Tang lễ | Hàn quốc học | Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Thành phố HCM

Đám tang (장례)
Chúng ta đều biết cái chết là kết thúc những ngày được sống bên bạn bè người thân,
là sự chia ly mãi mãi không bao giờ có thể gặp lại. Chính vì thế, dù mạnh mẽ hay vững
vàng đến đâu, thì trước sự ra đi của bạn bè thân thiết, người thân trong gia đình cũng
sẽ khiến chúng ta cảm thấy tổn thương và mất mát. Thời điểm tang lễ được tổ chức
chính là khi những mất mát ấy hiện lên thành hình và chúng ta sắp phải đối diện với
việc người thân sẽ đi về cõi vĩnh hằng.
Sinh lão bệnh tử là một trong những quy luật cuộc sống không thể tránh khỏi đối với
bất cứ ai. Cái chết thường được xem là điểm cuối cùng của hành trình làm người và
cũng tùy từng quốc gia, địa điểm mà nghi thức tang lễ được tổ chức khác nhau. Dù
sinh sống và làm việc tại đâu nhưng biết được điều này sẽ giúp bạn có thêm nhiều kiến
thức và cách ứng xử phù hợp. Vậy phong tục tang lễ của người Hàn có gì khác biệt?
Quan điểm của người Hàn Quốc về cái chết
Có một số tôn giáo ảnh hưởng đến phong tục tang lễ của Hàn Quốc, bao gồm Nho giáo,
Phật giáo, Tin lành và Cơ đốc giáo. hơn 50 phần trăm không xác định theo một tôn giáo
nào. Tuy nhiên, bất kể tôn giáo nào, phong tục tang lễ của người Hàn Quốc đều dựa trên
ý tưởng giúp những người thân đã khuất của họ rời thế giới này sang thế giới bên kia
một cách suôn sẻ và yên bình.
Nghi thức trong tang lễ truyền thống của người Hàn Quốc
Tang lễ của người Hàn Quốc xưa mang đậm phong cách của Nho giáo còn ngày nay, do
ảnh hưởng của thiên chúa giáo nên tang lễ cũng được tối giản rất nhiều phần. Trước kia
trong tang lễ của người Hàn Quốc bắt buộc phải có các nghi thức như:
- Lễ lâm chu và nghi thức gọi hồn: Được xem là nghi lễ sau khi người chết đã tắt thở,
người nhà sẽ dùng đồ dùng như quần áo, đồ đạc để kêu gọi hồn vía người chết quay lại,
nếu trong khoảng thời gian gọi mà hồn không trở về thì nghĩa là phải chấp nhận sự ra đi
của người ấy. Nghi thức này không còn được áp dụng nhiều nữa bởi sự ra đi của con
người ngày nay thường được y học xác nhận và gia đình không còn áp dụng những cách
thức truyền thống đó nữa.
- Lễ tắm gội: Là việc làm sạch thân thể cho người đã qua đời để họ đến với thế giới mới
trong yên vui và giũ sạch mọi nỗi buồn lo cùng bụi trần.
- Lễ phạm hàm: Là nghi lễ đưa tiền và gạo vào bên trong quan tài của người chết và đưa
vào miệng người chết lOMoAR cPSD| 40799667
- Nghi lễ khâm niệm và nhập quan: Là nghi lễ đưa người chết vào quan tài đã chuẩn bị
sẵn. Đây là phút cuối người nhà được nhìn thấy người đã chết nên thường rất đau thương
và tràn ngập buồn bã.
- Nghi thức an táng: Là nghi thức đưa người đã khuất về với nơi an nghỉ cuối cùng. Ngày
nay có hai hình thức chính là chôn cất và hỏa thiêu. Đây được xem là nghi thức chứa
nhiều đau thương và là thời điểm chính thức đánh dấu sự ra đi vĩnh viễn của người đã chết.
