Văn mẫu lớp 12: Phân tích nhân vật Xô-cô-lốp trong Số phận con người
Dàn ý phân tích nhân vật Xô-cô-lốp I. Mở bài:
● Trong đời có những người gặp số phận may mắn. Lại có những người gặp số
phận nghiệt ngã. Nhân vật Xô-cô-lốp trong tác phẩm Số phận con người của M.
Sô-lô-khốp là con người đã gặp một số phận vô cùng nghiệt ngã.
● Xong qua số phận vô cùng nghiệt ngã đó của nhân vật, tác giả muốn làm nổi
bật phẩm chất của con người Nga trong thời đại Xô Viết. II. Thân bài:
1. Cuộc đời Xô-cô-lốp
Đó là cuộc đời của một người lao động bình thường của nước Nga, sinh năm 1900.
Cuộc đời có thể chia làm ba giai đoạn.
a. Trước chiến tranh
● Sinh trong một gia đình mà bố, mẹ, em gái đều chết đói năm 1922, Xô-cô-lốp
trôi dạt, làm thuê nên sống sót.
● Anh lấy vợ là một cô gái lớn lên trong trại mồ côi. Hai vợ chồng lao động cật
lực mười năm, xây dựng được một cơ nghiệp nho nhỏ, vợ chồng, con cái sống khá êm ấm. b. Trong chiến tranh
● Chiến tranh nổ ra, anh phải ra mặt trận. Suýt chết trong chiến đấu, anh bị bắt
làm tù binh, bị hành hạ, ngược đãi vô cùng tàn tệ trong trại tù.
● Xô-cô-lốp dũng cảm trốn thoát khỏi thân phận tù binh. Song cả gia đình (vợ,
con) đều bị bọn địch giết hại, trừ người con lớn là một sĩ quan Hùng quân.
● Gần ngày chiến thắng, anh lại được tin con anh hi sinh. “Tôi đã chôn trên đất
người, đất Đức, niềm vui sướng và niềm kỳ vọng của tôi!”.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích nhân vật Xô-cô-lốp trong Số phận con người c. Sau chiến tranh
- Đất nước chiến thắng và hòa bình. Người đàn ông sống côi cút một mình với nghề
lái xe tải. Anh nhận một đứa trẻ lang thang làm con nuôi.
2. Tính cách của Xô-cô-lốp
a. Đức tính kiên cường
● Đứng vững, không gục ngã trước những thử thách và tai họa vô cùng tàn khốc
của kẻ thù, của chiến tranh.
● Các thử thách và tai hoạ về vật chất: sự đày đọa ghê gớm trong các trại tù binh
lao động khổ sai, sự đe dọa của cái chết. Căng thẳng nhất là cuộc gặp gỡ giữa
Xô-cô-lốp và tên trại trưởng Muy-le.
● Các thử thách và tai họa về tinh thần: vợ con bị bọn giặc thảm sát. Niềm an ủi
và niềm hi vọng duy nhất và cuối cùng là đứa con lớn đầy sức sống và triển
vọng, lại hi sinh trước ngày chiến thắng.
=> Trong các thử thách và tai họa đó, những cái về tinh thần còn nặng nề và ghê gớm
hơn những cái về thể chất. Toàn là những thử thách và tai họa vượt sức chịu đựng của
một con người. Thế nhưng, con người đó vẫn không bị gục ngã, dù mang cả một ngọn núi đau thương trên vai.
b. Tấm lòng nhân hậu
● Một con người chịu số phận bi thảm đến thế ấy, tưởng rằng nếu sống được
cũng trở thành một kẻ tàn nhẫn hay hững hờ với mọi sự trên đời. Thế nhưng,
cảm động thay, tấm lòng nhân ái, nhân hậu, tức là tình thương yêu con người
vẫn còn nguyên vẹn trong trái tim. Thậm chí càng nhiều đau khổ, con người đó
càng giàu, càng sâu tình thương yêu.
● Bên cạnh đức tính kiên cường, tấm lòng nhân hậu của Xô-cô-lốp thể hiện ở
việc nhận chú bé mồ côi Va-ni-a làm con nuôi, là nét tính cách đẹp đẽ nhất của con người này. III. Kết bài:
Văn mẫu lớp 12: Phân tích nhân vật Xô-cô-lốp trong Số phận con người
● Số phận của Xô-cô-lốp đại diện cho số phận của những người lính Nga nói
riêng và của người nhân dân Nga nói chung sau chiến tranh
● Tính cách và phẩm chất của nhân vật Xô-cô-lốp là của nước Nga song lại có ý nghĩa toàn nhân loại.
Phân tích nhân vật Xô-cô-lốp - Mẫu 1
Đến với văn học Nga, chắc hẳn ai cũng biết Leptonxtoi hay Puskin và không thể
không nhắc Sô-lô-khốp. Ông là một trong những nhà văn lớn nhất của Nga thế kỷ XX.
Phong cách nghệ thuật của ông là thể hiện một cái nhìn toàn diện, chân thực. Tác
phẩm viết về cuộc sống và con người Nga trong những biến chuyển của lịch sử. Tác
phẩm "Số phận con người" được viết năm 1957. Lúc này chiến tranh đã lùi xa 22 năm,
cuộc sống đã hồi sinh nhưng những mất mát đau thương vẫn làm trăn trở day dứt con
người. Mục đích sáng tác của tác phẩm là lên án chiến tranh, ngợi ca vẻ đẹp con người
Nga kiên cường nhân hậu. Và nhân vật thể hiện rõ hai điều ấy là Xô-cô-lốp.
