Soạn bài Sọ Dừa - Chân trời sáng tạo 6

Soạn văn 6: Sọ Dừa Tri thức Ngữ Văn
1. Tri thức đọc hiểu
- Truyện cổ tích là loại truyện kể dân gian, kết quả của trí tưởng tượng dân gian,
xoay quanh cuộc đời số phận của một số kiểu nhân vật. Truyện cổ tích thể hiện
cách nhìn, cách nghĩ của người xưa đối với cuộc sống, đồng thời nói lên ước mơ
về một xã hội công bằng, tốt đẹp.
- Cốt truyện cổ tích thường có yếu tố hoang đường, kì ảo, mở đầu bằng “Ngày
xửa… ngày xưa…” và kết thúc có hậu. Truyện được kể theo trình tự thời gian.
Truyện cổ tích thường kể về một số kiểu nhân vật như nhân vật bất hạnh, nhân
vật dũng sĩ, nhân vật thông minh… Phẩm chất của nhân vật trong truyện cổ tích
chủ yếu thường được kể qua hành động.
- Đề tài là hiện tượng đời sống được miêu tả, thể hiện qua văn bản.
- Chủ đề là vấn đề chính mà văn bản nêu lên qua một hiện tượng đời sống.
Trong truyện cổ tích, chủ đề nổi bật là ước mơ về một xã hội công bằng, cái
thiện chiến thắng cái ác.
- Người kể chuyện là vai do tác giả tạo ra để các sự việc. Người kể chuyện theo
ngôi thứ nhất là người kể chuyện xưng “tôi”. Người kể chuyện theo ngôi thứ ba
là người kể chuyện giấu mình. Trong truyện cổ tích, người kể chuyện thường ở ngôi thứ ba.
- Lời của người kể chuyện là phần lời người kể dùng để thuật lại một sự việc cụ
thể hay giới thiệu, miêu tả khung cảnh, con người, sự vật… Lời của nhân vật là
lời nói của các nhân vật trong truyện.
2. Tri thức tiếng Việt
- Trạng ngữ là thành phần phụ của câu, giúp xác định thời gian, nơi chốn,
nguyên nhân, mục đích… của sự việc nêu trong câu.
- Có nhiều loại trạng ngữ: trạng ngữ chỉ thời gian, nơi chốn, nguyên nhân, mục đích…
Soạn bài Sọ Dừa - Mẫu 1 1. Chuẩn bị đọc
Câu 1. Đã bao giờ em đánh giá người khác chỉ qua hình thức bên ngoài? Cách
đánh giá như vậy có chính xác không?
- Em đã từng đánh giá người khác chỉ qua hình thức bên ngoài.
- Cách đánh giá như vậy là không chính xác.
- Ví dụ: Trên đường đi học về, em nhìn thấy một anh thanh niên nhuộm tóc đỏ,
ăn mặc luộm thuộm, cánh tay xăm nhiều hình thù đáng sợ. Em cho rằng đó là
một người ăn chơi, xấu xa. Nhưng khi đi đến ngã tư, em nhìn thấy anh ấy đưa
một bà cụ sang đường, còn cầm giúp bà túi đồ rất nặng.
Câu 2. Nhan đề văn bản gợi cho em liên tưởng gì?
Nhan đề “Sọ Dừa” gợi cho em liên tưởng về một nhân vật có ngoại hình khác
thường (giống như quả dừa).
2. Trải nghiệm cùng văn bản
Câu 1. Những chi tiết trong phần mở đầu giúp em biết được gì về nhân vật Sọ Dừa?
- Những chi tiết trong phần mở đầu:
• Hai vợ chồng nghèo hiền lành, chăm chỉ nhưng đã ngoài năm mươi mà vẫn chưa có con.
• Một hôm, trời nắng to, người vợ vào rừng lấy củi cho chủ, khát nước quá không tìm thấy suối.
• Bà nhìn thấy cái Sọ Dừa bên cạnh gốc cây đựng đầy nước mưa, bà bưng
lên uống, về nhà thì có mang.
