Tiểu luận: Xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc | Triết học Mác Lênin
Tiểu luận học phần Triết học Mác Lênin với đề tài: "Xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc" của Đại học Quốc gia Hà Nội giúp bạn tham khảo và hoàn thành tốt bài tiểu luận của mình đạt kết quả cao.
Preview text:
lOMoAR cPSD|27879799 LỜI MỞ ĐẦU
Văn hoá Việt Nam là thành quả hàng nghìn năm lao động sáng tạo, đấu tranh
kiên cường dựng nước và giữ nước của cộng đồng các dân tộc Việt Nam, là kết quả
giao lưu và tiếp thụ tinh hoa của nhiều nền văn minh thế giới để không ngừng hoàn
thiện mình. Văn hoá Việt Nam đã hun đúc nên tâm hồn, khí phách, bản lĩnh Việt
Nam, làm rạng rỡ lịch sử vẻ vang của dân tộc là tổng thể những giá trị vật chất và
tinh thần do cộng đồng các dân tộc Việt Nam sáng tạo ra trong quá trình lịch sử. Văn
hóa đã trở thành nền tảng quan trọng tạo nên nguồn sức mạnh to lớn giúp dân tộc
Việt Nam chiến thắng mọi kẻ thù xâm lược, khắc phục mọi khó khăn, thử thách trong
đấu tranh dựng nước và giữ nước.Trong thời đại Hồ Chí Minh, với đường lối đúng
đắn và sáng tạo của Đảng ta, văn hoá Việt Nam tiếp tục được phát huy, đã góp phần
quyết định vào những thắng lợi to lớn của nhân dân ta trong sự nghiệp đấu tranh giải
phóng dân tộc và xây dựng chủ nghĩa xã hội.Đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại
hoá đất nước, thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc vì “dân
giàu, nước mạnh, xã hội công bằng văn minh”, là sự nghiệp xây dựng và sáng tạo to
lớn của nhân dân ta, đồng thời là một quá trình cải biến xã hội sâu sắc, đòi hỏi phát
huy khả năng và trí tuệ ở mỗi con người Việt Nam. Sự thay đổi cơ cấu kinh tế, kết
cấu xã hội, nhu cầu tăng nhanh về văn hoá, v.v. là những yếu tố làm thay đổi nhiều
mặt đời sống văn hoá dân tộc.Những thành tựu của cách mạng khoa học - công nghệ
thế giới cùng với việc mở rộng giao lưu quốc tế là cơ hội để chúng ta tiếp thụ những
thành quả trí tuệ của loài người, đồng thời cũng đặt ra những thách thức mới trong
việc giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc.
Đại hội lần thứ VII (tháng 6 năm 1991) của Đảng Cộng sản đã thông qua Cương
lĩnh xây dựng đất nước trong thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội, trong đó Cương
lĩnh đã xác định nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc là một trong sáu đặc
trưng cơ bản của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. Hội nghị lần thứ năm Ban 1 lOMoAR cPSD|27879799
Chấp hành Trung ương Đảng khóa VIII đã ra nghị quyết riêng về xây dựng và phát
triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Đại hội đại biểu toàn
quốc lần thứ IX của Đảng tiếp tục khẳng định: "Xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm
đà bản sắc dân tộc vừa là mục tiêu vừa là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế -
xã hội".Tháng 7-2004, Hội nghị lần thứ mười Ban Chấp hành Trung ương khóa IX
đã ra Kết luận Về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII) về xây
dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc trong những năm sắp
tới. Đại hội lần thứ X của Đảng (4-2006) khẳng định: “Tiếp tục phát triển sâu rộng
và nâng cao chất lượng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, gắn kết chặt
chẽ và đồng bộ hơn với phát triển kinh tế - xã hội, làm cho văn hóa thấm sâu vào mọi
lĩnh vực của đời sống xã hội”. Như vậy, nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân
tộc vừa là mục tiêu phấn đấu .vừa là một nhiệm vụ trọng yếu trong thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội.
Nhận thức toàn diện và sâu sắc về phương hướng, đặc trưng, nhiệm vụ và giải
pháp để xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân
tộc là một trong những yêu cầu cấp thiết để tạo nên sự thống nhất và đồng thuận xã
hội, tạo động lực cho việc triển khai các nghị quyết của Đảng về lĩnh vực văn hóa
trong thời kỳ đổi mới hiện nay. Đồng thời, đây cũng là cơ sở để chúng ta kế thừa
những quan điểm và thành tựu lý luận này để xây dựng và phát triển văn hoá Việt
Nam giai đoạn 2011 – 2020.
Quan điểm “Nền văn hóa mà chúng ta đang xây dựng là nền văn hóa tiên
tiến đậm đà bản sắc dân tộc” sẽđược phân tích rõ hơn thông qua những nội dung chính sau đây :
1. Nhận thức về nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc của Việt Nam.
2.Nền văn hóa Việt Namlà nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc.
3. Thực trạng và giải pháp tiếp tụcxây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến
đậm đà bản sắc dân tộc. 2 lOMoAR cPSD|27879799
Chương 1 – NHẬN THỨC VỀ NỀN VĂN HÓA
1.1 Khái quát về văn hóa:
Văn hóa là sản phẩm của loài người, văn hóa được tạo ra và phát triển trong
quan hệ qua lại giữa con người và xã hội. Song, chính văn hóa lại tham gia vào việc
tạo nên con người, và duy trì sự bền vững và trật tự xã hội. Văn hóa được truyền từ
thế hệ này sang thế hệ khác thông qua quá trình xã hội hóa. Văn hóa được tái tạo và
phát triển trong quá trình hành động và tương tác xã hội của con người. Văn hóa là
trình độ phát triển của con người và của xã hội được biểu hiện trong các kiểu và hình
thức tổ chức đời sống và hành động của con người cũng như trong giá trị vật chất và
tinh thần mà do con người tạo ra.
