Thể loại và tác giả tiêu biểu Văn học Nga slav: chương I đến III môn Di sản văn hóa Việt Nam | Đại học Sư phạm Hà Nội

lOMoAR cPSD| 57855709
THỂ LOẠI VÀ TÁC GIA TIÊU BIỂU VĂN HỌC NGA - SLAV Thơ Tự sự Kịch Ngọn nguồn cảm xúc Giai thoại Khái niệm kịch
Cái tôi của mỗi người Kì ảo
LS và phát triển của thể Sự phát triển
Tâm lí xã hội và trở trêu
loại kịch Đông Âu - Nga
Gắn liền với Đông – Âu thân phận
Sự phát triển của VH Ba
Truyện chiến tranh – từ ý Lan
thức bi kịch đến ý thức sử thi …
Bản dịch: Tín – đạt – nhã
CHƯƠNG I: THƠ TRỮ TÌNH VÀ TÁC GIA TIỂU BIỂU
Lịch sử Nga – các dân tộc Slav Vấn đề bản dịch
Đặc trưng văn học Nga – Slav Tác gia tiêu biểu
+ A.S.Pushkin (Thơ về đề tài tự do và thơ về vẻ đẹp nhân văn của tình cảm con người)
+ M. Lermontov, Adam Mickiewwicz (Thơ lãng mạn)
+ A.Fet, Nhekrasov (Thơ trữ tình hiện thực xã hội và thơ duy mĩ)
+ F.Chutchev, A.Blok (Từ thơ trữ tình triết lý đến chủ nghĩa tượng trưng)
+ V.Maiakovsky, S.Esenin (Chủ nghĩa vị lai. Chủ nghĩa hình tượng và mỹ học thời đại cách mạng)
+ K.M.Simonov, lakovsky, A.T.Tvardovsky, E.A.Evtushenko (Thơ ca thời đại Xô Viết 1921 – 1991)
+ A.Akhmatova, O.Berggoltz, W.Szymborska (Thơ nữ thế kỉ XX)
+ B.Pasternak, I.Brosky (Thơ hiện đại và hậu hiện đại)
CHƯƠNG II: TRUYỆN NGẮN, TRUYỆN VỪA, TIỂU THUYẾT
Truyện giai thoại: Từ hài hước, xót xa đến ý thức trò chơi
A.S.Pushkin: Người coi trạm N.Gogol: Chiếc áo khoác lOMoAR cPSD| 57855709 A.Chekhov: Người trong bao K.Chapek: Hoa cúc xanh
M.Kundera: Trò chơi quá giang
Truyện kì ảo – thực tại và huyền bí A.S.Pushkin: Con đầm pích
Truyện tâm lý xã hội và trở trêu thân phận
A.P.Chekhov: Một chuyện đùa nhỏ, Người trong bao, phòng số 6
Truyện chiến tranh – từ ý thức bi kịch đến ý thức sử thi
M.Shololkhov: Số phận con người
Truyện trữ tình triết lý – dự cảm về tuổi già, cái chết, sự sinh thành và niềm tin vào cuộc sống
I.Turghenev: Senilia – Những suy nghĩ của tuổi già
M.Gorky: Một con người ra đời
I.Bunin: Say nắng, hơi thở nhẹ
A.Garin: Cánh buồm đỏ thắm
K.Pautovsky: Lẵng quả thông
V.Shukskin: Mặt trời, ông già và cô gái
Tiểu thuyết bi kịch và phức điệu
F.M.Dostoievsky: Tội ác và hình phạt Tiểu thuyết sử thi
L.Tolstoy: Chiến tranh và hòa bình
Tiểu thuyết hiện đại chủ nghĩa
K.Chapek: Khi loài vật lên ngôi B.Pasternak: Bác sĩ Zhivago CHƯƠNG 3; KỊCH Khái niệm Kịch
LS và phát triển của thể loại kịch Đông Âu – Nga
+ A.S.Pushkin: Boris Godunov, Những bi kịch nhỏ lOMoAR cPSD| 57855709 + N.Gogol: Quan thanh tra
+ A.P.Chekhov: Vườn anh đào lOMoAR cPSD| 57855709
KHÁI QUÁT VĂN HỌC NGA – SLAV Bối cảnh lịch sử 1805 1812 1825 1855 1861 Những năm 70,80,90 Tình hình văn học
Nhận xét về văn học Nga
Tôi tin tưởng rằng: ảnh hưởng của các nhà văn Nga đã trở thành cứu cánh cho nền
nghệ thuật đã kiệt quệ của chúng ta (Vogne – Pháp)
Văn học Nga trở thành ngọn đuốc. Ánh sáng của nó lan tỏa ra khỏi biên giới nước
Nga, chiếu sáng khắp Châu Âu (Các nhà văn châu Âu)
Trong lịch sử phát triển của văn học châu Âu, nền văn học trẻ tuổi của chúng ta là
