Tài liệu về chu kỳ kinh tế môn Kinh tế học đại cương | Đại học Thăng Long

lOMoARcPSD| 40615597
Để gia tăng hiệu quả ầu tư chứng khoán, chắc chắn chúng ta phải hiểu về chu kỳ
vận ộng của nền kinh tế, từ ó kết hợp với các ặc trưng của ngành ể tìm ra ngành
nào có sự tăng trưởng vượt trội trong mỗi giai oạn. 11
ngành cơ bản của nền kinh tế (có thể liệt kê một vài doanh nghiệp
trong ngành ã lên sàn nếu có)
+Tài chính: Ngân hàng (VCB), chứng khoán (SSI). Đây là ngành có mức ộ nhạy
cảm cao với lãi suất, lạm phát.
+Vận tải: bằng ường bộ, ường sắt, ường thủy, ường hàng không, ường ống…
VD: SKG, VSC, HVN, VJC. Ngành này phản ứng rất nhanh với dấu hiệu kinh tế
phục hồi bởi ể chuẩn bị cho một quá trình tăng trưởng mới thì nhu cầu vận chuyển,
thông thương hàng hóa là cần thiết nhất lúc này!
+Công nghê thông tin: FPT, ITD… Đây là những doanh nghiệp chuyên cung cấp
các giải pháp về sự tiên bộ trong khoa học công nghệ nhằm giải quyết bài toán
tăng trưởng của nền kinh tế, của doanh nghiệp hay chỉ ơn thuần là giải quyết nhu
cầu vui chơi giải trí ở cấp cao hơn. +Nguyên liệu cơ bản:
+Công nghiệp cơ bản: Ngành chế tạo sản xuất máy móc thiết bị, tài sản cố ịnh và
công cụ cho ngành công nghiệp và nông nghiệp: cơ khí chế tạo máy, thiết bị iện,
iện tử, tin học phần mềm và hóa chất. VD: TMT, CSV..,,
+Năng lượng: Ngành năng lượng bao gồm những công ty thăm dò dầu mỏ quốc
tế hoặc nội ịa, các công ty cung cấp dịch vụ năng lượng. VD: GAS, PVD +Kim loại quý hiếm.
+Hàng tiêu dùng không thiết yếu gồm những nhóm hàng tiêu dùng nhạy cảm với
chu kì của nền kinh tế như: xe hơi, hàng gia dụng lâu bền ( ồ iện tử gia dụng),
hàng may mặc và các thiết bị giải trí, giáo dục. Nhóm dịch vụ bao gồm khách sạn,
nhà hàng, trung tâm, giải trí và truyền thông. VD: HAX, PTB…
+Ngành y tế: dược phẩm, chăm sóc sức khỏe… như DHG, DMC…
+Ngành tiện ích: các tiện ích công cộng như iện nước: SAB, SJD… lOMoARcPSD| 40615597
+Ngành hàng tiêu dùng thiết yếu: những sản phẩm tiêu dùng ược tiêu thụ dễ dàng
và nhanh gọn như: ồ uống (bao gồm cả bia), thực phẩm, sữa, các sản phẩm chăm
sóc cá nhân và gia ình, thuốc lá... VD: VNM, SAB, QNS, CLC.
Trên ây là 11 ngành cơ bản phân loại theo sản phẩm, dịch vụ ược tiêu thụ. Bạn
sẽ không thấy ngành bất ộng sản ở trên, bởi ây lại là cách phân loại khác. Tên gọi
ngành bất ộng sản ể chỉ ngành nghề kinh doanh dựa trên tài sản không có tính di
dời cao chứ không phải dựa trên sản phẩm, dịch vụ ược tiêu thụ. Nếu xét ở khía
cạnh này ta có thể thấy dòng bất ộng sản nhà ở sẽ thuộc ngành hàng tiêu dùng
không thiết yếu, dòng bất ộng sản văn phòng, khu công nghiệp cho thuê sẽ thuộc
ngành công nghiệp cơ bản (là ầu vào cho ngành sản xuất, ngành dịch vụ khác…)
Chu kỳ vận ộng của nền kinh tế
Phân tích chu kỳ nền kình tế giúp chúng ta ịnh vị ược mình ang ở âu và ầu tư vào
ngành gì sẽ là phù hợp với vị thế ó!Cụ thể hơn, mỗi giai oạn của một chu kỳ sẽ có
những ặc trừng trong các biến số Vĩ mô, tình hình chung của nền kinh tế lúc ó
như: lạm phát, lãi suất, tốc ộ tăng trưởng GDP của nền kinh tế, mức ộ ổn ịnh của
tỷ giá hối oái, nhu cầu tiêu thụ sản phẩm hàng hóa… qua ó nó sẽ trực tiếp tác ộng
trực tiếp tới kết quả kinh doanh của doanh nghiệp cũng như sự ưa chuộng của
nhà ầu tư trong giai oạn ấy.
