Soạn bài Một thời đại trong thi ca | Ngữ văn 11 Kết nối tri thức

Trước khi đọc
Câu 1: Có bao giờ bạn băn khoăn khi phải phân biệt cái mới với cái cũ?
Hãy chia sẻ trải nghiệm của mình.
Em đã từng rất nhiều lần băn khoăn khi phải phân biệt giữa cái mới và cái
cũ. Đôi khi chỉ đơn giản là việc lựa chọn trang phục để mặc, đã có lần em
mất rất nhiều thời gian vì không biết nên mặc cái áo mới mẹ mua hay cái
váy cũ bố tặng bởi áo mới thì đẹp nhưng em không thích hoa văn của nó
trong khi cái cũ thì hoa văn và kiểu cách em đều thích. Hay đến việc chọn
bạn, nhiều lúc có truyện vui, em không biết nên kể cho bạn quen từ lâu
nghe hay kể cho bạn mới quen nhưng thân thiết… Đôi khi nó khiến em
khá là bối rối và mất thời gian vì những suy nghĩ cân đo đong đếm khiến
bản thân không biết lên lựa chọn như nào cho hợp lý.
Câu 2: Bạn hãy lựa chọn và so sánh một bài thơ thuộc phong trào Thơ
mới với một bài thơ thuộc thời kì trung đại để tìm ra những điểm khác biệt.
* Hai bài thơ: Qua Đèo Ngang (Bà Huyện Thanh Quan) và Vội vàng (Xuân Diệu) * So sánh
- Giống nhau: cả hai bài thơ đều thể hiện tâm tư, tình cảm, suy ngẫm của nhà thơ về cuộc đời - Khác nhau: Tên tác phẩm Qua Đèo Ngang Vội vàng Tiêu chí Thể thơ
Thất ngôn bát cú Đường luật Tự do Nhịp điệu 4/3 3/5, 2/1/2 Nội dung
Qua con mắt của một người tha Bài thơ là tiếng nói của
hương, bài thơ là bức tranh thiên một tâm hồn yêu đời, yêu
nhiên và con người nơi Đèo Ngang sống đến cuồng nhiệt,
vắng vẻ, hiu quạnh cùng đượm nhưng đằng sau đó là một
buồn với nỗi nhớ nước thương nhà quan niệm nhân sinh mới của tác giả. chưa thấy trong thơ ca truyền thống. Nghệ thuật
- Tả cảnh hữu tình, lấy cảnh vật để - Câu đặc biệt, câu cảm
tả tâm trạng con người thán
- Nghệ thuật đảo ngữ, sử dụng từ - Câu hỏi tu từ láy
- Ẩn dụ, động từ mạnh Đọc văn bản
Câu 1: Chú ý vấn đề được nêu để bàn luận
Vấn đề được đưa ra để bàn luận ở đây là về tinh thần thơ mới.
Câu 2: Cái khó khi phân biệt rạch ròi thơ mới - thơ cũ là gì?
Theo tác giả, cái khó khi phân biệt rạch ròi thơ mới và thơ cũ ở chỗ không
phải nhà thơ cũ nào cũng sẽ viết những câu thơ mang hương vị truyền
thống, ảm đạm, buồn và không phải nhà thơ mới nào cũng sẽ viết những
câu thơ nhí nhảnh, táo bạo mà đôi khi họ cũng sẽ viết những câu thơ mang
phong thái cổ xưa. Đó là sự linh hoạt về mặt cảm xúc của mỗi nhà thơ ở
mỗi thời đại, họ nhìn đời bằng lăng kính chủ quan của mình để cho ra
những lời thơ ý nghĩa, tùy thuộc vào hoàn cảnh chứ không hề cố định.
Câu 3: Tiêu chí nào được nêu để phân biệt thơ mới - thơ cũ?
Tiêu chí được nêu ra để phân biệt thơ mới và thơ cũ không được nêu ra rõ
ràng bởi mỗi thời đại đều có những nhà thơ theo trường phái nhất định vì
vậy họ mới có thể viết ra những câu thơ cũ trong thời đại mới và những
câu mới trong thời đại cũ. Cách duy nhất để hiểu được tinh thần thơ cho
đúng là phải so sánh các bài thơ với nhau.