một hiện tượng kì lạ… không có nơi nào mà chỉ trong non một thế kỉ đã hiện lên cả
một quầng sao rực rỡ của những tên tuổi vĩ đại như ở Nga và cũng không nơi nào
đông đảo nhnưgx nhà văn tuẫn đạo như ở nước ta (M.Gorky)
Tình hình phát triển văn học TK XIX
Văn học gắn liền với 3 giai đoạn Từ đầu TK – 1955 Từ 1855 – 1893 Những năm 90 Từ đầu TK – 1855
Chủ nghĩa cổ điển và chủ nghĩa tình cảm suy thoái, xuất hiện chủ nghĩa lãng mạn (sự
bất mãn với thực tại đương thời gắn liền với sự thức tỉnh ý thức dân tộc). Đây là bước
chuyển quan trọng của văn học trong việc phản ánh cuộc sống
Văn xuôi chiếm ưu thế và phát triển mạnh
A.Puskin với Người coi trạm – tác phẩm mở đầu cho hình tượng nhân vật mới trong
VH Nga – “con người nhỏ bé”
N.gogol với Những linh hồn chết – tác phẩm đánh dấu sự thắng thế của chủ nghĩa hiện thực Nga
Iu.Lermontov với Nhân vật thời đại của chúng ta khẳng định vị trí của chủ nghĩa hiện
thực trên văn đàn Nga. Bài thơ Cánh buồm – 1832 lOMoAR cPSD| 57855709 Từ 1855 – 1893
Đây là giai đoạn phát triển đến đỉnh cao của chủ nghĩa hiện thực. Những nhà văn tên
tuổi chuyển sang viết tiểu thuyết như I.Turghenev, N.Chrrnushéky,…
Hình tượng nhân vật đời thường xuất hiện nhiều trong văn học hiện thực. Chekhov là
nhà văn tiêu biểu cho khuynh hướng chủ nghĩa hiện thực
Thơ ca phát triển mạnh: Necrasov – Ai sống hạnh phúc trên đất Nga
Kịch với những vở kịch của Ostrovsky: Giông tố Những năm 90
Văn học tiến dần tới cuộc sống và khẳng định vai trò của con người trong xã hội
Truyện ngắn và truyện vừa thay thế vị trí độc tôn của tiểu thuyết, các nhân vật khổng
lồ không còn nữa mà thay vào đó là những con người bình thường trong cuộc sống đời thường
Các nhà văn tiêu biểu như M.Gorky, A.Seràimovich,…
Sự xuất hiện của các tòa báo: Người đương thời, Người thông tin Châu Âu, Ký sự Tổ quốc
Các khuynh hướng văn học: Chủ nghĩa cổ điển: Xuất hiện giữa TK XVIII Nội dung
+ Viết về cuộc sống của nhân dân, đề cao lý trí, đề cao khoa học và chống lại sự dốt nát
+ Chứa đựng tinh thần yêu nước cao cả
+ Hướng về LS dân tộc truyền thống và phê phán thái độ sùng ngoại
+ Phát triển nhiều thể loại văn học mới
+ Những nhà văn tiểu biểu M.Vlomonosov, Decgiavin, Catemia,… Chủ nghĩa tình cảm
Phát triển ở Nga cuối TK XVIII Đặc điểm văn học:
+ Quan tâm đến quyền sống của con người lOMoAR cPSD| 57855709
+ Ca ngợi tình yêu, tình bạn, tình yêu thiên nhiên, làng quê Nga thanh bình
+ Xuất hiện nhiều thể loại văn học mới: Truyện ngắn, kí sự, kịch, thơ trữ tình
+ Nhà văn tiêu biểu: N.M.Karamzin Chủ nghĩa lãng mạn
Hình thành và phát triển trong cuộc sống Nga sôi động và phức tạp cuối TK XVIII Nội dung
+ Phản ánh thái độ bất bình trước thực tại đen tối của xã hội
+ Tinh thần yêu nước, tinh thần dân tộc
+ Đấu tranh chống chế độ chuyên chế nông nô, giải phóng nông nô
+ Xuất hiện chủ nghĩa lãng mạn tích cực và chủ nghĩa lãng mạn tiêu cực
Nhà văn tiêu biểu: V.A.Zhukovski Chủ nghĩa hiện thực
Hình thành và phát triển trong một quá trình lâu dài từ cuối TK XVIII sang đầu TK XX Nội dung:
