Tiểu luận Yếu tố tác động sự gắn bó gia đình giữa cha mẹ và con cái | Môn Tâm lý - Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh

lOMoAR cPSD| 61601688
III. Những yếu tố tâm lý tác động đến sự gần gũi trong gia đình giữa cha mẹ và con cái.
* Vai trò của cha mẹ trong việc nuôi dạy con cái (đưa lên phần mô tả
định nghĩa II – Linh – Phúc)
3.1 Các mức độ gắn bó theo từng quá trình trưởng thành
Vai trò của cha mẹ trong việc nuôi dạy con cái được chúng em xem xét dưới các góc độ
khác nhau: sinh lý, tâm lý, xã hội và tài chính. Cha mẹ có vai trò quan trọng nhất trong việc
phát triển nhân cách của trẻ. Theo quan điểm cổ điển, vai trò cơ bản của cha mẹ đó là nuôi
dưỡng và giáo dục trẻ, rèn luyện kỹ cương cho trẻ, quản lý công việc nhà và cung cấp tài
chính đầy đủ cho gia đình. Theo quan điểm mới, cha mẹ lấy trẻ làm trọng tâm và hướng
đến sự trưởng thành và phát triển tối ưu cho trẻ, giúp trẻ có sự trưởng thành thể chất, tinh
thần, xã hội và cảm xúc phù hợp.
Các mức độ gắn bó giữa cha mẹ và con cái theo từng quá trình. Ở đây chúng tôi đang
tổng quát lại các giai đoạn Sơ sinh (0-1 tuổi):
Trong giai đoạn này, sự gắn bó giữa con cái và cha mẹ là rất quan trọng để đảm bảo sự phát
triển và an toàn của trẻ. Con cái thường có một mức độ gắn bó mạnh mẽ với cha mẹ trong
giai đoạn sơ sinh, do nhu cầu chăm sóc và giao tiếp cơ bản. Việc tạo ra một môi trường ổn
định, sự chăm sóc, và sự gần gũi từ phía cha mẹ đóng vai trò quan trọng trong việc phát
triển một mối quan hệ gắn bó an toàn và phù hợp cho trẻ. Giai đoạn từ 6 tuổi:
Khi trẻ lớn lên và tiếp xúc với thế giới xung quanh, mức độ gắn bó có thể thay đổi. Trẻ ở
giai đoạn này thường phát triển khả năng độc lập hơn và tìm kiếm sự độc lập từ phía cha
mẹ. Tuy nhiên, trẻ vẫn còn phụ thuộc và gắn bó nhiều với cha mẹ điều này có thể biểu hiện
qua việc chia sẻ những thành tựu và trải nghiệm với cha mẹ, tìm kiếm sự hỗ trợ và sự gần
gũi trong các hoạt động gia đình.
Giai đoạn dậy thì (adolescence):
Trong giai đoạn dậy thì, trẻ bắt đầu phát triển sự độc lập, tìm kiếm cá nhân hóa và khám
phá bản thân. Mức độ gắn bó có thể trở nên phức tạp hơn do sự thay đổi nhanh chóng về
thể chất, tâm lý và xã hội. Trẻ có thể có nhu cầu đối mặt với những thách thức mới và tìm
kiếm sự hỗ trợ, lắng nghe và khám phá đường hướng từ cha mẹ. Một mối quan hệ gắn bó
đáng tin cậy và không áp đặt có thể giúp trẻ đi qua giai đoạn này một cách khỏe mạnh và tự tin hơn.
Giai đoạn trưởng thành: lOMoAR cPSD| 61601688
Trong giai đoạn này, mức độ gắn bó giữa con cái và cha mẹ có thể tiếp tục thay đổi. Trẻ
trưởng thành và phát triển độc lập hơn, xây dựng mối quan hệ với bạn bè, đồng nghiệp và
cộng đồng. Tuy nhiên, sự ảnh hưởng của cha mẹ vẫn còn quan trọng trong việc cung cấp
hỗ trợ, tư vấn và sự ủng hộ trong các quyết định lớn và thay đổi trong cuộc sống.
Cần lưu ý rằng mức độ gắn bó giữa con cái và cha mẹ có thể thay đổi tùy thuộc vào từng
gia đình và cá nhân. Sự gắn bó có thể được thể hiện qua sự giao tiếp, sự chăm sóc, sự hỗ
trợ tình cảm và sự hiểu biết lẫn nhau.
Sau khi đã tổng quát hóa các giai đoạn chúng tôi nhận thấy rằng khi còn nhỏ, con cái có sự
gắn bó lệ thuộc nhiều vào cha mẹ, nhưng khi con bước vào giai đoạn dậy thì, ở đứa trẻ bắt
đầu có sự phức tạp hơn về tâm lý và sự thay đổi mức độ gắn bó với cha mẹ. Hầu hết các
mâu thuẫn giữa cha mẹ và con cái bắt đầu nảy sinh trong giai đoạn này. Nếu cha mẹ và con
cái không thể cùng nhau giải quyết mâu thuẫn trong giai đoạn dậy thì, có thể nó sẽ để lại
một trong những tổn thương về mặt tâm lý nặng nề nhất đối với những đứa trẻ. Từ đó gây
nên những vết rạn nứt trong sự gần gũi với cha mẹ và con cái. Điều này thậm chí còn có
thể kéo dài suốt những năm tháng đứa con lớn lên và trưởng thành. Vì thế chúng tôi sẽ tìm
hiểu, các nguyên nhân, bất đồng đặc biệt trong giai đoạn trẻ dậy thì giữa cha mẹ và con cái.
