11 trang 2 lượt tải

Quyền lực của Nhân dân trong Hiến pháp Việt Nam | Môn Luật Hiến Pháp - Trường Đại học Luật Hà Nội

Hiến pháp không chỉ quy định Nhân dân là chủ thể của Nhà nước, tất cả quyền lực Nhà nước thuộc về Nhân dân mà còn quy định phương cách Nhân dân thực hiện quyền lực Nhà nước của mình. Tài liệu được sưu tầm gồm 11 trang, giúp bạn ôn tập tốt hơn. Mời các bạn đón xem.

Môn: Luật Hiến Pháp ( ĐHLHN) 63 tài liệu

Trường: Trường Đại học Luật Hà Nội 1.1 K tài liệu

Tác giả:

Linh Giang

4 giờ trước

Tải xuống Báo cáo

Danh sách Quiz

lOMoARcPSD| 61716317

Câu 3. Nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước bằng dân chủ trực tiếp, bằng dân chủ đại

diện thông qua Quốc hội, Hội đồng nhân dân và thông qua các cơ quan khác của Nhà nước

Đồng Hữu Mạo

Ph Trưng Đon ĐBQH tnh Tha Thiên Hu

(Theo Website: http://www.qhhdthuathienhue.gov.vn)

Nh nước của ta l nh nước của Dân, do Dân v vì Dân. T Hin pháp năm 1946 đn nay đều

thống nhất quan điểm đ. Hin pháp năm 2013 một lần nữa khẳng định: “Nhà nước Cộng hòa xã hội

chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân

dân... do Nhân dân làm chủ; tất cả quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân mà nền tảng là liên minh

giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức”.

Hin pháp không ch quy định Nhân dân l chủ thể của Nh nước, tất cả quyền lực Nh nước

thuộc về Nhân dân m còn quy định phương cách Nhân dân thực hiện quyền lực Nh nước của mình.

Điều 6 Hin pháp 2013 ghi: "Nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước bằng dân chủ trực tiếp, bằng dân

chủ đại diện thông qua Quốc hội, Hội đồng nhân dân và thông qua các cơ quan khác của Nhà nước".

Dân chủ trực tip l việc Nhân dân trực tip thực hiện quyền lực nh nước.Tức l Nhân dân thể

hiện một cách trực tip ý chí của mình (với tư cách l chủ thể quyền lực nh nước) về một vấn đề no

đ m không cần thông qua cá nhân hay tổ chức thay mặt mình v ý chí đ c ý nghĩa bắt buộc phải

thi hnh. Hình thức biểu hiện cụ thể của dân chủ trực tip như ứng cử, bầu cử Quốc hội, HĐND, thực

hiện quy ch dân chủ cơ s, trưng cầu dân ý... Các cuộc đối thoại trực tip của nhân dân với cơ quan

Nh nước hiện nay cũng l hình thức biểu hiện của dân chủ trực tip.

Ưu điểm của hình thức dân chủ trực tip l Nhân dân trực tip quyt định, phản ảnh đúng ý chí,

nguyện vọng của mình nhưng hạn ch của hình thức ny l nhhững vấn đề m Nhân dân trực tip

quyt định không nhiều vì điều kiện không cho phép.

Dân chủ trực tip được m rộng đn đâu còn phụ thuộc vo điều kiện chính trị, kinh t, văn ha,

xã hội, trình độ dân trí, nhận thức chính trị, trình độ pháp lý của nhân dân...của một nước. Ở nước ta

do trải qua cuộc chin tranh kéo di v hiện nay đang trong quá trình xây dựng nên dân chủ trực tip

trên thực t mới thực hiện mức độ nhất định. Hin pháp năm 1946, tại Ðiều 21 c quy định: "Nhân dân

có quyền phúc quyết về Hiến pháp và những việc có quan hệ đến vận mệnh quốc gia..." v Ðiều 32 quy

định: "Những việc có quan hệ đến vận mệnh quốc gia sẽ đưa ra nhân dân phúc quyết, nếu hai phần ba

số nghị viên đồng ý...". Các Hin pháp 1959, 1980, 1992 v 2013 đều c đề cập đn việc trưng cầu

dân ý. Tuy nhiên đn nay chúng ta chưa tổ chức được cuộc trưng cầu dân ý no.

Nhận thức được hạn ch ni trên nên điều 6 Hin pháp năm 2013 đã sửa đổi so với điều 6 của

Hin pháp năm 1992, quy định r hơn các phương cách Nhân dân sử dụng quyền lực nh nước, không

ch bằng dân chủ đại diện thông qua Quốc hội v Hội đồng nhân dân m còn bằng các hình thức dân

chủ trực tip. (Điều 6 Hin pháp năm 1992 quy định: Nhân dân sử dụng quyền lực nhà nước thông qua

Quốc hội và Hội đồng nhân dân là các cơ quan đại diện cho ý chí và nguyện vọng của Nhân dân, do

Nhân dân bầu ra và chịu trách nhiệm trước Nhân dân). Để hiện thực ha quy định ni trên, v rút kinh

nghiệm trước đây do thiu cơ ch cụ thể nên quy định của Hin pháp về Trưng cầu dân ý - Một nội

dung của dân chủ trực tip - chưa được thực hiện. Lần ny, sau khi c Hin pháp năm 2013 Quốc hội

kha XIII đã đưa vo chương trình xây dựng pháp luật, đã giao cho các cơ quan chuẩn bị xây dựng dự

án luật trưng cầu dân ý v dự kin sẽ trình ra Quốc hội kha XIII tại kỳ họp giữa năm 2015.

Dân chủ đại diện l hình thức Nhân dân thông qua các cơ quan nh nước, các cá nhân được

Nhân dân ủy quyền để thực hiện ý chí của Nhân dân. Dân chủ đại diện l phương thức chủ yu để thực

hiện quyền lực nhân dân. Dân chủ đại diện c ưu điểm l với hình thức ny chúng ta quản lý được mọi

mặt đời sống xã hội, nhưng c hạn ch l ý chí, nguỵen vọng của người dân phải qua trung gian của

ngoi đại diện, c thể bị méo m bi nhiều lý do như trình độ nhận thức, quan điểm, lợi ích...

Khi ni đn tính đại diện người ta hay nghĩ đn các cơ quan dân cử, theo tôi điều đ đúng nhưng

chưa đủ. Quyền lực nh nước bao gồm quyền lập pháp, hnh pháp v tư pháp. Khi ni quyền lực nh

nước thuộc về nhân dân thì chúng ta hiểu quyền lập pháp, quyền hnh pháp v quyền tư pháp l thuộc

về nhân dân. Như ni  trên, do điều kiện không cho phép nên số lượng vấn đề nhân dân quyt định

trực tip không nhiều, bi vậy nhân dân lập ra v trao quyền cho các cơ quan nh nước để thay mặt

nhân dân thực hiện quyền lực của mình; các cơ quan ny phải chịu sự giám sát của nhân dân v ch

lOMoARcPSD| 61716317

được thực hiện quyền lực trong giới hạn cho phép. Như vậy, cơ quan được nhân dân ủy quyền không

ch l cơ quan dân cử m bao gồm cả cơ quan hnh pháp v tư pháp, khi hoạt động các cơ quan ny

với tư cách l nhân dân, đại diện nhân dân để thực thi nhiệm vụ. Nhận thức điều ny c ý nghĩa trong

thực t l các cơ quan nh nước kể cả lập pháp, hnh pháp v tư pháp phải thấy rằng quyền m các

cơ quan ny c được l do nhân dân trao, phải chịu trách nhiệm trước nhân dân. Không ch c Quốc

hội, HĐND các cấp lắng nghe ý kin nhân dân khi ban hnh luật, nghị quyt, m các cơ quan hnh

pháp, tư pháp cũng phải thu thập, lắng nghe ý kin nhân dân trong quá trình thực thi nhiệm vụ của

mình.

Dân chủ trực tip v dân chủ đại diện l hai hình thức cơ bản để thực hiện quyền lực của nhân

dân, đều c vai trò quan trọng trong nền dân chủ. Nền dân chủ phát triển thì dân chủ trực tip được m

rộng, ngược lại đẩy mạnh thực hiện dân chủ trực tip thì sẽ thúc đẩy nền dân chủ phát triển. Để Nhân

dân thực sự l chủ thể của Nh nước thì phải thực hiện tốt cả dân chủ trực tip v dân chủ đại diện.

Trưng cầu dân ý, một nội dung quan trọng của hình thức dân chủ trực tip phải được luật ha, trong đ

quy định những việc gì phải do nhân dân bn v quyt định, quy định r trình tự, thủ tục, cách thức tin

hnh... Các cơ quan được Nhân dân trao quyền phải thực hiện tròn trách nhiệm của mình. Các đại biểu

Quốc hôi, HĐND phải thường xuyên tip xúc với nhân dân, lắng nghe ý kin của nhân dân. Quốc hội

v HĐND các cấp khi quyt định một vấn đề no đ phải phù hợp với ý chí, nguyện vọng của nhân dân.

Các cơ quan hnh chính v tư pháp t trung ương xuống địa phương, người c thẩm quyền trong các

cơ quan đ phải tận tụy phục vụ nhân dân, tin hnh cải cách hnh chính để tạo thuân lợi cho nhân

dân, không được cửa quyền hách dịch với nhân dân.

Quyền làm chủ của Nhân dân trong Hiến pháp năm 2013

Nguyễn Văn Bảy - Giám đốc S Tư pháp Kon Tum

(Theo website: http://www.moj.gov.vn/thihanhhienphap)

Tại kỳ họp thứ 6, Quốc hội kha XIII đã thông qua Hin pháp năm 2013, đây l sự kiện chính trị

- pháp lý quan trọng của đất nước. Hin pháp thể hiện những nội dung mới quan trọng nhằm thể ch

ha Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm

2011); quy định đầy đủ, r nét về chủ thể l Nhân dân trong Hin pháp, về quyền lực của Nh nước

thuộc về Nhân dân.

Thứ nhất, ngay Lời ni đầu Hin pháp 2013 thể hiện: "... Nhân dân Việt Nam xây dựng, thi hnh

v bảo vệ Hin pháp ny vì mục tiêu dân giu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh" đã thể hiện

r trách nhiệm của nhân dân trong việc xây dựng, thi hnh v bảo vệ Hin pháp. Điều 2 Hin pháp năm

2013 quy định: "1. Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước pháp quyền xã hội chủ

nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân. 2. Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam do Nhân

dân làm chủ; tất cả quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp công

nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức" đã thể hiện nhất quán quan điểm của Đảng v Nh nước

ta về đề cao quyền lm chủ của nhân dân trong Hin pháp l nh nước của dân, do dân v vì dân, đồng

thời thể hiện đất nước Việt Nam l do chính nhân dân lm chủ, nhân dân l chủ thể quan trọng trong

xây dựng v bảo vệ đất nước. Lần đầu tiên Hin pháp năm 2013 t Nhân dân được vit hoa, đây không

phải đơn thuần l cách thể hiện t ngữ m l diễn đạt ý nghĩa của một chủ thể quan trọng của đất nước

theo tư tưng của Bác Hồ. Người vit:

“Nước ta l nước dân chủ,

Bao nhiêu lợi ích đều l vì dân,

Công việc đổi mới v xây dựng l trách nhiệm của dân,

Chính quyền t xã đn Chính phủ do dân cử ra,

Đon thể t Trung ương đn xã do dân tổ chức nên,

Ni tm lại, quyền hnh v lực lượng đều  nơi dân”.

Chính vì lẽ đ m t Nhân dân được vit hoa l thể hiện đầy đủ v sâu sắc tư tưng của Bác Hồ

về vai trò của Nhân dân.

lOMoARcPSD| 61716317

Thứ hai, khoản 2 Điều 4 Hin pháp năm 2013 quy định:" Đảng Cộng sản Việt Nam gắn b mật

thit với Nhân dân, phục vụ Nhân dân, chịu sự giám sát của Nhân dân, chịu trách nhiệm trước Nhân

dân về những quyt định của mình", đây l điểm bổ sung mới quan trọng, vì vai trò lm chủ của Nhân

dân đối với nước, Nhân dân giao ph trách nhiệm cho Đảng để lãnh đạo Nh nước v xã hội, vì vậy,

Đảng phải chịu sự giám sát v chịu trách nhiệm trước nhân dân trong việc lãnh đạo của mình.

Thứ ba, tại Điều 6 Hin pháp năm 2013 quy định: "Nhân dân thực hiện quyền lực nh nước bằng

dân chủ trực tip, bằng dân chủ đại diện thông qua Quốc hội, Hội đồng nhân dân v thông qua các cơ

quan khác của Nh nước", quy định đa dang hơn về thực hiện quyền lực của Nhân dân so với Hin

pháp năm 1992, đặc biệt thể hiện quyền lực nh nước bằng dân chủ trực tip đã lm r hơn, sâu sắc

hơn vai trò lm chủ của Nhân dân.

Thứ tư, lần đầu tiên trong Hin pháp năm 2003 ghi nhận quyền con người, quyền cơ bản của

công dân tại chương II, đặt trang trọng sau chương I quy định về ch độ chính trị. Hin pháp năm 2013

đã c những nhận thức mới về đề cao nhân tố con người, coi con người l chủ thể, nguồn lực chủ yu

v l mục tiêu của sự phát triển. Điều 14 Hin pháp năm 2013 khẳng định: “Ở nước Cộng hòa xã hội

chủ nghĩa Việt Nam, các quyền con người, quyền công dân về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội

được công nhận, tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm theo Hiến pháp và pháp luật”.“Quyền con người, quyền

công dân chỉ có thể bị hạn chế theo quy định của luật, trong trường hợp cần thiết vì lý do quốc phòng,

an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe cộng đồng”. Đây l những nguyên tắc

căn bản đề cao trách nhiệm của Nh nước trong mối quan hệ với quyền con người, quyền công dân,

l cơ s hin định để mọi người v công dân bảo vệ v thực hiện quyền con người, quyền v nghĩa vụ

cơ bản của công dân. Ngoi việc thể hiện quyền lm chủ của Nhân dân trong Hin pháp, còn thể hiện

các cam kt của Việt Nam trong việc thực hiện các điều ước quốc t liên quan đn quyền con người

m Việt Nam l thnh viên.

Thứ năm, Điều 53 Hin pháp năm 2013 thể hiện: "Đất đai, ti nguyên nước, ti nguyên khoáng

sản, nguồn lợi  vùng biển, vùng trời, ti nguyên thiên nhiên khác v các ti sản do Nh nước đầu tư,

quản lý l ti sản công thuộc s hữu ton dân do Nh nước đại diện chủ s hữu v thống nhất quản lý"

đã khẳng định quyền s hữu của Nhân dân v Nhân dân ủy quyền cho Nh nước đại diện Nhân dân

để s hữu v thống nhất quản lý, chịu trách nhiệm trước Nhân dân về việc quản lý ti sản do Nhân dân

ủy quyền.