Bản thân Xô-cô-lốp đã hai lần bị thương, hai năm bị đày đọa trong trại tập trung của
phát xít Đức. Hoàn cảnh gia đình bị chiến tranh tàn phá rất nặng nề. Vợ và hai con gái
anh đã bị bom phát xít giết hại năm 1942. Đứa con trai duy nhất của anh trong ngày
chiến thắng bị bắn chết. Nhà cửa bị phá nát tan tành. Chiến tranh đã cướp đi tất cả vợ
con, gia đình và niềm hi vọng cuối cùng của anh. Ngày chôn trên đất người, đất Đức,
niềm vui sướng và niềm hi vọng cuối cùng của anh "trong tôi như có gì đó vỡ tung
ra", "như người mất hồn". Anh rơi vào nỗi đau cùng cực, anh tìm đến rượu dù biết nó
là món nguy hại. Những ám ảnh kinh hoàng về gia đình, về vợ con như một vết
thương không cầm máu được. Anh phải chịu nhiều bất hạnh sau chiến tranh là thế,
nhưng trong anh vẫn là tính cách Nga kiên cường ấy. Khi nhìn thấy bé Vania, Xô-cô-
lốp không cầm được nước mắt, anh đã quyết định nhận bé Vania làm con. Anh đã làm
những việc yêu thương và chăm sóc bé Vania. Từ cắt tóc, tắm rửa, may quần áo. Tất
cả đều rất vụng về nhưng chứa đầy tình yêu thương. "Sau bữa trưa, tôi đưa nó tới hiệu
cắt tóc, rồi về nhà đặt ngồi vào chậu giặt, tắm rửa xong rồi bọc nó vào tấm khăn trải
giường sạch". "Tôi mua cho nó một cái quần dạ, một sơ mi, đôi dép và một cái mũ
lưỡi trai bằng sợi. Tất nhiên là tất cả mọi thứ đều không vừa và chất lượng cũng kém".
Văn mẫu lớp 12: Phân tích nhân vật Xô-cô-lốp trong Số phận con người
Nhưng nuôi Vania cũng gặp nhiều khó khăn. "Chỉ một mình tôi thì cần gì đâu? Một
mẩu bánh mì, một củ hành với tí muối, thế là đủ no cho một ngày của đời lính. Nhưng
thêm nó thì khác: khi thì phải mua sữa cho nó, khi thì phải luộc quả trứng, không có
thức ăn nóng cho nó là không xong". Rồi anh lại đâm phải con bò, bị tịch thu bằng lái.
Khó khăn càng khó khăn thêm. Nhưng dù vậy, họ vẫn là chỗ dựa tinh thần cho nhau.
Khi Vania hỏi về chiếc áo bành tô da, anh đã nói dối để cốt yên lòng chú bé. Xô-cô-
lốp lần đầu được ngủ một giấc yên lành sau bao nhiêu năm. Điều kì lạ là "ban ngày
bao giờ tôi cũng trấn tĩnh được, không hở ra một tiếng thở dài, một lời than vãn,
nhưng ban đêm thức giấc thì gối ướt đẫm nước mắt". Sức mạnh của tình yêu thương
thật tuyệt diệu, nó sưởi ấm trái tim cô đơn, đem lại niềm vui sống cho con người. Tác
giả đã khám phá ra quy luật của tâm lý. Chỉ có tình yêu thương mới chữa lành vết
thương trong trái tim con người. Có bé Vania nhưng anh chưa hoàn toàn quên được
chuyện buồn trong quá khứ. Kí ức về chiến tranh luôn ám ảnh vò xé trái tim và tàn
phá cơ thể: "hầu như đêm nào tôi cũng chiêm bao thấy những người thân quá cố",
"quả tim tôi đã rệu rã lắm rồi". Việc nuôi dưỡng bé Vania đã cho thấy lòng nhân hậu
của Xô-cô-lốp. Đã trải qua nhiều mất mát đau thương nhưng anh vẫn kiên cường vượt
qua. Không chỉ thế, ở anh còn có một nghị lực phi thường. Anh cố gắng sắp xếp công
việc để dành thời gian chăm sóc bé Vania. Anh giấu sự thật về chiếc áo bành tô để bé
Vania được an tâm. Anh nén nỗi đau để trấn tĩnh, đem lại niềm vui cho bé Vania. Anh
sẵn sàng cuốc bộ khắp nước Nga để chờ cho Vania lớn lên. Tóm lại, nhân vật Xô-cô-
lốp trong chiến tranh dũng cảm phi thường, sau chiến tranh nhân hậu, nghị lực. Đây
chính là vẻ đẹp tâm hồn, tính cách Nga.
Với kết cấu truyện lồng truyện, bút pháp trữ tình hiện thực nghiêm ngặt. Tác giả đã
phơi bày sự thật tàn khốc của chiến tranh qua số phận các nhân vật đặc biệt là nhân
vật Xô-cô-lốp. Xô-cô-lốp chính là hiện thân của tính cách Nga kiên cường, nhân hậu,
nghị lực phi thường. Anh là nhân vật thể hiện rõ nhất tư tưởng và nội dung của tác phẩm này.
Phân tích nhân vật Xô-cô-lốp - Mẫu 2
Văn mẫu lớp 12: Phân tích nhân vật Xô-cô-lốp trong Số phận con người
Phân tích nhân vật Xô-cô-lốp - Mẫu 3
Sô-lô-khốp (1905 – 1984) thuộc nhóm không nhiều những nhà văn mà khi nhắc đến,
người ta không cần nói nhiều hay không nói về những phẩm chất thiết yếu của một
ngòi bút bậc thầy như tình yêu văn chương, sự trau dồi nghề nghiệp, say mê và nỗ lực
lao động, tinh thần vượt khó. Ông được đứng vào hàng ngũ những nhà văn xuôi lớn
nhất thế kỉ XX. Ông để lại những tác phẩm đồ sộ và còn trường tồn theo thời gian tới
tận ngày nay người đọc vẫn nhớ rõ. Một trong số đó là truyện “Số phận con người”
được viết năm 1957. Nổi bật trong truyện là hình tượng nhân vật Xô-cô-lốp – một con
người nhân hậu, kiên cường.
