Tình hình xã hội Nga sau chiến tranh thế giới thứ nhất - Triết học Mác - Lênin | Đại học Tôn Đức Thắng

VÂN ANH – NG C ÁNH Ọ TÌNH HÌNH XÃ H I C
Ộ ỦA LIÊN XÔ SAU THÊẾ CHIÊẾN TH I Ứ
CÁCH M NG NGA NĂM 1917 Ạ
Trong Thế chiến I, nước Nga Sa hoàng trải qua nạn đói và sụp đổ kinh tế. Quân đội phải chịu những
thất bại nặng nề, nhiều binh sĩ bỏ trốn. Sự bất bình với chế độ quân chủ và chính sách theo đuổi
chiến tranh của nó gia tăng. Sa hoàng Nicholas II thoái vị tháng 2 năm 1917 sau khi những cuộc nổi
loạn lan rộng tại Petrograd.
Một chính phủ lâm thời được lập ra, tiếp tục theo đuổi cuộc chiến, dù có nhiều lời kêu gọi nước Nga
tìm kiếm một giải pháp hoà bình. Chính phủ lâm thời cũng không thể thực hiện những cải cách
ruộng đất do giới nông dân yêu cầu
Bên trong quân đội: sự chống đối và đảo ngũ lan khắp; giới trí thức bất bình vì sự chậm trễ của
những cuộc cải cách, nghèo đói trở thành kinh niên và bất bình đẳng thu nhập gia tăng khi chính
phủ lâm thời ngày càng trở nên độc đoán và có xu hướng chuyển thành một hội đồng quân sự. Các
binh sĩ đảo ngũ quay lại các thành phố và trao vũ khí của mình cho các công nhân nhà máy đang
tức giận. Các điều kiện tại các khu vực đô thị trở nên rất thích hợp cho một cuộc cách mạng.
Từ tháng 2 đến tháng 10 năm 1917, quyền lực của chính phủ lâm thời luôn bị thách thức. Một hệ
thống 'quyền lực kép' xuất hiện, theo đó Chính phủ Lâm thời chỉ giữ quyền lực lý thuyết, họ ngày
càng bị phản đối bởi
, nằm dưới quyền điều khiển của những Xô viết Petrograd
người Menshevik và những người cách mạng xã hội chủ nghĩa, cả hai đảng dân chủ xã hội về chính
trị đều thuộc quyền của những người Bolshevik. Xô viết lựa chọn cách không buộc thực hiện những
thay đổi thêm nữa trong chính phủ bởi họ tin rằng cuộc Cách mạng tháng 2 là một cuộc cách mạng
dân chủ tư sản Nga sẽ có nhiệm vụ thực hiện các cải cách dân chủ và tới lượt nó sẽ dẫn tới một
cuộc cách mạng vô sản, tuy nhiên, họ vẫn là một cơ quan quyền lực to lớn.
Thất bại của những chiến dịch quân sự vào mùa hè năm 1917 và những cuộc phản kháng tại thủ đô
khiến binh lính bị gọi lại các thành phố vào cuối tháng 8 để tái lập trật tự. Tuy nhiên, thay vì thiết lập
hoà bình, họ lại gia nhập với những người nổi dậy và chính phủ cùng quân đội càng bị căm ghét.
Trong thời gian này, sự ủng hộ dành cho đảng Bolshevik gia tăng và một trong những cá nhân lãnh
đạo của nó, Leon Trotsky được bầu làm chủ tịch Xô viết Petrograd, ông cũng chịu trách nhiệm bảo
vệ thành phố, và vì thế, là người chỉ huy các lực lượng vũ trang của thành phố.