Thứ sáu, Điều 65 Hin pháp năm 2013 quy định: "Lực lượng vũ trang nhân dân tuyệt đối trung

thnh với Tổ quốc, Nhân dân, với Đảng v Nh nước, c nhiệm vụ bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống

nhất, ton vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, an ninh quốc gia v trật tự, an ton xã hội; bảo vệ Nhân dân, Đảng,

Nh nước v ch độ xã hội chủ nghĩa; cùng ton dân xây dựng đất nước v thực hiện nghĩa vụ quốc

t" thể hiện trách nhiệm của lực lượng vũ trang l tuyệt đối trung thnh với Nhân dân v trước ht l

phải bảo vệ Nhân dân l một chủ thể lm chủ đất nước, sau đ l bảo vệ Đảng, Nh nước v ch độ

xã hội chủ nghĩa.

Thứ bảy, Điều 69 Hin pháp năm 2013 quy định: "Quốc hội l cơ quan đại biểu cao nhất của

Nhân dân, cơ quan quyền lực nh nước cao nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam" đã

nhấn mạnh vai trò của Nhân dân l chủ thể tối cao của quyền lực Nh nước, tất cả quyền lực Nh nước

đều thuộc về Nhân dân. Nhân dân ủy thác thực hiện quyền lực cao nhất cho Quốc hội để thực hiện

quyền lập hin như đề xuất sửa đổi Hin pháp, thnh lập Ủy ban dự thảo Hin pháp, thảo luận v biểu

quyt thông qua Hin pháp, khi c ít nhất 2/3 tổng số đại biểu Quốc hội biểu quyt tán thnh; việc trưng

cầu ý dân về Hin pháp do Quốc hội quyt định...

Quốc hội c trách nhiệm quy định tổ chức v hoạt động của Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ,

Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, Hội đồng bầu cử quốc gia, Kiểm toán nh nước, chính quyền

địa phương v cơ quan khác do Quốc hội thnh lập v bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm các chức danh đứng

đầu các cơ quan ny nhằm đảm bảo sự vận hnh v thực thi hoạt động quản lý nh nước v quản lý

xã hội theo theo sự ủy quyền của Nhân dân cho Quốc hội l cơ quan quyền lực cao nhất.

Hin pháp năm 2013 đã thể hiện nhất quán tư tưng của Bác Hồ, của Đảng về vị trí, vai trò của

Nhân dân trong lịch sử đấu tranh, xây dựng v bảo vệ đất nước trải qua mấy ngn năm lịch sử. Tư

tưng lấy dân lm gốc của Bác Hồ đã được lịch sử chứng minh qua các cuộc đấu tranh giải phng dân

tộc, chính vì vậy, Hin pháp năm 2013 l sự kt tinh v thể hiện tính đúng đắn về quyền lm chủ của

Nhân dân đối với đất nước, hướng đn mục tiêu dân giu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh

m Đảng, Nh nước v Nhân dân đã lựa chọn./.

lOMoARcPSD| 61716317

Quyền lực của nhân dân

GS.TS Vũ Văn Hiền

(Theo website:http://vov.vn/binh-luan)

Một trong những nội dung bao trùm trong Hin pháp l đề cao quyền lực của nhân dân.

Hin pháp nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam (được sửa đổi năm 2013) đã chính thức

được công bố trước quốc dân, đồng bo v ton th giới. Đ l bản Hin pháp được kt hợp hi hòa

nhất giữa ý Đảng v lòng dân, l đạo luật cơ bản nhất của nước ta trong tin trình tip tục đổi mới, đẩy

mạnh công nghiệp ha, hiện đại ha đất nước, m cửa hội nhập quốc t.

Trong bản Hin pháp với sự tập trung cao nhất trí tuệ của ton Đảng, ton dân đ, một trong

những nội dung bao trùm l đề cao quyền lực của nhân dân. Đây l quan điểm nền tảng xuyên suốt các

chương, điều của Hin pháp, ch r nguồn gốc, bản chất, sức mạnh của quyền lực nước ta l  nhân

dân, thuộc về nhân dân, nhân dân l chủ thể tối cao của quyền lực Nh nước.

Hin pháp long trọng tuyên bố “Nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam do nhân dân lm

chủ; tất cả quyền lực Nh nước thuộc về nhân dân m nền tảng l liên minh giữa giai cấp công nhân

với giai cấp nông dân v đội ngũ trí thức”.

Xét trên cả phương diện lý luận v thực tiễn, việc Hin pháp (sửa đổi) năm 2013 khẳng định tất

cả quyền lực Nh nước ta thuộc về nhân dân dựa trên những cơ s vững chắc sau:

1. Xác lập quyền lực tối thượng của nhân dân là sự kế thừa và kiên định mục tiêu, lý tưởng

của cách mạng nước ta

Qua hơn 83 năm lãnh đạo ton dân tộc tin hnh các cuộc cách mạng giải phng dân tộc v xây

dựng chủ nghĩa xã hội, bi học lịch sử sâu sắc m Đảng ta rút ra chính l: Cách mạng l sự nghiệp của

nhân dân, do nhân dân v vì nhân dân.

Chủ tịch Hồ Chí Minh, lãnh tụ thiên ti của dân tộc, luôn khẳng định tư tưng “lấy dân lm gốc”,

vì vậy, khi ginh được chính quyền, lập ra Nh nước mới, thì Nh nước đ l Nh nước của dân, do

dân v vì dân. Người vit:

“Nước ta l nước dân chủ,

Bao nhiêu lợi ích đều l vì dân,

Công việc đổi mới v xây dựng l trách nhiệm của dân,

Chính quyền t xã đn Chính phủ do dân cử ra,

Đon thể t Trung ương đn xã do dân tổ chức nên,

Ni tm lại, quyền hnh v lực lượng đều  nơi dân”.

Theo kim ch nam của chủ nghĩa Mác-Lênin v tư tưng Hồ Chí Minh, trong “Cương lĩnh xây

dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội năm 1991”, nguyên tắc tổ chức của Nh nước

được xác định: “Nh nước Việt Nam thống nhất ba quyền lập pháp, hnh pháp v tư pháp, với sự phân

công rnh mạch ba quyền đ”.

Cụ thể ha tinh thần đ, Nghị quyt Đại hội IX của Đảng khẳng định: Nh nước ta l công cụ chủ

yu để thực hiện quyền lm chủ của nhân dân, l Nh nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân. Quyền

lực của Nh nước l thống nhất, c sự phân công v phối hợp giữa các cơ quan Nh nước trong việc

thực hiện các quyền lập pháp, hnh pháp, tư pháp. Thể ch ha quan điểm của Đảng, năm 2001, Quốc

hội kha X đã tin hnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Hin pháp năm 1992

Điều 2 Hin pháp 1992 sửa đổi (2001) ghi r: “Nh nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam l

Nh nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Tất cả quyền lực Nh

nước thuộc về nhân dân m nền tảng l liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân v tầng lớp

trí thức”. Tip đ, Đại hội Đảng lần thứ XI đã thông qua Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ

quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011), trong đ tip tục khẳng định: “Nh nước ta

l Nh nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân v vì nhân dân”.

Như vậy, việc xác định quyền lực tối cao của Nh nước ta thuộc về nhân dân l lập trường kiên

định, bất di bất dịch của Đảng ta, đồng thời đã, đang v mãi mãi l vinh dự v trách nhiệm cao cả của

nhân dân ta.

lOMoARcPSD| 61716317

2. Việc thể hiện quyền lực của nhân dân trong Hiến pháp

Trước ht, trong các chương, điều của Hin pháp, nội dung bao quát v nổi bật l: ton bộ quyền

lực của Nh nước thuộc về nhân dân, tập trung  nhân dân, không phải  Quốc hội, nghĩa l quyền lực

Nh nước trong mọi lĩnh vực lập pháp, hnh pháp hay tư pháp đều c chung nguồn gốc l phục vụ

nhân dân, bảo đảm quyền lm chủ của nhân dân, do nhân dân ủy quyền, giao quyền; phương thức tổ

chức quyền lực v thực t việc thực thi quyền lực của mọi cơ quan Nh nước đều phải phục tùng nhân

dân, vì lợi ích chung v chịu trách nhiệm trước dân. Đ chính l cơ s vững chắc để hạn ch các yu

tố cực đoan, thiu trách nhiệm của các cơ quan hoặc các cá nhân được nhân dân ủy thác thực thi

quyền lực. Đồng thời cũng l cơ s để lập ra cơ ch kiểm soát, đánh giá chất lượng v hiệu quả hoạt

động của các cơ quan công quyền.

Thứ hai, trên cơ s nhất quán quan điểm quyền lực Nh nước thuộc về nhân dân, Hin pháp đã

qui định r những việc cụ thể m nhân dân thực thi quyền lực của mình. Đ l việc trực tip bầu đại

biểu Quốc hội - cơ quan thực hiện quyền lực Nh nước cao nhất được cử tri cả nước bầu ra theo

nguyên tắc phổ thông, bình đẳng, trực tip v bỏ phiu kín. Đại biểu Quốc hội sẽ thay mặt cử tri để

tham gia quyt định những vấn đề quan trọng của đất nước. Những đại biểu Quốc hội do cử tri bầu ra

sẽ được nhân dân giám sát, đánh giá các hoạt động qua các phương tiện thông tin đại chúng, qua tip

xúc cử tri v qua hoạt động công tác chuyên môn của mình  tng cơ quan, đơn vị. Luật pháp qui định

r, trước mỗi kỳ họp Quốc hội, các đại biểu Quốc hội phải tip xúc cử tri để tìm hiểu những tâm tư

nguyện vọng v ý kin của cử tri đối với những vấn đề của đất nước, những vướng mắc bức xúc trong

đời sống xã hội. Ton bộ nội dung đ được đại biểu Quốc hội v các đon đại biểu Quốc hội tập hợp,

phản ánh với Quốc hội v các cơ quan Nh nước. Sau mỗi kỳ họp Quốc hội, các đại biểu Quốc hội sẽ

lại tip xúc cử tri để báo cáo về kt quả của kỳ họp cũng như trình by r những việc m cử tri đề xuất

đã giải quyt đn đâu.

Thứ ba, Hin pháp cũng thể hiện r quyền phán quyt, quyền tham gia ý kin của nhân dân để

quyt định những vấn đề quan hệ đối với vận mệnh của quốc gia hoặc theo “quyt định thực hiện việc

trưng cầu ý dân” của Quốc hội do Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức thực hiện. Ngay như va qua,

việc xin ý kin nhân dân về sửa đổi Hin pháp đã được nhân dân tham gia với hng chục triệu ý kin

đầy tâm huyt v trách nhiệm. Vậy nên khi Hin pháp được thông qua, tuyệt đại đa số nhân dân đều

thấy c ý chí v nguyện vọng của chính mình trong đ.

3. Cơ chế thực thi quyền lực của nhân dân

Trong thực tiễn đời sống xã hội, việc thực thi quyền lực của nhân dân một cách hiệu quả v bảo

đảm nhất l thực hiện tốt quy ch “Đảng lãnh đạo, nhân dân lm chủ, Nh nước quản lý”. Cơ ch đ

xuất phát t yêu cầu thể ch ha những quan hệ bản chất về chính trị, xã hội phù hợp với đặc điểm của

nước ta; đồng thời cũng l sự thể hiện sinh động việc thực thi quan điểm xuyên suốt của Hin pháp.

Cơ ch ny phân định r, trong xã hội ta, mọi quyền lực thuộc về nhân dân. Quyền lực của nhân dân

l tuyệt đối không thể so sánh, không thể phân chia. Quyền hạn của Nh nước l sự thể hiện tập trung

quyền lực của nhân dân. Quyền lực của Đảng thể hiện  sự định hướng v lãnh đạo tổ chức thực hiện.

Theo cơ ch ny, “nhân dân lm chủ” phải l nhân tố bao trùm, Đảng v Nh nước không nằm

ngoi phạm vi nhân dân. C nghĩa l nội dung “nhân dân lm chủ” hiện nay luôn luôn bao hm v luôn

đồng hnh với “Đảng lãnh đạo” v “Nh nước quản lý”. Không thể tách rời sự lãnh đạo của Đảng, sự

quản lý của Nh nước khỏi quyền lm chủ của nhân dân. Quyền lực của nhân dân l quyền lực của

chủ nhân đất nước v việc thực hiện quyền lực đ c sự phối hợp hi hòa với “Đảng lãnh đạo” v “Nh

nước quản lý”.

Để thực hiện đúng nguyên tắc “mọi nguồn lực trong xã hội v của Nh nước đều thuộc về nhân

dân” trong khi thực hiện cơ ch “Đảng lãnh đạo, Nhân dân lm chủ, Nh nước quản lý”, cần bảo đảm

những điều kiện vật chất - văn ha - xã hội  một trình độ phát triển nhất định v phải nâng tầm dân trí.

Đ chính l việc bảo đảm sao cho đời sống vật chất v tinh thần của nhân dân không ngng được cải

thiện, an sinh xã hội bền vững, nhân dân mọi vùng, mọi miền đều được quan tâm, các dân tộc đều

được bình đẳng. Trình độ dân trí thể hiện  sự hiểu bit, tôn trọng pháp luật, kỷ cương, hiểu bit về quy

luật phát triển của tự nhiên, xã hội, hiểu bit về thời cuộc v nhiệm vụ, trách nhiệm của mình với xã hội.

Với một trình độ dân trí ngy một nâng cao v điều kiện kinh t - chính trị - văn ha - xã hội c

những bước phát triển nhất định, quyền lực của nhân dân sẽ được phát huy, mục tiêu dân giu, nước

mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh sẽ được thực hiện một cách tốt đẹp./.

lOMoARcPSD| 61716317

Về vấn đề dân chủ trực tiếp và dân chủ đại diện trong quá trình thực hiện quyền làm chủ

của nhân dân.

Tô Văn Tám

Phó Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Kon Tum

(Theo website: http://www.daibieudancukontum.gov.vn)

Trong tin trình lãnh đạo cách mạng đảng ta luôn giữ vững quan điểm lấy dân lm gốc, xây

dựng nh nước thực sự của dân do dân vì dân, không ngng m rộng dân chủ để thực hiện tốt quyền

lực thuộc về nhân dân. Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên CNXH xác định:

"Ton bộ tổ chức v hoạt động của hệ thông chính trị nước ta trong giai đoạn mới l nhằm xây

dựng v tng bước hon thiện nền dân chủ XHCN đảm bảo quyền lực thuộc về nhân dân. "Như vậy

thực chất của công cuộc đổi mới v hon thiện hệ thống chính trị  nước ta l xây dựng nền dân chủ

XHCN, đảm bảo quyền lực thuộc về nhân dân. Để xây dựng v m rộng nền dân chủ XHCN c nhiều

hình thức v biện pháp, song cơ bản v quan trọng l hon thiện v thực hiện hình thức dân chủ đại

diện v dân chủ trực tip. Dân chủ trực tip không phải l vấn đề mới mẻ  nước ta, ngay t sau cách

mạng tháng 8 năm 1945, trong bản hin pháp đầu tiên đã ginh 3 điều ( điều 21; 32; v 70) quy định

quyền phúc quyt của nhân dân, v các hin pháp tip theo cũng đã k tha tư tưng đ của hin pháp

1946. Tuy nhiên do hon cảnh chin tranh v thực tiễn của công cuộc xây dựng đất nước sau chin

tranh, chúng ta chưa xây dựng v hon thiện cơ ch thực hiện dân chủ trực tip, ch mới thực hiện trên

thực t  những mức độ nhất định, trong một số lĩnh vực nhất định, bi vậy việc nhìn nhận v thực hiện

hình thức dân chủ trực tip trong mối quan hệ với dân chủ đại diện trong giai đoạn hiện nay l ht sức

cần thit. Vấn đề ny quan điểm của đảng cũng đã ch r: "Nhiệm vụ hng đầu l phải tip tục hon

thiện dân chủ đại diện đồng thời tìm tòi m rộng các thit ch dân chủ trực tip một cách thit thực,

đúng hướng v c hiệu quả".