Thật vậy, truyện kể về nhân vật Xô-cô-lốp. Khi chiến tranh bùng nổ anh ra trận để lại
quê nhà vợ và 3 con. Sau một năm chiến đấu hai lần anh bị thương nhẹ vào tay và
chân. Tiếp đó anh bị bắt làm tù binh bị đày đọa suốt 2 năm trời trong các trại tập trung
của phát xít Đức. Lao dịch nhục hình đói rét tử thần đêm ngày đe dọa. Năm 1944 giặc
bị thua to trên mặt trận Xô-Đức bọn phát xít bắt tù binh làm lái xe. Nhân cơ hội đó
Xô-cô-lốp đã bắt sống một tên trung tá Đức lái xe chạy thoát về phía Hồng quân. Lúc
này anh mới biết tin về vợ và 2 con gái anh đã bị bom giặc giết hại. Anatôli cậu con
trai giỏi toán của anh nay đã trở thành đại uý pháo binh Hồng quân. Hai cha con cùng
tham dự chiến dịch công phá Berlin sào huyệt của Hitler. Đúng ngày 9/5/1945 ngày
chiến thắng một tên thiện xạ Đức đã bắn lén giết chết Anatôli niềm hy vọng cuối cùng của anh.
Chiến tranh kết thúc Xô-cô-lốp được giải ngũ nhưng anh không trở về Vôrônegiơ quê
hương nữa. Một đồng đội bị thương đã giải ngũ có lần mời anh về nhà chơi Xô-cô-lốp
nhớ ra và tìm đến Uriupinxco. Anh xin được làm lái xe chở hàng hóa về các huyện và
chở lúa mì về thành phố. Mỗi lần đưa xe về thành phố anh lại tạt vào cửa hiệu giải
khát uống một ly rượu lử người. Anh đã gặp bé Vania và nhận bé làm con nuôi. Từ đó
anh đã tìm lại được cuộc sống của mình.
Nhân vật Xô-cô-lốp được nhà văn miêu tả rất chân thực và bi thương với số phận rất
éo le. Bản thân anh bị thương hai lần, hai năm bị đày đọa trong trại tù binh Đức. Anh
mất cả vợ lẫn đứa con trai mà anh hết mực thương yêu. Chính tình cảnh đó, sau khi ra
Văn mẫu lớp 12: Phân tích nhân vật Xô-cô-lốp trong Số phận con người
tù anh đã trở thành một con người khác. Nghe tin sốc, anh như lạc vào thế giới đau
thương ai oán. Anh không còn người thân, không còn gia đình, quê hương, không còn
nhà. Vì vậy, anh đã tìm đến chén rượu để cho vơi bớt đi nỗi nhớ, vơi bớt đi nỗi đau
đang gào thét giằng xé trong tim can anh. Vì bị đẩy vào cảnh bế tắc nên anh cũng suýt
rơi vào con đường của kẻ nghiện rượu không có tiền đồ. Tuy rơi vào hoàn cảnh khó
khăn ấy nhưng anh vẫn giữ tính cách Nga kiên cường.
Nhà văn đã khéo léo sắp xếp cho cuộc gặp gỡ giữa đứa con cưng của mình với nhân
vật bé Va-ni-a. Ông đã khéo léo để chính cuộc gặp gỡ đó đã mở ra một trang sử tươi
đẹp về cuộc đời mới, cuộc sống mới cho đứa con mình làm lại từ đầu. Gặp bé Va-ni-a
“đầu tóc rối bù”, “rách bươm xơ mướp”, nhất là khi thấy cặp mắt sáng của em “như
những ngôi sao sáng ngời sau trận mưa đêm”. Sau khi nghe về hoàn cảnh đáng thương
của bé Va-ni-a, Sô-cô-lốp cảm tình cho tình cảnh của chú bé nên anh quyết định nhận
nó làm con nuôi. Khi nghe bé Va-ni-a nghẹn ngào hỏi “Thế chú là ai”, Xô-cô-lốp trả
lời “Là bố của con”. Có thể thấy rằng mặc dù đây là một quyết định táo bạo bộc phát
nhất thời song nó lại xuất phát tình tình yêu, sự cảm thông san sẻ cho nỗi bất hạnh của
nhau giữa những người cùng cảnh ngộ. Đó là tình yêu giữa người với người. Ở họ trỗi
dậy một sự ham muốn muốn bao bọc, chở che cho người cùng cảnh ngộ với mình.
Anh đã đưa bé Va-ni-a về nhà, cả hai người bạn của anh đều rất vui vẻ. Họ như nhìn
thấy một sự đồng cảm đến không ngờ. Từ khi nhận bé làm con nuôi, anh tìm mọi cách
bù đắp tình cảm cho nó, chăm sóc nó tuy vụng về nhưng rất đáng yêu và chân thật. Từ
cắt tóc, tắm rửa, may quần áo.. “Sau bữa trưa, tôi đưa nó tới hiệu cắt tóc rồi về nhà đặt
ngồi vào chậu giặt, tắm rửa xong rồi bọc nó vào tấm khăn trải giường sạch” và “Tôi
mua cho nó một cái quần dạ, một sơ mi, đôi dép và mũ lưỡi trai bằng sợi”. Đó là tình
yêu của người cha dành trọn vẹn cho đứa con. Bé Va-ni-a như một liều thuốc giúp anh
hồi sinh vượt qua sự cô đơn để tiếp tục sống trên cõi đời này.
