Soạn Ngữ văn 6 sách Chân trời sáng tạo (Tập 1) bài Những câu hát dân gian về vẻ đẹp quê hương

Soạn bài Những câu hát dân gian về vẻ đẹp quê hương lớp 6
A. Soạn bài Những câu hát dân gian về vẻ đẹp quê hương Chuẩn bị đọc
Cụm từ “vẻ đẹp quê hương” thường khiến em nghĩ đến điều gì?
Hướng dẫn trả lời:
Cụm từ “vẻ đẹp quê hương” khiến em nghĩ đến những khung cảnh thiên nhiên tươi
đẹp, những danh lam thắng cảnh hùng vĩ trên khắp đất nước ta, đó là những bãi biển
rộng lớn, những đồi núi trập trùng, những dòng sông đầy ắp, những cánh đồng lúa
mênh mông, những thác nước hùng vĩ, những hang động thăm thẳm…
B. Soạn bài Những câu hát dân gian về vẻ đẹp quê hương Trải nghiệm cùng văn bản
Tưởng tượng trang 62 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo
Qua câu ca dao này, hình ảnh thành Thăng Long hiện lên trong tâm trí em như thế nào?
Hướng dẫn trả lời: Qua câu ca dao:
Phồn hoa thứ nhất Long Thành
Phố giăng mắc cửi, đường quanh bàn cờ.
Hình ảnh thành Thăng Long hiện lên với sự tấp nập, đông đúc, nhộn nhịp với nhiều
cửa hàng cửa hiệu lớn, hàng hóa đa dạng phong phú, kẻ mua người bán cười nói rộn
ràng, náo nhiệt. Đặc biệt, em còn liên tưởng đến những đường phố, cửa hàng xếp
thành các đường thẳng vuông góc với nhau, trật tự như là các đường kẻ trên bàn cờ.
C. Soạn bài Những câu hát dân gian về vẻ đẹp quê hương Suy ngẫm và phản hồi
Câu 1 trang 63 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo
Hình ảnh kinh thành Thăng Long được gợi lên trong bài ca dao 1 có điểm gì đặc
biệt? Những từ ngữ như “phồn hoa thứ nhất Long Thành”, “người về nhớ cảnh ngẩn
ngơ” đã góp phần thể hiện sắc thái cảm xúc gì của tác giả về đất Long Thành?
Hướng dẫn trả lời:
- Hình ảnh kinh thành Thăng Long được gợi lên một cách đặc biệt: gọi tên đầy đủ
lần lượt cả 36 phố phường có ở đây.
- Những từ ngữ "phồn hoa thứ nhất Long Thành", "người về nhớ cảnh ngẩn ngơ":
khắc họa vẻ đẹp trù phú, giàu có, đông đúc, nhộn nhịp, tưng bừng, náo nhiệt của
kinh thành Thăng Long, khiến ai đã đến cũng phải say mê, thích thú, nhớ mãi không thôi.
Câu 2 trang 63 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo
Bài ca dao 2 giới thiệu vẻ đẹp gì của quê hương? Cảm xúc của tác giả dân gian về
quê hương được thể hiện như thế nào qua bài ca dao này?
Hướng dẫn trả lời:
- Bài ca dao 2 giới thiệu vẻ đẹp thiên nhiên để khắc họa vẻ đẹp của truyền thống yêu
nước, đấu tranh bảo vệ độc lập dân tộc của ông cha ta, qua 3 lần chiến thắng vẻ vang
trên sông Bạch Đằng và khởi nghĩa Lam Sơn.
- Cảm xúc của tác giả dân gian về quê hương qua bài ca dao: sự yêu thích, tự hào về
quê hương, lịch sử đất nước mình.
Câu 3 trang 63 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo
Em cảm nhận như thế nào về vẻ đẹp của vùng đất Bình Định qua bài ca dao 3? Xác
định và nêu hiệu quả của biện pháp tu từ được sử dụng trong câu lục bát “Bình Định
có núi Vọng Phu/ Có đầm Thị Nại, có cù lao Xanh.”
