Thừa kế là gì? Quy định pháp luật về quyền thừa kế

Thừa kế là gì? Quy định pháp luật về quyền thừa kế
1. Thừa kế là gì ? Quy định pháp luật về thừa kế
Theo quy định tại Bộ luật Dân sự, thừa kế là việc chuyển dịch tài sản của
người đã chết cho người còn sống, tài sản để lại được gọi là di sản. Thừa kế
được chia thành thừa kế theo pháp luật và thừa kế theo di chúc.
Thừa kế theo di chúc là việc chuyển dịch tài sản thừa kế của người đã chết
cho người còn sống theo sự định đoạt của người đó khi còn sống. Thừa kế
theo di chúc được quy định tại chương XXII của Bộ luật dân sự năm 2015.
Thừa kế theo pháp luật là việ dịch chuyển tài sản thừa kế của người đã chết
cho người sống theo quy định của pháp luật nếu người chết không để lại di
chúc hoặc để lại di chúc nhưng di chúc không hợp pháp. Thừa kế theo pháp
luật được quy định tại chương XXIII của Bộ luật dân sự năm 2015.
2. Chia thừa kế quyền sử dụng đất đứng tên cha mẹ?
Thưa luật sư, cháu muốn hỏi luật sư việc như sau. Chuyện là: ông nội cháu
ngày xưa có mua một miếng đất nhưng là tiền bố mẹ cháu bỏ ra mua hết
đứng tên ông. Ông không may mất do tai nạn mà anh trai cháu chưa nhận
biết được mặt ông do còn quá nhỏ. Bố mẹ cháu về quê để làm sổ đỏ miếng
đất đó. Do vẫn đứng tên ông nên phải xin chữ ký của tất cả cô bác trong nhà.
Ai cũng ký vì đó là bố mẹ cháu bỏ tiền. Còn có một bác, bác không chịu kí,
bác nói bỏ 50 triệu thì bác mới ký.
Vậy cháu muốn hỏi luật sư là có tất cả 3 người kí rồi. Chỉ còn bác ấy không
chịu ký thì giờ có cách nào làm sổ đỏ không ạ? Không có chữ kí của bác ấy
làm được sổ đỏ không ạ?
Luật sư giải đáp giúp cháu với ạ. Cháu cảm ơn! Trả lời:
Mảnh đất này là do bố mẹ bạn mua nhưng người đứng tên trên sổ lại là ông
nội của bạn. Do không có căn cứ chứng cứ rõ ràng về việc bố mẹ bạn là
người bỏ tiền mua mảnh đất nhưng để cho ông nội đứng tên nên cơ quan
quản lý về đất đai cũng không thể giải quyết sang tên sổ đỏ cho bố mẹ bạn được.
Mảnh đất đó sẽ được xác định là di sản thừa kế. Các bác của bạn có thể tặng
cho di sản thừa kế cho bố mẹ bạn. Người bác còn lại của bạn phản đối thì
vẫn có thể nhận một phần đất là di sản thừa kế. Theo Điều 651 Bộ luật dân sự năm 2015 quy định:
"Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật
1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định
theo thứ tự sau đây:
a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ,
cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại,
bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết;
cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà n
ội, ông ngoại, bà ngoại;
c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người
chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của
người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là
bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột, chắt ruộ
t của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sả n bằng nhau.
3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa k
ế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết,
không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản
hoặc từ chối nhận di sản."
Mỗi người trong hàng thừa kế sẽ được nhận phần di sản bằng nhau.
Bác bạn cũng được xem xét là người thuộc hàng thừa kế thứ nhất. Do đó,
nếu xác định đây là di sản của ông bạn để lại, thì bố bạn sẽ không thể làm sổ
đỏ đứng tên mình bố bạn nếu như bác bạn không đồng ý. Muốn cấp sổ đỏ thì
bố bạn phải nộp hồ sơ để yêu cầu phân chia di sản thừa kế tại Tòa án nhân
dân cấp quận/huyện nơi có bất động sản để giải quyết.
Mặc dù bố mẹ bạn bỏ tiền ra mua đất, nhưng nếu không có bằng chứng
chứng minh thì đây vẫn được xem xét là di sản thừa kế của ông bạn để tiến hành phân chia.