Tuy nhiên, việc nhận bé làm con nuôi cũng khiến cho Sô-cô-lốp có những khó khăn
nhất định. Anh vừa phải làm bố, làm mẹ chăm sóc bé. Anh không muốn làm tổn
thương trái tim mỏng manh của bé. Khi ăn uống, với Sô-cô-lốp trước lẻ bóng “chỉ một
mình tôi thì cần gì đâu nhưng thêm nó thì khác”. Anh chăm bẵm nó khi thì phải mua
Văn mẫu lớp 12: Phân tích nhân vật Xô-cô-lốp trong Số phận con người
sữa, khi thì luộc quả trứng không có thức ăn cho Va-ni-a là không xong. Rồi có lần
anh anh lại đâm phải con bò và bị tịch thu bằng lái. Cuộc sống ngày một khó khăn và
gian truân hơn nhiều. Khó khăn chồng chất khó khăn. Nhưng dù vậy, bé Va-ni-a cũng
là đứa con anh hết mực yêu thương. Hai người sống nương tựa vào nhau, là chỗ dựa
tinh thần để cùng nhau vượt qua khó khăn thử thách trước mắt. Anh cũng đã ngủ ngon
giấc hơn. Điều đó chứng tỏ sức mạnh của tình yêu thương thật kì diệu, nó sưởi ấm trái
tim đang cô đơn kia, nó nhen nhóm ngọn lửa yêu thương cho con người, nó vun đắp
tình cảm, nó chia sẻ niềm vui.
Nhà văn cũng đã thành công khi khắc họa diễn biến tâm lí nhân vật Xô-cô-lốp. Mặc
dù có bé Va-ni-a ở bên song anh vẫn không thể quên đi những kí ức đau buồn mà
chiến tranh mang lại. Anh không thể quên sự ra đi của vợ và con trai. Kí ức ấy luôn
ám ảnh, giày xéo tâm can anh: “Hầu như đêm nào tôi cũng chiêm bao thấy những
người thân quá cố”. Mặc dù vậy anh vẫn cố gắng kiên cường vượt qua. Anh vẫn một
mực yêu thương, chăm sóc cho bé Va-ni-a. Anh giấu sự thật về chiếc áo bành tô để bé
Va-ni-a được an tâm. Anh đang chịu đựng và vượt qua số phận bằng tình yêu thương
của người cha đối với người con. Chỉ có như vậy mới giúp anh sống tiếp ở thực tại, cố
gắng ở thực tại nhiều hơn.
Tóm lại, có thể thấy, nhà văn đã khéo léo để cho cuộc gặp gỡ giữa những con người
bất hạnh trở thành điểm sáng là chỗ dựa cho họ cùng nhau sống tiếp. “Số phận con
người” là một truyện đặc sắc. Nhà văn đã tập trung khám phá nỗi đau bất hạnh của
con người sau chiến tranh, tiêu biểu là nhân vật Xô-cô-lốp. Bên cạnh đó tác giả còn
ngụ ý phê phán chiến tranh tàn nhẫn đã cướp đi biết bao nhiêu sinh mệnh, gây bao
nhiêu đau thương mất mát cho gia đình, xã hội. Qua truyện ta cũng thấy được cái tài
của nhà văn khi ông đã miêu tả tâm lí nhân vật rất đặc sắc xem lời văn nhẹ nhàng, lôi
cuốn. Sô-cô-lốp chính là hiện thân của người Nga kiên cường bất khuất.
Phân tích nhân vật Xô-cô-lốp - Mẫu 4
Tác phẩm là lời tự sự của nhân vật trung tâm – anh lính hồng quân Xô-cô-lốp, người
đàn ông đã chịu bao giông tố khắc nghiệt của cuộc đời đổ ập lên số phận.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích nhân vật Xô-cô-lốp trong Số phận con người
Đó là cuộc đời gắn liền với một trang sử bi tráng hào hùng của nhân dân Nga, với chế
độ Xô Viết đã tạo thành phẩm chất của những con người Nga kiên cường.
M.Sô-lô-khốp đã dựng lên chân dung một con người Nga bình thường nhất, một
người xô viết chân chính. Số phận ấy tiêu biểu cho bao người con ưu tú đã viết nên
trang sử thời đại hào hùng của đất nước Liên Xô cũ.
Cuộc sống hiện lên trần trụi như nó vốn có – không khoa trương hào nhoáng, không bi
kịch hoá mà cứ đều đều như giọng kể của người đàn ông Nga có cái họ bình thường
như bao người Nga: Xô-cô-lốp. Nhưng trong số phận anh có sức nặng của nỗi đau dân
tộc Nga qua các thời kỳ khốc liệt nhất. Không tránh né sự thật – đó là phẩm chất hàng
đầu của các cây bút Nga – xô viết mà M.Sô-lô-khốp chính là một tấm gương. Sự thật
đó không phải được kể bằng giọng lạnh lùng thản nhiên mà còn hằn nguyên nỗi đau
trong giọng văn thấm thía, trong những ám ảnh kí ức hằn sâu trong tâm trí của người
cựu binh xô viết – chính là phản chiếu một mảng hiện thực rộng lớn và xuyên suốt các
chặng đường của nhân dân Nga.
