Top 100 câu vấn đáp lý luận - Lý Luận Nhà nước và pháp luật | Trường Đại học Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội

Top 100 câu vấn đáp lý luận - Lý Luận Nhà nước và pháp luật | Trường Đại học Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội được sưu tầm và soạn thảo dưới dạng file PDF để gửi tới các bạn sinh viên cùng tham khảo, ôn tập đầy đủ kiến thức, chuẩn bị cho các buổi học thật tốt. Mời bạn đọc đón xem!

34 17 lượt tải Tải xuống

Chia sẻ Báo cáo tài liệu

100 câu lý luận thi vấn đáp

1. Phân tích các đ c tr ng c b n c a nhà n c. Trên c s ặ ư ơ ả ủ ướ ơ ở

đó làm sáng t bi u hi n m t đ c tr ng c a nhà n c hi n nay.ỏ ể ệ ộ ặ ư ủ ướ ệ

Nhà n c là t ch c quy n l c đ c bi t c a xã h i, bao g m m t l p ng oiướ ổ ứ ề ự ặ ệ ủ ộ ồ ộ ớ ừ

đ c tách ra t xã h i đ chuyên th c thi quy n l c nh m t ch c và qu nượ ừ ộ ể ự ề ự ằ ổ ứ ả

lý xã h i ph c v l i ích chung c a toàn xã h i cũng nh l i ích c a l c ộ ụ ụ ợ ủ ộ ư ợ ủ ự

l ng c m quy n.ượ ầ ề

Đ c tr ng nhà n c:ặ ư ướ

A, nhà n c là t ch c quy n l c đ c bi t c a xã h iướ ổ ứ ề ự ặ ệ ủ ộ

+ là m t trong s các t ch c xã h i nh ng có quy n qu n lý xã h i. Đ ộ ố ổ ứ ộ ư ề ả ộ ể

qu n lý xã h i nhà n c ph i có quy n l cả ộ ướ ả ề ự

+ quy n l c nhà n c t n t i trong trong mqh gi a nn vs cá nhân t ề ự ướ ồ ạ ữ ổ

ch c trong xhứ

+quy n l c nhà n c cũng t n t i gi a trong mqh gi a nn vs các thành ề ự ướ ồ ạ ữ ữ

viên cũng nh các cq c a nóư ủ

+quy n l c nn có tác đ ng bao trùm lên toàn xhề ự ộ

+đ tham gia qly xh nn có 1 l p ng tách ra đ chuyên th c thi quy n l c ể ớ ể ự ề ự

B, Nn th c hi n vi c qu n lý dân c theo lãnh thự ệ ệ ả ư ổ

+ Ng dân k phân bi t huy t th ng dân t c gi i tính… c s ng trên m tệ ế ố ộ ớ ứ ố ộ

khu v c lãnh th nh t đ nh thì ch u s qu n lý c a m t nhà n c nh t ự ổ ấ ị ị ự ả ủ ộ ướ ấ

đ nh và do v y h th c hi n quy n và nghĩa v đ i v i nhà n c n i mà ị ậ ọ ự ệ ề ụ ố ớ ướ ở ơ

h c trúọ ư

+ NN th c hi n vi c qly dân c trong pvi lãnh th qgia c a mìnhự ệ ệ ư ổ ủ

C, NN n m gi và th c thi ch quy n qu c giaắ ữ ự ủ ề ố

+CQQG là kn ch quy n quy t đ nh c a t i cao c a qg trog qh đ i n i ỉ ề ế ị ủ ố ủ ố ộ

và quy n quy n đ c l p t quy t c a qu c gia trong quan h ề ề ộ ậ ự ế ủ ố ệ

đngoai

D, NN ban hành pháp lu t và dùng pl làm công c qly xhậ ụ

+ nn ban hành pl hthong các quy t c chung có gt b t bu c ph tôn tr ngắ ắ ộ ọ

ho c th c hi n đ i vs cá nhân t ch c có liên quan trong ph m vi lãnh ặ ự ệ ố ổ ứ ạ

th qgiaổ

+nn b o đ m cho pl đ c th c hi n b ng nhi u bi n pháp tuyên ả ả ượ ự ệ ằ ề ệ

truy n ph bi n giáo d c thuy t ph c t ch c th c hi n đ ng viên ề ổ ế ụ ế ụ ổ ứ ự ệ ộ

khen th ng áp d ng các bi n pháp c ng ch nn do đó pl đc tri n khai ưở ụ ệ ưỡ ế ể

và th c hi n m t cách r ng rãiự ệ ộ ộ

+ nn s d ng pl đ qly xh đi u ch nh qh xh theo m c đích nn và pl là ử ụ ể ề ỉ ụ

m t trong nh ng công c qly có hi u q a nh tộ ữ ụ ệ ủ ấ

E, NN quy đ nh và th c hi n vi c thu thuị ự ệ ệ ế

+Thu là kho n ti n hay hi n v t mà ng i dân bu c pha n p cho ế ả ề ệ ậ ườ ộ ỉ ộ

nhà n c theo quy đ nh c a PLướ ị ủ

+NN đc nuôi t thu ngu n c a c i vc qtrong ph c v cho vi c pt các ừ ế ồ ủ ả ụ ụ ệ

m t c a đ i s ng.ặ ủ ờ ố



Làm sáng t m t đ c tr ng c a NN hi n nayỏ ộ ặ ư ủ ệ

Đ c tr ng: n m gi là th c thi ch quy n qu c gia.ặ ư ắ ữ ự ủ ề ố

V n đ v ch quy n c a Qgia luôn là m t v n đ nóng h i và vô ấ ề ề ủ ề ủ ộ ấ ề ổ

cùng nh y c m gi a các qu c gia trên toàn TG đ c bi t là ch quy n bi n ạ ả ữ ố ặ ệ ủ ề ể

đ o. V n đ tranh ch p đ ng l i bò bi n Đông là v n đ gây căng ả ấ ề ấ ườ ưỡ ở ể ấ ề

th ng gi a 2 qgia. ẳ ữ

Trong TH này nhà n c là ng i đ ng ra đ i di n g p g đàm phán, ướ ườ ứ ạ ệ ặ ỡ

huy đ ng m i l c l ng tìm ki m b ng ch ng, ch ng minh quy n ch ộ ọ ự ượ ế ằ ứ ứ ề ủ

quy n, nhà n c cũng n m ti m l c v quân đ i và vũ khí nên có th ti n ề ướ ắ ề ự ề ộ ể ế

hành xâm l c, ph n kháng b t c khi nào mà 2 bên có d u hi u x y ra ượ ả ấ ứ ấ ệ ả

chi n tranh đ b o v đ c ch quy n c a mình. ế ể ả ệ ượ ủ ề ủ

Th c thi ch quy n qu c gia còn ch NN quy đ nh cho ng dân đ c ự ủ ề ố ở ỗ ị ượ

đánh b t h i s n đâu, trong vùng lãnh h i nào và đâu là vùng bi n qu c ắ ả ả ở ả ể ố

t ,…ế

2. Phân bi t nhà n c CHXHCNVN v i Đ ng c ng s n VN.ệ ướ ớ ả ộ ả

 Khái ni m:ệ

Nhà n c: là t ch c quy n l c đ c bi t, g m m t l p ng i tách ra t xã ướ ổ ứ ề ự ặ ệ ồ ộ ớ ườ ừ

h i chuyên th c thi quy n l c nh m t ch c và qu n lí xã h i, ph c v l i ộ ự ề ự ằ ổ ứ ả ộ ụ ụ ợ

ích chung c a toàn xã h i cũng nh l i ích c a l c l ng c m quy n trong ủ ộ ư ợ ủ ự ượ ầ ề

xã h i.ộ

Đ ng c ng s n VN: ả ộ ả là?đ ng c m quy nả ầ ề ?t iạ ?Vi t Namệ ?hi n nay theoệ ?Hi n ế

pháp?(b n 2013), đ ng th i làả ồ ờ ?chính đ ngả ?duy nh t đ c phép ho t đ ng ấ ượ ạ ộ

trên đ t n cấ ướ ?Vi t Namệ , và đ c đ m b o b ng Đi u 4 Hi n pháp năm ượ ả ả ằ ề ế

1980. Theo C ng lĩnh và Đi u l chính th c đ c công b hi n nay, Đ ng ươ ề ệ ứ ượ ố ệ ả

C ng s n Vi t Nam là đ i bi u c aộ ả ệ ạ ể ủ ?giai c p công nhânấ ,?nhân dân lao

đ ngộ ?và c aủ ?c dân t cả ộ . L yấ ?Ch nghĩa Marx-Leninủ ?và?T t ng H Chí ư ưở ồ

Minh?làm kim ch nam cho m i ho t đ ng c a Đ ng.ỉ ọ ạ ộ ủ ả ?

TIÊU CHÍ NNCHXHCNVN Đ ng CSVNả

Ph m vi qlucạ Trên pvi toàn lãnh th c aổ ủ

qu c gia, tác đ ng lên m iố ộ ọ

ch th trong ph m vi y.ủ ể ạ ấ

Trong n i b t Đ ng ộ ộ ổ ả

v i các đ ng viên đ c ớ ả ượ

k t n p vào Đ ng CSVNế ạ ả

Cách th c t ứ ổ

ch c và qly ứ

thành viên

Tchuc và qly dân c theo ư

đ n v hành chính lãnh ơ ị

th ổ

Tchuc t p h p k t n p ậ ợ ế ạ

tvien theo y u t là ế ố

chung lí t ng, ý chí ưở

c ng s n. Qu n lí theo ộ ả ả

nh ng đi u l n i quy, ữ ề ệ ộ

tinh th n t giác c a các ầ ự ủ

thành viên,…

Công c qlyụ Nn là ch th duy nh t có ủ ể ấ

quy n ban hành pl đ qly ề ể

xh. PL đc b o đ m th c ả ả ự

hi n b ng c ng ch NN.ệ ằ ưỡ ế

Qu n lý thành viên b ng ả ằ

các b n đi u l Đ ng CS,ả ề ệ ả

nh ng ch y u là b ng ư ủ ế ằ

s t giác c a m i thànhự ự ủ ỗ

viên.

Quy n năng đ c ề ặ

bi tệ

Ban hành và thu các lo i ạ

thu v i th i h n và s ế ớ ờ ạ ố

l ng n đ nh tr c, n mượ ấ ị ướ ắ

gi , th c thi ch quy n ữ ự ủ ề

qu c gia, ban hành pháp ố

lu t,…ậ

Là Đ ng c m quy n c a ả ầ ề ủ

n c CHXHCNVNướ

Ph m vi đ i ạ ạ

di nệ

Đ i di n cho ch quy n ạ ệ ủ ề

qgia, cho toàn xã h iộ

Đ i di n cho các thành ạ ệ

viên trong Đ ng CS, ả

đ ng ra đ i di n và b o ứ ạ ệ ả

v quy n l i cho các ệ ề ợ

thành viên.

Ti m l cề ự Giàu m nh c v kinh t , ạ ả ề ế Có ngu n kinh t t ng ồ ế ươ

vũ trang, quân đ i…ộ đ i nh ng không n m ố ư ắ

gi ti m l c v quân ữ ề ự ề

đ ivũ khíộ

Vai trò +qly các m t c a đ i s ngặ ủ ờ ố

xã h i ộ

+v a là cquan quy n l c ừ ề ự

v a là BM hành chính là ừ

t ch c qly kinh t , văn ổ ứ ế

hoá, xh c a nhân dânủ

+NN th ch hoá nh ng ể ế ữ

quan đi m ch tr ng ể ủ ươ

c a Đ ng thành HP và PLủ ả

+ QLNN là th ng nh t có ố ấ

s phân công ph i h p ự ố ợ

ki m soát gi a các CQ ể ữ

trong l p hành tậ ư

+ Đ ng có vtro là lãnh ả

đ o NN và xh thông qua ạ

vi c ban hành các ch ệ ủ

tr ng đ ng l i ươ ườ ố

+Đ nh h ng chính tr ị ướ ị

cho các thành viên trong

hthong CTrị

+Th ng nh t lãnh đ o ố ấ ạ

công tác và qu n lý đ i ả ộ

ngũ cán b c a Hthong ộ ủ

Ctri

3. Phân lo i nhà n c, trình bày khái quát v t ng lo i nhà ạ ướ ề ừ ạ

n c, cho ví d .ướ ụ

Tùy vào t ng cách ti p c n khác nhau thì ta sẽ có nh ng cách phân lo i nhàừ ế ậ ữ ạ

n c khác nhau. VD nh : d a vào các th i kì l ch s thì có: nhà n c c ướ ư ự ờ ị ử ướ ổ

đ i, nhà n c trung đ i, nhà n c hi n đ i; theo n n văn minh: nhà n c ạ ướ ạ ướ ệ ạ ề ướ

trong n n văn minh công nghi p, nhà n c trong n n văn minh nông ề ệ ướ ề

nghi p, ngày nay có c nhà n c trong n n văn minh h u công nghi p; ệ ả ướ ề ậ ệ

d a vào cách th c t ch c và th c hi n quy n l c: nhà n c chuyên ch ự ứ ổ ứ ự ệ ề ự ướ ế

và nhà n c dân ch ; theo y u t đ a lý: nhà n c ph ng đông và nhà ướ ủ ế ố ị ướ ươ

n c ph ng tâyướ ươ

Theo ch nghĩa Mác Lê nin (d a vào quan ni m v hình thái kinh t - xã ủ ự ệ ề ế

h i) thì theo ông có 4 ki u nhà n c: nhà n c ch nô, nhà n c phong ộ ể ướ ướ ủ ướ

ki n, nhà n c t s n và nhà n c XHCNế ướ ư ả ướ

 NN ch nô: ủ Nhà n c ch nô là b máy chuyên chính c a giai c p ướ ủ ộ ủ ấ

ch nô, là công c thi t l p và b o v quy n l c c a giai c p ch nô;ủ ụ ế ậ ả ệ ề ự ủ ấ ủ

đ ng th i, là b máy tr n áp giai c p nô l và nh ng ng i lao đ ng ồ ờ ộ ấ ấ ệ ữ ườ ộ

t do trong xã h i. C s kinh t : quan h s n xu t chi m h u nô l , ự ộ ơ ở ế ệ ả ấ ế ữ ệ

đ t đai, t li u s n xu t thu c v t nhân (c ch nô và nô l ). C sấ ư ệ ả ấ ộ ề ư ả ủ ệ ơ ở