Hướng dẫn trả lời:
- Cảm nhận về vẻ đẹp của vùng đất Bình Định:
• Vẻ đẹp hùng vĩ của thiên nhiên (núi Vọng Phu, đầm Thị Nại, cù lao Xanh)
• Khắc họa vẻ đẹp tâm hồn thủy chung, son sắt của những người phụ nữ nơi đây (núi Vọng Phu)
• Thể hiện niềm tự hào về lịch sử, truyền thống đấu tranh anh hùng của mảnh
đất (các chiến công lừng lẫy của nghĩa quân Tây Sơn gắn với đầm Thị Nại)
• Vẻ đẹp ẩm thực dân dã, thân thuộc với người dân nơi đây (canh bí đỏ, nước dừa)
- Biện pháp tu từ trong câu lục bát là điệp từ (có). Hiệu quả của biện pháp tu từ đó
là: nhấn mạnh, liệt kê những nét đẹp đặc sắc, ấn tượng, nổi bật của vùng đất Bình
Định, từ đó, thể hiện lòng tự hào của người dân nơi đây về quê hương mình.
Câu 4 trang 63 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo
Em hãy chỉ ra đặc điểm của thể thơ lục bát thể hiện qua bài ca dao 3.
Hướng dẫn trả lời:
Đặc điểm của thể thơ lục bát:
- Hình thức: cứ 1 cặp câu lục bát sẽ gồm 1 dòng 6 tiếng (lục) và 1 dòng 8 tiếng (bát) - Cách gieo vần:
• tiếng thứ 6 của dòng lục hiệp vần với tiếng thứ 6 của dòng bát kế nó
• tiếng thứ 8 của dòng bát hiệp vần với tiếng thứ 6 của dòng lục tiếp theo
- Ngắt nhịp: thơ lục bát thường ngắt nhịp chẵn (2/2/2, 2/4/2, 4/4) - Thanh điệu:
• Câu lục: Tiếng 2 (B) - Tiếng 4 (T) - Tiếng 6 (B)
• Câu bát: Tiếng 2 (B) - Tiếng 4 (T) - Tiếng 6 (B) - Tiếng 8 (B)
(Các tiếng còn lại gieo tùy ý tác giả)
Câu 5 trang 63 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo
Những hình ảnh “cá tôm sẵn bắt, lúa trời sẵn ăn” thể hiện đặc điểm gì của vùng Tháp
Mười? Từ đó, cho biết tình cảm của tác giả đối với vùng đất này.
Hướng dẫn trả lời:
- Hình ảnh "cá tôm sẵn bắt, lúa trời sẵn ăn" thể hiện đặc điểm: thiên nhiên vùng Tháp
Mười rất trù phú các sản vật, mưa thuận gió hòa, phù hợp cho cuộc sống của con người
- Tình cảm của tác giả đối với vùng đất này: vừa yêu quý, lại tự hào và biết ơn về
những điều tuyệt diệu mà mảnh đất này mang lại cho con người nơi đây
Câu 6 trang 63 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo
Những vẻ đẹp nào của quê hương được thể hiện xuyên suốt trong bốn bài ca dao
trên? Qua đó, tác giả dân gian thể hiện tình cảm gì với quê hương, đất nước? Dựa
vào đâu, em nhận định như vậy?
Hướng dẫn trả lời:
- Những vẻ đẹp của quê hương được thể hiện xuyên suốt trong bốn bài ca dao: vẻ
đẹp thiên nhiên, vẻ đẹp về con người, vẻ đẹp về truyền thống văn hóa, lịch sử đấu tranh của dân tộc.
- Qua đó, tác giả thể hiện tình yêu thương, quý trọng và tự hào của mình đối với quê hương, đất nước.
- Em nhận định như vậy, dựa vào những chi tiết, hình ảnh thiên nhiên, đất nước, con
người trong các bài ca dao, cùng giọng điệu thơ mà tác giả dân gian thể hiện.