Một chu kỳ của nền kinh tế thường kéo dài vào khoảng 10 – 12 hoặc 13 năm, bao
gồm 2 quá trình chính sau (chia nhỏ thành 4 giai oạn):
Quá trình 1: Suy thoái (Recession)
Đây là quá trình sau khi nền kinh tế tạo ỉnh tăng trưởng, thể hiện rõ nhất là tốc ộ
tăng trưởng GDP sẽ suy giảm trong trong 2 hay 3 quý liên tiếp. Lạm phát ở mức
cao dẫn ến NHNN phải sử dụng biện pháp thắt chặt tiền tệ như nâng mạnh lãi
suất ể kiểm soát lạm phát. Và càng dần về sau quá trình suy thoái này thì tốc ộ
tăng trưởng GDP càng giảm, lạm phát càng giảm và lãi suất cũng sẽ theo ó mà giảm bớt i!
Trong giai oạn suy thoái, doanh nghiệp sẽ:
§ Cắt giảm nhân viên, tiết kiệm chi tiêu vì doanh thu bị sụt giảm mạnh.
§ Hạn chế tích trữ hàng tồn kho.
§ Trì hoãn các kế hoạch mở rộng sản xuất kinh doanh lOMoARcPSD| 40615597 § Lãi vay tăng cao
Đến lượt do bị ảnh hưởng bởi iều này, nhà cung cấp cũng sẽ làm tất cả mọi thứ ể
“phòng thân”. Họ cũng cắt giảm chi phí, sa thải nhân viên và ẩy thất nghiệp tăng
cao. Thất nghiệp tăng cao, thu nhập giảm sút sẽ khiến chi tiêu co hẹp. Nền kinh
tế vì vậy sẽ tiếp tục trượt dốc.
Phải nói rằng ây là giai oạn khó khăn chung của cả nền kinh tế mà cụ thể là doanh
nghiệp, tốc ộ tăng trưởng kết quả kinh doanh sụt giảm hẳn rõ rệt. Vì vậy, trong
giai oạn này nếu bạn ầu tư vào cổ phiếu thì phải chọn những cổ phiếu mang tính
phòng vệ cao, sản phẩm và dịch vụ luôn có sức cầu ngay cả trong giai oạn suy
thoái. Do vậy, những ngành này sẽ có sự thể hiện tốt hơn những ngành khác về
kết quả kinh doanh, ồng thời thu hút một lượng lời dòng tiền (bởi sự ưa chuộng
của nhà ầu tư) khiến cổ phiếu những ngành này có sự thể hiện tốt hơn những
ngành khác và tốt hơn thị trường chung nhiều!
Những doanh nghiệp có sản phẩm dịch vụ dễ tiêu thụ, nhu cầu cao, vòng ời ngắn,
ít nhạy cảm với chu kỳ kinh tế ồng thời ặc thù của nhóm ngành sử dụng tỷ trọng
nợ vay không cao như: Dược phẩm, y tế, hàng tiêu dùng thiết yếu, tiện ích ( iện,
nước, lưu ý nhóm này hệ số nợ vay tương ối cao nên chỉ xem xét vào thời kỳ cuối
của suy thoái khi lãi vay hạ nhiệt). Ngoài ra, cuối quá trình suy thoái, nhóm hàng
tiêu dùng không thiết yếu, sau khi bị quên lãng (thực ra là bị thắt chặt chi tiêu của
người dân khi kinh tế i vào quá trình suy thoái) sẽ khiến giá bán giảm mạnh nảy
sinh nhu cầu mua sử dụng lâu dài của người dân (trong trường hợp này thu nhập
ã có sự kiểm soát nhất ịnh, không suy giảm nhiều nữa).
