Tổng hợp câu hỏi ngắn ôn tập Chương 4- Chủ Nghĩa Xã hội khoa học | Đại học Tôn Đức Thắng

CÂU HỎI ÔN TẬP CHƯƠNG 4
Các bạn trả lời thật ngắn gọn các câu hỏi sau
Câu 1. Dân chủ là gì? Phạm trù dân chủ xuất hiện từ khi nào? Thuật ngữ dân chủ là gì? Dân ở đây là do ai quy định?
Dân chủ là quyền lực thuộc về nhân dân – Phạm trù dân chủ xuất hiện ngay từ khi có xã hội loài người – Thuật ngữ
dân chủ Demoskratos (Dân chủ) = Demos (nhân dân) + kratos (cai trị) -> ( Nhân dân cai trị = Quyền lực thuộc về
dân) – Dân ở đây là do giai cấp thống trị quyết định
Câu 2. Đặc trưng cơ bản của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, khác các nền dân chủ đã có trong lịch sử là gì
Quyền lực thuộc về đa số nhân dân, xây dựng nhà nước dân chủ thực sự
Câu 3. Dân chủ với tư cách là một chế độ nhà nước thể hiện ntn?
Dân chủ với tư cách là một hình thái nhà nước, trong lịch sử có 03 nền dân chủ ( DC chủ nô; DCTS; DC XHCN)
Câu 4. Thế nào là nền dân chủ? Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa có cơ sở kinh tế là gì?
- Là nền dân chủ cao hơn về chất so với các nền dân chủ có trong lịch sử nhân loại
- Là mọi quyền lực thuộc về nhân dân, dân là chủ và dân làm chủ
- Dân chủ và pháp luật nằm trong sự thống nhất biện chứng.
- Được thực hiệm bằng nhà nước pháp quyền XHCN, đặt dưới sự lãnh đạo của ĐCS
- Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa có cơ sở kinh tế là
+ Dựa trên sở hữu xã hội (công hữu) về TLSX chủ yếu
+ Thực hiện phân phối theo kết quả lao động là chủ yếu
Câu 5. Cơ sở ra đời của Nhà nước trong thực tế lịch sử là do đâu?
Nhà nước XHCN ra đời là kết quả của cuộc CMXH do GCVS thực hiện dưới sự lãnh của ĐCS
Câu 6. Kiểu nhà nước đầu tiên trong lịch sử là gì? Kiểu nhà nước chủ nô
Câu 7. Kiểu nhà nước được V.I.Lênin gọi là nhà nước "nửa nhà nước" là nhà nước nào? Nhà nước XHCN
Câu 8. Chức năng cơ bản của nhà nước xã hội chủ nghĩa là gì?
Căn cứ vào phạm vi tác động của quyền lực nhà nước:
- Chức năng đối nội: Về vấn đề nội bộ trong quốc gia.
- Chức năng đối ngoại: Về quan hệ của quốc gia đó, của nhà nước đó vớicác quốc gia dân tộc khác, nhà nước khác.
Căn cứ vào lĩnh vực tác động của quyền lực nhà nước: - Chức năng chính trị - Chức năng kinh tế
- Chức năng văn hóa, xã hội,Căn cứ vào tính chất của quyền lực nhà nước:
- Chức năng giai cấp (trấn áp)
- Chức năng xã hội (Tổ chức và xây dựng)
Câu 9. Tư tưởng dân chủ xuất hiện khi nào?
Vào khoảng thế kỷ thứ VII trước công nguyên.
Câu 10. So với các nền dân chủ trước đây, dân chủ XHCN có điểm khác biệt gì?
Điểm khác biệt cơ bản là nền dân chủ rộng rãi cho giai cấp công nhân và nhân dân lao động.
Câu 11. Bản chất chính trị của nền dân chủ XHCN? Sự khác nhau về bản chất chính trị giữa nền DCXHCN với nền dân chủ TBCN?