Ngày 24/10: Chính phủ Lâm thời quay sang chống lại những người Bolshevik, bắt giữ các nhà hoạt
động và phá huỷ các phương tiện tuyên truyền. Những người Bolshevik coi đây là một sự tấn công
chống lại Xô viết của Nhân dân và lật đổ Chính phủ Lâm thời, chiếm quyền lãnh đạo ngày 25 tháng
10. Những người Menshevik và cánh hữu của phe Cách mạng Xã hội chủ nghĩa, tức giận trước
những hành động được tiến hành dưới danh nghĩa Xô viết, rời khỏi cơ cấu, nhường lại quyền kiểm
soát cho những người Bolshevik và trở thành phe Cách mạng Xã hội chủ nghĩa Cánh tả. Ngày 25
tháng 10 năm 1917 Sovnarkom được thành lập và sau này được Hiến pháp Nga năm 1918 luật hoá
trở thành cơ quan hành chính của Đại hội các Xô viết; tới ngày 6 tháng 1 năm 1918 VTsIK đã phê
chuẩn việc giảm tán bởi những người Bolshevik Hội đồng Lập pháp Nga, từng có dự định trở thành
hình thức thường trực của chính phủ do cuộc bầu cử năm 1917 lập ra và do Chính phủ Lâm thời Nga lãnh đạo. NỘI CHIẾN NGA
Nội chiến Nga bắt đầu ngay sau khi Cách mạng Tháng 10 thành công. Đây cuộc chiến đẫm máu
giữa một bên là Hồng quân của nước Nga Xô viết, ủng hộ chủ nghĩa xã hội Bolshevik, còn bên kia
là các lực lượng đối lập được gộp chung với cái tên Bạch vệ. Ban đầu, quân Bạch vệ và các lực
lượng can thiệp nước ngoài chiếm ưu thế, khiến lãnh thổ Nga bị xé nát thành nhiều mảnh. Nhưng
về sau, với sự lãnh đạo của Lenin và Đảng Bolshevik, Hồng quân Xô Viết dần lật ngược tình thế.
Đến ngày 30/12/1922, Liên bang Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô Viết đươc thành lập, đánh dấu
chiến thắng toàn diện của nhà nước vô sản non trẻ.
Trước cuộc cách mạng, học thuyết về chủ nghĩa tập trung dân chủ của Bolshevik cho rằng chỉ một
tổ chức bí mật và được tổ chức chặt chẽ mới có khả năng lật đổ chính phủ; sau cuộc cách mạng, họ
cho rằng chỉ một tổ chức như thế mới có khả năng chống lại những kẻ thù địch trong nước và nước
ngoài. Việc chiến đấu trong cuộc nội chiến buộc đảng phải đưa những ý tưởng đó vào thực hiện.
Cho rằng cách mạng không cần một tổ chức nghị viện đơn giản mà là một đảng của hành động sẽ
hoạt động như một cơ quan lãnh đạo có tính khoa học, một đội tiền phong của những người hoạt
động cách mạng và một tổ chức kiểm soát từ trung ương, Đại hội 10 của Đảng cấm các phe phái
trong đảng, ban đầu nó chỉ được coi là một biện pháp tạm thời sau cú sốc của cuộc Nổi dậy
Kronstadt. Họ cũng cho rằng đảng phải là một cơ cấu tinh hoa của những nhà cách mạng chuyên
nghiệp hiến dâng đời mình cho lý tưởng và thực hiện các quyết định của đảng với một ý chí sắt đá,
vì thế đảng đi theo mục tiêu đưa những nhà hoạt động trung thành chịu trách nhiệm lãnh đạo các
định chế chính trị cũ và mới, các đơn vị quân đội, các nhà máy, bệnh viện, trường đại học và các cơ
sở cung cấp lương thực. Trái ngược với cơ sở này, hệ thống nomenklatura (chỉ định từ bên trên) sẽ
phát triển và trở thành một cách thực thi tiêu chuẩn.
Tháng 12 năm 1917, Cheka được thành lập trở thành lực lượng an ninh nội bộ đầu tiên của những
người Bolshevik. Sau này nó đổi tên thành GPU, OGPU, MVD, NKVD và cuối cùng là KGB. Trong
thời Nội chiến, ngày 5 tháng 9 năm 1918 Cheka được trao trách nhiệm quét sạch những tàn tích
của chế độ Sa hoàng, những đảng đối lập cánh tả như phái Cách mạng Xã hội chủ nghĩa và những
nhóm chống Bolshevik như người Cossack, các nhóm dân tộc ly khai.
