Phân tích yếu tố kì ảo trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên | Văn mẫu lớp 10 kết Nối Tri Thức

Dàn ý yếu tố kì ảo trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên 1. Mở bài
- Sơ lược về tác giả, tác phẩm và các yếu tố kì ảo trong truyện 2. Thân bài
a. Nhân vật kỳ ảo:
* Hồn ma tên tướng giặc họ Thôi:
● Chết trận trên đất Việt, sau đó trở thành yêu quái chiếm miếu của Thổ công,
quấy nhiễu dân chúng, là nhân vật phản diện điển hình nhất của truyện.
● Phản ánh một hiện thực của đời sống ấy là nạn tham quan hoành hành, làm cho
nhân dân lầm than, điều đó thể hiện qua việc hắn đút lót tham quan, bưng bít cả
thượng đế để làm trò bạo ngược.
● Ngô Tử Văn đại diện cho chính nghĩa, thay trời hành đạo tự tay đốt đi ngôi
đền, khiến hắn không còn chỗ trú, thì tên này lại ngang nhiên giả dạng tiến vào
giấc mộng của Tử Văn, cảnh cáo bắt chàng dựng lại đền bằng những lời lẽ rất mực oai nghiêm, văn vở.
● Trước điện Diêm Vương, dùng lời lẽ điêu ngoa, lươn lẹo, nhằm buộc tội khiến
Tử Văn phải bị trừng phạt.
● - Kết cục của tên này là bị nhét gỗ vào miệng rồi đày xuống ngục Cửu U. * Thổ công:
● Có lý lịch hiển hách, còn sống làm quan, chết vì cần vương, được phong làm
Thổ công, ban cho ngôi đền.
● Hiền lành, chịu nhân nhượng tên tướng giặc họ Thôi.
● Giúp đỡ Tử Văn thắng kiện ở minh ti. * Diêm vương:
● Người đứng đầu cõi âm ti, đóng vai trò phán xử.
● Lúc đầu bị những lời lẽ giảo hoạt của tên họ Thôi lừa gạt, sau đó nhận thấy lời
Tử Văn là thật thì lập tức tỉnh táo, phân xử công bằng.
● Bắt phạt tên họ Thôi, lại cho Tử Văn trở về dương gian.
* Qủy sứ, Dạ Xoa: Tạo không khí sống động, nhiều màu sắc, thể hiện được sự uy
nghiêm, cẩn trọng nơi địa phủ từ đó khơi gợi cảm giác hứng thú cho người đọc. * Ngô Tử Văn:
- Nằm mộng thấy tên tướng giặc họ Thôi, rồi bị đưa xuống âm phủ chịu tội, thì yếu tố
kỳ ảo và gây ấn tượng nhất của nhân vật này đó là việc chết đi rồi sống lại sau khi diện kiến Diêm Vương.
=> Bộc lộ một chân lý đúng đắn, ở hiền gặp lành, người tốt sẽ được đền đáp xứng
đáng, chứ không phải chịu chết một cách oan khuất, chứng minh sự hiện diện của lẽ
phải không chỉ ở chốn trần gian mà ở bất cứ nơi đâu.
- Nhận lời của Thổ công không bệnh mà mất, để đến ở cõi tiên hưởng cái phúc phần của tiên gia.
b. Không gian kỳ ảo:
● Giấc mộng của Ngô Tử Văn nối liền giữa cõi âm và cõi dương, là nơi để chàng
gặp gỡ và nói chuyện với tên tướng giặc họ Thôi cũng như Thổ công, trước khi
bị đưa đến cõi âm ti để diện kiến Diêm Vương.
● Không gian cõi âm được Nguyễn Dữ miêu tả vô cùng sống động và hấp dẫn "Ở
đó có một con sông lớn, trên sông bắc một cây cầu dài hơn nghìn thước, gió
tanh sóng xám, hơi lạnh thấu xương. Hai bên cầu có đến mấy vạn quỷ Dạ Xoa
mắt đỏ tóc xanh, dáng hình nanh ác..." mở ra một không gian cõi âm rùng rợn,
lạnh lẽo, đúng với những gì mà con người vẫn thường hình dung về chốn địa ngục.
=> Làm nổi bật nét tính cách của nhân vật Ngô Tử Văn, đó là sự dũng cảm, bình tĩnh,
ý chí kiên cường mạnh mẽ, cây ngay không sợ chết đứng của chàng. 3. Kết bài: Nêu nhận xét.