Từ đó nắm rõ được các yếu tố gây ảnh hưởng và tìm đưa ra những phương pháp phù hợp
3.2 Phân loại các yếu tố gây ảnh hưởng đến sự gần gũi giữa cha mẹ và con cái
Sau khi tiến hành thực hiện khảo sát với 500 sinh viên thuộc các khoa đa ngành tại trường
đại học Văn Lang. Và phỏng vấn riêng các cá nhân. Thì đây là những yếu tố được coi là có
tác động mạnh mẽ được các bạn đưa ra nhiều nhất. Các câu trả lời sẽ được sắp xếp theo
mức độ (tần suất) trả lời của các bạn. Và được tổng hợp từ nhiều câu hỏi khác nhau.
1. Sự tin tưởng, thấu hiểu – 491 câu trả lời
2. Tình yêu thương – 478 câu trả lời
3. Áp đặt tư tưởng – 457 câu trả lời
4. Khoảng cách thế hệ - 412 câu trả lời
5. Không lắng nghe – 398 câu trả lời
6. Mối quan hệ hoà hợp giữa cha và mẹ - 340 câu trả lời
7. Do áp lực công việc của cha và mẹ - 289 câu trả lời
8. Xung đột về quan điểm và giá trị - 265 câu trả lời
9. Cảm giác bị kiểm soát và thiếu độc lập – 190 câu trả lời
10.Không tôn trọng - 87 câu trả lởi 11.
Áp lực về học tập và thành tích – 40 câu trả lời 12.
Sự thay đổi, xuất hiện về tâm lý và hành vi mới. – 21 câu trả lời lOMoAR cPSD| 61601688
Để dễ dàng hơn cho việc phân tích các ảnh hưởng của những yếu tố này, chúng tôi sẽ phân
loại các yếu tố thành các nhóm nhỏ, để tiện cho việc theo dõi. Đồng thời khiến cho bài tiểu
luận chặt chẽ, logic hơn.
Nhóm 1 : Yếu tố liên quan đến giao tiếp và tình cảm gia đình, bao gồm 1.Sự tin tưởng,
thấu hiểu 2. Tình yêu thương 3.Không được lắng nghe, không được tôn trọng 4.Mối
quan hệ hòa hợp giữa cha và mẹ
Nhóm 2 : Yếu tố liên quan đến sự khác biệt và xung đột giữa các thành viên trong
gia đình 5. Áp đặt tư tưởng
6. Xung đột về quan điểm và tư tưởng sống
7. Sự kiểm soát của cha mẹ và tính thiếu độc lập của con cái
8. Khoảng cách thế hệ
Nhóm 3 : Yếu tố liên quan đến áp lực từ xã hội tác động lên các thành viên
9. Áp lực về học tập và bệnh thành tích
10. Áp lực công việc của cha và mẹ Nhóm 4
11.Sự thay đổi về tâm lý của đứa trẻ trong giai đoạn dậy thì. Yếu tố tâm lý là một yếu
tố đặc biệt được nhóm xem xét. Tuy nhiên rất khó để tách biệt yếu tố tâm lý để phân
tích, vì không có tượng tương quan trong các vấn đề mà nhóm đề cập. Vậy nên yếu tố
này sẽ được nhóm phân tích, lồng ghép vào các “nhóm yếu tố” trên.
3.3 Yếu tố liên quan đến giao tiếp về tình cảm gia đình
3.3.1 Sự tin tưởng, thấu hiểu
Sự tin tưởng trong mối quan hệ cha mẹ - con cái có nghĩa là niềm tin vào tính chân thật,
đáng tin cậy và tốt đẹp của nhau. Ba mẹ tin tưởng con cái rằng họ sẽ làm điều đúng, giữ
lời hứa và ngoan ngoãn. Tương tự, con cái cũng tin tưởng rằng ba mẹ sẽ luôn đối xử công
bằng, yêu thương và hỗ trợ trong suốt quá trình trưởng thành
Thấu hiểu trong mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái là khả năng hiểu và đồng điệu với
những cảm xúc, suy nghĩ của nhau. Cha mẹ biết con mình mong muốn điều gì, việc thấu
hiểu không chỉ dừng ở việc hiểu con muốn gì, mà còn biết đặt mình vào vị trí của con để
cảm nhận những suy nghĩ. Bên cạnh đó, con cái cũng phải biết những khó khăn và áp lực
mà cha mẹ đang đối mặt, từ đó cha mẹ và con cái sẽ có sự gần gũi với nhau nhiều hơn
Sự tin tưởng và thấu hiểu đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng mối quan hệ gần
gũi, ấm áp và hạnh phúc giữa cha mẹ và con cái. Những yếu tố này tạo ra một môi trường
tôn trọng, hỗ trợ và cởi mở, tạo điều kiện thuận lợi cho sự gắn kết tình cảm trong gia đình lOMoAR cPSD| 61601688
Trong giai đoạn dậy thì, đứa trẻ có xu hướng tìm kiếm sự đồng lập và vượt mình ra khỏi
vòng tròn an toàn trong vòng tay của cha mẹ. Đây cũng là giai đoạn đánh dấu sự biến đổi
về mặt tâm lý cũng như cảm xúc của đứa trẻ. Nếu trong giai đoạn này cha mẹ tin tưởng
vào khả năng của con mình, sẵn sàng lắng nghe và thấu hiểu. Dám để cho con mình đối
diện với khó khăn và thử thách. Đứa trẻ sẽ cảm thấy được tôn trọng và an toàn, bạn trẻ
cũng sẽ dễ dàng hơn trong việc thể hiện và chia sẻ những suy nghĩ cảm xúc của mình cho cha mẹ.