3. Cách chia tài sản thừa kế khi không có di chúc?
Kính chào công ty Luật Minh Khuê. Thưa luật sư, tôi có người bạn đứng tên
sổ đỏ là 2 vợ chồng là A, B, nhưng giờ người chồng chết không để lại di chúc,
bây giờ làm văn bản phân chia tài chia cho vợ và các con nhưng các con còn
nhỏ vậy mẹ là người đại diện pháp luật cho 2 con vậy người vợ có được toàn
quyền quản lý và sử dụng định đoạt toàn bộ quyền sử dụng đất . Bản khai
quan hệ nhân thân bố A chết, A chết, mẹ A, chị gái A, vợ B và 2 cháu nhỏ C,
D được hưởng thừa kế này bằng văn bản này chúng tôi thỏa thuận phân chia
di sản thừa kế nêu trên như sau Mẹ A, chị gái A, ( do 2 cháu C,D còn nhỏ nên
mẹ B là người đại diện pháp luật sẽ quyết định phần thừa kế của 2 cháu) tự
nguyện đồng ý nhường toàn bộ phần thừa kế mà mình được hưởng cho bà B.
Bà B đồng ý nhận toàn bộ phần thừa kế mà các đồng thừa kế nhường cho.
Như vậy sau khi hoàn tất thủ tục thỏa thuận phân chia di sản thừa kế theo
văn bản này bà B được toàn quyền quản lý sử dụng và định đoạt toàn bộ
quyền sử dụng đất. Khi lên văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất thì bảo mẹ
là người giám hộ tự quyết định, định đoạt tài sản của người được giám hộ là
không phù hợp với quy định của pháp luật , vậy tôi phải làm như thế nào?
Tôi xin chân thành cảm ơn! Trả lời:
Vì quyền thừa kế quyền sử dụng đất là của con C và D nên có thể chị B được
đứng tên với tư cách là người đại diện theo pháp luật cho con trên giấy
chứng nhận đó. Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định cha mẹ có
quyền quản lý, định đoạt tài sản của con như sau:
"Điều 76. Quản lý tài sản riêng của con
1. Con từ đủ 15 tuổi trở lên có thể tự mình quản lý tài
sản riêng hoặc nhờ cha mẹ quản lý.
2. Tài sản riêng của con dưới 15 tuổi, con mất năng lực
hành vi dân sự do cha mẹ quản lý. Cha mẹ có thể ủy quyền
cho người khác quản lý tài sản riêng của con. Tài sản
riêng của con do cha mẹ hoặc người khác quản lý được
giao lại cho con khi con từ đủ 15 tuổi trở lên hoặc khi
con khôi phục năng lực hành vi dân sự đầy đủ, trừ trườ
ng hợp cha mẹ và con có thỏa thuận khác.
3. Cha mẹ không quản lý tài sản riêng của con trong trườ
ng hợp con đang được người khác giám hộ theo quy định củ
a Bộ luật dân sự; người tặng cho tài sản hoặc để lại
tài sản thừa kế theo di chúc cho người con đã chỉ định
người khác quản lý tài sản đó hoặc trường hợp khác theo
quy định của pháp luật.
4. Trong trường hợp cha mẹ đang quản lý tài sản riêng c
ủa con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực
hành vi dân sự mà con được giao cho người khác giám hộ
thì tài sản riêng của con được giao lại cho người giám
hộ quản lý theo quy định của Bộ luật dân sự".
"Điều 77. Định đoạt tài sản riêng của con chưa thành
niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự
1. Trường hợp cha mẹ hoặc người giám hộ quản lý tài sản
riêng của con dưới 15 tuổi thì có quyền định đoạt tài sả
n đó vì lợi ích của con, nếu con từ đủ 09 tuổi trở lên
thì phải xem xét nguyện vọng của con.
2. Con từ đủ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi có quyền định đoạ
t tài sản riêng, trừ trường hợp tài sản là bất động sản,
động sản có đăng ký quyền sở hữu, quyền sử dụng hoặc
dùng tài sản để kinh doanh thì phải có sự đồng ý bằng
văn bản của cha mẹ hoặc người giám hộ.
3. Trong trường hợp con đã thành niên mất năng lực hành
vi dân sự thì việc định đoạt tài sản riêng của con do
người giám hộ thực hiện".