Dân chủ trực tip theo nghĩa truyền thống của n đ l sự thể hiện một cách trực tip ý chí của

chủ thể quyền lực về một vấn đề no đ m không cần thông qua cá nhân hay tổ chức thay mặt mình,

nghĩa l bất cứ ai c đủ tư cách pháp lý đều c quyền tự mình by tỏ ý chí của mình v ý chí đ c ý

nghĩa quyt định bắt buộc phải thi hnh ngay, do đ bộ máy quản lý ch đơn thuần đng vai trò tổ chức

v đảm bảo các điều kiện để thực hiện ý chí đ. Lịch sử loi người đã trải qua việc người dân trực tip

bn bạc quyt định tất cả các vấn đề của xã hội, đ l dân chủ công xã nguyên thủy, dân chủ chủ nô.

Tuy nhiên khi xã hội phát triển với sự ra đời v phát triển của nh nước, mức độ rộng lớn của không

gian quản lý, dân cư ngy cng đông đúc, tính phức tạp khẩn trương của công tác quản lý, thì việc

người dân trực tip bn bạc, quản lý quyt định tất cả các vấn đề của xã hội không c đủ điều kiện thực

hiện, bi vậy hình thức dân chủ đại diện ra đời, v tr thnh hính thức chủ yu của nền dân chủ hiện

đại. Dân chủ đại diện đ l hình thức thực hiện quyền lm chủ của người dân thông qua bộ máy nh

nước, các cơ quan nh nước, m trước ht v quan trọng l các cơ quan đại diện do dân cử v các tổ

chức chính trị xã hội. V t đây vấn đề l dân chủ thực sự hay không l tùy thuộc vo bản chất của ch

độ chính trị m nh nước đ đại diện.

Dân chủ đại diện m thực chất của n l truyền đạt các ý nguyện của công dân thông qua hình

thức các cơ quan dân cử, các đại biểu được người dân bầu chọn thông qua lá phiu bầu, hình thức

dân chủ ny cho phép sự điều tit xã hội được quy về một mối, do vậy nh nước điều tit quản lý xã

hội một cách đồng bộ, thống nhất phản ứng kịp thời v c hiệu quả trước các bin động của xã hội,

điều ny dân chủ trực tip không thể đáp ứng được trong xã hội hiện đại. Tuy nhiên dân chủ đại diện

sẽ không phát huy được, v sẽ l hình thức nu không c cơ ch hiệu quả để người dân thực sự bầu

chọn được những người đại diện chính đáng của mình, v những người được bầu chọn không đủ trình

độ phẩm chất năng lực, v như th các quyt sách được đưa ra t các cơ quan dân cử sẽ l của một

số người chứ chưa phải l của ton dân, đây l điểm hạn ch đáng lưu ý của dân chủ đại diện. L hình

thức, phương thức chủ yu của nền dân chủ hiện đại nhưng dân chủ đại diện không triệt tiêu dân chủ

trực tip, tính ưu điểm của dân chủ trực tip l đặt sự kiểm soát của chính phủ trong tay người dân tạo

tính đồng thuận trong việc sử dụng quyền lực nh nước, hạn ch khả năng lạm dụng quyền lực nh

nước, nhưng n cũng không thể thay th được dân chủ đại diện, m n ch bổ sung cho cơ ch dân

chủ đại diện giúp cho dân chủ đại diện hon thiện hơn, hiệu quả hơn.

Thực tiễn cách mạng XHCN  nước ta, đặc biệt l hơn 20 năm đổi mới, đảng v nh nước ta

luôn đặc biệt coi trọng việc thực hiện dân chủ XHCN, không ngng hon thiện cơ ch thực hiện dân

chủ đại diện, các tầng lớp nhân dân đã thực sự lựa chọn những người đại diện cho ý chí nguyện vọng

lOMoARcPSD| 61716317

của mình thông qua lá phiu bầu chọn, tổ chức v hoạt động của quốc hội, hội đồng nhân dân các cấp

ngy cng được đổi mới hoạt động chất lương v hiệu quả hơn, các tổ chức chính trị xã hội ngy cng

được đổi mới về tổ chức v phương thức hoạt động, gắn b mật thit với nhân dân, l một kênh quan

trọng để nhân dân by tỏ ý nguyện v tham gia quản lý giám sát bộ máy nh nước v đội ngũ cán bộ

công chức. Đồng thời quan tâm thực hiện v tng bước m rộng hình thức dân chủ trực tip, nghị quyt

đại hội IX đã ch r:" Thực hiện tốt quy ch dân chủ cơ s, m rộng dân chủ trực tip  cơ s tạo điều

kiện để nhân dân tham gia quản lý xã hội, thảo luận v quyt định những vấn đề quan trọng, khác phục

mọi biểu hiện dân chủ hình thức". Đặc biệt coi trọng v phát huy dân chủ cơ s, mọi người dân va c

quyền giám sát công việc quản lý của nh nước, va c quyền trực tip lm chủ  cơ s, va phản

ánh ý nguyện của mình thông qua HĐND, va trực tip phản ánh ý nguyện, chất vấn của mình tại các

cơ s tip công dân, hoặc tại chính quyền.

Đảng ta xác định: " Tin tới m rộng các thit ch dân chủ trực tip một cách thit thực, đúng

hướng v c hiệu quả", Bi để thực hiện dân chủ trực tip c hiệu quả n đòi hỏi trình độ dân trí nhất

định, mỗi người dân phải c sự hiểu bíêt về mặt pháp lý cần thit, trình độ văn ha cần thit, v nhận

thức chính trị cần thit, để không bị dụ dỗ, ép buộc, mê hoặc bi mỵ dân. Đồng thời mỗi người dân phải

c thông tin đầy đủ chính xác, kịp thời các vấn đề của nh nước v của xã hội, c đủ thời gian, nhận

thức để xử lý thông tin, bn bạc trao đổi trước khi đưa ra quyt định chính kin của mình, mặt khác còn

phải được tổ chức thực hiện một cách khoa học, chặt chẽ v c khung pháp lý đầy đủ, tiện lợi để người

dân thực hiện ./.

QUYỀN LỰC NHÀ NƯỚC CỦA NHÂN DÂN VÀ VIỆC BẢO ĐẢM

ĐỂ NHÂN DÂN THỰC HIỆN QUYỀN LỰC NHÀ NƯỚC

TS. Vũ Đức Khiển

Nguyên Ủy viên Ủy ban Thường Vụ Quốc hội, Nguyên

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội

Trong bốn bản Hiến pháp của nước ta, từ Hiến pháp năm 1946 đến Hiến pháp năm 1992 đều ghi

nhận một quan điểm rất quan trọng và cơ bản là: ở nước ta, quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân.

Nhưng cho đến nay, các nhà nghiên cứu khoa học pháp lý vẫn đang có nhiều ý kiến khác nhau về khái

niệm quyền lực nhà nước và nhân dân ta thực hiện quyền lực đó như thế nào và bằng cách nào.

1. Quyền lực nhà nước và quyền lực nhà nước của nhân dân

Về quyền lực nh nước, c ý kin cho rằng “suy cho cùng thì quyền lực nh nước l sự quản lý

của nh nước đối với xã hội trên cơ s pháp luật v việc tuân thủ, chấp hnh pháp luật của mọi cá

nhân, tổ chức”

[1]

. Ý kin khác lại khẳng định “xét về bản chất thì quyền lực nh nước l quyền lực của

giai cấp thống trị. N được thực hiện bằng cả một hệ thống chuyên chính do giai cấp thống trị đặt ra”

[2]

Người đưa ra ý kin khác lại hiểu quyền lực nh nước l “sức mạnh hay (khả năng) của nh nước c

thể bắt các chủ thể khác trong quốc gia (các tổ chức, cá nhân, giai cấp, tầng lớp) phải phục tùng ý chí

của n”

[3]

Trong xã hội hiện đại c nhiều loại quyền lực như quyền lực chính trị, quyền lực kinh t, quyền

lực nh nước, quyền lực tôn giáo... trong đ, quyền lực chính trị v quyền lực nh nước l hai loại

quyền lực quan trọng v c quan hệ mật thit với nhau. Trong Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản, C.Mác

v Ph.Ăngghen đã vit “Quyền lực chính trị theo đúng nghĩa của n l bạo lực c tổ chức của một giai

cấp để trấn áp một giai cấp khác”

[4]

. Khi phân tích bản chất của nh nước, C.Mác v Ph.Ăngghen khẳng

định “Nh nước chẳng qua ch l một bộ máy trấn áp của giai cấp ny đối với một giai cấp khác”

[5]

. Như

vậy, trong một nh nước c một đảng cầm quyền thì rất kh phân biệt rạch ròi giữa quyền lực nh nước

với quyền lực chính trị của đảng cầm quyền. Quyền lực chính trị l quyền lực thống nhất của một giai

cấp hay của một liên minh giai cấp, không thể phân chia ra quyền lực trong các lĩnh vực hoạt động như

quyền lực nh nước phân chia thnh quyền lập pháp, quyền hnh pháp v quyền tư pháp. V khi một

giai cấp hay một liên minh giai cấp cầm quyền thì quyền lực chính trị được thực hiện trước ht thông

qua các cơ quan nh nước v n ch c thể bị chia sẻ khi liên minh giai cấp cầm quyền thnh lập chính

phủ liên hiệp

[6]

. C lẽ vì th m đã c nh nghiên cứu cho rằng, trong xã hội c giai cấp v đấu tranh

giai cấp thì quyền lực chính trị l nội dung bản chất của quyền lực nh nước, mặc dù xét về bản chất

thì quyền lực nh nước luôn đại diện cho quyền lực công cộng. Cùng với sự hình thnh của nh nước

lOMoARcPSD| 61716317 
 
với tư cách l bộ máy quyền lực công cộng, các lực lượng xã hội, các giai cấp đều muốn chim giữ 
quyền lực công cộng đ để phục vụ lợi ích của mình v khi giai cấp mạnh nhất ginh được bộ máy 
quyền lực nh nước thì giai cấp đ tr thnh chủ s hữu quyền lực chính trị
[7]
. Những ý kin trên đây 
về quyền lực chính trị v quyền lực nh nước đã căn cứ vo một luận điểm rất quan trọng của V.I.Lênin 
l: “Vấn đề chính quyền nh nước nhất định l vấn đề chủ yu nhất của mọi cuộc cách mạng. Giai cấp 
no giữ chính quyền? Điều đ quyt định tất cả”
[8]
. 
Để hiểu r khái niệm quyền lực nh nước, chúng ta cần tìm hiểu khái niệm quyền lực. T điển 
Hán - Việt ghi: “Quyền lực l sức mạnh c thể cưỡng ch người ta phục tùng mình”
[9]
. Như vậy hai t 
nh nước trong cụm t quyền lực nh nước ni lên bản chất của quyền lực đ. 
T những nội dung đã trình by trên đây, chúng tôi cho rằng, quyền lực nh nước l sức mạnh 
của nh nước bắt buộc mọi người phải phục tùng ý chí của nh nước thông qua các cơ quan nh nước, 
bằng bộ máy nh nước do mình tổ chức ra. Vậy quyền lực nh nước của nhân dân, theo chúng tôi, l 
sức mạnh của nhân dân bắt buộc mọi người phải phục tùng ý chí của nhân dân thông qua các cơ quan 
nh nước do nhân dân tổ chức ra. 
 Trong Tuyên ngôn độc lập ngy 2/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhắc đn những nội dung rất 
quan trọng trong bản Tuyên ngôn độc lập của Hợp chúng quốc Hoa Kỳ năm 1776 v Tuyên ngôn nhân 
quyền v dân quyền của Cộng hòa Pháp năm 1789, đồng thời phân tích quá trình đấu tranh anh dũng 
v kiên cường của nhân dân ta để đánh đổ xiềng xích thực dân gần 100 năm, gây dựng nên nước Việt 
Nam độc lập v “Trịnh trọng tuyên bố với th giới rằng: Nước Việt Nam c quyền hưng tự do v độc 
lập v thực sự đã tr thnh một nước tự do độc lập. Ton thể dân tộc Việt Nam quyt đem tất cả tinh 
thần v lực lượng, tính mạng v của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy”
[10]
. 
Sự kiện c ý nghĩa lịch sử to lớn trên đây đã chứng minh, quan điểm “quyền lực nh nước thuộc 
về nhân dân” không phải mới xuất hiện m đã được đưa ra cách đây hơn 200 năm trước trong bản 
Tuyên ngôn bất hủ của Hợp chúng quốc Hoa Kỳ v Cộng hòa Pháp. Năm 1776, những người đại diện 
cho nhân dân 13 bang  Mỹ đã khẳng định “Chính phủ phải được thnh lập gồm những người lấy quyền 
lực chính đáng của mình t sự nhất trí của nhân dân, rằng bất cứ khi no Chính phủ tr thnh nguyên 
nhân phá hủy mục đích đ thì nhân dân c quyền thay đổi hoặc xa bỏ v thit lập Chính phủ mới”
[11]
. 
Sau đ, vo năm 1789 những người đại diện nhân dân Pháp thnh lập Quốc hội lại tuyên bố rằng: “Mục 
đích của các tổ chức chính trị l gìn giữ các quyền tự nhiên v không thể tước bỏ của con người... 
Nguồn gốc của mọi quyền lực về bản chất nằm trong quốc gia xã hội c quyền bắt buộc mọi công chức 
phải báo cáo về công việc quản lý của họ”
[12]
. Như vậy, tuy cách diễn đạt c khác nhau nhưng trong hai 
bản Tuyên ngôn đều c một nội dung quan trọng l quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân.  
Để khẳng định, bảo đảm v thực hiện quyền lực nh nước của nhân dân  nước ta, Chủ tịch Hồ 
Chí Minh đã k tha tư tưng “dân l gốc” trong truyền thống chính trị  Việt Nam v những tư tưng 
hiện đại về dân chủ, đặc biệt l những tư tưng cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin. Chúng ta bit rằng, 
trong tác phẩm “Phê phán trit học pháp quyền của Hêghen”, lần đầu tiên C. Mác đã trình by một cách 
c hệ thống quan điểm của mình về dân chủ v nh nước thông qua việc phê phán quan điểm của 
Hêghen trong lĩnh vực trit học pháp quyền, coi nhân dân l “vật liệu”, l “phương tiện” biểu đạt nội 
dung ý niệm nh nước. C. Mác cho rằng, nhân dân l chủ thể đích thực của nh nước, bi vậy xét về 
thực chất nh nước không c chủ quyền m ch nhân dân mới c chủ quyền. T luận điểm cơ bản ny, 
C. Mác đi đn một kt luận ht sức quan trọng l: “Ch độ dân chủ l bản chất của bất kỳ nh nước 
no. Ch độ dân chủ quan hệ với mọi hình thức khác nhau của nh nước”
[13]
. L người k tục xuất sắc 
v phát triển lên đnh cao học thuyt của C.Mác v Ph.Ăngghen, trong cuốn “Nh nước v cách mạng”, 
V.I. Lênin đã ch r ch độ dân chủ l một hình thức nh nước, l một trong những hình thái của nh 
nước. Ch độ dân chủ c nghĩa l chính thức tha nhận quyền bình đẳng giữa những công đân, tha 
nhận cho mọi người được quyền ngang nhau trong việc xác định cơ cấu nh nước v quản lý nh 
nước
[14]
. Thấu hiểu sâu sắc tư tưng ny, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã diễn đạt rất dễ hiểu như sau Nước 
ta l nước dân chủ, nghĩa l nước nh do dân lm chủ”
[15]
. “Nhân dân” v “dân” l các thuật ngữ m 
Người thường dùng c cùng một nội dung được xác định r rng: “Nhân dân l bốn giai cấp công, nông, 
tiểu tư sản, tư sản dân tộc v những phần tử khác yêu nước”
[16]
. Do đ, Người đã xác định:  
“Nước ta l nước dân chủ 
Bao nhiêu lợi ích đều l vì dân 
Bao nhiêu quyền hạn đều l của dân 
Công việc đổi mới v xây dựng l trách nhiệm của dân 
Chính quyền t xã đn Chính phủ do dân cử ra 