Xem thêm: Tóm tắt truyện Chuyện chức phán sự đền Tản Viên
Yếu tố kì ảo Chuyện chức phán sự đền Tản Viên - Mẫu 1
“Chuyện chức phán sự ở đền Tản Viên” là một thiên truyện tiêu biểu trong “Truyền kì
mạn lục” của Nguyễn Dữ. Ngoài cốt truyện, nhân vật thì các yếu tố hoang đường, kì
ảo cũng góp phần làm nên sức hấp dẫn vượt thời gian cho tác phẩm
Các yếu tố hoang đường, kỳ ảo chính là những yếu tố không có thực, được thần kì hóa
với những dụng ý nghệ thuật cụ thể. Trong “Chuyện chức phán sự ở đền Tản Viên”,
điều này được thể hiện ở các khía cạnh như nhân vật, không gian nghệ thuật.
Về nhân vật, tác phẩm xây dựng những nhân vật có tính chất kì bí. Nhân vật phản diện
- hồn ma tên tướng giặc họ Thôi đã hết trận trên đất Việt, sau đó trở thành yêu quái
chiếm miếu của Thổ công. Hình ảnh này ngầm ám chỉ tệ nạn tham nhũng, quan trên
chèn ép dân lành khiến đời sống. Đến cả Thượng Đế cũng nhận đút lót từ hắn, bao che
cho điều xấu. Khi Ngô Tử Văn tự tay đốt đi ngôi đền, khiến hắn không còn chỗ trú thì
tên này lại ngang ngược tiến vào giấc mộng của Tử Văn, cảnh cáo bắt chàng dựng lại
đền. Thậm chí, đứng trước điện Diêm Vương, hắn cũng dùng lời lẽ xảo trá nhằm buộc
tội khiến Tử Văn. Ngoài ra, nhân vật Thổ công cũng là nhân vật được hư cấu. Ông
vốn có lý lịch hiển hách, còn sống làm quan, chết vì cần vương, được phong làm Thổ
công, ban cho ngôi đền. Khi Tử Văn bị kiện, ông đã giúp đỡ Tử Văn. Thổ công cho
thấy quan niệm “Ở hiền gặp lành”, người tốt đến khi chết đi vẫn được lưu lại tiếng
thơm ngàn đời. Hơn hết, nhân vật đáng chú ý hơn cả là Diêm Vương – người đứng
đầu cõi âm ti, đóng vai trò phán xử. Ban đầu, Diêm Vương cũng bị những lời lẽ giảo
hoạt của tên họ Thôi lừa gạt, sau đó nhận thấy lời Tử Văn là thật thì lập tức tỉnh táo,
phân xử công bằng. Diêm Vương dù ghê rợn nhưng đại diện cho ước mơ của nhân dân
về công lí, người thực thi lẽ phải, dùng quyền lực để trị tội kẻ xấu. Ngoài ra, những
nhân vật như quỷ sứ, Dạ Xoa đã không khí sống động, thể hiện được sự uy nghiêm,
cẩn trọng nơi địa phủ. Những giấc mơ của Ngô Tử Văn cũng đậm màu sắc huyền
huyễn, đặc biệt là chi tiết chết đi rồi sống lại sau khi diện kiến Diêm Vương.
Về không gian, tác giả cũng xây dựng bối cảnh nối liền giữa cõi âm và cõi dương.
Không gian cõi âm được Nguyễn Dữ miêu tả vô cùng sống động và hấp dẫn. Tất cả
đều âm u, lạnh lẽo: "Ở đó có một con sông lớn, trên sông bắc một cây cầu dài hơn
nghìn thước, gió tanh sóng xám, hơi lạnh thấu xương. Hai bên cầu có đến mấy vạn
quỷ Dạ Xoa mắt đỏ tóc xanh, dáng hình nanh ác..."
Những chi tiết trên góp phần làm nên thành công của tác phẩm, khắc họa nét tính cách
dũng cảm, bình tĩnh, ý chí kiên cường của nhân vật Ngô Tử Văn. Từ đó, tác phẩm
mang đến thông điệp ý nghĩa về tình yêu thương, công bằng trong xã hội.