Trước hết là ký ức những ngày nội chiến, khi chính quyền xô viết non trẻ phải đối mặt
với lũ bạch vệ, thổ phỉ và can thiệp. Người đọc có thể nhận ra những dấu ấn quen
thuộc làm nên tên tuổi của M.Sô-lô-khốp trong Sông Đông êm đềm. Nạn đói, cuộc
sống cùng cực không quật ngã nổi ý chí của người dân xô viết. Xô-cô-lốp từng trải
qua cuộc đời làm thuê, từng chứng kiến gia đình gục chết trong cái đói, nhưng chính
sự tàn khốc ấy là một sự lý giải vì sao anh trở thành chiến sĩ hồng quân, vì sao anh lại
có một hạnh phúc từ đau thương bất hạnh. Đó là hạnh phúc của những người nghèo
khổ được xây lên từ bất hạnh để họ khẳng định tư thế làm chủ cuộc đời.
Có lẽ kí ức nhân loại mãi mãi không phai mờ bao ám ảnh khủng khiếp của Chiến
tranh thế giới lần thứ II. Nhưng nhà văn không theo cách thông thường để ca ngợi vào
những đóng góp xương máu của hơn hai mươi triệu người xô viết làm nên thắng lợi
của cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại. bi kịch chiến tranh hiện hữu ngay trong từng số
phận, từng gia đình. Sức hủy diệt của nó khiến cho Xô-cô-lốp mất vợ và hai con; bé
Vania mồ côi cả cha lẫn mẹ. Mất mát là điều không tránh khỏi nhưng với người trong
cuộc còn kinh khủng hơn rất nhiều, khi sức ám ảnh của nó vẫn trở về trong những giấc
Văn mẫu lớp 12: Phân tích nhân vật Xô-cô-lốp trong Số phận con người
ngủ nặng nề, để Xô-cô-lốp mỗi lần tỉnh giấc lại đầm đìa nước mắt. Nhưng vào thời
điểm đối mặt quyết liệt với kẻ thù, nước mắt không thể rơi! Chỉ có thể là ánh mắt rực
lửa căm hờn và khinh bỉ với kẻ thù, với những tên phản bội. Anh đã sống đúng với tư
cách người lính ngay cả khi “chiến bại”, bị bắt làm tù binh. Cảm hứng về cuộc chiến
tranh của M.Sô-lô-khốp có phần gần gũi với Alếchxây Tônxtôi với “Tính cách Nga”,
với “Người xô viết chúng tôi”… Nhưng người đọc hiểu đó chính là lúc con người
đang chiến đấu vì danh dự dân tộc, vì những niềm hy vọng không tắt về tương lai. Xô-
cô-lốp đã là người chiến thắng, ngẩng cao đầu trong trại tập trung của kẻ thù, mưu trí
dũng cảm trở về đội ngũ, chiến đấu bằng tất cả lòng căm thù sục sôi với kẻ đã hủy
hoại hạnh phúc gia đình, và cả “niềm hy vọng cuối cùng” – người con trai đã thành
đại úy pháo binh Xô-cô-lốp. Trớ trêu thay, vào ngày cờ đỏ thắm trên nóc nhà Quốc
hội Đức , anh đã phải tiễn đưa con mình. Dẫu biết sự hy sinh ấy là anh hùng, là cần
thiết, nhưng quả thật đó là một cú đập phũ phàng của định mệnh khiến bất cứ ai yếu
lòng cũng có thể quỵ ngã. Có lẽ đó cũng là những trang viết gợi nhắc cho chúng ta
nhiều nhất về ý nghĩa tàn khốc của chiến tranh, vinh quang và cay đắng, hạnh phúc và
bất hạnh, niềm vui chung và nỗi đau riêng để từ đó suy ngẫm và hiểu sâu sắc hơn về ý
nghĩa của từ “hy sinh”.
Thế nhưng tuyệt nhiên ta không nhận thấy tâm trạng của những con người – nhân dân
Nga trở về sau chiến tranh lại nặng nề bi thảm như của “thế hệ vứt đi” trở về sau Đại
chiến I ở Mỹ hay châu Âu. Bởi lẽ hy sinh sẽ là vô ích nếu như sự sống sẽ tê liệt sau
bao mất mát. Bởi thế, Xô-cô-lốp đã sống, làm việc như bao người lính xô viết trở về
sau chiến trận. Nỗi đau lắng vào trong và chỉ thật sự hiện hữu khi Xô-cô-lốp tìm quên
trong men rượu. Áp lực đời thường và hậu quả chiến tranh quá nặng nề tưởng chừng
có thể làm cho con người gục ngã. Sự tình cờ, ngỡ như ngẫu nhiên mà tất yếu đã gắn
chặt cuộc đời Xô-cô-lốp với bé Vania. Chú bé Vania – đôi mắt đen lay láy, cuộc sống
vất vưởng là một hình tượng nghệ thuật có thể làm mềm những trái tim sắt đá nhất.
Chú bé chính là hiện thân của thế hệ tương lai nước Nga, là vẻ đẹp của sự thơ ngây
thánh thiện cần phải che chở, bảo bọc. Cuộc gặp gỡ của hai con người ấy là tất yếu.
Không chỉ cảm động vì khoảnh khắc thì thầm của Xô-cô-lốp với bé Vania: “Ta là bố
của con”, lúc nhận bố con cũng là lúc người đọc chứng kiến sự trở lại của những giọt
Văn mẫu lớp 12: Phân tích nhân vật Xô-cô-lốp trong Số phận con người
nước mắt ở con người tưởng như trái tim đã khô héo vì đau khổ. Nước mắt – hạnh
phúc và xót xa cứ đan quyện vào nhau, thấm vào lòng tất cả mọi người.