Khái niệm về văn hóa: Từ văn hóa có rất nhiều nghĩa. Trong tiếng việt,văn hóa
được dùng theo nghĩa thông dụng để chỉ học thức,lối sống. Theo nghĩa chuyên biệt
để chỉ trình độ phát triển của một giai đoạn. Trong khi theo nghĩa rộng,thì văn hóa
bao gồm tất cả,từ những sản phẩm tinh vi,hiện đại,cho đến tín ngưỡng,phong tục,lối sống. .
Theo Đại từ điển tiếng Việt của Trung tâm Ngôn ngữ và Văn hóa Việt Nam Bộ
Giáo dục và đào tạo, do Nguyễn Như Ý chủ biên, NXB Văn hóa – Thông tin, xuất
bản năm 1998, thì: "Văn hóa là những giá trị vật chất, tinh thần do con người sáng tạo ra trong lịch sử".
Trong Từ điển tiếng Việt của Viện Ngôn ngữ học, do NXB Đà Nẵng và Trung
tâm Từ điển học xuất bản năm 2004 thì đưa ra một loạt quan niệm về văn hóa:
̶ Văn hóa là tổng thể nói chung những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo
ra trong quá trình lịch sử. -văn hóa là một hệ thống hữu cơ các giá trị vật chất và tinh
thần do con người sng1 tạo và tích lũy qua quá trình hoạt động thực tiễn,trong sự
tương tác giữa con người với môi trường tự nhiên xã hội. 3 lOMoAR cPSD|27879799
̶ Văn hóa là những hoạt động của con người nhằm thỏa mãn nhu cầu đời sống tinh thần (nói tổng quát);
̶ Văn hóa là tri thức, kiến thức khoa học (nói khái quát);
̶ Văn hóa là trình độ cao trong sinh hoạt xã hội, biểu hiện của văn minh;
̶ Văn hóa còn là cum từ để chỉ một nền văn hóa của một thời kỳ lịch sử cổ xưa, được xác
định trên cơ sở một tổng thể những di vật có những đặc điểm giống nhau, ví dụ Văn
hóa Hòa Bình, Văn hóa Đông Sơn
Trong cuốn Xã hội học Văn hóa của Đoàn Văn Chúc, Viện Văn hóa và NXB
Văn hóa - Thông tin, xuất bản năm 1997, tác giả cho rằng: Văn hóa – vô sở bất tại:
Văn hóa - không nơi nào không có! Điều này cho thấy tất cả những sáng tạo của con
người trên nền của thế giới tự nhiên là văn hóa; nơi nào có con người nơi đó có văn hóa.
Trong cuốn Tìm về bản sắc văn hóa Việt Nam, PGS.TSKH Trần Ngọc Thêm
cho rằng: Văn hóa là một hệ thống hữu cơ các giá trị vật chất và tinh thần do con
người sáng tạo và tích lũy qua quá trình hoạt động thực tiễn, trong sự tương tác giữa
con người với môi trường tự nhiên và xã hội của mình.
Theo tổ chức giáo dục và khoa học của Liên Hiệp Quốc UNESCO: Văn hóa bao
gồm tất cả những gì làm cho dân tộc này khác với dân tộc kia.
Như vậy, có thể thấy rằng: Văn hóa là tất cả những giá trị vật thể do con người
sáng tạo ra trên nền của thế giới tự nhiên.
1.2 Mối quan hệ giữa bản sắc dân tộc với tính hiện đại:
Văn hóa - dân tộc là hai phạm trù khác nhau nhưng liên quan chặt chẽ với nhau
vì sự khác nhau giữa các dân tộc là sự khác nhau về văn hóa. Bản sắc mỗi dân tộc
được thể hiện tập trung ở bản sắc văn hóa của chính dân tộc đó. Mặt khác, chính đời
sống văn hóa và giá trị tinh thần của một dân tộc là dấu hiệu để đánh giá nền văn hóa
đó ở trình độ nào, thuộc các cộng đồng nào trên thế giới. Như vậy, đánh mất bản sắc 4 lOMoAR cPSD|27879799
văn hóa riêng là đánh mất dân tộc. Người Việt Nam yêu nước, căm thù giặc mà đoàn
kết đấu tranh, bảo vệ chủ quyền và độc lập của đất nước. Đó là biểu hiện của tinh
thần dân tộc, ý thức giữ gìn những gì thuộc về Việt Nam. Nhân dân ta đấu tranh với
kẻ thù không chỉ bằng vũ khí, súng đạn mà bằng cả văn hóa. Trong các thời kỳ cách
mạng, văn hóa được coi là một mặt trận. Văn hóa trở thành một vũ khí sắc bén để
đấu tranh với kẻ thù. Nó có thể phát huy được hiệu quả đấu tranh khi mang trong
mình bản sắc, truyền thống dân tộc.
Bản sắc dân tộc còn đậm nét cả trong các hình thức biểu hiện mang tính dân tộc
độc đáo. Bảo vệ bản sắc dân tộc phải gắn kết với mở rộng và giao lưu quốc tế, tiếp
thu có chọn lọc những cái hay, cái tiến bộ trong văn hóa các dân tộc khác. Giữ gìn
bản sắc dân tộc phải đi liền với chống lạc hậu, lỗi thời trong phong tục, tập quán, lề
lối cũ”. Đây chính là hệ thống quan điểm mang tính nhất quán của việc xây dựng và
phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, đồng thời mang
tính quốc tế vô sản sâu sắc. Song, để thấy rõ hơn hệ thống quan điểm thống nhất
trong quá trình hiện đại hóa văn hóa Việt Nam cũng như việc xây dựng nền văn hóa
mới, chúng ta cũng cần nhận thức rõ mối quan hệ giữa tính đa dạng văn hóa và việc
giữ gìn, phát huy bản sắc riêng của văn hóa các dân tộc trong nền văn hóa Việt Nam thống nhất. 5 lOMoAR cPSD|27879799
Chương 2:NỀN VĂN HÓA VIỆT NAM LÀ NỀN VĂN HÓA
TIÊN TIẾN, ĐẬM ĐÀ BẢN SẮC DÂN TỘC.