XH: s phân hóa k giàu ng i nghèo.ự ẻ ườ

 NN PK: nhà n c phong ki n th hi n vi c xây d ng b máy ướ ế ể ệ ở ệ ự ộ

chuyên chính c a vua chúa phong ki n và đ a ch . C s kinh t : s ủ ế ị ủ ơ ở ế ở

h u c a đ a ch , phong ki n v ru ng đ t, thu tô thu bóc l t nhân ữ ủ ị ủ ế ề ộ ấ ế ộ

dân. C s XH: k t c u ph c t p 2 giai c p c b n là đ a ch , phong ơ ở ế ấ ứ ạ ấ ơ ả ị ủ

ki n và nhân dân.ế

 NN TS: đây là ki u nhà n c bóc l t cu i cùng. C s kinh t : là quanể ướ ộ ố ơ ở ế

h s n xu t t b n CN (t b n và công nhân làm thuê). C s xã h i: ệ ả ấ ư ả ư ả ơ ở ộ

quan h gi a giai c p t s n v i vô s n.ệ ữ ấ ư ả ớ ả

 NN XHCN: thi t l p và đ m b o quy n l c nhà n c thu c v nhân ế ậ ả ả ề ự ướ ộ ề

dân. C s kinh t : quan h s n xu t XHCN mà đ c tr ng là ch đ ơ ở ế ệ ả ấ ặ ư ế ộ

công h u v t li u s n xu t. C s XH: liên minh giai c p công nhânữ ề ư ệ ả ấ ơ ở ấ

v i nông dân và tâng l p trí th c.ớ ớ ứ

4. Trình bày khái ni m b n ch t nhà n c. Phân tích ý nghĩa ệ ả ấ ướ

c a v n đ b n ch t nhà n c.ủ ấ ề ả ấ ướ

B n ch t nhà n c là t ng h p nh ng m t, nh ng m i liên h , nh ng ả ấ ướ ổ ợ ữ ặ ữ ố ệ ữ

thu c tính t t nhiên, t ng đ i n đ nh bên trong c a nhà n c, quy đ nh ộ ấ ươ ố ổ ị ủ ướ ị

s t n t i, phát tri n c a nhà n c. ự ồ ạ ể ủ ướ

2 thu c tính:ộ

Tnh giai c p

- NN là công c đ b o v cho các giai t ng trong xã h i, ch yêu là cho giaiụ ể ả ệ ầ ộ ủ

c p th ng tr đ góp ph n th c hi n nh ng m c đích c a h ấ ố ị ể ầ ự ệ ữ ụ ủ ọ

- NN b o v quy n s h u TLSX cá nhân cho giai c p th ng trả ệ ề ở ữ ấ ố ị

- NN là công c đ gc th ng tr áp đ t h t t ng c a mình lên toàn b xãụ ể ố ị ặ ệ ư ưở ủ ộ

h i, bu c m i gc khác làm theoộ ộ ọ

- Tính gc th hi n rS NN ch nô, phong ki n và t s n, song đã b ki m ể ệ ở ủ ế ư ả ị ề

ch NN XHCN, khi c ch quy n l c NN thu c v tay nhân dân. Tính giai ế ở ơ ế ề ự ộ ề

c p ấ gi m d n  qua t ng ki u NN ừ ể

Tnh x h i

- NN là m t t ch c đ c sinh ra trong lòng XH v i m c đích qu n lý XH ộ ổ ứ ượ ớ ụ ả

m t cách hi u qu , gi i quy t các v n đ chung.ộ ệ ả ả ế ấ ề

- NN quan tâm đ n quy n l i c a m i giai t ng trong XH, b o v l i ích ế ề ợ ủ ọ ầ ả ệ ợ

c a qu c gia, dân t c mìnhủ ố ộ

- NN b o đ m v quy n l i c a m i t ng l p trong vi c tham gia ho t ả ả ề ề ợ ủ ọ ầ ớ ệ ạ

đ ng chính trộ ị

- NN th a nh n h t t ng c a các t ng l p trong XH v i đi u ki n khôngừ ậ ệ ư ưở ủ ầ ớ ớ ề ệ

mâu thu n v i t t ng c a gc th ng tr% ớ ư ưở ủ ố ị

- Tính XH th hi n rS NN XHCN và ể ệ ở tăng d n  qua t ng ki u NNừ ể

Ý nghĩa:

NN là hi n t ng xã h i, đc sinh ra t 2 nhu c u c b n là nhu c u t ch c ệ ượ ộ ừ ầ ơ ả ầ ổ ứ

qu n lí XH và nhu c u b o v l i ích c a giai c p th ng tr v kinh t nên ả ầ ả ệ ợ ủ ấ ố ị ề ế

tìm hi u v b n ch t nhà n c ng ta c n đi sâu tìm hi u v ph ng di n ể ề ả ấ ướ ầ ể ề ươ ệ

xã h i và ph ng di n giai c p. NN là m t t ch c đ c bi t c a quy n l c ộ ươ ệ ấ ộ ổ ứ ặ ệ ủ ề ự

chính tr , th c hi n m c đích b o v đ a v , l i ích c a giai c p th ng tr ị ự ệ ụ ả ệ ị ị ợ ủ ấ ố ị

trong xã h i và qu n lí, duy trì tr t t xã h i vì s t n t i và phát tri n c a ộ ả ậ ự ộ ự ồ ạ ể ủ

c xã h i. Do v y, vi c xác đ nh, đánh giá b n ch t nhà n c xu t phát t ả ộ ậ ệ ị ả ấ ướ ấ ừ

vi c xem xét c s kinh t và xã h i c a nhà n c.ệ ơ ở ế ộ ủ ướ

+ Tloi đc câu h i t ch c và th c hi n qlnn vì l i ích c a ai do ai vì aiỏ ổ ứ ự ệ ợ ủ

+ Quy n ban hành và qly xh b ng PL đc th c hi n b i các tchuc trong xh ề ằ ự ệ ở

5. Phân tích s th ng nh t gi a tính xã h i và tính giai c p ự ố ấ ữ ộ ấ

c a nhà n c. Trình bày nh h ng c a nó trong vi c th c ủ ướ ả ưở ủ ệ ự

hi n ch c năng nhà n c VN hi n nay.ệ ứ ướ ệ

B n ch t nhà n c tính giai c p và xã h i là đ i l p tuy nhiên v n t n t i ả ấ ướ ấ ộ ố ậ % ồ ạ

nh ng s th ng nh t:ữ ự ố ấ

- B n thân pháp lu t đ c hình thành trong m t xã h i có giai c p => ả ậ ượ ộ ộ ấ

tính giai c p và xh đóng góp cho quá trình, duy trì.ấ

- B n thân c a chúng cũng t ng tác v i nhau:ả ủ ươ ớ

 Giai c p n m trong XH, tác đ ng lên quá trình XH, là s n ph m c a ấ ằ ộ ả ẩ ủ

XH, nh h ng đ n s phát tri n c a XHả ưở ế ự ể ủ

 m t m c đ nào chúng có th chuy n hóa cho nhau cùng t o nên Ở ộ ứ ộ ể ể ạ

s v n đ ng và bi n đ i c a pl.ự ậ ộ ế ổ ủ

 Tính giai c p ph n ánh ý chí, b o v l i ích c a giai c p nh ng l i íchấ ả ả ệ ợ ủ ấ ư ợ

này ch có th t n t i khi l i ích c a XH đ c b o v và th c hi n.ỉ ể ồ ạ ợ ủ ượ ả ệ ự ệ

 Giai c p th ng tr khi ban hành pháp lu t cũng luôn ph i tính đ n,ấ ố ị ậ ả ế

cân nh c, đ m b o s hài hòa l i ích c a XH và c a mìnhắ ả ả ự ợ ủ ủ

Giai c p th ng tr ch t n t i khi còn giai c p b trấ ố ị ỉ ồ ạ ấ ị ị

- XH và giai c p sẽ quy đ nh nên ki u nhà n c, ki u pl c th .ấ ị ể ướ ể ụ ể

- Tính XH – tính tích c c, ti n bự ế ộ

- Tính GC – tính c c đoan, h n ch .ự ạ ế

- Khi tính Xh cao thì tính giai c p th p và ng c l i khi tính giai c p ấ ấ ượ ạ ấ

cao thì tính xh th p.ấ

6. Phân tích vai trò xã h i c a nhà n c CHXHCNVN hi n ộ ủ ướ ệ

nay.

- Nhà n c ta đang xây d ng theo h ng tr thành nhà n c pháp ướ ự ướ ở ướ

quy n XHCN c a nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân, là nhà n c ề ủ ướ

có tính xã h i r ng rãi và rS r t:ộ ộ ệ

 NN vì nhân dân là NN p đáp ng đ c nh ng tiêu chí sau: ứ ượ ữ

1. Ph i là nhà n c c a toàn th nhân dân ch không ch c a ả ướ ủ ể ứ ỉ ủ

riêng giai c p nào c . QLNN t nhân dân y quy n mà có, NN ấ ả ừ ủ ề

là công c đ i di n và th c hi n quy n l c c a nhân dân. Nhânụ ạ ệ ự ệ ề ự ủ

dân th c hi n quy n l c nhà n c b ng dân ch tr c ti p nhự ệ ề ự ướ ằ ủ ự ế ư

qua qu c h i,…ố ộ

2. Nhân dân có th tr c ti p làm vi c trong các c quan nhà n cể ự ế ệ ơ ướ

khi đ c b u, b nhi m ho c tuy n d ng, tr c ti p n m gi ượ ầ ổ ệ ặ ể ụ ự ế ắ ữ

th c hi n quy n l c nhà n c.ự ệ ề ự ướ

3. Nhân dân có quy n quy t đ nh t i cao và cu i cùng m i v n ề ế ị ố ố ọ ấ

đ liên quan đ n v n m nh qu c gia, b o v ch quy n qu c ề ế ậ ệ ố ả ệ ủ ề ố

gia.

4. Nhà n c là do nhân dân t ch c thông qua vi c th c hi n ướ ổ ứ ệ ự ệ

tr c ti p ho c gián ti p b u ra các c quan nhà n c.ự ế ặ ế ầ ơ ướ

5. Nhà n c do dân ng h , đóng thu đ “nuôi”, duy trì ho t ướ ủ ộ ế ể ạ

đ ng.ộ

6. Nhân dân phê bình, xây d ng, giúp đ đ cho nhà n c ngày ự ỡ ể ướ

càng trong s ch v ng m nh h n.ạ ữ ạ ơ

7. Nhà n c vì dân là nhà n c ph c v cho l i ích và đáp ng ướ ướ ụ ụ ợ ứ

t t nh t cho nguy n v ng chính đáng c a nhân dân.ố ấ ệ ọ ủ

8. Cán b nhà n c v a là đ y t , v a là ng i lãnh đ o, h ng ộ ướ ừ ầ ớ ừ ườ ạ ướ

d n nhân dân, đ ng hành cùng nhân dân, l ng nghe nhân dân.% ồ ắ

 NN đ c xây d ng theo h ng pháp quy n XHCN là nhà n c kh ngượ ự ướ ề ướ ẳ

đ nh và đ m b o v tr c a pháp lu t trong đ i s ng nhà n c, nhân ị ả ả ị ị ủ ậ ờ ố ướ

dân đ cao và tôn tr ng pháp lu t, nhà n c xây d ng m t h th ng ề ọ ậ ướ ự ộ ệ ố

pl có tính phù h p v i th c ti n cao, đ c nhân dân ng h .ợ ớ ự ễ ượ ủ ộ

- NN ta v a là b máy đ t ch c và xây d ng XH, đi u hành và qu n líừ ộ ể ổ ứ ự ề ả

các lĩnh v c c b n c a đ i s ng, v a là b máy c ng ch , tr n áp ự ơ ả ủ ờ ố ừ ộ ưỡ ế ấ

đ b o v chính quy n c a nhân dân, thi t l p tr t t XH.ể ả ệ ề ủ ế ậ ậ ự

 M c đích cao nh t c a NN là xây d ng thành công CNXH, m t XH ụ ấ ủ ự ộ

đem l i cho con ng i m t cu c s ng m no, t do, h nh phúc cho ạ ườ ộ ộ ố ấ ự ạ

m i ng dân. Đ làm đ c đi u này thì NN ta ph i tr c ti p t ch c ọ ể ượ ề ả ự ế ổ ứ

và qu n lí các lĩnh v c ho t đ ng c b n c a XH trong đó tr c tiên ả ự ạ ộ ơ ả ủ ướ

và quan tr ng nh t là t ch c qu n lí kinh t .ọ ấ ổ ứ ả ế

 C n thi t l p và gi v ng tr t t an toàn XH, ch ng l i các lu n đi u ầ ế ậ ữ ữ ậ ự ố ạ ậ ệ

sai l ch c a b n ch ng phá, NN ph i là m t b máy c ng ch , m t ệ ủ ọ ố ả ộ ộ ưỡ ế ộ

c quan tr n áp.ơ ấ

- NN là công c ch y u đ xây d ng n n dân ch XHCN:ụ ủ ế ể ự ề ủ

 Dân làm ch , m i quy n l c thu c v tay c a nhân dân.ủ ọ ề ự ộ ề ủ

 Thông qua pl nhà n c th a nh n quy n các quy n t do dân ch ướ ừ ậ ề ề ự ủ

r ng rãi, th a nh n các đ a v pháp lí cho các t ch c xã h i, đoàn ộ ừ ậ ị ị ổ ứ ộ

th qu n chúng.ể ầ

 Trong quá trình qu n lí XH, NN c g ng xây d ng n n dân ch c s ả ố ắ ự ề ủ ơ ở

nh m đ m b o cho ph ng châm “dân bi t, dân bàn, dân làm, dân ằ ả ả ươ ế

ki m tra, giám sát”.ể

- NN ta có m t tính dân t c sâu s c và là NN th ng nh t các dân t c ộ ộ ắ ố ấ ộ

cùng sinh s ng trên đ t n c VN: xây d ng tinh th n đ i đoàn k t ố ấ ướ ự ầ ạ ế

dân t c, ng i dân tích c c tham gia vào quá trình xây d ng nhà ộ ườ ự ự

n c,..ướ

C2:

Đ c đi m th hi n tính xã h i c a Nhà n c c ng hòa xã h i ch ặ ể ể ệ ộ ủ ướ ộ ộ ủ

nghĩa Vi t Nam hi n nayệ ệ

- NNVN là NN pháp quy n XHCN c a dân, do dân, v" dân:  ủ

+ NNVN đ c t ch c và ho t đ ng theo tinh th n đ cao quy n làm ch ượ ổ ứ ạ ộ ầ ề ề ủ

c a nhân dân; m i v n đ quan tr ng đ u do nhân dân quy t đ nhủ ọ ấ ề ọ ề ế ị

+ Quy n l c NN là th ng nh t, có s phân công, ph i h p, ki m soát gi a ề ự ố ấ ự ố ợ ể ữ

các CQNN trong vi c th c hi n quy n l p pháp, hành pháp, t phápệ ự ệ ề ậ ư

+ NNVN công nh n, tôn tr ng, b o đ m, b o v c quy n con ng i, quy n ậ ọ ả ả ả ệ ề ườ ề

công dân v chính tr , văn hóa, kinh t , xã h i,…ề ị ế ộ

- NNVN là nhà n c dân chướ ủ

+ NN b o đ m và phát huy quy n làm ch c a nhân dân, m i chính sách vàả ả ề ủ ủ ọ

pháp lu t c a NN đ u ph i có s tham gia ý ki n c a nhân dân, đ u là vì ậ ủ ề ả ự ế ủ ề

l i ích c a nhân dân ợ ủ

+ NN t o m i đi u ki n cho nhân dân tham gia qu n lý NN và xã h i, tham ạ ọ ề ệ ả ộ

gia th o lu n nh ng v n đ quan tr ng c a đ t n c. ả ậ ữ ấ ề ọ ủ ấ ướ

+ BMNNVN luôn ho t đ ng d a trên nguyên t c dân ch , tôn tr ng quy n ạ ộ ự ắ ủ ọ ề

t quy t c a các dân t c, t ng b c ti n t i n n dân ch th c s theo tinhự ế ủ ộ ừ ướ ế ớ ề ủ ự ự

th n: dân bi t, dân bàn, dân làm, dân ki m tra. ầ ế ể

- NNVN là nhà n c th ng nh t các dân t c sinh s ng trên đ t n c Vi t ướ   ộ   ướ ệ

Nam

+ NN là bi u hi n t p trung kh i đ i đoàn k t các dân t c Vi t Nam bình ể ệ ậ ố ạ ế ộ ệ

đ ng v m i ph ng di n, các dân t c đoàn k t, tôn tr ng, giúp đ l n ẳ ề ọ ươ ệ ộ ế ọ ỡ %

nhau cùng phát tri n. ể

+ NN có trách nhi m gìn gi s đoàn k t, t ng tr gi a các dân t c, ệ ữ ự ế ươ ợ ữ ộ

nghiêm c m hành vi kì th , chia rẽ các dân t c ấ ị ộ

11. Trình bày s hi u bi t v nhà n c c a nhân dân, do nhân dân, ự ể ế ề ướ ủ

vì nhân dân. Theo anh ch làm th nào đ m t nhà n c th c s là ị ế ể ộ ướ ự ự

c a nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân.ủ

- Nhà n c c a dân?ướ ủ ?

