội. Kiều hối có vai trò rất quan
trọng đối với nhiều nước trên thế giới, đặc biệt là các nước đang phát triển. Tại Việt
Nam, kiều hối là một trong những nguồn lực quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội,
đặc biệt trong bối cảnh kinh tế trong nước còn gặp nhiều khó khăn, đóng góp tích cực
vào việc cân bằng cán cân thanh toán, tăng cường dự trữ ngoại hối, cải thiện đời sống
của người dân và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.
Kiều hối là dòng tiền của người Việt Nam ở nước ngoài chuyển về cho thân nhân
trong nước. Đây là nguồn tài chính giá rẻ, không phải chịu lãi suất, và có tác động tích
cực đến các hoạt động kinh tế của Việt Nam. Do đó, nghiên cứu về kiều hối và khả năng
thu hút nguồn vốn này tại Việt Nam là một vấn đề cấp thiết hiện nay.
Luận văn dưới đây sẽ trình bày rõ hơn về vấn đề kiều hối và khả năng thu hút nguồn
vốn này tại Việt Nam, đồng thời phân tích các giải pháp nhằm tăng cường thu hút nguồn
vốn này cho hoạt động sản xuất kinh doanh trong nước. Nội dung bài làm được tham
khảo qua nhiều quan điểm tài liệu và có thể đã dựa trên ý chí chủ quan nên sẽ không
tránh khỏi nhiều thiếu sót và hạn chế. Chính vì vậy, nhóm rất mong được cô thông cảm
và góp ý để chúng em hoàn thành bài được hoàn thiện nhất. NỘI DUNG
I. Kiều hối và ưu điểm của nguồn kiều hối so với các nguồn khác
1.Khái niệm, vai trò, đặc điểm của kiều hối 1.1. Khái niệm
Kiều hối là ngoại tệ và tài sản do người có quốc tịch tại một quốc gia, đang cư trú tại
một đất nước khác gửi về cho người thân trong nước. lOMoAR cPSD| 61265515
Ví dụ: Bạn có người thân đang sinh sống và làm việc tại Mỹ. Người này gửi về cho
bạn (đang ở Việt Nam) một khoản tiền đều đặn mỗi năm là 200000 Đô. Do đó, 200000
Đô này được gọi là kiều hối.
Người gửi về nước ngoại hối được xem là kiều hối có thể có quốc tịch hoặc không
mang quốc tịch nhưng phải có nguồn gốc dân tộc với nước tiếp nhận ngoại hối. Các
loại tài sản được xem là kiều hối gồm nhiều loại như: tiền nước ngoài, các loại giấy tờ
có giá trị như tiển nước ngoài, vàng tiêu chuẩn quốc tế... Pháp luật Việt Nam cho phép
người Việt Nam sống ở nước ngoài được gửi về nước số lượng ngoại hối không hạn chế và được miễn thuế. 1.2. Phân loại
Các loại ngoại hối theo quy định tại Khoản 1 Điều 4 Pháp lệnh ngoại hối gồm:
+ Đồng tiền của quốc gia khác hoặc đồng tiền chung châu Âu và đồng tiền chung khác
được sử dụng trong thanh toán quốc tế và khu vực (sau đây gọi là ngoại tệ);
+ Phương tiện thanh toán bằng ngoại tệ, gồm séc, thẻ thanh toán, hối phiếu đòi nợ, hối
phiếu nhận nợ vàcác phương tiện thanh toán khác;
+ Các loại giấy tờ có giá bằng ngoại tệ, gồm trái phiếu Chính phủ, trái phiếu công ty,
kỳ phiếu, cổ phiếu và các loại giấy tờ có giá khác
+ Vàng thuộc dự trữ ngoại hối nhà nước, trên tài khoản ở nước ngoài của người cư
trú; vàng dưới dạng khối, thỏi, hạt, miếng trong trường hợp mang vào và mang ra khỏi lãnh thổ Việt Nam;
+ Đồng tiền của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong trường hợp chuyển
vào và chuyển ra khỏi lãnh thổ Việt Nam hoặc được sử dụng trong thanh toán quốc tế.
1.3. Ý nghĩa của nguồn kiều hối
Kiều hối được coi như một nguồn thu nhập quốc dân. Đối với những nước đang phát
triển như Việt Nam, khoản ngoại tệ này góp phần tạo thêm nguồn lực đáng kể cho nền
kinh tế. Trước đây, kiều hối chuyển về Việt Nam chủ yếu được sử dụng cho mục đích
tiêu dùng cá nhân. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, hoạt động đầu tư kiều hối vào
chứng khoán, bất động sản, thành lập doanh nghiệp hay đầu tư cho sản xuất kinh doanh
và dịch vụ gia tăng mạnh.
1.4. Vai trò của kiều hối
Kiều hối có vai trò rất quan trọng đối với nhiều nước trên thế giới. Đặc biệt là các
nước đang phát triển. Đối với Việt Nam, kiều hối ngày càng trở nên quan trọng. Trong
những năm gần đây, dòng kiều hối vào Việt Nam không ngừng gia tăng cả về số tuyệt
đối và số tương đối so với GDP, góp phần bù đắp thâm hụt cán cân thương mại, xóa đói
giảm nghèo, nâng cao mức sống của một bộ phận người dân nhận kiều hối. lOMoAR cPSD| 61265515
Hiện nay, ngoài kiều hối thì cũng có những hình thức chuyển tiền đa dạng khác từ
nước ngoài về Việt Nam. Chẳng hạn như: các nguồn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài
(FDI) hay viện trợ. Song, thực tế, tất cả chúng ta đều thấy được rằng kiều hối là một
nguồn ngoại tệ có tính ổn định nhất.
Thực tế cho thấy ngày càng có nhiều người chú ý và dùng dịch vụ liên quan đến
ngành nghề này. Khi các chính sách, hiệp định về giao thương, kinh tế ngày càng được
thông suốt giữa các đất nước, người Việt cũng không khó khăn hơn trong việc chuyển
kiều hối về Tổ quốc. Kiều hối ngày càng đóng vai trò cần thiết trong cuộc sống thường
nhật của người Việt Nam.
Kiều hối là tiền ngoại tệ tương đối ổn định, ngay cả khi có cuộc khủng hoảng kinh tế,
đối với những loại tài chính khác như đầu tư ngoại quốc trực tiếp và tiền viện trợ. Kiều
hối giúp cân bằng cán cân thương mại, tăng trưởng ngoại tệ dự trữ, và giúp cải thiện
đời sống của người nhận. Cụ thể, có thể kể ra như sau:
+ Kiều hối có vai trò tạo thêm nguồn lực cho nền kinh tế đất nước, giúp giảm bớt sự
mất cân đối trong cán cân thanh toán. Và, từ đó chúng làm cải thiện dự trữ ngoại hối,
giảm sức ép tăng tỷ giá,…
+ Kiều hối có tác dụng cân bằng vãng lai, tăng dự trữ ngoại hối quốc gia và làm giảm
thiểu sự phụ thuộc nguồn vốn nước ngoài. Trong đó, cũng có giảm thiểu sức ép tỷ giá của đồng đô la Mỹ.