2.1 Nền Văn Hóa tiên tiến:
Nghị quyết hội nghị Trung Ương 5 khoá VII nêu rõ : “tiên tiến là yêu nước và
tiến bộ mà nội dung cốt lỏi là lý tưởng độc lập dân tộc và Chủ Nghĩa Xã Hội theo
Chủ Nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, nhằm mục tiêu tất cả vì con người,
vì hạnh phúc và sự phát triển phong phú, tự do, toàn diện của con người trong mối
quan hệ hài hoà giữa cá nhân và cộng đồng, giữ Xã Hội và tự nhiên. Tiên tiến không
chỉ về nội dung tư tưởng mà cả trong hình thức biểu hiện, trong các phương tiện chuyển tải nội dung.
Trước khi chúng ta nói về nền văn hóa thì chúng ta hãy hiểu “Nền” theo nghĩa đen, nghĩa bóng là gì: -
Nền là nền móng, nền tảng cho mọi sự việc, là cái căn bản nhất cho mọi
thứ. - Theo từ điển Việt – Việt: Nền là mặt phẳng bên dưới của các buồng, phòng
ở; là lớp đất đá ở bên dưới dùng để đỡ móng nhà; lớp đất đá cứng, chắc ở sâu bên
dưới của ruộng, lòng sông, lòng đường; cái được trải rộng ra và làm nổi lên những gì ở trên đó.
Theo đó nền văn hóa tiên tiến là nền văn hóa đã được chắt lọc trên nền văn hóa
truyền thống, loại bỏ đi những cổ hủ lạc hậu, những hủ tục mang tính phản khoa học,
chỉ để lại những văn hóa truyền thống tốt đẹp đầy tính nhân văn để biểu trưng cho
dân tộc. Và tiếp thu nền văn hóa phương Tây hay các nước văn hóa phương Đông
khác những sự tân tiến nhưng chọn lọc chỉ tiếp nhận những cái tốt đẹp phù hợp với
truyền thống, đạo đức con người Việt Nam trong thời đại hiện nay.
Như vậy, nền văn hóa tiên tiến có thể được cụ thể hoá bằng những khiá cạnh cơ bản sau: 6 lOMoAR cPSD|27879799 -
Tiên tiến về trình độ học vấn, về dân trình độ khoa học và công nghệ; -
Tiên tiến về tư tưởng, đạo đức, tinh thần, tình cảm lối sống; -
Tiên tiến còn là sự kết hợp giữa hiện đại và truyền thống cả về hình thức vànội dung. -
Nền văn hóa tiên tiến Việt Nam là sự kết hợp truyền thống dân tộc với
Chủnghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh.Đại hội IX của Đảng khẳng định:
“Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những
vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, là kết quả của sự vận dụng và phát triển sáng
tạo chủ nghĩa Mác-Lênin vào điều kiện cụ thể của nước ta, kế thừa và phát triển các
giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại”.
Đó là nền văn hóa mang tính nhân văn, nhân đạo sâu sắc, phản ánh mối quan
hệ hài hòa giữa con người với con người, con người và tự nhiên, phát triển vì sự phát
triển toàn diện và hạnh phúc con người: -
Mọi hoạt động giáo dục, văn hóa, nghệ thuật của từng cá nhân của tập thể
vàcủa nhà nước vào xây dựng nền văn hóa vối nội dung như trân Dân tộc Việt Nam
có nền văn hóa lâu đời giàu tinh hoa và giá trị sáng tạo sức mạnh văn hóa ấy đã được
tôi luyện, thử thách và phát huy trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước. Đảng Cộng
Sản Việt Nam coi trọng xây dựng và phát triển văn hóa và trong thực tế đã lãnh đạo
sự nghiệp đó đạt được những thành tựu to lớn. Hơn bảy thập kỷ quadưới sự lãnh đạo
của Đảng truyền thống văn hóa dân tộc Việt Nam đã được khơi dậy và phát huy. -
Tuy rất tự hào với truyền thống khẳng định những giá trị cao đẹp của
nềnvăn hóa nước nhà nhưng chúng ta cũng thừa nhận có những nếp suy nghĩ, những
tập quán lạc hậu có hại cho việc nâng cao ời sống vật chất và tinh thần những của
người dân cần phải xoá bỏ hoặc sửa đổi. -
Gần đây những biểu hiện tiêu cực trong hoạt động kinh tế , văn hóa trong
lốisống một bộ phận người dân, sự lan tràn các văn hóa phẩm độc hại, tệ nạn mê tín
dị đoan, sự phát triển các tệ nạn xã hội đang làm mọi người lo lắng Đảng ta lãnh đạo 7 lOMoAR cPSD|27879799
các cơ quan nhà nước, các đoàn thể và nhân dân kiên quyết khắc phục các hiện tượng
tiêu cực ấy, lập lại trật tự quản lý văn hóa, phòng và chống các tệ nạn xã hội, đẩy
mạnh công cuộc phát triển văn hóa xây dựng nếp sống lành mạnh có văn hóa.
2.2 Nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc:
Bản sắc văn hóa của một dân tộc là những đặc trưng về văn hóa, về đời sống
tinh thần của dân tộc ấy, chỉ dân tộc ấy mới, là những nét đặc biệt , độc đáo về tinh
thần về văn hóa, về cách sống và sực sáng tạo để phân biệt với dân tộc này với dân
tộc khác. Mất bản sắc văn hóa dân tộc tức là dân tộc đã bị đồng hoá chỉ còn lại cái vỏ vật chất.
Bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam là hạt nhân của tinh thần sáng tạo của dân
tộc truyền từ đời này sang đời khác, được làm giàu thêm bằng kinh nghiệm cuộc
sống và sự sáng tạo của các thế hệ. Đó là truyền thống được tạo ra và hun đúc trong
lịch sự hình thành và phát triển của dân tộc.
Bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam là tổng hợp các giá trị tinh thần của dân tộc.
Nghị quyết Trung ương V đã nêu rõ :”Bản sắc dân tộc bao gồm những giá trị bền
vững, những tinh hoa của những cộng đồng của các dân tộc Việt Nam được vun đắp
nên qua lịch sử hàng ngàn năm đấu tranh dựng nước và giữ nước. Đó là lòng yêu
nước nồng nàn, ý chí tự cường dân tộc, tinh thần đoàn kết , ý thức cộng đồng gắn kết
cá nhân - gia đình-làng xã-tổ quốc,lòng nhân ái khoan dung, trọng nghĩa tình, đạo lý,
đức tính cần cù, sáng tạo trong lao động, sự tinh tế trong ứng xử, tính giản dị trong
lối sống… Bản sắc văn hóa dân tộc còn đậm nét trong các hình thức biểu hiện mang
tính dân tộc độc đáo”
Qua đó ta thấy rằng bản sắc văn hóa là tổng hợp các giá trị tinh thần của dân tộc. Thể hiện :
- Lòng yêu nước, quê hương, tinh thần bất khuất chiến đấu cho độc lập tự do. 8 lOMoAR cPSD|27879799
- Tinh thần nhân nghĩa, nhân ái, sống có tình nghĩa, thuỷ chung trong gia đình, với
làng xóm, với cộng đồng, yêu thương quý trọng con người.
- Tinh thần tôn trọng lẽ phải yêu quý cái đẹp, cái hay. - Sự tế nhị trong tâm hồn trong phong cách giao tiếp.
Nói nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc Việt Nam là nói đến các hoạt động văn
hóa, sinh hoạt văn hóa, sáng tạo văn hóa, tác phẩm văn hóa phải thể hiện được rõ
nét và sâu sắc các giá trị tinh thần của dân tộc. Những giá trị ấy đến nay còn được
lưu lại trong nhân dân, trong xã hội , qua các di sản lịch sử và văn hóa.
Bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam bao gồm sự thống nhất trong tính đa dạng và
phong phú của nền văn hóa Việt Nam tức là bao gồm các sắc thái và các giá trịVăn
hóa của các dân tộc anh em trên đất nước Việt Nam , của các vùng, các địa phương trong nước. 9 lOMoAR cPSD|27879799
CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP TIẾP TỤC
XÂY DỰNG NỀN VĂN HÓA VIỆT NAM TIÊN TIẾN ĐẬM ĐÀ BẢN SẮC DÂN TỘC.
3.1 Chủ trương xây dựng nền văn hoá tiên tiến đậm đà bản sắc
dân tộc ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay:
Xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; xây dựng con người,
nâng cao đời sống nhân dân, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội. Theo quan niệm
của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, văn hóa hiểu theo nghĩa chung
là toàn bộ giá trị của đời sống xã hội. Để xây dựng xã hội dân chủ, công bằng, văn
minh, phải lấy văn hóa làm nền tảng tinh thần. Đại hội XI khẳng định: "Xâydựng nền
văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, phát triển toàn diện, thống nhất
trong đa dạng, thấm nhuần sâu sắc tinh thần nhân văn, dân chủ, tiến bộ; làm cho văn
hóa gắn kết chặt chẽ và thấm sâu vào toàn bộ đời sống xã hội, trở thành nền tảng tinh
thần vững chắc, sức mạnh nội sinh quan trọng của phát triển".
Phát huy chủ nghĩa yêu nước và truyền thống đại đoàn kết dân tộc, ý thức độc
lập tự chủ, tự cường, xây dựng, bảo vệ Tổ quốc là những giá trị tinh thần cao đẹp của
dân tộc Việt Nam. Những giá trị này đã được giữ gìn, bảo lưu sáng tạo, và phát huy
qua các thế hệ trở thành truyền thống văn hóa dân tộc, là cơ sở để liên kết xã hội và
liên kết các thế hệ, tạo nên sức sống bất diệt của dân tộc Việt Nam.
Trong sự nghiệp đổi mới hiện nay, truyền thống yêu nước và đại đoàn kết dân
tộc đóng vai trò nền tảng và là động lực để chúng ta xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Vì
vậy, kế thừa và phát huy những giá trị văn hóa tiêu biểu, truyền thống lịch sử tốt đẹp
của dân tộc, bổ sung vào đó những nội dung mới, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất
nước vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh là yêu
cầu hàng đầu đối với việc xây dựng nền văn hóa hiện nay. 10 lOMoAR cPSD|27879799
Xây dựng và phát triển nền văn hóa tiên tiến, đâm đà bản sắc dân tộc là một yêu
cầu cần thiết trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội
nhập quốc tế. Phương hướng phát triển này vừa giữ gìn và phát huy được bản sắc và
bản lĩnh văn hóa dân tộc, vừa tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại để phát triển không
ngừng, đạt tới trình độ tiên tiến của các nước trong khu vực và thế giới.
Như vậy sẽ có nền văn hóa tiên tiến nhưng đậm đà bản sắc dân tộc, không chấp
nhận triệt để nền văn hóa truyền thống dân tộc mà phủ nhận hoàn toàn nền văn hóa
tiên tiến phương Tây, mà cũng không chấp nhận hoàn toàn nền văn hóa tiên tiến
phương Tây mà phủ nhận nền văn hóa truyền thống, mà đó là sự chọn lựa giữa hai
nền văn hóa ấy cái gì đẹp thì chấp nhận một cách hài hòa giữa văn hóa cũ và văn hóa mới .
