Soạn bài Cây khế - Kết nối tri thức 6

Cây khế Trước khi đọc
Hẳn nhiều em có ước muốn được đặt chân đến một hòn đảo ngoài khơi xa lắc,
chưa ai biết đến và thường hình dung ở đó có nhiều điều thú vị.
Hãy tưởng tượng em đang ở vào tình huống đó. Em có thể chia sẻ với các bạn
những điều kì diệu mà em được chứng kiến. Gợi ý:
Tôi đang ở trên một hòn đảo rất xa với đất liền. Hòn đảo chắc hẳn rất rộng lớn.
Càng đi sâu vào trong đảo, tôi phát hiện ra nhiều điều thú vị. Những loại cây có
hình dáng kì lạ mà tôi chưa hề biết đến. Những loài vật nhỏ bé nhưng rất đáng yêu… Đọc văn bản
Câu 1. Thời gian, địa điểm xảy ra câu chuyện?
• Thời gian: ngày xửa ngày xưa
• Địa điểm: ở một nhà kia
=> Thời gian, không gian phiếm chỉ, không xác định.
Câu 2. Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo:
Chim ăn quá nhiều sẽ hết mất quả khế. Người vợ đứng đợi con chi ăn khế xong,
liền cầu xin nó không ăn khế nữa.
Câu 3. Một hang lớn đầy vàng, kim cương, thủy tinh, hổ phách trông thế nào?
Tưởng tượng: Hang động rất rộng lớn, lại lấp lánh ánh sáng của vàng, kim cương…
Câu 4. Cái túi của vợ chồng người anh sẽ gây ra điều gì?
Cái túi may quá to so với yêu cầu của con chim, người anh sẽ mang nhiều kim
cương, vàng bạc về khiến chim không thể bay được, rơi xuống biển. Sau khi đọc Trả lời câu hỏi
Câu 1. Cây khế kể về chuyện gì? Em thích nhất chi tiết nào trong chuyện?
• Cây khế kể về chuyện đền ơn đáp nghĩa của chim thần khi ăn khế của gia
đình nhà người em, và người anh tham lam phải chịu quả báo.
• Chi tiết thích nhất trong truyện: Người anh tham lam lấy nhiều vàng bạc
cuối cùng bị ngã xuống biển.
Câu 2. Hãy tóm tắt truyện Cây khế.
- Mẫu 1: Ngày xửa ngày xưa, ở một nhà kia có hai anh em, cha mẹ mất sớm. Hai
anh em chăm lo làm lụng nên cũng đủ ăn. Nhưng từ khi có vợ, người anh đâm ra
lười biếng. Hai vợ chồng người em cố gắng làm lụng. Thấy thế, người anh sợ em
tranh công, bàn với vợ cho vợ chồng người em ra ở riêng. Người anh chia cho em
một gian nhà lụp xụp, ở trước cửa có một cây khế ngọt. Quanh năm vợ chồng
người em chăm sóc cho cây khế tươi tốt. Đến mùa khế ra rất nhiều quả. Bỗng một
hôm có con chim lạ đến ăn khế chín. Ròng rã một tháng trời, ngày nào chim cũng
đến ăn. Người vợ đợi chim ăn xong liền xin nó đừng ăn nữa. Chim thần đáp lại:
“Ăn một quả, trả cục vàng, may túi ba gang, mang đi mà đựng”. Hai vợ chồng
người em làm theo lời chim. Hôm sau, chim đưa người em ra đảo lấy vàng và trở
về. Từ đó, người em trở nên giàu có. Hai vợ chồng người anh vội đến hỏi chuyện.
Nghe em kể hết đầu đuôi, người anh liền gạ đổi hết gia sản để lấy túp lều và cây
khế. Đến mùa khế chín, chim lại đến ăn và trả lời như người em kể. Hai vợ chồng
người anh tham lam may cái túi to gấp ba lần. Đến nơi, người anh cố nhặt vàng và
kim cương cho thật đầy. Trên đường về, vì quá nặng lại gặp gió lớn, chim đâm bổ
xuống biển. Người anh bị ngọn sóng cuốn đi với tay nải vàng và châu báu đầy
người, còn chim thì lại vùng lên bay về núi rừng.