+ Kiều hối phát triển giúp tạo thêm công ăn việc làm cho người dân bằng cách đầu tư,
kinh doanh của việt kiều. Đồng thời, chúng góp phần cải thiện ngân sách cho nhà ở, y
tế, giáo dục, ổn định đời sống người dân. 1.5. Đặc điểm
Là nguồn vốn có nhiều ưu điểm so với các nguồn vốn khác. So với các nguồn vốn
nước ngoài khác như ODA hay FDI, kiều hối ổn định hơn, tốn ít chi phí huy động hơn
và không gây gánh nặng nợ.
Kiều hối mang bản chất một nguồn vốn dưới dạng ngoại tệ vì phần lớn lượng kiều
hối chuyển về dưới dạng ngoại tệ
Kiều hối là phần tích lũy ở bên ngoài nền kinh tế, vì vậy, kiều hối là nguồn vốn đầu tư nước ngoài.
Tuy nhiên, vì rằng kiều hối có thể chuyển đổi thành tích lũy của dân cư và tư nhân
trong nước khi lượng kiều hối đã được trao cho thân nhân nên ở giai đoạn này, kiều hối
lại trở thành nguồn vốn đầu tư trong nước. lOMoAR cPSD| 61265515
1.6. Điều kiện chuyển kiều hối về Việt Nam
Để có thể chuyển tiền kiều hối về Việt Nam, bạn cần có những điều kiện đơn giản sau đây:
+ Giấy tờ chứng minh nhân thân như chứng minh nhân dân, căn cước công dân, hộ chiếu.
+ Ngoài ra, bạn còn cần cung cấp giấy tờ như giấy khai sinh, hộ khẩu.
+ Những hồ sơ, giấy tờ chứng minh mục đích chuyển tiền ra nước ngoài.
+ Bên cạnh đó, bạn cũng cần cung cấp đầy đủ các thông tin người nhận như: Họ tên
người nhận, số tài khoản nhận, tên ngân hàng nhận.
+ Bất cứ ai cũng có thể thực hiện giao dịch chuyển tiền về Việt Nam cho gia đình và
người thân, bạn bè. Đồng thời, người gửi và người nhận chỉ cần có giấy tờ hợp pháp là
được, không cần phải khai báo mục đích chuyển tiền kiều hối là gì.
+ Thủ tục tiến hành chuyển tiền kiều hối cũng rất nhanh chóng, đơn giản và không quá phức tạp, rắc rối.
2. Ưu điểm của kiều hối so với các nguồn khác
Kiều hối là “nguồn lực vàng” để phát triển kinh tế - xã hội của đất nước cũng như
góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống người dân.
Kiều hối chiếm tỉ trọng lớn trong các nguồn vốn từ bên ngoài vào Việt Nam, có giai
đoạn còn cao hơn so với vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Còn so với các nguồn
vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) thì kiều hối có giá trị lớn hơn, tăng trưởng cao
hơn ở mức 20%/năm và có tính chất ổn định hơn. Giai đoạn 2002-2017, kiều hối đóng
góp từ 6-8% tổng GDP của VN, cao hơn nhiều so với các nước phát triển, bình quân
chỉ chiếm 1-2%. Từ 2010 đến nay kiều hối đã luôn song song với FDI trở thành 2 nguồn
vốn có giá trị cao nhất và đều có xu hướng tăng dần qua hàng năm. Theo số liệu thống
kê của WB, trong giai đoạn 2013 – 2023 kiều hối luôn cao hơn FDI một lượng nhỏ và cao gấp nhiều lần ODA.
Mặc dù không phải là nguồn vốn chính thức thể hiện trên cán cân tài chính, so với
các dòng vốn khác, dòng kiều hối ít chịu tác động bởi bất ổn vĩ mô hay tỷ suất sinh lời,
ngay cả khi dòng vốn được coi là ổn định như FDI, ODA giảm, đầu tư tư nhân tháo lui,
thì dòng kiều hối vẫn ổn định, thậm chí có xu hướng tăng.
Nguồn vốn này có vai trò quan trọng giúp tăng ngoại hối quốc gia, có giai đoạn chiếm
tỉ lệ 66% dự trữ ngoại tệ quốc gia. Lợi thế lớn nhất của kiều hối là không tiềm ẩn rủi ro
như vốn FDI hay ODA. Nếu như Việt Nam phải hy sinh nguồn thu thuế và dành ưu đãi
lớn về đất đai cho thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), giảm quyền sở hữu
doanh nghiệp (DN) trong nước, tạo ra cạnh tranh với hàng hóa nội địa, ô nhiễm môi
trường, chuyển giá... ODA phải trả nợ, trả lãi suất ngày càng gia tăng, thì kiều hối lại là lOMoAR cPSD| 61265515
kênh quan trọng cho nền kinh tế bởi không hao tổn chi phí huy động trong khi lại bổ
sung vào nguồn dự trữ ngoại hối đáng kể.
Kiều hối là nguồn thu ngoại tệ ổn định, không hoàn lại và đặc biệt là, kiều hối tạo ra
nguồn vốn cho sự phát triển kinh tế nhưng không tạo gánh nặng nợ nước ngoài cho nền
kinh tế. Vì rằng kiều hối được gửi về cho thân nhân ở quê hương nên kiều hối đóng vai
trò quan trọng trong công cuộc xóa đói giảm nghèo, nâng cao đời sống người lao động;
điều này được thể hiện rõ nét thông qua lượng kiều hối từ lao động xuất khẩu gửi về.
Ngoài ra, vì kiều hối tạo nguồn ngoại tệ ổn định nên có vai trò hỗ trợ cán cân thanh toán.
II. Thực trạng về nguồn kiều hối ở Việt Nam giai đoạn 2016-2022
1. Quy mô nguồn kiều hối tại Việt Nam giai đoạn 2016-2022
1.1. Nguồn kiều hối của Việt Nam trong giai đoạn 2016-2022 so với các nước trên thế giới.
Theo Ngân hàng Thế giới (WB) và Tổ chức hợp tác quốc tế về người di cư
(KNOMAD), Việt Nam nằm trong top 10 thế giới và thứ 3 trong khu vực châu Á- Thái
Bình Dương về lượng kiều hối từ năm 2021 đến hiện tại. với khoảng 2,5% tổng kiều
hối toàn cầu năm 2017, bên cạnh một số nước Châu Á khác như Ấn Độ, Trung Quốc,
Philippin… và một vài nước Châu Phi, Châu Mỹ. Tuy nhiên xét về quy mô, tổng lượng
kiều hối của Việt Nam mới chỉ bằng 1/4 so với Ấn Độ và 1/3 so với Trung Quốc và Mexico.
Hình 1: Top 10 nước nhận kiều hối nhiều nhất năm 2021 (tỷ USD)
Theo World Bank trong giai đoạn 2016-2022 Việt Nam luôn giữ vị thế top cao về
lượng nhận kiều hối trên thế giới cụ thể: 2017 giữ vị trí thứ 10, năm 2019 đứng thứ
9,năm 2020 giữ vị trí số 9, 2021 tăng lên thứ 8, năm 2022 vẫn trong top 10 nước nhận
kiều hồi trên thế giới. Có thể thấy trong giai đoạn này lượng kiều hồi chảy về Việt Nam
luôn ở top 1 so với Thế giới và top 3 của khu vực Châu Á-Thái Bình Dương.