Ngỡ rằng hạnh phúc đã thật sự trở lại, ngỡ rằng từ đây đầy ắp tiếng cười và những
tiếng ríu rít như chim của bé Vania, nhưng kí ức vẫn hiện về đấy ám ảnh. Người đọc
phải chứng kiến những lời nói dối – nhưng lạ thay đó lại là lời đẹp hơn trăm lần sự
thật. Bởi sự đồng cảm số phận và tình thương yêu đã gắn chặt cuộc đời hai bố con –
một người đang cần nén chặt nỗi đau quá khứ và một người cần được bảo đảm tương
lai tốt đẹp. Vậy mà định mệnh lại trêu cợt để cho bố con Xô-cô-lốp lại tiếp tục hành
trình giữa đời thường với bao thử thách đón chờ phía trước.
Số phận con người là câu chuyện kể chân thực về một con người bình thường. Nhưng
cuộc sống bao dồn đẩy sóng gió đã tôi luyện cho anh một phẩm chất kiên cường, một
tình thương yêu bao la. Gương mặt người đàn ông ấy đã sắt lại vì đau khổ, nhưng trái
tim tổn thương ấy vẫn đập những nhịp thương yêu nồng nàn với con người. Nhà văn
đã lên tiếng thay nhân vật ở cuối tác phẩm, bằng tất cả niềm xúc động sâu xa và lòng
cảm phục vô hạn trước nhân cách một Con Người chân chính. Bức thông điệp của nhà
văn giúp ta nhận ra rõ hơn chân dung của nhân dân Nga, vẻ đẹp của tâm hồn Nga và
sức mạnh của con người vượt lên bao bi kịch bất hạnh. Đó là sự khẳng định tuyệt đối
của nhà văn thể hiện niềm tin tưởng vào Con người Nhân dân và tương lai của đất
nước. Nỗi buồn kết lại tác phẩm lại khiến ta nhận ra tầm vóc vĩ đại của đất nước và
con người Nga quả cảm, kiên cường, nhân hậu.
Phân tích nhân vật Xô-cô-lốp - Mẫu 5
“Đất vỡ hoang”, “Sông Đông êm đềm”,…và “Số phận con người” đã đem đến vinh
quang cho Sô-lô-khốp. Truyện “Số phận con người” xuất hiện trên báo “Sự thật” vào
cuối năm 1956. Hình ảnh nhân vật Xô-cô-lốp để lại trong lòng ta bao ám ảnh về số
phận con người đầy bất hạnh thương đau. Qua số phận nhân vật này, ta cảm nhận sâu
sắc nhiệt tình tố cáo thảm họa chiến tranh, mô tả chiến tranh trong bộ thật của nó, biểu
dương khí phách anh hùng của người lính Xô viết, khám phá chiều sâu tính cách Nga
Văn mẫu lớp 12: Phân tích nhân vật Xô-cô-lốp trong Số phận con người
bình dị, nhân ái – được thể hiện bằng một bút pháp nghệ thuật điêu luyện, độc đáo của nhà văn Sô-lô-khốp.
Đọc “Số phận con người”, ta vô cùng xúc động trước trang đời đầy nước mắt và máu
của nhân vật Xô-cô-lốp. Năm 1941 phát xít Đức bất ngờ tấn công Liên Xô. Cùng với
hàng triệu người Xô viết cầm vũ khí đứng lên, Xô-cô-lốp đã ra trận. Anh nếm trải
những gian truân, thất bại buổi đầu. Hai lần bị thương vào chân vào tay. Rồi anh bị
giặc bắt, bị đày đọa suốt hai năm trong nhiều trại tập trung. Sống bằng túp lều bều
lõng bõng, bánh mì lẫn mạt cưa, áo quần xơ xác, lao động khổ sai, người tù da bọc
xương. Hàng trăm tù binh bỏ mạng. Tù binh Nga bị bọn phát xít đánh bằng thanh sắt,
thanh gỗ, thanh củi, đánh bằng báng súng, đấm bằng tay, đạp bằng chân vô cùng dã
man. Bộ chỉ huy trại dẫm vào mặt vào mũi tù binh cho hộc máu ra; chúng gọi đó là trò
“phòng bệnh cúm”. Chúng “sáng tạo” ra mọi cách cực kỳ man rợ để đánh đập, bán
giết tù binh. Đêm và ngày, lúc lao động khổ sai và lúc bị nhốt sau hàng rào dây thép
gai, Xô-cô-lốp cũng như các tù binh khác bị cái chết bủa vây, bị tử thần rình rập.