Ngày nay, nghi lễ đám tang của người Hàn Quốc đã được tối giản đi khá nhiều so với
trước kia nhưng vẫn giữ được những truyền thống vốn có từ xưa.
Phong tục tang lễ truyền thống
Trước kia ở Hàn Quốc, người chết cũng được chôn dưới đất không qua hỏa táng giống
như ở Việt Nam. Người Hàn cũng có quan niệm về cõi âm, do đó mà những đồ tùy táng
cũng mang trong mình những ý nghĩa nhất định. Quan tài được trang trí rực rỡ, trang
trọng, người ta lắp nhiều vật bên ngoài quan tài ví dụ như các hình người, búp bê, ngựa,
các động vật,… với mục đích cho người vừa qua đời khi đi qua thế giới bên kia được vui
vẻ và không còn cô đơn. Bạn bè của người vừa qua đời đi một vòng quanh người chết lần
cuối sau đó mới đem quan tài đi chôn. Người Hàn Quốc khi chết đi cũng sử dụng xe tang
để đưa tang, chiếc xe này được dùng chung cho cả cộng đồng. Trước khi đi chôn người ta
để quan tài tại nhà trong vòng ba ngày. Người chết được chôn trên đồi núi, chứ không
chôn ở dưới đồng bằng.
Chiếc thuyền nhiều màu sắc và đồ vật trang trí dùng để đưa người chết sang thế giới bên kia
Ngày xưa người Triều Tiên chịu ảnh hưởng sâu sắc của Nho giáo, do đó chữ hiếu là quan
trọng nhất. Con trai nuôi tóc và không bao giờ cắt tóc, cạo râu, vì đó là những điều bố mẹ
ban cho mình, nếu mà cắt đi bị coi là bất hiếu. Bố mẹ qua đời thì con trai xây một chiếc
lều ngay bên cạnh mộ cha mẹ và sống một mình trong lều đó trong vòng ba năm, quản lý
trông coi và tưởng nhớ cha mẹ mình, cúng giỗ cho cha mẹ. Nếu người con trai lập gia lOMoAR cPSD| 40799667
đình rồi thì hàng ngày người vợ sẽ mang cơm và những gì cần thiết tới chiếc lều. Do đó
ngày xưa mỗi gia đình đều rất cố gắng đẻ con trai để có người trông coi mộ khi đã chết,
nếu không đẻ được coi trai thì cũng bị coi là bất hiếu. Nếu có hơn một người con trai thì
thường sẽ là con trai trưởng trông coi mộ cha mẹ.
Người con trai sẽ phải ở trong chiếc lều và trông coi mộ cha mẹ mình trong 3 năm
Phong tục tang lễ hiện đại
Theo thời gian, phong tục tang lễ của người Hàn Quốc đã thay đổi.
Bệnh viện giống như nhà tang lễ
Tang lễ truyền thống của Hàn Quốc diễn ra tại nhà của người đã khuất. Tuy nhiên, đám
tang hiện đại thường diễn ra trong bệnh viện. Điều này rất có thể được cho là do quá trình
hiện đại hóa, hầu hết dân số Hàn Quốc thường không lui tới các ngôi làng truyền thống
từng là địa điểm tổ chức tang lễ của Hàn Quốc.
"Từ khi sinh ra cho đến lúc chết đi." Ở Hàn Quốc, khẩu hiệu nổi tiếng về nhà nước
phúc lợi này có lợi cho hoạt động kinh doanh của các bệnh viện đa khoa lớn. Không ít
người Hàn Quốc được sinh ra trong các bệnh viện này, được điều trị ở đó cho tất cả các
loại bệnh mà họ có thể mắc phải trong các giai đoạn khác nhau của cuộc đời, và khi
chết, họ nằm trong nhà tang lễ của họ.
Điều khiến các bệnh viện lớn của Hàn Quốc khác biệt với các bệnh viện nước ngoài là
họ cũng cung cấp dịch vụ tang lễ.