Yếu tố kì ảo Chuyện chức phán sự đền Tản Viên - Mẫu 2
Nếu như trong thế kỷ XV, Nguyễn Trãi được xem là tác giả văn học trung đại xuất sắc
nhất thì đến thế kỷ XVI ta không thể không nhắc đến hai cái tên tiêu biểu nhất là
Nguyễn Bỉnh Khiêm và Nguyễn Dữ. Nguyễn Dữ sống khoảng thế kỷ XVI, quê ở Đỗ
Tùng, Trường Tân nay thuộc Thanh Miện, Hải Dương, xuất thân trong một gia đình
có truyền thống khoa bảng. Từng là học trò giỏi của trạng trình Nguyễn Bỉnh Khiêm,
cho nên ông đã từng đi thi và đỗ Hương Tiến (cử nhân ngày nay) và ra làm quan trong
một thời gian ngắn, rồi từ quan về Thanh Hóa ở ẩn và không bao giờ quay lại chốn đô
thành. Cuộc đời sáng tác của ông chỉ để lại duy nhất tập truyện Truyền kỳ mạn lục.
Nguyễn Dữ được xem là người mở đầu, khởi xướng khi đưa thuật ngữ "truyền kỳ"
tiến vào văn học trung đại Việt Nam và ông cũng là người xuất sắc nhất trong thể loại
này. Tập Truyền kỳ mạn lục gồm 20 truyện của ông được đánh giá là thiên cổ kỳ bút,
là tác phẩm mẫu mực trong thể loại truyền kỳ. Chuyện chức phán sự đền Tản Viên là
một trong những truyện hay trích từ tập này, kể về nhân vật Ngô Tử Văn với những
chi tiết hoang đường kỳ ảo không chỉ làm cho câu chuyện thêm hấp dẫn mà còn là
biểu hiện niềm tin của nhân dân ta vào chân lý người tốt sẽ được thần phật giúp đỡ,
chân lý ở hiền gặp lành, ác giả ác báo.
Trong tác phẩm yếu tố kỳ ảo đầu tiên phải kể đến đó là sự xuất hiện của các nhân vật
từ cõi âm ti, khác hẳn với các thể loại truyện thông thường mà nhân vật là thần thánh,
thanh cao không nhiễm bụi trần, điều đó đã đem đến cho người đọc những trải nghiệm
mới, kích thích trí tò mò cũng như gây ấn tượng sâu sắc với độc giả về cốt truyện.
Nhân vật ở cõi âm đầu tiên, là khởi nguồn nên mọi diễn biến sau đó chính là tên tướng
giặc họ Thôi bại trận, chết trên đất Việt, sau đó trở thành yêu quái chiếm miếu của
Thổ công, quấy nhiễu dân chúng. Có thể thấy rằng đây là nhân vật phản diện điển
hình nhất của truyện, lúc còn sống thì tên này làm giặc, chính vì thế khi chết đi cũng
chỉ có thể làm yêu quái nhiễu loạn nhân gian, đời đời bị người ta khinh ghét sợ hãi.
Không chỉ vậy tên giặc này còn phản ánh một hiện thực của đời sống ấy là nạn tham
quan hoành hành, làm cho nhân dân lầm than, điều đó thể hiện qua việc hắn đút lót
tham quan, bưng bít cả thượng đế để làm trò bạo ngược. Đến khi nhân vật Ngô Tử
Văn đại diện cho chính nghĩa, thay trời hành đạo tự tay đốt đi ngôi đền, khiến hắn
không còn chỗ trú, thì tên này lại ngang nhiên giả dạng tiến vào giấc mộng của Tử
Văn, cảnh cáo bắt chàng dựng lại đền bằng những lời lẽ rất mực oai nghiêm, văn vở.
Nhưng thấy Tử Văn vẫn điềm nhiên thấy chết không sờn thì quay ra tức giận, trở mặt
làm trò dọa dẫm "Phong đô không xa xôi gì, tuy ta hèn nhưng há lại không đem nổi
nhà ngươi đến đấy. Không nghe lời ta rồi sẽ biết". Và y như rằng ngay tối ấy tên giặc
này đã không tha cho Tử Văn mà khiến chàng phải xuống hầu cõi âm ti. Trước điện
Diêm Vương, tên này lại lần nữa đóng vai Thổ công bị đốt đền, lời lẽ điêu ngoa, lươn
lẹo, nhằm buộc tội khiến Tử Văn phải bị trừng phạt. Tuy nhiên đến lúc thấy Tử Văn
có bằng cớ chứng minh tội trạng của hắn, thì tên này lập tức lật mặt giở giọng nhân từ,
cầu xin Diêm Vương tha cho Tử Văn nhằm thoát tội, với lời lẽ thể hiện sử giả nhân
giả nghĩa vô cùng: "...xin đại vương tha cho hắn để có cái đức rộng rãi. Chẳng cần đòi
hỏi dây dưa, nếu chẳng may trị tội nó sợ sẽ làm hại đến đức hiếu sinh", câu nào câu
nấy cũng lấy nhân đức đặt lên trên đầu lưỡi, nhưng thực tế rằng tên này đang sợ
chuyện của mình bại lộ, nên mới vội bưng bít như thế. Quả là giang sơn dễ đổi bản
tính khó dời, chết đến nơi vẫn không quên lươn lẹo, và kết cục của tên này cũng chẳng
thể nào tốt đẹp bằng việc bị nhét gỗ vào miệng rồi đày xuống ngục Cửu U.
