Tìm hiểu về Thổ Lâu Phúc Kiến: Kiến trúc và Văn hóa Hakka | Môn Du lịch và cuộc sống - Trường Cao đẳng Du lịch Sài Gòn

lOMoAR cPSD| 58605085
CÔNG TRÌNH KIẾN TRÚC PHÚC KIẾN THỔ LÂU
ĐỊNH NGHĨA : Tulou hay Thổ lâu là một quần thể các ngôi nhà được xây dựng
phổ biến với hình dạng hình vuông và hình tròn, trong đó hình tròn là chủ đạo
của người Khách Gia (Hakka) và các dân tộc khác sinh sống tại các vùng núi
ở phía tây nam tỉnh Phúc Kiến, Trung Quốc. Thổ lâu ở tỉnh Phúc Kiến nằm tập
trung ở hai thành phố là Long Nham và Chương Châu. Thổ lâu có từ thời nhà
Tống và đạt đến đỉnh cao vào cuối triều đại nhà Thanh. KHÁI QUÁT :
● Tính đến năm 2018, có 23.000 công trình làm bằng đất sét tại quận Vĩnh
Định thuộc Long Nham, trong đó có hơn 3,700 công trình được phân loại là Thổ Lâu.
● Có 46 tòa thổ lâu ở Phúc Kiến đã được UNESCO công nhận là Di sản
văn hóa thế giới vào ngày 6/7/2008 và thông qua tên gọi chung cho kiểu
kiến trúc này là "Thổ lâu Phúc Kiến".
● Thổ lâu Thừa Khải với kiến trúc hình tròn, cao 4 tầng và bên trong còn
chia thành bốn lớp nhà, được xem là thổ lâu có sức chứa lớn nhất.
● Tòa lầu hình tròn được xây dựng đầu tiên ở Phúc Kiến là Tề Vân lâu ở
huyện Hoa An, xây vào năm 1371.
CẤU TẠO : Mỗi tòa Thổ Lâu sẽ có hình dạng phổ biến là tròn hoặc hình vuông,
chỉ có một cổng chính được che chắn bởi bốn cánh cửa gỗ dày từ 100–130
mm. Các cửa ra vào của Thổ Lâu thường được xây bằng khung đá granit để
phòng chống hỏa hoạn và sự tấn công từ bên ngoài trong khi các khung cửa lOMoAR cPSD| 58605085
CÔNG TRÌNH KIẾN TRÚC PHÚC KIẾN THỔ LÂU
sổ bằng gỗ. Vì chỉ có một lối vào nên khi cổng đóng là nội bất xuất, ngoại bất nhập.
● Mặt khác, các ô cửa sổ thường chỉ được thiết kế ở những tầng cao nên
việc đột nhập bằng lối này cũng vô cùng khó khăn".
● Tường có độ dày rất lớn với bệ tường dày khoảng 3m, bức tường tầng
1 dày 1,5m và độ dày giảm dần khi lên cao. Các bức tường bên ngoài
được làm bằng đất sét, đất, vôi và đá, và cấu trúc bên trong được làm
bằng tre được sắp xếp theo chiều dọc làm khung xương. lOMoAR cPSD| 58605085
CÔNG TRÌNH KIẾN TRÚC PHÚC KIẾN THỔ LÂU
● Cao từ hai đến năm tầng :
● Nhà bếp và phòng khách luôn ở tầng trệt, tầng một là kho chứa thức ăn,
các phòng ở tầng hai và tầng ba được dùng làm phòng ngủ. Cũng từ
tầng ba trở lên thổ lâu mới bắt đầu có những ô cửa sổ nhỏ để thoáng khí
và là nơi để tấn công kẻ địch bên ngoài.Tầng cao nhất của thổ lâu có
những lỗ súng nhằm mục đích phòng thủ, trên cùng lợp ngói. Ở một số
Thổ Lâu, thức ăn được cất giữ ở tầng trên cùng để giữ cho ngũ cốc được
khô ráo, nhưng điều này có thể hơi bất tiện khi nấu nướng vì nhà bếp vẫn sẽ ở tầng trệt.
● Mỗi gia đình có hai hoặc ba phòng mỗi tầng tùy theo cấu trúc của cácbức
tường ngang. Trong đó mỗi phòng trên cùng một tầng được nối với nhau bằng một hành lang.
● 1:28-3:25Thổ Lâu Phúc Kiến tiêu biểu có ba loại : lầu tròn, lầu vuông, lầu ngũ
phượng .Ở giữa Thổ Lâu thường là một sân trời có giếng nước gọi là sân chính. lOMoAR cPSD| 58605085
CÔNG TRÌNH KIẾN TRÚC PHÚC KIẾN THỔ LÂU
Đây là nơi thờ cúng tổ tiên và tổ chức các hoạt động cộng đồng như hiếu, hỉ ,làm chợ, nơi buôn bán.
● Hầu hết Thổ Lâu đều có Tổ đường ở giữa sân để cư dân thờ cúng tổtiên.