Tuy nhiên, nếu cha mẹ thiếu tin tưởng và kiểm soát con quá nhiều, đứa trẻ có thể cảm thấy
bị gò bó, chèn ép về sự tự do của mình. Khiến các bạn chỉ muốn thoát ra khỏi vòng tay của
cha mẹ. Và những đứa trẻ lớn lên trong gia đình thiếu sự tin tưởng và cảm thông sẽ có xu
hướng tự ti, không có niềm tin vào chính mình. Bên cạnh đó cũng có cảm giác bị bỏ rơi và
không được cha mẹ quan tâm.
Một nghiên cứu được thực hiện bởi Kiersten L. M. Latham và các đồng nghiệp (2019) đã
chứng minh rằng sự tin tưởng giữa cha mẹ và con cái là yếu tố quan trọng trong việc xây
dựng tình cảm thân thiết và gần gũi trong mối quan hệ gia đình. Trong nghiên cứu này, các
gia đình đã tham gia trả lời các câu hỏi liên quan đến mức độ tin tưởng và tình cảm giữa
các thành viên trong gia đình. Kết quả cho thấy rằng gia đình có mức độ tin tưởng cao hơn
thường có mối quan hệ gần gũi và thân thiết hơn với nhau.
Bên cạnh đó, niềm tin và sự thấu hiểu không chỉ giúp mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái
thở nên gần gũi, gắn bó, mà còn là nền móng cơ bản vững chắc cho một gia đình hòa thuận,
hạnh phúc. Một đứa trẻ được lớn lên trong gia đình có được sự tin tưởng và thấu hiểu từ
cha mẹ sẽ có những đặc điểm sau
+ Tích cực hơn : đứa trẻ được lớn lên trong môi trường tốt có xu hướng phát triển tích cực
hơn về mặt tâm lý. Họ thường cảm thấy tự tin, cởi mở, giỏi giao tiếp, ít khi cảm thấy lo
lắng.Sự ủng hộ và lắng nghe từ cha mẹ giúp đứa trẻ cảm thấy an toàn và có thể thoải mái phát triển.
+ Độc lập hơn: Đứa trẻ được khích lệ và ủng hộ trong môi trường tốt có xu hướng phát
triển tự tin và khả năng tự quản lý tốt hơn. Họ học cách đối mặt với khó khăn và giải quyết
vấn đề một cách tích cực và tự tin.
+ Có thể dễ dàng kết nối, tạo dựng mốt quan hệ với những người xung quanh. Nếu bạn trẻ
là người thường xuyên mở lòng, chia sẻ tâm sự với cha mẹ thì thường là người có khả năng
giao tiếp và kết nối với người khác một cách rất tốt. Đứa trẻ có thể dễ dàng tạo được tình
bạn và hòa đồng với người khác.
+ Thành công hơn trong học tập và công việc: Môi trường gia đình tốt và sự hỗ trợ từ ba
mẹ giúp đứa trẻ phát triển kỹ năng học tập và phát triển cá nhân tốt hơn. Điều này có thể
dẫn đến thành công hơn trong học tập và trong công việc sau này.
+ Khả năng xử lý xung đột và không sợ thất bại lOMoAR cPSD| 61601688
+ Sức khỏe tốt hơn : Họ có xu hướng có lối sống tích cực hơn và ít gặp các vấn đề sức khỏe tâm lý và tình cảm.
+Mối quan hệ gia đình bền vững: Sự tin tưởng và thấu hiểu trong gia đình tạo ra mối quan
hệ gia đình bền vững và gắn kết. Đứa trẻ có thể phát triển tình yêu và sự quan tâm sâu sắc
đối với cha mẹ và anh chị em.
Môi trường gia đình tốt với sự tin tưởng và thấu hiểu từ cha mẹ giúp đứa trẻ phát triển tích
cực hơn về mặt tâm lý, độc lập hơn, có khả năng kết nối và tạo dựng mối quan hệ tốt với
người khác, thành công hơn trong học tập và công việc, có khả năng xử lý xung đột và
không sợ thất bại, sức khỏe tốt hơn và mối quan hệ gia đình bền vững. Đây cũng chính là
câu trả lời nhiều nhất nhóm nhận được khi tiến hành khảo sát. Với 419 người đồng tình và
cho rằng đây là một yếu tố cực kì quan trọng trong mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái.
3.3.2 Tình yêu thương.
Tình yêu thương mà cha mẹ dành cho con cái là một trong những loại tình yêu vô điều kiện
và thiêng liêng. Đặc biệt trong nền văn hóa Á Đông và trong gia đình Việt Nam. Tình yêu
thương thể hiện qua việc dành thời gian, chăm sóc và quan tâm đến con cái. Cha mẹ thể
hiện tình yêu thương bằng cách thể hiện sự quan tâm và lắng nghe những câu chuyện, cảm
xúc, và tâm tư của con cái. Họ chăm sóc, bảo vệ và hỗ trợ con cái trong mọi hoàn cảnh.
Tình yêu thương có thể được thể hiện bằng những món quà, lời chúc mừng. Tuy nhiên,
tình yêu thương không chỉ giới hạn ở những vật chất mà còn bao gồm sự quan tâm và tận tâm từ trái tim.
Đây cũng là một trong số những yếu tố quan trọng, dựa trên 500 người được khảo sát,
chúng tôi nhận về được hơn 478 câu trả lời cho rằng đây là một trong những yếu tố quan
trọng tác động đến mối quan hệ cha mẹ và con cái.