Riêng năm 2020, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, các thị trường chuyển tiền kiều
hối lớn Mỹ, Đức, Đài Loan, Nhật Bản, Hàn Quốc đều thực hiện chính sách giãn cách lOMoAR cPSD| 61265515
xã hội, phong tỏa để phòng dịch khiến người Việt Nam tại nước ngoài (bao gồm công
nhân xuất khẩu lao động và Việt kiều) bị ảnh hưởng lớn. Trong 6 tháng cuối năm 2020,
các nước nới lỏng biện pháp giãn cách xã hội, cùng với đó là các biện pháp kiểm soát
dịch trong nước đạt hiệu quả cao, đồng thời các TCTD và tổ chức kinh tế đã chủ động
nắm bắt tình hình và đưa ra nhiều sản phẩm kiều hối có ưu đãi hấp dẫn nên đã góp phần
thu hút lượng kiều hối ở nước ngoài chuyển về nước. Vì vậy, mặc dù lượng kiều hối
nhận được ở Việt Nam giảm nhẹ 0,65% so với năm 2019, tuy nhiên vẫn đứng trong top
10 về nguồn kiều chuyển về nước.
Năm 2022, xung đột quân sự Nga-Ucraina xảy đến, nhưng bất lợi về VND bắt đầu
xảy ra vì USD tăng vọt do thiếu hụt nguồn cung khiến cho đồng Việt Nam mất giá và tỉ
giá sẽ có diễn biến bất lợi cho VND. Tuy nhiên, trong năm 2022 nguồn kiều hối vẫn
tăng mạnh và Việt Nam vẫn tiếp tục giữ vị trí top 10 các nước nhận kiều hối nhiều nhất trên thế giới.
=> Có thể thấy nguồn kiều hối nhận về ở Việt Nam rất dồi dào và khá ổn định so với
các nước khác. Việt Nam đã xuất sắc duy trì top 10 trên thế giới và top 3 khu vực Châu
Á-Thái Bình Dương về nguồn kiều hối trong giai đoạn 2016-2022. Đây cũng là 1 điểm
sáng trong nguồn vốn từ nước.
1.2. Quy mô kiều hối theo từng năm giai đoạn 2016-2022 ngoài của Việt Nam.
Trong tổng lượng kiều hối chuyển về Việt Nam hàng năm, Mỹ là quốc gia có nhiều
kiều bào Việt Nam nhất với hơn 1,4 triệu người, đồng thời cũng gửi về VN lượng kiều
hối nhiều nhất với 55% tổng lượng, kế tiếp là Úc, Canada, Đức, Pháp, Hàn Quốc. Nếu
tính lượng USD trên đầu người thì Đức là quốc gia đứng đầu với gần 6000$. Còn về
xuất khẩu lao động, lượng kiều hối chủ yếu đến từ các thị trường xuất khẩu lao động
chính như Nhật Bản, Hàn Quốc, vùng lãnh thổ Đài Loan (Trung Quốc).
Bảng 2: Kiều hối chuyển về Việt Nam Năm Doanh số( tỷ USD)
Tăng/giảm so với năm trước (%) 2016 14 7,69 2017 15 7,14 2018 16 6,66 2019 17 6,25 2020 17,2 1,17 2021 18,1 5 lOMoAR cPSD| 61265515 2022 19 5,2
Nguồn: Ngân hàng thế giới World Bank-KNOMAD
Trong những năm qua, với chủ trương của Chính phủ về việc tạo điều kiện thuận lợi,
khuyến khích kiều bào chuyển tiền về nước, cùng với các quy định về quản lý kiều hối
luôn được thực hiện thông thoáng, phù hợp với xu thế hội nhập. Lượng kiều hối chuyển
về Việt Nam tăng ổn định qua các năm, qua đó làm tăng nguồn cung ngoại tệ cho nền
kinh tế, cải thiện cán cân thanh toán, góp phần làm tăng trưởng kinh tế của đất nước.
Năm 2016 kiều hối chuyển về nước đạt 14 tỷ USD, tăng 7,69% so với năm trước; năm
2017 đạt 15 tỷ USD, tăng 7,14%; năm 2018 đạt 16 tỷ USD, tăng 6,66% và năm 2019
đạt 17 tỷ USD, tăng 6,25%.
Trong năm 2020, đại dịch Covid-19 ảnh hưởng tiêu cực tới nền kinh tế thế giới, khiến
nhiều lao động ở nước ngoài mất việc, phải tạm nghỉ ở nhà, hoạt động kinh doanh ngưng
trệ, dẫn tới lượng kiều hối chuyển về cho người thân trong nước giảm, đa kiều hối của
các quốc gia trên thế giới đều sụt giảm mạnh từ 10-20% so với những năm trước đó.
Tuy vậy, doanh số kiều hối của Việt Nam năm 2020 vẫn đạt ở mức khá cao 17,2 tỷ
USD, tăng nhẹ 1,17% so với năm 2019.
Năm 2021, mặc dù dịch Covid-19 diễn biến phức tạp trên toàn thế giới, tiếp tục ảnh
hưởng nghiêm trọng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của các nền kinh tế, trong đó
người Việt Nam ở nước ngoài gặp rất nhiều khó khăn song vẫn quan tâm hướng về quê
hương. Đây là nguồn vốn rất quan trọng trong điều kiện đất nước gặp nhiều khó khăn
do ảnh hưởng của dịch bệnh, cần vốn đầu tư để khôi phục và phát triển kinh tế. Kiều
hối năm 2021 đạt 18,1 tỷ USD, tăng khoảng 5% so với năm 2020, trong số đó, lượng
kiều hối gửi qua các tổ chức tín dụng khoảng 7%, các công ty kiều hối 28%, qua bưu điện 2% …
Năm 2022, trong bối cảnh đại dịch COVID-19 ảnh hưởng lớn tới nền kinh tế toàn
cầu trong 2 năm qua, đi kèm với lạm phát leo thang tại nhiều quốc gia, dòng kiều hối
về Việt Nam vẫn khá ổn định so với các năm trước. Cụ thể, theo số liệu của WB và
KNOMAD, tổng lượng kiều hối về Việt Nam tăng trưởng gần 5% trong năm 2022.
Mức tăng này tương đương khoảng 1 tỷ USD và đạt gần 19 tỷ USD, nằm trong top 3
quốc gia nhận tiền kiều hối nhiều nhất khu vực châu Á - Thái Bình Dương và thuộc top
10 quốc gia trên thế giới về nhận kiều hối.
Trong hơn 10 năm trở lại đây, lượng kiều hối đều tăng với cấp số cộng ổn định
mặc dù chịu ảnh hưởng của lạm phát và dịch bệnh. Năm 2022, WB ghi nhận nguồn
kiều hối 19 tỉ USD, tốc độ tăng trưởng 5,2% và dự báo tốc độ tăng 3,64,5% năm 2023: lOMoAR cPSD| 61265515
Hình 2: Nguồn kiều hối đổ vào Việt Nam trong 10 năm giai đoạn 2012-2022
Nhìn chung tỷ lệ tăng trưởng kiều hối giai đoạn 2012-2022 có xu hướng giảm và rõ nét
nhất là giai đoạn 2016-2022. Từ sơ đồ ta có thể thấy giai đoạn 2016-2022 tỷ lệ tăng
trưởng giảm khá đều, chỉ có năm 2020 do ảnh hưởng của đại dịch Covid nên dù quy
mô kiều hối vẫn tăng nhưng tỷ lệ tăng trưởng so với năm 2019 thì lại giảm sâu xuống 1,17%.
