Soạn bài Đọc văn – cuộc chơi tìm ý nghĩa * Trước khi đọc
Câu 1. (trang 67 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Sách văn học hấp dẫn đối với nhiều
người. Điều gì đã tạo nên sức cuốn hút ấy? Trả lời:
Sách văn học hấp dẫn đối với nhiều người, trong đó có thể có em. Điều gì đã
tạo nên sức cuốn hút ấy là những câu chuyện những bài học tạo lên ý nghĩa
tiềm ẩn ở bên trong. Sách văn học không chỉ ở trong văn bản mà còn nằm ở
trong mối liên hệ nhiều mặt giữa văn bản với cuộc đời.
Câu 2. (trang 67 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Có những tác phẩm văn học cần
được đọc đi đọc lại nhiều lần. Theo em, thực tế đó nói lên điều gì? Trả lời:
Có những tác phẩm văn học cần được đọc đi đọc lại nhiều lần. Thực tế đó cho
thấy một tác phẩm luôn có rất nhiều tầng nghĩa và cách hiểu khác nhau, phải
đọc đi đọc lại mới có thể hiểu được hết những ý nghĩa ấy. * Đọc văn bản:
1. Cách dẫn dắt vấn đề của tác giả.
Dẫn dắt vấn đề trực tiếp.
2. Tác giả quan niệm đọc văn là gì?
Tác giả quan niệm đọc văn là thông qua văn bản văn học mà đọc hiểu được thế
giới và cuộc đời, đi tìm ý nghĩa nhân sinh, ý nghĩa cuộc đời qua văn bản văn học.
3. Các cách diễn đạt “vì thế”, “mới thực sự là”, “vậy nên”, “thực tế cho
thấy” có tác dụng gì?
Các cách diễn đạt “vì thế”, “mới thực sự là”, “vậy nên”, “thực tế cho thấy” có
tác dụng liên kết câu văn và tăng tính thuyết phục cho các lập luận được nêu ra.
4. Theo tác giả, đọc văn là cuộc chơi. Phải chăng đã tham gia chơi thì phải
tôn trọng luật của nó?
Theo tác giả, đọc văn là cuộc chơi. Đã tham gia chơi thì phải tôn trọng luật của
nó, dựa trên cấu tạo của văn bản để đọc hiểu, không bị lạc đề hay hiểu quá xa
nội dung được nhắc đến. Mặt khác, người đọc cũng có quyền liên tưởng và lý
giải, miễn sao không phương hại đến tính toàn vẹn của tác phẩm.
5. Cách lí giải của tác giả về sự hóa thân của người đọc trong quá trình đọc văn bản.
Khi chưa đọc, văn bản in chỉ là một sự vật, một khách thể, nhưng khi đã đọc thì
dần dần khách thể đó biến mất, sách vẫn còn đó nhưng đồng thời lại “biến mất”
để nhường chỗ cho thế giới hình tượng, sách từ bên ngoài chuyển vào trong nội
tâm người đọc, người đọc hóa thân vào nhân vật trong sách.
6. Cách nêu bằng chứng trong văn bản này có gì khác với văn bản “Nhà
thơ của quê hương làng cảnh Việt Nam”.
Cách nêu bằng chứng trong văn bản này khác với văn bản “Nhà thơ của quê
hương làng cảnh Việt Nam”. Trong văn bản “Nhà thơ của quê hương làng cảnh
Việt Nam”, dẫn chứng được liệt kê dày đặc hơn, xuyên suốt các đoạn văn trong
văn bản. Đến với văn bản này, số lượng dẫn chứng ít hơn và phân bổ tập trung hơn. * Sau khi đọc:
Câu 1. (trang 69 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Luận đề của văn bản Đọc văn – cuộc
chơi tìm ý nghĩa là gì? Trả lời:
Luận đề của văn bản Đọc văn – cuộc chơi tìm ý nghĩa là quá trình đi tìm ý
nghĩa của văn bản thông qua hoạt động đọc.
Câu 2. (trang 69 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Em hãy chỉ ra các luận điểm trong
tác phẩm. Các luận điểm đó có tác dụng làm rõ những khía cạnh nào của luận đề? Trả lời:
* Các luận điểm trong tác phẩm gồm những luận điểm sau:
- Văn học có đặc điểm quan trọng là có ý nghĩa nhưng đó là ý nghĩa tiềm ẩn.