Mặc dù tình yêu thương cha mẹ dành cho con cái là một bản năng thiêng liêng và vô điều
kiện, nhưng cũng chính vì điều đó, vì quá yêu thương con, bảo bọc quá mức đến nỗi can
thiệp quá mức vào cuộc sống và quyết định của con cái. Khiến con cái phụ thuộc quá nhiều
vào cha mẹ, mà quên mất đi hành trình tìm tòi và phám khá bản thân mình
Tôi xin phép đưa ra một ví dụ rất điển hình, đó là việc chọn trường đại học. Không khó để
bắt gặp được những câu trả lời khi phỏng vấn các bạn sinh viên đại học năm 2, năm 3, thậm
chí là những người đi làm như “mình lựa chọn con đường này vì bố mẹ của mình, mình
không muốn làm họ thất vọng”. Và hằng năm, có tới hàng chục bài báo như thế.Tuy rằng
họ biết được đó là lựa chọn không phù hợp, nhưng vẫn cắn răng chịu đựng để cha mẹ được
vui lòng, họ nghĩ đó là sự hiếu thảo tình yêu thương dành cho cha mẹ. Khi đi trên con
đường đó, một số thành công, một số thì không. Họ sẽ quay lại trách móc cha mẹ. Để rồi
ảnh hưởng tới mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái. Những trường hợp này xảy ra rất nhiều từ trước tới nay.
Sự yêu thương không đều giữa các con cũng có thể gây ra sự ghen tị và tranh cãi trong gia
đình. Tại đại học Cornell, trong một cuộc nghiên cứu được tiến hành bởi các nhà khoa học lOMoAR cPSD| 61601688
với 671 người con và với 274 bà mẹ ở độ tuổi từ 60 đến 74 tuổi là cha mẹ của những đứa
trẻ. Kết quả thu được có thống kế như sau: khoảng 70% các bà mẹ có thể dễ dàng chọn
được một đứa trẻ mà họ cảm thấy thân cận và gần gũi nhất. Đồng thời có khoảng 15%
những đứa trẻ được phỏng vấn chia sẻ rằng chính bản thân họ đã từng cảm thấy bị phân
biệt đối xử bởi mẹ của mình.
Khi cha mẹ đối xử không công bằng và ưu ái hơn các anh chị em khác, điều này cũng có
thể làm nảy sinh sự ganh tỵ và căng thẳng giữa các thành viên trong gia đình. Tình yêu
thương không đều đặn cũng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến lòng tự trọng và sự phát triển tâm lý của con cái
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, những đứa trẻ không được yêu thương đúng mức có nguy
cơ nảy sinh sự căm phẫn, tức giận và có khả năng gặp vấn đề trầm cảm. Thậm chí, sự ganh
tị với tình yêu thương mà những đứa trẻ khác nhận được từ cha mẹ có thể tác động tiêu cực
đến mối quan hệ giữa các anh chị em trong gia đình.
Thực tế là, sự thiên vị của cha mẹ gây ra nhiều tổn thương tâm lý đối với trẻ nhỏ. Hành vi
đối xử không công bằng của cha mẹ để lại ấn tượng sâu sắc trong tâm hồn của trẻ. Họ sẽ
luôn nhớ những lời nói hay hành động thể hiện sự phân biệt của cha mẹ với mình, thậm chí
điều này còn ăn sâu vào tiềm thức khiến trẻ cảm thấy tự ti, vô dụng và đáng bị xem thường.
Những tác động này dần dần khiến trẻ thu mình lại, không còn muốn chia sẻ hay gần gũi với cha mẹ.
Trong gia đình, tình yêu thương là vô điều kiện và thiêng liêng. Tuy nhiên, khi tình yêu
thương trở thành thiên vị, đối xử không công bằng, hoặc không đều đặn giữa các con, nó
có thể tác động tiêu cực đến tâm hồn của trẻ. Những cảm xúc căm phẫn, tức giận, và ganh
tị có thể gây tổn thương và tạo khoảng cách trong mối quan hệ gia đình. Để duy trì một
mối quan hệ gắn bó và lành mạnh, tình yêu thương cần được thể hiện công bằng và đều
đặn đối với tất cả con cái 3.
3.3Không được lắng nghe, không được tôn trọng
Rất nhiều gia đình định nghĩa sai về sự tôn trọng dẫn đến những vấn đề tiêu cực trong mối
quan hệ của cha mẹ và con cái. Tôn trọng không phải là bất chấp đồng ý những yêu cầu dù
rất phi lý từ con cái, cũng không phải để con “tự lực cánh sinh” trong những quyết định
quan trọng về nghề nghiệp, sở thích cũng như cách sống
Vậy thế nào là tôn trọng đúng cách? Tôn trọng là việc cha mẹ cư xử đúng mực, không xâm
phạm đến quyền riêng tư của con cái, có thái độ quan tâm đến suy nghĩ, cảm xúc và sức
khỏe của con cái, từ đó có thể hỗ trợ con trong việc đưa ra các quyết định hợp lý nhất. Khi
các con nhận được sự tôn trọng từ bố mẹ, chúng sẽ ý thức hơn với hành động, cuộc sống
của mình để hoàn thiện nhân cách và có những bước tiến dài trên quá trình phát triển bản thân.
Chẳng gì tệ hơn hai cái tôi quá lớn đi kèm với hai ý kiến trái ngược nhau. Nhiều cha mẹ
nghĩ rằng “Mình sinh ra con, con làm gì cũng phải theo ý mình. Sai là cấm thôi, sao phải lOMoAR cPSD| 61601688
giải thích?” Điều này khiến cho khoảng cách giữa cha mẹ và con cái trở nên lạnh lùng, xa cách.