Nhân vật thứ hai chính là Thổ công, trong truyện miêu tả đây là một vị quan dưới thời
Lý Nam Đế, vì có công giúp vua giữ nước mà chết thế nên được ban cho chức Thổ
công và một ngôi đền, hưởng hương khói của nhân dân. Khi đến gặp Tử Văn thì hiện
lên với phong thái nhàn nhã, khoan thai, áo vải mũ đen, là người hiền lành, trung thực,
nên phải chịu nhún nhường cho tên giặc họ Thôi làm loạn. Có thể thấy rằng thổ công
là nhân vật đại diện cho phe chính nghĩa, là người bị hại, phải chịu khốn đốn trước
vấn nạn tham quan và gian thần nịnh nọt. Trong truyện nhân vật này chính là người đã
chỉ điểm cho Ngô Tử Văn khi phải hầu Diêm Vương dưới âm ti, và giúp chàng thắng
kiện còn tên giặc họ Thôi kia phải chịu trừng phạt. Sự kết hợp của Thổ công và Ngô
Tử Văn trong truyện nhiều lần khiến ta liên tưởng đến sự giúp đỡ của thần, phật với
nhân vật chính trong các câu chuyện dân gian, cổ tích. Chỉ khác một chút rằng, ở đây
Ngô Tử Văn không hoàn toàn dựa vào những lời dạy của Thổ công mà quan trọng
nhất vẫn là dựa vào khí khái, tinh thần dũng cảm của bản thân và tấm lòng trung thực,
không sợ kẻ ác của nhân vật này. Sự kết hợp của Thổ công và Ngô Tử Văn có thể liên
tưởng đến sự đoàn kết của nhân dân ta trong quá trình chống giặc ngoại xâm, thì ở đây
là sự đoàn kết của phe chính nghĩa khi đối diện với cái ác, cái xấu hoành hành.
Nhân vật Diêm Vương là người đứng đầu cõi minh ti, trong truyện đóng vai trò là
người phán xử. Lúc đầu khi đứng trước lời tố cáo đầy gian dối và lươn lẹo của tên
tướng giặc họ Thôi, thì Diêm Vương đã bị lừa gạt và đâm ra trách phạt Tử Văn vì cớ
sao lại phá đền, chốn thần phật nương náu. Tuy nhiên sao một hồi tranh cãi phân xử,
lại thấy Ngô Tử Văn đưa ra được chứng cứ xác thực thì Diêm Vương đã lập tức nhận
ra sự thật, trả lại công bằng cho Tử Văn đồng thời xử phạt tên giặc họ Thôi kia để
trừng trị cái tính gian tà, chuyên làm điều ác quấy nhiễu nhân dân, lại còn thích mồm
loa mép dải. Những nhân vật khác như quỷ Dạ xoa, quỷ sứ góp phần làm cho chốn âm
ti thêm sinh động, nhiều màu sắc, thể hiện được sự uy nghiêm, cẩn trọng nơi địa phủ
từ đó khơi gợi cảm giác hứng thú cho người đọc.
Cuối cùng là nhân vật Ngô Tử Văn, nhân vật chính của câu chuyện, ngoài việc nằm
mộng thấy tên tướng giặc họ Thôi, rồi bị đưa xuống âm phủ chịu tội, thì yếu tố kỳ ảo
và gây ấn tượng nhất của nhân vật này đó là việc chết đi rồi sống lại sau khi diện kiến
Diêm Vương. Điều đó bộc lộ một chân lý đúng đắn, ở hiền gặp lành, người tốt sẽ
được đền đáp xứng đáng, chứ không phải chịu chết một cách oan khuất, chứng minh
sự hiện diện của lẽ phải không chỉ ở chốn trần gian mà ở bát cứ nơi đâu, kể cả ở chốn
âm ti, người vốn đang ở đâu sẽ được trả về chỗ ấy để hưởng cho hết cái phúc phần
dương gian của mình. Rồi sau đó nhận lời của Thổ công không bệnh mà mất, để đến ở
cõi tiên hưởng cái phúc phần của tiên gia, âu cũng xem là một cái kết hậu trong hậu.