lOMoARcPSD| 61716317

Đon thể t trung ương đn xã do dân tổ chức nên

Ni tm lại, quyền hnh v lực lượng đều  nơi dân

[17]

Trong một bi vit khác, Chủ tịch Hồ Chí Minh lại ch r, Chính phủ cộng hòa dân chủ của của ta

“l đầy tớ chung của nhân dân, t Chủ tịch ton quốc đn lng. Dân l chủ thì Chính phủ phải l đầy

tớ... Nu Chính phủ lm hại dân thì dân c quyền đuổi Chính phủ”

[18]

. Thật kh c cách diễn đạt khác

ngắn gọn, đơn giản hơn quan điểm “quyền lực nh nước thuộc về nhân dân” v “Nh nước ta l nh

nước của dân, do dân v vì dân” như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã vit.

Ch sau một ngy đọc bản Tuyên ngôn độc lập, trong phiên họp đầu tiên của Chính phủ lâm thời,

ngy 3/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ni “trước chúng ta bị ch độ quân chủ chuyên ch cai trị, rồi

đn ch độ thực dân không kém phần chuyên ch nên nước ta không c Hin pháp, nhân dân ta không

được hưng quyền tự do, dân chủ. Chúng ta phải c một Hin pháp dân chủ”

[19]

. Điều ny ch ra rằng,

tuy quyền lực nh nước của nhân dân ta đã được xác lập trên thực t sau cách mạng tháng Tám thnh

công v sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn độc lập, nhưng Chủ tịch Hồ Chí Minh đã

hiểu sâu sắc rằng, ch sau khi c một Quốc hội được bầu bằng cuộc Tổng tuyển cử v Quốc hội thông

qua Hin pháp thì quyền lực nh nước của nhân dân ta mới được xác lập về mặt pháp lý. Sau khi c

Hin pháp năm 1946, để khẳng định quyền lực nh nước của nhân dân, tại Điều thứ nhất của Hin

pháp đã ghi r: “Tất cả quyền bính trong nước l của ton thể nhân dân Việt Nam, không phân biệt nòi

giống, trai gái, giầu nghèo, giai cấp, tôn giáo”.

Trên đây, chúng tôi đã trình by rất khái quát quá trình xác lập quyền lực nh nước của nhân dân

trong những năm đầu khai sinh nh nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa. Quá trình đ đang được k tha

v phát huy khi Đảng ta khẳng định “Nh nước ta l Nh nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Cần xây

dựng cơ ch vận hnh của Nh nước bảo đảm nguyên tắc tất cả quyền lực nh nước đều thuộc về

nhân dân”

[20]

2. Hai hình thức thực hiện quyền lực nhà nước của nhân dân ở nước ta

Trong bốn bản Hin pháp của nước ta, sau khi đã khẳng định quyền lực nh nước thuộc về nhân

dân, đều c quy định tip theo l nhân dân (cử tri) bầu người đại diện cho ý chí, nguyện vọng của mình

lm Nghị viên - đại biểu Quốc hội (ĐBQH) tham gia Nghị viện - Quốc hội để giải quyt, quyt định những

vấn đề quan trọng của đất nước, đồng thời cũng quy định quyền phúc quyt, quyền tham gia trưng cầu

ý dân để nhân dân trực tip quyt định “những vấn đề quan hệ đn vận mệnh quốc gia” hay theo “quyt

định thực hiện việc trưng cầu ý dân” của Quốc hội do Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) tổ chức

thực hiện.

Trong khoa học pháp lý, người ta gọi đây l hai hình thức nhân dân sử dụng để thực hiện quyền

lực nh nước của mình: dân chủ đại diện v dân chủ trực tiếp. Hội nghị lần thứ 3 Ban chấp hnh trung

ương Đảng kha VIII (tháng 6/1997) đã khẳng định “tip tục phát huy tốt hơn v nhiều hơn quyền lm

chủ của nhân dân qua các hình thức dân chủ đại diện v dân chủ trực tip để nhân dân tham gia xây

dựng v bảo vệ Nh nước, nhất l việc giám sát, kiểm tra của nhân dân đối với hoạt động của cơ quan,

cán bộ, công chức nh nước”

[21]

. Trước đ, tại Đại hội đại biểu ton quốc lần thứ VI (tháng 12/1986)

Đảng ta đã nêu khẩu hiệu: “Dân bit, dân bn, dân lm, dân kiểm tra v yêu cầu các cấp ủy đảng thực

hiện c nền np khẩu hiệu đ”

[22]

cũng l để khẳng định:  nước ta quyền lực nh nước thuộc về nhân

dân.

Biểu hiện r nét nhất của hình thức dân chủ đại diện  nước ta l việc tổ chức v hoạt động của

Quốc hội - cơ quan đại diện cho ý chí v nguyện vọng của nhân dân cả nước, cơ quan quyền lực nh

nước cao nhất. Tính chất đại diện thể hiện r nét nhất  sự hình thnh của Quốc hội - cơ quan duy nhất

 nước ta bao gồm những người thay mặt nhân dân thực hiện quyền lực nh nước trong Quốc hội do

cử tri cả nước bầu ra theo nguyên tắc phổ thông, bình đẳng, trực tip v bỏ phiu kín. Tính chất đại

diện cao của Quốc hội còn thể hiện  chỗ, Quốc hội bao gồm những đại biểu đại diện cho khối đại đon

kt dân tộc, khối đại đon kt ton dân trong cả nước.

Quốc hội c những nhiệm vụ, quyền hạn rất lớn, rất quan trọng như quyền lập hin, lập pháp,

quyền quyt định những chính sách cơ bản về đối nội v đối ngoại, về nhiệm vụ kinh t - xã hội, quốc

phòng - an ninh của đất nước, những nguyên tắc cơ bản về tổ chức v hoạt động của bộ máy nh

nước, về quan hệ xã hội v hoạt động của công dân. Điều 84 của Hin pháp năm 1992 đã quy định r

14 nhiệm vụ v quyền hạn của Quốc hội. Về vấn đề ny, chúng tôi thấy c một điểm tin bộ, thể hiện

đúng nguyên tắc của nh nước pháp quyền m chúng ta đang xây dựng l  đây không quy định Quốc

hội c quyền “tự định cho mình những nhiệm vụ, quyền hạn khác khi xét thấy cần thit” như trong Hin

pháp năm 1959 (Điều 50) v trong Hin pháp năm 1980 (Điều 83). Chúng tôi đưa ra nhận định trên đây

lOMoARcPSD| 61716317

l để by tỏ sự đồng ý với ý kin cho rằng, Quốc hội l cơ quan đại diện cao nhất của nhân dân, được

nhân dân ủy quyền thực hiện một phần quyền lực nh nước của nhân dân “chứ không phải nhân dân

trao ht thảy quyền lực nh nước của mình cho Quốc hội”

[23]

Khi ni nhân dân thực hiện quyền lực nh nước của mình bằng hình thức dân chủ đại diện nhất

định phải bình luận đn ch định giám sát của nhân dân v việc thực hiện ch định ấy đối với việc thực

hiện những quyền m mình đã ủy thác cho cơ quan đại diện - cơ quan được ủy quyền v người đại

diện - người được ủy quyền.

Hình thức thứ hai để nhân dân thực hiện quyền lực nh nước của mình l hình thức dân chủ trực

tip. Đ l việc cử tri trực tip biểu quyt để quyt định theo đa số một vấn đề, một chủ trương quan

trọng của đất nước qua cuộc trưng cầu ý dân. Việc dân phúc quyt những việc quan hệ đn vận mệnh

quốc gia hay hay Quốc hội quyt định trưng cầu ý dân đều đã được quy định trong 4 bản Hin pháp

của nước ta (nhưng do chưa c Luật về Trưng cầu ý dân nên chúng ta chưa thực hiện được một cuộc

trưng cầu ý dân no). Hình thực dân chủ trực tip v hình thức dân chủ đại diện c mối quan hệ chặt

chẽ với nhau. Theo hình thức dân chủ đại diện thì những vấn đề, những chủ trương quan trọng của đất

nước do cơ quan đại diện - m thực chất l cơ quan nh nước - quyt định, vì cơ quan ny đã được

nhân dân ủy quyền. Còn với hình thức dân chủ trực tip thì cử tri quyt định, nhưng không phải do cử

tri trực tip tổ chức cuộc bỏ phiu m cũng phải do cơ quan nh nước - cơ quan được nhân dân ủy

quyền - tổ chức cuộc trưng cầu ý dân. Song, đặc trưng cơ bản nhất của hình thức dân chủ trực tip l

cơ quan nh nước ch c vai trò l người thư ký, l trọng ti ghi nhận, tổng hợp ý kin của cử tri. Ý kin

của đa số cử tri tham gia bỏ phiu trong cuộc trưng cầu ý dân c hiệu lực pháp lý cao hơn quyt định

của mọi cơ quan nh nước, kể cả của Quốc hội. Vì th, để tổ chức cuộc trưng cầu ý dân đạt kt quả

thực sự đòi hỏi phải c nhiều yu tố, trong đ yu tố quan trọng nhất l trình độ dân trí

[24]

. Như vậy, c

thể ni rằng, còn một khoảng cách khá xa giữa việc khẳng định quyền lực nh nước thuộc về nhân dân

với việc nhân dân trực tip thực hiện quyền lực đ trên thực t. Song, khi chúng ta đã khẳng định quyền

lực nh nước thuộc về nhân dân, quyền lực nh nước l thống nhất c sự phân công rnh mạch giữa

các cơ quan nh nước thực hiện ba quyền l lập pháp, hnh pháp v tư pháp, thì trưng cầu ý dân về

những nội dung quy định trong Hin pháp l việc nhất thit phải thực hiện.

Đảng v Nh nước ta đã thấy cần phải c Luật Trưng cầu dân ý, nên ngay trong Hin pháp năm

1946 đã c quy định tại Điều 32: “Cách thức phúc quyt sẽ do Luật định”. Năm 2006, dự án Luật Trưng

cầu ý dân đã được chuẩn bị công phu (c bản Dự thảo lần thứ 10 v Tờ trình Quốc hội xem xét tại kỳ

họp thứ 10). Nhưng khi gp ý với cơ quan dự thảo luật thì “Tập thể thường trực Chính phủ cho rằng

Dự án luật chưa đạt những yêu cầu đề ra nên đề nghị UBTVQH cân nhắc chưa trình Quốc hội tại kỳ

họp thứ 10 ny”

[25]

. Đề nghị của Thường trực Chính phủ được UBTVQH đồng tình, nên không đưa Dự

án ny vo chương trình kỳ họp.

Để bảo đảm thực hiện quyền lực nh nước của nhân dân, chúng tôi kin nghị với các cơ quan

nh nước c thẩm quyền như sau:

Một là, khi Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hin pháp năm 1992 thì xem xét lại nội

dung quy định tại Điều 6 l: “Nhân dân sử dụng quyền lực nh nước thông qua Quốc hội v Hội đồng

nhân dân l những cơ quan đại diện cho ý chí v nguyện vọng của nhân dân, do nhân dân bầu ra v

chịu trách nhiệm trước nhân dân” vì quy định như vậy l thiu hình thức dân chủ trực tip để nhân dân

thực hiện quyền lực nh nước của mình; sửa điểm 14 Điều 84 của Hin pháp năm 1992 t “14. Quyt

định việc trưng cầu ý dân” thnh “14. Quy định về trưng cầu ý dân” để khẳng định rằng, Quốc hội c

nhiệm vụ ban hnh Luật Trưng cầu ý dân, chứ không phải ch quyt định trưng cầu ý dân về một vấn

đề, một chủ trương khi xét thấy cần thit, nhưng lại chưa c quy trình, thủ tục, trình tự thực hiện.

Hai là, Quốc hội cho r soát để sửa đổi những quy định trong pháp luật về bầu cử nhằm tạo ra

tính “ganh đua” giữa các ứng cử viên, khắc phục tình trạng “quân đỏ, quân xanh” trong hiệp thương v

ấn định danh sách ứng cử viên.

Ba là, Quốc hội đã ban hnh Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội nhưng chưa c những quy định cụ

thể về quy trình, thủ tục, trình tự để cử tri thực hiện quyền bãi nhiệm đại biểu Quốc hội theo quy định

tại Điều 7 Hin pháp năm 1992 v Điều 56 Luật tổ chức Quốc hội năm 2001. Bi vậy, chúng tôi kin

nghị Quốc hội bổ sung những quy định cụ thể về quy trình, trình tự, thủ tục để cử tri thực hiện quyền

bãi nhiệm đối với đại biểu “không còn xứng đáng với sự tín nhiệm của nhân dân”. Về ý nghĩa v tầm

quan trọng của ch định bãi nhiệm, V.I. Lênin đã ch cho chúng ta thấy rằng “mọi cơ quan được bầu ra

hay mọi hội nghị đại biểu đều c thể coi l c tính chất dân chủ chân chính v đại biểu thực sự cho ý

chí của nhân dân, khi no quyền bãi nhiệm của cử tri đối với những người trúng cử được tha nhận

v được áp dụng”

[26]

lOMoARcPSD| 61716317

Bấm Tải xuống để xem toàn bộ.