+ Phản ánh cuộc sống Nga và con người Nga một cách chân thực
+ Đấu tranh chống chế độ chuyên chế nông nô và lột trần bộ mặt đen tối, vô nhân đạo
của Nhà nước chuyên chế nông nô
Nhà văn tiêu biểu: A.S.Pushkin, F.M.Dostoevsky, L.Tolstoy, N.V.Gogol (Chiếc áo
khoác, những linh hồn chết,..), A.P.Chekhov (Cách tân kĩ thuật viết: Xây dựng cốt
truyện, dòng chảy ngầm) Tình hình văn học Nga TK XX VH đầu TK VH hải ngoại Samizdat VH Xô viết Ivan Bunin (1870 – 1953) Vladimir Korolenko (1853 – 1921) Vladimir Nabocov (1899 – 1877) Aleksandr Solzhenitsyn (1918 – 2008) Giai đoạn 1917 – 1922 lOMoAR cPSD| 57855709
Thơ ca phát triển mạnh và xuất hiện nhiều khuynh hướng, trường phái, khẳng định
mỹ học “những con người thép”, “những vòng hoa thép”
Đại diện tiêu biểu: Betnui (về ruộng đất, về tự do, về số phận nhà thơ), A.Blok (thơ
về người đàn bà kiều diễm), V.Maiakovsky – nhà thơ kèn đồng (V.I.Lenin), S.Esenin
– nhà thơ cuối cùng của làng quê Nga (thư gửi mẹ)
Văn xuôi chủ yếu với thể loại kí và truyện ngắn. Các tác phẩm tập trung ca ngợi
chính quyền và con người Xô Viết, đồng thời phản ánh bi kịch của con người
Đại diện tiêu biểu: M.Solokhov (Truyện sông Đông, Sông Đông êm đềm), A.Garin
(Cánh buồm đỏ thắm), Phadeev (Chiến bại), B.Lavreniev (Người thưa 41)
Kịch đang dần hình thành và phản ánh chân thực xã hội mới
Đại diện tiêu biểu: A.Maiacovsky (Nhà tắm, Con rệp) Giai đoạn 1920 – 1940:
Văn xuôi đóng vai trò quan trọng, tập trung ca ngợi công cuộc xây dựng CNXH, bút kí phát triển
Đại diện tiêu biểu: A.Tolstoy (Pietr Đại đế, Con đường đau khổ), M.Gorky (Cuộc đời
của Klim Sanghin), Leonov (Dòng sông Xốt), Ostrovsky (Thép đã tôi thế đấy)
Thơ ca có nhiều sự đổi mới về thể loại và phong cách, hướng đến một tầm cao thời đại
Đại diện tiêu biểu: B.Pasternak (Ra đời lần thứ 2), Yacovsky (Kachiusa), Lebezev
(Đất nước ta bao la), Tikhonov (Thơ về miền Kakhichia)
Giai đoạn chiến tranh vệ quốc và sau chiến tranh
Các thể loại văn học đều tập trung ca ngợi lòng yêu nước, tinh thần dũng cảm và chủ
nghĩa anh hùng trong chiến đấu của nhân dân Nga, đồng thời phản ánh bi kịch số
phận con người trong và sau chiến tranh
Đại diện tiêu biểu: Solokhov (Khoa học căm thù, Số phận con người), A.Tolstoy
(Tính cách Nga), Simonov (Ngày và đêm, Đợi anh về), A.Fadeev (Độn cận vệ thanh
niên), I.Erenburg (Lòng yêu nước) Giai đoạn 60 – 90
Văn học đề cao yếu tố con người, đặc biệt là bình diện đạo đức – tinh thần con người,
đưa tới sự đổi mới về đề tài, chủ đề và cảm hứng, quan niệm nghệ thuật, đồng thời
thay đổi về hình thức nghệ thuật lOMoAR cPSD| 57855709
Đại diện tiêu biểu: V.Ovetskin (chuyện thường ngày ở huyện), V.Shukin (Kalina đỏ,
Kẻ kì quặc), TS.Aimatov (Núi đồi và thảo nguyên, người thầy đầu tiên, Giamilia), M.
Bulgacov (Nghệ nhân và Margarita), B.Pasternak (Bác sĩ Zhivago) lOMoAR cPSD| 57855709
PUSHKIN (1799 – 1837) Tiểu sử Cuộc đời:
Thời thơ ấu, mở ra thế giới quan mới đưa Pushkin đến với văn học, đem ý nghĩa để sống và để sáng tác.