- Mẫu 2: Ở làng nọ, có hai anh em. Sau khi bố mẹ qua đời, họ chăm chỉ làm lụng
thì cũng đủ ăn. Đến khi người anh lấy vợ thì ngày càng lười biếng. Người anh tìm
cách cho vợ chồng người em ra ở riêng, chỉ cho một căn nhà lụp xụp trước cửa có
một cây khế. Vợ chồng người em chịu khó chăm sóc, nên cây khế ngày càng sai
quả. Một hôm, một con chim lạ bay tới ăn khế suốt một tháng trời. Người em nói
với chim thần thì chim lạ mới nói lại rằng: “Ăn một quả trả cục vàng may túi ba
gang mang đi mà đựng”. Hôm sau như lời hứa chim đến đón người em tới một hòn
đảo có rất nhiều vàng bạc, châu báu. Người em xuống lấy vàng và chỉ lấy vừa đầy
túi ba gang rồi lên lưng chim trở về. Người em về nhà dùng số vàng bạc lấy được
mang đi đổi lấy lúa thóc để giúp đỡ cho người dân ở trong làng. Thấy người em
bỗng nhiên trở nên giàu có, người anh sang hỏi, biết được chuyện liền âm mưu
sang đòi đổi nhà lấy cây khế. Đến mùa, cây khế lại sai quả, chim lạ lại đến ăn,
người anh cũng cố ý than thở với chim. Mấy hôm sau chim đến đón người anh đi
đến hòn đảo vàng bạc, vốn bản tính tham lam nên người anh lấy rất nhiều vàng bạc.
Trên đường về vì vàng bạc quá nhiều, vì quá nặng lại gặp gió lớn, chim đâm bổ
xuống biển. Người anh bị sóng cuốn trôi, mất hết vàng bạc.
Câu 3. Truyện cổ tích thường mở đầu bằng những từ ngữ quen thuộc chỉ thời gian
trong quá khứ, không gian không xác định. Em hãy tìm các từ ngữ đó trong truyện cây khế.
• Từ ngữ chỉ thời gian: ngày xửa ngày xưa.
• Từ ngữ chỉ không gian: ở một nhà kia.
Câu 4. Con chim đưa hai anh em ra đảo hoang có phải là con vật kỳ ảo không? Vì sao?
• Con chim đưa hai anh em ra đảo hoang là con vật kì ảo.
• Nguyên nhân: Con chim có những đặc điểm khác thường như biết nói tiếng
người, thân hình to lớn.
Câu 5. Trong lời kể của truyện cổ tích, tác giả dân gian thường xen vào những câu
có dáng dấp ca dao, tục ngữ, lời có vần dễ thuộc, dễ nhớ. Trong truyện này, có câu
nói nào như thế? Nhân vật nào đã nói câu nói đó?
• Câu nói: “Ăn một quả, trả cục vàng, may túi ba gang, mang đi mà đựng”
• Nhân vật nói câu đó: chim thần.
Câu 6. Đảo xa nơi con chim đưa người em đến có điều gì kì diệu? Điều kì diệu này
đã giúp gì cho cuộc sống của người em sau đó?
• Điều kì diệu: Đảo toàn đá trắng, đá xanh, đá đỏ, đá ngũ sắc. Chim bay một
vòng quanh đảo, sau đó hạ xuống một cái hang. Ngay cửa hang toàn những
thứ đá như thủy tinh và hổ phách đu các màu.
• Điều kì diệu giúp cuộc sống người em trở nên giàu có, sung sướng.