Đối chiếu với quy định trên, nếu hai con của chị B dưới 9 tuổi thì việc định
đoạt tài sản là quyền sử dụng đất nêu trên sẽ do chị B định đoạt vì lợi ích của
con. Định đoạt vì lợi ích của con ví dụ như: bán tài sản để lấy tiền phục vụ
cho sinh hoạt, học tập của con. Nếu như con của chị B từ đủ 9 tuổi trở lên tới
dưới 15 tuổi thì phải xem xét nguyện vọng của con. Hoặc trường hợp con của
chị B đã đủ 15 tuổi tới dưới 18 tuổi thì viêc định đoạt tài sản của hai con phải
được sự đồng ý bằng văn bản của chị B là người đại diện theo pháp luật của
hai con C,D. Như vậy, pháp luật không cấm cha mẹ được định đoạt tài sản
của con để chị B có thể lên văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất thì chị B
cần lên khai đầy đủ về ngày tháng năm sinh của con để văn phòng đăng ký
quyền sử dụng đất có thể xác định là người con đó có đủ tuổi để định đoạt tài
sản của mình không và cần chứng minh rằng chị B Là người đại diện theo pháp luật cho hai con C,D.
4. Cách thức chia tài sản thừa kế cho cháu như thế nào ?
Thưa Luật sư, người chủ hộ chết rồi thì cháu được thừa kế như thế nào ? Xin cảm ơn! Luật sư tư vấn:
Trường hợp bạn hỏi không nói rõ chủ hộ chết có để lại di chúc hay không.
Căn cứ Bộ luật dân sự năm 2015, Tôi xin được đưa ra 2 trường hợp
Trường hợp 1: Người chết để lại di chúc.
Điều 627 Bộ luật dân sự năm 2015 quy định về hình thức di chúc như sau: Di
chúc phải được lập thành văn bản; nếu không thể lập được di chúc bằng văn
bản thì có thể di chúc miệng.
Người thuộc dân tộc thiểu số có quyền lập di chúc bằng chữ viết hoặc tiếng nói của dân tộc mình.
"Điều 630: Di chúc hợp pháp
1. Di chúc hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây:
a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập
di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;
b) Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật,
không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái
quy định của luật.
2. Di chúc của người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ
mười tám tuổi phải được lập thành văn bản và phải được
cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.
3. Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của ngư
ời không biết chữ phải được người làm chứng lập thành
văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.
4. Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực
chỉ được coi là hợp pháp, nếu có đủ các điều kiện được
quy định tại khoản 1 Điều này.
5. Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người di chúc
miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nh
ất hai người làm chứng và ngay sau khi người di chúc mi
ệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép l
ại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn 05 ngày làm
việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuố
i cùng thì di chúc ph ải được công chứng viên hoặc cơ
quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm
chỉ của người làm chứng".
Trường hợp này người nhận di sản thừa kế là những người được chỉ định
trong di chúc. Hay nói cách khách người thừa kế phụ thuộc vào nội dung của
di chúc. Người thùa kế có quyền nhận di sản do người chết để lại theo sự
định đoạt trong di chúc. Như vậy người thừa kế muốn cho cháu thì trước tiên
phải nhận di sản thừa kế. Nếu là bất động sản hay tài sản phải đăng kí người
thừa kế phải làm thủ tục sang tên (căn cứ vào di chúc) rồi mới có thể làm thủ
tục tặng cho cháu bằng văn bản và được công chứng.
Trường hợp 2: Người chết không để lại di chúc
Trường hợp này sẽ áp dụng phân chia theo pháp luật. Điều 651 Bộ luật dân
sự năm 2015 quy định về người thừa kế theo pháp luật
"Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật
1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:
a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ,
cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại,
bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết;
cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà n
ội, ông ngoại, bà ngoại;
c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người
chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của
người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là
bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột, chắt ruộ
t của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sả n bằng nhau.
3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa
kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết,
không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sả
n hoặc từ chối nhận di sản.".
5. Tư vấn thừa kế theo di chúc có yếu tố nước ngoài
Thưa luật sư, Em có câu hỏi muốn hỏi luật sư ạ! Chào luật sư em xin được
hỏi trong thừa kế theo di chúc có yếu tố nước ngoài thì có ý nghĩa gì đối với
người lập di chúc và đối với người nhận di chúc ?
Mong được luật sư tư vấn, giải đáp. Em cảm ơn luật sư! Trả lời:
Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho
người khác sau khi chết. Di chúc thể hiện quyền tự do của mỗi cá nhân trong
việc định đoạt tài sản của mình. Khi giao lưu kinh tế ngày càng phát triển thì
việc sở hữu tài sản ở nước ngoài ngày càng trở nên phổ biến, vấn đề thừa kế
di chúc có yếu tố nước ngoài từ đó cũng được đặt ra.
