Tìm hiểu hình thức nhà nước theo Hiến pháp 1959: Phân tích và Vận dụng | Môn Pháp luật đại cương - Học viện Hành chính Quốc gia

lOMoAR cPSD| 58097008
Đề bài: Tìm hiểu hình thức nhà nước (hình thức chính thể, hình thức cấu
trúc, chế độ chính trị) quy định trong các bản hiến pháp 1946, 1959, 1980,
1992, 2013. Nêu cơ sở pháp lí và phân tích nội dung các yếu tố cấu thành
hình thức nhà nước. vận dụng vào thực tiễn ở Việt Nam hiện nay.
Hoàn cảnh ra đời: -
Ngày 7/5/1954, chiến thắng lịch sử Điện Biên phủ tạo tiền đề cho Hiệp
địnhGiơ-ne-vơ (các bên ký kết ngày 20/7/1954), văn kiện quốc tế đầu tiên, tuyên
bố tôn trọng độc lập, chủ quyền, thống nhất toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam. -
Ngày 1/4/1959, Bản dự thảo Hiến pháp mới đã được công bố để toàn dân thảo
luận và đóng góp ý kiến. -
Đến ngày 31/12/1959, tại kỳ họp thứ 11, Quốc hội khóa I đã thông qua
bảnHiến pháp mới thay thế Hiến pháp năm 1946; và ngày 1/1/1960, Chủ tịch Hồ
Chí Minh đã ký lệnh công bố bản Hiến pháp này – Hiến pháp năm 1959.
Hình thức chính thể:
Hình thức chính thể của Nhà nước là Cộng hoà dân chủ. “Nước Việt Nam dân
chủ cộng hoà, thành lập và củng cố do thắng lợi mà nhân dân Việt Nam đã giành
được trong Cách mạng tháng Tám vẻ vang và Kháng chiến anh dũng, là một
nước dân chủ nhân dân.(Căn cứ điều 2 của Hiến pháp 1959).
Hình thức cấu trúc:
Gồm có lời nói đầu và 112 điều, chia làm 10 chương Hình thức cấu trúc: Chương 1:
Nước việt nam dân chủ cộng hoà Chương 2:
Chế độ kinh tế và xã hội Chương 3:
Quyền lợi và nghĩa vụ cơ bản của công dân Chương 4: Quốc hội Chương 5:
Chủ tịch nước việt nam dân chủ cộng hoà
Chương 6: Hội đồng chính phủ Chương 7:
Hội đồng nhân dân và uỷ ban hành chính địa phương các cấp Chương 8:
Toà án nhân dân và viện kiểm sát nhân dân toà án nhân dân Chương 9:
Quốc kỳ - quốc huy - thủ đô Chương 10: Sửa đổi hiến pháp lOMoAR cPSD| 58097008
Hình thức cấu trúc nhà nước: Nhà nước đơn nhất. bao gồm các cơ quan
quyền lực và quản lý ở trung ương và địa phương
Điều 3:“Nước Việt Nam dân chủ cộng hoà là một nước thống nhất gồm nhiều dân tộc…”
Chế độ chính trị
Chế độ chính trị của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa theo nguyên tắc tập trung dân chủ.
Đảng Lao động Việt Nam (nay là Đảng Cộng sản Việt Nam) là lực lượng lãnh
đạo nhà nước và xã hội. Cơ sở pháp lý
Hiến pháp năm 1959 là cơ sở pháp lý quan trọng nhất quy định về hình thức
nhà nước của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Các yếu tố cấu thành hình thức nhà nước Gồm có 3 yếu tố:
+ Hình thức chính thể; + Hình
thức cấu trúc Nhà nước; + Chế độ chính trị.
(Phân tích các yếu tố đã trình bày ở trên)
Vận dụng vào thực tiễn Việt Nam hiện nay.
- Đến nay, hiện bản Hiến pháp 1959 đã hết hiệu lực thi hành, song vẫn có
những ảnh hưởng nhất định đến thực tiễn Việt Nam hiện nay. 1. Nguyên
tắc tổ chức quyền lực: Tập trung dân chủ Ví dụ:
• Bộ máy nhà nước hiện nay vẫn tổ chức theo nguyên tắc tập trung
dânchủ, tức là quyền lực tập trung thống nhất nhưng có sự tham gia của
nhân dân thông qua bầu cử Quốc hội và HĐND. 2. Cơ cấu tổ chức
chính quyền địa phương Ví dụ:
• Hệ thống Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân các cấp ngày nay
vẫnđược tổ chức như trong Hiến pháp 1959:
• HĐND do dân bầu, là cơ quan quyền lực ở địa phương.
• UBND do HĐND bầu, là cơ quan chấp hành.3. Quyền và nghĩa vụ cơ
bản của công dân Ví dụ:
• Hiến pháp 1959 lần đầu tiên ghi nhận rõ ràng quyền tự do tín
ngưỡng,quyền học tập, quyền lao động, quyền bầu cử, ứng cử…
• Ngày nay, những quyền này tiếp tục được quy định và bảo đảm thihành.
4. Vai trò của Quốc hội Ví dụ: lOMoAR cPSD| 58097008
• Quốc hội hiện nay vẫn là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, có
quyền lập pháp, giám sát và quyết định các vấn đề quan trọng.
5. Tổ chức bộ máy tư pháp. Ví dụ:
• Hệ thống Tòa án nhân dân và Viện kiểm sát nhân dân vẫn tồn tại
đếnngày nay và hoạt động theo mô hình được xây dựng từ Hiến pháp 1959.
• TAND tối cao giữ vai trò xét xử cao nhất.
• VKSND thực hành quyền công tố và kiểm sát tư pháp.