Câu 4: Chú ý cách lập luận của tác giả.
Tiêu chí được nêu ra để phân biệt thơ mới và thơ cũ không được nêu ra rõ
ràng bởi mỗi thời đại đều có những nhà thơ theo trường phái nhất định vì
vậy họ mới có thể viết ra những câu thơ cũ trong thời đại mới và những
câu mới trong thời đại cũ. Cách duy nhất để hiểu được tinh thần thơ cho
đúng là phải so sánh các bài thơ với nha.
Câu 5: Tình trạng "cái tôi" khi mới xuất hiện trong văn học Việt Nam.
Tình trạng của “cái tôi” khi mới xuất hiện ở Việt Nam là nó mang theo
nhiều sự bỡ ngỡ, nghi hoặc bởi ra đời trong hoàn cảnh khi trong nước đã
có sẵn một cái quan niệm khác đang tồn tại. Nơi mà quan niệm đoàn thể
đang lấn chiếm xã hội, chủ nghĩa cá nhân trở lên nhỏ bé và thậm chí là bị
bài trừ. Nhưng trong số những người đó, có những người vẫn mang trong
mình chủ nghĩa cá nhân lớn mạnh, đi ngược lại với thời cuộc, nói lên cái
cá nhân của mình nhưng thường ẩn sau chữ “ta” thay vì phô ra trước mọi
người. Nhưng rồi, “cái tôi” được người đời để ý đến, họ đón nhận nó một
cách từ từ và biến nó thành của mình từ đó xuất hiện các nhà thơ của phong trào thơ mới.
Câu 6: Những biểu hiện khác nhau của "cái tôi" trong Thơ mới.
Tình trạng của “cái tôi” khi mới xuất hiện ở Việt Nam là nó mang theo
nhiều sự bỡ ngỡ, nghi hoặc bởi ra đời trong hoàn cảnh khi trong nước đã
có sẵn một cái quan niệm khác đang tồn tại. Nơi mà quan niệm đoàn thể
đang lấn chiếm xã hội, chủ nghĩa cá nhân trở lên nhỏ bé và thậm chí là bị
bài trừ. Nhưng trong số những người đó, có những người vẫn mang trong
mình chủ nghĩa cá nhân lớn mạnh, đi ngược lại với thời cuộc, nói lên cái
cá nhân của mình nhưng thường ẩn sau chữ “ta” thay vì phô ra trước mọi
người. Nhưng rồi, “cái tôi” được người đời để ý đến, họ đón nhận nó một
cách từ từ và biến nó thành của mình từ đó xuất hiện các nhà thơ của phong trào thơ mới.
Câu 7: Ý nghĩa của "cái tôi" Thơ mới.
“Cái tôi” trong Thơ mới là nơi để tác giả thả hồn mình vào với những
cung bậc cảm xúc khác nhau. Để khi chúng ta nhìn vào đó, ta thấy được
một tâm hồn đang tồn tại, vui tươi hay đượm buồn, hạnh phúc hay bất
hạnh từ đó ta thấy đồng cảm, đồng điệu cùng với cảm xúc của nhà thơ.
Câu 8: Chú ý cách sử dụng các biện pháp tu từ trong lời văn nghị luận.
Biện pháp tu từ được tác giả sử dụng ở đây là biện pháp điệp cấu trúc
(Chưa bao giờ). Qua biện pháp đó, tác giả muốn nhấn mạnh sự độc đáo,
tiến bộ và phát triển của Thơ mới, là một sáng kiến vĩ đại của con người
chưa từng thấy trước đây. Sau khi đọc
Câu 1: Để làm sáng tỏ luận để “tinh thần Thơ mới”, Hoài Thanh đã nêu
lên những luận điểm nào? Chỉ ra mối quan hệ giữa các luận điểm đó.
