Quy luật Lượng và Chất trong Nhận thức | Môn Triết học Mác - Lênin - Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh

lOMoAR cPSD| 61601492
Quy luật lượng - chất là một trong những quy luật cơ bản và quan trọng
nhất của Triết học Mac Lê-Nin mà mỗi sinh viên phải học để hiểu được
quy luật phát triển của thế giới, các quy luật phát triển của con người,
rút ra những bài học để vận dụng vào quá trình học tập của cá nhân để
đạt kết quả tốt nhất, cũng như vận dụng vào trong cuộc sống để phát
triển bản thân, phát triển những mối quan hệ giữa người và người
ngày càng tốt đẹp hơn. Và phần trình bày sau đây của nhóm mình sẽ
giúp các bạn vận dụng quy luật lượng – chất vào trong nhận thức và
thực tiễn sao cho phù hợp.
QL là những mối liên hệ bản chất, tất nhiên, ổn định và lặp lại giữa các
mặt, các yếu tố, các thuộc tính bên trong mỗi sự vật, hiện tượng hay
giữa các sự vật, hiện tượng với nhau CHẤT
KN:CHẤT là một phạm trù dùng để chỉ tính quy định kh ách quan vốn
có của sự vật hiện tượng; là sự thống nhấ t hữu cơ các thuộc tính
cấu thành nó, phân biệt nó với cái khác.
-Đặc điểm của chất:  Tính khách quan
(chất được cấu thành từ những thuộc tính khách quan vốn có của sự
vật, hiện tượng và không phụ thuộc vào ý thức của con người, như
muối có vị mặn hay đường có vị ngọt không phải là do con người mà
là bản thân nó như vậy, vì vậy, để xác định chất phải xác định thuộc
tính bằng cách đặt sự vật, hiện tượng trong mối liên hệ với các sự vật, hiện tượng khác.)
(+Chì: mlh với thị giác: kim loại màu xám bạc, mềm, Mlh với xúc giác: dễ uốn, dễ tạo hình)
( Và thuộc tính của sự vật, hiện tượng chia làm 2 loại: thuộc tính cơ
bản và thuộc tính không cơ bản. Thuộc tính cơ bản quyết định chất của
sự vật, hiện tượng, khi nó thay đổi chất sẽ đổi. Thuộc tính không cơ
bản không quyết định chất, khi nó thay đổi chất vẫn chưa đổi lOMoAR cPSD| 61601492
Tuy nhiên, phân biệt thuộc tính cơ bản và không cơ bản chỉ mang tính
tương đối, tùy thuộc vào từng mối quan hệ
+Ví dụ: đặt con người trong mlh với đồ vật thì con người có khả năng
tư duy có ngôn ngữ (thuộc tính cơ bản)
+nhưng nếu xét giữa 2 con người với nhau thì không thể chỉ dùng khả
năng tư duy và ngôn ngữ được (trở thành thuộc tính không cơ bản)
Mặt khác mỗi thuộc tính lại được tạo thành từ đặc trưng về chất =>
Mỗi thuộc tính cũng đóng vai trò là 1 chất. Mà mỗi sự vật, hiện tượng
có vô vàn thuộc tính nên sự vật, hiện tượng không chỉ có 1 chất mà có vô vàn chất)
• Mỗi sự vật, hiện tượng có vô vàn chất
• Chất biểu hiện tính toàn vẹn, tính chỉnh thể thống n hất của sự vật hiện tượng
• Đồng thời, Chất gắn liền với sự vật, hiện tượng chất là chất của sự vật, hiện tượng
• Dùng chất để phân biệt các sự vật, hiện tượng với nhau LƯỢNG
Lượng là một phạm trù dùng để chỉ tính quy định khách quan vốn có
của sự vật, hiện tượng về các phương diện số lượng các yếu tố cấu
thành, quy mô của sự tồn tại; tốc độ, nhịp điệu vận động và phát triển
của nó Đặc điểm của lượng:
• Tính khách quan (vì bất kì một sự vật, hiện tượng nào cũng đều
chiếm một vị trí nhất định trong không gian và được diễn ra trong
một khoảng thời gian nào đó)
• Mỗi sự vật, hiện tượng có vô vàn chất nên nó cũng có vô vàn lượng
• Mỗi loại lượng có phương thức xác định khác nhau (bằng con số
chính xác, bằng sự trừu tượng hóa, khái quát hóa)
• Sự phân biệt giữa lượng và chất chỉ mang tính tương đối (nghĩa là
trong mqh này nó là lượng nhưng trong mqh khác nó là chất) lOMoAR cPSD| 61601492
THỨ NHẤT, TỪ NHỮNG THAY ĐỔI VỀ LƯỢNG DẪN ĐẾN NHỮNG SỰ
THAY ĐỔI VỀ CHẤT:
- Bất kì sự vật hiện tượng nào cũng là một thể thống nhất giữa hai
mặt chất và lượng. Hai mặt đó tác động qua lại lẫn nhau một cách biện chứng
[1.1] Lượng đổi dẫn đến chất đổi:
+ Lượng là yếu tố động, thường xuyên thay đổi, còn chất là yếu tố
tương đối ổn định nên sự vận động, phát triển của sự vật, hiện tượng
bao giờ cũng bắt đầu từ sự thay đổi về lượng
+ Lượng thay đổi trong giới hạn nhất định gọi là độ thì chưa dẫn tới sự
thay đổi về chất (Độ là một phạm trù dùng để chỉ khoảng giới hạn mà
trong đó lượng và chất thống nhất với nhau, lượng đổi nhưng chất vẫn
chưa đổi, sự vật, hiện tượng vẫn còn là nó, chưa trở thành cái khác)
+ Và khi lượng thay đổi đến một điểm giới hạn vượt quá độ thì sẽ dẫn
đến sự thay đổi căn bản về chất, điểm giới hạn ấy gọi là điểm nút.