- Người ta xây dựng nên nhiều lí thuyết và phương pháp để nắm bắt ý nghĩa
- Ý nghĩa của văn học không chỉ nằm trong văn bản mà còn nằm trong mối liên
hệ nhiều mặt giữa văn bản, mà còn nằm trong mối liên hệ nhiều mặt giữa văn bản với cuộc đời.
- Tác phẩm văn học và đọc văn thật sự là một hiện tượng diệu kì
- Đọc văn là nền tảng của học văn.
* Các luận điểm đã làm rõ và chứng minh các vấn đề, ý nghĩa khác nhau của
văn bản nhằm hướng tới các khía cạnh khác nhau của luận đề về mặt ý nghĩa cũng như lý thuyết.
Câu 3. (trang 69 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Tác giả cho rằng ý nghĩa của tác
phẩm văn học thường không cố định. Câu văn nào trong văn bản giúp em hiểu rõ về vấn đề này? Trả lời:
- Tác giả cho rằng ý nghĩa của tác phẩm văn học thường không cố định. Câu
văn: “Ý nghĩa văn bản không chỉ nằm trong văn bản mà còn nằm trong mối
liên hệ nhiều mặt giữa văn bản của cuộc đời.” đã giúp em hiểu rõ về vấn đề
này. Tuy nhiên có thời người ta hiểu ý nghĩa văn bản là cái cố định, mang tính
đơn nhất, chỉ cần ai đó có tài phát biểu một câu nắm hết hồn vía.
Câu 4. (trang 69 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Trong văn bản, các từ ngữ như chơi
trò, trò chơi, ú tim, chơi được lặp lại nhiều lần. Với những từ ngữ đó, tác giả lí
giải như thế nào về việc đọc văn? Trả lời:
Trong văn bản, các từ ngữ như chơi trò, trò chơi, ú tim, chơi được lặp lại nhiều
lần. Với những từ ngữ đó, tác giả lí giải việc đọc văn cũng sẽ giống như chúng
ta đang tham gia một chơi mà trò chơi đó do ta làm quản trò. Việc đó giúp xóa
bỏ ranh giới giữa ta, tác giả và chính người đọc không phải đệm nhạc mà đã trở
thành người chơi tác phẩm trên bản nhạc đó. Mà bản nhạc vui hay buồn còn tùy
vào người chơi và chơi theo những cách khác nhau để cảm nhận và thấu hiểu được.
Câu 5. (trang 69 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Luận điểm “cuộc đi tìm ý nghĩa
không có hồi kết thúc” ở đoạn (3) đã được tác giả làm sáng tỏ như thế nào? Em
hãy bổ sung một số bằng chứng lấy từ trải nghiệm đọc của chính mình. Trả lời:
Luận điểm “cuộc đi tìm ý nghĩa không có hồi kết thúc” ở đoạn (3) đã được tác
giả làm sáng tỏ thông qua các lý lẽ và dẫn chứng như:
- Ý nghĩa văn bản nằm trong mối liên hệ nhiều mặt với cuộc đời.
- Văn học không ngừng biến động, lớn lên.
- Tác phẩm có nhiều tầng nghĩa.
- Mỗi lần đọc, mỗi cách đọc lại mở ra một cách hiểu khác nhau.
- Tác phẩm giàu có lên trong tình yêu văn học của mọi người.
Bổ sung bằng chứng từ trải nghiệm đọc của mình:
Mỗi lần đọc lại tác phẩm Tôi đi học của tác giả Thanh Tịnh, trong tâm hồn em
lại khơi lên những cảm xúc khác nhau. Trước kia thấy thật bình thường, giản
dị. Bây giờ đọc lại thấy ngày đầu đi học bỗng thiêng liêng và ý nghĩa biết bao.
Cách dùng từ, đặt câu của tác giả cũng thật tài tình, tạo ra một cảm giác dịu
nhẹ, tựa như những ký ức trong quá khứ đang ùa về qua làn gió thoảng mùa thu.