Bước sang độ tuổi dậy thì, song song với việc phát triển về thể chất, con cái sẽ có những
thay đổi rõ rệt về mặt tâm lý. Ở giai đoạn này, sự phát triển cái tôi ở trẻ sẽ khiến con cái có
xu hướng đòi hỏi cha mẹ tôn trọng những sở thích cá nhân và những quyết định của mình
hơn. Ngoài ra, có thể nói đây là một giai đoạn chuyển giao trách nhiệm từ phụ huynh sang
con cái. Cha mẹ sẽ cần phải bớt quan tâm đến những điều nhỏ nhặt trong cuộc sống của
con, tập cho con kỹ năng tự lập và chịu trách nhiệm, dần trao cho con quyền quyết định
trong một số vấn đề cuộc sống. Đây cũng là một giai đoạn khá nhạy cảm và trẻ sẽ rất dễ
phát triển theo hướng tiêu cực nếu không được tôn trọng cũng như uốn nắn đúng cách. Đứa
con sẽ cảm thấy thiếu sự gắn kết tình cảm đối với cha mẹ. Trẻ có thể phản đối và tức giận
với cha mẹ khi không nhận được sự tôn trọng và lắng nghe. Họ có thể cảm thấy bất mãn
với cha mẹ và không muốn chia sẻ cảm xúc và tâm tư của mình.
Như vậy, việc tôn trọng và lắng nghe con cái trong giai đoạn dậy thì là rất quan trọng để
xây dựng mối quan hệ gần gũi và ấm áp giữa cha mẹ và con cái. Nếu cha mẹ không thể tôn
trọng và lắng nghe, con cái có thể cảm thấy xa lạ và thiếu gắn kết tình cảm với cha mẹ.
Hơn nữa, sự thiếu tôn trọng và lắng nghe có thể dẫn đến những vấn đề tiêu cực trong tâm
lý và hành vi của con cái, và gây ra khoảng cách và xa cách trong mối quan hệ gia đình.
Do đó, việc hiểu và tôn trọng cảm xúc, ý kiến và quyết định của con cái là điều cần thiết
để hỗ trợ sự phát triển và hoàn thiện nhân cách của họ trong quá trình lớn lên.
3.3.4 Mối quan hệ hòa hợp giữa cha và mẹ
Mối quan hệ hòa hợp giữa cha và mẹ có tác động lớn đến sự gần gũi và thân thiết trong gia
đình. Mối quan hệ của cha mẹ là nền tảng quan trọng để xây dựng môi trường gia đình
hạnh phúc. Khi cha và mẹ có một mối quan hệ hòa hợp, tôn trọng và yêu thương nhau, đây
là một môi trường rất tốt cho con cái
Khi cha mẹ có một mối quan hệ tốt, họ thường có thái độ lắng nghe và hỗ trợ lẫn nhau, tạo
ra một môi trường tôn trọng và chia sẻ trong gia đình. Điều này giúp con cái cảm thấy yêu
thương và được quan tâm. Hơn nữa, khi cha mẹ hòa hợp với nhau, họ chính là tấm gương
tích cực cho con cái về bài học xây dựng và gìn giữ các mối quan hệ quan trọng trong cuộc sống.
Ngược lại, nếu cha mẹ có một mối quan hệ không hòa hợp,hay xảy ra mâu thuẫn và tranh
cãi thường xuyên. Điều này cũng có thể gây ra những bất ổn tâm lý cho con cái, khiến
chúng thường xuyên cảm thấy căng thẳng, lo lắng, mệt mỏi.
Khi tiến hành phỏng vấn một số bạn sinh viên tại đại học Văn Lang. Tiêu biểu trong số đó
là T.Đ.Q.L - bạn là một trong số những người có một mối quan hệ cực kì thân thiết và gần
gũi với bố mẹ. Khi được hỏi về mối quan hệ giữa cha mẹ của bạn. Cha mẹ của bạn là những lOMoAR cPSD| 61601688
người luôn cởi mở, tôn trọng và yêu thương lẫn nhau. Và bạn là một người dành rất nhiều
thời gian bên gia đình của mình. Gia đình là nơi bạn sẽ trở về, là nơi mà bạn cảm thấy an toàn và được chở che.
Bên cạnh đó, nhóm cũng có phỏng vấn thêm bạn PLH.Quang, được biết, ba mẹ của Quang
đã ly hôn từ khi Quang 10 tuổi, từ khi còn nhỏ, Quang đã chứng kiến cảnh cha mẹ cãi nhau
rất nhiều. Điều đó trở thành một trong những vết thương tâm lý đối với bạn. Mối quan hệ
giữa cha mẹ của Quang khiến Quang khó có được một bữa cơm gia đình như những bạn
sinh viên khác. Bạn cũng là một người trầm tính, ít nói, khó có thể chia sẻ cảm xúc của
mình với những người xung quanh. Nhóm cũng rất trân trọng bạn đã chia sẻ những suy
nghĩ và cảm nhận này để bài tiểu luận của chúng mình có tính xác thực hơn.
Từ đó chúng ta có thể thấy rằng mối quan hệ hòa hợp giữa cha mẹ đóng vai trò quan trọng
trong việc xây dựng môi trường gia đình hạnh phúc và ảnh hưởng lớn đến sự gần gũi, thân
thiết trong gia đình.Sự hòa thuận và tình cảm trong mối quan hệ cha mẹ đóng góp tích cực
vào sự phát triển và hạnh phúc của con cái 4.
Nhóm 2 : Các yếu tố liên quan đến sự khác biệt và xung đột
giữacác thành viên trong gia đình
Trong gia đình , xã hội sự gần gũi giữa các thành viên với nhau đóng vai trò quan
trọng trong cuộc sống hằng ngày của chúng ta , bên cạnh sự gần gũi đó còn có sự
khác biệt và xung đột giữa các thành viên với nhau . Chúng tôi đã nhìn thấy được
điều đó , tiến hành khảo sát 500 bạn sinh viên Văn Lang và chúng tôi đã chắt lọc
được 4 yếu tố mà các bạn cho rằng nó liên quan đến sự khác biệt và xung đột giữa
các thành viên trong gia đình .