• Chẳng bao lâu sau, bà sinh ra một đứa bé không chân không tay, tròn như
một quả dừa nhưng lại biết nói.
- Những chi tiết trong phần mở đầu giúp em biết được về sự ra đời kì lạ của Sọ Dừa.
Câu 2. Theo em, Sọ Dừa tìm được lễ vật hay không?
Theo em, Sọ Dừa sẽ tìm được lễ vật. Vì trong truyện cổ tích, những con người
hiền lành, tốt bụng thường sẽ nhận được sự giúp đỡ từ các thế lực siêu nhiên.
3. Suy ngẫm và phản hồi
Câu 1. Truyện cổ tích thường kể về nhân vật bất hạnh (người mồ côi, người
mang lốt vật...), nhân vật dũng sĩ, nhân vật thông minh. Theo em, Sọ Dừa thuộc kiểu nhân vật nào?
Sọ Dừa thuộc kiểu nhân vật bất hạnh (có hình dạng xấu xí).
Câu 2. Sắp xếp lại các sự việc theo đúng trình từ xảy ra trong truyện:
a. Bà mẹ đi hái củi, uống nước trong Sọ Dừa rồi có mang, sinh ra Sọ Dừa dị hình dị dạng.
b. Sọ Dừa chăm lo học hành, đỗ trạng và đi sứ.
c. Sọ Dừa đi sứ về, hết sức vui mừng khi gặp lại vợ trên đảo.
d. Ở nhà phú ông, Sọ Dừa gặp được cô út và kết hôn với cô, trút bỏ lốt xấu xí.
đ. Hai người chị hại em, đẩy vợ Sọ Dừa xuống biển.
e. Nhờ làm theo lời dặn của chồng, người vợ thoát nạn và sống trên đảo hoang.
g. Hai người chị xấu hổ bỏ đi biệt xứ.
h. Sọ Dừa xin đi chăn bò ở nhà phú ông để phụ giúp mẹ già.
Sắp xếp: a - h - d - b - đ - e - c - g
Câu 3. Phẩm chất của nhân vật trong truyện cổ tích thường được bộc lộ qua
chuỗi hành động xuyên suốt tác phẩm. Điều này được thể hiện như thế nào qua nhân vật Sọ Dừa?
Phẩm chất của nhân vật Sọ Dừa được bộc lộ qua chuỗi hành động:
• Sau khi lớn lên, Sọ Dừa xin mẹ cho đi chăn bò ở nhà phú ông.
• Cậu chăn bò rất giỏi, con nào con nấy bụng no căng.
• Sọ Dừa học hành chăm chỉ đỗ trạng nguyên và được vua cử đi sứ.
• Trước ngày lên đường, chàng đưa cho vợ một con dao, hai quả trứng gà,
dặn luôn mang bên người.
=> Những hành động trên thể hiện sự tài năng, thông minh và biết lo xa của Sọ Dừa.
Câu 4. Hãy chỉ ra các yếu tố kì ảo được sử dụng trong truyện Sọ Dừa. Theo em,
các yếu tố kì ảo trong truyện này có vai trò gì?
- Các yếu tố kì ảo được sử dụng trong truyện Sọ Dừa:
• Bà vợ vào rừng hái củi, khát quá mà không tìm thấy suốt. Thấy cái Sọ
Dừa đựng đầy nước bèn bưng lên uống.
• Về nhà, bà có mang, ít lâu sau, sinh ra một đứa bé không chân không tay tròn như một quả dừa.
• Sọ Dừa không chân không tay, nhưng chăn bò rất giỏi.
• Đến ngày cưới, Sọ Dừa bỗng trở thành một chàng trai khôi ngô tuấn tú.
• Vợ Sọ Dừa bị một con cá kình nuốt chửng vào bụng. Sẵn có con dao mà
Sọ Dừa đưa cho cô rạch bụng nó, con cá chết xác dạt vào hòn đảo.
- Các yếu tố kì ảo có vai trò: Sự đối lập giữa ngoại hình và phẩm chất của Sọ
Dừa đã đề cao phẩm chất bên trong của con người mới là điều đáng trân trọng,
đồng thời thể hiện ước mơ về sự đổi đời của người lao động.