Về phương diện không gian truyện, đầu tiên đó là giấc mộng của Ngô Tử Văn nối liền
giữa cõi âm và cõi dương, là nơi để chàng gặp gỡ và nói chuyện với tên tướng giặc họ
Thôi cũng như Thổ công, trước khi bị đưa đến cõi âm ti để diện kiến Diêm Vương.
Hai nữa chính là không gian cõi âm được Nguyễn Dữ miêu tả vô cùng sống động và
hấp dẫn "Ở đó có một con sông lớn, trên sông bắc một cây cầu dài hơn nghìn thước,
gió tanh sóng xám, hơi lạnh thấu xương. Hai bên cầu có đến mấy vạn quỷ Dạ Xoa mắt
đỏ tóc xanh, dáng hình nanh ác..." mở ra một không gian cõi âm rùng rợn, lạnh lẽo,
đúng với những gì mà con người vẫn thường hình dung về chốn địa ngục. Từ đó làm
nổi bật nét tính cách của nhân vật Ngô Tử Văn, đó là sự dũng cảm, bình tĩnh, ý chí
kiên cường mạnh mẽ, cây ngay không sợ chết đứng của chàng.
Như vậy có thể thấy rằng, các yếu tố kì ảo, hoang đường trong tác phẩm không chỉ
góp phần làm cho câu chuyện trở nên hấp dẫn, kịch tính, gây ấn tượng sâu sắc trong
lòng người đọc. Mà quan trọng hơn nó còn góp phần làm nổi bật chủ đề, nội dung và
tính cách của từng nhân vật theo tuyến thiện - ác, từ đó phản ánh mơ ước của nhân
dân ta về một thế giới công bằng bình đẳng, chân lý "ở hiền gặp lành, ở ác gặp ác"
được thực thi ở muôn nơi không kể chốn nhân gian hay cõi âm ti địa ngục.
Sức hấp dẫn của tác phẩm Chuyện chức phán sự đền Tản Viên không chỉ bởi nội dung
mang ý nghĩa xã hội, ý nghĩa nhân văn sâu sắc mà còn bởi sự kết hợp nhuần nhuyễn
giữa yếu tố kì và yếu tố ảo.
Yếu tố kì ảo Chuyện chức phán sự đền Tản Viên - Mẫu 3
Chuyện chức phán sự đền Tản Viên là một trong những chuyện tiêu biểu của Truyền
kì mạn lục. Truyện không chỉ hấp dẫn người đọc bởi câu chuyện mà Nguyễn Dữ đã kể
lại mà còn có sức hút từ chính yếu tố thần kì trong đó.
Khi định nghĩa về yếu tố thần kì hay còn gọi là lực lượng thần kì, trợ thủ thần kì trong
truyện cổ tích PGS.TS Nguyễn Bích Hà cho rằng đó là kết quả của những hư cấu dưới
ánh sáng của trí tưởng tượng kì ảo và bay bổng của nhân dân. Lực lượng thần kì có
thể là những nhân vật thần kì như ông Bụt, bà Tiên, Thiên Lôi, Ngọc Hoàng, thần,
thầy phù thủy, yêu tinh, có thể là các đồ vật, vật thể thần kỳ như gậy thần, đèn thần, áo
tàng hình, thảm bay, có thể là những con vật kì ảo như rắn thần, chim phượng hoàng, mèo đi hia...
Chịu ảnh hưởng từ tư duy thần linh siêu hình của các tác giả dân gian, của những
chuyện kì quái phương Bắc, Nguyễn Dữ đã đưa vào các câu chuyện của ông nhiều yếu
tố hoang đường, huyền ảo. Trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên, trước hết, có
thể kể đến sự xuất hiện của các lực lượng nhân vật thần kì như hồn ma tên tướng giặc
phương Bắc, quỷ, quỷ Dạ Xoa, Thổ công, Diêm Vương, các phán quan. Tất cả các
nhân vật này đều thuộc về cõi âm.