Những người ủng hộ chính quyền Nga Hoàng vùng dậy bạo động và nhận được sự hỗ trợ từ 14
quốc gia tư bản, dẫn tới nhiều năm nội chiến toàn diện, và chỉ kết thúc Các đồng minh của quân
Bạch vệ đã đem quân tới Nga tham chiến:
CHIẾN TRANH NGA – BA LAN (1919-1921)
Các biên giới giữa Ba Lan, vốn đã được thành lập một chính phủ yếu ớt sau Chiến tranh thế giới
thứ nhất, và chính quyền Nga hoàng cũ, vốn rất hỗn loạn với các ảnh hưởng của các cuộc cách
mạng Nga và nội chiến. Jozef Pilsudski người Ba Lan hình dung ra một liên bang mới
(Miedzymorze), tạo nên một khối Đông Âu do Ba Lan lãnh đạo để hình thành một bức tường chống
lại Nga và Đức, trong khi Nga tìm cách mang cách mạng về phía Tây. Khi Pilsudski tiến hành cuộc
tấn công quân sự vào Ukraina năm 1920, ông gặp một cuộc tấn công của Hồng quân đánh sâu vào
lãnh thổ Ba Lan đến tận gần Warszawa. Tuy nhiên, Pilsudski đã chặn đứng bước tiến của người Xô
viết tại trận chiến Warszawa và lấy lại thế tấn công. Hoà ước Riga được ký kết vào đầu năm 1921,
Nga phải cắt nhượng phần phía đông lãnh thổ Belarus và Ukraina cho Ba Lan. NẠN ĐÓI 1921
Sau thế chiến thứ nhất và nội chiến: Nền kinh tế nước Nga đứng trước nguy cơ phá sản: ở nông
thôn nạn đói hoành hành, cướp bóc thổ phỉ nổi lên khắp nơi, đất nông nghiệp bị tàn phá, nông dân
đói chạy vào thành phố ăn xin; còn ở thành phố, công nghiệp đình đốn, thất nghiệp cực điểm, tiền
không còn giá trị, nguyên liệu, tài chính cạn kiệt – và tình hình xã hội lúc đó cực kỳ căng thẳng.
Trong khoảng 2 năm 1921-1922: Nạn đói lớn đã xảy ra tại các vùng nông thôn của nước Nga, đặc
biệt là ở khu vực sông Volga và Ural, giết chết khoảng 2 triệu tới 5 triệu người. Theo nhà báo
Cynthia Heaven, những người bị đói buộc phải ăn "cỏ trộn với xương nghiền, vỏ cây, đất sét, ăn thịt
đủ loại sinh vật từ ngựa, chó, mèo, chuột cho đến cả rơm trên mái nhà. Chính phủ đã phải nỗ lực
ngăn chặn nạn bán thịt người và cắt cử canh gác tại các nghĩa trang để ngăn chặn việc đào mồ".
Cơ quan Cứu trợ Mỹ (ARA) đề nghị giúp đỡ, nhưng ban đầu Lenin đã từ chối và coi rằng đó là hành
động nhằm "can thiệp vào nội bộ nước Nga Xô viết". Nạn đói đã gây ra một cuộc khủng hoảng lớn,
12/1921, Quốc hội Mỹ thông qua một gói cứu trợ trị giá 20 triệu USD bao gồm các loại hạt giống ngô
và lúa mì gửi tới Nga để giúp chính phủ Nga Xô viết giải quyết nạn đói. Sau đó Mỹ cũng đạt được
một thỏa thuận với Chính phủ Nga về việc cung cấp lương thực cho hàng triệu người Nga ở những vùng bị đói.
SỰ HÌNH THÀNH LIÊN BANG XÔ VIẾT
Ngày 29/12/1922, Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga, Cộng hoà xã hội chủ
nghĩa Xô Viết Liên bang Ngoại Kavkaz(bao gồm 3 nước Gruzia, Azerbaijan, Armenia) và Cộng
hoà Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Belorussia và Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Ukraina ký một
Hiệp ước thành lập Liên bang Cộng hoà Xô viết tạo nên Liên bang Xô viết bằng một hội nghị
các đại diện và sau đó được khẳng định vào ngày 30/12/1922 bởi Đại hội các Xô viết của Liên Xô.
CHÍNH SÁCH KINH TẾ MỚI (nội dung tiếp theo)