3.2 Thành tựu đạt được:
Nhìn một cách tổng quát, trong những năm 1986-2005, nền văn hoá nước ta đạt
được những thành tựu nổi bật sau:
Văn hóa góp phần củng cố niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng,
tham gia tích cực vào sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, góp phần
xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Tính chủ động, sáng tạo, tính tích cực xã hội của nhân dân bước đầu được phát
huy; dân chủ trên các lĩnh vực của đời sống xã hội được mở rộng.
Đã phát huy được tính tích cực tự giác của nhân dân tham gia vào các hoạt động
văn hóa, đặc biệt là cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”
để tạo nên sự chuyển biến bước đầu và là tiền đề quan trọng để văn hóa Việt Nam
tiếp tục phát triển đúng hướng và vững chắc. 11 lOMoAR cPSD|27879799
Văn hóa đã trở thành một nội dung quan trọng trong các hoạt động của cấp ủy
đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể các cấp, từng bước gắn bó chặt
chẽ với các nhiệm vụ kinh tế, xã hội.
Di sản văn hóa dân tộc được giữ gìn và phát huy nhằm phục vụ đời sống tinh thần của nhân dân.
Nhiều giá trị văn hóa và sản phẩm văn hóa mới được hình thành, góp phần nâng
cao đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân.
Hoạt động văn học, nghệ thuật, thông tin, báo chí được mở rộng, có nhiều thành
tựu đóng góp tích cực cho sự nghiệp đổi mới.
Đời sống văn hóa của nhân dân ở vùng dân tộc thiểu số, ở vùng gặp khó khăn
như miền núi, hải đảo, biên giới được cải thiện.
Giao lưu quốc tế về văn hóa được mở rộng, việc quảng bá hình ảnh dân tộc và
văn hóa Việt Nam ra nước ngoài được chú ý. Việc thể chế hóa các nghị quyết của
Đảng được coi trọng, tạo hành lang pháp lý phù hợp và thông thoáng cho nhân dân
và đội ngũ trí thức, văn nghệ sĩ hoạt động và sáng tạo văn hóa. 3.3 Hạn chế :
Bên cạnh những thành tựu, nền văn hoá nước ta cũng còn những hạn chế sau:
̶ Những thành tựu và tiến bộ đạt được trên lĩnh vực văn hóa chưa tương xứng và vững
chắc, chưa đủ để tác động có hiệu quả đối với các lĩnh vực của đời sống xã hội, đặc
biệt là lĩnh vực tư tưởng, đạo đức, lối sống.
̶ Sự suy thoái về phẩm chất, đạo đức, lối sống tiếp tục diễn biến phức tạp, có một số mặt
nghiêm trọng hơn, tổn hại không nhỏ đến uy tín của Đảng và Nhà nước, niềm tin của nhân dân. 12 lOMoAR cPSD|27879799
̶ Sự phát triển của văn hóa chưa đồng bộ và chưa tương xứng với tăng trưởng kinh tế,
thiếu gắn bó với nhiệm vụ xây dựng và chỉnh đốn Đảng là một trong những nguyên
nhân ảnh hưởng đến quá trình phát triển kinh tế và nhiệm vụ xây dựng Đảng.
̶ Việc xây dựng và phát triển toàn diện con người Việt Nam trong thời kỳ công nghiệp
hóa, hiện đại hóa chưa tạo ra được sự chuyển biến rõ rệt.
̶ Môi trường văn hóa còn bị ô nhiễm bởi các tệ nạn xã hội, sự lan tràn của các sản phẩm
và dịch vụ văn hóa mê tín, dị đoan, độc hại, thấp kém, lai căng.
̶ Thiếu những tác phẩm văn học, nghệ thuật có giá trị tư tưởng và nghệ thuật cao.
̶ Có biểu hiện lúng túng, hữu khuynh trong cuộc đấu tranh giữa các khuynh hướng trong
lý luận - phê bình và sáng tác, trước những tác động ngày càng phức tạp của quá
trình hội nhập kinh tế quốc tế và giao lưu văn hóa.
̶ Xu hướng “thương mại hóa”, chạy theo thị hiếu thấp kém của một bộ phận báo chí,
xuất bản, văn học, nghệ thuật chưa được ngăn chặn một cách có hiệu quả.
̶ Việc xây dựng thể chế văn hóa, các văn bản quy phạm pháp luật, các chính sách trên
lĩnh vực văn hóa còn chậm.
̶ Đời sống văn hóa còn nghèo nàn, thiếu thốn, lạc hậu ở nhiều vùng nông thôn, miền núi,
vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào các dân tộc thiểu số và vùng căn cứ cách mạng
trước đây chưa được khắc phục có hiệu quả.
̶ Khoảng cách chênh lệch về hưởng thụ văn hóa giữa các vùng, các miền, khu vực, tầng
lớp xã hội tiếp tục gia tăng.
Nguyên nhân của những hạn chế trên bao gồm: Về khách quan:
̶ Sự sụp đổ chế độ của các nước xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông Âu làm cho một
số người hoang mang, dao động về con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta.
̶ Sự tác động mạnh mẽ của những mặt trái do quá trình toàn cầu hóa kinh tế và sự xâm
nhập tràn lan những sản phẩm văn hóa dẫn đến những tư tưởng phức tạp trong đời sống văn hóa, xã hội. 13 lOMoAR cPSD|27879799
̶ Những tiền đề vật chất để xây dựng nền văn hóa còn yếu kém, mức sống của nhân dân
còn thấp so với các nước trong khu vực và cộng đồng quốc tế.
̶ Các thế lực thù địch quốc tế luôn thực hiện âm mưu “diễn biến hòa bình” đối với cách mạng nước ta. Về chủ quan:
̶ Nhận thức trong Đảng từ Trung ương đến cấp ủy đảng các cấp về vai trò đặc biệt quan
trọng của văn hóa chưa thật đầy đủ. Các quan điểm chỉ đạo, phương hướng, nhiệm
vụ xây dựng và phát triển văn hóa chưa được quán triệt và tổ chức thực hiện nghiêm
túc. Việc tổ chức thực hiện còn thiếu tập trung, chưa đồng bộ, không kiên quyết.