• Thể hiện ước mơ của nhân dân về sự đổi đời: những người hiền lành, tốt
bụng sẽ có được cuộc sống hạnh phúc.
• Giúp cho câu chuyện trở nên hấp dẫn hơn.
Câu 5. Xác định đề tài của truyện
Đề tài: Đề cao vẻ đẹp phẩm chất bên trong của con người.
Câu 6. Cho biết chủ đề của truyện.
Chủ đề: Truyện thể hiện tấm lòng nhân ái với những con người hiền lành, tốt
bụng và niềm thương cảm với những con người bất hạnh.
Câu 7. Qua truyện Sọ Dừa, em học gì về cách nhìn nhận, đánh giá con người?
Qua truyện Sọ Dừa, em học được rằng không nên nhìn nhận, đánh giá con
người chỉ qua vẻ bề ngoài của họ. Điều quan trọng là vẻ đẹp phẩm chất bên trong của con người.
Soạn bài Sọ Dừa - Mẫu 2
1. Đôi nét về tác phẩm a. Thể loại
Truyện cổ tích là loại truyện kể dân gian, kết quả của trí tưởng tượng dân gian,
xoay quanh cuộc đời số phận của một số kiểu nhân vật. Truyện cổ tích thể hiện
cách nhìn, cách nghĩ của người xưa đối với cuộc sống, đồng thời nói lên ước mơ
về một xã hội công bằng, tốt đẹp. b. Tóm tắt
Xưa có hai vợ chồng nghèo phải đi ở cho phú ông. Họ chăm chỉ, hiền lành
nhưng đã lớn tuổi mà vẫn chưa có con. Một ngày nọ, bà vợ vào rừng tìm củi,
khát quá nhưng mãi không tìm thấy suối. Bà nhìn thấy cái sọ dừa đựng đầy
nước liền bưng lên uống. Về nhà bà có mang, sinh ra một đứa bé không chân
không tay tròn như một quả dừa. Bà toan vứt đi nhưng nghe con nói, liền giữ lại
nuôi, đặt tên là Sọ Dừa. Lớn lên, chàng xin đi chăn bò cho phú ông. Ba cô con
gái nhà phú ông thay phiên nhau đưa cơm cho Sọ Dừa nhưng chỉ có cô Út là đối
đãi tử tế với Sọ Dừa. Hết mùa ở, Sọ Dừa xin mẹ đến nhà phú ông hỏi vợ cho.
Phú ông thách cưới rất nặng. Nhưng đến ngày cưới, Sọ Dừa chuẩn bị đầy đủ
sính lễ để mẹ đen sang nhà phú ông. Còn Sọ Dừa thì trở về hình dáng con người
là một chàng trai khôi ngô tuấn tú khiến tất cả mọi người đều kinh ngạc, còn hai
cô chị thì vừa ghen vừa tức. Sọ Dừa chăm lo học hành, đỗ trạng và đi sứ. Hai
người chị nghĩ kế hại khiến cô Út rơi xuống biển. Nhưng nhờ làm theo lời dặn
của chồng, người vợ thoát nạn và sống trên đảo hoang. Sọ Dừa đi sứ về, hết sức
vui mừng khi gặp lại vợ trên đảo. Hai người chị xấu thấy em trở về bình an, vì
quá xấu hổ nên bỏ đi biệt xứ. c. Bố cục
⚫ Phần 1: Từ đầu đến… “đặt tên cho nó là Sọ Dừa”. Giới thiệu về sự ra đời của Sọ Dừa.
⚫ Phần 2: Tiếp theo đến… “phòng khi dùng đến”. Sự hiện thân trở lại làm
người và cuộc sống của vợ chồng Sọ Dừa.
⚫ Phần 3: Còn lại. Dã tâm của hai cô chị, cuộc đoàn tụ của vợ chồng Sọ Dừa.