Câu 7 trang 63 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo
Điền vào bảng sau (làm vào vở) ít nhất một từ ngữ hoặc hình ảnh độc đáo của mỗi
bài ca dao và giải thích vì sao em chọn từ ngữ, hình ảnh ấy: Bài ca dao
Từ ngữ, hình ảnh độc đáo Giải thích 1 2 3 4
Hướng dẫn trả lời:
Học sinh tham khảo bảng sau: Bài ca dao
Từ ngữ, hình ảnh độc đáo Giải thích
"Phồn hoa thứ nhất Long Gợi hình ảnh đông đúc, nhộn nhịp, Thành 1
giàu có, trù phú, náo nhiệt, đông vui
Phố giăng mắc cửi, đường của kinh thành Thăng Long quanh bàn cờ"
"Ba lần giặc đến, ba lần giặc Khắc họa vẻ đẹp truyền thống đấu tan" 2
tranh chống giặc ngoại xâm hào hùng,
"Có ông Lê Lợi trong ngàn lòng tự hào về lịch sử dân tộc bước ra"
Thể hiện vẻ đẹp ẩm thực truyền thống
"Được ăn bí đỏ nấu canh 3
giản dị, đặc sắc, thấm đượm tình quê nước dừa" hương
Khắc họa nét đẹp thiên nhiên trù phú,
"Cá tôm sẵn bắt, lúa trời sẵn 4
sung túc của làng quê, và niềm yêu ăn"
quý, tự hào về quê hương
Câu 8 trang 63 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo
Trong bốn bài ca dao trên, em thích nhất bài nào? Vì sao?
Hướng dẫn trả lời: Bài ca dao 1:
Em thích nhất là bài ca dao thứ nhất. Vì qua bài ca dao ấy, em được biết đến tất cả
36 phố phường của kinh thành Thăng Long xưa, với vẻ đẹp hào hoa, tráng lệ, đông
đúc, nhộn nhịp. Không khí náo nhiệt và vẻ đẹp ấy khiến ai đã đến là không thể nào mà quên được. Bài ca dao 2:
Em thích nhất là bài ca dao thứ hai. Vì qua bài ca dao, em cảm nhận được lòng tự
hào và yêu mến những trang sử hào hùng của tác giả dân gian, đồng thời giúp khơi
gợi, khắc họa được vẻ đẹp truyền thống lịch sử, đấu tranh chống giặc ngoại xâm của cha ông ta. Bài ca dao 3:
Em thích nhất là bài ca dao thứ ba. Bởi bài ca dao đã gợi tả được những vẻ đẹp về
con người với tấm lòng thủy chung, son sắt; về thiên nhiên; về lịch sử hào hùng qua
những chiến tích của nghĩa quân Tây Sơn... Tất cả được kể với giọng điệu tự hào,
mến yêu khôn cùng của một người con dành cho quê hương của mình. Bài ca dao 4:
Em thích nhất là bài ca dao thứ 4. Câu ca dao giúp em hình dung được một vùng đất
có thiên nhiên thuận hòa, đất đai màu mờ, tài nguyên trù phú, giúp người dân sống
thoải mái, đủ đầy. Từ đó, cảm nhận được tấm lòng biết ơn, kính yêu và tự hào của người dân nơi đây.
E. Nội dung bài Những câu hát dân gian về vẻ đẹp quê hương
Bài "Những câu hát dân gian về vẻ đẹp quê hương" gồm 4 bài ca dao cùng có chủ
đề ca ngợi vẻ đẹp thiên nhiên, lịch sử, ẩm thực, con người của quê hương, đất nước
Việt Nam ta. Trong đó, mỗi bài ca dao lại nhắc đến một địa danh khác nhau:
• Bài ca dao 1: ca ngợi vẻ đẹp phồn hoa náo nhiệt của đất Long Thành
• Bài ca dao 2: ca ngợi vẻ đẹp oai hùng và lịch sử vàng son của dòng sông Bạch Đằng
• Bài ca dao 3: ca ngợi vẻ đẹp hùng vĩ của thiên nhiên, lịch sử hào hùng,
ẩm thực dân dã, con người mạnh mẽ của đất Bình Định
• Bài ca dao 4: ca ngợi vẻ đẹp mênh mông, trù phú và bình yên của vùng Đồng Tháp Mười