Người Hàn Quốc tổ chức tang lễ cho những người thân yêu của họ ở một trong ba nơi,
theo thứ tự tần suất giảm dần - nhà tang lễ bệnh viện, nhà tang lễ chuyên dụng khác hoặc nhà riêng.
출처 : KBR(http://www.koreabiomed.com) lOMoAR cPSD| 40799667
Một nhà tang lễ điển hình bao gồm các cơ sở này, như được thấy ở Bệnh viện Asan Seoul.
Quần áo tang lễ Hàn Quốc
Theo phong tục truyền thống các thành viên trong gia đình mặc quần áo làm từ sợi gai dầu - hay
sangbok. Trong các tang lễ hiện đại, Bạn sẽ thấy các thành viên trong gia đình mặc đồ đen hoặc
trắng. Thông thường, người đưa tang trưởng và những người thân cận là nam giới mặc vest đen, đeo
băng đen. Người đưa tang chính sẽ có hai dải đen trên cánh tay. Phụ nữ có thể mặc hanbok trắng
nếu họ muốn tuân thủ truyền thống, và cũng có thể đeo một dải ruy băng trắng trên tóc. Đây là lý do
nhiều phụ nữ Hàn Quốc sẽ không đeo dải băng trắng làm phụ kiện hàng ngày. lOMoAR cPSD| 40799667 Hoa tang lễ
Khác với Việt Nam chỉ dùng hoa trắng cho những ai ra đi khi chưa có gia đình thì Hàn
Quốc dùng hoa trắng cho mọi đám tang, người đến viếng lễ thường mang theo vòng hoa
để thể hiện sự tưởng nhớ và xem như món quà cuối cùng để tiễn biệt người ra đi về cõi vĩnh hằng.
Hoa thường được cắm thành 3 tầng, tầng trên biểu tượng cho địa phủ bao la rộng lớn,
tầng thứ 2 là trần gian và tầng thứ 3 là trời. Lẵng hoa thể hiện cho kiếp luân hồi của con
người, sinh ra từ đất, sống tại nhân gian và khi chết trở về với bầu trời. Âm nhạc
Theo truyền thống, các bài hát đám tang sẽ đi kèm với những người bê tráp khiêng quan
tài. Tuy nhiên, Những bài hát truyền thống đang chết dần đi trong các đám tang hiện đại
của Hàn Quốc. Các bệnh viện, nơi thường tổ chức tang lễ, phải hạn chế tiếng ồn. Cũng
không có chỗ cho những người bê tráp khiêng quan tài trong những hành lang chật hẹp.
Tuy nhiên, chính phủ đang đóng một vai trò quan trọng trong việc bảo tồn bằng cách tài
trợ cho âm nhạc và các nghệ sĩ biểu diễn. Các gia đình có thể yêu cầu một lễ rước kiệu
truyền thống từ các tổ chức miễn phí. Các tổ chức này đang tuyệt vọng để giữ cho truyền thống tồn tại.
Một số lễ nghi tại tang lễ
Tại phòng tiếp nhận tang lễ, hãy chắc chắn rằng bạn cúi đầu nhẹ về phía mọi người –
đây là một dấu hiệu của sự tôn trọng. Không bắt tay vì bắt tay được coi là một hình thức
ăn mừng ở Hàn Quốc. Trong phòng thờ thực tế, hãy cởi giày của bạn. Bạn sẽ thấy hương
ở gần bàn thờ. Đốt nó, và đi về phía giữa phòng và thực hiện hai cái cúi đầu sâu (nếu nó
không ảnh hưởng đến triết lý tôn giáo của bạn) – đặt một tay trên tay kia, đưa chúng
ngang tầm mắt và quỳ xuống sàn (đối diện với di ảnh của người đã khuất).