- Bản chất chính trị của nền dân chủ XHCN
+ Đặt dưới sự lãnh đạo của ĐCS
+ Quyền dân chủ, làm chủ của người dân ngày càng cao
- Xét về bản chất chính trị:
- DC XHCN vừa có bản chất GCCN, vừa có tính nhân dân rộng rãi vừa có tính dân tộc sâu sắc
- Nền DC XHCN khác nền DC TS + Bản chất giai cấp
+ Cơ chế nhất nguyên và đa nguyên
+ Số đảng: Một đảng hay nhiều đảng
+Bản chất NN (NN pháp quyền XHCN và NN pháp quyền tư sản
- Sự khác nhau về bản chất chính trị giữa nền DCXHCN với nền dân chủ TBCN: Chế độ sở hữu:
XHCN: Dựa trên chế độ công hữu về tư liệu sản xuất chủ yếu, trong đó tư liệu sản xuất thuộc về toàn xã hội.
TBCN: Dựa trên chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất chủ yếu, trong đó tư liệu sản xuất thuộc về cá nhân hoặc tư sản.
Mục tiêu phân phối lợi ích:
XHCN: Thực hiện chế độ phân phối lợi ích theo kết quả lao động là chủ yếu, đảm bảo quyền lợi của nhân dân lao động.
TBCN: Thực hiện chế độ phân phối theo khả năng chi trả của thị trường, ưu tiên lợi ích của tư sản.
Câu 12. Bản chất kinh tế của nền dân chủ XHCN? Sự khác nhau về bản chất kinh tế giữa nền dân chủ
XHCN với nền dân chủ TBCN?
- Bản chất kinh tế của nền dân chủ XHCN:
+ Dựa trên sở hữu xã hội (công hữu) về TLSX chủ yếu
+ Thực hiện phân phối theo kết quả lao động là chủ yếu
- Sự khác nhau về bản chất kinh tế giữa nền dân chủ XHCN với nền dân chủ TBCN:
+ Chế độ sở hữu: XHCN dựa trên chế độ công hữu về tư liệu sản xuất chủ yếu, trong khi TBCN dựa trên chế độ tư
hữu về tư liệu sản xuất chủ yếu.
+ Mục tiêu phân phối: XHCN thực hiện chế độ phân phối lợi ích theo kết quả lao động là chủ yếu, trong khi TBCN
thực hiện chế độ phân phối theo khả năng chi trả của thị trường.
Câu 13. Bản chất tư tửởng, văn hoá, xã hội của nền dân chủ XHCN? Sự khác nhau về bản chất tư tưởng,
văn hoá, xã hội giữa nền dân chủ XHCN với nền dân chủ TBCN
- Bản chất tư tửởng, văn hoá, xã hội của nền dân chủ XHCN:
+ Lấy hệ tư tưởng Mác – Lênin làm chủ đạo
+ Kế thừa và phát huy những giá trị văn hoá truyền thống của dân tộc. Tiếp thu những tinh hoa văn hoá nhân loại
+ Kết hợp hài hoà giữa lợi ích cá nhân, tập thể với lợi ích của toàn xã hội
- Sự khác nhau về bản chất tư tưởng, văn hoá, xã hội giữa nền dân chủ XHCN với nền dân chủ TBCN: + Tư tưởng:
XHCN: Dựa trên hệ tư tưởng Mác - Lênin làm nền tảng chủ đạo. Kế thừa tinh hoa văn hóa dân tộc và nhân loại.
TBCN: Tư tưởng phụ thuộc vào hệ tư tưởng của từng quốc gia, không có hướng tập trung duy nhất. + Văn hoá:
XHCN: Kết hợp giữa văn hóa dân tộc và văn minh nhân loại thế giới.
TBCN: Văn hoá phụ thuộc vào lịch sử, truyền thống và giá trị của từng quốc gia. + Xã hội:
XHCN: Xã hội đa dạng, đa văn hóa, với sự tham gia của nhân dân lao động trong quản lý và quyết định.