Trong Nhà n c c a dân thì dân là ch , ng i dân đ c h ng m i quy n ướ ủ ủ ườ ượ ưở ọ ề

dân ch , nghĩa là có quy n làm b t c vi c gì mà pháp lu t không c m và ủ ề ấ ứ ệ ậ ấ

có nghĩa v tuân theo pháp lu t. Nhà n c c a dân ph i b ng m i n l c, ụ ậ ướ ủ ả ằ ọ ỗ ự

hình thành đ c các thi t ch dân ch đ th c thi quy n làm ch c a ượ ế ế ủ ể ự ề ủ ủ

ng i dân. Cũng v i ý nghĩa đó, các v đ i di n c a dân, do dân c ra, ch là ườ ớ ị ạ ệ ủ ử ỉ

th a u quy n c a dân, ch là “ công b c” c a dân.ừ ỷ ề ủ ỉ ộ ủ

+Dân cx có th tr c ti p làm vi c trong các cqể ự ế ệ

+Dân có quy n quy t đ nh t i caoề ế ị ố

- Nhà n c do dân ?ướ ?

Đó là Nhà n c do dân l a ch n, b u ra nh ng đ i bi u c a mình. Nhà ướ ự ọ ầ ữ ạ ể ủ

n c đó do dân ng h , giúp đ đóng thu đ Nhà n c chi tiêu, ho t ướ ủ ộ ỡ ế ể ướ ạ

đ ng; Nhà n c đó l i do dân phê bình, xây d ng, giúp đ . Do đó, Ng i ộ ướ ạ ự ỡ ườ

yêu c u t t c các c quan Nhà n c ph i d a vào nhân dân, liên h ch t ầ ấ ả ơ ướ ả ự ệ ặ

chẽ v i nhân dân l ng nghe ý ki n và ch u s ki m soát c a nhân dân.ớ ắ ế ị ự ể ủ

+Dân phê bình xây d ng giúp đ đ cho nn càng trong s ch v ng m nhự ỡ ể ạ ữ ạ

- Nhà n c vì dân ?ướ ?

+Theo t t ng H Chí Minh, ch có m t Nhà n c th c s c a dân, do dânư ưở ồ ỉ ộ ướ ự ự ủ

t ch c, xây d ng và ki m soát trên th c t m i có th là Nhà n c vì dân ổ ứ ự ể ự ế ớ ể ướ

đ c. Đó là Nhà n c ph c v l i ích và nguy n v ng c a nhân dân, khôngượ ướ ụ ụ ợ ệ ọ ủ

có đ c quy n đ c l i, th c s trong s ch, c n ki m liêm chính.ặ ề ặ ợ ự ự ạ ầ ệ

+Cán b Nhà n c ph i là đ y t c a nhân dân, đ ng th i là ng i lãnh ộ ướ ả ầ ớ ủ ồ ờ ườ

đ o h ng d n nhân dân. Đ y t thì ph i trung thành, t n tu , lo tr c ạ ướ % ầ ớ ả ậ ỵ ướ

thiên h , vui sau thiên h . Ng i lãnh đ o ph i trí tu h n ng i, minh ạ ạ ườ ạ ả ệ ơ ườ

m n, sáng su t, nhìn xa trông r ng, g n gũi nhân dân, tr ng d ng hi n tài. % ố ộ ầ ọ ụ ề

Nh v y, đ làm ng i thay m t dân ph i g m đ c đ c và tài, ph i v a ư ậ ể ườ ặ ả ồ ủ ả ứ ả ừ

hi n l i v a minh.ề ạ ừ

C2: Hi u bi t v Nhà n c Vi t Nam “c a dân, do dân, vì dân”ể ế ề ướ ệ ủ

Nhà n c CHXHCNVN đ c đ t d i s lãnh đ o c a Đ ng – đ i tiên ướ ượ ặ ướ ự ạ ủ ả ộ

phong v i n n t ng liên minh công nhân – nông dân và đ i ngũ trí th c. Do ớ ề ả ộ ứ

v y, NNVN là nhà n c “c a dân, do dân, vì dân”ậ ướ ủ

- NNVN l nh n c “c a dân”: ư 

+ T t c quy n l c nhà n c đ u là c a nhân dân. ấ ả ề ự ướ ề ủ

+ Nhân dân là ng i có quy n b u ra nh ng c quan mà nhân dân tin ườ ề ầ ữ ơ

t ng đ trao quy n l c y cho h . ưở ể ề ự ấ ọ

+ Nhân dân th hi n ý chí, nguy n v ng c a mình thông qua nh ng c ể ệ ệ ọ ủ ữ ơ

quan đ i di n là Qu c h i và H i đ ng nhân dânạ ệ ố ộ ộ ồ

- NNVN l nh n c “do dân”: ư

+ Các c quan nhà n c là do nhân dân t ch c nên. ơ ướ ổ ứ

+ Nhân dân tr c ti p b u ra QH – c quan đ i di n cho ý chí, nguy n v ng, ự ế ầ ơ ạ ệ ệ ọ

quy n l i c a nhân dân theo nguyên t c hi n đ nh.ề ợ ủ ắ ế ị

+ Nhân dân không ch l p ra nh ng c quan quy n l c đ i di n cho mình ỉ ậ ữ ơ ề ự ạ ệ

mà còn tr c ti p tham gia vào vi c n m gi và th c hi n quy n l c nhà ự ế ệ ắ ữ ự ệ ề ự

n cướ

- NNVN l nh n c “v dân”: ư

+ Các c quan nhà n c đ c thành l p ra là đ đ i di n cho ý chí và ơ ướ ượ ậ ể ạ ệ

quy n l i h p pháp c a nhân dânề ợ ợ ủ

+ M i quy đ nh, chính sách, pháp lu t,… do Nhà n c đ ra đ u ph i phù ọ ị ậ ướ ề ề ả

h p v i nguy n v ng và ý chí c a nhân dân, v i m c đích b o v và ph c ợ ớ ệ ọ ủ ớ ụ ả ệ ụ

v nhân dânụ

+ Các cán b trong CQNN, công, viên ch c đ u ph i h t lòng, t n t y vì ộ ứ ề ả ế ậ ụ

nhân dân, tr c ti p l ng nghe ý ki n c a nhân dân và ti p thu vào công ự ế ắ ế ủ ế

vi c xây d ng hoàn thi n h th ng pháp lu t.ệ ự ệ ệ ố ậ

M t nhà n c th t s là c a dân, do dân và vì dân là m t nhà n c ph i ộ ướ ậ ự ủ ộ ướ ả

đ t l i ích, nguy n v ng, nhu c u c a nhân dân lên hàng đ u đ c g ng ặ ợ ệ ọ ầ ủ ầ ể ố ắ

ph n đ u xây d ng thúc đ y xã h i phát tri n nh m đ t đ c nh ng m c ấ ấ ự ẩ ộ ể ằ ạ ượ ữ ụ

đích y. Nhà n c y ph i đáp ng đ c cho nhân dân m t cu c s ng no ấ ướ ấ ả ứ ượ ộ ộ ố

đ , h nh phúc,… th i nay nó còn ph i là m t cu c s ng hi n đ i, n i ủ ạ ờ ả ộ ộ ố ệ ạ ơ

nh ng tiêu chu n v chân thi n mĩ đ c đ t lên hàng đ u. G t qua m i l iữ ẩ ề ệ ượ ặ ầ ạ ọ ợ

ích cá nhân đ b o v l i ích c a toàn dân y chính là m t nhà n c c a ể ả ệ ợ ủ ấ ộ ướ ủ

dân, do dân và vì dân.

*Nhà n c C ng hòa xã h i ch nghĩa Vi t Nam - d i s lãnh đ o c a ướ ộ ộ ủ ệ ướ ự ạ ủ

Đ ng C ng s n Vi t Nam, qu n lý toàn di n các ho t đ ng kinh t - xã h i, ả ộ ả ệ ả ệ ạ ộ ế ộ

gi gìn an ninh chính tr , tr t t an toàn xã h i, c ng c và m r ng quan ữ ị ậ ự ộ ủ ố ở ộ

h đ i ngo i v i các n c trên th gi i, đ ng th i qu n lý, đi u hành m i ệ ố ạ ớ ướ ế ớ ồ ờ ả ề ọ

ho t đ ng xây d ng và thi hành lu t pháp, c n ph i đ c hoàn thi n v bạ ộ ự ậ ầ ả ượ ệ ề ộ

máy t ch c, trong đó ch t l ng c a con ng i trong t ng t ch c, t ng ổ ứ ấ ượ ủ ườ ừ ổ ứ ừ

c quan c a b máy nhà n c c n đ c nâng lên m t t m cao m i.ơ ủ ộ ướ ầ ượ ộ ầ ớ

?C n đ y m nh công tác tuyên truy n pháp lu t đ nhân dân hi u đ c ầ ẩ ạ ề ậ ể ể ượ

b n ch t dân ch c a Nhà n c pháp quy n xã h i ch nghĩa Vi t Nam, ả ấ ủ ủ ướ ề ộ ủ ệ

n m v ng và th c hi n quy n làm ch và nghĩa v công dân c a mình, ắ ữ ự ệ ề ủ ụ ủ

hi u đ c m i quy n l c c a Nhà n c đ u do dân giao cho, các c quan ể ượ ọ ề ự ủ ướ ề ơ

nhà n c không t có quy n l c. Quy n l c c a dân đ c th hi n qua ướ ự ề ự ề ự ủ ượ ể ệ

vi c b u ra c quan đ i di n cho mình đ xây d ng pháp lu t và thi hành ệ ầ ơ ạ ệ ể ự ậ

pháp lu t, giám sát ho t đ ng c a b máy nhà n c các c p thông qua các ậ ạ ộ ủ ộ ướ ấ

b lu t này.ộ ậ

Song song v i vi c tuyên truy n, ph bi n pháp lu t, c n đ y m nh vi cớ ệ ề ổ ế ậ ầ ẩ ạ ệ

giáo d c t t ng dân ch và ý th c tôn tr ng pháp lu t cho nhân dânụ ư ưở ủ ứ ọ ậ

(m t đi m còn y u hi n nay), vì m c đ th hi n dân ch và ý th c tônộ ể ế ệ ứ ộ ể ệ ủ ứ

tr ng dân ch , tôn tr ng pháp lu t, m c đ tham gia đóng góp ý ki n đ cọ ủ ọ ậ ứ ộ ế ượ

th hi n thông qua trình đ hi u bi t chính tr , ý th c t giác, lòng tể ệ ộ ể ế ị ứ ự ự

tr ng và trách nhi m c a h trong vi c tham gia xây d ng lu t pháp, giámọ ệ ủ ọ ệ ự ậ

sát vi c thi hành lu t pháp và t giác ch p hành lu t pháp.ệ ậ ự ấ ậ

Ti p t c đ i m i t ch c và ph ng th c ho t đ ng c a Qu c h i theo ế ụ ổ ớ ổ ứ ươ ứ ạ ộ ủ ố ộ

h ng: xây d ng Qu c h i b o đ m th c hi n đúng, đ y đ và k p th i t tướ ự ố ộ ả ả ự ệ ầ ủ ị ờ ấ

c các quy n h n, nhi m v doả ề ạ ệ ụ ?Hi n phápế ?và lu t quy đ nh theo tinh th n ậ ị ầ

Đ i h i X c a Đ ng là: "Hoàn thi n c ch b u c nh m nâng cao ch t ạ ộ ủ ả ệ ơ ế ầ ử ằ ấ

l ng đ i bi u Qu c h i..."ượ ạ ể ố ộ 2; nâng cao ch t l ng, hi u qu trong vi c ấ ượ ệ ả ệ

quy t đ nh các v n đ quan tr ng c a đ t n c và th c hi n các ch c ế ị ấ ề ọ ủ ấ ướ ự ệ ứ

năng giám sát c a Qu c h i; phát huy vai trò, trách nhi m, nâng cao năng ủ ố ộ ệ

l c c a đ i bi u Qu c h i; tăng c ng m i quan h hai chi u gi a Qu c ự ủ ạ ể ố ộ ườ ố ệ ề ữ ố

h i v i nhân dộ ớ

?Coi tr ng vi c xây d ng và hoàn thi n h th ng pháp lu t, b o đ m cho ọ ệ ự ệ ệ ố ậ ả ả

lu t pháp th hi n đúng ý chí, nguy n v ng và quy n l c c a dân, th c s ậ ể ệ ệ ọ ề ự ủ ự ự

b o v đ c các quy n c a công dân. Nhà n c qu n lý, đi u hành b ng ả ệ ượ ề ủ ướ ả ề ằ

pháp lu t. Do đó, lu t pháp chi m v trí t i th ng trong ho t đ ng c a ậ ậ ế ị ố ượ ạ ộ ủ

Nhà n c và trong đ i s ng xã h i.ướ ờ ố ộ ?