4.1 Áp đặt tư tưởng. -
Thông qua cuộc khảo sát đã cho thấy rằng đến 90% các bạn điều cho việc áp
đặttư tưởng có liên quan đến sự khác biệt và xung đột , hơn nữa là ảnh hưởng đến
mối quan hệ gần gũi các thành viên trong gia đình . Vậy áp đặt tư tưởng là gì và tại
sao lại được mọi người quan tâm nhiều đến vậy ? Áp đặt tư tưởng là việc ép buộc
hoặc cố gắng thuyết phục người khác chấp nhận theo ý kiến , quan điểm của bản
thân mà không tôn trọng ý kiến , quan niệm của người khác. -
Sự áp đặt tư tương của bố mẹ với con cái trong gia đình là việc các bậc
phụhuynh ép buộc con cái phải chấp thuận và tuân theo ý kiến , quan điểm và những
quy định mà họ đã đặt ra mà không cần xem xét hay quan tâm đến nhu cầu của con cái. lOMoAR cPSD| 61601688
Các dấu hiệu nhận biết sự áp đặt của cha mẹ đối với con cái trong mối quan hệ :
+ Sử dụng lời nói , hành động bắt buộc con cái phải tuân theo.
+ Ngăn cấm các hoạt động , sở thích của con nếu không được sự tán thành từ cha mẹ .
+ So sánh con mình với những đứa trẻ khác và lấy kết quả so sánh đó áp đặt lên con mình.
+ Không tôn trọng và lắng nghe ý kiến của con .
Sự áp đặt tư tưởng cha mẹ xuất phát từ nguyên nhân sau :
+ Có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau có thể là từ những kinh nghiệm
bản thân , so sánh bây giờ những gì họ đã trải qua trong quá khứ, mong muốn con
mình có được thứ tốt đẹp nhất.
+ Sự kỳ vọng của cha mẹ đối với con cái còn do quan niệm của xã hội.
Áp đặt của cha mẹ đối với con cái trong từng giai đoạn:
+ Đối với giai đoạn sơ sinh và giai đoạn từ 6 tuổi : trong giai đoạn này con cái
thường sẽ có mức độ gần gũi với cha mẹ do nhu cầu chăm sóc và giao tiếp cơ bản
.Vì vậy , áp đặt từ cha mẹ sẽ có thể giúp trẻ có những quy định và giới hạn rõ ràng
trong sinh hoạt hàng ngày, giúp trẻ cảm thấy an toàn và ổn định hơn. Bên cạnh đó,
cũng giúp cha mẹ quản lý được thời gian và tài nguyên của mình một cách hiệu quả,
từ đó giúp cho việc chăm sóc và nuôi dạy trẻ sơ sinh trở nên dễ dàng hơn. Mức độ
áp đặt của bố mẹ trong giai đoạn này thường cao hơn so với các giai đoạn phát triển
khác, vì trẻ còn rất nhỏ và cần được chăm sóc đặc biệt.
+ Đối với giai đoạn dậy thì – trưởng thành : trẻ bắt đầu phát triển và có sự thay đổi
lớn về thế chất , tâm lý và xã hội. Tự do suy nghĩ và đưu ra quyết định , lựa chọn
độc lập cho riêng mình, đặc biệt là trong việc lựa chọn nghề nghiệp, quan điểm và
phong cách sống.Giai đoạn này các bạn trẻ sẽ được tiếp xúc nhiều với môi trường ,
bạn bè , xã hội và ở đứa trẻ bắt đầu có sự phức tạp hơn về tâm lý và sự thay đổi mức
độ gắn bó với cha mẹ. Hầu hết các mâu thuẫn giữa cha mẹ và con cái bắt đầu nảy
sinh trong giai đoạn này. Nếu cha mẹ và con cái không thể cùng nhau giải quyết mâu
thuẫn trong giai đoạn dậy thì,trưởng thành có thể nó sẽ để lại một trong những tổn
thương về mặt tâm lý nặng nề nhất đối với những đứa trẻ. Chẳng hạn: gây áp lực ,
căng thẳng cho con cái : chính việc cha mẹ lúc nào cũng áp đặt con nên các con cảm
thấy không được thoải mái , mất tự do và thu mình lại không thể hiện cá tính bản lOMoAR cPSD| 61601688
thân mình , trở nên rụt rè . Điều nay dẫn đến sự căng thẳng và áp lực lên mối quan
hệ trong gia đình . Gây rạn nứt tình cảm gia đình và ảnh hưởng tiêu cực đến con cái
: áp đặt tư tưởng này làm cho con cái cảm thấy mình đang bị chịu sự kiểm soát và
thiếu tôn trọng từ cha mẹ. Và khi, cha mẹ áp đặt tư tưởng lên con cái, con cái có thể
không thể hiện được bản thân và kết nối với những người khác trong xã hội. Điều
này có thể dẫn đến khó khăn trong quan hệ xã hội và giao tiếp.
Như Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã có nói “ Đừng đem ước mơ của cha mẹ áp đặt
lên con trẻ” . Câu nói này quả thật rất hay, hiện nay việc cha mẹ ép buộc con mình
theo suy nghĩ , ý kiến và luôn cho rằng bản thân mình là đúng , những ý kiến hay
quyết định của con mình là sai và không tôn trọng ý kiến đó. Và cũng chính vì điều
đó đã gây ra hậu quả tiêu cực dẫn đến sự gần gũi của cha mẹ và con cái.
Quan sát thực tế đời sống hằng ngày cho thấy , nhiều trẻ không được sống với ước
mơ của mình hoặc sống bằng sự “vay mượn” ước mơ của bố mẹ và những người
xung quanh. Không ít trẻ khi còn nhỏ có rất nhiều ước mơ nhưng theo thời gian,
những ước mơ đó bị thu hẹp lại hoặc bị mất đi do môi trường sống và do những áp
đặt chủ quan từ bố mẹ.
