Soạn bài Chữ bầu lên nhà thơ - Kết nối tri thức Ngữ văn 10
Văn bản Chữ bầu lên thơ của Lê Đạt sẽ được hướng dẫn tìm hiểu trong chương trình học môn Ngữ văn. Hôm nay, sẽ cung cấp tài liệu Soạn văn 10: Chữ bầu lên nhà thơ, vô cùng hữu ích trong quá trình chuẩn bị bài.
Chủ đề: Bài 3: Nghệ thuật thuyết phục trong văn nghị luận (KNTT)
Môn: Ngữ Văn 10
Sách: Kết nối tri thức
Thông tin:
Tác giả:
Thông tin :
Chủ đề:
Bài 3: Nghệ thuật thuyết phục trong văn nghị luận (KNTT)
Môn:
Sách:
Tác giả:
Tài liệu liên quan:
Preview text:
Soạn văn 10: Chữ bầu lên nhà thơ Trước khi đọc
Câu 1. Trong hình dung của bạn, nhà thơ phải là người như thế nào? Bạn có
cho rằng việc làm thơ gắn liền với những phút cao hứng, “bốc đồng”?
Nhà thơ là người có tâm hồn lãng mạn, yêu thích cái đẹp. Việc làm thơ đôi khi
có những phút cao hứng, “bốc đồng” vì thơ quan trọng nhất là cảm xúc, nhưng
không phải luôn như vậy.
Câu 2. Bạn nhớ hoặc thích định nghĩa nào về thơ, nhà thơ hay công việc làm thơ?
Chế Lan Viên từng viết trong lời tựa tập Điêu tàn: “Làm thơ là làm sự phi
thường. Thi sĩ không phải là người. Nó là người Mơ, người Say, người Điên.
Nó là Tiên, là Ma, là Quỷ, là Tinh, là Yêu. Nó thoát hiện tại, nó xáo trộn dĩ
vãng, nó ôm trùm tương lai. Người ta không thể hiểu được vì nó nói những cái
vô nghĩa, tuy rằng những cái vô nghĩa hợp lý”... Trong khi đọc
Câu 1. Phải chăng tác giả đã nhầm khi viết “ý tại ngôn tại”?
• “Ý tại ngôn tại: Ý nằm gọn trong lời đã nói hoặc viết ra.
• Các tác phẩm văn xuôi có những câu văn ngắn, dài khác nhau nên dễ
dàng diễn đạt ý mà tác giả muốn đề cập đến. Bởi vậy, tác giả không nhầm
khi viết “ý tại ngôn tại”.
Câu 2. “Nghĩ tiêu dùng” và “nghĩa tự vị” - hai cụm từ này có diễn đạt cùng một ý không?
“Nghĩa tiêu dùng”: Nghĩa được sử dụng hằng ngày, trong cuộc sống; Nghĩa tự
vị: Nghĩa được ghi chép trong từ điển, cũng chính là nghĩa được hiểu trong cuộc sống hằng ngày.
=> Hai cụm từ này diễn đạt cùng một ý.
Câu 3. Tác giả “rất ghét” hay “không mê” những gì? Ngược lại, ông “ưa” đối
tượng nào? Bạn có nghĩa mình đã hiểu đúng điều tác giả muốn nói?
- Tác giả “rất ghét” cái định kiến quái gở: các nhà thơ Việt Nam thường chín
sớm, nên cũng lụi tàn sớm; “không mê” những nhà thơ thần đồng.
- Ngược lại, ông “ưa” những nhà thơ một nắng hai sương, lầm lũi lực điền trên
cánh đồng giấy, đổi bát mồ hôi lấy từng hạt chữ.
Câu 4. “Không có chức nhà thơ suốt đời”, vậy lúc nào một “nhà thơ” không còn là nhà thơ nữa?
Một “nhà thơ” không còn là nhà thơ nữa khi họ không còn miệt mài, cần cù lao động chữ. Sau khi đọc
Câu 1. Vấn đề chính được bàn luận trong văn bản này là gì?
Vai trò ngôn ngữ với nhà thơ, quan niệm về nghề sáng tác thơ của tác giả.
Câu 2. Hãy tìm trong văn bản một câu có thể nêu bật được ý cốt lõi trong quan
niệm về thơ của tác giả.
“Nhưng, dẫu có theo con đường nào, một nhà thơ cũng phải cúc cung tận tụy
đem hết tâm trí dùi mài và lao động chữ, biến ngôn ngữ công cộng thành ngôn
ngữ đặc sản độc nhất làm phong phú cho tiếng mẹ như một lão bộc trung thành của ngôn ngữ.”