Câu 7. Trong truyện, hai nhân vật người anh và người em luôn đối lập nhau về
hành động. Hãy chỉ ra sự đối lập giữa họ và nêu nhận xét về đặc điểm của hai nhân vật này. Người em Người anh
Thức khuya, dậy sớm, chăm chỉ làm
Lười biếng, đổ hết công việc nặng lụng. nhọc lên người em.
Làm theo lời chim may một túi vải, bề Định may nhiều túi nhưng sợ chim
dọc, bề ngang vừa đúng ba gang
không ưng, bèn may 1 túi nhưng to
gấp 3 lần túi của người em.
Thấy hang sâu và rộng không dám
Cố nhặt vàng và kim cương cho thật
vào chỉ dám nhặt ít vàng, kim cương
đầy tay nải, dồn cả vào ống tay áo,
ở ngoài rồi ra hiệu cho chim bay về.
ống quần, lê mãi mới ra khỏi hang.
=> Người em thì hiền lành, chịu khó còn người anh thì lười biếng, tham lam.
Câu 8. Từ những kết cục khác nhau đối với người anh và người em, tác giả dân
gian muốn gửi gắm bài học gì trong truyện này?
• Tác giả dân gian muốn gửi gắm bài học:
• Chăm chỉ làm lụng mới có thành quả tốt.
• Người hiền lành, tốt bụng sẽ được đền đáp xứng đáng.
• Kẻ tham lam, lười biếng sẽ chịu hậu quả.
Viết kết nối với đọc
Tưởng tượng ra một kết thúc khác cho chuyện Cây khế. Viết đoạn văn (khoảng 5 -
7 câu) kể về kết thúc đó. Mẫu 1
Người anh bị ngọn sóng cuốn đi. Khi tỉnh dậy đã thấy mình nằm trên một hòn đảo
hoang. Tay nải đựng vàng bạc, châu báu đã bị sóng đánh đi xa. Hắn kêu gào thảm
thiết nhưng không có một tiếng trả lời. Người anh không còn cách nào, liền đánh
liều đi về phía khu rừng. Lang thang nhiều ngày trong rừng, người anh phải ăn quả
dại, uống nước suối để tiếp tục sống. Hắn cảm thấy hối hận vì lòng tham của mình, nhưng đã quá muộn. Mẫu 2
Chim thần đưa người anh đến đến hòn đảo, đáp xuống trước cửa hang. Xung quanh
có rất nhiều vàng bạc, châu báu. Người anh nhìn thấy vô cùng sung sướng, ra sức
nhặt bỏ vào túi. Thấy vẫn chưa đủ, hắn còn nhét cả túi áo, túi quần. Trên đường về,
chim thần bay đến biển thì gặp gió lớn. Chim đâm bổ xuống biển, còn người anh bị
sóng cuốn đi. Tất cả của cải cũng mất bị sóng đánh hết. Chim thần chỉ bị ướt lông,
ướt cánh nên một lúc sau lại vùng lên trời bay đi. Một mình lênh đênh giữa biển
nhiều ngày, người anh mệt mỏi và đói khát. Lúc này, người anh mới cảm thấy ân
hận nhưng đã quá muộn. Mẫu 3
Người anh được chim thần đưa đến hòn đảo. Khi nhìn thấy vàng bạc, kim cương
thì vô cùng sung sướng. Lòng tham nổi nên khiến người anh ra sức nhặt cho đầy
túi. Đến khi ra về, chim thần bay qua biển gặp phải gió lớn. Chim thần bảo người
anh bỏ bớt vàng bạc đi, nhưng hắn không nghe. Một lúc sau, chim không đủ sức,
liền đâm bổ xuống biển. Người anh bị sóng cuốn trôi. Khi nhìn thấy chim thần bay
lên trời thì ra sức gọi mà không được. Lênh đênh trên biển nhiều ngày, người anh
vừa đói, vừa mệt. May có thuyền của ngư dân đi qua mới được cứu. Người anh
thoát nạn trở về, liền thay đổi tính nết, quyết tu chí làm ăn và sống hòa thuận với em trai.