Tỉnh thành có lượng kiều hối đổ về nhiều nhất cả nước là TP.HCM, vì thành phố luôn
tạo thuận lợi cho kiều bào chuyển tiền về nước, cải thiện thủ tục thu hút kiều hối thông
thoáng hơn, triển khai thêm các phương thức thanh toán bằng công nghệ, thực hiện các
giao dịch chi trả…Từ nhiều năm qua, thành phố này luôn là địa phương dẫn đầu cả
nước về lượng kiều hối chuyển về và chiếm khoảng 40-50% lượng kiều hối của cả nước.
Nhìn lại lượng kiều hối chuyển về trong giai đoạn 2016-2022 tại thành phố luôn đạt
mức tăng trưởng khá. Năm 2018, lượng kiều hối chuyển về đạt 4,7 tỉ USD, tăng 8,8%;
năm 2019 đạt 5,45 tỉ USD, tăng 15,8%; năm 2020 đạt 6,09 tỉ USD, tăng 11,8%; năm
2021 đạt 7,07 tỉ USD, tăng 16% và năm 2022 đạt 6,6 tỉ USD, giảm 7%. Đây có thể là
lợi thế trong kinh tế của thành phố vì lượng tiền kiều hối đổ về đa số được dùng để đầu tư.
Ngoài ra còn phải kể đến Nghệ An, một trong những địa phương có lượng kiều bào
ở nước ngoài cũng như đón nhận dòng kiều hối lớn. Riêng trong lĩnh vực xuất khẩu lao
động, năm 2021 Nghệ An đã đưa 11.210 người đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng.
Năm 2022, ước tính con số này khoảng 13.550 người. Mức kiều hối bình quân gửi về
quê từ 15-30 triệu/người/tháng (nguồn Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Nghệ
An). Đó là chưa tính đến những người đang định cư ở nước ngoài hay đi du học rồi ở lại làm việc. lOMoAR cPSD| 61265515
2. Mục đích sử dụng kiều hối ở Việt Nam giai đoạn 2016-2022
Bảng 3: Thống kê mục đích sử dụng kiều hối tại Việt Nam Năm Tiêu
Gửi tiết Sản xuất - kinh Bất động Mục đích dùng kiệm doanh sản khác 2010-2013 5 - 7 30 27 - 30 16 - 17 20 (vàng) 2014 35 11 16 30 8 2015 7,4 0 70,6 22 0 2016-2022 12 13 50-53 22-25 0 Đơn vị: %
Kinh tế vĩ mô của đất nước ổn định hơn, lạm phát thấp đã tạo điều kiện hỗ trợ
NHNN giữ ổn định giá trị VND so với đồng USD, qua đó tạo niềm tin cho người Việt
Nam ở nước ngoài gửi tiền về Việt Nam. Theo ông Vũ Hồng Nam, Thứ trưởng Bộ
Ngoại giao, Chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài, kiều hối
ngày càng được sử dụng có hiệu quả hơn. Và mục đích sử dụng kiều hối 2016-2022 có
sự thay đổi rõ rệt so với giai đoạn trước 2010-2015. Nếu như giai đoạn trước nguồn
kiều hối được gửi về chủ yếu được sử dụng để tiêu dùng và tích trữ thì giai đoạn 2016-
2022 đã được dùng nhiều trong hoạt động đầu tư đặc biệt là hoạt động bất động sản và sản xuất kinh doanh.
Trước đây, người Việt ở nước ngoài thường gửi tiền về cho người thân để hỗ trợ trang
trải chi phí sinh hoạt, mua sắm đồ dùng gia đình nhưng gần đây, kiều hối trợ giúp người
thân có xu hướng giảm, thay vào đó, kiều bào chuyển kiều hối về Việt Nam để làm ăn,
đầu tư bất động sản... nhiều hơn. Đây là những khoản tiền nhàn rỗi nên họ mong được
đầu tư và có hiệu quả cao nhất, có thể mua nhà tại Việt Nam hay đầu tư vào các dự án sản xuất, kinh doanh.
Ở góc độ kinh tế, việc sử dụng kiều hối với mục đích nào cũng đều mang lại hiệu
quả, đều kích thích tổng cầu, qua đó kích thích sản xuất tiêu dùng tăng trưởng, góp phần
tăng trưởng kinh tế. Vì vậy, việc phân biệt nguồn kiều hối sử dụng vào lĩnh vực kinh
doanh hay đầu tư bất động sản, chứng khoán không có nhiều ý nghĩa. Việc phân biệt
này chủ yếu cho nguồn vốn vay, nguồn vốn tín dụng để kiểm soát rủi ro và quản trị hiệu
quả nguồn vốn tín dụng. Tuy nhiên, những năm gần đây mục đích sử dụng kiều hối
cũng dần thay đổi để đạt phù hợp, kinh tế phát triển với hiệu quả cao. Đặc biệt trong
giai đoạn 2016-2022 thì lượng kiều hối này được sử dụng vào nhiều hoạt động khác
nhau nhưng đa số để dùng cho đầu tư bất động sản và sản xuất kinh doanh: lOMoAR cPSD| 61265515
+ Chiếm tỉ trọng lớn nhất trong lượng kiều hối được chuyển về là lĩnh vực sản xuất
kinh doanh. Những năm trước chỉ chiếm khoảng 16-30% kiều hối được sử dụng cho
sản xuất kinh doanh thì những năm 2015, 2016-2022 gần đây thì tỉ trọng này lên đến
53% và 70%. Ghi nhận tại TP.HCM – địa phương có tỷ trọng thu hút kiều hối lớn nhất
cả nước (chiếm 50% lượng kiều hối chuyển về Việt Nam năm 2022) có thể thấy rõ điều
này khi nguồn tiền từ kiều bào những năm vừa qua có sự dịch chuyển đáng kể, từ chủ
yếu đầu tư bất động sản chuyển sang các dự án khởi nghiệp sáng tạo và các mô hình
sản xuất kinh doanh. Theo thống kê của Sở Khoa học Công nghệ TP.HCM, hiện mỗi
năm có khoảng 30.000 người Việt trẻ ở nước ngoài về thăm quê, tìm kiếm cơ hội kinh
doanh bằng các dự án khởi nghiệp. Đến nay đã có hơn 20 đối tác nước ngoài liên kết
hỗ trợ và khoảng 760 doanh nghiệp khởi nghiệp được hình thành. Trong đó, có thể kể
đến một số dự án xuất phát từ các ý tưởng khởi nghiệp của các Việt kiều trẻ tuổi, như
dự án Pops Worldwide (chuyên về phân phối và quản lý nội dung âm nhạc) của Esther
Nguyễn; mô hình hỗ trợ du lịch trực tuyến Christinas của Thu Nguyễn; ứng dụng
WisePass của Lam Tran; mô hình khởi nghiệp với thương hiệu nệm foam chất lượng
cao Ru9 của Trang Đặng và Vinh Nguyễn (Việt kiều Australia)…
+ Kiều hối trong giai đoạn này cũng đang được sử dụng nhiều trong bất động sản.