Tuổi thơ gắn bó với thư viện gia đình, người nông nô, bà nhũ mẫu, lão bộc Nhikitin –
đem tới tình cảm chân thật và nhân hậu. Thư viện – nơi Pushkin vùi mình khám phá
tri thức nhân loại, làm quen với nền VH Nga cổ điển => Gieo niềm hứng khởi đối với VH
Năm 7 tuổi sáng tác kịch, mô phỏng phong cách hài kịch Moliere
Giống như con em quý tộc, Pushkin được nuôi dưỡng bởi bà nhũ mẫu Arina TK XIX: Nhà thơ
Đóng góp quan trọng nâng vị thế thể loại từ văn xuôi đến kịch lên tầm cao mới
Học trường Hoàng thôn – trường học tiến bộ dành cho con em quý tộc, trung thành
với chế độ chuyên chế nông nô => Hướng đến tư tưởng tự do; yêu mến ngôn ngữ,
con người; hiểu hiện thực nước Nga. Những bài thơ từ năm tháng đầu đời nhen nhóm
đấu tranh chế độ chuyên chế nông nô
1812: Cuộc chiến tranh vệ quốc đem tới cho Pushkin niềm tự hào dân tộc
1820 – 1824: Bị Nga hoàng đày xuống phương nam vì sáng tác những bài thơ kêu gọi
nhân dân đấu tranh cho tự do, chống lại chính quyền nông nô chuyên chế. Những
năm tháng ở phương Nam đối với Pushkin là những năm tháng tươi đẹp nhất
Tiểu thuyết bằng thơ Evgheni Oneghin (1823 – 1831) Hoàn cảnh sáng tác 5.1823 10.1823 2.1824 1.1826 11.1826 8.1827 11.1827 12.1829
Tiểu thuyết lịch sử: Phản ánh LS qua nhân vật được khắc họa Tranh cãi về tác phẩm:
Thể loại: Thơ hay tiểu thuyết => Tiểu thuyết thơ (Kết hợp giữa tự sự và trữ tình)
+ Phá vỡ khuôn khổ tiểu thuyết và thơ, không đi theo thể thơ truyền thống
Đề tài: Số phận, cuộc sống con người nhân dân Nga, lột trần bộ mặt quý tộc đặc biệt là tầng lớp thanh niên.
Niêm luật: Tuân thủ nghiêm ngặt lOMoAR cPSD| 57855709 Kết cấu: 8 chương
Chương 1: Nỗi buồn chán Chương 2: Nhà thơ Chương 3: Tiểu thư Chương 4: Làng quê Chương 5: Ngày lễ thánh
Chương 6: Cuộc quyết đấu Chương 7: Moskva
Chương 8: Quí tộc thượng lưu
Kết cấu mở; kết cấu vòng tròn luẩn quẩn không thoát ra được
Rút gọn tác phẩm từ 10 chương (tác phẩm hoàn chỉnh năm 1830) còn 8 chương =>
Lược bỏ nhiều khổ thơ Khổ thơ Oneghin
256 khổ thơ với hơn 5000 câu thơ
Một khổ thơ gồm 14 câu
Cách sắp xếp đặc biệt: AbAb CCdd EfEf Gg Niêm luật nghiệt ngã Nhân vật:
Bức tranh sống động về con người, số phận, thời đại tạo nên tổng thể xã hội Nga đầu TK XIX lOMoAR cPSD| 57855709 Lensky Ovegheni Tachiana Olga Oneghin
Ovegheni Oneghin – nhân vật trung tâm
Tên quen thuộc ở nước Nga được Pushkin đặt cho nhân vật => Cái tên gắn với bất cứ
một con người Nga nào trong thế giới quý tộc mà Pushkin miêu tả
Ở thành phố: Sinh ra trong gia đình quý tộc bình thường. Ngay từ khi còn nhỏ đã mổ
côi mẹ, có người cha không quan tâm tới con, đem đến cuộc sống dư dả, đầy đủ. Cả
thế giới quý tộc gọi nhân vật là cuốn từ điển sống nhưng thực chất anh ta chỉ biết một
ít mà thôi. Sống giữa xã hội với trình độ văn hóa què quặt, không đến đầu đến đũa,
“được chăng hay chớ”, Ovegheni Oneghin chán nản.
+ Hợp mốt: Quần áo từ nước ngoài. Bước chân vào buổi dạ tiệc, như một ngôi sao
khiến thế giơi quý tộc trầm trồ
+ Bài trí phòng ốc, đồ dùng cá nhân: Trau chuốt
Những chiếc tàu khảm Xtambul óng ánh
Tượng đồng đen, chiếc lọ sứ mỹ miều
Lọ nước hoa bằng pha lê sắc cạnh
Thêm vào đó là cái lược, gương, pin sét (Khổ 24, chương 1) + Biết cách sống
+ Hành xử trong giao tiếp
Thế giới quý tộc đánh giá con người qua chân dung vẻ ngoài
Nhân vật chán ghét cuộc sống (Pushkin 8 lần nhắc đến sự chán ghét của nhân vật qua
chi tiết “cái ngáp dài”)
Ở trại ấp: Ông bác họ ốm nặng qua đời, Oneghin thừa kế trang trại của ông bác.