̶ Nhiệm vụ xây dựng văn hóa trong Đảng, trong bộ máy nhà nước chưa được triển khai
tích cực, có nơi còn xem nhẹ, không ít cán bộ, đảng viên chưa nêu được tấm gương văn hóa cho quần chúng.
̶ Chậm thể chế hóa các quan điểm, chủ trương lớn của Đảng về văn hóa. Chưa có kế
hoạch đào tạo, bồi dưỡng tài năng, nâng cao năng lực của những người làm công tác văn hóa. ̶
Chưa xây dựng được cơ chế, chính sách và giải pháp phù hợp để phát triển văn
hóa trong cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập kinh tế quốc tế.
̶ Một số bộ phận trí thức, văn nghệ sĩ, những người hoạt động trên lĩnh vực văn hóa,
thông tin, báo chí, xuất bản có những biểu hiện xa rời đời sống, lúng túng trong định
hướng sáng tạo và hoạt động nghiệp vụ, chạy theo chủ nghĩa thực dụng, tạo ra một
số sản phẩm văn hóa chất lượng thấp, thậm chí sai trái.
3.4 Giải pháp được đưa ra trong công cuộc xây dựng và giữ gìn bản
sắc dân tộc trong quá trình toàn cầu hoá và hội nhập văn hóa hiện nay.
Để khắc phục những hạn chế, yếu kém, tiếp tục giữ gìn và phát huy bản sắc văn
hóa dân tộc, đáp ứng yêu cầu phát triển của xã hội và con người trong điều kiện đẩy 14 lOMoAR cPSD|27879799
mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập kinh tế quốc tế, trước mắt chúng ta
cần thực hiện một số nhiệm vụ cơ bản, cấp thiết sau:
Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước, phát huy sức mạnh
tổng hợp của đất nước, tạo sự chuyển biến cơ bản và bước phát triển mạnh mẽ trong
xây dựng, nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc đồng bộ với sự
phát triển kinh tế - xã hội.
Chúng ta nhất định phải đẩy mạnh hơn nữa phong trào ' Toàn dân đoàn kết, xây
dựng đời sống văn hoá' gắn chặt với cuộc vận động chính trị sâu rộng trong toàn
Đảng, toàn dân, toàn quân học tập và thực hiện tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức,
lối sống, làm chuyển biến mạnh mẽ công tác giáo dục, rèn luyện đạo đức, lối sống
trong cán bộ, đảng viên và nhân dân, nhất là đối với cán bộ chủ chốt các cấp và thanh niên.
Chúng ta phải gắn chặt nhiệm vụ xây dựng văn hoá với nhiệm vụ trung tâm xây
dựng kinh tế và nhiệm vụ then chốt xây dựng Đảng, bảo đảm hoạt động văn hoá tiến
hành đồng bộ với hoạt động kinh tế, hình thành nền tảng tinh thần vững chắc cho xã
hội. Sớm xây dựng và thực hiện chiến lược tuyển chọn, đào tạo, phát triển các tài
năng văn hoá, nghệ thuật; tăng cường và đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo
của Đảng, sự quản lý của Nhà nước đối với văn hoá.
Để làm được điều đó, trước hết là cán bộ, đảng viên, cần nâng cao nhận thức và
trình độ lãnh đạo trên lĩnh vực văn hoá, song song với các lĩnh vực chính trị, kinh tế,
xã hội . .; nêu cao tinh thần gương mẫu về tư tưởng, đạo đức, lối sống; nâng cao chất
lượng, hiệu quả công tác tư tưởng theo phương châm ' nói đi đôi với làm”, đã nói là
làm để cho các quyết định lần này được quán triệt trong từng cán bộ, đảng viên, nhất
và cán bộ chủ chốt, và mọi tầng lớp nhân dân. Các cấp, các ngành cần có ngay các
chương trình, kế hoạch và biện pháp cụ thể để đưa những nội dung đó thấm sâu vào
từng địa phương, từng ngành, từng đơn vị, từng cộng đồng, từng gia đình, từng con
người, tạo thành phong trào thi đua sôi nổi, xây dựng con người mới và môi trường 15 lOMoAR cPSD|27879799
văn hoá mới phong phú, lành mạnh, phát huy những truyền thống văn hoá tốt đẹp của dân tộc ta.
3.5 Vận dụng kiến thức trong công cuộc tiếp tục xây dựng nền
văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc ở nước ta:
Mỗi sinh viên, học sinh, người dân, mỗi cá nhân cũng như tổ chức cũng có thể
góp phần xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc bằng cách xây dựng
lối sống mới-lối sống có văn hoá.
Chú ý đến tất cả các thành tố cơ bản cuả lối sống như mức sống, chất lượng
sống, nếp sống, phong cách sống và lý tưởng sống.
Điều đó có nghĩa là chúng ta xây dựng lối sống mới không thể với một điều kiện
nhu cầu vật chất và nhu cầu tinh thần tối thiểu quá nghèo khổ không thể thoả mãn
được. Ngược lại chỉ có lối sống tốt, lối sống đẹp khi các điều kiện về mức sống và
chất lượng sống ngày càng được nâng cao. tất nhiên chúng ta không tuyệt đối hóa
mức sống vì rằng trên thực tế cũng lắm kẻ giàu có là bất chính, quan hệ ứng xử thiếu
tình người thì cũng không thể coi họ là người có lối sống đẹp.