Một iểm áng lưu ý là: nhiều ngành nghề có sự thể hiện tốt hơn trong giai oạn suy
thoái vẫn có khả năng tăng trưởng rất tốt trong giai oạn kinh tế tăng trưởng. Do
vậy, nhiều nhà ầu tư lớn, quỹ ầu tư thường chọn những ngành như hàng tiêu dùng
thiết yếu hay dược phẩm, y tế ể ầu tư dài hạn cũng bởi những yếu tố nói trên.
*Đáy của suy thoái (Low Point, Depression)
Đặc iểm của nền kinh tế trong giai oạn này là tăng trưởng GDP ở mức rất thấp và
chạm áy của nhiều năm, tỷ lệ lạm phát cũng giảm mạnh ở ngưỡng rất thấp, tỷ lệ
thất nghiệp cao, thu nhập giảm sút nhưng hầu như khó có thể giảm thêm, nguồn
cung hàng hóa ứ ọng, tỷ lệ hàng tồn kho cao.
Khi GDP bắt ầu ngừng suy giảm và bắt ầu tăng trưởng trở lại thì nền kinh tế ã ạt áy của chu kỳ. lOMoARcPSD| 40615597
Sớm hay muộn thì cuộc suy thoái cũng sẽ ạt áy, nhưng việc “nằm” tại ó trong bao
lâu thì rất khó oán. Trong cuộc suy thoái của nền kinh tế Mỹ những năm 1930, áy
của chu kỳ kéo dài hàng năm trời.
Nếu xét riêng chỉ số P/e chung của thị trường thì giai oạn này là mức áy của nó.
Thời iểm này sẽ thích hợp ối với những nhà ầu tư dài hạn (tầm nhìn có thể trên 5
năm). Họ sẽ ưu tiên mua vào những doanh nghiệp tốt, thuộc những nhóm ngành
tăng trưởng trong chu kỳ i lên mới của nền kinh tế với mức giá “hời”!
Có một iều này bạn cần nhớ kỹ ó là: có những lúc chúng ta ã chọn ược ngành tốt
ể ầu tư, công ty tốt ể bỏ tiền vào nhưng phải chờ cho ến khi giá cổ phiếu của
chúng về ngưỡng cực ký hấp dẫn và khó có thể giảm thêm mạnh (giảm hơn 10%
chẳng hạn).Trong những thương vụ ầu tư vĩ ại nhất của Warren Buffett, ông ã
từng chờ rất lâu ể mua cổ phiếu của PetroChina hay BYD ở những thời iểm mọi
người ều mất i niềm tin vào nó.
Quá trình 2: tăng trưởng (Expansion)
Đặc iểm của giải oạn nền kinh tế tạo áy là i lên là:
GDP bắt ầu tăng trưởng trở lại, lạm phát ược kiểm soát ở mức thấp, chính phủ
ưu tiên thúc ẩy phát triển kinh tế bằng hằng loạt những chính sách cả tài khóa
(thúc ẩy quá trình ầu tư công, giảm thuế…), chính sách tiền tệ (hạ lãi suất cho vay,
hạ tỷ lệ dự trữ bắt buộc…) Vốn FDI và FII có xu hướng gia tăng vào giai oạn này
ể tận dụng cơ hội tăng trưởng của chu kỳ kinh tế i lên.
Hoạt ộng kinh doanh bắt ầu tiến triển một chút và doanh nghiệp tuyển lao ộng trở
lại, tăng lượng ặt hàng từ nhà cung cấp. Những nhà cung cấp này sẽ khởi ộng lại
việc mở rộng sản xuất và tuyển nhân viên.