TBCN: Xã hội có tính chất giai cấp, với sự ưu tiên cho lợi ích của tư sản và các tầng lớp thượng lưu.
Câu 14. Đổi mới hệ thống chính trị ở nước ta hiện nay là đổi mới ntn?
Câu 15. Tổ chức đóng vai trò trụ cột trong hệ thống chính trị ở nước ta hiện nay là gì? Nhà nước XHCN
Câu 16. Cấu trúc cơ bản của hệ thống chính trị xã hội chủ nghĩa nước ta bao gồm yếu tố nào?
- Cơ sở chính trị: Nhất nguyên chính trị, một Đảng duy nhất lãnh đạo.
- Cơ sở kinh tế: Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
- Cơ sở xã hội: Liên minh công, nông, trí thức.
- Cơ sở tư tưởng: CN Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh.
Câu 17. Bản chất của nhà nước XHCN là gì?
- Bản chất chính trị:
+ Mang bản chất của GCCN, giai cấp có lợi ích phù hợp với lợi ích chung của quần chúng NDLĐ.
+ Đại biểu cho ý chí chung của NDLĐ - Bản chất kinh tế:
+ Có cơ sở kinh tế chế độ sở hữu xã hội (QHSX công hữu) về TLSX chủ yếu
+ Không tồn tại quan hệ sản xuất bóc lột
- Bản chất văn hóa, xã hội:
+ Dựa trên nền tảng tinh thần là lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin;
+ Dựa trên những giá trị văn hóa tiên tiến của nhân loại đồng thời mang bản sắc riêng của dân tộc.
+ Sự phân hóa giữa các giai cấp, tầng lớp từng bước được thu hẹp, các giai cấp, tầng lớp bình đẳng
Câu 18. Nhà nước pháp quyền XHCN quản lý mọi mặt của đời sống XH chủ yếu bằng gì? Pháp luật
Câu 19. Đến một giai đoạn mà xã hội không còn giai cấp, không còn đấu tranh giai cấp thì nhà nước sẽ ntn?
Khi xã hội không còn giai cấp và không có đấu tranh giai cấp, nhà nước sẽ trở thành một tổ chức dân chủ tuyệt đối. Trong tình hình này:
Nhà nước sẽ không còn phân biệt giai cấp và sẽ hoạt động vì lợi ích của toàn bộ xã hội.
Quyền lực sẽ thuộc về nhân dân, và mọi quyết định sẽ được đưa ra dựa trên ý kiến của đa số người dân.
Cơ cấu quản lý sẽ tập trung vào việc đảm bảo phát triển bền vững, công bằng xã hội, và hài hòa giữa các lĩnh vực.
Câu 20. Nhà nước là gì?
Nhà nước là một tổ chức đặc biệt của quyền lực chính trị, nhằm duy trì trật tự xã hội, thực hiện mục đích bảo vệ
địa vị của giai cấp thống trị.
Câu 21. Xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân ở nước ta hiện nay cần điều gì?
Dựa trên cơ sở của Hiến pháp và pháp luật
Câu 22. Đặc trưng cơ bản của nhà nước xã hội chủ nghĩa là gì?
Là Nhà nước thực sự của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân
Câu 23. Hệ thống xã hội chủ nghĩa được hình thành trong giai đoạn nào?
Ngày 8 - 1 - 1949, Hội đồng tương trợ kinh tế (SEV) được thành lập, nhằm đẩy mạnh sự hợp tác, giúp đỡ lẫn nhau
giữa các nước XHCN, đạt được nhiều thành tích.
=> Đánh dấu sự hình thành hệ thống xã hội chủ nghĩa.
Câu 24: Hình thức quân chủ lập hiến tồn tại trong kiểu nhà nước nào? Nhà nước phong kiến
Câu 25: Nguyên nhân sâu xa dẫn đến sự ra đời nhà nước là gì?