Đ y m nh c i cách t pháp theo h ng: "Xây d ng h th ng c quan t ẩ ạ ả ư ướ ự ệ ố ơ ư

pháp trong s ch, v ng m nh, dân ch , nghiêm minh, b o v công lý, quy nạ ữ ạ ủ ả ệ ề

con ng i. Đ y m nh vi c th c hi nườ ẩ ạ ệ ự ệ ?Chi n l c c i cách t pháp đ n năm ế ượ ả ư ế

2020. C i cách t pháp kh n tr ng, đ ng b ; l y c i cách ho t đ ng xét ả ư ẩ ươ ồ ộ ấ ả ạ ộ

x làm tr ng tâm; th c hi n c ch công t g n v i ho t đ ng đi u tra. ử ọ ự ệ ơ ế ố ắ ớ ạ ộ ề

Xây d ng c ch phán quy t v nh ng vi ph mự ơ ế ế ề ữ ạ ?Hi n phápế ?trong ho t ạ

đ ng l p pháp, hành pháp và t pháp"ộ ậ ư

Ti p t c c i cách m nh mẽ n n hành chính nhà n c. N n hành chính nhà ế ụ ả ạ ề ướ ề

n c là h th ng các c quan hành chính nhà n c Trung ng và chính ướ ệ ố ơ ướ ở ươ

quy n đ a ph ng, c s g n v i h th ng th ch hành chính, đ i ngũ cánề ị ươ ơ ở ắ ớ ệ ố ể ế ộ

b , công ch c và h th ng qu n lý tài chính công, tài s n công, th c thi ộ ứ ệ ố ả ả ự

quy n hành pháp đ qu n lý, đi u hành các lĩnh v c c a đ i s ng xã h i.ề ể ả ề ự ủ ờ ố ộ ?

Xây d ng đ i ngũ cán b , công ch c đ năng l c, ph m ch t; đ ng th i, ự ộ ộ ứ ủ ự ẩ ấ ồ ờ

đ y m nh đ u tranh ch ng quan liêu, tham nhũng và nh ng tiêu c c khác ẩ ạ ấ ố ữ ự

đáp ng yêu c u xây d ng nhà n c pháp quy n xã h i ch nghĩa c a ứ ầ ự ướ ề ộ ủ ủ

nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân, mang đ m nét dân t c và nhân đ o.ậ ộ ạ

Nhà n c khuy n khích, t o đi u ki n h n n a cho ng i dân th hi n ướ ế ạ ề ệ ơ ữ ườ ể ệ

quy n dân ch và trách nhi m c a mình thông qua các ho t đ ng t qu n ề ủ ệ ủ ạ ộ ự ả

đ a ph ng và c s .ở ị ươ ơ ở

12.Trình bày s hi u bi t v nhà n c dân ch . Theo anh ch ự ể ế ề ướ ủ ị

làm th nào đ m t nhà n c dân ch th c s và r ng rãi.ế ể ộ ướ ủ ự ự ộ

Dân ch là ch đ chính tr trong đó toàn b quy n l c nhà n c thu c v ủ ế ộ ị ộ ề ự ướ ộ ề

nhân dân, do dân th c hi n tr c ti p ho c thông qua đ i di n do dân b u ự ệ ư ế ặ ạ ệ ầ

ra.

Dân ch n c ta đ c th hi n, m r ng và có c ch đ đ m b o th c ủ ở ướ ượ ể ệ ở ộ ơ ế ể ả ả ự

hi n trên nhi u lĩnh v c t kinh t , chính tr , h th ng pháp lu t, t ch c ệ ề ự ừ ế ị ệ ố ậ ổ ứ

và ho t đ ng c a b máy nhà n c.ạ ộ ủ ộ ướ

- Nâng cao trình đ dân trí c a nhân dân => nhân dân tham gia vào ộ ủ

quá trình t ch c ho t đ ng c a nhà n c, quy t đ nh các v n đ ổ ứ ạ ộ ủ ướ ế ị ấ ề

quan tr ng và tr ng đ i.ọ ọ ạ

- Có h th ng pl có ch t l ng (h th ng pháp lu t ph i toàn di n, ệ ố ấ ượ ệ ố ậ ả ệ

đ ng b , h th ng pl ph a luôn th ng nh t, h th ng pl đ c ban ồ ộ ệ ố ỉ ố ấ ệ ố ượ

hành phù h p, đ m b o trình đ kĩ thu t pháp lí khi xây d ng các ợ ả ả ộ ậ ự

VBPL), g n li n v i nguyên t c pháp ch (pl ph i đ c tôn tr ng).ắ ề ớ ắ ế ả ượ ọ

- BMNN ph i th c s xu t phát t l i ích c a nhân dân, xã h i, phát ả ự ự ấ ừ ợ ủ ộ

tri n b n v ng, ph i có c ch t ch c quy n l c m t cách h p lí để ề ữ ả ơ ế ổ ứ ề ự ộ ợ ể

h n ch s l m quy n, l ng quy n (ng t c phân quy n). C ch ạ ế ự ạ ề ộ ề ắ ề ơ ế

giám sát ch t chẽ gi a các c quan nhà n c v i nhau cũng c n đ cặ ữ ơ ướ ớ ầ ượ

chú ý.

Đ m t NN dân ch th c s r ng rãi ể ộ ủ ự ự ộ

+phát huy t i đa quy n làm ch c a nhân dân “dân bi t dân bàn dân làm ố ề ủ ủ ế

dân ktra”

+quy n làm ch ngày càng ph i đc đ cao ề ủ ả ề

+s lãnh đ o c a Đ ng đ i v i NN ph i đ m b o ngtac lãnh đ o tuy t đ i ự ạ ủ ả ố ớ ả ả ả ạ ệ ố

toàn di n c a Đ ng v i NNệ ủ ả ớ

+M i CD đ u có quy n th o lu n góp ý vào nh ng vquy t sáchọ ề ề ả ậ ữ ế

13.Trình bày khái ni m ch c năng nhà n c. Phân tích ý ệ ứ ướ

nghĩa c a vi c xác đ nh và th c hi n ch c năng nhà n c ủ ệ ị ự ệ ứ ướ

trong giai đo n hi n nay.ạ ệ

Ch c năng nhà n c là nh ng m t ho t đ ng c b n c a nhà n c, phù ứ ướ ữ ặ ạ ộ ơ ả ủ ướ

h p v i b n ch t, m c đích, nhi m v c a nhà n c và đ c xác đ nh b i ợ ớ ả ấ ụ ệ ụ ủ ướ ượ ị ở

đi u ki n kinh t xã h i c a đ t n c trong nh ng giai đo n phát tri n ề ệ ế ộ ủ ấ ướ ữ ạ ể

c a nó.ủ

Ý nghĩa c a vi c xác đ nh và th c hi n ch c năng nhà n c:ủ ệ ị ự ệ ứ ướ

Ch c năng nhà n c là khái ni m dùng đ ch ho t đ ng, ph n vi c quan ứ ướ ệ ể ỉ ạ ộ ầ ệ

tr ng riêng c a nhà n c mà ch có nhà n c m i đ kh năng đi u ki n ọ ủ ướ ỉ ướ ớ ủ ả ề ệ

th c hi n nh ng ho t đ ng đó. Ch c năng nhà n c luôn ph n ánh b n ự ệ ữ ạ ộ ứ ướ ả ả

ch t c a nhà n c hay do b n ch t nhà n c quy đ nh. Ch c năng c a nhàấ ủ ướ ả ấ ướ ị ứ ủ

n c còn ph thu c vào nhi m v c b n c a nhà n c, gi a ch c năng vàướ ụ ộ ệ ụ ơ ả ủ ướ ữ ứ

nhi m v c a nhà n c v a có s khác bi t, v a có s liên k t m t thi t ệ ụ ủ ướ ừ ự ệ ừ ự ế ậ ế

v i nhau.ớ

 C n xác đ nh và th c hi n ch c năng nhà n c đ tìm hi u, ch ầ ị ự ệ ứ ướ ể ể ỉ

rS, đ t m c tiêu và hoàn thành nh ng công vi c đ xây d ng đ t ặ ụ ữ ệ ể ự ấ

n c.ướ

+nh n th c sâu s c và đ y đ h n b n ch t vai trò xh nhi m v chi n ậ ứ ắ ầ ủ ơ ả ấ ệ ụ ế

l c và m c tiêu lâu dài c a NN trong giai đo n quá đượ ụ ủ ạ ộ

+đ ra ph ng án có tính kh thi nh m phát huy hi u qu vai trò NNề ươ ả ằ ệ ả

14.Phân tích các y u t quy đ nh ch c năng nhà n c.ế ố ị ứ ướ

Các y u t quy đ nh ch c năng nhà n c bao g m: ĐK kinh t -xh, b n ế ố ị ứ ướ ồ ế ả

ch t, m c tiêu và nhi m v c a NN và hoàn c nh qu c tấ ụ ệ ụ ủ ả ố ế

Đk kinh t - xã h i: c th c a đ t n c trong t ng th i kì phát tri n c a ế ộ ụ ể ủ ấ ướ ừ ờ ể ủ

nó. Th c t cho th y nhà n c ph i làm gì, làm nh th nào,… đi u đó phự ế ấ ướ ả ư ế ề ụ

thu c r t l n vào vào nh ng y u t ngo i c nh nh : hoàn c nh c th c aộ ấ ớ ữ ế ố ạ ả ư ả ụ ể ủ

đ t n c, do đó nh ng đ t n c khác nhau sẽ có th có các ch c năng ấ ướ ữ ấ ướ ể ứ

khác nhau. các giai đo n phát tri n khác nhau, s l ng ch c năng, t m Ở ạ ể ố ượ ứ ầ

quan tr ng c a m i ch c năng n i dung, cách th c th c hi n t ng ch c ọ ủ ỗ ứ ộ ứ ự ệ ừ ứ

năng cũng có th khác nhau.ể

B n ch t, m c tiêu, nhi m v c a NN và hoàn c nh qu c t : nh ng qu c ả ấ ụ ệ ụ ủ ả ố ế ữ ố

gia khác nhau, trong các th i kì khác nhau,… sẽ có nh ng ch c năng khác ờ ữ ứ

nhau đ đáp ng nh ng m c tiêu nhi m v mà NN đ t ra. VD nh th i ể ứ ữ ụ ệ ụ ặ ư ờ

chi n là th c hi n b o v ch quy n đ t n c, nh ng trong th i bu i h i ế ự ệ ả ệ ủ ề ấ ướ ư ờ ổ ộ

nh p nh bh thì c n tích c c ngo i giao cùng các n c b n,…ậ ư ầ ự ạ ướ ạ

15.Phân tích nh ng yêu c u, đòi h i đ i v i ch c năng c a ữ ầ ỏ ố ớ ứ ủ

nhà n c VN hi n nay (s l ng ch c năng, n i dung ch c ướ ệ ố ượ ứ ộ ứ

năng, ph ng pháp th c hi n ch c năng)ươ ự ệ ứ

- S l ng ch c năng: có th nói các NN đ u có ch c năng kinh t , ố ượ ứ ể ề ứ ế

ch c năng xh, ch c năng b o v đ t n c,… tuy nhiên có nh ng ch cứ ứ ả ệ ấ ướ ữ ứ

năng ch xu t hi n trong xh hi n đ i, còn trong các ki u nhà n c ỉ ấ ệ ệ ạ ể ướ

khác các ch c năng đó ch là nh ng m t ho t đ ng l t , sau này m iứ ỉ ữ ặ ạ ộ ẻ ẻ ớ

đ c đ a lên tr thành m t ch c năng bi t l p. S thay đ i v s ượ ư ở ộ ứ ệ ậ ự ổ ề ố

l ng ch c năng nhà n c còn th hi n vi c m t đi ch c năng nàoượ ứ ướ ể ệ ở ệ ấ ứ

đó c a NN. VD: ch c năng ti n hành xâm l c c a NN ch nô nh ng ủ ứ ế ượ ủ ủ ư

đ n XHCN thì không còn n a.ế ữ

- N i dung ch c năng: ngày càng đa d ng, phong phú, phù h p v i ộ ứ ạ ợ ớ

nhi u v n đ m i phát sinh mà nhà n c ph i gi i quy t. các ki uề ấ ề ớ ướ ả ả ế Ở ể

NN khác nhau thì các ho t đ ng này cũng khác nhau. VD: giáo d c t ạ ộ ụ ừ

ch xóa mù ch đ n th c hi n chính sách ph c p giáo d c,…ỗ ữ ế ự ệ ổ ậ ụ

- Ph ng th c th c hi n ch c năng nhà n c: ph ng th c th c hi n ươ ứ ự ệ ứ ướ ươ ứ ự ệ

thông qua ho t đ ng xây d ng pháp lu t, t ch c th c hi n pháp ạ ộ ự ậ ổ ứ ự ệ

lu t và b o v pháp lu t. Qua t ng th i kì cùng v i s phát tri n v ậ ả ệ ậ ừ ờ ớ ự ể ề

nhân th c c a con ng i, s phát tri n k th a và thay th c a các ứ ủ ườ ự ể ế ừ ế ủ

ki u nhà n c đã s n sinh ra nh ng ph ng th c th c hi n ch c ể ướ ả ữ ươ ứ ự ệ ứ

năng khác nhau. VD: th i kì ch nô thì hi u bi t c a con ng i càng ờ ủ ể ế ủ ườ

h n h p, ch a đ công c và ki n th c đ xây d ng m t h th ng ạ ẹ ư ủ ụ ế ứ ể ự ộ ệ ố

pháp lu t hoàn ch nh,…ậ ỉ

16.Phân tích ý nghĩa c a ho t đ ng l p pháp, hành pháp, t ủ ạ ộ ậ ư

pháp đ i v i vi c th c hi n ch c năng nhà n c.ố ớ ệ ự ệ ứ ướ

QLNN đ c phân chia thành nhi u ph n khác nhau, m i ph n l i trao cho ượ ề ầ ỗ ầ ạ

m t c quan chuyên quy n qu n lí, đi u này giúp cho vi c th c hi n ch c ộ ơ ề ả ề ệ ự ệ ứ

năng nhà n c đ c chu n xác h n. Ti p theo, là tránh l m d ng quy n ướ ượ ẩ ơ ế ạ ụ ề

l c, s phân chia đ m b o tính dân ch , t o ra c ch t ki m tra giám sát ự ự ả ả ủ ạ ơ ế ự ể

l n nhau gi a các CQNN. Ch c năng c a NN sẽ đ c đ m b o th c hi n % ữ ứ ủ ượ ả ả ự ệ

c n th n chu n xác h n n u nh m t c quan ch chuyên trách cho m t ẩ ậ ẩ ơ ế ư ộ ơ ỉ ộ

v n đ m t lĩnh v cấ ề ộ ự

- Đ m b o không c quan nào n m tr n v n quy n l c k cq nào l n quy nả ả ơ ắ ọ ẹ ề ự ấ ề