Câu 6. (trang 69 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Trong đoạn (4) có câu: “Thưởng
thức văn học cũng có quy luật.”. Câu văn đó nhắc nhở em điều gì? Trả lời:
Trong đoạn (4) có câu: “Thưởng thức văn học cũng có quy luật.”. Câu văn đó
đã nhắc nhở em về cách cảm nhận văn học một cách tuần tự giống như một bản
nhạc. Chúng ta cần lắng nghe những lời nhạc từ khi bắt đầu dạo nhạc cho tới
khi vào điệp khúc và tới hồi kết. Từ đó người đọc có thể thấm thía từng lời nói,
từng từ ngữ của tác giả muốn giao thoa với người đọc vừa trò chuyện vừa tâm
sự có sự tương tác nhất định theo từng quy luật riêng rất khác.
Câu 7. (trang 69 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Đọc đoạn (5) và cho biết vì sao tác
giả quan niệm tác phẩm văn học và đọc văn là một hiện tượng diệu kì. Giọng
văn trong đoạn (5) có gì khác với những đoạn còn lại? Trả lời:
Đọc đoạn (5) và ta thấy được tác giả quan niệm tác phẩm văn học và đọc văn là
một hiện tượng diệu kì. Giọng văn trong đoạn (5) khác với những đoạn còn lại
ở điểm: giọng văn trong đoạn này mang tới nhiều lời tâm sự, chia sẻ của tác giả
tới người đọc, cụ thể như sau:
- Làm sống dậy và cụ thể hoá thế giới hình tượng tồn tại tiềm tàng trong tác
phẩm, chuyển hoá nó thành “câu chuyện” của chính bản thân người đọc, buộc
người đọc phải “toàn tâm toàn ý” suy nghĩ về nó, cũng có nghĩa là bận lòng,
bận trí về “những điều chưa bao giờ nghĩ tới” trước khi đọc văn học.
- Xoá bỏ ranh giới giữa độc giả và nhà văn; độc giả thì “suy nghĩ bằng những
ngôn từ, hình tượng của nhà văn”, còn nhà văn thì phát biểu quan niệm, cảm
nhận của mình nhờ những hoạt động tích cực của tâm hồn, trí tuệ độc giả.
- Đọc văn học cho phép độc giả có những cách cụ thể hoá khác nhau, diễn giải
khác nhau về hình tượng trong tác phẩm. Tất cả những điều này làm cho thế
giới hình tượng trở nên có tính chất mở, phát triển phong phú thêm lên qua
từng trường hợp đọc.
Câu 8. (trang 69 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Em hãy chỉ ra mối quan hệ giữa đoạn
(5) và đoạn (6). Mối quan hệ đó làm rõ ý nghĩa gì của việc đọc văn? Trả lời:
Mối quan hệ giữa đoạn (5) và đoạn (6) làm rõ ý nghĩa của nội dung đoạn trích
tập trung bàn về hai khái niệm: “tác phẩm văn học” và “đọc văn học”.
* Viết kết nối với đọc
Đoạn văn tham khảo
(1) Có một nhận định rất chính xác về việc tiếp nhận văn học, chính là “Không
ai có thể đọc tác phẩm một lần là xong”. (2) Một tác phẩm văn chương chúng
ta có thể đọc xong nó trong một lần chỉ về mặt vật lý mà thôi. (3) Bởi bên trong
mỗi tác phẩm ấy, lại ẩn chứa những ý nghĩa, giá trị mà ta khó có thể cảm thụ
hết trong một lần được. (4) Mỗi lần đọc, chúng ta sẽ hiểu hơn một vài điều, vỡ
lẽ ra thêm vài chi tiết và nhận ra thêm nhiều tầng ý nghĩa. (5) Không chỉ vậy,
mỗi lần đọc, với cảm xúc, tư duy và cách đặt mình vào tác phẩm khác nhau, ta
sẽ lại có một trải nghiệm mới với cuốn sách đó. (6) Chính vì thế, ở ngay lần
đọc đầu tiên, thật khó để ta thẩm thấu, đồng điệu hết được với cuốn sách đó. (7)
Mà phải chờ thêm những lần sau để có thể chinh phục được thế giới bên trong nó.
Document Outline

• Soạn bài Đọc văn – cuộc chơi tìm ý nghĩa
• * Trước khi đọc
• * Đọc văn bản:
• * Sau khi đọc:
• * Viết kết nối với đọc