Ngoài giao dịch trực tiếp, đa phần kiều bào nhờ người thân mua nhà đất hoặc đầu tư tại
các dự án bất động sản với hình thức đầu tư chủ yếu là “lướt sóng”. Có thể thấy, vẫn
còn những “lo ngại” của kiều bào về sự an toàn khi đầu tư trong nước. Hiệp hội Bất
động sản Tp.HCM (HOREA) đã công bố một báo cáo lý giải nguồn tiền khiến giá bất
động sản tăng nhanh, trong đó có đề cập đến kiều hối. Cụ thể, theo HOREA, trong 3
tháng đầu năm 2021, tăng trưởng tín dụng bất động sản tăng 3%, tuy có tăng cao hơn
tăng rưởng tín dụng chung (2,93%) nhưng không quá bất thường. Một câu hỏi lớn được
đặt ra là nguồn vốn đầu tư rất lớn làm cho thị trường bất động sản sốt nóng “bong bóng”
hiện nay đến từ đâu? “Chúng tôi nhận thấy, ngoài nguồn tiền nhàn rỗi, tiền để dành,
vàng cất giữ trong dân, tiền chốt lời chứng khoán thì nguồn tiền kiều hối (khoảng 22-
25% kiều hồi đầu tư vào bất động sản) cũng đang làm cho thị trường bất động sản nóng
lên”, HOREA nhận định.
+ Ngoài ra, nguồn kiều hối được nhận về vẫn còn được sử dụng khá nhiều cho tiêu
dùng. Các kiều bào gửi tiền về cho gia đình để chi tiêu và một phần để trả nợ, gửi tiết
kiệm lấy lãi. Điển hình là nguồn kiểu hối ở khu vực miền ( như Quảng Bình, Nghệ An),
kiều hối chủ yếu dành cho trả nợ.
+ Còn lại nguồn kiều hối sẽ được dùng trong tiết kiệm, lí do nguồn tiền này còn ít trong
gửi tiết kiệm là vì do tỷ giá giữ mức cao suốt thời gian qua, các ngân hàng huy động
ngoại tệ với lãi suất 0% nên có hơn 70% khách hàng nhận kiều hối về rồi chuyển sang
VNĐ, khoảng 12% chảy vào tài khoản ngoại tệ cá nhân, hơn 13% gửi tiết kiệm. lOMoAR cPSD| 61265515
3. Dự án sử dụng nguồn kiều hối trong giai đoạn 2016-2022
Nhiều doanh nhân, doanh nghiệp Việt Nam ở nước ngoài đã mang về nhiều dự án đầu
tư cho đất nước, mang tính chất đột phá trong các ngành, lĩnh vực như giáo dục, quy
hoạch khu đô thị mới, y tế, nông nghiệp sạch. Theo nghiên cứu, tính đến cuối năm 2015,
các DN kiều bào đã đầu tư tại 52/63 tỉnh, thành, tổng cộng có 2.000 dự án tại 3.600 DN
với vốn đăng ký khoảng 8,6 tỉ USD, mang về nguồn lợi khoảng 20 tỉ USD/năm.
- Các dự án/ doanh nghiệp lớn dùng nguồn kiều hối tại Việt Nam:
+) Ông Lương Thanh Văn (Việt kiều Úc) là người gây dựng nên CTCP Thủy sản Việt
Úc với tham vọng biến tập đoàn trở thành tập đoàn thủy sản số 1 Việt Nam. Mặc dù trở
thành ông chủ của một doanh nghiệp top 3 ngành tráng rửa phim ở Úc, ông quyết định
bỏ lại tất cả để tập trung tham vọng tại quê nhà. Sau gần 20 năm xây dựng, DN của ông
ngày càng khẳng định vị thế nhà sản xuất tôm giống số 1 Việt Nam, với hơn 30% thị
phần, đồng thời là tập đoàn đầu tiên khép kín chuỗi giá trị ngành tôm, bằng việc khánh
thành nhà máy chế biến thủy sản tại Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao phát
triển tôm Bạc Liêu mới đây. 9 công ty sản xuất tôm giống của Việt Úc trải dài từ Bắc
vào Nam, 4 khu nuôi tôm siêu thâm canh trong nhà kính đặt tại Bạc Liêu, Bình Định,
Quảng Ninh. Việt Úc còn sở hữu 1 nhà máy chế biến thức ăn tại tỉnh Bến Tre với tỷ lệ
sở hữu 32,5% cổ phần (tính đến cuối năm 2022) và 1 khu sản xuất cá tra giống tại tỉnh
An Giang với diện tích 104ha.
Theo đó, giai đoạn 2019 – 2022, Việt Úc ghi nhận tổng doanh thu thuần lũy kế đạt 6.255
tỉ đồng, lợi nhuận sau thuế lũy kế ở mức 1.383,6 tỉ đồng, tương ứng với biên lãi ròng đạt
22,1%. Sau khi DN lên sàn chứng khoán, hai vợ chồng ông Văn sở hữu tổng 52% cổ
phiếu trị giá hàng trăm tỉ đồng. Tích lũy nguồn lực lớn từ sản xuất và kinh doanh tôm, lOMoAR cPSD| 61265515
ông Lương Thanh Văn cùng vợ lấn sân sang nhiều lĩnh vực khác như bất động sản, chăn nuôi,…
+) Esther Nguyễn (Việt kiều Mỹ), CEO công ty POPS Worldwide. Bà góp mặt trong
top “60 nữ doanh nhân - người sáng lập những startup làm rung chuyển giới công nghệ
toàn cầu” do tạp chí Forbes thống kê. Bà cũng là doanh nhân Việt duy nhất được vinh
danh trong top 10 nữ CEO truyền cảm hứng tại Đông Nam Á. Trong 9 năm, từ năm
2008, công ty cung cấp dịch vụ truyền thông số POPS Worldwide của Esther Nguyễn
đã trở thành đối tác YouTube được chứng nhận tại Việt Nam và là doanh nghiệp Việt
đầu tiên trong ngành giải trí bước chân ra thế giới với văn phòng đại diện tại Thái Lan
và trong tương lai sẽ là tại Indonesia, Philippines… POPS cũng là doanh nghiệp tiên
phong ở VN trong việc ký bản quyền với các nghệ sỹ để phát hành miễn phí sản phẩm
của mình trên Internet. Công ty này đang nắm giữ tới 90% thị phần nhạc trực tuyến
trong nước cùng với các bản hợp đồng giá trị với Spotify, Google Play, Facebook…
đồng thời là đơn vị sản xuất và phát hành nội dung giải trí kỹ thuật số hàng đầu Đông
Nam Á suốt 14 năm qua, với 520 tỷ lượt xem trên toàn hệ thống và hơn 523 triệu người
theo dõi tính đến thời điểm này. Năm 2020, POPS ghi nhận mức tăng trưởng khủng
89% so với năm ngoái. Không chỉ về âm nhạc, POPS còn có nhiều thương hiệu nổi bật
trực thuộc khác như POPS Kids, POPS Kids learn, POPS Anime, POPS Chef,…
+) Ông Vũ Đức Huy (Việt Kiều sống ở nước Anh) hưởng ứng lời kêu gọi của Đảng
và Nhà nước ta khuyến khích bà con Việt kiều về đầu tư xây dựng quê hương. Ông cùng
kiều bào của mình ở đất nước Anh đã quyết định về Việt Nam và thành lập Công ty cổ
phần Đầu tư và Phát triển Việt Anh. Với mong muốn mang đến không gian sống lý
tưởng cho các kiều bào nước ngoài, đặc biệt là các tri thức trẻ có trình độ về nước sinh
sống, làm việc và đầu tư… Việt Anh JSC đã tiến hành đầu tư dự án Làng Việt kiều Quốc
tế Hải Phòng. Lãnh đạo thành phố Hải Phòng đánh giá dự án có ý nghĩa quan trọng
đóng góp vào quá trình đô thị hóa, sự phát triển của thành phố Hải Phòng. Đặc biệt đây
cũng là một trong những dự án góp phần gắn kết bà con kiều bào ta ở nước ngoài với
quê hương, từ đó tạo điều kiện để kiều bào về nước sinh sống, làm việc và tìm kiếm cơ
hội đầu tư phát triển kinh tế nước nhà.