Theo quy định tại Điều 663 Bộ luật dân sự năm 2015 thì quan hệ dân sự có
yếu tố nước ngoài là quan hệ dân sự thuộc một trong các trường hợp sau đây:
+ Có ít nhất một trong các bên tham gia là cá nhân, pháp nhân nước ngoài;
+ Các bên tham gia đều là công dân Việt Nam, pháp nhân Việt Nam nhưng
việc xác lập, thay đổi, thực hiện hoặc chấm dứt quan hệ đó xảy ra tại nước ngoài;
+ Các bên tham gia đều là công dân Việt Nam, pháp nhân Việt Nam nhưng
đối tượng của quan hệ dân sự đó ở nước ngoài.
Từ quy định trên có thể xây dựng một số trường hợp thừa kế tài sản có yếu tố nước ngoài như sau:
- Người để lại tài sản là người nước ngoài hoặc người Việt Nam định cư ở nước.
- Người thừa kế tài sản là người nước ngoài hoặc người Việt Nam định cư ở nước.
-Tài sản thừa kế ở nước ngoài.
5.1 Ý nghĩa chung của việc thừa kế theo di chúc có yếu tố nước ngoài:
+ Việc đưa ra các quy phạm pháp luật về quan hệ thừa kế có yếu tố nước
ngoài có ý nghĩa vô cùng quan trọng, đặc biệt trong tình hình hiện nay khi Việt
Nam đang hội nhập mạnh mẽ với thế giới không chỉ trên lĩnh vực kinh tế mà
còn cả những mối quan hệ xung quanh đời sống giữa người Việt Nam với
bạn bè quốc tế. Do quốc gia khác nhau dẫn tới chế độ sở hữu khác nhau,
cùng với sự ảnh hưởng của các yếu tố khác như chế độ chính trị – xã hội,
kinh tế, văn hóa, tôn giáo, phong tục tập quán,… nên pháp luật về thừa kế
của các nước có sự khác nhau. Điều đó làm phát sinh yêu cầu cần có các
quy phạm pháp luật giải quyết mối quan hệ thừa kế này khi nó vượt ra khỏi
phạm vi điều chỉnh của pháp luật trong nước, sao cho thật thỏa đáng và đảm
bảo được công bằng cho các bên.
+ Vậy xây dựng và bổ sung các quy phạm pháp luật điều chỉnh quan hệ thừa
kế có yếu tố nước ngoài là không thể thiếu trong mục tiêu làm hoàn thiện và
tiến bộ hơn pháp luật nước ta.
5.2 Ý nghĩa đối với người lập di chúc:
- Trước hết, lập di chúc có ý nghĩa quan trọng trong đó là người đó có thể biết
được ý nguyện của họ sau khi họ mất. Như cách thức an táng, nơi an táng,
người sẽ quản lý chăm lo cho nhà thờ của gia tộc. Không cho phép chuyển
nhượng tài sản mang ý nghĩa của gia đình, dòng họ như nhà thờ cúng, đất an
táng...tài sản khác mang ý nghĩa của gia tộc mà họ không cho phép bán
- Trong cuộc sống chúng ta không thể nào lường trước được những gì sẽ xảy
đến với mình nên việc lập di chúc là một việc hết sức cần thiết, thể hiện được
ý chí nguyện vọng của mình
- Vì việc lập di chúc là để thể hiện tâm nguyện của mình, di chúc còn là sự
thể hiện của ý chí cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết
- Di chúc sẽ liệt kê tất cả tài sản của bạn, có thể tránh được những thất thoát không đáng có.
5.3 Ý nghĩa đối với người hưởng di chúc:
- Thừa hưởng và thể hiện được ý nguyện của người đã để lại di chúc
- Hạn chế được những xung đột, tranh chấp tài sản hay những lợi ích liên
quan giữa những người mà mình yêu quý, tránh những cuộc khởi kiện mà
mất tình anh em không đáng có.
- Là một điều gì đó rất đỗi thiêng liêng khi được nhận một cái gì đó từ người thân của mình
Document Outline

• Thừa kế là gì? Quy định pháp luật về quyền thừa kế
  • 1. Thừa kế là gì ? Quy định pháp luật về thừa kế
  • 2. Chia thừa kế quyền sử dụng đất đứng tên cha mẹ?
  • 3. Cách chia tài sản thừa kế khi không có di chúc?
  • 4. Cách thức chia tài sản thừa kế cho cháu như thế
  • 5. Tư vấn thừa kế theo di chúc có yếu tố nước ngoà
    • 5.1 Ý nghĩa chung của việc thừa kế theo di chúc có
    • 5.2 Ý nghĩa đối với người lập di chúc:
    • 5.3 Ý nghĩa đối với người hưởng di chúc: