Soạn bài Dế Chọi | SGK Ngữ Văn 9 Kết nối tri thức (Tập 1)

A. Trước khi đọc Dế Chọi
Câu 1 trang 18 Ngữ Văn 9 Tập 1 Kết nối tri thức: Em đã chơi hay quan sát trò
chọi dế bao giờ chưa? Em hiểu gì về trò chơi này? Trả lời: Gợi ý:
- HS có thể quan sát trò chọi dế trực tiếp hoặc qua các video, clip được đăng tải
- Thông tin về trò chọi dế:
● Trò chơi này gồm 2 con dế sẽ được thi đấu với nhau mỗi hiệp trong một
khu vực nhất định (hộp, chậu).
● Để 2 con dế trở nên hung hăng và lao vào đánh nhau thì người chơi sẽ
huấn luyện hoặc bỏ đói để con dế vốn hiền lành trở nên hung dữ hơn.
● Hậu quả của trò chơi này thường sẽ gây nên cái chết đau thương cho các con dế vô tội
Câu 2 trang 18 Ngữ Văn 9 Tập 1 Kết nối tri thức: Em suy nghĩ thế nào về hậu quả
của việc một ông vua lại mê chơi trò chọi dế? Trả lời: Gợi ý:
● Trò chọi dế sẽ được mở rộng, không chỉ còn là trò chơi đơn giản của trẻ
em, mà trở thành trò chơi mà người lớn cũng tham gia
● Người dân bị ép đi tìm dế để phục vụ thú vui của quan lại, vua chúa
● Nhiều người sẽ lợi dụng sở thích của vua để buôn bán trái phép dế, dùng
các tiêu cực để huấn luyện dế
● Xuất hiện các vụ cá cược chọi dế với nguồn tiền, của cải lớn, biến tướng
thành một hình thức cờ bạc
B. Đọc văn bản Dế Chọi
Theo dõi 1 trang 18 Ngữ Văn 9 Tập 1 Kết nối tri thức: Thời gian, không gian và
sự việc liên quan đến nhan đề của truyện. Trả lời:
- Thời gian: đời vua Tuyên Đức của nhà Minh
- Không gian: trong cung điện của nhà vua và các địa điểm trong dân gian
- Sự việc liên quan đến nhan đề của truyện:
● Trò chọi dế được ưa chuộng, nhà vua yêu cầu dân gian cống nộp dế
● Quan tri huyện hiến dế cho quan lớn, quan lớn thấy thích trò chọi dế nên
đòi cống nạp dế thường xuyên
● Quan tri huyện lại đòi lí trưởng, lí trưởng đòi quan thấp hơn, cuối cùng
chính người dân sẽ phải hứng chịu tác hại của việc lùng sục bắt dế để
phục vụ trò chơi chọi dế
Theo dõi 2 trang 18 Ngữ Văn 9 Tập 1 Kết nối tri thức: Hoàn cảnh của nhân vật chính trong truyện Trả lời:
Hoàn cảnh của nhân vật chính Thành trong câu chuyện:
- Tham gia thi khoa Đồng tử nhưng không thi đỗ
- Bị ép làm lí trưởng với nhiệm vụ đi sách nhiễu dân làng thay cho bọn quan trên, để bắt dân nộp dế
- Tính tình chất phác nên không dám sách nhiễu dân, nhưng cũng không nghĩ ra
cách nào để có dế nộp lên quan, nên bị đánh 100 trượng, máu me be bét, luôn muốn tự tử
Theo dõi 3 trang 19 Ngữ Văn 9 Tập 1 Kết nối tri thức: Cô đồng bói toán có liên
quan đến những sự việc nào trong truyện Trả lời:
Cô đồng bói toán có liên quan đến những sự việc: vợ Thành đến xem bói ở cô đồng
và được cô chỉ dẫn bằng một bức vẽ có liên quan đến việc bắt dế
Dự đoán trang 20 Ngữ Văn 9 Tập 1 Kết nối tri thức: Dự đoán điều gì xảy ra sau
khi con Thành sống lại nhưng “thần thái ngây ngốc như người gỗ, cứ ngủ mê mệt”? Trả lời:
Sau khi con Thành sống lại nhưng “thần thái ngây ngốc như người gỗ, cứ ngủ mê
mệt” thì Thành sẽ tiếp tục quay lại công cuộc đi tìm bắt dế. Và lần này, anh ta sẽ
thành công bắt được một con dế tốt.