Nhiều công ăn việc làm hơn sẽ giúp người lao ộng cải thiện thu nhập và sau ó
tăng chi tiêu, thúc ẩy nền kinh tế tăng trưởng.
Những ngành ưu tiên ầu tư trong giai oạn này:
Đầu tiên chúng ta phải kể ến sự phục hồi trở lại của 2 ngành mang tính ịnh hướng
là ngành ngân hàng (lãi suất hạ khiến tăng trưởng tín dụng gia tăng mạnh), ngành
chứng khoán phục hồi tốt (nhờ thị trường chứng khoán khởi sắc trở lại phản ánh
nền kinh tế), ngành vận tải tăng trưởng ầu tiên nhờ xu hướng thông thương hàng
hóa khi doanh nghiệp tiến hành gia tăng sản xuất trở lại, nhu cầu mở rộng thương
mại vv... Kế ến không thể không nhắc ến sự hồi phục của ngành bất ộng sản giai lOMoARcPSD| 40615597
oạn này với những nền tảng cơ sở như thu nhập gia tăng, lãi suất cho vay giảm,
dòng vốn ầu tư FDI tăng lên, lạm phát ược duy trì ở mức thấp…Ngành này tăng
trưởng trở lại khiến những ngành khác tiếp tục hưởng lợi lớn như ngành nguyên
liệu cơ bản (thép, tôn mạ, xi măng, á gạch…), ngành công nghiệp cơ bản xây
lắp…Ngành công nghệ thông tin cũng tăng trưởng mạnh dựavào thu nhập gia
tăng và nhu cầu ầu tư công nghệ của những doanh nghiệp sản xuất, dịch vụ cùng
nhu cầu ầu tư xây dựng hạ tầng kiến thiết ất nước! Và những ngành có sự thể
hiện tốt hơn những ngành khác trong giai oạn suy thoái như ngành tiêu dùng, y tế
vẫn có sự tăng trưởng tốt ở giai oạn này!
Phải nói lại rằng, với nhà ầu tư cá nhân giai oạn này ược xem là giai oạn trời cho
khi hầu như rất nhiều ngành tăng trưởng mạnh. Và có một lưu ý rằng, chỉ cần
chọn úng ngành ở trong chu kỳ tăng trưởng thì hầu như bạn ã giải quyết ược một
nửa bài toán chọn doanh nghiệp ể ầu tư bởi nếu là ngành tăng trưởng tốt thì sự
gia tăng thu nhập của cả ngành sẽ lan tỏa, khỏa lấp gần như hầu hết các doanh
nghiệp trong ngành (Ví dụ như những doanh nghiệp ngành vật liệu xây dựng năm 2016 chẳng hạn)
*Đỉnh tăng trưởng
Lúc này, GDP thực của nền kinh tế ã tăng trưởng nóng ạt mức cực cao (8 – 10%
là số liệu lịch sử của Việt Nam khi ở vùng ỉnh này) và gần như ngừng tăng trưởng
thêm và bắt ầu có dấu hiệu i xuống. lúc này lạm phát ở ngưỡng rất cao, có khi lên
tới ngưỡng 20% (Việt nam năm 2008)
Tại ỉnh của chu kỳ, hoạt ộng kinh doanh sẽ ngừng mở rộng thêm, việc làm, tiêu
dùng và sản xuất của nền kinh tế ạt ến mức cao nhất.
Giống như iểm áy của suy thoái, thời kỳ ạt ỉnh này có thể dài hoặc ngắn. Khi thời
kỳ ạt ỉnh kéo dài thì chúng ta sẽ ược hưởng lợi từ một giai oạn thịnh vượng của nền kinh tế.
Với thị trường chứng khoán, giai oạn này là giai oạn chứng khoán ã có những
bước tăng tốc cực nhanh tạo nên một con sóng thần giúp nhà ầu tư cá nhân có
khi nhân hàng chục lần tài khoản của mình (VD như con sóng năm 2007 Vnindex
ạt ỉnh 1170 iểm). Vấn ề là bạn phải ủ khôn và ủ bình tĩnh ể thoát ra khỏi thị trường
ở giai oạn này trước khi chứng kiến sự ổ vỡ, sụt giảm mạnh sau ó!
