Tạo Hình Nghệ Thuật Thời Lý

Tạo hình thời Lý
Các tác phẩm nghệ thuật ở thời Lý họa tiết hoa văn chủ yếu là về con rồng, hoa sen, hoa dây và lá bồ
Đặc điểm con rồng thời Lý:
Rồng thời Lý là sự kết hợp hài hòa của cá sấu và rắn, có thân dài, uốn lượn nhịp nhàng Đầu rồng:
- Mào, mũi và bờm sinh động bằng đường nét tự nhiên
- Mào trùm lấy toàn bộ môi trên và quyện với răng nanh xoắn hình đám mây
- Bờm toả ra sau gáy hướng về sau phấp phơi như bay trong gió
- Túm râu mềm mại như làn sóng -> nhỏ lại về phía trước
- Mũi rồng là những đường công xếp chồng lên nhau tạo ấn tượng về nguồn nước
- Miệng nhe ra bộ 2 hàm răng đang ngậm viên ngọc
- Râu và mào hướng về trước tạo nên hình ảnh giống lá bồ đề Thân con rồng:
- Thân tròn lẳn, da trơn, to từ cổ nhỏ dần đến đuôi, không có vảy
- Có từ 11-13 khúc, có độ đều nhau và uốn lượn hình thắt miệng túi đáy tròn, miệng thắt nhỏ hơn
- Thân rồng mềm mại, tuy nhiên lại không sắc sảo bằng rồng thời Trần Chân rồng:
- Có 4 chân, có 2 loại là 3 móng và 5 móng (đều nhỏ nhắn, 3 đốt và sắc như móng chim)
- Ở khủy có 1 cụm lông hình chỏm mây bay về sau mềm mại
Yếu tố Phật Giáo trong con rồng thời Lý:
- Rồng gắn với đạo Phật - Rồng gắn với hoa sen
- Rồng gắn với lá bồ đề
- Rồng gắn với chùa chiền
Mô hình tháp bằng đất nung ở Bảo tàng lịch sử Việt Nam Tạo hình mây:
các nghệ nhân dân gian xưa ghép môtip mây vào cùng những đồ án trang trí mang tính linh thiêng như:
mây – rồng, mây – tiên nữ, mây – phượng, mây – mặt trời, mây – lửa.
Mây thời Lý có dáng thon, nhỏ dần về phía đuôi, độ uốn lượn hình sin từ ba đến năm nhịp, độ nở của
khối được thể hiện ở điểm cong nhất của nhịp lên hoặc xuống rồi thắt lại ở điểm chuyển từ nhịp này đến
nhịp kia. Cứ như vậy tạo sự uyển chuyển, mềm mại nên rất gần với hình dải lụa đang bay.
Khi đặt bố cục đăng đối mỗi bên cùng hướng vào hình lá đề, hình mây khéo léo điểm xuyết cho những
khoảng trống thích hợp nhất, môtip mây ở đây được mô tả theo nhiều hướng tạo ra cái động cho tổng thể bức chạm.
Tạo hình về kiến trúc Phật giáo: Nói đến các công trình kiến trúc Phật giáo thời Lý, người ta thường nói
đến tính quy mô của nó. Kiến trúc chùa thời Lý thường có nhiều tầng nền giật cấp, bạt sâu vào sườn núi,
cao dần lên đỉnh, chỉ một tầng nền đã có chiều dài 120 mét và rộng 70 mét, tất cả được kè đá và bố cục
đối xứng qua trục chính tâm và quy hoạch tổng thể, kết hợp hài hòa giữa chùa và tháp.
NGHỆ THUẬT ĐIÊU KHẮC
Điêu khắc thời Lý tinh vi và cân đối , mang cái trung dũng tĩnh tại và cái “hư không “của Phật Giáo
. Các nghệ sĩ có thể đắm mình trong tôn giáo và triết học, tỉ mỉ tạc những pho tượng thể hiện cái nhìn thoát tục
Bên cạnh đó , điêu khắc cũng chịu ảnh hưởng Chăm . Những hình trang trí trên mặt đá của Chương
Sơn( Hà Nam ) có bố cục , dáng điệu và hình thể gần với điêu khắc Chăm , nhưng cách biểu hiện khuôn
mặt lại thuần Việt , những khuôn mặt vũ nữ không tròn bầu , xa xăm và có phần vô cảm như những
khuôn mặt Chăm ,mà linh động và tươi trẻ.
Về hình dáng gốm là những hình mẫu trong thiên nhiên như hoa, quả là cách tạo dáng của những
đồ đồng trước đó. Trang trí trên gốm hoa văn hình học chiếm vị trí phụ. Những hoạ tiết chính ở đây là
hoa lá, chim, thú, người. Từ đây cho thấy được hoa văn trang trí với cách miêu tả giản dị, mộc mạc rất
gần gũi với thiên nhiên và con người Việt Nam.
Điêu khắc đời Lý độc đáo , chủ yếu trên gốm và trên đá . Đề tài thường là thiên nhiên như mây ,
nước,hoa sen , hoa cúc và đặc biệt là hình tượng con rồng với nhiều nếp cong mềm mại tượng trưng cho
nguồn nước , niềm mơ ước cho cư dân trồng lúa.
Lá đề chạm rồng thời Lý
Tượng Uyên ương bằng đất nung gắn trên ngói