Theo dõi 4 trang 20 Ngữ Văn 9 Tập 1 Kết nối tri thức: Con dế mới bắt được có gì kì lạ? Trả lời:
Điểm kì lạ của con dế mới bắt được là:
- Con dế thoắt ẩn thoắt hiện (khi Thành lấy bàn tay chụp lên thì thấy trống rỗng như
không có gì, nhưng giơ tay lên thì nó nhảy vọt lên)
- Con dế từ vách chủ động nhảy xuống tay áo Thành
Đối chiếu trang 21 Ngữ Văn 9 Tập 1 Kết nối tri thức: Điều em dự đoán ở trên có chính xác không? Trả lời:
HS tự đối chiếu với điều mình đã dự đoán.
C. Trả lời câu hỏi Dế Chọi
Câu 1 trang 22 Ngữ Văn 9 Tập 1 Kết nối tri thức: Nêu các sự kiện tạo nên cốt
truyện và nhận xét ngắn gọn về không gian, thời gian, nhân vật chính trong truyện. Trả lời:
Nêu các sự kiện tạo nên cốt truyện của văn bản Dế Chọi:
- Trong cung, vua rất mê trò chọi dế, khiến các quan lại đua nhau tìm dế hay để nộp
lên. Dân đen (tầng lớp thấp nhất trong xã hội) là người phải gánh chịu họa nộp dế chọi
- Thành bị ép giữ chức nhỏ trong làng với nhiệm vụ thúc ép dân nộp dế, nhưng do
tính hiền lành không thúc ép được dân, không có dế nộp cho quan nên bị đánh đập tàn tệ
- Theo sự chỉ dẫn của bà đồng gù làm nghề bói toán, Thành bắt được một con dế quý
- Con trai Thành nhân lúc bố mẹ đi vắng lén mở hộp xem dế, vô tình làm dế chạy
mất, sợ bị cha đánh nên cậu bé bỏ trốn, bị rơi xuống giếng
- Biết mất dế quý, Thành rất tức giận nhưng thấy con đã chết thì vẫn vô cùng đau
khổ, nhưng khi Thành và vợ chuẩn bị liệm xác con đem chôn thì thấy con vẫn còn
sống, dù thần thái đờ đỡ, ngây ngốc, ngủ mê mệt
- Thành quay lại hiện thực đau khổ đi tìm dế thì phát hiện một dế nhỏ kì lạ trong
vườn nhà, nhưng vẫn phải giữ lại để có dế nộp quan
- Có người đem dế tốt đến thách đấu, Thành đem con dế nhỏ ra đấu, thế mà nó lại
chiến thắng, thậm chí còn đánh bại cả một con gà
- Thành mừng rỡ đem dế nộp lên quan, nhờ con dế nhỏ có thể đánh thắng mọi con
dế lớn khác mà Thành được quan ban thưởng
- Quan đem dế nhỏ nộp lên vua, nó trở thành con dế vô địch trong cung, thậm chí
còn biết nhảy theo nhạc
- Các quan nộp dế nhỏ lên vua được vua trọng thưởng đã quay về nâng đỡ Thành,
giúp anh đỗ tú tài
- Hơn 1 năm sau, con trai của Thành khỏe mạnh bình thường, kể cho anh nghe
chuyện mình hóa thành con dế nhỏ vô địch kia. Quan tỉnh biết chuyện, này liền tiếp
tục trọng thưởng cho Thành
Nhận xét ngắn gọn về không gian, thời gian, nhân vật chính trong truyện:
- Không gian: gắn với sinh hoạt của các nhân vật:
● Không gian hẹp: ngôi nhà của Thành, điện thờ của bà đồng gù làm nghề
bói toán, ngôi chùa có mộ cổ mà Thành tìm dế, thôn nhỏ nơi Thành sinh sống...
● Không gian rộng: huyện Hoa Âm, tỉnh Thiểm Tây, cung vua - địa xanh xác thực
- Thời gian: gắn với cảnh sinh hoạt của con người - diễn ra trong một mốc thời gian
có thật trong lịch sử (đời vua Tuyên Đức nhà Minh) → Thể hiện sự mỉa mai của tác
giả với xã hội đương thời - Nhân vật chính:
● Con người (gia đình Thành, bà đồng gù làm nghề bói toán, người dân,
quan lại, nhà vua) - không có nhân vật nào là thần tiên hay yêu ma.