Sau đó, hãy chắc chắn rằng không chỉ dành thời gian ở phòng tiếp tân tang lễ với gia đình
của người quá cố mà còn với những vị khách khác. Đó được coi là một hành động không bất
lịch sự khi rời đi ngay sau khi xác nhận người chết. Thức ăn và đồ uống được cung cấp trong
phòng, vì vậy bạn cũng có thể đưa ra những lời an ủi và dành thời gian để nói lOMoAR cPSD| 40799667
chuyện với người khác. Thời gian ở lại càng lâu, bạn càng thể hiện sự tôn trọng. Thông
thường, người nào càng gần người quá cố hoặc tang quyến, người đó càng ở lại lâu
hơn. Một số khách ở lại cả đêm, hoặc thậm chí trong vài ngày.
출처 : KBR (http://www.koreabiomed.com)
Hỏa táng thay vì chôn cất
Khi những truyền thống đang ngày càng bị thách thức và mai một, đa số người Hàn Quốc
chuyển đổi từ tập tục địa táng sang hỏa táng. Hàn Quốc là một đất nước nhỏ bé đang cạn kiệt cả
không gian và thời gian. Các thành viên trong gia đình vì cuộc sống ngày càng bận rộn, khoảng
cách đường xá xa xôi nên chỉ có thể đến thăm viếng mộ 1 -2 lần một năm. Theo Bộ Hàn Quốc,
tỷ lệ hỏa táng là gần 85% vào năm 2019. Việc thiếu diện tích đất cũng như các điều kiện vật
chất đã góp phần làm tăng tỷ lệ hỏa táng. Theo luật của Hàn Quốc, các gia đình chọn chôn cất tự
nhiên phải đào hài cốt sau 60 năm để tiết kiệm diện tích đất.
Thay vào đó, nhiều người Hàn Quốc chọn cách giữ tro trong bình đựng tại một khu chôn cất,
hoặc rải tro tại một nơi mà người đã khuất chỉ định. Một cách hiện đại khác là giữ các hạt hỏa
táng trong nhà của một thành viên. Các hạt này được đặt trong các thùng chứa đặc biệt trong nhà
và được gia đình tôn kính. lOMoAR cPSD| 40799667
Người Hàn Quốốc quan niệm những người già chếốt đi là trở vếềvới cõi trời sau khi đã sốống trọn
vẹn kiếốp người trên thếốgian, đây được xem là việc vui mừng và đáng mãn nguyện. lOMoAR cPSD| 40799667
Du khách nên dành chút thời gian để ăn các món ăn trong đám tang và
trò chuyện với gia đình. Đây là thời điểm tốốtđể đưa ra nh ững lời an ủ i
Xem xét ảnh hưởng của Nhật Bản
Một sốốphong tục tang lếễcủa Hàn Quốốc bị ảnh hưởng bởi việc Nhật Bản sáp
nhập Hàn Quốốc vào đầều thếốkỷ 20. Tìm hiểu vếềcách nhìn nhận của văn hóa
Nhật Bản vếềcái chếốtcó thể cung cầốp cho bạn những hiểu biếốtsâu sắốc hơn vếề
niếềm tin của người Hàn Quốốc vếềtang ma và tang lếễ.Tuy nhiên, nhiếều tín
ngưỡng lâu đời hơn so với sự thôn tính của Nhật Bản, và tín ngưỡng tang lếễ
của Hàn Quốốc là duy nhầốt.
Tặng quà, thiệp cảm thông và hoa
Bạn không nhất thiết phải mang hoa đến một đám tang hiện đại. Chỉ gia đình hoặc tổ
chức lớn mới cung cấp hoa, thường là những vòng hoa cúc lớn. Bạn có thể mang
những bông hoa nhỏ màu trắng hoặc vàng để đặt ở điện thờ nhưng không cần thiết.
Trong mọi trường hợp, hãy chọn những màu dịu hơn như trắng hoặc thậm chí vàng.