2. Đọc - hiểu văn bản
a. Sự ra đời kì lạ của Sọ Dừa
- Hai vợ chồng nghèo hiền lành, chăm chỉ nhưng đã ngoài năm mươi mà vẫn chưa có con.
- Một hôm, trời nắng to, người vợ vào rừng lấy củi cho chủ, khát nước quá không tìm thấy suối.
- Bà nhìn thấy cái sọ dừa bên cạnh gốc cây đựng đầy nước mưa, bà bưng lên
uống, về nhà thì có mang.
=> Quá trình mang thai kì lạ, không đúng với tự nhiên.
- Chẳng bao lâu sau, bà sinh ra một đứa bé không chân không tay, tròn như một
quả dừa nhưng lại biết nói.
=> Hình dáng kì lạ mang ý nghĩa về sự nhỏ bé, khổ cực của những con người thấp bé trong xã hội.
b. Sự hiện thân trở lại làm người và cuộc sống của vợ chồng Sọ Dừa
- Tài năng của Sọ Dừa:
⚫ Sau khi lớn lên, Sọ Dừa xin mẹ cho đi chăn bò ở nhà phú ông. Cậu chăn bò
rất giỏi, con nào con nấy bụng no căng.
⚫ Sọ Dừa có tài thổi sáo rất hay.
=> Ngoại hình xấu xí nhưng có tài năng.
- Sự gặp gỡ và lòng yêu mến của cô út dành cho Sọ Dừa:
⚫ Phú ông có ba cô con gái thay phiên nhau đưa cơm cho Sọ Dừa.
⚫ Hai cô chị ác nghiệt kiêu kỳ, chỉ có cô út là đối đãi tử tế với Sọ Dừa.
⚫ Cô út đem lòng yêu mến, có của ngon vật lạ đều giấu đem cho chàng.
=> Cô út là một cô gái hiền lành, tốt bụng, cảm mến tài năng và vẻ đẹp bên trong của Sọ Dừa.
- Cuộc sống của hai vợ chồng Sọ Dừa:
⚫ Cuối mùa ở, Sọ Dừa đòi mẹ đến hỏi con gái phú ông làm vợ.
⚫ Phú ông đưa ra lễ vật thách cưới rất nặng: một chĩnh vàng cốm, mười tấm
lụa đào, mười con lợn béo, mười vò rượu tăm.
⚫ Đến ngày cưới, Sọ Dừa đã chuẩn bị đủ lễ vật cho mẹ mang sang nhà phú ông.
⚫ Trong ngày cưới, Sọ Dừa trở về hình dáng con người là một chàng trai khôi
ngô tuấn tú khiến tất cả mọi người đều kinh ngạc, còn hai cô chị thì vừa ghen vừa tức.
⚫ Cuộc sống của hai vợ chồng Sọ Dừa rất hạnh phúc, Sọ Dừa học hành chăm
chỉ đỗ trạng nguyên và được vua cử đi sứ.
=> Việc thay đổi hình dạng và đỗ trạng nguyên của Sọ Dừa đã thể hiện mơ ước
đổi đời của nhân dân lao động.
c. Dã tâm của hai cô chị, cuộc đoàn tụ của vợ chồng Sọ Dừa
- Trong thời gian Sọ Dừa đi sứ, hai cô chị sinh lòng đố kị, bày mưu hãm hại em gái.
- Hai cô chị rủ em chèo thuyền ra biển chơi, rồi đẩy em xuống nước. Cô út bị
một con cá kình nuốt chửng vào bụng.
- Sẵn có con dao mà Sọ Dừa đưa cho cô rạch bụng nó, con cá chết xác dạt vào
hòn đảo. Nhờ có những đồ vật mà Sọ Dừa đưa cho, cô út sống sót trên đảo hoang.
- Sọ Dừa gặp lại vợ trên đảo hoang, hai vợ chồng đoàn tụ.
- Hai cô chị vì xấu hổ bỏ đi biệt xứ.
=> Kết thúc của câu chuyện đã thể hiện niềm tin của nhân dân ta rằng cái thiện
luôn chiến thắng cái ác. Đó là lòng mơ ước về một xã hội công bằng, người tốt
cuối cùng cũng gặp lành, người xấu cuối cùng cũng phải trả giá.