Trong lối sống thành tố nếp sống có vai trò rất quan trọng. Nếp sống là mặt ổn
định cuả lối sống, là chiều sâu cuả lối sống. Nếp sống phản ánh những khuôn mẫu
ứng xử bao hàm các thành tố liên quan chặt chẽ với nhau biểu hiện trong thói quen,
trong tập quán, tục lệ và phong tục của cộng đồng xã hội. Ngoài ra lý tưởng sống
cũng là một thành tố quan trọng của lối sống, nói lên ý thức sống, khát vọng sống
của con người. Cho nên cần phải xây dựng lý tưởng sống để mọi người vươn tới
những giá trị chân thiện mỹ, bồi dưỡng lý tưởng cho thế hệ trẻ… Đồng thời khắc
phục những thói quen tiêu cực, sống thực dụng, sống ích kỷ, chỉ vun vén cá nhân
sống vì tiền , sống gấp chỉ biết hưởng thụ, chây lười lao động…
Xây dựng gia đình văn hóa hướng vào gia đình no ấm, thuận hòa, dân chủ, bình
đẳn, tiến bộ và hạnh phúc: 16 lOMoAR cPSD|27879799
̶ Gia đình văn hóa có thể hiểu ngắn gọn mang tính khái quát là loại hình gia đình không
có các mối quan hệ cơ bản cuả nó được hình thành, tồn tại phát triển và hoàn thiệndựa
trên các chuẩn mực về văn hóa, do đó xây dựng gia đình văn hóa cũg phải xuất phát
từ những nhân tố cấu thành gia đình văn hóa.
̶ Đảng và nhà nước ta đã nêu bật các tiêu chí về xây dựng gia đình văn hóa hiện nay kết
tinh bằng những giá trị cuả gia đình truyền thống và hiện đại. Đó là mẫu hìnhgia đình
no ấm, thuận hòa, dân chủ, bình đẳng, tiến bộ và hạnh phúc. Để thực hiện các tiêu
chí về xây dựng gia đình văn hóa rõ ràng một mặt phải phát huy có hiệu quả các chức
năng cơ bản cuả gia đình (sinh đẻ, giáo dục, kinh tế, thoả mãn nhu cầu tâm sinh lý,
thoả mãn ngày càng đầy đủ nhu cầu về vật chất và tinh thần), nhưng mặt khác phải
kết hợp sự tác động từ nhân tố xã hội, từ hiệu năng ảnh hưởng của các tổ chức công
tác xã hội. Trong đó công tác giáo dục truyền thông tuyên truyền về gia đình là không thể thiếu được
̶ Gia đình là nơi đầu tiên, trực tiếp, nuôi dưỡng, giáo dục, con người tòan diện. Gia đình
là môi trường tốt nhất để hình thành văn hóa cá nhân hình thành và phát triển nhân
cách văn hóa, quan hệ gia đình và xã hội là biện chứng và nhân quả. Vì thế phải chăm
lo xây dựng Gia đình cho tốt như bác Hồ đã dạy: “Xã hội tốt, Gia đình mới tốt; Gia
đình tốt thì Xã hội càng tốt”
Xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở. Đặt biệt chú ý đến các dạng hoạt động văn
hóa ở cơ sở nhằm thoả mãn nhu cầu hoạt động sáng taọ cũng như tiêu dùng các giá
trị, các sản pham văn hóa cho quần chúng nhân dân ở cơ sở:
̶ Chủ trương xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở là chủ trương lớn của đảng ta đã được
khẳng định qua các kỳ Đại Hội. Đảng ta coi đó là nhiệm vụ quan trọng và có ý nghĩa
lau dài do đó viẹc tổ chức xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở phảỉ được quán triệt
đối với tất cả các tổ chức chính trị xã hội, đối với mọi tầng lớp nhân dân.
̶ Hiện nay các dạng hoạt động văn hóa được duy trì khá phổ biến cơ sở là: thông tin
tuyên tryền cổ động, văn nghệ quần chúng, thư viện, câu lạc bộ, nhà văn hóa, bảo 17 lOMoAR cPSD|27879799
tồn bảo tàng, nhà tuyền thống, thể dục thể thao, xây dựng nếp sống văn minh, Gia
đình văn hóa, hoạt động từ thiện , cứu trợ nhân đaọ… Toàn bộ các dạng hoạt động
nêu trên chỉ có thể thực hiện tốt thông qua các thiết chế văn hóa ở cơ sở. Vì thế xây
dựng đời sống văn hóa ở cơ sở không chỉ dừng lại ở sự thỏa mãn nhu cầu văn hóa
ở sở tại mà còn phải thông qua hoạt động giao lưu, gắn liền với việc củng cố và hoàn
thiện các thiết chế văn hóa.
Phát triển văn hóa khoa học, văn hóa giáo dục, văn hóa nghệ thuật, đáp ứng yêu
cầu của công cuộc đổi mới đất nước:
̶ Về văn hóa khoa học: xây dựng lực lượng đội ngũ trí thức công nhân lành nghề, cán bộ
đầu đàn khoa học cả về số lượng lẫn chất lượng; nghiên cứu ứng dụng nhũng thành
tựu khoa học hiện đại của thế giới, vận dụng những quy trình kỹ thuật cao vào sản
xuất và đời sống xã hội, phải đi tắt đón đầu khoa học; xây dựng và phát triển khoa
học như một chiến lượt bảo đảm cơ sở vật chất kỹ thuật làm nền tảng vật chất cho sự
phát triển lâu dài của khoa học và công nghệ, chú ý đầu tư thích đáng kinh phí cho
việc nghiên cứu cơ bản, nghiện cứu ứng dụng đặc biệt khuyến khích sáng tạo phát
minh, sáng kiến, sáng chế về khoa học và công nghệ…
̶ Về văn hóa giáo dục: quán triệt mục tiêu giáo dục của thời đại “học để biết, học để làm,
học để chung sống và học để làm người”; quán triệt nội dung giáo dục toàn diện của
Đảng Cộng Sản Việt Nam: giáo dục tri thức, tay nghề, phương pháp làm người, phẩm
chất đạo đức kiến thức lịch sử dân tộc, bản sắc văn hóa dân tộc, chủ nghĩa Mác-Lênin
và tư tưởng Hồ Chí Minh
̶ Về văn hóa nghệ thuật: bản sắc văn hóa dân tộc nó biểu hiện cụ thể và phong phú trong
văn học nghệ thuật. Muốn phát triển một nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân
tộc thì cần chú ý xây dựng một nền văn học nghệ thuật cách mạng phát triển.