- Gi a các cq có s ki m ch đ i tr ngữ ự ề ế ố ọ

17.Phân tích vai trò c a BMNN đ i v i vi c th c hi n ch c ủ ố ớ ệ ự ệ ứ

năng, nhi m v c a nhà n c.ệ ụ ủ ướ

BMNN đ c thi t l p đ th c hi n các ch c năng, nhi m v c a NN. ượ ế ậ ể ự ệ ứ ệ ụ ủ

Ch c năng nhi m v c a NN c n ph i th c hi n thông qua BMNN, khi nhà ứ ệ ụ ủ ầ ả ự ệ

n c c n ph i th c hi n ch c năng nào thì NN sẽ thành l p ra các c quan ướ ầ ả ự ệ ứ ậ ơ

t ng ng đ th c hi n ch c năng nhi m v y.ươ ứ ể ự ệ ứ ệ ụ ấ

 Chính vì v y, quy mô, c c u c a BMNN tr c tiên ch u s chi ậ ơ ấ ủ ướ ị ự

ph i c a ch c năng NN.ố ủ ứ

 Vai trò c a BMNN nh là m t c máy th c thi ý chí, bi n nh ng ủ ư ộ ỗ ự ế ữ

đ nh h ng đ ng l i thành th c ti n cu c s ngị ướ ườ ố ự ễ ộ ố

- Qu n lý NN thông qua vi c sdung quy n l c NNả ệ ề ự

18.Phân tích mqh gi a BMNN và ch c năng NN c a NN VN ữ ứ ủ

hi n nay.ệ

BMNN bao g m các c quan qu n lí kinh t xh,… th c hi n qu n lí m t ồ ơ ả ế ự ệ ả ộ

cách hi u qu m i m t c a đ i s ng xh: đáp ng cho ch c năng kinh t và ệ ả ọ ặ ủ ờ ố ứ ứ ế

ch c năng xã h i c a NNứ ộ ủ

BMNN tham gia xây d ng qu n lí các c quan c ng ch theo hình th c ự ả ơ ưỡ ế ứ

chính quy, tinh nhu và t ng b c hi n đ i: đáp ng cho ch c năng chính ệ ừ ướ ệ ạ ứ ứ

tr , ch c năng b o v đ t n c.ị ứ ả ệ ấ ướ

BMNN duy trì ho t đ ng, kí k t các hi p c, h p đ ng ngo i giao cùng ạ ộ ế ệ ướ ợ ộ ạ

các n c b n: ch c năng quan h v i các n c khácướ ạ ứ ệ ớ ướ

BMNN đ cao pháp lu t, đ ng ra giáo d c h ng d n cho toàn nhân dân ề ậ ứ ụ ướ %

hi u bi t v pháp lu t đ ý th c rS v hành đ ng c a mình và còn là nâng ể ế ề ậ ể ứ ề ộ ủ

cao tinh th n th ng tôn pháp lu t trong m i t ng l p nhân dân: ch c ầ ượ ậ ọ ầ ớ ứ

năng b o v tr t t pháp lu t, quy n và l i ích h p pháp c a cá nhân t ả ệ ậ ự ậ ề ợ ợ ủ ổ

ch c trong xã h i.ứ ộ

- CNNN do BMNN th c hi n m i CQNN sẽ đc th c hi n m t s ho t đ ng ự ệ ỗ ự ệ ộ ố ạ ộ

nh t đ nh: CQ chuyên kt… BMNN th c hi n cnang chung c a NNấ ị ự ệ ủ

- Nh có BMNN QLNN phát huy tri n khai các cnangờ ể

19. Phân tích khái ni m CQNN, phân bi t các CQNN v i các b ph n ệ ệ ớ ộ ậ

khác c a nhà n c.ủ ướ

-CQNN là b ph n c b n c u thành nhà n c, bao g m s l ng ng iộ ậ ơ ả ấ ướ ồ ố ượ ườ

nh t đ nh, đ c t ch c và ho t đ ng theo quy đ nh c a pháp lu t, ấ ị ượ ổ ứ ạ ộ ị ủ ậ

nhân danh nhà n c th c hi n quy n l c nhà n c.ướ ự ệ ề ự ướ

Cq: b ph n c b n, quan tr ng thi t y u c a m t s v t hi n t ng ộ ậ ơ ả ọ ế ế ủ ộ ự ậ ệ ượ

nào đó

- Đ cặ đi m:ể

+ là b ph n c b n c u thành nhà n cộ ậ ơ ả ấ ướ

+ thành l p theo cách th c trình t khác nhau: cha truy n con n i, b u ậ ứ ự ề ố ầ

c …ử

+ T ch c và ho t đ ng c a NN do PL quy đ nhổ ứ ạ ộ ủ ị

+ M i c quan nhà n c có ch c năng nhi m v quy n h n riêngỗ ơ ướ ứ ệ ụ ề ạ

+ m i c quan đc trao cho nh ng quy n năng nh t đ nh đ th c hi n ỗ ơ ữ ề ấ ị ể ự ệ

ch c năng nhi m v đ c giao: cqnn nhân danh và s d ng qluc nn đ ứ ệ ụ ượ ử ụ ể

th c hi n th m quy n c a mình (ban hành quy t đ nh, yêu c u cá nhânự ệ ẩ ề ủ ế ị ầ

tchuc có liên quan ph i tôn tr ng và th c hi n nghiêm ch nh, ki m tra ả ọ ự ệ ỉ ể

giám sát vi c th c hi n)ệ ự ệ

CQNN Đ n v s nghi pơ ị ự ệ

Ví d :ụ

y ban Nhân DânỦ

Tòa Án Nhân Dân

B nh vi n Công l pệ ệ ậ

Tr ng Đ i h c Công L pườ ạ ọ ậ

Khái

ni m:ệ

C quan Nhà n c là b ph n c u ơ ướ ộ ậ ấ

thành c a b máy Nhà n c, là t ủ ộ ướ ổ

ch c (cá nhân) mang quy n l c Nhàứ ề ự

n c đ c thành l p và có th m ướ ượ ậ ẩ

quy n theo quy đ nh c a Pháp lu t ề ị ủ ậ

nh m th c hi n nhi m v và ch c ằ ự ệ ệ ụ ứ

năng c a Nhà n c.ủ ướ

Đ n v s nghi p công l p là t ch c do cơ ị ự ệ ậ ổ ứ

quan có th m quy n c a Nhà n c, t chẩ ề ủ ướ ổ

chính tr , t ch c chính tr - xã h i thành ị ổ ứ ị ộ

theo quy đ nh c a pháp lu t, có t cách pị ủ ậ ư

nhân, cung c p d ch v công, ph c v quấ ị ụ ụ ụ ả

nhà n cướ

Đ c ặ

đi m:ể

- Mang tính quy n l c Nhà n c;ề ự ướ

- Nhân danh Nhà n c đ th c thi ướ ể ự

quy n l c Nhà n c;ề ự ướ

- Trong ph m vi th m quy n c a ạ ẩ ề ủ

mình, c quan Nhà n c có quy n ơ ướ ề

ban hành văn b n quy ph m pháp ả ạ

lu t ho c văn b n áp d ng pháp ậ ặ ả ụ

lu t;ậ

-Giám sát th c hi n các văn b n mà ự ệ ả

mình ban hành;

-Có quy n th c hi n bi n pháp ề ự ệ ệ

c ng ch khi c n thi t;ưỡ ế ầ ế

-Th m quy n c a các c quan nhà ẩ ề ủ ơ

n c có nh ng gi i h n v không ướ ữ ớ ạ ề

gian (lãnh th ), v th i gian có hi uổ ề ờ ệ

l c, v đ i t ng ch u s tác đ ng. ự ề ố ượ ị ự ộ

Th m quy n c a c quan ph ẩ ề ủ ơ ụ

thu c vào đ a v pháp lý c a nó ộ ị ị ủ

trong b máy nhà n c. Gi i h n ộ ướ ớ ạ

th m quy n c a c quan nhà n c ẩ ề ủ ơ ướ

-Không mang quy n l c nhà n c, khôngề ự ướ

ch c năng qu n lý nhà n c nh : Xây dứ ả ướ ư ự

th ch , thanh tra, x lý vi ph m hành chể ế ử ạ

Các đ n v s nghi p công l p bình đ ng ơ ị ự ệ ậ ẳ

các t ch c, cá nhân trong quan h cung cổ ứ ệ

d ch v công.ị ụ

- ?Đ c thành l p b i c quan có th m quượ ậ ở ơ ẩ

c a Nhà n c, t ch c chính tr , t ch c củ ướ ổ ứ ị ổ ứ

tr - xã h i theo trình t , th t c pháp luị ộ ự ủ ụ ậ

đ nh;ị

- Là b ph n c u thành trong t ch c b ộ ậ ấ ổ ứ ộ

c a c quan nhà n c, t ch c chính tr , tủ ơ ướ ổ ứ ị

ch c chính tr - xã h i;ứ ị ộ

- Có t cách pháp nhân;ư

- Cung c p d ch v công, ph c v qu n lýấ ị ụ ụ ụ ả

n c;ướ

- ?Viên ch c là l c l ng lao đ ng ch y uứ ự ượ ộ ủ ế

b o đ m cho vi c th c hi n ch c năng, nả ả ệ ự ệ ứ

v c a đ n v .ụ ủ ơ ị

là gi i h n pháp lý vì đ c pháp ớ ạ ượ

lu t quy đ nh.ậ ị

?-M i c quan nhà n c có hình ỗ ơ ướ

th c và ph ng pháp ho t đ ng ứ ươ ạ ộ

riêng do pháp lu t quy đ nh.ậ ị

Phân

lo i:ạ

Căn c vào hình th c th c hi n ứ ứ ự ệ

quy n l c:ề ự

-C quan quy n l c nhà n c: Qu cơ ề ự ướ ố

h i là c quan quy n l c cao nh t; ộ ơ ề ự ấ

HĐND là c quan quy n l c đ a ơ ề ự ở ị

ph ng;ươ

-C quan hành chính Nhà n c: ơ ướ

Chính ph , các B , c quan ngang ủ ộ ơ

B , c quan thu c chính ph , các ộ ơ ộ ủ

UBND c p t nh, huy n và các c ấ ỉ ệ ơ

quan chuyên môn thu c UBND.ộ

-C quan t pháp: Tòa án, Vi n ơ ư ệ

ki m sát;ể

Căn c vào trình t thành l p:ứ ự ậ

C quan Nhà n c do dân b u ra;ơ ướ ầ

C quan Nhà n c không do dân ơ ướ

b u ra.ầ

Căn c vào tính ch t th m ứ ấ ẩ

quy n:ề

C quan Nhà n c có th m quy n ơ ướ ẩ ề

chung;

C quan Nhà n c có th m quy n ơ ướ ẩ ề

chuyên môn.

Căn c vào c p đ th m quy n:ứ ấ ộ ẩ ề

C quan Nhà n c Trung ng;ơ ướ ở ươ

C quan Nhà n c đ a ph ng.ơ ướ ở ị ươ

Căn c vào quy n t ch :ứ ề ự ủ

- Đ n v s nghi p công l p đ c giao quơ ị ự ệ ậ ượ

t ch hoàn toàn v th c hi n nhi m v ,ự ủ ề ự ệ ệ ụ

chính, t ch c b máy, nhân s ;ổ ứ ộ ự

-Đ n v s nghi p công l p ch a đ c giaơ ị ự ệ ậ ư ượ

quy n t ch hoàn toàn v th c hi n nhiề ự ủ ề ự ệ

v , tài chính, t ch c b máy, nhân s .ụ ổ ứ ộ ự

Căn c vào c quanứ ơ

Căn c vào v trí pháp lý:ứ ị

- Đ n v thu c B , c quan ngang B ;ơ ị ộ ộ ơ ộ

-Đ n v thu c T ng c c, C c;ơ ị ộ ổ ụ ụ

-Đ n v thu c y ban nhân dân c p t nh;ơ ị ộ Ủ ấ ỉ

-Đ n v thu c c quan chuyên môn c a ơ ị ộ ơ ủ Ủ

ban nhân dân c p t nh;ấ ỉ

-Đ n v thu c y ban nhân dân c p huyơ ị ộ Ủ ấ ệ

Căn c vào lĩnh v c:ứ ự

- Đ n v ho t đ ng Y t ;ơ ị ạ ộ ế

- Đ n v ho t đ ng ơ ị ạ ộ ?Giáo d c;ụ

- Đ n v ho t đ ng ơ ị ạ ộ ?Thông tin báo chí;

- Đ n v ho t đ ng ơ ị ạ ộ ?Nghiên c u ng d ngứ ứ ụ

-…

20.Phân tích n i dung, giá tr c a nguyên t c b o đ m ch quy n ộ ị ủ ắ ả ả ủ ề

nhân dân trong t ch c và ho t đ ng BMNN.ổ ứ ạ ộ

Nêu đ nh nghĩa nguyên t c t ch c và ho t đ ng BMNN: là nh ng nguyên ị ắ ổ ứ ạ ộ ữ

lý, t t ng ch đ o, là c s cho toàn b quá trình t ch c và ho t đ ng ư ưở ỉ ạ ơ ở ộ ổ ứ ạ ộ

c a b máy nhà n củ ộ ướ .