Xung quanh nhà Tổ thường có các phòng dùng để học bài. lOMoAR cPSD| 58605085
CÔNG TRÌNH KIẾN TRÚC PHÚC KIẾN THỔ LÂU
MẶT BẰNG TẦNG TRỆT THỔ LÂU
MẶT BẰNG TỔNG THỂ- MÁI THỔ LÂU lOMoAR cPSD| 58605085
CÔNG TRÌNH KIẾN TRÚC PHÚC KIẾN THỔ LÂU PHỐI CẢNH MẶT CẮT lOMoAR cPSD| 58605085
CÔNG TRÌNH KIẾN TRÚC PHÚC KIẾN THỔ LÂU
MẶT CẮT NGANG - MẶT CẮT DỌC THỔ LÂU lOMoAR cPSD| 58605085
CÔNG TRÌNH KIẾN TRÚC PHÚC KIẾN THỔ LÂU lOMoAR cPSD| 58605085
CÔNG TRÌNH KIẾN TRÚC PHÚC KIẾN THỔ LÂU lOMoAR cPSD| 58605085
CÔNG TRÌNH KIẾN TRÚC PHÚC KIẾN THỔ LÂU
BẢNG QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN THỔ LÂU PHÚC KIẾN lOMoAR cPSD| 58605085
CÔNG TRÌNH KIẾN TRÚC PHÚC KIẾN THỔ LÂU
*LẦU VUÔNG VÀ LẦU TRÒN
*MỘT SỐ THỔ LÂU CÓ HÌNH DÁNG KHÁC LẠ
Tulou hình tròn nổi tiếng nhất:
Hoài Viễn Lâu: được xây dựng vào năm 1909 và là ví dụ điển hình của Thổ
Lâu theo thiết kế “các phòng thông nhau”. Hoài Viễn Lâu cao bốn tầng và có lOMoAR cPSD| 58605085
CÔNG TRÌNH KIẾN TRÚC PHÚC KIẾN THỔ LÂU
đường kính 38 mét. Mỗi tầng của nó có 34 phòng. Ngày nay vẫn còn 60 người
sống bên trong Thổ Lâu này
● Thổ lâu hình chữ nhật nổi tiếng nhất:
Hòa Quy Lâu được xây dựng vào năm 1732 Hòa Quy lâu ban đầu cao bốn
tầng. Năm 1864, Hòa Quy lâu bị bọn cướp phá hủy trong một cuộc tấn công,
và sau đó nó được xây dựng lại thành Thổ Lâu năm tầng. Hòa Quy lâu có 24
phòng trên mỗi tầng trong số năm tầng của nó. Sảnh trong sân được kết nối
với sảnh thờ trong tòa nhà chính. Ngoài ra còn có một sân trước để cung cấp
thêm không gian cho cư dân. Ngày nay chỉ có 30 người sống ở nơi này.
● Các Thổ Lâu ngày nay đều đã có điện và nước sạch. Trong khi nguồn lương
thực, thực phẩm chủ yếu là do người dân tự nuôi trồng hoặc mua của những ngôi làng khác gần đó.
Ngày nay, số người sống trong các Thổ Lâu liên tục giảm theo từng năm, khi
những người trẻ mong muốn di chuyển đến sống ở các thành phố lớn. Tuy
nhiên, nhờ các chính sách thúc đẩy du lịch của địa phương mà những dãy nhà
Thổ Lâu Phúc Kiến vẫn có người dân ở lại với các hoạt động kinh doanh, lễ hội văn hóa bản địa.
Thổ lâu và văn hóa của người Khách Gia
Chủ nhân của thổ lâu ở Phúc Kiến là người Khách Gia. Người Khách Gia, tiếng Trung
đọc là Hakka, vì vậy mà kiến trúc thổ lâu được người phương Tây gọi là Hakka House
(nhà của người Khách Gia) hoặc Hakkas’s Earth Buildings (thổ lâu của người Khách Gia).
Người Khách Gia là cụm từ dùng để chỉ người Hán di cư từ phương bắc đến
phương nam. Dù an cư lập nghiệp ở một nơi khác qua nhiều thế kỷ, họ vẫn tự
nhận mình chỉ là người khách sống xa nhà. Có một giả thuyết khác về tên gọi
"Khách Gia", đó là vào thời nhà Tống trong cuộc chiến với quân Nguyên, rất
nhiều người Hán di cư đến phương nam khi đó đã đăng ký xung quân. Tuy
nhiên trong phần hộ tịch lúc ấy vốn có sự phân biệt về "chủ" và "khách", nên
những người xung quân này được ghi là "khách tịch" để phân biệt với người lOMoAR cPSD| 58605085
CÔNG TRÌNH KIẾN TRÚC PHÚC KIẾN THỔ LÂU
dân bản địa. Sau này cái tên "người Khách Gia" thực chất là cách gọi khác của "người khách tịch".
Ban đầu, những người mới đến xây dựng nhà ở theo kiểu kiến trúc tứ hợp viện
truyền thống của người Hán. Tuy nhiên, trong các triều đại nhà Minh (1368-
1644) và nhà Thanh (1644-1911), xã hội không ổn định vì thường xuyên xảy ra
xung đột giữa các dân tộc, và trong khi trộm cướp hoành hành. Người Khách
Gia dần dần cải thiện nhà cửa để cuối cùng chúng trở thành nơi phòng thủ
hoàn hảo chống lại những kẻ tấn công và xâm phạm. Những ngôi nhà giống
như pháo đài này được gọi là Thổ Lâu. Trong đó cư dân trong mỗi tòa thổ lâu đều
là người cùng tộc có mối quan hệ huyết thống thân thiết và đều có một trưởng tộc
quyết định trong tòa nhà. lOMoAR cPSD| 58605085
CÔNG TRÌNH KIẾN TRÚC PHÚC KIẾN THỔ LÂU
Bản đồ khu vực tài sản được chỉ định và đề xuất trong vùng đệm xung quanh thổ lấu Phúc Kiến lOMoAR cPSD| 58605085
CÔNG TRÌNH KIẾN TRÚC PHÚC KIẾN THỔ LÂU
QUẦN THỂ NHÀ THỔ LÂU TỪ VỊ TRÍ VỆ TINH CỦA UNESSCO