Sau 5 năm chiến tranh, hơn 20 triệu người Xô viết bị chết, hàng ngàn thành phố, hàng
vạn làng mạc bị bom đạn phát xít biến thành tro tàn. Gia đình Xô-cô-lốp gánh chịu
bao mất mát đau thương. Vợ và 2 con gái bị giặc ném bom giết hại. Con trai, đại úy
pháo binh A-na-tô-ni, niềm hy vọng cuối cùng, đã ngã xuống tại Béc-lin trong ngày
chiến thắng bởi viên đạn bắn lén của một tên thiện xạ phát xít! Nỗi đau thương khủng
khiếp làm cho Xô-cô-lốp “như người mất hồn”. Chiến tranh kết thúc, anh được giải
ngũ nhưng không muốn về lại Vô-rô-ne-giơ quê hương vì đâu còn gia đình nữa! Bé
Va-ni-a cũng là hiện thân cho thảm họa chiến tranh. Cha “chết ở mặt trận”. “Mẹ bị
bom chết trên tàu hỏa khi mẹ con cháu đang đi tàu”. Bé cũng không biết, không nhớ
từ đâu đến. Bà con thân thuộc “không còn ai cả”. Và chỉ biết “bạ đâu ngủ đó, ai cho gì
ăn nấy!”. Áo quần em thì “rách bươm xơ mướp”; “mặt mũi bê hết nước dưa hấu, lem
luốc bụi bặm, bẩn như ma lem ”…
Hình ảnh bé Va-ni-a cũng như cuộc đời của Xô-cô-lốp được tác giả miêu tả một cách
chân thật, cảm động, thể hiện nhiệt tình tố cáo thảm họa chiến tranh, mô tả chiến tranh
trong bộ mặt thật của nó. Cái giá của chiến thắng mà mọi dân tộc cũng như nhân dân
Văn mẫu lớp 12: Phân tích nhân vật Xô-cô-lốp trong Số phận con người
Liên Xô trong chiến tranh thế giới thứ 2 giành được là cực kì khủng khiếp. Chỉ còn lại
một phần ba số binh sĩ ra trận trở về, trong số đó có nhiều người trên mình mang đầy
thương tật. Sức khỏe sa sút, cạn kiệt. Khi chiến tranh đã đi qua, một năm sau đó, Xô-
cô-lốp cảm thấy quả tim mình "đã rệu rã lắm rồi”. Nhiều khi "tự nhiên nó nhói lên,
thắt lại giữa ban ngày mà tối tăm mặt mũi”. Nhưng cái đau khổ nhất mà bão tố chiến
tranh đã gieo rắc cho con người không chỉ là mất mát, tang thương, điêu tàn… mà còn
là những vết thương lòng rỉ máu, những ám ảnh kinh hoàng còn mãi trong kí ức, cứ
siết chặt tâm hồn người thời hậu chiến! Bé Va-ni-a vốn hoạt bát có lúc lại "lặng thinh,
tư lự”, có lúc lại "thở dài”. Cái áo bành tô da của bố ngày nào cứ bám riết lấy tâm hồn
em như một ám ảnh không nguôi! Còn Xô-cô-lốp thì nỗi đau như vô tận "không ở lâu
mãi một chỗ được”, nỗi buồn không bao giờ nguôi, "hai bố con cứ cuốc bộ khắp nước
Nga”…Hầu như đêm nào anh cũng chiêm bao “thấy những người thân thuộc đã quá
cố”, gặp vợ con sau hàng rào dây thép gai,…”ban ngày trấn tĩnh được, không hở ra
một tiếng thở dài, một lời than vãn nhưng ban đêm thì gối ướt đẫm nước mắt…”. Xô-
cô-lốp và bé Va-ni-a trở thành “côi cút, hai hạt cát đã bị sức mạnh phũ phàng của bão
tổ chiến tranh thổi bạt tới những miền xa lạ…”.
Nhân vật Xô-cô- lốp là một con người Nga chân chính, tiêu biểu cho khí phách anh
hùng của người lính Xô Viết trong cuộc chiến vệ quốc vĩ đại. Vốn là một nông dân rồi
làm thợ mộc, lái xe. Một gia đình ổn định êm ấm: một vợ, ba con. Anh đã ra trận như
hàng triệu công dân với ý thức "Tổ quốc hay là chết”. Hai lần bị thương vào chân và
tay; vết thương lành, anh lại cầm súng đánh giặc; rồi bị bắt làm tù binh, lao động trong
mưa, nắng, tuyết; bị đánh bằng báng súng, bằng thanh sắt, bằng gốc. Áo quần tả tơi,
bánh mì lẫn mạt cưa, lưng bát súp lõng bõng. Anh đã đứng vững trước mọi thử thách
ác liệt. Kiên quyết trừ khử tên phản bội đốn mạt! Hiên ngang trước mũi súng tên hung
thần Muyn-le, chỉ huy trại tập trung. Với đôi mắt bình thản, anh đã nhìn thẳng vào
họng súng lục tên phát xít. Tự kiềm chế đói khát khi đứng trước bàn tiệc của lũ giặc.
Đàng hoàng uống rượu, không chỉ uống một cốc mà còn uống nữa để mừng cái chết
của mình chứ không phải để mừng chiến thắng quân xâm lược! Khí phách lẫm liệt của
Xô-cô-lốp đã làm cho tên phát xít khát máu kinh ngạc, khâm phục nói:
Văn mẫu lớp 12: Phân tích nhân vật Xô-cô-lốp trong Số phận con người
"Mày là một thằng lính Nga chân chính. Tao cũng là lính và tao trọng những địch thủ
có khí tiết. Tao sẽ không bắn mày nữa”. Tầm vóc của Xô-cô-lốp, của người lính Nga
trong máu lửa được miêu tả một cách chân thực, làm cho truyện "Số phận con người”
mang vẻ đẹp một "tiểu anh hùng ca”.
Qua nhân vật Xô-cô-lốp, tác giả khám phá ra chiều sâu tính cách Nga bình dị và nhân
ái. Sau chiến tranh, anh vẫn nhớ hoài cái giây phút từ biệt vợ để ra trận, anh đẩy I-ri-
na, khi chị cứ níu lấy anh, không thả… Bình dị trước biến cố trọng đại khi lịch sử đưa
số phận anh lên "điểm tựa” thử thách! Lửa chiến tranh đã tắt hơn một năm rồi, mà
lòng Xô-cô-lốp mãi không nguôi đau. Anh đã tìm đến rượu, "uống một ly rượu lử
người”, anh đã "quá say mê món nguy hại ấy”. Anh muốn quên đi bao mất mát đau thương và cô đơn…
Đang sống âm thầm trong bi kịch, tưởng không có lối thoát. Nhưng rồi tình cảm người
cha, tình thương đồng loại đã thức dậy, làm cho vết thương lòng rỉ máu bấy nay như
được mọc lên một lớp da non. Gặp bé Va-ni-a “đầu tóc rối bù, rách bươm xơ mướp”
sống bơ vơ nơi hiệu giải khát, “bạ đâu ngủ đó… ai cho gì ăn nấy”, nhất là khi anh thấy
cặp mắt của em "như những ngôi sao sáng ngời sau mưa”, Xô-cô-lốp thấy "thích nó”
và “nhớ nó”, cố cho xe chạy thật nhanh để được về “gặp nó”. Anh đã quyết định:
“không thể cho mình với nó chìm nghỉm riêng rẽ được! Mình sẽ nhận nó làm con!”.