Để làm sáng tỏ luận để “tinh thần Thơ mới", Hoài Thanh đã nêu lên những luận điểm:
- Đưa ra sự so sánh đối chiếu để chỉ ra mối quan hệ của Thơ mới và thơ truyền thống
- Chỉ ra điểm khác nhau giữa chúng
- Ý nghĩa của “cái tôi” trong Thơ mới
- Khẳng định lại sự độc đáo, mới lạ và chưa từng có của Thơ mới.
→ Giữa các luận điểm có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, được trình bày
theo trình tự hợp lí. Đầu tiên để hiểu được sự ra đời của nó, tác giả chỉ ra
sự khác nhau và khó phân biệt giữa 2 thể loại thơ này. Sau đó, ông làm rõ
sự khác nhau đó bằng việc khẳng định “cái tôi” trong Thơ mới là một cái
gì đó rất riêng và hay. Cuối cùng, ông tổng kết lại, sự ra đời của Thơ mới
thể hiện một sự tiến bộ vượt bậc trong nhận thức của các nhà thơ khi họ
dám đứng ra nói lên tâm tư, tình cảm của mình một cách táo bạo.
Câu 2: Ở phần đầu văn bản, tác giả đưa ra các tiêu chí so sánh thơ cũ -
thơ mới nhằm mục địch gi?
Mở đầu, tác giả đưa ra các tiêu chí so sánh thơ cũ, mới nhằm chỉ ra ranh
giới không rõ ràng để phân biệt giữa Thơ mới và thơ cũ bởi trong thơ
truyền thống cũng có người dũng cảm, dám nói lên cái tôi cá nhân của
mình và trong Thơ mới, cũng có những nhà thơ mang tâm hồn trĩu nặng
tâm trạng mà viết lên những dòng tâm trạng như những nhà thơ xưa. Điều
đó khẳng định không thể dựa vào giai đoạn để nói về 2 thể loại này mà
phải dựa vào cái giá trị, cái hay của nó để so sánh.
Câu 3: Hãy nhận xét cách diễn giải về "cái tôi” của Hoài Thanh trong văn
bản (đặc biệt chú ý đoạn: "Đời chúng ta... cùng Huy Cận”).
Cách diễn giải về “cái tôi” của Hoài Thanh khá sâu sắc. Ông chỉ ra rằng
Thơ mới chủ yếu đào sâu vào nội tâm tình cảm, tâm hồn của con người,
khác với thơ truyền thống họ thường thể hiện trên bề rộng, mơ hồ và cố
định. Xong ông đưa ra ví dụ về các nhà thơ mới, họ thể hiện cái tôi, cái
nội tâm của mình một cách phong phú có đôi chút phóng túng như tình
yêu cháy bỏng của bản thân, nỗi buồn về thiên nhiên, cảnh vật… Từ đó
giúp ta hiểu Thơ mới luôn phản ánh tốt nhất về thế giới nội tâm ẩn sau
trong tâm hồn của con người.
Câu 4: Phân tích cách sử dụng bằng chứng trong nghệ thuật lập luận của
Hoài Thanh được thể hiện qua văn bản.
Cách sử dụng bằng chứng trong lập luận của Hoài Thanh vô cùng sáng
tạo và góp phần quan trọng làm sáng tỏ luận điểm:
- LD1: Đưa ra sự so sánh đối chiếu để chỉ ra mối quan hệ của Thơ mới và thơ truyền thống
+ Tác giả đưa ra 2 câu thơ khá nổi tiếng trong 2 hoàn cảnh khác nhau, một
cái thuộc Thơ mới nhưng lại mạng nét cổ kính và cái còn cái thuộc thơ
truyền thống nhưng lại mang nét hiện đại → Sự khác nhau của 2 thể loại
không phụ thuộc vào giai đoạn mà phụ thuộc vào cái hay của chúng.
- Chỉ ra điểm khác nhau giữa chúng
+ Trước hết là khi mới lộ diện, tác giả đưa ra dẫn chứng để cho thấy sự
khó khăn, rẻ rúng của “cái tôi” trong xã hội lúc bấy giờ: “Ở phương Tây,
nhất là từ khi có đạo Thiên Chúa, không bao giờ cá nhân lại bị rẻ rúng đến thế.”