Preview text:

lOMoAR cPSD| 61716317
Câu 3. Nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước bằng dân chủ trực tiếp, bằng dân chủ đại
diện thông qua Quốc hội, Hội đồng nhân dân và thông qua các cơ quan khác của Nhà nước Đồng Hữu Mạo
Phó Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Thừa Thiên Huế
(Theo Website: http://www.qhhdthuathienhue.gov.vn)
Nhà nước của ta là nhà nước của Dân, do Dân và vì Dân. Từ Hiến pháp năm 1946 đến nay đều
thống nhất quan điểm đó. Hiến pháp năm 2013 một lần nữa khẳng định: “Nhà nước Cộng hòa xã hội
chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân
dân... do Nhân dân làm chủ; tất cả quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân mà nền tảng là liên minh
giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức”.
Hiến pháp không chỉ quy định Nhân dân là chủ thể của Nhà nước, tất cả quyền lực Nhà nước
thuộc về Nhân dân mà còn quy định phương cách Nhân dân thực hiện quyền lực Nhà nước của mình.
Điều 6 Hiến pháp 2013 ghi: "Nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước bằng dân chủ trực tiếp, bằng dân
chủ đại diện thông qua Quốc hội, Hội đồng nhân dân và thông qua các cơ quan khác của Nhà nước".
Dân chủ trực tiếp là việc Nhân dân trực tiếp thực hiện quyền lực nhà nước.Tức là Nhân dân thể
hiện một cách trực tiếp ý chí của mình (với tư cách là chủ thể quyền lực nhà nước) về một vấn đề nào
đó mà không cần thông qua cá nhân hay tổ chức thay mặt mình và ý chí đó có ý nghĩa bắt buộc phải
thi hành. Hình thức biểu hiện cụ thể của dân chủ trực tiếp như ứng cử, bầu cử Quốc hội, HĐND, thực
hiện quy chế dân chủ cơ sở, trưng cầu dân ý... Các cuộc đối thoại trực tiếp của nhân dân với cơ quan
Nhà nước hiện nay cũng là hình thức biểu hiện của dân chủ trực tiếp.
Ưu điểm của hình thức dân chủ trực tiếp là Nhân dân trực tiếp quyết định, phản ảnh đúng ý chí,
nguyện vọng của mình nhưng hạn chế của hình thức này là nhhững vấn đề mà Nhân dân trực tiếp
quyết định không nhiều vì điều kiện không cho phép.
Dân chủ trực tiếp được mở rộng đến đâu còn phụ thuộc vào điều kiện chính trị, kinh tế, văn hóa,
xã hội, trình độ dân trí, nhận thức chính trị, trình độ pháp lý của nhân dân...của một nước. Ở nước ta
do trải qua cuộc chiến tranh kéo dài và hiện nay đang trong quá trình xây dựng nên dân chủ trực tiếp
trên thực tế mới thực hiện mức độ nhất định. Hiến pháp năm 1946, tại Ðiều 21 có quy định: "Nhân dân
có quyền phúc quyết về Hiến pháp và những việc có quan hệ đến vận mệnh quốc gia..." và Ðiều 32 quy
định: "Những việc có quan hệ đến vận mệnh quốc gia sẽ đưa ra nhân dân phúc quyết, nếu hai phần ba
số nghị viên đồng ý...". Các Hiến pháp 1959, 1980, 1992 và 2013 đều có đề cập đến việc trưng cầu
dân ý. Tuy nhiên đến nay chúng ta chưa tổ chức được cuộc trưng cầu dân ý nào.
Nhận thức được hạn chế nói trên nên điều 6 Hiến pháp năm 2013 đã sửa đổi so với điều 6 của
Hiến pháp năm 1992, quy định rõ hơn các phương cách Nhân dân sử dụng quyền lực nhà nước, không
chỉ bằng dân chủ đại diện thông qua Quốc hội và Hội đồng nhân dân mà còn bằng các hình thức dân
chủ trực tiếp. (Điều 6 Hiến pháp năm 1992 quy định: Nhân dân sử dụng quyền lực nhà nước thông qua
Quốc hội và Hội đồng nhân dân là các cơ quan đại diện cho ý chí và nguyện vọng của Nhân dân, do
Nhân dân bầu ra và chịu trách nhiệm trước Nhân dân). Để hiện thực hóa quy định nói trên, và rút kinh
nghiệm trước đây do thiếu cơ chế cụ thể nên quy định của Hiến pháp về Trưng cầu dân ý - Một nội
dung của dân chủ trực tiếp - chưa được thực hiện. Lần này, sau khi có Hiến pháp năm 2013 Quốc hội
khóa XIII đã đưa vào chương trình xây dựng pháp luật, đã giao cho các cơ quan chuẩn bị xây dựng dự
án luật trưng cầu dân ý và dự kiến sẽ trình ra Quốc hội khóa XIII tại kỳ họp giữa năm 2015.
Dân chủ đại diện là hình thức Nhân dân thông qua các cơ quan nhà nước, các cá nhân được
Nhân dân ủy quyền để thực hiện ý chí của Nhân dân. Dân chủ đại diện là phương thức chủ yếu để thực
hiện quyền lực nhân dân. Dân chủ đại diện có ưu điểm là với hình thức này chúng ta quản lý được mọi
mặt đời sống xã hội, nhưng có hạn chế là ý chí, nguỵen vọng của người dân phải qua trung gian của
ngừoi đại diện, có thể bị méo mó bởi nhiều lý do như trình độ nhận thức, quan điểm, lợi ích...
Khi nói đến tính đại diện người ta hay nghĩ đến các cơ quan dân cử, theo tôi điều đó đúng nhưng
chưa đủ. Quyền lực nhà nước bao gồm quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp. Khi nói quyền lực nhà
nước thuộc về nhân dân thì chúng ta hiểu quyền lập pháp, quyền hành pháp và quyền tư pháp là thuộc
về nhân dân. Như nói ở trên, do điều kiện không cho phép nên số lượng vấn đề nhân dân quyết định
trực tiếp không nhiều, bởi vậy nhân dân lập ra và trao quyền cho các cơ quan nhà nước để thay mặt
nhân dân thực hiện quyền lực của mình; các cơ quan này phải chịu sự giám sát của nhân dân và chỉ lOMoAR cPSD| 61716317
được thực hiện quyền lực trong giới hạn cho phép. Như vậy, cơ quan được nhân dân ủy quyền không
chỉ là cơ quan dân cử mà bao gồm cả cơ quan hành pháp và tư pháp, khi hoạt động các cơ quan này
với tư cách là nhân dân, đại diện nhân dân để thực thi nhiệm vụ. Nhận thức điều này có ý nghĩa trong
thực tế là các cơ quan nhà nước kể cả lập pháp, hành pháp và tư pháp phải thấy rằng quyền mà các
cơ quan này có được là do nhân dân trao, phải chịu trách nhiệm trước nhân dân. Không chỉ có Quốc
hội, HĐND các cấp lắng nghe ý kiến nhân dân khi ban hành luật, nghị quyết, mà các cơ quan hành
pháp, tư pháp cũng phải thu thập, lắng nghe ý kiến nhân dân trong quá trình thực thi nhiệm vụ của mình.
Dân chủ trực tiếp và dân chủ đại diện là hai hình thức cơ bản để thực hiện quyền lực của nhân
dân, đều có vai trò quan trọng trong nền dân chủ. Nền dân chủ phát triển thì dân chủ trực tiếp được mở
rộng, ngược lại đẩy mạnh thực hiện dân chủ trực tiếp thì sẽ thúc đẩy nền dân chủ phát triển. Để Nhân
dân thực sự là chủ thể của Nhà nước thì phải thực hiện tốt cả dân chủ trực tiếp và dân chủ đại diện.
Trưng cầu dân ý, một nội dung quan trọng của hình thức dân chủ trực tiếp phải được luật hóa, trong đó
quy định những việc gì phải do nhân dân bàn và quyết định, quy định rõ trình tự, thủ tục, cách thức tiến
hành... Các cơ quan được Nhân dân trao quyền phải thực hiện tròn trách nhiệm của mình. Các đại biểu
Quốc hôi, HĐND phải thường xuyên tiếp xúc với nhân dân, lắng nghe ý kiến của nhân dân. Quốc hội
và HĐND các cấp khi quyết định một vấn đề nào đó phải phù hợp với ý chí, nguyện vọng của nhân dân.
Các cơ quan hành chính và tư pháp từ trung ương xuống địa phương, người có thẩm quyền trong các
cơ quan đó phải tận tụy phục vụ nhân dân, tiến hành cải cách hành chính để tạo thuân lợi cho nhân
dân, không được cửa quyền hách dịch với nhân dân.
Quyền làm chủ của Nhân dân trong Hiến pháp năm 2013
Nguyễn Văn Bảy - Giám đốc Sở Tư pháp Kon Tum
(Theo website: http://www.moj.gov.vn/thihanhhienphap)
Tại kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XIII đã thông qua Hiến pháp năm 2013, đây là sự kiện chính trị
- pháp lý quan trọng của đất nước. Hiến pháp thể hiện những nội dung mới quan trọng nhằm thể chế
hóa Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm
2011); quy định đầy đủ, rõ nét về chủ thể là Nhân dân trong Hiến pháp, về quyền lực của Nhà nước thuộc về Nhân dân.
Thứ nhất, ngay Lời nói đầu Hiến pháp 2013 thể hiện: "... Nhân dân Việt Nam xây dựng, thi hành
và bảo vệ Hiến pháp này vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh" đã thể hiện
rõ trách nhiệm của nhân dân trong việc xây dựng, thi hành và bảo vệ Hiến pháp. Điều 2 Hiến pháp năm
2013 quy định: "1. Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước pháp quyền xã hội chủ
nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân. 2. Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam do Nhân
dân làm chủ; tất cả quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp công
nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức" đã thể hiện nhất quán quan điểm của Đảng và Nhà nước
ta về đề cao quyền làm chủ của nhân dân trong Hiến pháp là nhà nước của dân, do dân và vì dân, đồng
thời thể hiện đất nước Việt Nam là do chính nhân dân làm chủ, nhân dân là chủ thể quan trọng trong
xây dựng và bảo vệ đất nước. Lần đầu tiên Hiến pháp năm 2013 từ Nhân dân được viết hoa, đây không
phải đơn thuần là cách thể hiện từ ngữ mà là diễn đạt ý nghĩa của một chủ thể quan trọng của đất nước
theo tư tưởng của Bác Hồ. Người viết:
“Nước ta là nước dân chủ,
Bao nhiêu lợi ích đều là vì dân,
Công việc đổi mới và xây dựng là trách nhiệm của dân,
Chính quyền từ xã đến Chính phủ do dân cử ra,
Đoàn thể từ Trung ương đến xã do dân tổ chức nên,
Nói tóm lại, quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân”.
Chính vì lẽ đó mà từ Nhân dân được viết hoa là thể hiện đầy đủ và sâu sắc tư tưởng của Bác Hồ
về vai trò của Nhân dân. lOMoAR cPSD| 61716317
Thứ hai, khoản 2 Điều 4 Hiến pháp năm 2013 quy định:" Đảng Cộng sản Việt Nam gắn bó mật
thiết với Nhân dân, phục vụ Nhân dân, chịu sự giám sát của Nhân dân, chịu trách nhiệm trước Nhân
dân về những quyết định của mình", đây là điểm bổ sung mới quan trọng, vì vai trò làm chủ của Nhân
dân đối với nước, Nhân dân giao phó trách nhiệm cho Đảng để lãnh đạo Nhà nước và xã hội, vì vậy,
Đảng phải chịu sự giám sát và chịu trách nhiệm trước nhân dân trong việc lãnh đạo của mình.
Thứ ba, tại Điều 6 Hiến pháp năm 2013 quy định: "Nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước bằng
dân chủ trực tiếp, bằng dân chủ đại diện thông qua Quốc hội, Hội đồng nhân dân và thông qua các cơ
quan khác của Nhà nước", quy định đa dang hơn về thực hiện quyền lực của Nhân dân so với Hiến
pháp năm 1992, đặc biệt thể hiện quyền lực nhà nước bằng dân chủ trực tiếp đã làm rõ hơn, sâu sắc
hơn vai trò làm chủ của Nhân dân.
Thứ tư, lần đầu tiên trong Hiến pháp năm 2003 ghi nhận quyền con người, quyền cơ bản của
công dân tại chương II, đặt trang trọng sau chương I quy định về chế độ chính trị. Hiến pháp năm 2013
đã có những nhận thức mới về đề cao nhân tố con người, coi con người là chủ thể, nguồn lực chủ yếu
và là mục tiêu của sự phát triển. Điều 14 Hiến pháp năm 2013 khẳng định: “Ở nước Cộng hòa xã hội
chủ nghĩa Việt Nam, các quyền con người, quyền công dân về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội
được công nhận, tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm theo Hiến pháp và pháp luật”.“Quyền con người, quyền
công dân chỉ có thể bị hạn chế theo quy định của luật, trong trường hợp cần thiết vì lý do quốc phòng,
an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe cộng đồng”. Đây là những nguyên tắc
căn bản đề cao trách nhiệm của Nhà nước trong mối quan hệ với quyền con người, quyền công dân,
là cơ sở hiến định để mọi người và công dân bảo vệ và thực hiện quyền con người, quyền và nghĩa vụ
cơ bản của công dân. Ngoài việc thể hiện quyền làm chủ của Nhân dân trong Hiến pháp, còn thể hiện
các cam kết của Việt Nam trong việc thực hiện các điều ước quốc tế liên quan đến quyền con người
mà Việt Nam là thành viên.
Thứ năm, Điều 53 Hiến pháp năm 2013 thể hiện: "Đất đai, tài nguyên nước, tài nguyên khoáng
sản, nguồn lợi ở vùng biển, vùng trời, tài nguyên thiên nhiên khác và các tài sản do Nhà nước đầu tư,
quản lý là tài sản công thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý"
đã khẳng định quyền sở hữu của Nhân dân và Nhân dân ủy quyền cho Nhà nước đại diện Nhân dân
để sở hữu và thống nhất quản lý, chịu trách nhiệm trước Nhân dân về việc quản lý tài sản do Nhân dân ủy quyền.
Thứ sáu, Điều 65 Hiến pháp năm 2013 quy định: "Lực lượng vũ trang nhân dân tuyệt đối trung
thành với Tổ quốc, Nhân dân, với Đảng và Nhà nước, có nhiệm vụ bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống
nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, an ninh quốc gia và trật tự, an toàn xã hội; bảo vệ Nhân dân, Đảng,
Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa; cùng toàn dân xây dựng đất nước và thực hiện nghĩa vụ quốc
tế" thể hiện trách nhiệm của lực lượng vũ trang là tuyệt đối trung thành với Nhân dân và trước hết là