(Điểm nút là một phạm trù dùng để chỉ điểm giới hạn mà tại đó sự
thay đổi về lượng đã làm thay đổi về chất của sự vật, hiện tượng)
+ Và sự thay đổi căn bản về chất được gọi là bước nhảy (Bước nhảy là
một phạm trù dùng để chỉ sự chuyển hóa về chất của sự vật, hiện
tượng do sự thay đổi dần dần về lượng trước đó gây nên)
= chất cũ mất đi=> chất mới thay thế.
Ví dụ: Khi ta nung một thỏi sắt tinh khiết ở trong lò, ta biết nhiệt độ
nóng chảy của sắt tinh khiết là 1538 độ C và khi đạt đến ngưỡng 1538
độ C ấy, thỏi sắt sẽ bắt đầu chuyển sang thể lỏng. Như vậy, khoảng giới
hạn từ nhiệt độ ban đầu của thỏi sắt trước khi nung và 1538 độ C gọi
là độ, còn 1538 độ C ấy gọi là điểm nút, và sự chuyển hóa của sắt từ
thể rắn sang thể lỏng là bước nhảy. lOMoAR cPSD| 61601492
THỨ HAI, SỰ TÁC ĐỘNG TRỞ LẠI CỦA CHẤT ĐỐI VỚI LƯỢNG.
Khi chất mới ra đời, nó không tồn tại một cách thụ động, mà có sự tác
động trở lại đối với lượng, được biểu hiện ở chỗ: chất mới sẽ tạo ra
một lượng mới phù hợp với nó để có sự thống nhất mới giữa chất và
lượng. Sự tác động ấy thể hiện: chất mới có thể làm thay đổi kết
cấu, quy mô, trình độ, nhịp điệu của sự vận động và phát triển
của sự vật, hiện tượng.
Chẳng hạn như, khi sinh viên vượt qua điểm nút là kỳ thi tốt nghiệp,
tức là thực hiện bước nhảy, sinh viên sẽ được nhận bằng cử nhân.
Trình độ văn hoá của sinh viên đã cao hơn trước và sẽ tạo điều kiện
cho họ thay đổi kết cấu, quy mô, trình độ tri thức, giúp họ tiến lên trình độ cao hơn.
Như vậy, không chỉ những thay đổi về lượng dẫn đến những thay đổi
về chất mà những thay đổi về chất cũng đã dẫn đến những thay đổi về
lượng. Từ những sự phân tích ở trên có thể rút ra kết luận: Bất kỳ sự
vật, hiện tượng nào cũng là sự thống nhất giữa chất và lượng, sự thay
đổi dần dần về lượng vượt quá giới hạn của độ sẽ dẫn tới thay đổi căn
bản về chất của sự vật, hiện tượng thông qua bước nhảy; chất mới ra
đời thay thế cho chất cũ, sự vật, hiện tượng mới ra đời thay thế cho
sự vật, hiện tượng cũ, và chất mới ra đời sẽ tác động trở lại đối với
lượng. Và lượng lại tiếp tục biến đổi đến điểm nút, bước nhảy mới xảy
ra, cứ thế, tạo nên sự vận động, phát triển không ngừng của sự vật hiện tượng.
Ý NGHĨA PHƯƠNG PHÁP LUẬN:
- Cần coi trọng cả hai mặt chất và lượng.
- Cần chú ý khâu tích lũy về lượng để đến khi có đầy đủ điều kiện
chín muồi sẽ làm thay đổi chất của sự vật, hiện tượng. lOMoAR cPSD| 61601492
- Chống lại bệnh chủ quan, nóng vội, duy ý chí khi lượng chưa biến
đổi đến điểm nút mà đã vội vàng thực hiện bước nhảy. (khi chưa
tích lũy đủ kiến thức đã vội đăng ký thi thì sẽ chỉ nhận được kết quả kém)
- Chống lại bệnh bảo thủ, trì trệ khi lượng đã biến đổi đến điểm nút
nhưng không chịu thực hiện bước nhảy. (khi lượng đã tích đủ
nhưng cứ trì hoãn, không chịu thực hiện bước nhảy sẽ làm vuột mất cơ hội)
Do đó, cần có thái độ ủng hộ bước nhảy và tạo mọi điều kiện cho bước
nhảy được thực hiện một cách kịp thời