4.2. Xung đột về quan điểm và tư tưởng sống.
Ngày nay, xã hội ngày càng phát triển và cải tiến dẫn đến lỗi sống , quan điểm và tư
tưởng ở mỗi thế hệ cũng sẽ có phần thay đổi, có thể có gia đình các thành viên sẽ
thích nghi được sự thay đổi trong từng thế hệ , nhưng cũng có thể nhiều gia đình sẽ
xảy ra xung đột về quan điểm và tư tưởng sống ấy. Và chúng tôi đã ghi nhận được
265 câu trả lời cho là yếu tố xung đột về quan điểm và tư tưởng sống có ảnh hưởng
đến sự gần gũi của cha mẹ và con cái.
- Xung đột về quan điểm và tư tưởng sống của cha mẹ và con cái có thể bắt nguồn
từ do sự khác biệt về quan điểm cách sống , giáo dục , cách giao tiếp . Cha mẹ
sẽ có các quy định , giáo dục , ý tưởng riêng cho mình và muốn con cái tuân
theo những gì cha mẹ đã xây dựng nên , trong khi đó con cái lại đi theo ý
tưởng , suy nghĩ , mong muốn khác của họ.
Một số nguyên nhân- hệ quả phổ biến cho thấy sự xung đột quan điểm và tư tưởng
ảnh hưởng đến sự gần gũi các thành viên :
Thiếu sự hiểu biết và giao tiếp: Nếu cha mẹ và con cái không có sự hiểu biết và giao
tiếp tốt, họ có thể không thể hiểu hoặc đánh giá sai lẫn nhau, và không thể tìm ra
những giải pháp chung để giải quyết các vấn đề. lOMoAR cPSD| 61601688
Áp lực và căng thẳng trong cuộc sống: Nếu cha mẹ và con cái đều đang trải qua áp
lực và căng thẳng trong cuộc sống, họ có thể khó có thời gian và năng lượng để tìm
hiểu và đồng cảm với nhau.
Khác biệt về giá trị và niềm tin: Nếu cha mẹ và con cái có những giá trị và niềm tin
khác nhau về một số vấn đề quan trọng, ví dụ như tôn giáo, chính trị, giới tính, tình
dục, giáo dục, và nghề nghiệp, điều này có thể dẫn đến xung đột và không đồng tình với nhau.
Khác biệt về kinh nghiệm và tuổi tác: Nếu cha mẹ và con cái có những kinh nghiệm
khác nhau trong cuộc sống và ở các giai đoạn khác nhau của đời , bên cạnh đó còn
sự khác biệt về cá tính và tính cách khác chẳng hạn như : cha mẹ sẽ có cá tính đặc
trung cho riêng mình, cũng như cách xử lý cảm xúc và tiếp cận cuộc sống sẽ khác
so với các con . Ví dụ : một người cha mẹ có thể sẵn sàng đối mặt với rủi ro và thử
thách trong khi con cái lại muốn tránh xa chúng.
4.3. Sự kiểm soát của cha mẹ và tính thiếu độc lập của con cái.
Cùng với sự tiến ngày càng hiện đại, xã hội có nhiều thay đổi và vai trò của bố mẹ
đối với con cái được xem là rất quan trọng trong việc định hình và phát triển nhân
cách của trẻ. Bố mẹ không chỉ đảm nhiệm vai trò nuôi dưỡng và chăm sóc con cái
mà còn phải giúp đỡ trẻ phát triển các kỹ năng xã hội, tinh thần và thể chất.
Sự kiểm soát của bố mẹ dành cho con cái có thể được hiểu như việc quản lý và hướng
dẫn hành vi của trẻ. Việc kiểm soát này giúp trẻ có được sự hỗ trợ và giám sát của
bố mẹ trong quá trình phát triển, đồng thời giúp trẻ hiểu rõ và tuân thủ các quy tắc,
giới hạn và giá trị gia đình. Một số hình thức kiểm soát phổ biến của bố mẹ dành
cho con cái , chẳng hạn như: giám sát hoạt động hằng ngày của con , kiểm soát nội
dung trên mạng và như hiện nay đối với các em nhỏ tiếp cận mạng xã hội rất sớm
có thể ảnh hưởng đến sự hình thành nên tính cách, tâm lý của các em. Chính vì vậy
, việc kiểm soát sẽ giúp cho bố mẹ có thể hiểu hơn về con mình từ đó góp phần quan
trọng trong mối quan hệ gần gũi giữa bố mẹ và con cái .
Tuy nhiên, sự kiểm soát của bố mẹ cần được thực hiện một cách hợp lý và tôn trọng
nhân phẩm của trẻ. Dưới đây là mức độ kiểm soát của cha mẹ và con cái :
Sự kiểm soát quá mức: là một người cha mẹ quá kiểm soát việc làm của con cái,
không cho phép họ tự quyết định và tự phát triển và điều này có thể gây ra sự cảm
thấy bị giới hạn và không tự do của con cái. Việc kiểm soát quá nghiêm ngặt và
không linh hoạt có thể gây ra sự căng thẳng và giảm tự tin của trẻ, lOMoAR cPSD| 61601688
Thiếu sự kiểm soát: cha mẹ không đủ kiểm soát việc làm của con cái, không có sự
quan tâm đến việc hướng dẫn và chỉ đạo, có thể dẫn đến sự cảm thấy bị bỏ rơi và
thiếu sự hướng dẫn của con cái.