+ Sau khi phân biệt “cái tôi”, “cái ta”, tác giả đưa ra tên tuổi của một số
nhà thơ nổi tiếng trong phong trào Thơ mới như Chế Lan Viên, Xuân Diệu, Lưu Trọng Lư…
- Khẳng định lại sự độc đáo, mới lạ và chưa từng có của Thơ mới.
+ Trích dẫn câu nói của chủ báo Nam Phong: “Truyện Kiều còn, tiếng ta
còn; tiếng ta còn, nước ta còn.” → khẳng định ngôn ngữ là phương tiện
cơ bản để thể hiện cái bản sắc dân tộc. → Để thể hiện cái mới mẻ, cái hay
của Thơ mới, tác giả đã sử dụng một hệ thống lập luận chặt chẽ, sắc sảo
cũng những dẫn chứng cụ thể để làm nổi bật lên sự mới mẻ, tiến bộ của
Thơ mới. Qua đó nhằm khẳng định cái hay, cái đẹp của Thơ mới.
Câu 5: Hãy chỉ ra và phân tích giá trị đặc sắc của những biện pháp tu tử
được tác giả sử dụng ở cuối văn bản.
- Biện pháp tu từ được sử dụng: điệp từ “Chưa bao giờ”, so sánh (tinh thần
giống nòi – các thể thơ xưa)
- Giá trị của các biện pháp tu từ: khẳng định sự đa dạng, mới mẻ của tiếng
Việt. Sự xuất hiện của nó là một bước tiến mới trong nhận thức của con
người về tầm quan trọng của cá nhân trong xã hội. Cái mới mẻ của nó
chưa từng được bắt gặp ở đâu và đó chính là điều đáng quý của Thơ mới.
Mang theo cơn gió của thời đại, thổi hồn vào thơ, phản ánh một thời đại
huy hoàng của thơ ca Việt Nam.
Câu 6: Qua văn bản, bạn hiểu được những gì về phong trào Thơ mới và
lối văn phê bình của Hoài Thanh?
Qua văn bản, em hiểu được sự khác biệt giữa “cái tôi” trong Thơ mới và
“cái ta” trong thơ truyền thống. Thơ mới luôn mang đến cho người đọc
một cảm giác mới mẻ về thế giới quan của con người khi “cái tôi” được
đề cao, con người được tự do thể hiện cảm xúc của mình một cách táo bạo
và chân thực nhất. Đặc biệt, qua lối văn phê bình của Hoài Thành đã giải
thích cặn kẽ được sự khác biệt cũng như tiến bộ lớn nhất của Thơ mới với
thơ truyền thống, giúp người đọc có cái nhìn toàn diện và chính xác hơn về Thơ mới.
Kết nối Đọc - Viết
Đề bài: Hoài Thanh cho rằng: Các nhà thơ của phong trào Thơ mới đã
"dồn tình yêu quê hương trong tình yêu tiếng Việt". Viết đoạn văn (khoảng
150 chữ) trình bày suy nghĩ của bạn về ý kiến này. Bài làm
Sự xuất hiện của Thơ mới có thể coi là một bước tiến lớn trong văn học,
Hoài Thanh cũng khẳng định: Các nhà thơ của phong trào Thơ mới đã
"dần tình yêu quê hương trong tình yêu tiếng Việt." Nếu như các nhà thơ
cũ luôn chỉ nhìn vào những cái bao quát, thì các nhà Thơ mới thể hiện một
khía cạnh mới mẻ đó là cái cá tính, sự táo bạo của bản thân thể hiện qua
những bài thơ có phần phóng túng, lời thơ bay nhảy. Họ đã chứng tỏ cho
chúng ta thấy, tiếng Việt cũng đẹp, cũng hay nếu nó được sử dụng đúng
cách, đó là tiếng nói của quê hương, dân tộc bởi vậy nó phải thể hiện tâm
tư, nguyện vọng của những người sống trong dân tộc đó. Chính vì sự nhận
thức đó, các nhà Thơ mới thực sự đã kéo thơ ca đến gần với những giá trị
to lớn hơn, đó là tình yêu quê hương, đất nước ẩn sau sự giàu đẹp của tiếng Việt. ---------------------------