Chàng “ha mức tô, giảm thuế”, giải phóng nông nô trong chính trại ấp => Đem đến
cho họ tự do, bị đám quý tộc địa phương gọi là kẻ kì quái lOMoAR cPSD| 57855709
+ Kết bạn với Lensky – thanh niên thích làm thơ vừa du học ở Đức về:
Rồi thành bạn, nhưng hai người thật lạ
Rất khác nhau, như đại dương – núi đá,
Như thơ – văn, như kết thúc – bắt đầu
Như ánh đèn – bóng tối, khác xa nhau (Chường 2, khổ 13)
+ Đấu súng – cái chết của Lensky + Tachiana đi lấy chồng
+ Oneghin đi du lịch trở về gặp Tachiana:
Tôi yêu anh, vẫn yêu như ngày nọ,
(Chẳng việc gì phải che dấu) Nhưng nay
Tôi đã được gả chồng, tuy khác ý
Nhưng là vợ, suốt đời tôi chung thủy (Khổ 34, chương 8)
Tachiana không giấu diếm tình yêu của mình nhưng cô từ chối vì cô biết Oneghin chỉ
yêu bản thân mình, đặt cái tôi của mình lên trên tất cả (Bắt nguồn từ lời từ chối của
Oneghin: Là thiên thần hay là quỷ dữ và đi tìm câu trả lời từ căn phòng làm việc của
Oneghin – thế giới đồ vật, trang sách anh ta đọc, nhận ra Oneghin đi theo chủ nghĩa
vị kỉ, chịu sự ảnh hưởng của nhà kinh tế lớn nước Anh, thần tượng Napoleon.)
Tachiana: Xây dựng nhân vật nữ nổi loạn – vượt ra khỏi khuôn khổ lễ giáo phong
kiến, chuyên chế nông nô để dũng cảm nói lên tình yêu => Hình mẫu lí tưởng cho
người phụ nữ Nga, tâm hồn Nga. Là nàng thơ, là khát vọng của Pushkin về gia đình Tachiana
Cô tiểu thư gắn liền với nông thôn, thiên nhiên, cánh đồng Nga => Cả thế giới của
Pushkin trỗi dậy rực rỡ
Không miêu tả vẻ ngoài mà hướng đến tâm hồn:
Buồn, lặng lẽ, hơi ít nhiều hoang dại
Ngơ ngác nhìn như con nai sợ hãi
Tachiana như cô bé người ngoài lOMoAR cPSD| 57855709
Trong nhà mình mà trông chẳng giống ai (Chương 2, khổ 25)
Trong sáng và thuần khiết, yêu, được yêu, dám bày tỏ tình yêu => Quan niệm mới
trong văn học: Thế nào là tình yêu?
Cuộc sống gia đình: Bố mẹ đặt đâu, con ngồi đấy; cuộc sống trôi đi từ thế hệ này sang thế hệ khác Nghệ thuật
Tương phản: (1) Trong tính cách của mỗi nhân vật: Lensky – người sống thiên về tình
cảm vs Onegheni – người sống thiên về lí trí. (2) tương phản của thế giới quý tộc:
Bác xà ích ngồi thâu đêm đói rét chờ ông chủ đang tham dự một bữa tiệc nào đó; cô
gái làm thâu đêm, cất tiếng hát để ông chủ biết họ vẫn làm việc; Tachiana chờ đợi câu
trả lời của Oneghin. (3) tương phản quý tộc thành phố với quý tộc trại ấp: Quý tộc
trại ấp có tình người
Giúp ta hiểu con người nông nô
Pushkin ngầm đưa vào tác phẩm chế độ chuyên chế tố cáo nông nô Lời nhân vật Nghệ thuật tả Người kể chuyện Chủ đề Gió Biểu tượng Biển Tự do Con chim Tinh thần Bài thơ Tôi yêu em Ngọn lửa tình Ngôn từ:
+ Không sử dụng biện pháp tu từ hay hình ảnh
+ Ngôn từ của cuộc sống đời thường => bản tình ca về tình yêu đơn phương lOMoAR cPSD| 57855709 So sánh Con đường mùa đông Tôi yêu em HCST: Tháng 10/1826
Tháng 10 - thoát khỏi đi đầy Chuyển giao mùa Nhan đề:
Con đường: Không gian chuyển động
Mùa đông: Thời gian của 4 mùa, quy
luật vũ trụ; không gian rộng
Tương phản giữa thời gian và không gian = hẹp và rộng
Con đường mùa đông = con đường đời,
luôn tịnh tiến, chuyển động về phái
trước; con đường chông gai mà con
người phải bước tiếp Kết cấu:
Đối xứng/ đầu cuối tương ứng/ vòng tròn
Sự dịch chuyển/ Tương phản về thời gian. lOMoAR cPSD| 57855709
3 khổ thơ đầu: Nỗi buồn bao trùm chiều kích không gian
Hình ảnh: Lặp đi lặp lại khổ đầu và
cuối: trăng – ban đêm dịch chuyển sang ban mai: sương