Xây dựng mội trường văn hóa trong lành bao gồm cả sinh thái tự nhiên và sinh
thái xã hội. Bảo đảm đời sống văn được duy trì, phát triển liên tục và không ngừng
gắn kết nhân tố con người là hoạt động văn hóa và sản phẩm văn hóa. 18 lOMoAR cPSD|27879799
̶ Giữ gìn và phát huy các giá trị, di sản văn hóa dân tộc, đáng chú ý là các giá trị, các di
sản văn hóa của các dân tộc ít người trong cộng đồng dân tộc Việt Nam.
̶ Xây dựng các thiết chế văn hóa đủ mạnh để tổ chức các hoạt động văn hóa, xây dựng nền văn hóa dân tộc.
̶ Tăng cường mở rộng giao lưu hợp tác quốc tế về văn hóa trên cơ sở để phát triển nền
hóa dân tộc, giữ gìn độc lập tự chủ với phương châm mở cửa phải có điều kiện, giao
lưu phải giử vững nguyên tắc.
̶ Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng , sự quản lý của nhà nước trên lĩnh vực văn hóa và văn nghệ.
Tóm lại, xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc
dân tộc là một bộ phận trong sự nghiệp Cách Mạng Xã Hội Chủ Nghĩa của nước ta.
Cho nên nó đòi hỏi ý chí Cách Mạng kiên định, trình độ trí tuệ và tính tự giác cao.
Để xây dựng và phát triển nền văn háo tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc cần phải tăng
cường các biện pháp kinh tế, luật pháp, giáo dục, hành chính, phối hợp các lực lượng
toàn xã hội từ gia đình, trường học, các đoàn thể các tổ chức kinh tếxã hội, các lực
lượng trực tiếp là văn hóa, văn nghệ, thông tin, báo chí, sự lãnh đạo của các cấp Bộ
Đảng sự quản lý của các cấp chính quyền. KẾT LUẬN
Nền văn hóa tiên tiến và đậm đà bản sắc dân tộc không thể tách khỏi quan hệ
với thế giới. Bởi xu thế toàn cầu hóa đang diễn ra là tất yếu xu thế đó là khách quan,
mang tính thời đại, trước hết trong lĩnh vực kinh tế, trong xu thế toàn cầu hóa hiện
nay, không một quốc gia có thể đứng biệt lập mà có thể tồn tại và phát triển. Mặt
khác, lại phải dựa trên nền tảng văn hoá của dân tộc mình để tìm ra con đường phát
triển kinh tế phù hợp với con người và xã hội Việt Nam. Ở đây, không phải văn hoá
dân tộc cổ truyền nói chung mà là văn hoá dân tộc tiên tiến, hiện đại đậm đà bản sắc
dân tộc giữ vị trí trung tâm, đóng vai trò then chốt điều tiết xã hội. 19 lOMoAR cPSD|27879799
Như vậy, trong thời đại ngày nay, hội nhập đang trở thành một xu thế khách
quan. Dân tộc Việt Nam, hay bất cứ một dân tộc nào khác không thể nằm ngoài quĩ
đạo đó. Hội nhập là con đường tất yếu, là lẽ sống còn của cả dân tộc. Vấn đề đặt ra
là chúng ta hội nhập như thế nào. Rõ ràng, chúng ta với tư thế chủ động, hội nhập
trên cơ sở tự khẳng định mình, nổ lực để vượt lên chính mình, nghĩa là, thông qua
quá trình hội nhập, chúng ta có thể nhận thức đầy đủ hơn, có ý thức hơn trong việc
bảo tồn, phát huy bản sắc của dân tộc mình. Đồng thời trong quá trình đó, chúng ta
sẽ thấy được những hạn chế của những truyền thống có khả năng cản trở sự tiến bộ
để tìm cách khắc phục. Một khi đã nhận thức được như vậy, chắc chắn chúng ta sẽ
kết hợp hài hoà các giá trị truyền thống với các giá trị hiện đại, trên cơ sở bảo tồn
bản sắc dân tộc, giữ lấy những gì là tinh hoa, loại bỏ dần các yếu tố lỗi thời, tăng
cường giao lưu, học hỏi với bên ngoài thì sẽ vượt qua được những thử thách, sẽ khơi
dậy được vai trò động lực của các giá trị truyền thống. Với tinh thần và bản lĩnh của
người Việt Nam, chúng ta sẽ “phát huy tối đa nội lực, nâng cao hiệu quả hợp tác quốc
tế, bảo đảm độc lập tự chủ và định hướng xã hội chủ nghĩa”, kết hợp sức mạnh dân
tộc với những ưu thế của thời đại để phát triển đất nước và từng bước khẳng định vị
thế bản lĩnh của dân tộc mình trước cộng đồng. 20 lOMoAR cPSD|27879799 TÀI LIỆU THAM KHẢO
• Báo “Phát triển kinh tế - xã hội Đà Nẵng”, Lâm Bá Hóa.
• Hồ Chí Minh Toàn tập, NXB Chính trị quốc gia - Sự thật,
• Hoàng Tuấn Anh. Website: ht p://vhttdlkv3.gov.vn
• Phạm Quang Khải (Sưu tầm, biên soạn) ngày đăng 09/10/2013 Website: ht p://bdt.daknong.gov.vn/
• Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, NXB Chính Trị Quốc Gia.
• Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VIII, NXB Chính trị quốc gia.
• Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, NXB Chính Trị Quốc Gia.
• Văn kiện Hội nghị lần V Ban chấp hành Trung Ương Đảng (Khóa VIII ), 21