phải bảo vệ Nhân dân là một chủ thể làm chủ đất nước, sau đó là bảo vệ Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa.
Thứ bảy, Điều 69 Hiến pháp năm 2013 quy định: "Quốc hội là cơ quan đại biểu cao nhất của
Nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam" đã
nhấn mạnh vai trò của Nhân dân là chủ thể tối cao của quyền lực Nhà nước, tất cả quyền lực Nhà nước
đều thuộc về Nhân dân. Nhân dân ủy thác thực hiện quyền lực cao nhất cho Quốc hội để thực hiện
quyền lập hiến như đề xuất sửa đổi Hiến pháp, thành lập Ủy ban dự thảo Hiến pháp, thảo luận và biểu
quyết thông qua Hiến pháp, khi có ít nhất 2/3 tổng số đại biểu Quốc hội biểu quyết tán thành; việc trưng
cầu ý dân về Hiến pháp do Quốc hội quyết định...
Quốc hội có trách nhiệm quy định tổ chức và hoạt động của Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ,
Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, Hội đồng bầu cử quốc gia, Kiểm toán nhà nước, chính quyền
địa phương và cơ quan khác do Quốc hội thành lập và bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm các chức danh đứng
đầu các cơ quan này nhằm đảm bảo sự vận hành và thực thi hoạt động quản lý nhà nước và quản lý
xã hội theo theo sự ủy quyền của Nhân dân cho Quốc hội là cơ quan quyền lực cao nhất.
Hiến pháp năm 2013 đã thể hiện nhất quán tư tưởng của Bác Hồ, của Đảng về vị trí, vai trò của
Nhân dân trong lịch sử đấu tranh, xây dựng và bảo vệ đất nước trải qua mấy ngàn năm lịch sử. Tư
tưởng lấy dân làm gốc của Bác Hồ đã được lịch sử chứng minh qua các cuộc đấu tranh giải phóng dân
tộc, chính vì vậy, Hiến pháp năm 2013 là sự kết tinh và thể hiện tính đúng đắn về quyền làm chủ của
Nhân dân đối với đất nước, hướng đến mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh
mà Đảng, Nhà nước và Nhân dân đã lựa chọn./. lOMoAR cPSD| 61716317
Quyền lực của nhân dân GS.TS Vũ Văn Hiền
(Theo website:http://vov.vn/binh-luan)
Một trong những nội dung bao trùm trong Hiến pháp là đề cao quyền lực của nhân dân.
Hiến pháp nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam (được sửa đổi năm 2013) đã chính thức
được công bố trước quốc dân, đồng bào và toàn thế giới. Đó là bản Hiến pháp được kết hợp hài hòa
nhất giữa ý Đảng và lòng dân, là đạo luật cơ bản nhất của nước ta trong tiến trình tiếp tục đổi mới, đẩy
mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, mở cửa hội nhập quốc tế.
Trong bản Hiến pháp với sự tập trung cao nhất trí tuệ của toàn Đảng, toàn dân đó, một trong
những nội dung bao trùm là đề cao quyền lực của nhân dân. Đây là quan điểm nền tảng xuyên suốt các
chương, điều của Hiến pháp, chỉ rõ nguồn gốc, bản chất, sức mạnh của quyền lực nước ta là ở nhân
dân, thuộc về nhân dân, nhân dân là chủ thể tối cao của quyền lực Nhà nước.
Hiến pháp long trọng tuyên bố “Nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam do nhân dân làm
chủ; tất cả quyền lực Nhà nước thuộc về nhân dân mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân
với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức”.
Xét trên cả phương diện lý luận và thực tiễn, việc Hiến pháp (sửa đổi) năm 2013 khẳng định tất
cả quyền lực Nhà nước ta thuộc về nhân dân dựa trên những cơ sở vững chắc sau:
1. Xác lập quyền lực tối thượng của nhân dân là sự kế thừa và kiên định mục tiêu, lý tưởng
của cách mạng nước ta
Qua hơn 83 năm lãnh đạo toàn dân tộc tiến hành các cuộc cách mạng giải phóng dân tộc và xây
dựng chủ nghĩa xã hội, bài học lịch sử sâu sắc mà Đảng ta rút ra chính là: Cách mạng là sự nghiệp của
nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân.
Chủ tịch Hồ Chí Minh, lãnh tụ thiên tài của dân tộc, luôn khẳng định tư tưởng “lấy dân làm gốc”,
vì vậy, khi giành được chính quyền, lập ra Nhà nước mới, thì Nhà nước đó là Nhà nước của dân, do
dân và vì dân. Người viết:
“Nước ta là nước dân chủ,
Bao nhiêu lợi ích đều là vì dân,
Công việc đổi mới và xây dựng là trách nhiệm của dân,
Chính quyền từ xã đến Chính phủ do dân cử ra,
Đoàn thể từ Trung ương đến xã do dân tổ chức nên,
Nói tóm lại, quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân”.
Theo kim chỉ nam của chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, trong “Cương lĩnh xây
dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội năm 1991”, nguyên tắc tổ chức của Nhà nước
được xác định: “Nhà nước Việt Nam thống nhất ba quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp, với sự phân
công rành mạch ba quyền đó”.
Cụ thể hóa tinh thần đó, Nghị quyết Đại hội IX của Đảng khẳng định: Nhà nước ta là công cụ chủ
yếu để thực hiện quyền làm chủ của nhân dân, là Nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân. Quyền
lực của Nhà nước là thống nhất, có sự phân công và phối hợp giữa các cơ quan Nhà nước trong việc
thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp. Thể chế hóa quan điểm của Đảng, năm 2001, Quốc
hội khóa X đã tiến hành sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 1992
Điều 2 Hiến pháp 1992 sửa đổi (2001) ghi rõ: “Nhà nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là
Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Tất cả quyền lực Nhà
nước thuộc về nhân dân mà nền tảng là liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và tầng lớp
trí thức”. Tiếp đó, Đại hội Đảng lần thứ XI đã thông qua Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ
quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011), trong đó tiếp tục khẳng định: “Nhà nước ta
là Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân”.
Như vậy, việc xác định quyền lực tối cao của Nhà nước ta thuộc về nhân dân là lập trường kiên
định, bất di bất dịch của Đảng ta, đồng thời đã, đang và mãi mãi là vinh dự và trách nhiệm cao cả của nhân dân ta. lOMoAR cPSD| 61716317
2. Việc thể hiện quyền lực của nhân dân trong Hiến pháp
Trước hết, trong các chương, điều của Hiến pháp, nội dung bao quát và nổi bật là: toàn bộ quyền
lực của Nhà nước thuộc về nhân dân, tập trung ở nhân dân, không phải ở Quốc hội, nghĩa là quyền lực
Nhà nước trong mọi lĩnh vực lập pháp, hành pháp hay tư pháp đều có chung nguồn gốc là phục vụ
nhân dân, bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân, do nhân dân ủy quyền, giao quyền; phương thức tổ
chức quyền lực và thực tế việc thực thi quyền lực của mọi cơ quan Nhà nước đều phải phục tùng nhân
dân, vì lợi ích chung và chịu trách nhiệm trước dân. Đó chính là cơ sở vững chắc để hạn chế các yếu
tố cực đoan, thiếu trách nhiệm của các cơ quan hoặc các cá nhân được nhân dân ủy thác thực thi
quyền lực. Đồng thời cũng là cơ sở để lập ra cơ chế kiểm soát, đánh giá chất lượng và hiệu quả hoạt
động của các cơ quan công quyền.
Thứ hai, trên cơ sở nhất quán quan điểm quyền lực Nhà nước thuộc về nhân dân, Hiến pháp đã
qui định rõ những việc cụ thể mà nhân dân thực thi quyền lực của mình. Đó là việc trực tiếp bầu đại
biểu Quốc hội - cơ quan thực hiện quyền lực Nhà nước cao nhất được cử tri cả nước bầu ra theo
nguyên tắc phổ thông, bình đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín. Đại biểu Quốc hội sẽ thay mặt cử tri để
tham gia quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước. Những đại biểu Quốc hội do cử tri bầu ra
sẽ được nhân dân giám sát, đánh giá các hoạt động qua các phương tiện thông tin đại chúng, qua tiếp
xúc cử tri và qua hoạt động công tác chuyên môn của mình ở từng cơ quan, đơn vị. Luật pháp qui định
rõ, trước mỗi kỳ họp Quốc hội, các đại biểu Quốc hội phải tiếp xúc cử tri để tìm hiểu những tâm tư
nguyện vọng và ý kiến của cử tri đối với những vấn đề của đất nước, những vướng mắc bức xúc trong
đời sống xã hội. Toàn bộ nội dung đó được đại biểu Quốc hội và các đoàn đại biểu Quốc hội tập hợp,
phản ánh với Quốc hội và các cơ quan Nhà nước. Sau mỗi kỳ họp Quốc hội, các đại biểu Quốc hội sẽ
lại tiếp xúc cử tri để báo cáo về kết quả của kỳ họp cũng như trình bày rõ những việc mà cử tri đề xuất
đã giải quyết đến đâu.
Thứ ba, Hiến pháp cũng thể hiện rõ quyền phán quyết, quyền tham gia ý kiến của nhân dân để
quyết định những vấn đề quan hệ đối với vận mệnh của quốc gia hoặc theo “quyết định thực hiện việc
trưng cầu ý dân” của Quốc hội do Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức thực hiện. Ngay như vừa qua,
việc xin ý kiến nhân dân về sửa đổi Hiến pháp đã được nhân dân tham gia với hàng chục triệu ý kiến
đầy tâm huyết và trách nhiệm. Vậy nên khi Hiến pháp được thông qua, tuyệt đại đa số nhân dân đều
thấy có ý chí và nguyện vọng của chính mình trong đó.
3. Cơ chế thực thi quyền lực của nhân dân
Trong thực tiễn đời sống xã hội, việc thực thi quyền lực của nhân dân một cách hiệu quả và bảo
đảm nhất là thực hiện tốt quy chế “Đảng lãnh đạo, nhân dân làm chủ, Nhà nước quản lý”. Cơ chế đó
xuất phát từ yêu cầu thể chế hóa những quan hệ bản chất về chính trị, xã hội phù hợp với đặc điểm của
nước ta; đồng thời cũng là sự thể hiện sinh động việc thực thi quan điểm xuyên suốt của Hiến pháp.
Cơ chế này phân định rõ, trong xã hội ta, mọi quyền lực thuộc về nhân dân. Quyền lực của nhân dân
là tuyệt đối không thể so sánh, không thể phân chia. Quyền hạn của Nhà nước là sự thể hiện tập trung
quyền lực của nhân dân. Quyền lực của Đảng thể hiện ở sự định hướng và lãnh đạo tổ chức thực hiện.
Theo cơ chế này, “nhân dân làm chủ” phải là nhân tố bao trùm, Đảng và Nhà nước không nằm
ngoài phạm vi nhân dân. Có nghĩa là nội dung “nhân dân làm chủ” hiện nay luôn luôn bao hàm và luôn
đồng hành với “Đảng lãnh đạo” và “Nhà nước quản lý”. Không thể tách rời sự lãnh đạo của Đảng, sự
quản lý của Nhà nước khỏi quyền làm chủ của nhân dân. Quyền lực của nhân dân là quyền lực của
chủ nhân đất nước và việc thực hiện quyền lực đó có sự phối hợp hài hòa với “Đảng lãnh đạo” và “Nhà nước quản lý”.
Để thực hiện đúng nguyên tắc “mọi nguồn lực trong xã hội và của Nhà nước đều thuộc về nhân
dân” trong khi thực hiện cơ chế “Đảng lãnh đạo, Nhân dân làm chủ, Nhà nước quản lý”, cần bảo đảm
những điều kiện vật chất - văn hóa - xã hội ở một trình độ phát triển nhất định và phải nâng tầm dân trí.
Đó chính là việc bảo đảm sao cho đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân không ngừng được cải
thiện, an sinh xã hội bền vững, nhân dân mọi vùng, mọi miền đều được quan tâm, các dân tộc đều
được bình đẳng. Trình độ dân trí thể hiện ở sự hiểu biết, tôn trọng pháp luật, kỷ cương, hiểu biết về quy
luật phát triển của tự nhiên, xã hội, hiểu biết về thời cuộc và nhiệm vụ, trách nhiệm của mình với xã hội.
Với một trình độ dân trí ngày một nâng cao và điều kiện kinh tế - chính trị - văn hóa - xã hội có
những bước phát triển nhất định, quyền lực của nhân dân sẽ được phát huy, mục tiêu dân giàu, nước
mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh sẽ được thực hiện một cách tốt đẹp./. lOMoAR cPSD| 61716317
Về vấn đề dân chủ trực tiếp và dân chủ đại diện trong quá trình thực hiện quyền làm chủ của nhân dân. Tô Văn Tám
Phó Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Kon Tum
(Theo website: http://www.daibieudancukontum.gov.vn)
Trong tiến trình lãnh đạo cách mạng đảng ta luôn giữ vững quan điểm lấy dân làm gốc, xây
dựng nhà nước thực sự của dân do dân vì dân, không ngừng mở rộng dân chủ để thực hiện tốt quyền
lực thuộc về nhân dân. Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên CNXH xác định:
"Toàn bộ tổ chức và hoạt động của hệ thông chính trị nước ta trong giai đoạn mới là nhằm xây
dựng và từng bước hoàn thiện nền dân chủ XHCN đảm bảo quyền lực thuộc về nhân dân. "Như vậy
thực chất của công cuộc đổi mới và hoàn thiện hệ thống chính trị ở nước ta là xây dựng nền dân chủ
XHCN, đảm bảo quyền lực thuộc về nhân dân. Để xây dựng và mở rộng nền dân chủ XHCN có nhiều
hình thức và biện pháp, song cơ bản và quan trọng là hoàn thiện và thực hiện hình thức dân chủ đại
diện và dân chủ trực tiếp. Dân chủ trực tiếp không phải là vấn đề mới mẻ ở nước ta, ngay từ sau cách
mạng tháng 8 năm 1945, trong bản hiến pháp đầu tiên đã giành 3 điều ( điều 21; 32; và 70) quy định
quyền phúc quyết của nhân dân, và các hiến pháp tiếp theo cũng đã kế thừa tư tưởng đó của hiến pháp
1946. Tuy nhiên do hoàn cảnh chiến tranh và thực tiễn của công cuộc xây dựng đất nước sau chiến
tranh, chúng ta chưa xây dựng và hoàn thiện cơ chế thực hiện dân chủ trực tiếp, chỉ mới thực hiện trên
thực tế ở những mức độ nhất định, trong một số lĩnh vực nhất định, bởi vậy việc nhìn nhận và thực hiện
hình thức dân chủ trực tiếp trong mối quan hệ với dân chủ đại diện trong giai đoạn hiện nay là hết sức
cần thiết. Vấn đề này quan điểm của đảng cũng đã chỉ rõ: "Nhiệm vụ hàng đầu là phải tiếp tục hoàn
thiện dân chủ đại diện đồng thời tìm tòi mở rộng các thiết chế dân chủ trực tiếp một cách thiết thực,
đúng hướng và có hiệu quả".
Dân chủ trực tiếp theo nghĩa truyền thống của nó đó là sự thể hiện một cách trực tiếp ý chí của
chủ thể quyền lực về một vấn đề nào đó mà không cần thông qua cá nhân hay tổ chức thay mặt mình,
nghĩa là bất cứ ai có đủ tư cách pháp lý đều có quyền tự mình bày tỏ ý chí của mình và ý chí đó có ý
nghĩa quyết định bắt buộc phải thi hành ngay, do đó bộ máy quản lý chỉ đơn thuần đóng vai trò tổ chức
và đảm bảo các điều kiện để thực hiện ý chí đó. Lịch sử loài người đã trải qua việc người dân trực tiếp
bàn bạc quyết định tất cả các vấn đề của xã hội, đó là dân chủ công xã nguyên thủy, dân chủ chủ nô.
Tuy nhiên khi xã hội phát triển với sự ra đời và phát triển của nhà nước, mức độ rộng lớn của không
gian quản lý, dân cư ngày càng đông đúc, tính phức tạp khẩn trương của công tác quản lý, thì việc
người dân trực tiếp bàn bạc, quản lý quyết định tất cả các vấn đề của xã hội không có đủ điều kiện thực
hiện, bởi vậy hình thức dân chủ đại diện ra đời, và trở thành hính thức chủ yếu của nền dân chủ hiện
đại. Dân chủ đại diện đó là hình thức thực hiện quyền làm chủ của người dân thông qua bộ máy nhà
nước, các cơ quan nhà nước, mà trước hết và quan trọng là các cơ quan đại diện do dân cử và các tổ
chức chính trị xã hội. Và từ đây vấn đề là dân chủ thực sự hay không là tùy thuộc vào bản chất của chế
độ chính trị mà nhà nước đó đại diện.
Dân chủ đại diện mà thực chất của nó là truyền đạt các ý nguyện của công dân thông qua hình
thức các cơ quan dân cử, các đại biểu được người dân bầu chọn thông qua lá phiếu bầu, hình thức
dân chủ này cho phép sự điều tiết xã hội được quy về một mối, do vậy nhà nước điều tiết quản lý xã
hội một cách đồng bộ, thống nhất phản ứng kịp thời và có hiệu quả trước các biến động của xã hội,
điều này dân chủ trực tiếp không thể đáp ứng được trong xã hội hiện đại. Tuy nhiên dân chủ đại diện
sẽ không phát huy được, và sẽ là hình thức nếu không có cơ chế hiệu quả để người dân thực sự bầu
chọn được những người đại diện chính đáng của mình, và những người được bầu chọn không đủ trình
độ phẩm chất năng lực, và như thế các quyết sách được đưa ra từ các cơ quan dân cử sẽ là của một
số người chứ chưa phải là của toàn dân, đây là điểm hạn chế đáng lưu ý của dân chủ đại diện. Là hình
thức, phương thức chủ yếu của nền dân chủ hiện đại nhưng dân chủ đại diện không triệt tiêu dân chủ
trực tiếp, tính ưu điểm của dân chủ trực tiếp là đặt sự kiểm soát của chính phủ trong tay người dân tạo
tính đồng thuận trong việc sử dụng quyền lực nhà nước, hạn chế khả năng lạm dụng quyền lực nhà
nước, nhưng nó cũng không thể thay thế được dân chủ đại diện, mà nó chỉ bổ sung cho cơ chế dân
chủ đại diện giúp cho dân chủ đại diện hoàn thiện hơn, hiệu quả hơn.
Thực tiễn cách mạng XHCN ở nước ta, đặc biệt là hơn 20 năm đổi mới, đảng và nhà nước ta
luôn đặc biệt coi trọng việc thực hiện dân chủ XHCN, không ngừng hoàn thiện cơ chế thực hiện dân
chủ đại diện, các tầng lớp nhân dân đã thực sự lựa chọn những người đại diện cho ý chí nguyện vọng lOMoAR cPSD| 61716317
của mình thông qua lá phiếu bầu chọn, tổ chức và hoạt động của quốc hội, hội đồng nhân dân các cấp
ngày càng được đổi mới hoạt động chất lương và hiệu quả hơn, các tổ chức chính trị xã hội ngày càng
được đổi mới về tổ chức và phương thức hoạt động, gắn bó mật thiết với nhân dân, là một kênh quan
trọng để nhân dân bày tỏ ý nguyện và tham gia quản lý giám sát bộ máy nhà nước và đội ngũ cán bộ
công chức. Đồng thời quan tâm thực hiện và từng bước mở rộng hình thức dân chủ trực tiếp, nghị quyết
đại hội IX đã chỉ rõ:" Thực hiện tốt quy chế dân chủ cơ sở, mở rộng dân chủ trực tiếp ở cơ sở tạo điều
kiện để nhân dân tham gia quản lý xã hội, thảo luận và quyết định những vấn đề quan trọng, khác phục
mọi biểu hiện dân chủ hình thức". Đặc biệt coi trọng và phát huy dân chủ cơ sở, mọi người dân vừa có
quyền giám sát công việc quản lý của nhà nước, vừa có quyền trực tiếp làm chủ ở cơ sở, vừa phản
ánh ý nguyện của mình thông qua HĐND, vừa trực tiếp phản ánh ý nguyện, chất vấn của mình tại các
cơ sở tiếp công dân, hoặc tại chính quyền.
Đảng ta xác định: " Tiến tới mở rộng các thiết chế dân chủ trực tiếp một cách thiết thực, đúng
hướng và có hiệu quả", Bởi để thực hiện dân chủ trực tiếp có hiệu quả nó đòi hỏi trình độ dân trí nhất
định, mỗi người dân phải có sự hiểu bíêt về mặt pháp lý cần thiết, trình độ văn hóa cần thiết, và nhận
thức chính trị cần thiết, để không bị dụ dỗ, ép buộc, mê hoặc bởi mỵ dân. Đồng thời mỗi người dân phải
có thông tin đầy đủ chính xác, kịp thời các vấn đề của nhà nước và của xã hội, có đủ thời gian, nhận
thức để xử lý thông tin, bàn bạc trao đổi trước khi đưa ra quyết định chính kiến của mình, mặt khác còn
phải được tổ chức thực hiện một cách khoa học, chặt chẽ và có khung pháp lý đầy đủ, tiện lợi để người dân thực hiện ./.
QUYỀN LỰC NHÀ NƯỚC CỦA NHÂN DÂN VÀ VIỆC BẢO ĐẢM
ĐỂ NHÂN DÂN THỰC HIỆN QUYỀN LỰC NHÀ NƯỚC
TS. Vũ Đức Khiển
Nguyên Ủy viên Ủy ban Thường Vụ Quốc hội, Nguyên
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội
Trong bốn bản Hiến pháp của nước ta, từ Hiến pháp năm 1946 đến Hiến pháp năm 1992 đều ghi
nhận một quan điểm rất quan trọng và cơ bản là: ở nước ta, quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân.
Nhưng cho đến nay, các nhà nghiên cứu khoa học pháp lý vẫn đang có nhiều ý kiến khác nhau về khái
niệm quyền lực nhà nước và nhân dân ta thực hiện quyền lực đó như thế nào và bằng cách nào.
1. Quyền lực nhà nước và quyền lực nhà nước của nhân dân
Về quyền lực nhà nước, có ý kiến cho rằng “suy cho cùng thì quyền lực nhà nước là sự quản lý
của nhà nước đối với xã hội trên cơ sở pháp luật và việc tuân thủ, chấp hành pháp luật của mọi cá
nhân, tổ chức”[1]. Ý kiến khác lại khẳng định “xét về bản chất thì quyền lực nhà nước là quyền lực của
giai cấp thống trị. Nó được thực hiện bằng cả một hệ thống chuyên chính do giai cấp thống trị đặt ra”[2].
Người đưa ra ý kiến khác lại hiểu quyền lực nhà nước là “sức mạnh hay (khả năng) của nhà nước có
thể bắt các chủ thể khác trong quốc gia (các tổ chức, cá nhân, giai cấp, tầng lớp) phải phục tùng ý chí của nó”[3].
Trong xã hội hiện đại có nhiều loại quyền lực như quyền lực chính trị, quyền lực kinh tế, quyền
lực nhà nước, quyền lực tôn giáo... trong đó, quyền lực chính trị và quyền lực nhà nước là hai loại
quyền lực quan trọng và có quan hệ mật thiết với nhau. Trong Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản, C.Mác
và Ph.Ăngghen đã viết “Quyền lực chính trị theo đúng nghĩa của nó là bạo lực có tổ chức của một giai
cấp để trấn áp một giai cấp khác”[4]. Khi phân tích bản chất của nhà nước, C.Mác và Ph.Ăngghen khẳng
định “Nhà nước chẳng qua chỉ là một bộ máy trấn áp của giai cấp này đối với một giai cấp khác”[5]. Như
vậy, trong một nhà nước có một đảng cầm quyền thì rất khó phân biệt rạch ròi giữa quyền lực nhà nước
với quyền lực chính trị của đảng cầm quyền. Quyền lực chính trị là quyền lực thống nhất của một giai
cấp hay của một liên minh giai cấp, không thể phân chia ra quyền lực trong các lĩnh vực hoạt động như
quyền lực nhà nước phân chia thành quyền lập pháp, quyền hành pháp và quyền tư pháp. Và khi một
giai cấp hay một liên minh giai cấp cầm quyền thì quyền lực chính trị được thực hiện trước hết thông
qua các cơ quan nhà nước và nó chỉ có thể bị chia sẻ khi liên minh giai cấp cầm quyền thành lập chính
phủ liên hiệp[6]. Có lẽ vì thế mà đã có nhà nghiên cứu cho rằng, trong xã hội có giai cấp và đấu tranh
giai cấp thì quyền lực chính trị là nội dung bản chất của quyền lực nhà nước, mặc dù xét về bản chất
thì quyền lực nhà nước luôn đại diện cho quyền lực công cộng. Cùng với sự hình thành của nhà nước lOMoAR cPSD| 61716317
với tư cách là bộ máy quyền lực công cộng, các lực lượng xã hội, các giai cấp đều muốn chiếm giữ
quyền lực công cộng đó để phục vụ lợi ích của mình và khi giai cấp mạnh nhất giành được bộ máy
quyền lực nhà nước thì giai cấp đó trở thành chủ sở hữu quyền lực chính trị[7]. Những ý kiến trên đây
về quyền lực chính trị và quyền lực nhà nước đã căn cứ vào một luận điểm rất quan trọng của V.I.Lênin
là: “Vấn đề chính quyền nhà nước nhất định là vấn đề chủ yếu nhất của mọi cuộc cách mạng. Giai cấp
nào giữ chính quyền? Điều đó quyết định tất cả”[8].
Để hiểu rõ khái niệm quyền lực nhà nước, chúng ta cần tìm hiểu khái niệm quyền lực. Từ điển
Hán - Việt ghi: “Quyền lực là sức mạnh có thể cưỡng chế người ta phục tùng mình”[9]. Như vậy hai từ
nhà nước trong cụm từ quyền lực nhà nước nói lên bản chất của quyền lực đó.
Từ những nội dung đã trình bày trên đây, chúng tôi cho rằng, quyền lực nhà nước là sức mạnh
của nhà nước bắt buộc mọi người phải phục tùng ý chí của nhà nước thông qua các cơ quan nhà nước,
bằng bộ máy nhà nước do mình tổ chức ra. Vậy quyền lực nhà nước của nhân dân, theo chúng tôi, là
sức mạnh của nhân dân bắt buộc mọi người phải phục tùng ý chí của nhân dân thông qua các cơ quan
nhà nước do nhân dân tổ chức ra.
Trong Tuyên ngôn độc lập ngày 2/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhắc đến những nội dung rất
quan trọng trong bản Tuyên ngôn độc lập của Hợp chúng quốc Hoa Kỳ năm 1776 và Tuyên ngôn nhân
quyền và dân quyền của Cộng hòa Pháp năm 1789, đồng thời phân tích quá trình đấu tranh anh dũng
và kiên cường của nhân dân ta để đánh đổ xiềng xích thực dân gần 100 năm, gây dựng nên nước Việt
Nam độc lập và “Trịnh trọng tuyên bố với thế giới rằng: Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc
lập và thực sự đã trở thành một nước tự do độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh
thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy”[10].
Sự kiện có ý nghĩa lịch sử to lớn trên đây đã chứng minh, quan điểm “quyền lực nhà nước thuộc
về nhân dân” không phải mới xuất hiện mà đã được đưa ra cách đây hơn 200 năm trước trong bản
Tuyên ngôn bất hủ của Hợp chúng quốc Hoa Kỳ và Cộng hòa Pháp. Năm 1776, những người đại diện
cho nhân dân 13 bang ở Mỹ đã khẳng định “Chính phủ phải được thành lập gồm những người lấy quyền
lực chính đáng của mình từ sự nhất trí của nhân dân, rằng bất cứ khi nào Chính phủ trở thành nguyên
nhân phá hủy mục đích đó thì nhân dân có quyền thay đổi hoặc xóa bỏ và thiết lập Chính phủ mới”[11].
Sau đó, vào năm 1789 những người đại diện nhân dân Pháp thành lập Quốc hội lại tuyên bố rằng: “Mục
đích của các tổ chức chính trị là gìn giữ các quyền tự nhiên và không thể tước bỏ của con người...
Nguồn gốc của mọi quyền lực về bản chất nằm trong quốc gia xã hội có quyền bắt buộc mọi công chức
phải báo cáo về công việc quản lý của họ”[12]. Như vậy, tuy cách diễn đạt có khác nhau nhưng trong hai
bản Tuyên ngôn đều có một nội dung quan trọng là quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân.
Để khẳng định, bảo đảm và thực hiện quyền lực nhà nước của nhân dân ở nước ta, Chủ tịch Hồ
Chí Minh đã kế thừa tư tưởng “dân là gốc” trong truyền thống chính trị ở Việt Nam và những tư tưởng
hiện đại về dân chủ, đặc biệt là những tư tưởng cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin. Chúng ta biết rằng,
trong tác phẩm “Phê phán triết học pháp quyền của Hêghen”, lần đầu tiên C. Mác đã trình bày một cách
có hệ thống quan điểm của mình về dân chủ và nhà nước thông qua việc phê phán quan điểm của
Hêghen trong lĩnh vực triết học pháp quyền, coi nhân dân là “vật liệu”, là “phương tiện” biểu đạt nội
dung ý niệm nhà nước. C. Mác cho rằng, nhân dân là chủ thể đích thực của nhà nước, bởi vậy xét về
thực chất nhà nước không có chủ quyền mà chỉ nhân dân mới có chủ quyền. Từ luận điểm cơ bản này,
C. Mác đi đến một kết luận hết sức quan trọng là: “Chế độ dân chủ là bản chất của bất kỳ nhà nước
nào. Chế độ dân chủ quan hệ với mọi hình thức khác nhau của nhà nước”[13]. Là người kế tục xuất sắc
và phát triển lên đỉnh cao học thuyết của C.Mác và Ph.Ăngghen, trong cuốn “Nhà nước và cách mạng”,
V.I. Lênin đã chỉ rõ chế độ dân chủ là một hình thức nhà nước, là một trong những hình thái của nhà
nước. Chế độ dân chủ có nghĩa là chính thức thừa nhận quyền bình đẳng giữa những công đân, thừa
nhận cho mọi người được quyền ngang nhau trong việc xác định cơ cấu nhà nước và quản lý nhà
nước[14]. Thấu hiểu sâu sắc tư tưởng này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã diễn đạt rất dễ hiểu như sau Nước
ta là nước dân chủ, nghĩa là nước nhà do dân làm chủ”[15]. “Nhân dân” và “dân” là các thuật ngữ mà
Người thường dùng có cùng một nội dung được xác định rõ ràng: “Nhân dân là bốn giai cấp công, nông,
tiểu tư sản, tư sản dân tộc và những phần tử khác yêu nước”[16]. Do đó, Người đã xác định:
“Nước ta là nước dân chủ
Bao nhiêu lợi ích đều là vì dân
Bao nhiêu quyền hạn đều là của dân
Công việc đổi mới và xây dựng là trách nhiệm của dân
Chính quyền từ xã đến Chính phủ do dân cử ra lOMoAR cPSD| 61716317
Đoàn thể từ trung ương đến xã do dân tổ chức nên
Nói tóm lại, quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân[17].
Trong một bài viết khác, Chủ tịch Hồ Chí Minh lại chỉ rõ, Chính phủ cộng hòa dân chủ của của ta
“là đầy tớ chung của nhân dân, từ Chủ tịch toàn quốc đến làng. Dân là chủ thì Chính phủ phải là đầy
tớ... Nếu Chính phủ làm hại dân thì dân có quyền đuổi Chính phủ”[18]. Thật khó có cách diễn đạt khác
ngắn gọn, đơn giản hơn quan điểm “quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân” và “Nhà nước ta là nhà
nước của dân, do dân và vì dân” như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết.
Chỉ sau một ngày đọc bản Tuyên ngôn độc lập, trong phiên họp đầu tiên của Chính phủ lâm thời,
ngày 3/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói “trước chúng ta bị chế độ quân chủ chuyên chế cai trị, rồi
đến chế độ thực dân không kém phần chuyên chế nên nước ta không có Hiến pháp, nhân dân ta không
được hưởng quyền tự do, dân chủ. Chúng ta phải có một Hiến pháp dân chủ”[19]. Điều này chỉ ra rằng,
tuy quyền lực nhà nước của nhân dân ta đã được xác lập trên thực tế sau cách mạng tháng Tám thành
công và sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn độc lập, nhưng Chủ tịch Hồ Chí Minh đã
hiểu sâu sắc rằng, chỉ sau khi có một Quốc hội được bầu bằng cuộc Tổng tuyển cử và Quốc hội thông
qua Hiến pháp thì quyền lực nhà nước của nhân dân ta mới được xác lập về mặt pháp lý. Sau khi có
Hiến pháp năm 1946, để khẳng định quyền lực nhà nước của nhân dân, tại Điều thứ nhất của Hiến
pháp đã ghi rõ: “Tất cả quyền bính trong nước là của toàn thể nhân dân Việt Nam, không phân biệt nòi
giống, trai gái, giầu nghèo, giai cấp, tôn giáo”.
Trên đây, chúng tôi đã trình bày rất khái quát quá trình xác lập quyền lực nhà nước của nhân dân
trong những năm đầu khai sinh nhà nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa. Quá trình đó đang được kế thừa
và phát huy khi Đảng ta khẳng định “Nhà nước ta là Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Cần xây
dựng cơ chế vận hành của Nhà nước bảo đảm nguyên tắc tất cả quyền lực nhà nước đều thuộc về nhân dân”[20].
2. Hai hình thức thực hiện quyền lực nhà nước của nhân dân ở nước ta
Trong bốn bản Hiến pháp của nước ta, sau khi đã khẳng định quyền lực nhà nước thuộc về nhân
dân, đều có quy định tiếp theo là nhân dân (cử tri) bầu người đại diện cho ý chí, nguyện vọng của mình
làm Nghị viên - đại biểu Quốc hội (ĐBQH) tham gia Nghị viện - Quốc hội để giải quyết, quyết định những
vấn đề quan trọng của đất nước, đồng thời cũng quy định quyền phúc quyết, quyền tham gia trưng cầu
ý dân để nhân dân trực tiếp quyết định “những vấn đề quan hệ đến vận mệnh quốc gia” hay theo “quyết
định thực hiện việc trưng cầu ý dân” của Quốc hội do Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) tổ chức thực hiện.
Trong khoa học pháp lý, người ta gọi đây là hai hình thức nhân dân sử dụng để thực hiện quyền
lực nhà nước của mình: dân chủ đại diện và dân chủ trực tiếp. Hội nghị lần thứ 3 Ban chấp hành trung
ương Đảng khóa VIII (tháng 6/1997) đã khẳng định “tiếp tục phát huy tốt hơn và nhiều hơn quyền làm
chủ của nhân dân qua các hình thức dân chủ đại diện và dân chủ trực tiếp để nhân dân tham gia xây
dựng và bảo vệ Nhà nước, nhất là việc giám sát, kiểm tra của nhân dân đối với hoạt động của cơ quan,
cán bộ, công chức nhà nước”[21]. Trước đó, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI (tháng 12/1986)
Đảng ta đã nêu khẩu hiệu: “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra và yêu cầu các cấp ủy đảng thực
hiện có nền nếp khẩu hiệu đó”[22] cũng là để khẳng định: ở nước ta quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân.
Biểu hiện rõ nét nhất của hình thức dân chủ đại diện ở nước ta là việc tổ chức và hoạt động của
Quốc hội - cơ quan đại diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân cả nước, cơ quan quyền lực nhà
nước cao nhất. Tính chất đại diện thể hiện rõ nét nhất ở sự hình thành của Quốc hội - cơ quan duy nhất
ở nước ta bao gồm những người thay mặt nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước trong Quốc hội do
cử tri cả nước bầu ra theo nguyên tắc phổ thông, bình đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín. Tính chất đại
diện cao của Quốc hội còn thể hiện ở chỗ, Quốc hội bao gồm những đại biểu đại diện cho khối đại đoàn
kết dân tộc, khối đại đoàn kết toàn dân trong cả nước.
Quốc hội có những nhiệm vụ, quyền hạn rất lớn, rất quan trọng như quyền lập hiến, lập pháp,
quyền quyết định những chính sách cơ bản về đối nội và đối ngoại, về nhiệm vụ kinh tế - xã hội, quốc
phòng - an ninh của đất nước, những nguyên tắc cơ bản về tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà
nước, về quan hệ xã hội và hoạt động của công dân. Điều 84 của Hiến pháp năm 1992 đã quy định rõ
14 nhiệm vụ và quyền hạn của Quốc hội. Về vấn đề này, chúng tôi thấy có một điểm tiến bộ, thể hiện
đúng nguyên tắc của nhà nước pháp quyền mà chúng ta đang xây dựng là ở đây không quy định Quốc
hội có quyền “tự định cho mình những nhiệm vụ, quyền hạn khác khi xét thấy cần thiết” như trong Hiến
pháp năm 1959 (Điều 50) và trong Hiến pháp năm 1980 (Điều 83). Chúng tôi đưa ra nhận định trên đây lOMoAR cPSD| 61716317
là để bày tỏ sự đồng ý với ý kiến cho rằng, Quốc hội là cơ quan đại diện cao nhất của nhân dân, được
nhân dân ủy quyền thực hiện một phần quyền lực nhà nước của nhân dân “chứ không phải nhân dân
trao hết thảy quyền lực nhà nước của mình cho Quốc hội”[23].
Khi nói nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước của mình bằng hình thức dân chủ đại diện nhất
định phải bình luận đến chế định giám sát của nhân dân và việc thực hiện chế định ấy đối với việc thực
hiện những quyền mà mình đã ủy thác cho cơ quan đại diện - cơ quan được ủy quyền và người đại
diện - người được ủy quyền.
Hình thức thứ hai để nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước của mình là hình thức dân chủ trực
tiếp. Đó là việc cử tri trực tiếp biểu quyết để quyết định theo đa số một vấn đề, một chủ trương quan
trọng của đất nước qua cuộc trưng cầu ý dân. Việc dân phúc quyết những việc quan hệ đến vận mệnh
quốc gia hay hay Quốc hội quyết định trưng cầu ý dân đều đã được quy định trong 4 bản Hiến pháp
của nước ta (nhưng do chưa có Luật về Trưng cầu ý dân nên chúng ta chưa thực hiện được một cuộc
trưng cầu ý dân nào). Hình thực dân chủ trực tiếp và hình thức dân chủ đại diện có mối quan hệ chặt
chẽ với nhau. Theo hình thức dân chủ đại diện thì những vấn đề, những chủ trương quan trọng của đất
nước do cơ quan đại diện - mà thực chất là cơ quan nhà nước - quyết định, vì cơ quan này đã được
nhân dân ủy quyền. Còn với hình thức dân chủ trực tiếp thì cử tri quyết định, nhưng không phải do cử
tri trực tiếp tổ chức cuộc bỏ phiếu mà cũng phải do cơ quan nhà nước - cơ quan được nhân dân ủy
quyền - tổ chức cuộc trưng cầu ý dân. Song, đặc trưng cơ bản nhất của hình thức dân chủ trực tiếp là
cơ quan nhà nước chỉ có vai trò là người thư ký, là trọng tài ghi nhận, tổng hợp ý kiến của cử tri. Ý kiến
của đa số cử tri tham gia bỏ phiếu trong cuộc trưng cầu ý dân có hiệu lực pháp lý cao hơn quyết định
của mọi cơ quan nhà nước, kể cả của Quốc hội. Vì thế, để tổ chức cuộc trưng cầu ý dân đạt kết quả
thực sự đòi hỏi phải có nhiều yếu tố, trong đó yếu tố quan trọng nhất là trình độ dân trí[24]. Như vậy, có
thể nói rằng, còn một khoảng cách khá xa giữa việc khẳng định quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân
với việc nhân dân trực tiếp thực hiện quyền lực đó trên thực tế. Song, khi chúng ta đã khẳng định quyền
lực nhà nước thuộc về nhân dân, quyền lực nhà nước là thống nhất có sự phân công rành mạch giữa
các cơ quan nhà nước thực hiện ba quyền là lập pháp, hành pháp và tư pháp, thì trưng cầu ý dân về
những nội dung quy định trong Hiến pháp là việc nhất thiết phải thực hiện.
Đảng và Nhà nước ta đã thấy cần phải có Luật Trưng cầu dân ý, nên ngay trong Hiến pháp năm
1946 đã có quy định tại Điều 32: “Cách thức phúc quyết sẽ do Luật định”. Năm 2006, dự án Luật Trưng
cầu ý dân đã được chuẩn bị công phu (có bản Dự thảo lần thứ 10 và Tờ trình Quốc hội xem xét tại kỳ
họp thứ 10). Nhưng khi góp ý với cơ quan dự thảo luật thì “Tập thể thường trực Chính phủ cho rằng
Dự án luật chưa đạt những yêu cầu đề ra nên đề nghị UBTVQH cân nhắc chưa trình Quốc hội tại kỳ
họp thứ 10 này”[25]. Đề nghị của Thường trực Chính phủ được UBTVQH đồng tình, nên không đưa Dự
án này vào chương trình kỳ họp.
Để bảo đảm thực hiện quyền lực nhà nước của nhân dân, chúng tôi kiến nghị với các cơ quan
nhà nước có thẩm quyền như sau:
Một là, khi Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 1992 thì xem xét lại nội
dung quy định tại Điều 6 là: “Nhân dân sử dụng quyền lực nhà nước thông qua Quốc hội và Hội đồng
nhân dân là những cơ quan đại diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân, do nhân dân bầu ra và
chịu trách nhiệm trước nhân dân” vì quy định như vậy là thiếu hình thức dân chủ trực tiếp để nhân dân
thực hiện quyền lực nhà nước của mình; sửa điểm 14 Điều 84 của Hiến pháp năm 1992 từ “14. Quyết
định việc trưng cầu ý dân” thành “14. Quy định về trưng cầu ý dân” để khẳng định rằng, Quốc hội có
nhiệm vụ ban hành Luật Trưng cầu ý dân, chứ không phải chỉ quyết định trưng cầu ý dân về một vấn
đề, một chủ trương khi xét thấy cần thiết, nhưng lại chưa có quy trình, thủ tục, trình tự thực hiện.
Hai là, Quốc hội cho rà soát để sửa đổi những quy định trong pháp luật về bầu cử nhằm tạo ra
tính “ganh đua” giữa các ứng cử viên, khắc phục tình trạng “quân đỏ, quân xanh” trong hiệp thương và
ấn định danh sách ứng cử viên.
Ba là, Quốc hội đã ban hành Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội nhưng chưa có những quy định cụ
thể về quy trình, thủ tục, trình tự để cử tri thực hiện quyền bãi nhiệm đại biểu Quốc hội theo quy định
tại Điều 7 Hiến pháp năm 1992 và Điều 56 Luật tổ chức Quốc hội năm 2001. Bởi vậy, chúng tôi kiến
nghị Quốc hội bổ sung những quy định cụ thể về quy trình, trình tự, thủ tục để cử tri thực hiện quyền
bãi nhiệm đối với đại biểu “không còn xứng đáng với sự tín nhiệm của nhân dân”. Về ý nghĩa và tầm
quan trọng của chế định bãi nhiệm, V.I. Lênin đã chỉ cho chúng ta thấy rằng “mọi cơ quan được bầu ra
hay mọi hội nghị đại biểu đều có thể coi là có tính chất dân chủ chân chính và đại biểu thực sự cho ý
chí của nhân dân, khi nào quyền bãi nhiệm của cử tri đối với những người trúng cử được thừa nhận
và được áp dụng”[26]. lOMoAR cPSD| 61716317

Quyền lực của Nhân dân trong Hiến pháp Việt Nam | Môn Luật Hiến Pháp - Trường Đại học Luật Hà Nội

Tài liệu liên quan:

Tìm hiểu về Hiến pháp Việt Nam năm 2013 | Môn Luật Hiến Pháp - Trường Đại học Luật Hà Nội

Hiến pháp và vai trò kiểm soát quyền lực Nhà Nước | Môn Luật Hiến Pháp - Trường Đại học Luật Hà Nội

Hệ thống câu hỏi tự luận thi vấn đáp Môn Luật Hiến Pháp | Trường Đại học Luật Hà Nội

Câu hỏi và Giải thích về Hiến pháp | Môn Luật Hiến Pháp - Trường Đại học Luật Hà Nội