Nhân vật phản diện trong truyện là hồn ma tên tướng giặc. Lai lịch, tội trạng của hắn
được nhà văn kể lại rõ ràng qua lời nhân vật Thổ công: đấy là tên tướng bại trận của
Bắc triều, cái hồn bơ vơ ở Nam quốc, tranh chiếm miếu đền của tôi, giả mạo tên họ
của tôi, quen dùng chước lừa dối, thích làm trò thảm ngược, Thượng đế bị nó bưng
bít, hạ dân bị nó quấy rầy, phàm những việc hưng yêu tác quái đều tự nó cả. Nhân vật
này xuất hiện trong cơn mơ của Tử Văn - người dám đốt trụi ngôi đền hắn đang trú
ngụ. Hắn mang dáng điệu, ngoại hình đạo mạo: khôi ngô, cao lớn, đầu đội mũ trụ.
Hắn tự xưng với Tử Văn là cư sĩ. Nhưng ngoại hình và lời nói đó chỉ toát lên sự giả
trá, lừa lọc. Vì thực chất hắn chỉ là kẻ cướp. Khi sống, hắn đem quân cướp nước ta và
khi chết, hắn cướp nơi thờ tự của Thổ công để trú ngụ. Là hồn ma rồi nhưng tên tướng
bại trận lại không cải tà quy chính để được siêu thoát. Cướp đền của Thổ công xong,
hắn nhũng nhiễu, làm tội làm tình nhân dân, khiến bao người điêu đứng, khổ sở. Khi
bị Tử Văn dang tay trừng trị, hồn ma tướng giặc lại đến gặp Tử Văn, trơ tráo đòi
chàng xây trả lại đền. Hắn dọa dẫm chàng và tìm cách khiến chàng phải chết. Cho đến
khi phải đổi chất với Tử Văn dưới Minh ti, hắn vẫn cố đẩy tôi về phía Tử Văn, cả gan
dối Diêm vương. Không thể nói những hành động của hồn ma tướng giặc biểu trưng
cho lòng ham sống, cho sức sống dai dẳng được. Tất cả những gì hắn làm chỉ làm
thêm tô đậm sự xấu xa, đê tiện, trơ tráo trong con người hắn. Hắn sống không lương
thiện vậy mà khi chết, hắn lại càng bạc ác hơn. Là hồn ma, điều kiện và cơ hội để hắn
gây tội càng dễ dàng, thuận tiện hơn khi nào hết. Bởi không nhìn thấy nhưng ai cũng
phải khiếp sợ mỗi khi hắn hiển linh nhũng nhiễu.
Đối lập hoàn toàn với tướng giặc họ là Thổ công. Từ ngoại hình, cung cách bề ngoài,
Thổ công đã có sự khác biệt với hồn ma đáng ghét kia: áo vải, mũ đen, dáng điệu nhàn
nhã. Lai lịch của Thổ công hết sức trong sạch, thậm chí hiển hách: làm chức Ngự sử
đại phu từ đời vua Lí Nam Đế, chết vì việc cần vương, giúp dân độ vật đã hơn một
nghìn năm nay. Về tính cách, nếu hồn ma tướng giặc hung hăng bao nhiêu thì Thổ
công lại nhún nhường bấy nhiêu. Thổ công chính là nạn nhân trực tiếp của tên tướng
giặc. Ngôi đền Tử Văn đốt vốn dĩ do ông cai quản, bị hồn ma tướng giặc chiếm giữ.
Bao nỗi ấm ức của Thổ công chỉ được giãi bày khi Tử Văn có hành động đốt đền trừ
tà. Xuất hiện trong truyện, nhân vật này còn có vai trò là người chỉ đường, dẫn lối cho
Tử Văn hiểu rõ chân tướng sự việc. Và khi Tử Văn đã hoàn thành sứ mệnh của mình
thì cũng chính Thổ công là người tiến cử Tử Văn nhận chức phán sự đền Tản Viên.
Như vậy, có thể hình dung Thổ công chính là nhân vật thần kì đóng vai trò phụ giúp
và đền ơn cho nhân vật chính diện trong truyện.