Làng Việt kiều quốc tế Hải Phòng có vị trí tại phường Vĩnh Niệm, quận Lê Chân,
thành phố Hải Phòng được quy hoạch hiện đại với quy mô 9,25 ha. Dự án bao gồm các
hạng mục: Khu nhà liền kề, biệt thự đơn lập và song lập; gồm 200 căn biệt thự và 61
căn liền kề. Các căn liền kề tại Làng Việt kiều Quốc tế Hải Phòng có diện tích từ
112,7m2 đến 193m2; các căn biệt thự có diện tích từ 200m2 đến 580m2. Dự án được
hoàn thành và bắt đầu được giao cho khách hàng vào năm 2020 với nguồn vốn lên đến
hơn 400 tỷ với nỗ lực cho các kiều bào nước ngoài về quê hương sinh sống và lập
nghiệp, và đầu tư bất động sản.
=> Có thể nói nếu các cơ quan chính phủ có phương án mở rộng hơn cánh cửa, giúp
thật nhiều người Việt xa quê được quay lại đầu tư, làm việc, tận dụng triệt để chất xám lOMoAR cPSD| 61265515
và những kỹ năng kiều bào đã hấp thụ từ quốc gia phát triển, thì không chỉ nguồn kiều
hối tăng lên, mà còn làm họ cảm thấy tự hào vì nhìn thấy được những điều mình học
được đã giúp thay đổi cuộc sống, bộ mặt của người dân, đất nước Việt Nam.
III. Hạn chế của nguồn vốn kiều hối
1. Hạn chế của nguồn vốn kiều hối:
- Kiều hối làm gia tăng xu hướng nhập khẩu:
+ Nếu coi kiều hối là khoản thu nhập có được lâu dài, hộ gia đình có xu hướng tiêu
dùng nhiều hơn là đầu tư. Nhu cầu tiêu dùng được thỏa mãn làm tăng phúc lợi tiêu dùng
cho hộ gia đình, chứ không hề tác động tới tăng trưởng kinh tế. Tiếp theo, khi mà thị
trường tài chính trong nước càng hội nhập với thị trường tài chính quốc tế, và hệ thống
tài chính trong nước càng phát triển, thì kiều hối không phát huy tác dụng trực tiếp là
khoản đầu tư tư nhân trong nước. Tiêu dùng chỉ góp phần tăng trưởng kinh tế khi nhu
cầu tiêu dùng tăng cao, thúc đẩy tổng cầu tăng, đi kèm với vốn đầu tư tăng thúc đẩy
tổng cung tăng tương ứng. Trong trường hợp này, tổng cầu tăng do tiêu dùng, nhưng
tổng cung không đổi hoặc tăng với mức độ thấp hơn của tổng cầu, kiều hối không hề
góp phần cho tăng trưởng kinh tế.
+ Phần thiếu hụt của tổng cung sẽ được bù đắp bởi hoạt động nhập khẩu hàng hóa.
Kiều hối sẽ tạo ra hiệu ứng “boomerang effect”, có nghĩa là nhập khẩu hàng hóa tăng
lên làm xấu đi cán cân thương mại. Điều đáng nói là, với các nước nghèo, hàng hóa sản
xuất trong nước chưa thể thay thế hàng nhập khẩu, thì nhu cầu nhập khẩu hàng hóa tiêu
dùng xa xỉ rất lớn. Bởi vì, người lao động khi quay trở về nước, với số tiền tích góp từ
nước ngoài, họ và gia đình họ được coi là giàu có hơn so với cộng đồng. Một số người
có bản tính thích phô trương, bắt đầu có xu hướng nhập khẩu, tiêu dùng những hàng
hóa xa xỉ. Họ có thể bỏ ra một khoản tiền lớn mua vật dụng tiêu dùng trong nhà đắt tiền
như tivi, tủ lạnh trong khi vùng họ sinh sống bị mất điện triền miên; hoặc họ có thể mua
ô tô khi cơ sở hạ tầng giao thông không thích hợp với việc di chuyển; hoặc họ mua điện
thoại di động đắt tiền trong khi chất lượng dịch vụ điện thoại kém. Một nguyên nhân
nữa, là nhiều nước, để thu hút luồng kiều hối, chính phủ đã duy trì nội tệ giảm giá (bởi
không có ai mong muốn bán ngoại tệ thu được từ kiều hối cho hệ thống NHTM khi nội
tệ lên giá), do đó, giá hàng hóa nhập khẩu quy ra nội tệ trở nên đắt hơn, không khuyến
khích nhập khẩu hàng hóa đầu vào sản xuất. Bên cạnh đó, kinh tế dễ lạm phát qua kênh
truyền dẫn tỷ giá (Samagan Aitymbetov, 2006).
Kiều hối có thể gây bất ổn cho cán cân thanh toán quốc tế:
+ Ở tầm vĩ mô, kiều hối chính là một nguồn vốn vay bù đắp thâm hụt cán cân. Quốc
gia có thể duy trì thâm hụt ngân sách lớn nếu đồng thời quốc gia duy trì được luồng
kiều hối chảy vào. Nếu nguồn kiều hối chảy vào ít hơn hoặc ngừng, ngân sách thâm hụt
sẽ dẫn tới cán cân vãng lai không cân bằng, và quốc gia đó phải dựa chủ yếu vào nguồn
tiết kiệm từ nước ngoài (giả định rằng thâm hụt ngân sách không được bù đắp bằng lOMoAR cPSD| 61265515
cách in tiền và NHTW ít có quyền lực độc lập so với hiện nay). Cán cân thanh toán
quốc tế phụ thuộc vào kiều hối là nguyên nhân dẫn đến khủng hoảng cán cân thanh toán
quốc tế - là ngòi nổ cho suy thoái kinh tế ở nhiều nước đang phát triển. Một số Chính
phủ chỉ coi trọng thu hút kiều hối là nguồn bù đắp thâm hụt cán cân vãng lai, chứ không
hề có chính sách sử dụng luồng kiều hối trở thành luồng vốn đầu tư phát triển kinh tế
(Giuliano, P. and Ruiz-Arranz, 2006). Điều này sẽ ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế
bền vững trong dài hạn.
- Kiều hối có thể có tác động tiêu cực tới sự phát triển thị trường tài chính:
+ Kiều hối cũng có thể gây ra những tác động tiêu cực đến mức độ phát triển tài chính
của một quốc gia. Về nguyên lý, kiều hối sẽ giúp những người nhận giảm áp lực về giới
hạn tài chính (đường giới hạn chi tiêu sẽ dịch sang phải). Do đó, khi áp lực tài chính
giảm xuống thì nhu cầu tín dụng xuất phát từ những người đã được nhận kiều hối sẽ
giảm xuống, diễn biến này có thể sẽ gây tác động tiêu cực phần nào đến sự phát triển
thị trường tín dụng. Bên cạnh đó, kiều hối tăng lên không có nghĩa là tín dụng cho khu
vực tư nhân tăng lên nếu lượng kiều hối đó được sử dụng cho những hoạt động của
chính phủ. Hiệu ứng tương tự cũng sẽ xảy ra nếu các ngân hàng không sẵn sàng cấp tín
dụng cho những người nhận tiền hoặc thích nắm giữ những tài sản có tính lỏng cao.