Câu 3. Ở phần 2 của văn bản, tác giả đã tranh luận với hai quan niệm khá phổ biến:
- Thơ gắn liền với những cảm xúc bột phát, “bốc đồng”, làm thơ không cần cố gắng.
- Thơ là vấn đề của những năng khiếu đặc biệt, xa lạ với lao động lầm lũi và nỗ lực trau dồi học vấn.
Những lí lẽ và bằng chứng mà tác giả nêu lên đã thực sự thuyết phục chưa? Hãy
nói rõ ý kiến của bạn. Gợi ý:
Tác giả đã đưa là lí lẽ rõ ràng, sau đó lấy dẫn chứng từ một số nhà thơ nổi tiếng.
Những lí lẽ và bằng chứng mà tác giả nêu lên đã thực sự thuyết phục.
Câu 4. Tác giả không trực tiếp định nghĩa khái niệm chữ. Dựa vào “ý tại ngôn
ngoại” của văn bản, bạn hãy thử thực hiện công việc này.
Chữ là cái vỏ âm thanh, biểu đạt quan niệm của người viết; là ngôn từ được sử
dụng, tổ chức một cách nghệ thuật.
Câu 5. Bạn có ý kiến gì về luận điểm: “Nhà thơ làm chữ chủ yếu không phải ở
“nghĩa tiêu dùng”, nghĩa tự vị của nó, mà ở diện mạo, âm lượng, độ vang vọng,
sức gợi cảm của chữ trong tương quan hữu cơ với câu, bài thơ”? Nếu tán đồng
với tác giả Lê Đạt, hãy đưa ra một ví dụ để minh họa.
- Ý kiến: Đồng tình. Bởi “nghĩa tiêu dùng”, nghĩa tự vị là lớp nghĩa chung, được
dùng trong cuộc sống hằng ngày, ai cũng hiểu được. Nhà thơ phải tạo ra con chữ riêng cho bản thân.
- Ví dụ: Ví dụ như “Mùa xuân chín” của Hàn Mặc Tử gợi ra cảm giác mùa xuân
đang đạt đến độ căng mọng, đẹp đẽ nhất.
Câu 6. Bài viết của Lê Đạt đã giúp bạn hiểu thêm gì về hoạt động sáng tạo thơ ca?
Hoạt động sáng tạo thơ ca là một quá trình đòi hỏi sự nỗ lực, kiên trì. Nhà thơ
phải biết chữ và hiểu chữ, tạo ra con chữ cho riêng mình…
Kết nối đọc - viết
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) nêu suy nghĩ về một nhận định mà bạn thấy
tâm đắc trong văn bản Chữ bầu lên nhà thơ của Lê Đạt. Gợi ý:
Trong bài thơ “Chữ bầu lên nhà thơ” của Lê Đạt, tôi cảm thấy tâm đắc nhất với
quan điểm: “Nhà thơ làm chữ chủ yếu không phải ở “nghĩa tiêu dùng”, nghĩa tự
vị của nó, mà ở diện mạo, âm lượng, độ vang vọng, sức gợi cảm của chữ trong
tương quan hữu cơ với câu, bài thơ”. Trước tiên, có thể hiểu “nghĩa tiêu dùng”,
nghĩa tự vị là lớp nghĩa chung, được dùng trong cuộc sống hằng ngày, ai cũng
hiểu được. Quan điểm của Lê Đạt muốn khẳng định rằng nhà thơ làm chữ cần
phải tạo ra con chữ riêng, có nghĩa là tạo ra được ngôn ngữ nghệ thuật riêng. Ở
đó, diện mạo, âm lượng, độ vang vọng, sức gợi cảm của chữ được đặt trong mối
tương quan hữu cơ với câu, bài thơ. Trong bài thơ Mùa xuân chín, Hàn Mặc Tử
đã khắc họa hình ảnh làng quê trong buổi sáng mùa xuân với vẻ căng tròn, đẹp
đẽ nhất. Nhà thơ đã lựa chọn và kết hợp từ láy với danh từ, tính từ như lấm tấm
vàng, sột soạt gió, nắng chang chang. Từ đó, chúng ta thấy được mọi thứ đều
đạt đến độ hoàn hảo, sắc xuân lan tỏa khắp mọi nơi, sức sống mãnh liệt. Như
vậy, nhận định trên của Lê Đạt là hoàn toàn đúng đắn, rất giàu giá trị.