Nhân vật thần kì thứ ba chúng ta phải nhắc tới là Diêm Vương. Diêm Vương là người
đứng đầu Minh ti, trực tiếp phán xử vụ án giữa Tử Văn và hồn ma tướng giặc. Ban
đẩu, nhân vật xuất hiện bằng những lời quát mắng Tử Văn. Những lời quát đó cho
thấy uy lực của người có chức vị tối cao. Uy lực đó đủ khiến những kẻ có tội phải
rùng mình khiếp sợ. Với tư cách là "thẩm phán" phiên tòa, Diêm Vương đã suy xét
mọi chuyện và nghị án một cách công bằng. Lời khai của Tử Văn và hồn ma tướng
giặc đều được Diêm Vương cho người đi kiểm định. Cuối cùng, kẻ mang tội ác đã bị
đền tội, Tử Văn được sống lại, trở về trần gian. Vai trò của Diêm Vương trong câu
chuyện được thể hiện ở việc xử án công minh, mang lại công bằng cho người chính
trực. Cùng hồn ma tướng giặc và Thổ công, Diêm Vương là nhân vật góp phần đưa
cốt chuyện diễn biến, phát triển theo chiều hướng li kì hấp dẫn. Hơn nữa, hình tượng
nhân vật Diêm Vương còn thể hiện mơ ước về vị quan thanh liêm, công minh, chính
trực trong xã hội đầy rẫy nhiễu nhương, tệ nạn đương thời.
Các nhân vật quỷ, quỷ Dạ Xoa chỉ xuất hiện thoáng qua, không có ảnh hưởng nhiều
đến sự phát triển của cốt truyện nhưng chính chúng lại góp phần mang đến không khí
rùng rợn, kinh hãi đặc trưng của chốn âm ti, địa phủ cho câu chuyện. Sự kì ảo nhờ đó được gia tăng.
Tử Văn không nằm trong số các nhân vật thần kì của truyện nhưng lại gắn với sự việc
chết đi (hai ngày). Sống lại rồi lại chết và được nhập vào cõi tiên. Lãnh chức phán sự
đền Tản Viên. Đó cũng là một yếu tố kì ảo của truyện. Những sự việc này được sắp
đặt ở cuối như một kết thúc có hậu cho Tử Văn và câu chuyện, thể hiện triết lí ở hiền gặp lành của nhà văn.
Yếu tố kì ảo của truyện không chỉ được thể hiện ở phương diện nhân vật mà còn ở các
không gian mà Nguyễn Dữ đã mang đến trong đó. Có thể thấy truyện có hai không
gian kì ảo. Trước hết là không gian giấc mơ (giấc mơ của Tử Văn). Không gian này
không được Nguyễn Dữ miêu tả chi tiết nhưng nó chính là không gian nối liền cõi trần
và cõi âm, là nơi gặp gỡ của Tử Văn với hồn ma tướng giặc và với Thổ công. Cũng từ
đây, Tử Văn tạm lìa cõi trần, để bước vào cõi âm, để tham gia vào vụ kiện ở đó.
Không gian kì ảo thứ hai của truyện là ở âm ti. Âm ti được miêu tả bằng một số chi
tiết khá rõ ràng: Ở đó có một con sông lớn, trên sông bắc một cái cầu dài hơn nghìn
thước, gió tanh sông xám, hơi lạnh thấu xương. Đọc đến đây, không ít người đã phải
rùng mình khiếp sợ. Cảm giác về sự u ám, lạnh lẽo, rùng rợn đeo bám vào trí tưởng
tượng của người đọc. Nhưng trái lại, trước không gian ấy, Tử Văn lại không hề sợ hãi.
Và chính điều này đã chứng tỏ bản lĩnh cứng cỏi và sự ngay thẳng của nhân vật. Âm ti
còn có ngục Cửu U. Nguyễn Dữ chỉ dẫn vào truyện không gian này mà không hề miêu
tả nó bằng một chi tiết nào. Tuy nhiên, chỉ cái tên cũng đủ khiến người đọc hình dung
nó sẽ là nơi đầy rẫy cực hình, đủ để trừng trị tội ác của những kẻ như tên tướng giặc họ Thôi.
Có thể thấy mỗi yếu tố kì ảo xuất hiện trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên đều
đảm nhận vai trò riêng nhưng rõ ràng, chúng tồn tại không tách rời nhau, thậm chí đan
kết vào nhau để cùng dệt nên cho chúng ta một câu chuyện hoang đường đầy li kì hấp dẫn.