Soạn bài Sọ Dừa - Mẫu 3 (1) Mở bài
Giới thiệu khái quát về truyện cổ tích Sọ Dừa: Sọ Dừa là một trong những
truyện cổ tích vô cùng nổi tiếng. (2) Thân bài
a. Sự ra đời kì lạ của Sọ Dừa
- Hai vợ chồng nghèo hiền lành, chăm chỉ nhưng đã ngoài năm mươi mà vẫn chưa có con.
- Một hôm, trời nắng to, người vợ vào rừng lấy củi cho chủ, khát nước quá không tìm thấy suối.
- Bà nhìn thấy cái sọ dừa bên cạnh gốc cây đựng đầy nước mưa, bà bưng lên
uống, về nhà thì có mang.
- Chẳng bao lâu sau, bà sinh ra một đứa bé không chân không tay, tròn như một
quả dừa nhưng lại biết nói.
b. Sự hiện thân trở lại làm người và cuộc sống của vợ chồng Sọ Dừa
- Tài năng của Sọ Dừa:
⚫ Sau khi lớn lên, Sọ Dừa xin mẹ cho đi chăn bò ở nhà phú ông. Cậu chăn bò
rất giỏi, con nào con nấy bụng no căng.
⚫ Sọ Dừa có tài thổi sáo rất hay.
- Sự gặp gỡ và lòng yêu mến của cô út dành cho Sọ Dừa:
⚫ Phú ông có ba cô con gái thay phiên nhau đưa cơm cho Sọ Dừa.
⚫ Hai cô chị ác nghiệt kiêu kỳ, chỉ có cô út là đối đãi tử tế với Sọ Dừa.
⚫ Cô út đem lòng yêu mến, có của ngon vật lạ đều giấu đem cho chàng.
- Cuộc sống của hai vợ chồng Sọ Dừa:
Cuối mùa ở, Sọ Dừa đòi mẹ đến hỏi con gái phú ông làm vợ.
⚫ Phú ông đưa ra lễ vật thách cưới rất nặng: một chĩnh vàng cốm, mười tấm
lụa đào, mười con lợn béo, mười vò rượu tăm.
⚫ Đến ngày cưới, Sọ Dừa đã chuẩn bị đủ lễ vật cho mẹ mang sang nhà phú ông.
⚫ Trong ngày cưới, Sọ Dừa trở về hình dáng con người là một chàng trai khôi
ngô tuấn tú khiến tất cả mọi người đều kinh ngạc, còn hai cô chị thì vừa ghen vừa tức.
⚫ Cuộc sống của hai vợ chồng Sọ Dừa rất hạnh phúc, Sọ Dừa học hành chăm
chỉ đỗ trạng nguyên và được vua cử đi sứ.
c. Dã tâm của hai cô chị, cuộc đoàn tụ của vợ chồng Sọ Dừa
- Trong thời gian Sọ Dừa đi sứ, hai cô chị sinh lòng đố kị, bày mưu hãm hại em gái.
- Hai cô chị rủ em chèo thuyền ra biển chơi, rồi đẩy em xuống nước. Cô út bị
một con cá kình nuốt chửng vào bụng.
- Sẵn có con dao mà Sọ Dừa đưa cho cô rạch bụng nó, con cá chết xác dạt vào
hòn đảo. Nhờ có những đồ vật mà Sọ Dừa đưa cho, cô út sống sót trên đảo hoang.
- Sọ Dừa gặp lại vợ trên đảo hoang, hai vợ chồng đoàn tụ.
- Hai cô chị vì xấu hổ bỏ đi biệt xứ. (3) Kết bài
Khẳng định lại ý nghĩa của truyện cổ tích Sọ Dừa: thể hiện niềm tin của nhân
dân ta rằng cái thiện luôn chiến thắng cái ác; mơ ước về một xã hội công bằng,
người tốt cuối cùng cũng gặp lành, người xấu cuối cùng cũng phải trả giá.