Trc đây vua là ng i quy t đ nh t i cao m i v n đ c a đ t n c, nh ng ườ ế ị ố ọ ấ ề ủ ấ ướ ư

hi n nay ch quy n XH thu c v nhân dân, nhân dân là ng i ch quy n ệ ủ ề ộ ề ườ ủ ề

t i cao c a đ t n c, là ng i thành l p ra nhà n c, trao quy n cho nhà ố ủ ấ ướ ườ ậ ướ ề

n c và ki m tra giám sát m i ho t đ ng c a nhà n c. Pl c a các qu c ướ ể ọ ạ ộ ủ ướ ủ ố

gia đ u quy đ nh r ng:ề ị ằ

- Ch quy n thu c v nhân dânủ ề ộ ề

- Các hình th c đ nhân dân tham gia vào t ch c và ho t đ ng c a bứ ể ổ ứ ạ ộ ủ ộ

m y nhà n c nh b u c , ng cấ ướ ư ầ ử ứ ử

- V trí, vai trò c a c quan dân c trong BMNNị ủ ơ ử

- Nh ng v n đ quan tr ng c n ph i tr ng c u ý dânữ ấ ề ọ ầ ả ư ầ

- Trách nhi m c a NN trong vi c th a nh n, tôn tr ng, b o v các ệ ủ ệ ừ ậ ọ ả ệ

quy n con ng i, quy n công dân,…ề ườ ề

Giá tr : nâng cao v th c a nhân dân, th hi n công b ng xã h iị ị ế ủ ể ệ ằ ộ

C2: N i dung nguyên t c:ộ ắ

Lý do có nguyên t cắ : Ngt này nh m đ m b o nhân dân có quy n làm ch , ằ ả ả ề ủ

có quy n tham gia vào các v n đ c a qu c gia, th hi n quy n l c t i cao ề ấ ề ủ ố ể ệ ề ự ố

c a nhân dân trong vi c v n hành b máy NN. T đó th hi n s ti n b , ủ ệ ậ ộ ừ ể ệ ự ế ộ

phát tri n c a nhà n c hi n đ i.ể ủ ướ ệ ạ

N i dung c b n c a nguyên t cộ ơ ả ủ ắ :

Trong xã h i hi n đ i, ch quy n c a xh thu c v nhân dân. Nd là ng ch ộ ệ ạ ủ ề ủ ộ ề ủ

t i cáo c a đ t n c, là ng thành l p ra NN, trao quy n cho NN và ktra, ố ủ ấ ướ ậ ề

giám sát hđ c a NN. Nd có quy n quy t đ nh t i cao các v n đ quan tr ngủ ề ế ị ố ấ ề ọ

c a đ t n , NN ph i ph c tùng các quy t đ nh c a nhân dân.ủ ấ ướ ả ụ ế ị ủ

Trong Hi n Pháp và pháp lu t c a các qu c gia theo ch đ chính tr dân ế ậ ủ ố ế ộ ị

ch ph i ghi nh n nguyên t c này. ủ ả ậ ắ

Th c ti n c a nguyên t cự ễ ủ ắ : Hi n nay, HP và pháp lu t c a các qu c gia trên ệ ậ ủ ố

th gi i đ u quy đ nh ch quy n thu c v nhân dân; quy đ nh các hình ế ớ ề ị ủ ề ộ ề ị

th c đ nd tham gia vào t ch c và hđ c a BMNN; quy đ nh v trí, vai trò ứ ể ổ ứ ủ ị ị

c a các cq dân c trong BMNN; quy đ nh nh ng v n đ quan tr ng c a đ tủ ử ị ữ ấ ề ọ ủ ấ

n c mà NN không đc t ý quy t đ nh mà ph i tr ng c u dân ý; quy đ nh ướ ự ế ị ả ư ầ ị

trách nhi m c a NN trong vc th a nh n, tôn tr ng, b o v các quy n cng, ệ ủ ừ ậ ọ ả ệ ề

quy n công dân… các NN khác nhau, ngt này đc nh n th c và th c hi n ề Ở ậ ứ ự ệ

vs nh ng m c đ , pvi khác nhau.ữ ứ ộ

21. Phân tích n i dung, giá tr c a nguyên t c BMNN đ c t ch c ộ ị ủ ắ ượ ổ ứ

và ho t đ ng theo HP và PL.ạ ộ

Đ nh nghĩa nh trênị ư

Đây là nguyên t c đòi h i vi c t ch c và ho t đ ng c a BMNN không th ắ ỏ ệ ổ ứ ạ ộ ủ ể

ti n hành m t cách tùy ti n, đ c đoán theo ý chí cá nhân c a ng i c m ế ộ ệ ộ ủ ườ ầ

quy n mà ph i d a trên c s các quy đ nh c a HP và PL.ề ả ự ơ ở ị ủ

H u h t các nhà n c đ ng đ i đ u có HP, lu t quy đ nh khá đ y đ v ầ ế ướ ươ ạ ề ậ ị ầ ủ ề

c c u t ch c BMNN, trình t thành l p, ch c năng, th m quy n,… c a ơ ấ ổ ứ ự ậ ứ ẩ ề ủ

các c quan, nhân viên nhà n c. V m t t ch c, nguyên t c này đòi h i ơ ướ ề ặ ổ ứ ắ ỏ

vi c thành l p m i, gi i th , chia tách, sát nh p,… các c quan t ch c đ u ệ ậ ớ ả ể ậ ơ ổ ứ ề

ph i đ c ti n hành theo HP và PL. V m t ho t đ ng thì nguyên t c đòi ả ượ ế ề ặ ạ ộ ắ

h i, yêu c u các c quan và nhân viên nhà n c ph i th c hi n đúng theo ỏ ầ ơ ướ ả ự ệ

trình t th t c đã đ c HP và PL quy đ nh m i s vi ph m PL c a nhân ự ủ ụ ượ ị ọ ự ạ ủ

viên và CQNN đ u b x lí theo pháp lu t.ề ị ử ậ

Giá tr : Đ cao tinh th n th ng tôn pl, gi i h n quy n c a CQNN, tăng khị ề ầ ươ ớ ạ ề ủ ả

năng ti p c n giám sát qu n lí c a nhân dân v i các ho t đ ng c a NN.ế ậ ả ủ ớ ạ ộ ủ

22. Phân tích n i dung, giá tr c a nguyên t c phân quy n trong t ộ ị ủ ắ ề ổ

ch c và ho t đ ng c a BMNN t s n.ứ ạ ộ ủ ư ả

Đ nh nghĩa nh trênị ư

Là nguyên t c c b n, quan tr ng nh t trong t ch c và ho t đ ng c a ắ ơ ả ọ ấ ổ ứ ạ ộ ủ

BMNN.

Ndung bao g m:ồ

- Quy n l c nhà n c đ c phân chia thành nhi u lo i khác nhau nhề ự ướ ượ ề ạ ư

quy n l p pháp, hành pháp, t pháp và đ c trao cho các CQNN khácề ậ ư ượ

nhau th c hi n m t cách đ c l p, m i c quan ch th c hi n 1 quy nự ệ ộ ộ ậ ỗ ơ ỉ ự ệ ề

đ đ m b o không c quan nào n m tr n v n quy n l c.ể ả ả ơ ắ ọ ẹ ề ự

- Gi a các c quan hành pháp, l p pháp, t pháp còn có s ki m ch , ữ ơ ậ ư ự ề ế

đ i tr ng nhau theo ph ng châm không c quan nào n m ngoài s ố ọ ươ ơ ằ ự

ki m soát, giám sát t phía c quan khác nh m ngăn ng a l m ể ừ ơ ắ ữ ạ

quy n, chuyên quy nề ề

Giá tr : h n ch quy n l c t p trung gây làm quy n chuyên quy n, t o c ị ạ ế ề ự ậ ề ề ạ ơ

ch t giám sát l n nhau.ế ự %

C2:

Nhà n c áp d ngướ ụ : Nhà n c t s n và Nhà n c xã h i ch nghĩaướ ư ả ướ ộ ủ

Lý do có nguyên t cắ : T t ng phân chia quy n l c NN v n có m m m ng ư ưở ề ự ố ầ ố

t th i c đ i. Đ n th i lì cmts, t t ng này đc k th a và phát tri n. ừ ờ ổ ạ ế ườ ư ưở ế ừ ể

Hi n nay, t tg này đã đc th ch hóa thành pháp lu t, tr thành m t trongệ ư ế ế ậ ở ộ

nh ng nguyên t c c b n, quan tr ng b c nh t trong t ch c và hđ c a ữ ắ ơ ả ọ ậ ấ ổ ứ ủ

BMNN. Ngt nh m đ m b o tính th ng nh t c a quy n l c NN, tránh các ằ ả ả ố ấ ủ ề ự

tình tr ng k t t trong t.hi n quy n l c NN.ạ ố ệ ề ự

N i dung c b n c a nguyên t cộ ơ ả ủ ắ :

- Quy n l c NN đc phân chia thành nhi u lo i quy n khác nhau nh quy nề ự ề ạ ề ư ề

l p pháp, quy n hành pháp, quy n t pháp… và đc trao cho các cqNN khác ậ ề ề ư

nhau th c hi n m t cách đ c l p, m i c quan ch th c hi n 1 quy n. ự ệ ộ ộ ậ ỗ ơ ỉ ự ệ ề

Đi m này đ m b o không m t cq nào n m tr n quy n l c NN và không c ề ả ả ộ ắ ọ ề ự ơ

quan nào l n sân sang hđ c a cq nào. Th c ch t đây là s phân đ nh r ch ấ ủ ự ấ ự ị ạ

ròi ch c năng, nhi m v , quy n h n c a các c quan NN, đ m b o s ứ ệ ụ ề ạ ủ ơ ả ả ự

chuyên môn hóa trong th c hi n quy n l c NN. Các c quan này đ u th c ự ệ ề ự ơ ề ự

hi n ch c năng, nhi m v c a mình trên c s Pháp lu t.ệ ứ ệ ụ ủ ơ ơ ậ

- Gi a các c quan l p pháp, hành pháp, t pháp… còn có s ki m ch , đ i ữ ơ ậ ư ự ề ế ố

tr ng, ch c l n nhau theo ph ng châm không c quan nào n m ngoài ọ ế ướ % ươ ơ ằ

s giám sát c a c quan khác. Đi u này ngăn ch n s l m quy n, đ c đoánự ủ ơ ề ặ ự ạ ề ộ

ho c thi u trách nhi m trong vc th c hi n quy n l c Nhà N c, qua đó ặ ế ệ ự ệ ề ự ướ

đ m b o quy n, l i ích h p pháp, chính đáng c a các ch th trong xã h i, ả ả ề ợ ợ ủ ủ ể ộ

đ ng th i tránh đc các m i nguy h i khác. S ki m soát, giám sát này còn ồ ờ ố ạ ự ể

nh m t o nên s th ng nh t c a quy n l c NNằ ạ ự ố ấ ủ ề ự

Th c ti n hđ c a nguyên t cự ễ ủ ắ :

- Có 3 mô hình áp d ng ngt này: Mô hình phân quy n c ng r n; Mô hình ụ ề ứ ắ

phân quy n m m d o và Mô hình phân quy n h n h p. S khác nhau gi a ề ề ẻ ề ỗ ợ ự ữ

các mô hình th hi n c c u các thi t ch quy n l c t i cao, đ a v c a ể ệ ở ơ ấ ế ế ề ự ố ị ị ủ

t ng thi t ch và mqh gi a chúng.ừ ế ế ữ

- Quan ni m phân chia quy n l c k ch theo chi u ngang (l p pháp, hành ệ ề ự ỉ ề ậ

pháp, t pháp…) mà còn theo chi u d c (Trung ng, đ a ph ng).ư ề ọ ươ ị ươ

25. Phân tích các gi i pháp hoàn thi n BMNN VN hi n nay.ả ệ ệ

Các gi i pháp:ả

- Đ i m i c c u t ch c BMNN, đ i m i cách th c, trình t th t c tổ ớ ơ ấ ổ ứ ổ ớ ứ ự ủ ụ ổ

ch c các CQNN. Vi c thi t k h th ng CQNN còn ph thu c vào s ứ ệ ế ế ệ ố ụ ộ ự

khác bi t gi a các vùng mi n, tránh áp d ng cùng m t khuôn m u ệ ữ ề ụ ộ %

lên t t c các đ a ph ng. Gi m b t các CQNN đ c bi t là các CQ ấ ả ị ươ ả ớ ặ ệ ở

đ a ph ng theo h ng m r ng quy mô c a các đ n v hành chính. ị ươ ướ ở ộ ủ ơ ị

Công tác b u c , ng c ph i đ c th c hi n dân ch và khách quan,ầ ử ứ ử ả ượ ự ệ ủ

khoa h c tránh hình th c. Lôi cu n đ c ng i dân tham gia vào quáọ ứ ố ượ ườ

trình t ch c và ho t đ ng.ổ ứ ạ ộ

- Đ i m i, nâng cao vai trò c a t ng CQNN. Nâng cao vai trò, tính ổ ớ ủ ừ

chuyên nghi p, ch đ ng trong m i ho t đ ng c a h th ng c quanệ ủ ộ ọ ạ ộ ủ ệ ố ơ

đ i bi u nhân dân. Nâng cao vai trò c a CP, phát tri n đ c vai trò ạ ể ủ ể ượ

CP ki n t o phát tri n. Tòa án đ c l p ch tuân theo PL. Nâng cao vai ế ạ ể ộ ậ ỉ

trò c a các c p chính quy n c s . C n gi i quy t nh ng công vi c ủ ấ ề ơ ở ầ ả ế ữ ệ

th t hi u qu đ tránh gây gánh n ng cho các chính quy n c p trên, ậ ể ả ể ặ ề ấ

gi m thi u tình tr ng khi u ki n v t c p.ả ể ạ ế ệ ượ ấ

- Tăng c ng phân công ph i h p ki m soát vi c th c hi n quy n l c ườ ố ợ ể ệ ự ệ ề ự

nhà n c. Xác đ nh đúng m i quan h công tác gi a c p trên, c p ướ ị ố ệ ữ ấ ấ

d i trong BMNN. Phân đ nh rS ràng ch c năng nhi m v quy n ướ ị ứ ệ ụ ề

h n gi a các c quan.ạ ữ ơ

- Nâng cao năng l c, ph m ch t, trình đ chuyên môn, nghi p v , cũngự ẩ ấ ộ ệ ụ

nh tính chuyên nghi p và tinh th n ph c v trong ho t đ ng c a ư ệ ầ ụ ụ ạ ộ ủ

đ i ngũ công ch c nhà n c. Nâng cao ý th c trách nhi m c a cá ộ ứ ướ ứ ệ ủ

nhân cán b , có hình th c khen th ng k lu t rS ràng.ộ ứ ưở ỉ ậ

- Ti p t c đ y m nh c i cách th t c hành chính đ tránh phi n hà ế ụ ẩ ạ ả ủ ụ ể ề

cho ng i dân, đ m b o, b o v quy n con ngườ ả ả ả ệ ề

- Tích c c đ u tranh, phòng ch ng tham nhũng, lãng phí đ làm trong ự ấ ố ể

s ch BMNN, c ng c lòng tin c a nhân dân.ạ ủ ố ủ

C2:

Th i gian v a qua, bên c nh nh ng ti n b và đ i m i, cách th c t ờ ừ ạ ữ ế ộ ổ ớ ứ ổ

ch c và ho t đ ng c a BMNN ta v n còn t n t i nh ng b t c p, h n ứ ạ ộ ủ % ồ ạ ữ ấ ậ ạ

ch . Đ ti p t c hoàn thi n BMNN c n th c hi n bi n pháp sau:ế ể ế ụ ệ ầ ự ệ ệ

a. Đ i m i c c u t ch c bmnn, đ i m i cách th c, trình t t ổ ớ ơ ấ ổ ứ ổ ớ ứ ự ổ

ch c các cqnn. ứ

- Thi t k bmnn ph i chú ý s khác bi t gi a các vùng, mi n ế ế ả ự ệ ữ ề

trong c n c, tránh áp d ng mô hình chung.ả ướ ụ

- Tinh gi n biên ch , gi m s l ng cqnn, đ c bi t c p ả ế ả ố ượ ặ ệ ở ấ

huy n và c p xã.ệ ấ

- Công tác b u c , thi tuy n, b nhi m…ph i dân ch , khoa ầ ử ể ổ ệ ả ủ

h c, l a ch n đúng ng i có năng l c, ph m ch t. Đ m b o ọ ự ọ ườ ự ẩ ấ ả ả

m i ng i dân quan tâm đ n quy n b u c , ng c c a ọ ườ ế ề ầ ử ứ ử ủ

mình.

b. Đ i m i, nâng cao vai trò, tính chuyên nghi p, ch đ ng c a ổ ớ ệ ủ ộ ủ

t ng cqnn, đ c bi t c a h th ng CQ ĐBND. ừ ặ ệ ủ ệ ố

- Qu c h i ph i ho t đ ng th ng xuyên h n. Nâng cao vai tròố ộ ả ạ ộ ườ ơ

là CQ th c hi n quy n hành pháp, ki n t o phát tri n đ t ự ệ ề ế ạ ể ấ

n c c a Chính ph . Đ m b o Tòa án xét x đ c l p và ch ướ ủ ủ ả ả ử ộ ậ ỉ

tuân theo PL.