Trong giai oạn này, ngành có sự thể hiện tốt hơn những ngành còn lại ó là ngành
năng lượng (ví dụ ngành iện, than, khai thác và chế biến dầu khí…) do nền kinh
tế lúc này ã trải qua một quá trình tăng trưởng mạnh, qua ó năng lượng ược tiêu lOMoARcPSD| 40615597
thụ rất nhiều bởi các doanh nghiệp và người dân làm khan hiếm nguồn cung năng
lượng sau quá trình này! Một ngành khác nữa cũng cần ể ý ó là ngành kim loại
quý hiếm. Như chúng ta ã biết sau một quá trình tăng trưởng mạnh, thu nhập tăng
nhanh chóng, lạm phát ở mức cao thì người dân có nhu cầu tích trữ vàng bạc, á,
kim loại quý nhằm ối phó với lạm phát.
Vậy chu kỳ kinh tế của Việt Nam ra sao, ví dụ về vài mã cổ phiếu tăng
trưởng trong chu kỳ ã qua?!
Từ những cơ sở lý thuyết như trên, áp dụng vào nền kinh tế Việt Nam qua số liệu
tăng trưởng GDP từ 1987 tới 2018 ở hình sau:
Qua hình trên, ta thấy rằng Việt Nam ã trải qua các chu kỳ kinh tế như sau (mỗi
chu kỳ khoảng 12 – 13 năm)
-Chu kỳ từ 1987 – 1999: với %GDP tạo áy 2.5 tăng cao nhất lên ến 9.5 (năm 1995)
và giảm xuống tạo áy ở ngưỡng 4.8% vào năm 1999. Có thể thể vùng ỉnh tăng
trưởng tồn tại khoảng 4 năm từ 1992 – 1995.
-Chu kỳ từ năm 1999 – 2012: %GDP tăng từ 4.8 % lên 8.5% (năm 2007) và giảm
xuống tạo áy ở 5.03 (năm 2012). Vùng ỉnh 3 năm 2005 – 2007.
-Chu kỳ mới (dự kiến) 2012 – 2024 (hoặc 2025): với vùng GDP tạo áy ở năm 2012
ang trong xu hướng i lên, chúng ta hoàn toàn có căn cứ ể cho rằng hiện Việt Nam
ang trong một chu kỳ i lên của nền kinh tế, và vùng tạo ỉnh khoảng 2019 - 2021,
ồng thời kết thúc chu kỳ này vào khoảng năm 2024 – 2025.
+Ví dụ về tương quan giữ chu kỳ kinh tế và biến ộng của cổ phiếu trong ngành:
Ngành tài chính: VCB tăng giá bắt ầu từ ầu 2012 - khi nền kinh tế chỉ mới bắt ầu vào pha tăng trưởng
Ngành vận tải, logistic: VSC cũng tăng giá mạnh từ năm 2012 - khi nền kinh tế chỉ
mới bắt ầu vào pha tăng trưởn
Cổ phiếu ngành nguyên liệu cơ bản tăng giá mạnh trong giai oạn bất ộng sản hồi
phục mạnh mẽ trong pha tăng trưởng mạnh của nền kinh tế: 2015 – 2016 KSB – Đá xây dựng HPG – Thép xây dựng lOMoARcPSD| 40615597
VNM – Tiêu dùng thiết yếu - Cổ phiếu tăng trưởng bền bỉ hiếm hoi trên thị trường
chứng khoán, bất chấp ảnh hưởng từ các biến ộng của chu kỳ nền kinh tế.
Do vậy, thật tuyệt vời nếu như chúng ta nắm ược chu kỳ vận ộng của nền kinh tế
ể chọn lọc ược ngành nghề tăng trưởng, sau ó kết hợp với nội tại doanh nghiệp
trong ngành ể tìm kiếm ra cổ phiếu tốt nhất nhằm gia tăng hiệu quả ầu tư của bạn.
Chúc bạn vận dụng thành công nhé!