Một quyết định đầy nhân ái. Anh đã cứu bé Va-ni-a và anh đã tự cứu mình! Như có
một phép thần biến cải: “ngay lúc đó tâm hồn tôi bỗng nhẹ nhõm và bừng sáng lên!”.
Câu nói khẽ của Xô-cô-lốp; "là bố của con!” khi nghe bé Va-ni-a nghẹn ngào hỏi: “thế
chú là ai? ”, một câu nói tưởng là bình dị nhưng đầy nước mắt, chứa đựng cả một biển
trời thương mến mênh mông! Trước những cái hôn vào má, vào môi, vào trán, trước
những cử chỉ yêu thương và tiếng nói ríu rít, líu lo của bé Va-ni-a: “bố yêu của con
ơi!…Con chờ mãi mong được gặp bố…”, Xô-cô-lốp vô cùng xúc động: “Mắt tôi thì
mờ đi, cả người cũng run lên, hai bàn tay lẩy bẩy…”.
Xô-cô-lốp đã nhận bé Va-ni-a làm con. Anh đã tắm rửa, đưa bé đi cắt tóc, may quần
áo mới, săn sóc em. Hai linh hồn đau khổ tựa vào nhau làm cho nỗi mất mát, đau
thương sau chiến tranh được dịu lại. Giấc ngủ được yên lành hơn: “Lần đầu tiên, sau
Văn mẫu lớp 12: Phân tích nhân vật Xô-cô-lốp trong Số phận con người
bao nhiêu năm tôi được ngủ một giấc yên lành”. Còn bé Va-ni-a thì rúc vào nách bố
nuôi “như con chim sẻ dưới mái rạ, ngáy khe khẽ…”. Hạnh phúc là san sẻ. Xô-cô-lốp
lòng vui không tài nào tả xiết, đêm đêm thức dậy đánh diêm ngắm nhìn bé Va-ni-a
ngủ ngon lành. Đời anh đã có một sự thay đổi kỳ diệu: “trái tim đã suy kiệt, đã chai
sạn vì đau khổ, nay trở nên êm dịu hơn”.
Vết thương lòng đâu dễ nguôi. Vì thế mà Xô-cô-lốp phải cõng đứa con nuôi bé bỏng
đi khắp nước Nga. Chí đến một lúc nào đó, bé Va-ni-a lớn lên vào học một trường ổn
định thì Xô-cô-lốp “mới có thể ở yên một chỗ”. Anh đang chịu đựng và vượt qua số
phận bằng tình thương của người bố đối với đứa con.
Cuộc gặp bất chợt với “hai con người côi cút” và câu chuyện đau lòng của họ đã để lại
trong lòng tác giả bao nỗi buồn thấm thía, nhưng Sô-lô-khốp vẫn tin vào dũng khí và
lòng nhân ái của người Nga, vẫn tin vào tương lai, dù cho bão tố chiến tranh có thổi
bạt họ tới những miền xa lạ: “Cái gì đang chờ đón họ ở phía trước? Thiết nghĩ rằng
con người Nga đó, con người có ý chí kiên cường sẽ đứng vững được và sống bên bố,
chú bé kia một khi lớn lên sẽ có thể đương đầu với mọi thử thách, sẽ vượt qua mọi
chướng ngại trên đường, nếu như Tổ quốc kêu gọi”.
Truyện “Số phận con người” có kết cấu “truyện lồng trong truyện” – đã tô đậm những
đau khổ, những phẩm chất cao đẹp của nhân vật Xô-cô-lốp, khắc họa đậm nét tính
cách và tâm hồn Nga, đem đến cho người đọc bao xúc động thấm thía về số phận con
người trong chiến tranh và thời hậu chiến.
Với những chi tiết, tình tiết rất sống, rất điển hình và chân thực, tác giả đã mô tả bộ
mặt thật của chiến tranh, ca ngợi người lao động bình thường trong cuộc đời, anh binh
nhì trong máu lửa, người cha trong cuộc sống phức tạp, nhiều khó khăn thời kỳ sau
chiến tranh. Qua nhân vật Xô-cô-lốp, người đọc cảm nhận được những ý tưởng sâu
sắc mà Sô-lô-khốp gửi gắm qua kiệt tác này: Với lòng dũng cảm mà con người vượt
qua những thách thức chiến tranh; với lòng nhân ái có thể làm dịu bớt buồn đau mà
chiến tranh reo rắc, để lại. Đoạn trữ tình ngoại đề làm cho cảm hứng nhân đạo thêm lung linh chói sáng.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích nhân vật Xô-cô-lốp trong Số phận con người
Nhân dân Việt Nam vừa trải qua 30 năm chiến tranh. Hình ảnh Xô-cô-lốp rất gần gũi
với mỗi chúng ta. Nhân vật này rất sống, rất đáng thương nhưng vô cùng cao đẹp
xứng đáng được mọi người yêu mến, cảm phục. Khát vọng hòa bình, được sống yên
vui trong ấm no hạnh phúc và tình thương là khát vọng đẹp muôn đời của nhân loại.