Nếu xét đến tiền gửi, tiền gửi sẽ không tăng lên nếu kiều hối được sử dụng cho mục
đích tiêu dùng hoặc những người nhận kiều hối không tin tưởng những tổ chức tài chính
hoặc họ chọn cách khác để tiết kiệm tiền.
- Kiều hối có thể tạo nên nhu cầu ảo và hiện tượng bong bóng bất động sản
+ Từ lâu, thị trường tài chính và thị trường bất động sản có mối quan hệ chặt chẽ với
nhau. Với các nước đang phát triển, thị trường chứng khoán - kênh thu hút vốn lớn của
nền kinh tế chưa phát triển; lãi suất ngân hàng không hấp dẫn do tỷ lệ lạm phát cao; tâm
lý người dân coi trọng nhà ở của riêng mình, coi nhà đất là một loại tài sản “thực”; các
chính sách quản lý bất động sản chưa chặt chẽ thì nhu cầu đầu tư mua bất động sản tăng
vọt. Về phía cung, bất động sản là hàng hóa không có khả năng tăng cung (đất ở) hoặc
ít khả năng tăng cung trong ngắn hạn (nhà ở), vì nó đòi hỏi thời gian xây dựng và vốn
đầu tư. Với một lượng tiền từ kiều hối đổ vào thị trường bất động sản tăng lên, trong
khi cung bất động sản tăng với tốc độ lớn hơn, sẽ đẩy giá bất động sản cao hơn. Với tỷ
suất sinh lời hấp dẫn, nhà đầu cơ tiếp tục đầu cơ, sử dụng bất động sản thế chấp tại ngân
hàng vay tiền đầu tư tiếp dự án khác. Khi chính sách tín dụng bị thắt chặt, nhà đầu cơ
gặp khó khăn về thanh khoản, bong bóng bất động sản bị vỡ, thị trường bất động sản bị
đóng băng, gây ra nợ xấu cho ngân hàng và làm xấu đi tình trạng của thị trường bất động sản.
- Kiều hối dễ làm trầm trọng vấn đề đô la hóa nền kinh tế:
+ Ở nhiều quốc gia, Chính phủ các nước thực thi một loạt các chính sách thông thoáng
và hấp dẫn thu hút kiều hối như: người nhận kiều hối không phải đóng thuế, không hạn lOMoAR cPSD| 61265515
chế số lượng kiều hối, người nhận kiều hối không phải bán lại ngoại tệ cho hệ thống
NHTM, người nhận kiều hối được sử dụng ngoại tệ để đầu tư hay chi tiêu… tạo ra
nguyên nhân ban đầu của hiện tượng đô la hóa nền kinh tế.
+ Hiện tượng đô la hóa nền kinh tế thường trực đi kèm với hoạt động của thị trường
ngoại hối chợ đen. Nỗi lo lắng thường trực về tỷ lệ lạm phát cao ở trong nước, khả năng
nội tệ có thể bị phá giá, khiến cho các chủ thể trong nền kinh tế có thiên hướng nắm giữ
ngoại tệ để duy trì giá trị tài sản. Những nghiên cứu cho thấy, thị trường ngoại hối chợ
đen ở nước nào càng phát triển, lượng kiều hối phi chính thức chảy vào đó càng nhiều,
bởi thị trường ngoại hối chợ đen sẽ hỗ trợ các hoạt động làm ăn phi pháp (Luca, A., Petrova, I. 2008).
+ Về phía ngân hàng, NHTM luôn phải đối mặt với hiện tượng sai lệch kép. Việc thực
thi chính sách tiền tệ cũng trở nên khó khăn hơn trong nền kinh tế bị đô la hóa. Cuối
cùng và cũng là quan trọng nhất, mặc dù quốc gia có kiểm soát cán cân vốn, ngăn chặn
không cho luồng vốn ngoại chảy vào/ra khỏi một quốc gia nhưng thực tế vẫn có luồng
vốn ngoại “ngầm” chảy trong phạm vi quốc gia và do vậy sẽ rất khó khăn trong việc
thực thi và phối hợp chính sách vĩ mô nhằm đạt được các mục tiêu kinh tế đã đặt ra.
- Kiều hối có thể là kênh rửa tiền cho các hoạt động phi pháp:
+ Kiều hối có được từ nguồn lao động chân chính, đây có thể nói là những thu nhập
có nguồn gốc sạch, có thể chứng minh được, do đó việc chuyển về để sử dụng trong nước là hợp pháp.
+ Để thực hiện trót lọt quá trình rửa tiền, đối tượng rửa tiền thường chuyển tiền đan
xen tiền bẩn với các nguồn tiền hợp pháp và chuyển qua lại giữa các hoạt động kinh
doanh bằng nhiều tài khoản khác nhau, hoặc giữa tài khoản trong nước với tài khoản
nước ngoài… Và tất nhiên, giới tội phạm có thể nhân danh hoặc trà trộn vào các khoản
kiều hối thông thường để chuyển tiền về trong nước. Khi đó, các ngân hàng thường
được chọn lựa không những vì khả năng có thể giao dịch với các khoản tiền rất lớn, mà
còn vì một khi đồng tiền lọt được vào tài khoản của ngân hàng, nó lập tức trở thành một
đồng tiền sạch, từ đó có thể thực hiện được ngay các lệnh thanh toán với số lượng lớn
đến bất kỳ đâu, mà không gây ra bất cứ một sự nghi ngờ gì về tính hợp pháp của đồng tiền.
- Kiều hối tạo ra tâm lý ỷ lại của người nhận kiều hối trong nước:
+ Kiều hối hiển nhiên là nguồn thu nhập thường xuyên, ổn định của một số hộ gia đình
nhận kiều hối. Song một vấn đề đạo đức được đặt ra mang tính tiêu cực về cách thức sử
dụng nguồn tiền này. Chanmi và các cộng sự (2003) cho thấy nghịch lý về nhận kiều
hối. Nếu kiều hối được sử dụng đúng cách thì kinh tế phát triển. Song có một bộ phận
nhận kiều hối, dựa vào nguồn tiền họ nhận được, coi đó là khoản bảo hiểm cho gia đình
mình, một khoản phúc lợi kinh tế mà họ nhận được miễn phí, do đó, với những gia đình lOMoAR cPSD| 61265515
này, mặc dù có lợi thế về vốn, song mức sinh lời trong hoạt động sản xuất lại thấp hơn
so với những gia đình không nhận kiều hối. Rồi nguồn kiều hối được sử dụng phung
phí cho những hàng xa xỉ phẩm, như nhà, ô tô, hưởng thụ thay vì tiền được đưa vào sản
xuất. Và vì có khoản tiền ổn định sẵn có, nên người nhận kiều hối không tích cực làm
việc, học tập, trau dồi kỹ năng, kiến thức.
- Những hạn chế của kiều hối tại Việt Nam:
+ Nguồn kiều hối chuyển về Việt Nam lại cũng chính là áp lực gia tăng tổng phương
tiện thanh toán thông qua gia tăng tài sản có yếu tố nước ngoài ròng (NFA), gây khó
khăn cho Ngân hàng Nhà nước trong việc kiểm soát tiền tệ.
+ Nguồn kiều hối qua các kênh không chính thức sẽ không được thu hút hoàn toàn
vào hệ thống ngân hàng dẫn đến một phần kiều hối bán ra chợ đen sẽ làm trầm trọng
thêm tình trạng đôla hóa trong nền kinh tế, Ngân hàng Nhà nước khó kiểm soát được
hoàn toàn thị trường ngoại hối.