Dịch chuyển tâm trạng nhân vật trữ tình
Âm thanh: Tiếng nhạc ngựa >< con
người – bài ca của người xà ích (Nguồn cội)
Nhân vật trữ tình tiến gần tới sự thấu
hiểu, chỗ dựa vững chức trong tinh thần
để vượt thoát khỏi nỗi buồn
Màu sắc: Màu trắng – tuyết, sương lấn
án không gian; vàng – ánh trăng, đen –
con đường, chiều sâu hun hút
Được đặt trong sự tương phản =
mâu thuẫn trong cảm xúc nhà thơ Khổ 4:
Không một ánh lửa, không một mái lều thễm đen
Rừng sâu và tuyết… Ngược chiều tôi
Chỉ những cột sọc chỉ đường
Đơn độc rơi vào tầm mắt
Cột sọc: Điểm mốc quan trọng trong
cuộc đời => Nỗi buồn tràn ngập trong
tâm cảnh không bằng hiện thực nghiệt nga đang đón chờ
Mở ra cánh cửa khác – vượt thoát Khổ 5 + 6
Hình ảnh: Lò sưởi, người phụ nữ
Khát khao tình yêu gia đình, cuộc sống
Điểm tựa tinh thần vững chắc Âm
thanh: Tích tắc – đồng hồ (Đánh thức
con người trở về với thực tại; Thời gian
luôn trôi chảy = cuộc đời con người) Tổng kết:
Ý thức thời gian trôi chảy, hướng tới cội
nguồn; tình yêu thương giúp con người vượt qua mọi chông gai Nỗi buồn sáng trong
Ngôn từ trong sáng, giàu cảm xúc, cô đọng lOMoAR cPSD| 57855709
Truyện ngắn, truyện vừa
Các thành phần trong truyện ngắn
Tình huống truyện luôn là vấn đề quan trọng bậc nhất của nghệ thuật truyện ngắn.
Truyện ngắn thường chỉ tập trung vào một tình huống, một chủ đề nhất định
Nhân vật của truyện ngắn thường là hiện thân cho một trạng thái quan hệ xã hội, ý
thức xã hội hoặc trạng thái tồn tại của con người.
Cốt truyện của truyện ngắn thường diễn ra trong một thời gian, không gian hạn chế,
chức năng của nó nói chung là nhận ra một điều gì đó sâu sắc về cuộc đời và tình người
Kết cấu thường được xây dựng theo nguyên tắc tương phản hoặc liên tưởng
Bút pháp trần thuật của truyện ngắn thường là chấm phá. Yếu tố quan trọng bậc nhất
trong truyện ngắn là những chi tiết cô đúc, có dung lượng lớn và lối hành văn mang
nhiều ẩn ý, tạo cho chiều sâu cho tác phẩm A.S.PUSHKIN Tập truyện ông Belkin Phát súng Bão tuyết Ông chủ hiệu đám ma Người coi trạm Cô tiểu thư nông dân Con đầm Pich HC nước Nga:
1883: Cuộc nổi loạn diễn ra ở nước Nga, sự xuất hiện của các tổ chức CM, mầm
mống mới xuất hiện: Giai cấp tư bản 1861: Cải cách nông nô HC sáng tác
Pushkin nhận ra tầng lớp Nga lúc bấy giờ luôn có khát vọng và tham vọng về một
cuộc sống công bằng trong xã hội, đề cao cái tôi, cái ích kỉ
1833: Hoàn thành xong TP “Con đầm pcih” Ở trại ấp lOMoAR cPSD| 57855709 Kết cấu
Lời đề từ: Con đầm Pich có nghĩa là lời thù địch ngấm ngầm
Chạy theo thời gian tuyến tính
Gồm 6 chương và 1 phần vĩ thanh
+ 6 chương xoay quanh 3 nhân vật: Gherman, bà bá tước, Lizaveta.
Cốt truyện nhân quả Chủ
đề: Số phận con người Nội dung:
Mở đầu: Cuộc sống của các chàng sĩ quan: Chơi bài thâu đêm suốt sáng.
Anh chàng Gherman không bao giờ chơi 1 ván bài, bình tĩnh theo dõi ván bài. Ẩn bên
trong anh là khát khao làm giàu, khát khao đạt được tham vọng.
Hiện thực chân thực của nước Nga, cuộc sống của chàng sĩ quan được lặp đi lặp lại.
Câu chuyện về 3 quân bài len lỏi trong suy nghĩ và cả giấc mơ của Gherman. Giấc
mơ về đống tiền vàng lấp lánh vỡ vựn sau khi tỉnh giấc. Sự đấu tranh giữa 3 lá bài, 1 bên là nguyên tắc sống
Nhân vật Gherman: Người Đức sang sinh sống ở Nga => 2 phong cách sống hoàn
toàn khác/ đối lập nhua. Con người Đức sống theo nguyên tắc, kỉ luật, điều độ, chăm
chỉ. Con người Nga sống xa xỉ, không có mục đích.