Sự kiểm soát đúng mức là sự kiểm soát đúng mức, họ sẽ giúp con cái phát triển và
vẫn giữ được sự tự do và sự lựa chọn của con cái. Sự kiểm soát đúng mức giúp cha
mẹ và con cái đạt được sự cân bằng giữa sự tôn trọng và sự giúp đỡ, giúp tăng cường
sự gần gũi và tình yêu thương trong quan hệ gia đình.
Sự kiểm soát sai lầm: cha mẹ kiểm soát sai lầm, điều này có thể dẫn đến ảnh hưởng
tiêu cực đến quan hệ gia đình. Ví dụ, nếu cha mẹ kiểm soát quá mức, con cái có thể
cảm thấy bị hạn chế và cảm thấy không được tôn trọng. Nếu cha mẹ không đủ kiểm
soát, con cái có thể cảm thấy không được quan tâm và không được hướng dẫn.
Như vậy ,tùy vào từng trường hợp cụ thể, sẽ có cách kiểm soát khác nhau để tránh
ảnh hưởng đến sự gần gũi của cha mẹ và con cái. Điều quan trọng là cả cha mẹ và
con cái cần hiểu và tôn trọng những nhu cầu và mong muốn của nhau, cùng với đó
là thấu hiểu và chấp nhận những khác biệt trong tính cách, quan điểm và cách tiếp
cận cuộc sống của nhau.
Nếu một người cha mẹ quá kiểm soát việc làm của con cái, có thể cần phải cân nhắc
lại và cho phép con cái có sự tự do và lựa chọn, đồng thời vẫn giữ được sự hướng
dẫn và giúp đỡ. Ngược lại, nếu một người cha mẹ không đủ kiểm soát hoặc không
quan tâm đến việc hướng dẫn và giúp đỡ con cái, có thể cần phải tăng
cường sự quan tâm, hướng dẫn và chỉ đạo để giúp con cái phát triển và tăng cường mối quan hệ gia đình.
5. Yếu tố liên quan đến áp lực từ xã hội tác động lên các thành viên
5.1. Áp lực về học tập và bệnh thành tích
Vì sao học sinh ngày nay có quá nhiều áp lực? Câu hỏi nhận được nhiều sự quan tâm
trên diễn đàn của Hội Liên Hiệp Thanh Niên Việt Nam.
Ngày nay với sự phát triển của kinh tế xã hội, các bậc phụ huynh luôn muốn con cái
được giáo dục trong môi trường tốt nhất. Ngoài thời gian học ở trường, không ít học
sinh phải học thêm để nắm vững kiến thức hay tham gia vào các khóa học kỹ năng
để phát triển năng khiếu. Điều này khiến các em không có thời gian nghỉ ngơi và
luôn cảm thấy áp lực đè nặng lên bản thân. Cho thấy , hiện nay các gia đình là một lOMoAR cPSD| 61601688
nguồn áp lực lớn đối với học sinh và sinh viên .Và Điển hình nhất của việc tạo áp
lực cho con có thể kể đến câu so sánh “con nhà người ta”.
Nguyên nhân gây ra tình trạng này:
a. Cạnh tranh về thành tích, điểm số:
Khi mà điểm số được các bậc phụ huynh coi là tiêu chí để đánh giá thành tích
học tập, học sinh và sinh viên có thể cảm thấy phải cạnh tranh để đạt được
điểm số cao hơn so với các bạn đồng trang lứa dẫ đến căng thẳng và trở nên
áp lực về việc học tập
b. Áp lực từ nhà trường và gia đình:
Nhà trường, gia đình luôn đặt áp lực lên học sinh về vấn đề phải đạt thành tích
cao. Đặc biệt với một số gia đình, điểm số luôn là vấn đề được đề cập để đánh
giá năng lực và sự ngoan ngoãn của con cái.
Thực tế, năng lực của mỗi người là khác nhau nên việc thường xuyên so sánh
con cái với bạn bè đồng trang lứa khiến trẻ luôn phải học tập với áp lực vô
hình. Áp lực khiến trẻ chăm chú và nỗ lực để đạt kết quả cao. Tuy nhiên nếu
gia đình không nhìn nhận sự cố gắng của trẻ mà thường xuyên trách móc và
chì chiết, trẻ sẽ không tránh khỏi sự bi quan và chán nản.
c. Sợ bản thân thua kém người khác:
Nhiều bạn trẻ đặt nặng việc điểm số , thành tích lên bản thân sợ thua kém
nhiều bạn khác và có thể bị cha mẹ đem so sánh với các bạn , đây cũng là yếu
tố ảnh hưởng đến sự gần gũi .
Một số bậc phụ huynh luôn đặt con mình vào một khuôn mẫu, o ép trong gọng khung
muốn con phải giỏi cái này hoặc làm tốt cái kia dù cho bằng cách nào đi nữa. Một lẽ
tất nhiên rằng phụ huynh nào cũng muốn con mình có kết quả học tập tốt nhưng nếu
đặt nặng quá rất có thể gây ra tác dụng ngược. Áp lực mà quan trọng nhất đối với
học sinh thì phải nói đến áp lực gia đình, đây luôn là vấn đề từ xưa đến nay của xã
hội. Bởi vì cha mẹ nào cũng muốn con mình được học sinh giỏi, phải nằm trong top
đầu của lớp để hãnh diện với mọi người xung quanh. Cha mẹ luôn muốn chúng tôi
làm theo ý họ, không được chọn trường mình yêu thích, không được thực hiện niềm
đam mê, mơ ước của mình. Do đó, đã phần nào ảnh hưởng đến sự gần gũi của cha
mẹ và con cái trong gia đình .
Nguồn bài viết: https://taovang.edu.vn/cha-me-thien-vi-con-cai-bi-ton-thuong-nhu-
thenao/ https://www.prudential.com.vn/vi/blog-nhip-song-khoe/la-cha-me-cung-can- hoc-cachton-trong-con/