Trở lại thời đại Nguyễn Dữ, thế kỉ XVI là thế kỉ đầy những biến động lịch sử. Câu
chuyện nhà văn đã kể lại cho chúng ta nghe trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên
tất nhiên không thể chỉ là câu chuyện hoàn toàn bịa đặt. Đằng sau những yếu tố thần
kì đó chắc chắn là những hiện thực về bọn quan vô lại, hiện thực về sự nhiễu loạn
trong nhân dân, hiện thực về sự bất công và hiện thực về những con người khẳng khái,
cương trực như Tử Văn. Nhưng tại sao Nguyễn Dữ lại đưa Tử Văn xuống tận Minh ti
để đi tìm công lí, chính nghĩa. Phải chăng trên cõi trần, những vị đại quan như Diêm
Vương hiếm quá? Giấc mơ về lẽ công bằng xã hội của Nguyễn Dữ đã phải viện đến
yếu tố thần linh mới thực thi được. Điều đó phản ánh hiện thực gì của một thời đại?
Chuyện chức phán sự đền Tản Viên là một câu chuyện giàu ý nghĩa. Nó hấp dẫn
người đọc không chỉ bởi nội dung tư tưởng mà còn bởi sự li kì được đưa đến từ các
yếu tố kì ảo mà nhà văn đã dùng công xây dựng. Viết Chuyện chức phán sự đền Tản
Viên Nguyễn Dữ đã kết hợp thành công yếu tố ảo và thực. Câu chuyện diễn ra đầy
tính chất li kì bởi sự xuất hiện của thế giới âm cung với những hồn ma, bóng quỷ với
những việc khác thường: người chết đi sống lại từ dương gian xuống địa phủ, từ cõi
âm lại về cõi dương. Nhưng chuyện lại có vẻ như rất thật bởi cách dẫn người khác,
dẫn việc cụ thể đến cả họ tên, quê quán và thời gian, địa điểm diễn ra sự việc. Yếu tố
kì ảo giúp câu chuyện thêm phần li kì, hấp dẫn. yếu tố thực làm tăng tính xác thực,
làm câu chuyện có ý nghĩa xã hội sâu sắc. Câu chuyện đề cao nhân vật Ngô Tử Văn –
đại diện cho tầng lớp trí thức nước Việt giàu tinh thần dân tộc, chuộng chính nghĩa,
dũng cảm, cương trực, dám đấu tranh chống lại cái ác trừ hại cho dân. Truyện còn thể
hiện niềm tin công lý, chính nghĩa nhất định sẽ thắng gian tà.
Đoạn văn phân tích yếu tố kì ảo trong Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên - Mẫu 4
Có rất nhiều yếu tố làm nên sự hấp dẫn của Chuyện chức phán sự đền Tản Viên. Một
trong số đó phải kể đến nhưng chi tiết tưởng tượng kì ảo đã góp phần làm cho câu
chuyện trở nên hấp dẫn, lôi cuốn hơn. Vào cuối đời nhà Hồ, quân Ngô sang lấn cướp,
bộ tướng của Mộc Thạch có viên Bạch hộ họ Thôi, tử trận ở gần đền, từ đấy làm yêu
quái trong dân gian. Ngô Tử Văn vốn là người dũng cảm, khẳng khái vì không chịu
được việc hắn tác oai, tác quái nên đã quyết định đốt đền trừ hại cho dân. Sau khi về
nhà, chàng lên cơn sốt rét. Trong cơn mê, tướng giặc hiện lên đe dọa Tử Văn và kiện
chàng ở âm phủ. Chàng còn được Thổ công mách bảo về tung tích và tội ác của tên
tướng giặc. Đồng thời bày cho cách đối phó với hắn. Tử Văn bị bắt xuống âm phủ.
Đứng trước Diêm Vương, chàng đã không hề run sợ mà dũng cảm vạch trần mọi tội
ác của tên hung thần. Tử văn yêu cầu đối chất với lời khai của Thổ thần. Tên tướng
giặc bị trừng trị, thổ thần được phục chức, Tử Văn được sống lại. Một tháng sau, Thổ
thần bày tổ ý muốn Tử Văn nhận chức phán sự đền Tản Viên chuyên trông coi việc xử
án. Tử Văn vui vẻ nhận lời, rồi không bệnh mà mất. Yếu tố tưởng tượng kì ảo được
thể hiện qua thế giới tâm linh, ma quỷ cũng như những nhân vật hồn ma của tên tướng
giặc, Diêm Vương, Thổ công. Qua đó, tác giả muốn gửi gắm rằng ngay cả ở cõi âm
cũng có tham quan, nhận đút lót để bao che cho kẻ ác và cái ác lộng hành. Diêm
Vương và các Phán quan đại diện cho công lí cũng bị che mắt.