Phân tích “tính xã hội” của con người theo Hồ Chí Minh | Môn Tư tưởng Hồ Chí Minh - Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh

lOMoAR cPSD| 61601299
Câu hỏi 2. Giải thích “tính xã hội” của con người.
Cho ví dụ cụ thể. -------***-------
Hồ Chí Minh cho rằng ai cũng có bản tính tự nhiên, sinh học của mình, nhu cầu, ham
muốn, khát vọng, hoài bão, lý tưởng nhưng chỉ bộc lộ qua môi trường xã hội:
+ Yếu tố sinh vật của con người cũng thể hiện qua nhu cầu sống, nhu cầu ăn,
mặc, ở, “dân chỉ biết rõ giá trị của tự do, độc lập khi mà dân được ăn no, mặc đủ”. Do
đó, Bác đã chủ trương: “Làm cho dân có ăn. Làm cho dân có mặc. Làm cho dân có chỗ
ở. Làm cho dân có học hành”
+ Yếu tố xã hội thể hiện qua việc con người có rất nhiều chiều quan hệ: quan hệ
cộng đồng xã hội, quan hệ với một chế độ xã hội, quan hệ với tự nhiên.
Chủ nghĩa Mác – Lênin khẳng định, trong sự tồn tại và phát triển của mình, bất kỳ
con người nào cũng đều chịu sự chi phối của hệ thống các quy luật: quy luật sinh vật học hình
thành nên phương diện sinh học của con người; quy luật tâm lý – ý thức được hình thành trên
nền tảng sinh học; các quy luật xã hội hình thành nên phương diện xã hội trong con người.
Trong cuộc sống của mình, con người luôn luôn biết tự học hỏi lấy phương thức ứng
xử, giao tiếp với người khác và hình thành nên những nhu cầu có “tính xã hội” mang đặc trưng
của con người. Nói cách khác, nhờ có sự học hỏi ý thức xã hội một cách thường xuyên, chủ
thể có khả năng biết đáp ứng được những đòi hỏi của “yêu cầu xã hội” và cũng biết cách thực
hiện các “phản ứng” theo ý riêng của mình. Như vậy, con người không phải là một thực thể bị
động trước hoàn cảnh, trước tác động của xã hội mà luôn biết chủ động tự điều chỉnh hành
động, quan hệ của mình sao cho phù hợp với hoàn cảnh. Do đó, con người luôn có khả năng
biết thay đổi phong cách hành động, tương tác xã hội của mình và biết tác động, gây ảnh hưởng
tích cực trở lại với chính cái xã hội – Nơi mà mình đang sống.
Con người có tính xã hội, là con người xã hội, thành viên của một cộng đồng xã hội.
Mỗi con người đều có tính tốt và tính xấu. Bác nói: “chữ người, nghĩa hẹp là gia đình, anh em,
họ hàng, bè bạn; nghĩa rộng là đồng bào cả nước; rộng hơn nữa là cả loài người”.
Kế thừa quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin, Hồ Chí Minh cũng khẳng định: con
người là một chỉnh thể thống nhất về mặt trí lực, tâm lực, thể lực, đa dạng bởi mối quan hệ
giữa cá nhân & xã hội cùng mối quan hệ xã hội:
+ Thứ nhất, là mối quan hệ giữa cá nhân và xã hội. Ví dụ: 1 lOMoAR cPSD| 61601299
*quan hệ trong gia đình, dòng tộc: vợ chồng, cha mẹ con cái, anh chị em, con dì chú bác,…
*quan hệ làng xã: tình làng nghĩa xóm
*quan hệ giai cấp, dân tộc: sự đấu tranh giữa giai cấp tư sản và giai cấp vô sản.
+ Thứ hai, là mối quan hệ xã hội. Ví dụ:
*quan hệ chính trị: ở nước ta, mối quan hệ chính trị - hành chính được
đặt trong trong cơ chế vận hành của hệ thống chính trị là “Đảng lãnh đạo, Nhà
nước quản lý, nhân dân làm chủ” đã được xác định và duy trì trong suốt thời kỳ
xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam. 2 lOMoAR cPSD| 61601299
*quan hệ văn hóa: Quan hệ giữa cũ - mới, giữa xưa - nay trong văn hoá
Việt Na, tựa như những câu châm ngôn, ca dao… của ông cha ta được đúc kết
từ thực tiễn lâu đời, cho đến hôm nay vẫn lưu truyền và trở thành phương châm
hành động trong đời sống hằng ngày. Ví như, nói về quan hệ dựng nước và giữ
nước thì có “Làng còn thì nước còn”, “Giặc đến nhà đàn bà cũng đánh”; về lối
sống đùm bọc nghĩa tình giữa người với người “một miếng khi đói bằng một gói khi no”
*quan hệ đạo đức: “Đạo đức” trở thành một trong những “vấn đề cốt tử”
quyết định sức sống, sức chiến đấu của Đảng, đồng thời nó giữ một vai trò hết
sức quan trọng trong mối quan hệ gắn bó hữu cơ với các vấn đề còn lại: chính
trị, tư tưởng và tổ chức. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng đưa yếu tố đạo đức vào
trong chính trị, gắn liền chính trị với đạo đức và văn hóa khi xác định “Đảng là
đạo đức, là văn minh”. Người còn nhấn mạnh: chính trị cốt ở đoàn kết và thanh
khiết, thanh khiết từ viêc nhỏ tới việ c lớn. Vì vậy, ̣ đội ngũ cán bộ, đảng viên,
phải r攃n đủ cả bốn đức: cần - kiêm - liêm - ̣ chính, phải đủ cả bốn đức mới là
người hoàn toàn, thiếu môt đức thì không ̣ thành người. Chính đạo đức đã làm
cho chính trị, nhất là quyền lực thấm nhuần tinh thần nhân văn, bảo đảm cho
chính trị và quyền lực chính trị lOMoAR cPSD| 61601299 3
không bị tha hóa, nhất là trong điều kiện kinh tế thị trường và hôi nhậ p quốc ̣ tế.
*quan hệ tôn giáo: Hồ Chí Minh đã nhìn thấy được những giá trị nhân
văn, nhân đạo trong các giáo lý của tôn giáo. Nếu trong lịch sử, chúng ta đã từng
chứng kiến có những nhân vật chính trị đã quay lưng vào quá khứ và phủ nhận
những giá trị lịch sử, có thái độ cực đoan đối với tôn giáo. Thì trái lại, Hồ Chí
Minh luôn tôn trọng những giá trị đạo đức, văn hóa, nhân văn của nhân loại dù
có phủ bên ngoài một màu sắc tôn giáo để gạn đục, khơi trong; để giữ gìn, tiếp
biến. Người luôn hướng tôn giáo vào cuộc đấu tranh cho độc lập, tự do của dân
tộc. Bởi vì, Tổ quốc được độc lập thì tôn giáo được tự do. Người cùng với Đảng
ta ra sức vận động các lực lượng tôn giáo tham gia vào cuộc đấu tranh cách
mạng. Hồ Chí Minh khẳng định dù là theo các tôn giáo khác nhau, nhưng đã là
người Việt Nam thì ai dù ít hay nhiều cũng có lòng yêu nước.