Do sự phát triển của lực lượng sản xuất
Câu 26: Theo chủ nghĩa duy vật lịch sử, đến giai đoạn phát triển nào của xã hội thì nhà nước sẽ tự tiêu vong?
Chỉ khi nào xã hội không còn giai cấp đối kháng và giai cấp nói chung thì lúc đó nhà nước mới biến mất
Câu 27. Quan niệm HCM về dân chủ? Theo HCM dân là chủ nghĩa là gì? Dân làm chủ nghĩa là gì?
“Nước ta là nước dân chủ, địa vị cao nhất là dân, vì dân là chủ”
“Chế độ ta là chế độ dân chủ, tức là nhân dân là người chủ…”
+ là giá trị chung của nhân loại
+ là dân là chủ và dân làm chủ
+ là một thể chế chính trị/một chế độ xã hội
Câu 28: Bản chất chính trị của nhà nước xã hội chủ nghĩa là gì?
Nhà nước xã hội chủ nghĩa mang bản chất của giai cấp công nhân
Câu 29: Một trong những nguyên tắc cơ bản để xây dựng nhà nước của dân, do dân, vì dân là gì?
Câu 30: Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam được hình thành từ khi nào? CMT8 (1945)
Câu 31: Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam tồn tại dựa trên nguyên tắc nào?
Quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc
thực hiện các quyền lập pháp, hành phá, tư pháp
Câu 32. Quan niệm của CN Mác Lenin về dân chủ trên phương diện quyền lực? trên phương diện chế độ
XH và lĩnh vực chính trị? trên phương diện tổ chức quản lý xã hội?
+ Trên phương diện quyền lực: Dân chủ là quyền lực thuộc về nhân dân
+ Trên phương diện chế độ XH và lĩnh vực chính trị: Dân chủ là một hình thái nhà nước, là chế độ dân chủ, nền dân chủ
+ Trên phương diện tổ chức và quản lý xã hội: Dân chủ là một nguyên tắc. Nguyên tắc dân chủ
Câu 34. Dân chủ trong CXNT là gì? Dân chủ trong CHNL là gì? Dân chủ trong chế độ phong kiến là gì? - CXNT:
Dân chủ tồn tại dạng manh nha, là nhu cầu của con người. Chưa có nền dân chủ
Tên gọi: “Dân chủ nguyên thuỷ” hay “Dân chủ quân sự”
Đặc trưng: Nhân dân bầu ra hoặc bãi miễn thủ lĩnh quân sự thông qua “Đại hội nhân dân” - CHNL:
Tên gọi: “Dân chủ chủ nô”
Đặc trưng: Nhân dân tham gia bầu ra nhà nước Dân là ai?:
+ Giai cấp chủ nô, một bộ phận tăng lữ, thương gia, trí thức.
+ Nô lệ (đa số) không phải là dân. - Phong kiến:
Hình thức: “Quân chủ” hay “Dân chủ với một người”
Đặc trưng: Quyền lực tập trung Vua
Dân là ai: Vua là Thần dân trăm họ
Câu 35. Dân chủ trong TBCN là gì? Dân chủ trong XHCN là gì?
Dân chủ trong TBCN là dân chủ với thiểu số những người nắm giữ TLSX (Dân chủ có điều kiện)
Dân chủ trong XHCN là dân chủ vô sản, quyền lực thuộc về đa số nhân dân, xây dựng nhà nước dân chủ thực sự
Câu 36. Nền dân chủ XHCN được manh nha hình thành từ khi nào? Ra đời chính thức từ khi nào? Sẽ không còn từ khi nào?
- Hình thành manh nha: Thực tiễn đấu tranh Công xã Pari
- Hình thành chính thức: Sau CM tháng Mười
- Khi tới CNCS, nhà nước tiêu vong thì nền dân chủ XHCN cũng không còn.