Trình bày về so sánh, đánh giá hai tác phẩm truyện
Bài tập trang 41 SGK Ngữ văn 12 tập 1: So sánh yếu tố kì ảo trong "Chuyện chức
phán sự đền Tản Viên” của Nguyễn Dữ với yếu tố kì ảo trong truyện cổ tích " Thạch Sanh".
* Bài nói mẫu tham khảo: - Mở bài:
+ Lời chào: Xin chào thầy cô và các bạn. Tôi là…….. Học sinh lớp…… Trường ………………
+ Giới thiệu vấn đề cần trình bày: Yếu tố kì ảo là một thành phần quan trọng trong
truyện ngắn cũng như trong các câu chuyện dân gian, bởi lẽ nó đưa đến sức hấp
dẫn của truyện kể. Tuy nhiên, các yếu tố kì ảo giữa các thể loại nói chung và các tác
phẩm nói riêng, sẽ có điểm giống và khác nhau như thế nào. Sau đây, chúng ta sẽ
cùng so sánh yếu tố kì ảo trong truyện cổ tích Thạch Sanh và đoạn trích Chuyện
chức phán sự đền Tản Viên của tác giả Nguyễn Dữ. - Thân bài:
+ Điểm tương đồng:
1. Mô típ về thế giới thần linh, ma quỷ - nơi có những thế lực siêu nhiên mang nhiều
sức mạnh vượt quá con người. Ở thế giới đó, vong hồn vẫn tồn tại sau khi chết và
giao tiếp với con người dương gian. Với mô típ này đã tạo nên một thế giới kì bí, ẩn
chứa những bí ẩn của siêu nhiên. Đó cũng chính là điểm cuốn hút và hấp dẫn người
đọc để khai phá và tăng sức hấp dẫn của chuyện kể.
2. Ở thế giới thần linh cũng có sự phân chia Thiện - Ác. Ta bắt gặp trong Chuyện
chức phán sự đền Tản Viên một Diêm Vương uy nghi, luôn công bằng và đứng về lẽ
phải, một thổ công hiền hậu, có công với đất nước, luôn mong muốn đưa đến phúc
đức cho nhân dân. Còn trong Thạch Sanh đó là vị Ngọc Hoàng sáng suốt và đầy
lòng trắc ẩn, khi đã ban xuống cho đôi vợ chồng hiền hậu, tốt bụng nhưng tuổi đã già
mãi chưa có con. Nhưng cũng có không ít yêu ma, quỷ quái cũng có phép thần
thông như chằn tinh, đại bàng thần trong Thạch Sanh, hay các quan ăn hối lộ dưới
Minh ti, viên bách hộ họ Thôi trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên. Thông qua
việc xây dựng nhân vật có ác, có thiện, tác giả muốn gửi gắm thông điệp ẩn sâu
trong thế giới thần linh chính là đại diện cho thế giới dương gian đang tồn tại.
3. Cái ác khó bị triệt tiêu. Thông qua yếu tố kì ảo, hai câu chuyện đã thể hiện sự tồn
tại dai dẳng của cái ác. Như trong Thạch Sanh hồn ma của chằn tinh và đại bàng
vẫn luôn bám lấy và hãm hại Thạch Sanh. Còn trong Chuyện chức phán sự đền Tản
Viên là sự hoành hành tác quái bao năm của viên bách hộ họ Thôi dưới trướng là
thần đền ban phúc lộc. Thông qua việc thể hiện cái ác khó bị triệt tiêu để nhằm tôn
lên vinh quang chiến thắng của cái thiện, là một cuộc đấu tranh gian khó nhưng cuối
cùng cái thiện vẫn chiến thắng vẻ vang. + Điểm khác biệt:
1. Thạch Sanh - các yếu tố thần kì tham gia vào cốt truyện để giúp đỡ những nhân
vật bất hạnh và tiếp thêm sức mạnh cho người đứng ra bảo vệ cái thiện còn trong
Chuyện chức phán sự đền Tản Viên, yếu tố thần kì là nơi để thể hiện tính cách nhân
vật. Nhân vật Thạch Sanh được Ngọc Hoàng sai tiên ông dạy đủ thứ võ nghệ cao
cường và mọi phép thần thông, chính điều đó đã giúp cho Thạch Sanh có thể giành
chiến thắng về sau. Tuy nhiên trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên, mọi việc
vẫn ở chính con người Tử Văn gan trường, dám đối mặt với cái chết để bảo vệ cái
thiện, lẽ công bằng. Như vậy có thể thấy, ở truyện cổ tích là nơi nhân dân gửi gắm
ước mơ nên câu chuyện sẽ mang nặng vai trò của yếu tố kì ảo hơn.
2. Thạch Sanh - Yếu tố kì ảo góp phần đề cao nhân vật, xây dựng hình tượng nhân
vật hoàn mỹ, là người anh hùng toàn vẹn. Thạch Sanh có nguồn gốc cao quý –
mang dòng máu thần linh và tài năng phi thường của nhân vật. Tuy nhiên ở Chuyện
chức phán sự đền Tản Viên, không có yếu tố kì ảo nào trực tiếp phóng đại vẻ đẹp và
sức mạnh nhân vật. Nguyên nhân là do truyện cổ tích xây dựng lên những kiểu nhân
vật hình mẫu, những người anh hùng toàn vẹn nên cần yếu tố kì ảo nhằm phóng đại
nhân vật. Ngược lại, trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên nhân vật cần được
xây dựng gần gũi hơn với con người đời thường để nhằm tôn vinh, đề cao sức mạnh con người.
3. truyện cổ tích Thạch Sanh để cao triết lí sống “ở hiền gặp lành", kẻ ác phải chịu
báo ứng còn tác phẩm Chuyện chức phán sự đền Tản Viên để cao sự cứng cỏi, can
đảm của kẻ sĩ, đấu tranh tìm sự công bằng. Chính từ hai thông điệp gửi gắm và mối
quan tâm khác nhau đã tạo ra điểm khác nhau trong giá trị của các yếu tố kì ảo - Kết thúc:
+ Yếu tố kì ảo đóng một vai trò quan trọng trong truyện kể. Dựa trên những yếu tố kì
ảo ở văn học dân gian, văn học viết có thể tiếp tục kế thừa, phát huy và sáng tạo, để
đưa đến những câu chuyện hấp dẫn, đi sâu vào lòng người đọc.
+ Lời kết và cảm ơn: Trên đây là phần trình bày của tôi về việc so sánh yếu tố kì ảo
trong “Chuyện chức phán sự đền tản Viên” của Nguyễn Dữ với yếu tố kì ảo trong
truyện cổ tích “Thạch Sanh” . Cảm ơn thầy cô và các bạn đã chú ý lắng nghe.