Sự công bằng: Đối thoại với bà bá tước: “Bà giữ bí quyết đó cho ai? Cho con cháu
của bà à…Hãy trao bí quyết cho tôi. Tôi là người hiểu giá trị đồng tiền.”. Bí quyết 3
con bài không chỉ là sự giàu có mầ còn là quyền lực và địa vị => Tham vọng đạt đến
đỉnh điểm: Đạt được địa vị = óc tất cả.
Đứng trước lâu đài cổ của bà lão bá tước, nhìn thấy Lizaveta. Chiếm được lòng tin =
lấy được bí quyết 3 quân bài -> Gherman gửi lá thư tình: Ngày 1,2,3,4,5,6 – lá thư bị
khướt từ; ngày thứ 7 – ngày có buổi dạ hội = gặp Lizaveta.
Ngày thứ 7 - Đêm dạ hội:
Thời tiết: Gió gào rú, thổi gió lạnh, bông tuyết dày rơi xuống nhưng Gherman không thấy lạnh.
Thời gian: 10,10h30,12h. Bước chân vào nhà bá tước, lên tầng 2 đứng giữa lựa chọn:
Căn phòng của bà lão bá tước và căn phòng Lizaveta. lOMoAR cPSD| 57855709
Mục đích: Từ thuyết phục đến năn nỉ để lấy được 3 quân bài, chấp nhận bán linh hồn cho quỷ dữ.
Chi tiết: Cầm súng dọa bà tước -> Bá tước chết -> Gherman không hoảng hốt,
Gherman thất vọng vì không có được 3 quân bài -> Gherman sang phòng Lizaveta.
Sau 3 ngày, gia đình làm đám tang cho bà bà tước, kẻ gây tội Gherman đến và nhìn
vào khuôn mặt như đang “giễu cợt” bà bá tước.
Giấc mơ: Gặp bà bá tước, bí quyết 3 quân bài với 2 điều kiện: (1) Sau khi đánh 3
quân bài không được đánh thêm ván nào nữa (2) Lấy Lizaveta. Ám ảnh quân bài: 3,7,xì
Giải ngũ sang Paris đánh bài và làm giàu
Gherman tham gia đánh bạc và đặt cược lớn từ ngày đầu tiên
Ván bài số 3 long trời lở đất với số tiền quá lớn. Kết quả không phải quân át mà là
quân bích => Gherman nhìn quân bài như nhìn thấy bà bá tước đang nháy mắt giễu cợt anh ta.
Ý nghĩa 3 quân bài 3,7,xì: Trở đi trở lại
+ Số 3: Nguyên lí sống “Tiết kiệm, điều độ và chăm chỉ” (Tiết kiệm = gia sản, Chăm
chỉ tạo nên tham vọng của Gherman); “Trong con người anh ta phải có 3 án mạng”,
số 3 gắn liền với bà bá tước – sau 3 ngày, đám tang được tổ chức; quân bài đầu tiên là con số 3.
Trong Kinh thánh, số 3 là số may mắn, hoàn hảo nhất, gắn với chúa ba ngôi.
+ Số 7: Sau 7 ngày, Gherman mới được Lizaveta chấp nhận
Số 7 kết hợp từ số 3 và 4. Số 4 trong kinh thánh = trật tự cuộc sống. Số 3 với 4 là
MQH giữa trời với đất, con người với vũ trụ
+ Con xì (Át): Vị trí cao nhất, làm chủ lá bài. Át = tham vọng
Cả ba con số chính là ẩn ức của Gherman Giai cấp tư bản: + Bà lão bá tước
+ Lizaveta: Con nuôi bà bá tước, phục tùng lão bá tước với tính cách ngang ngược,
hứng chịu mọi thứ từ bà bá tước. “cuộc đời tôi là vậy” , “miếng cơm nhà người nuốt vào đắng miệng”
Con người nhỏ bé dù muốn sống tốt cũng khó đạt được trong XH lOMoAR cPSD| 57855709 Cách tân nghệ thuật
Người kể chuyện: Hàm ẩn, đứng ở ngôi thứ 3, kể chuyện toàn tri, chi phối tác phẩm,
người kể chuyện chuyển góc nhìn đem tới đặc điểm của mỗi nhân vật
Đối thoại: dài. Đặc biệt đối thoại 1 chiều dài 2 trang giữa bà bá tước với Gherman
Kết cấu: Không gian, thời gian
+ Không gian: Hẹp (Căn phòng, căn nhà bà lão bá tước,..): Không gian sinh hoạt, nói
lên số phận con người. Không gian thân phận đứa con nuôi nhưng không khác gì con
hầu của Lizaveta: Giường, tủ, bàn phấn, ngọn nến. Không gian phòng bà bá tước xa