● Riêng con trai của Thành có giai đoạn biến thành dế (nhưng sinh ra là
người, cuối cùng vẫn trở lại là người) - nhân vật duy nhất liên quan đến
yếu tố kì ảo (đây là yếu tố làm nên giá trị riêng của văn bản)
Câu 2 trang 22 Ngữ Văn 9 Tập 1 Kết nối tri thức: Vì dế chọi mà gia đình Thành
lâm vào cảnh ngộ như thế nào? Cũng nhờ dế chọi mà sau đó gia đình Thành được
hưởng những gì? Phân tích ý nghĩa của sự đối lập giữa hai tình huống. Trả lời:
- Vì dế chọi mà gia đình Thành lâm vào cảnh ngộ khốn khổ:
● Thành bị ép giữ chức quan nhỏ, nhưng thực ra chỉ là tay sai của quan để đi ép dân nộp dế
● Thành không có thời gian làm ăn vì phải đi tìm dế nên gia đình nghèo khó
● Thành hiền lành không ép dân nộp dế được, không tìm đủ dế nộp cho
quan nên bị đánh đòn tàn tệ đến mức muốn tự tử
● Thành phải tìm đến yếu tố tâm linh (đi coi bói) để tìm dế
● Con trai Thành vì làm mất dế mà hoảng sợ bỏ trốn, rơi xuống giếng suýt
chết, lúc tỉnh lại thì ngẩn ngơ như khúc gỗ
- Nhờ dế chọi mà sau đó gia đình Thành được hưởng những điều sau:
● Thành được thưởng tiền bạc, được miễn sai dịch, được nâng đỡ để đậu tú tài
● Gia đình Thành được quan trọng thưởng, không quá vài năm đã có ruộng
vườn trăm khoảnh, lầu gác nguy nga, trâu dê cả ngàn con, ra khỏi nhà
mặc áo cừu, cưỡi ngựa tốt, giàu sang hơn cả nhà thế gia
- Phân tích ý nghĩa của sự đối lập giữa hai tình huống: Chỉ là một trò chơi dế
chọi mà có thể khiến nhà Thành khổ sở, chịu đánh đập, đau đớn, mất mát, nhưng
cũng có thể khiến nhà Thành trở nên giàu có, phú quý hơn người.
→ Sự phi lý ở đây là 1 trò chơi bình thường của trẻ con lại có sức mạnh to lớn, thay
đổi hoàn toàn cuộc sống của một gia đình, dù người đó không làm nên điều gì cho
xã hội, cộng đồng cả.
→ Từ đó tố cáo thói hống hách, hành xử vô lối, tùy tiện của những kẻ cầm quyền.
Chúng sẽ khiến người dân phải sống trong bất trắc, nguy hiểm, phúc hay họa cũng
không đoán trước được để đề phòng.
Câu 3 trang 22 Ngữ Văn 9 Tập 1 Kết nối tri thức: Truyện có những yếu tố kì ảo
nào? Các yếu tố kì ảo đó có ý nghĩa, vai trò gì trong truyện? Đang cập nhật...
Câu 4 trang 22 Ngữ Văn 9 Tập 1 Kết nối tri thức: Tính chất hiện thực của truyện
được thể hiện qua những chi tiết sự việc nào? Em có suy nghĩ gì về thái độ của tác
giả khi miêu tả hiện thực đó. Đang cập nhật...
Câu 5 trang 22 Ngữ Văn 9 Tập 1 Kết nối tri thức: Phân tích lời người kể trong
đoạn văn từ “Thành giở đi giở lại” đến “kì hạn nộp quan”. Đang cập nhật...
Câu 6 trang 22 Ngữ Văn 9 Tập 1 Kết nối tri thức: Những đặc điểm nào của truyện
truyền kì được thể hiện trong truyện Dế chọi? Đang cập nhật...
D. Viết kết nối với đọc Dế Chọi
Viết đoạn văn (khoảng 7-9 câu) nêu nhận xét của em về tính chất kì ảo của truyện Dế chọi. Đang cập nhật...