Màu sắc tươi sáng như đỏ hoặc xanh lá cây được dành cho các lễ kỷ niệm trong văn hóa châu Á.
Thay vào đó, bạn nên đóng góp một khoản nhỏ cho gia đình. Thay vào đó, các khoản
đóng góp cho chi phí tang lễ được mong đợi. Thông thường, $ 50-
$ 100 là đủ. Chi phí tang lễ tăng cao đã khiến điều này trở thành một điều cần thiết. lOMoAR cPSD| 40799667
Thời gian cho một đám tang Hàn Quốc
Văn hóa tang lễ của dân tộc Hàn Quốc
Xưa kia ở Hàn Quốc, người ta đặt quan tài của người quá cố lên kiệu tang Sangyeo
trang trí sặc sỡ, rồi người làng sẽ cùng nhau khiêng kiệu đưa người quá cố tới nơi
chôn cất. Vừa đi họ vừa hát khúc ca Ggotyeombul để an ủi thân nhân người quá cố,
và để những người khiêng kiệu tang rảo bước nhịp nhàng cùng nhau. Dân ca
Ggotyeombul là hình thức hò đưa tang Sangyeosori của người dân trên đảo Jeju. Vào
đêm trước ngày chôn cất người quá cố, dân làng thường khiêng kiệu chưa đặt quan tài
vừa đi vừa hát khúc dân ca Ggotyeombul.
Xưa kia ở Hàn Quốc, tang lễ không chỉ mang ý nghĩa đau buồn. Tất nhiên là thân
nhân của người quá cố đều than khóc thương tiếc người ra đi. Nhưng bên cạnh đó còn
có hình ảnh người trong làng đến đám tang ăn uống vui vẻ như đi chảy hội, đặc biệt
là trong những đám tang của người cao tuổi hoặc người có nhiều công trạng. Vào
đêm trước ngày tiễn người quá cố tới nơi an nghỉ cuối cùng, người ta còn túm năm
tụm ba để diễn kịch và múa hát. Dasiraegi của vùng Jindo hay Ggotyeombul Sori của
đảo Jeju chính là những khúc hát tiêu biểu cho văn hóa tang lễ của Hàn Quốc. Văn
hóa nhảy múa ca hát trong tang lễ ở Hàn Quốc mang hàm ý làm vơi bớt nỗi buồn đau
tiếc thương của thân nhân người quá cố. Vùng ven biển tỉnh Jeolla ở Hàn Quốc có
khúc hát “Gildakkeum Sori” thuộc dòng Ssitkimgut, cúng cầu siêu đưa linh hồn
người đã khuất đến nơi chín suối. Đây là nghi thức cùng tế nhằm gột sạch mọi oan
trái tủi hờn của người chết lúc còn sống, để linh hồn người chết được nhẹ nhõm từ giã
cõi trần đến với miền cực lạc.
Gildakkeum (tạm dịch là “Trải đường, làm đường”) là nghi thức dùng nước thơm
Hyangmul và nước ngải cứu Ssukmul gột sạch bụi trần để linh hồn người chết siêu
thoát tới nơi chín suối. Khi thực hiện nghi thức Gildakkeum, thân nhân người quá cố
cầm hai đầu của tấm vải trắng dài, căng ra giống như một con đường. Lúc này, ông
đồng bà đồng sẽ cầm một cái giỏ mây chứa linh hồn người chết kéo đi kéo lại trên
tấm vải. Người đến xem lễ cúng cầu siêu sẽ đặt tiền lên tấm vải với ý nghĩa biếu
người chết lộ phí dùng trên đường đến nơi chín suối. Nghi lễ lên đồng cúng cầu siêu lOMoAR cPSD| 40799667
Ssitkimgut vừa có ý nghĩa gột rửa oán hận cho linh hồn người chết, vừa giúp người
sống giải tỏa nỗi niềm thương tiếc, nhớ nhung, ân hận đối với người đã khuất.