hoa với đồ đạc cổ xưa, có giá trị - bức tượng thánh, chiếc đồng hồ,…
+ Thời gian: Cụ thể. Đều bắt đầu từ chỉ từ thời gian: Ban ngày, ban đêm; thời gian
của từng khoảnh khắc: 10h30,11,12h,1h,2h,… => Câu chuyện hấp dẫn nhờ cách xây
dựng thời gian lồng vào nhịp thở người kể. Đó là thời gian của khoảnh khắc, thời
gian dồn dập khi Gherman chờ gặp bà bá tước, cướp bằng được bí quyết 3 quân bài
=> Đem đến sự trường tồn trong nghệ thuật xây dựng nhân vật của Pushkin
Yếu tố kì ảo mang tính nhận thức, đóng vai trò quan trọng để nói tới bản chất, chiều
sâu trong tâm hồn của con người
Chịu ảnh hưởng VH PT và Vh dân gian: Gắn liền với motif gã cờ bạc; cốt truyện
nhân quả: Kẻ ác bị trừng phạt, người lương thiện như Lizaveta được hạnh phúc; nhân
vật chức năng trong truyện cổ tích: Nhân vật tham vọng – Gherman, bí mật bị đánh
mất – 3 quân bài, tìm bí quyết cần người trợ giúp – Lizaveta. Chịu ảnh hưởng nhà thơ
người Đức về hình ảnh con quỷ Mephistos Liên hệ
Văn xuôi của Pushkin đến với VN nửa đầu TK XX.
1985: Nguyễn Huy Thiệp cho ra đời “Huyền thoại phố phường”. => Sự liên văn bản
trong tác phẩm “Con đầm Pich”.
Nguyễn Huy Thiệp: Xuất thân là một GV miền núi, sau đó trở về miền xuôi viết lên
TP “Huyền thoại phố phường” “Huyền thoại phố phường”:
+ Phố phường – xô bồ, đồng tiền, giai cấp, giàu nghèo.
+ Chàng trai trẻ tên Hạnh sau khi tốt nghiệp ra trường mong muốn ở lại thành phố
làm giàu, cố gắng làm nhiều việc nhưng càng làm càng nghèo. Anh thuê nhà của 1 ng
họ hàng nhưng số tiền nhà mỗi ngày 1 tăng. Trong 1 lần, 1 ng bạn Phúc mời anh ta
đến dự sinh nhật của người cháu. Hải choáng ngợp trước bữa tiệc xa hoa. Đến dự tiệc
không chỉ có người thân mà còn là những người buôn bán với bà Thiều – chị ông
Phúc. Họ ngồi nói chuyện trong tiếng nhạc xập xình, con trai con gái nhảy múa. Ông lOMoAR cPSD| 57855709
Phúc tặng đứa cháu 1 tấm vé xổ số và tặng Hạnh 1 tấm vé hy vọng cả 2 hạnh phúc.
Những người buôn bán và bà Thiều cá cược tấm vé sẽ trúng số độc đắc hay không và
đặt cược 1 chỉ. Con gái bà Thiều làm rơi chiếc nhẫn vào cống. Hạnh xắn ray áo vào
cống mò chiếc nhẫn. Để cảm ơn, bà Thiều mởi Hạnh đi cùng những người buôn bán
lên chùa cầu cho vé số trúng độc đắc. Hạnh suy nghĩ về việc đánh tráo vé xổ số và
đến nhà bà Thiều đổi vé. Đến khi quay vé xổ số, vé của Hạnh lại trúng độc đắc 800k. Hạnh hóa điên. Mottif đồng tiền Tư tưởng truyện:
+ Pushkin: Tham vọng con người về quyền lực và công bằng, sự thay đổi xã hội, hướng đến nhân loại
+ NHT: Bức tranh cuộc sống bấy giờ Người kể:
+ Con đầm Pich: Lạnh lùng, chế giễu, cảm thương
+ Huyền thoại phố phường: Thái độ dửng dưng
Mong muốn có 2 nhóm về
“Chiếc áo khoác” – Gogol: con người bé nhỏ
“Người trong bao” – Shekhop
N.V.Gogol (1809 – 1852) I. Tác giả
Xuất thân trong gia đình quý tộc nghèo
Mong muốn mang bức tranh hiện thực đến TG mình đang sống
24 tuổi, hoàn thành xong chương trình ĐH, đến với XH chuyên chế nông nô
Con đường văn chương bắt đầu với những TP truyện ngắn
Bắt tay vào những TP kịch
Truyện ngắn mang tính chất trào phùng: Xây dựng nhân vật, không gian, thời gian, sự
kiện, chi tiết,… Vở “quan thanh tra”