+ Nguồn kiều hối đổ vào Việt Nam mà phần lớn số đó là các hộ gia đình hưởng, đem
tiêu dùng cũng làm tăng tổng cầu, có thể đã góp phần làm mất cung - cầu hàng hoá,
khiến lạm phát dễ xảy ra.
+ Nguồn kiều hối dễ gây hiện tượng “chảy máu chất xám” tại Việt Nam, vì tâm lí muốn
gia tăng thu nhập của người dân nên rất nhiều thành phần tri thức chọn phát triển và
cống hiến tài năng của mình ở những quốc gia phát triển như: Úc, Hàn Quốc, Mỹ…
- Các tổ chức làm dịch vụ kiều hối:
+ Với các tổ chức kinh tế, dịch vụ kiều hối rất quan trọng vì là một kênh huy động
ngoại tệ đặc biệt mà không cần phải trả nhiều chi phí. Hiện nay ở Việt Nam, ngoài các
ngân hàng thương mại còn có hàng chục công ty kiều hối cung ứng dịch vụ chuyển tiền
từ nước ngoài về Việt Nam. Đây là dịch vụ không chỉ đem lại nguồn thu phí mà còn
giúp ngân hàng mua được ngoại tệ, tăng nguồn tiền gửi và bán chéo được các sản phẩm
khác cho người nhận tiền kiều hối, đồng thời nâng cao được uy tín và thương hiệu của
ngân hàng với khách hàng.
+ Hiện nay, Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam, Ngân hàng
thương mại cổ phần Công thương Việt Nam, Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam,
Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam, ngân hàng ACB,
Sacombank, Đông Á... là những ngân hàng có nhiều thế mạnh cung cấp dịch vụ chuyển
tiền kiều hối vì có mạng lưới rộng, quan hệ nhiều với các nước. Hầu như ngân hàng nào
cũng triển khai công nghệ kiều hối hiện đại cho phép xử lý giao dịch kiều hối tập trung
với mức độ tự động cao. Hệ thống cho phép người nhận tiền có thể lĩnh tiền tại bất cứ
điểm giao dịch nào của ngân hàng trên toàn quốc. Những ngân hàng chưa có điều kiện
về công nghệ và đối tác để mở rộng dịch vụ kiều hối thì làm các đại lý cho các ngân lOMoAR cPSD| 61265515
hàng lớn. Về mạng lưới chi trả kiều hối, đứng đầu là Ngân hàng Nông nghiệp và phát
triển nông thôn Việt Nam với trên 2.280 điểm giao dịch các loại trong toàn quốc đã triển
khai hợp tác với Western Union để chuyển tiền kiều hối về nước, tới tận các vùng nông
thôn, miền núi, vùng xa, vùng sâu...Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt
Nam nhận cung cấp dịch vụ kiều hối qua máy rút tiền tự động ATM và bằng thẻ E-
Partner. Theo đó kiều hối được chuyển trực tiếp vào tài khoản người nhận và tỷ giá
được quy đổi sang đồng Việt Nam tại thời điểm ngân hàng nhận tiền.Công ty kiều hối
Sacombank (Sacomex) nhận chi trả tiền kiều hối tại nhà và tại quầy kể cả ngày lễ, thứ
bảy và chủ nhật hàng tuần. Có tới 90% doanh số kiều hối được công ty Sacomex chi trả
tận nhà người nhận tiền.
+ Với chính sách trân trọng nguồn lực kiều bào của Đảng và Nhà nước, cùng với những
chính sách đổi mới, thông thoáng, khuyến khích người lao động xuất khẩu và Việt kiều
gửi kiều hối về nước và môi trường đầu tư thuận lợi, triển vọng kinh tế phát triển tốt,
chế độ chính trị ổn định, có thể khẳng định tiềm năng của thị trường kiều hối của Việt
Nam là rất lớn. Tuy đã đạt được nhiều thành tựu bước đầu rất đáng khích lệ, các ngân
hàng thương mại Việt Nam, các công ty kiều hối, công ty chuyển tiền...cần nỗ lực hơn
nữa trong việc thu hút nguồn lực kiều hối, tạo nguồn thu nhập và mối quan hệ khách
hàng cho ngân hàng và các công ty, đồng thời góp phần tăng lượng kiều hối chính thức
của đất nước. Lượng kiều hối chuyển về nước là rất lớn, song không phải lúc nào cũng
phát huy tác dụng như nhau tại các nước, đặc biệt là ở Việt Nam, bởi vì có trường hợp
kiều hối thực sự đóng góp vào tiết kiệm, đầu tư và tăng trưởng sản lượng trực tiếp, song
có trường hợp chỉ dừng lại ở góc độ cải thiện cuộc sống và giảm nghèo đói của các đối
tượng nhận kiều hối.Vậy, làm thế nào thu hút được kiều hối về Việt Nam nhiều hơn nữa
trong những năm tới, để kiều hối thực sự phát huy vai trò rộng lớn của nó trong việc
thúc đẩy tiết kiệm và đầu tư vẫn còn là một câu hỏi lớn đối với những người làm chính sách.
2. Tại sao nguồn vốn kiều hối chưa chảy vào sản xuất kinh doanh tại Việt Nam?
Hiện nay, có khoảng 4,5 triệu người Việt đang sinh sống trên 100 quốc gia trên thế
giới. Ngoài ra có khoảng nửa triệu công nhân Việt Nam đang làm việc ở nhiều nước và
vùng lãnh thổ như Malaysia, Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan…. qua xuất khẩu lao động.
Đây là lực lượng chủ lực “ kiếm tiền gửi về nước”. Nguồn kiều hối dồi dào nhưng chủ
yếu đang đổ vào bất động sản hoặc các kênh gửi tiết kiệm, ít đi vào sản xuất. Theo ông
Võ Trí Thành, phó Viện trưởng Viện quản lý kinh tế Trung ương, một trong hai thành
viên tham gia xây dựng nghiên cứu về kiều hối, cho hay tỉ trọng người nhận kiều hối
có mục đích chi tiêu hằng ngày lên tới 12% tổng lượng kiều hối. Còn kiều hối đầu tư
vào sản xuất - kinh doanh nói chung chiếm khoảng 50-53% như sản xuất và dịch vụ:
22-25% đầu tư vào bất động sản,... Có tới 13% tổng kiều hối được gửi tiết kiệm để lấy
lãi, sử dụng cho các mục đích chữa bệnh, đi học, trả nợ…..
Tài liệu liên quan:
-
Đề cương môn Kinh tế đô thị - trường đại học kinh tế Quốc dân.
2 1 -
Khái niệm về Chuyển Dịch Cấu Trúc Kinh Tế và Các Vùng Kinh Tế
13 7 -
![Câu hỏi lý thuyết và bài tập Kinh tế học quản lý [123doc]](https://docx.com.vn/storage/uploads/images/documents/banner/4d2d30b5bba89fcefb771241e69a182d.jpg)
Câu hỏi lý thuyết và bài tập Kinh tế học quản lý [123doc]
86 43 -
TRẮC NGHIỆM KINH TẾ CHÍNH TRỊ - KHÓA HỌC 2023
148 74 -
Lập và Phân Tích Dự Án Đầu Tư - Môn Học Kinh Tế Đầu Tư
77 39