- Xóa b s phân bi t công ch c c p xã trong h th ng CCNN.ỏ ự ệ ứ ấ ệ ố

- C i cách năng l c, chuyên nghi p hóa ho t đ ng c a chính ả ự ệ ạ ộ ủ

quy n c p c s - chính quy n g n dân nh t. Nhi u v vi c ề ấ ơ ở ề ầ ấ ề ụ ệ

c a nhân dân b t ngu n t c p c s ho c do c p c s gi i ủ ắ ồ ừ ấ ơ ở ặ ấ ơ ở ả

quy t. Vì v y, n u chính quy n c p này đ m nh sẽ gi m ápế ậ ế ề ấ ủ ạ ả

l c cho các c p trên, gi m tình tr ng khi u ki n v t c p, ự ấ ả ạ ế ệ ượ ấ

gi v ng n đ nh tr t t xã h i.ữ ữ ổ ị ậ ự ộ

c. Tăng c ng phân công, ph i h p và ki m soát vi c th c hi n ườ ố ợ ể ệ ự ệ

QLNN. Có c ch rS ràng ki m soát quy n l c gi a 3 nhánh c ơ ế ể ề ự ữ ơ

quan l p pháp, hành pháp, t pháp.ậ ư

- Xác đ nh đúng MQH gi c p trên và câp d i trong BMNN.ị ữ ấ ướ

- Phân đ nh rS ràng ch c năng nhi m v quy n h n gi a các ị ứ ệ ụ ề ạ ữ

CQNN, kh c ph c tình tr ng đùn đ y công vi c gi a CQ, NV ắ ụ ạ ẩ ệ ữ

NN.

- TW ban hành th ch và tăng c ng giám sát, ki m tra đ a ể ế ườ ể ị

ph ng th c hi n.ươ ự ệ

d. Nâng cao năng l c, ph m ch t, trình đ chuyên môn, nghi p v ự ẩ ấ ộ ệ ụ

và xác đ nh rS tinh th n trách nhi m cá nhân trong ho t đ ng ị ầ ệ ạ ộ

c a đ i ngũ CCNN. ủ ộ

- Xây d ng ch đ ti n l ng, khen th ng, k lu t rS ràng, h p lí. Đ m b o ự ế ộ ề ươ ưở ỉ ậ ợ ả ả

m i CC, đ c bi t là CC lãnh đ o có trách nhi m cá nhân tr c m i vi c ỗ ặ ệ ạ ệ ướ ỗ ệ

mình làm. Lo i b tình tr ng thành tích h ng riêng trách nhi m t p th ạ ỏ ạ ưở ệ ậ ể

gánh.

- Xây d ng nét đ p văn hóa và đ o đ c công v .ự ẹ ạ ứ ụ

e. Đ y m nh c i cách th t c hành chính, gi m b t phi n hà cho nhân dânẩ ạ ả ủ ụ ả ớ ề

- B o đ m, b o v quy n con ng i, quy n công dân.ả ả ả ệ ề ườ ề

- Làm chính quy n g n dân, hi u dân và ph c v nhân dân.ề ầ ể ụ ụ

f. Tích c c đ u tranh phòng, ch ng tham nhũng, lãng phí đ làm trong s ch ự ấ ố ể ạ

BMNN, c ng c lòng tin c a nhân dân.ủ ố ủ

M c đích: làm cho t ch c, ho t đ ng c a BMNN ngày càng tinh g n, ch t ụ ổ ứ ạ ộ ủ ọ ặ

chẽ, h p lí, dân ch , đ m b o s ki m soát QLNN, nâng cao hi u qu , s c ợ ủ ả ả ự ể ệ ả ứ

m nh c a toàn th BMNN.ạ ủ ể

26. Phân bi t NN đ n nh t, NN liên bang qua VD c th v 2 d ng ệ ơ ấ ụ ể ề ạ

c u trúc NN nàyấ

- Hình th c c u trúc nhà n c là cách th c t ch c quy n l c nn theo ứ ấ ướ ứ ổ ứ ề ự

đ n v hành chính- lãnh th và xác l p m i quan h gi a các c p ơ ị ổ ậ ố ệ ữ ấ

chính quy n v i nhau.ề ớ

- NN đ n nh t là m t nn duy nh t trong ph m vi lãnh th đ t n c, ơ ấ ộ ấ ạ ổ ấ ướ

n m gi và th c hi n ch quy n qgia.ắ ữ ự ệ ủ ề

- NN liên bang là m t NN do nhi u NN h p thành trong đó có m t nhà ộ ề ợ ộ

n c chung cho toàn liên bang và m i bang thành viên có 1 NN riêng.ướ ỗ

NN đ n nh t và NN liên bang đ u là d ng c b n c a hình th c c u ơ ấ ề ạ ơ ả ủ ứ ấ

trúc NN. Sau đây, xin phân bi t 2 d ng c u trúc NN này trên ví d : Vi t ệ ạ ấ ụ ệ

Nam là NN đ n nh t và Hoa Kỳ là NN liên bang.ơ ấ

NN ĐN: Vi t Namệ NN LB: Hoa Kỳ

H th ngệ ố

chính

quy n vàề

pháp lu tậ

Vi t Nam có m t h ệ ộ ệ

th ng chính quy n và ố ề

m t h th ng pháp lu t.ộ ệ ố ậ

T n t i nhi u h th ng chính ồ ạ ề ệ ố

quy n, nhi u h th ng pháp lu t ề ề ệ ố ậ

song song, m t c a liên bang, m tộ ủ ộ

c a m i bang. Các bang t t ủ ỗ ự ổ

ch c chính quy n c a ban mình, ứ ề ủ

t ban hành pháp lu t cho bang ự ậ

mình.

Ch ủ

quy n ề

qu c giaố

Chính quy n trung ng ề ươ

n m gi , đ a ph ng là ắ ữ ị ươ

đ n v hành chính lãnh ơ ị

th không có ch quy n.ổ ủ ề

V a do chính quy n liên bang v aừ ề ừ

do chính quy n các bang n m gi .ề ắ ữ

S phân ự

chia

quy n ề

l c ự

Quan h gi a chính ệ ữ

quy n trung ng v i ề ươ ớ

chính quy n đ a ph ng ề ị ươ

và chính quy n đ a ề ị

ph ng các c p là quan ươ ấ

h gi a c p trên-c p ệ ữ ấ ấ

d i.ướ

SPCQL gi a chính quy n liên bangữ ề

và chính quy n các bang di n ra ề ễ

trên các lĩnh v c l p hành t ự ậ ư

pháp.

27. Cho bi t ý ki n cá nhân v u vi t, h n ch c a chính th quân ế ế ề ư ệ ạ ế ủ ể

ch và chính th c ng hòaủ ể ộ

1. Đ nh nghĩa:ị

- Quân ch là chính th mà trong đó quy n l c t i cao c a NN t p trung ủ ể ề ự ố ủ ậ

toàn b ho c m t ph n vào tay m t cá nhân (vua, qu c v ng…) theo hìnhộ ặ ộ ầ ộ ố ươ

th c th t p( cha truy n con n i) .ứ ế ậ ề ố

- C ng hòa là chính th mà trong đó quy n l c cao nh t c a NN thu c v ộ ể ề ự ấ ủ ộ ề

c quan (t p th ) đ i di n c a nhân dân. C quan này th ng đ c g i là ơ ậ ể ạ ệ ủ ơ ườ ượ ọ

Qu c h i, Ngh vi n…thành l p b ng con đ ng b u c trong th i h n ố ộ ị ệ ậ ằ ườ ầ ử ờ ạ

nh t đ nh g i là nhi m kì.ấ ị ọ ệ

D ngạ u vi tƯ ệ H n chạ ế

Chính th quân ể

chủ

T p trung m t ph n ho c ậ ộ ầ ặ

toàn b quy n l c vào tay ng ộ ề ự

đ ng đ u NN theo ngtac ứ ầ

truy n ngôi => Ki m soát đc ề ể

toàn b lĩnh v c ộ ự

- k có s phân chia quy n l c ự ề ự

nên các cviec k có s chuyên ự

môn hoá cao

- Ti m n nguy c tranh ề ẩ ơ

v ng đo t v .ươ ạ ị

Chính th c ng ể ộ

hòa

- Phân chia quy n l c rS ràngề ự

và c ch ki m soát nên qly ơ ế ể

m t cách t i u d dàngộ ố ư ễ

- Có tính dân ch và ti n b ủ ế ộ

h n ơ

- Th nh tho ng ch là di n mà ỉ ả ỉ ễ

QLNN v n k do dân quy t % ế

ph n nhi uầ ề

28. Phân tích các y u t nh h ng đ n hình th c Nhà n cế ố ả ưở ế ứ ướ

Hình th cứ ?nhà n cướ ?là cách th c t ch c quy n l cứ ổ ứ ề ự ?nhà n cướ ?và

nh ngữ ?ph ng phápươ ?th c hi n quy n l cự ệ ề ự ?nhà n cướ ?đó.

Hình th cứ ?nhà n cướ ?là khái ni m đ c c u thành b i 3ệ ượ ấ ở ?y u t : Chính th , ế ố ể

c u trúcấ ?nhà n c, ch đướ ế ộ?chính trị

*) Hình th c chính thứ ể?là cách th c và trình t l p ra c quan quy n l c ứ ự ậ ơ ề ự

nhà n c t i cao c a m tướ ố ủ ộ ?qu c giaố . Hai lo i hình th c chính ph ph bi n ạ ứ ủ ổ ế

nh t trên th gi i hi n nay là: hình th c quân ch và chính th c ng hòa.ấ ế ớ ệ ứ ủ ể ộ

*)Hình th c c u trúc nhà n c là Cách th c t ch c và phân b quy n l c ứ ấ ướ ứ ổ ứ ố ề ự

nhà n c theo lãnh th , m i quan h gi a các ch th c a lãnh th đó c a ướ ổ ố ệ ữ ủ ể ủ ổ ủ

quy n l c nhà n c.Có ba hình th c c u trúc: nhà n c đ n nh t, nhà ề ự ướ ứ ấ ướ ơ ấ

n c liên bang, nhà n c liên minh.ướ ướ

*) Ch đ chính trế ộ ị?đ c hi u là n i dung ph ng th c t ch c và ho t ượ ể ộ ươ ứ ổ ứ ạ

đ ng c a h th ng chính tr qu c gia mà trung tâm là nhà n c. Ch đ ộ ủ ệ ố ị ố ướ ế ộ

chính tr đ c c u thành b i s k t h p các y u t : chính tr , kinh t - xã ị ượ ấ ở ự ế ợ ế ố ị ế

h i, t t ng văn hóa, pháp lu t. Ch đ chính tr đ c hi u rS nét nh t ộ ư ưở ậ ế ộ ị ượ ể ấ

trong mô hình t ch c nhà n c; trong hi n pháp c a m i nhà n c quy ổ ứ ướ ế ủ ỗ ướ

đ nh v ngu n g c và tính ch t c a quy n l c, s phân b và t ch c các ị ề ồ ố ấ ủ ề ự ự ố ổ ứ

c quan quy n l c và m i quan h gi a các c quan quy n l c, v nh ng ơ ề ự ố ệ ữ ơ ề ự ề ữ

quan h c a nhà n c v i công dân, các đ ng phái chính tr , các t ch c xã ệ ủ ướ ớ ả ị ổ ứ

h i, gi a các giai c p và t ng l p xã h i, gi a các dân t c trong n c và thộ ữ ấ ầ ớ ộ ữ ộ ướ ế

gi iớ

29. Phân tích v trí, vai trò c a nhà n c trong h th ng chính tr . ị ủ ướ ệ ố ị

Trình bày ý nghĩ c a vi c xác đ nh v trí, vai trò c a NN trong HTCT.ủ ệ ị ị ủ

a. V trí:ị

Quy n l c chính tr th hi n t p trung quy n l c nhà n c, t ề ự ị ể ệ ậ ở ề ự ướ ổ

ch c và ho t đ ng c a h th ng chính tr v căn b n luôn ph i d a trên ứ ạ ộ ủ ệ ố ị ề ả ả ự

c s c a pháp lu t do nhà n c ban hành, hi u qu ho t đ ng c a h ơ ở ủ ậ ướ ệ ả ạ ộ ủ ệ

th ng chính tr ph thu c r t nhi u vào s c m nh và hi u l c qu n lý c a ố ị ụ ộ ấ ề ứ ạ ệ ự ả ủ

nhà n c.ướ

b. Vai trò:

Nhà n c gi vai trò vô cùng quan tr ng trong h th ng chính tr , là ướ ữ ọ ệ ố ị

công c th c hi n quy n l c nhân dân, gi gìn tr t t k c ng và b o ụ ự ệ ề ự ữ ậ ự ỷ ươ ả

đ m công b ng xã h i. là đ i di n chính th c c a toàn xã h i th c hi n cácả ằ ộ ạ ệ ứ ủ ộ ự ệ

quy n l i c a mình m t cách tr c ti p và gián ti p thông qua các c quan ề ợ ủ ộ ự ế ế ơ

đ i di n.ạ ệ

Nhà n c có ch quy n t i cao trong lĩnh v c đ i n i cũng nh đ i ướ ủ ề ố ự ố ộ ư ố

ngo i, có b máy quy n l c và có s c m nh đ b o đ m th c hi n quy n ạ ộ ề ự ứ ạ ể ả ả ự ệ ề

l c chính tr và b o v ch đ chính tr c a nhà n c.ự ị ả ệ ế ộ ị ủ ướ

Nhà n c có pháp lu t, công c có hi u l c nh t đ thi t l p tr t t ướ ậ ụ ệ ự ấ ể ế ậ ậ ự

k c ng, qu n lý m i m t đ i s ng xã h i.ỷ ươ ả ọ ặ ờ ố ộ

c. Ý nghĩa:

Nhà n c là tr c t c a h th ng chính tr , là công c t ch c th c ướ ụ ộ ủ ệ ố ị ụ ổ ứ ự

hi n ý chí và quy n l c c a nhân dân, thay m t nhân dân, ch u trách nhi mệ ề ự ủ ặ ị ệ

tr c nhân đân đ qu n lý toàn b ho t đ ng c a đ i s ng xã h i. Nhà ướ ể ả ộ ạ ộ ủ ờ ố ộ

n c là ph ng ti n quan tr ng nh t c a nhân dân th c hi n quy n làm ướ ươ ệ ọ ấ ủ ự ệ ề

ch c a mình. Nhà n c trong h th ng chính tr có ch c năng th ch hóaủ ủ ướ ệ ố ị ứ ể ế

đ ng l i, quan đi m c a Đ ng thành các quy đ nh pháp lu t trong Hi n ườ ố ể ủ ả ị ậ ế

pháp và pháp lu t, th c hi n quy n qu n lý đ t n c. Ho t đ ng c a nhà ậ ự ệ ề ả ấ ướ ạ ộ ủ

n c n m d i s lãnh đ o c a Đ ng nh ng có tính đ c l p t ng đ i, ướ ằ ướ ự ạ ủ ả ư ộ ậ ươ ố

v i các công c và ph ng th c qu n lý riêng c a mình.ớ ụ ươ ứ ả ủ

C2:

NN gi v trí trung tâm, có liên h , tác đ ng qua l i đ i v i t t c các t ữ ị ệ ộ ạ ố ớ ấ ả ổ

ch c khác trong h th ng chính tr . NN đc xem là n i h i t c a đ i s ng ứ ệ ố ị ơ ộ ụ ủ ờ ố

chính tr xã h iị ộ

NN có vai trò ch đ o, đ c bi t quan tr ng, mang tính quy t đ nh trong h ủ ạ ặ ệ ọ ế ị ệ

th ng chính tr . NN quy t đ nh b n ch t, đ c tr ng, quá trình t n t i và ố ị ế ị ả ấ ặ ư ồ ạ

phát tri n c a c h th ng.ể ủ ả ệ ố

Có v trí, vai trò nh v y là b i các u th đ c bi t quan tr ngị ư ậ ở ư ế ặ ệ ọ ?:

- So v i các t ch c khác trong h th ng chính tr , ớ ổ ứ ệ ố ị NN đc xây d ng, b o ự 

v , c ng c , phát tri n trên n n t ng xh r ng l n nh tệ  ố ể ề     . Nh đó, NN có ờ

kh năng và đi u ki n tri n khai th c hi n PL cũng nh các ch tr ng ả ề ệ ể ự ệ ư ủ ươ

chính sách c a nó m t cách nhanh chóng và có hi u qu nh t.ủ ộ ệ ả ấ

- NN l t ch c đ i di n chnh th c, h p pháp cho ton th xh, nhân ổ ứ ạ ệ ứ ợ ể

danh xh đ th c hi n t ch c v qu n l h u h t các m t c a đs xhể ự ệ ổ ứ   ế ặ  . T ư

cách và đ a v c a NN đã t o cho NN m t v th v ng ch c đ th c hi n ị ị ủ ạ ộ ị ế ữ ắ ể ự ệ

ch c năng, nhi m v c a mình.ứ ệ ụ ủ

- NN có quy n l c công khai, bao trùm ton xh, quy n l c NN có pvi tác ề ự ề ự

đ ng r ng l n nh t    so v i quy n l c c a các t ch c khác trong h th ngớ ề ự ủ ổ ứ ệ ố

chính tr . Đ th c hi n đc quy n l c c a mình, NN có b máy hùng m nh ị ể ự ệ ề ự ủ ộ ạ

nh t bao g m đ i ngũ công ch c đông đ o, đc t ch c ch t chẽ t TW ấ ồ ọ ứ ả ổ ứ ặ ừ

xu ng đ a ph ng, đc v n hành theo nh ng nguyên t c, quy đ nh th ng ố ị ươ ậ ữ ắ ị ố

nh t và thông su t, t o thành h th ng th ng nh t và đ ng b cùng th c ấ ố ạ ệ ố ố ấ ồ ộ ự

hi n quy n l c NN.ệ ề ự

- NN có PL, công c q.l xh có hi u qu nh tụ ệ   . Đó là h th ng quy t c x sệ ố ắ ử ự

mang tính b t bu c đ i vs t t c mn, do NN ban hành và b o đ m th c ắ ộ ố ấ ả ả ả ự

hi n b ng t t c sm c a mình. NN thi t l p h th ng các quy ph m PL ệ ằ ấ ả ủ ế ậ ệ ố ạ

mang tính b t bu c trong khi các t ch c khác không có quy n ban hành ắ ộ ổ ứ ề

PL, ch khi trong nh ng TH PL quy đ nh, m i có quy n đ a ra sáng ki n xd.ỉ ữ ị ớ ề ư ế

PL đc NN đ m b o th c hi n b ng t t c sm v t ch t, tinh th n c a mình.ả ả ự ệ ằ ấ ả ậ ấ ầ ủ

- NN có s c m nh v t ch t to l n, v th NN có đ y đ ph ng ti n v t ứ ạ ậ   ế   ươ ệ ậ

ch t c n thi t  ế đ th c hi n ch c năng, nv c a mình. Vs t cách là t ch c ể ự ệ ứ ủ ư ổ ứ

đ i di n cho toàn xã h i , NN có th là ch s h u c a nh ng t li u sx ạ ệ ộ ể ủ ở ữ ủ ữ ư ệ

quan tr ng nh t c a xh. NN có quy n đ t ra và thu thu => ngu n l c v t ọ ấ ủ ề ặ ế ồ ự ậ

ch t to l n b o đ m s ho t đ ng bình th ng c a NN và h tr các t ấ ớ ả ả ự ạ ộ ườ ủ ỗ ợ ổ

ch c thành viên trong h th ng. ứ ệ ố

- NN l t ch c duy nh t mang ch quy n qu c giaổ ứ   ề ố . Đ c tính th hi n ặ ể ệ ở

ch , NN có toàn quy n quy t đ nh và th c hi n các cs đ i n i, đ i ngo i ỗ ề ế ị ự ệ ố ộ ố ạ

c a mình, không l thu c vào ý chí t bên ngoàiủ ệ ộ ừ ?; quy n nhân danh c qg ề ả

trong các qh đ i ngo i và là ch th c a công pháp qu c t . ố ạ ủ ể ủ ố ế

30. Phân tích u th c a NN so v i các t ch c khác trong h th ng ư ế ủ ớ ổ ứ ệ ố

chính tr , liên h th c t Vi t Namị ệ ự ế ệ

a. Nhà n c là t ch c duy nh t có quy n l c đ c bi t:ướ ổ ứ ấ ề ự ặ ệ

Nhà n c là t ch c duy nh t trong xã h i có quy n l c nhà n c và ướ ổ ứ ấ ộ ề ự ướ

b máy riêng đ th c thi quy n l c đó. B máy nhà n c đ c t ch c ộ ể ự ề ự ộ ướ ượ ổ ứ

ch t chẽ, đ c trao nh ng quy n năng đ c bi t và bao g m nhi u h ặ ượ ữ ề ặ ệ ồ ề ệ

th ng các c quan, t ch c v i đ i ngũ công ch c đông đ o và nhi u lo i, ố ơ ổ ứ ớ ộ ứ ả ề ạ

v i h th ng quân đ i, nhà tù, tòa án…đ c thi t l p đ th hi n s th ngớ ệ ố ộ ượ ế ậ ể ể ệ ự ố

tr c a nhà n c.ị ủ ướ

Trong khi đó, các t ch c khác ch đ c xây d ng v i b máy nh l , ổ ứ ỉ ượ ự ớ ộ ỏ ẻ

quy n l c ch áp d ng cho các thành viên, cá nhân trong t ch c đó và ề ự ỉ ụ ổ ứ

đ c đ m b o th c hi n b i các bi n pháp không c ng r n.ượ ả ả ự ệ ở ệ ứ ắ

b. Nhà n c phân chia lãnh th thành các đ n v hành chính và qu n lí dân ướ ổ ơ ị ả

c theo lãnh th :ư ổ

Nhà n c phân chia lãnh th thành các đ n v hành chính t l n đ n ướ ổ ơ ị ừ ớ ế

nh , t c p trung ng đ n đ a ph ng. Vi c phân chia các c p đ n v ỏ ừ ấ ươ ế ị ươ ệ ấ ơ ị

hành chính theo lãnh th giúp nhà n c thâu tóm quy n l c, qu n lí lãnh ổ ướ ề ự ả

th m t cách có t ch c, d dàng và khoa h c, góp ph n thu n ti n cho ổ ộ ổ ứ ễ ọ ầ ậ ệ

vi c xây d ng kinh t , phát tri n văn hóa xã h i và cung c p các d ch v xãệ ự ế ể ộ ấ ị ụ

h i.ộ

Các t ch c khác không có th m quy n đ phân hcia lãnh th qu c ổ ứ ẩ ề ể ổ ố

gia và qu n lí dân c theo s phân chia lãnh th đó. N u mu n phân chia ả ư ự ổ ế ố

các thành viên c a mình theo t ng nhóm, t ng khu v c, các t ch c khác ủ ừ ừ ự ổ ứ

ph i d a theo s phân chia lãnh th c a nhà n c.ả ự ự ổ ủ ướ

VD: Đoàn TNCS HCM đ c t ch c t trung ng t i c s g m ượ ổ ứ ừ ươ ớ ơ ở ồ

Trung ng Đoàn, Đoàn c s và các chi đoàn c s . Vi c phân chia này ươ ơ ở ơ ở ệ

ph i d a trên s phân chia v hành chính c a nhà n c ch không đ c ả ự ự ề ủ ướ ứ ượ

t ý phân chia.ự

c. Nhà n c th c thi ch quy n qu c gia:ướ ự ủ ề ố

Nhà n c có quy n làm ch v dân c , lãnh th , kinh tê,s chính tr , ướ ề ủ ề ư ổ ị

pháp lu t và có quy n đ c l p t quy t nh ng v n đ đ i n i, đ i ngo i ậ ề ộ ậ ự ế ữ ấ ề ố ộ ố ạ

c a đ t n c mà không b ph thu c vào các y u t khác. Mang ch quy nủ ấ ướ ị ụ ộ ế ố ủ ề

qu c gia là m t u th c a nhà n c so v i t ch c khác trong h th ng ố ộ ư ế ủ ướ ớ ổ ứ ệ ố

chính tr . Nhà n c là t ch c duy nh t có quy n và trách nhi m v tuyên ị ướ ổ ứ ấ ề ệ ề

b , th c hi n và b o v ch quy n qu c gia. Còn các t ch c khác không ố ự ệ ả ệ ủ ề ố ổ ứ

đ c đ i di n ch quy n qu c gia, mà ch có th đ i di n cho t ch c c a ượ ạ ệ ủ ề ố ỉ ể ạ ệ ổ ứ ủ

mình và ho t đ ng trong n i b t ch c trên m t s ph ng di n nh t ạ ộ ộ ộ ổ ứ ộ ố ươ ệ ấ

đ nh. ị

VD: NN CHXHCNVN không b b t kì th l c, t ch c nào xâm h i đ n ị ấ ế ự ổ ứ ạ ế

quy n t quy t.ề ự ế

d. Nhà n c là t chúc duy nh t có quy n ban hành pháp lu t và đ m b o ướ ổ ấ ề ậ ả ả

th c hi n b ng bi n pháp c ng ch . Còn các t ch c ch đ c đ ra n i ự ệ ằ ệ ưỡ ế ổ ứ ỉ ượ ề ộ

quy, quy đ nh, c ch áp d ng trong ph m vi n i b t ch c và đ c đ m ị ơ ế ụ ạ ộ ộ ổ ứ ượ ả

b o th c hi n b ng các hình th c k lu t c a t ch c đó.ả ự ệ ằ ứ ỉ ậ ủ ổ ứ

e. Nhà n c là t chúc duy nh t có quy n phát hành và l u thông ti n t ; ướ ổ ấ ề ư ề ệ

n đ nh và thu thu d i nh ng hình th c b t bu c. Các t ch c không có ấ ị ế ướ ữ ứ ắ ộ ổ ứ

quy n thu thu và phát hành ti n.ề ế ề

31. Phân tích MQH gi a NN CHXHCNVN v i ĐCSVN. Ý nghĩa c a ữ ớ ủ

MQH này trong t ch c, qu n lý xã h i hi n nay.ổ ứ ả ộ ệ

a. Tác đ ng c a ĐCSVN t i nhà n c:ộ ủ ớ ướ

ĐCSVN luôn gi vai trò lãnh đ o c h th ng chính tr , trong đó nhà ữ ạ ả ệ ố ị

n c là tr c ti p và ch y u nh t. Đ ng lãnh đ o NN d i nhi u hình ướ ự ế ủ ế ấ ả ạ ướ ề

th c, ph ng pháp khác nhau t y thu c vào tính ch t, đ c đi m c a NN ứ ươ ủ ộ ấ ặ ể ủ

mà Đ ng quan tâm.S lãnh đ o c a Đ ng đ i v i nhà n c đ c th c hi nả ự ạ ủ ả ố ớ ướ ượ ự ệ

d i nh ng hình th c:ướ ữ ứ

+ Đ ng ho ch đ nh chi n l c và nh ng m c tiêu c b n, nh ng đ ng l iả ạ ị ế ượ ữ ụ ơ ả ữ ườ ố

chính sách phát tri n kinh tê,s chính tr cũng nh các lĩnh v c khác trong ể ị ư ự

xã h i.ộ

+ Đ ng b i d ng đ ii ngũ cán b cso ph m ch t, năng l c đ gi i thi u ả ồ ưỡ ộ ộ ẩ ấ ự ể ớ ệ

vào các c ng v quan tr ng c a nhà n c. Vi c gi i thi u cán b c a ươ ị ọ ủ ướ ệ ớ ệ ộ ủ

Đ ng vào các v trí nh v y ph i đ c ti n hành thông qua s tín nhi m ả ị ư ậ ả ượ ế ự ệ

c a Đ ng, c a qu n chúng.ủ ả ủ ầ

+ Đ ng ki m tra vi c th c hi n ch tr ng, đ ng l i c a Đ ng thông qu ả ể ệ ự ệ ủ ươ ườ ố ủ ả

các bi n pháp, ph ng ti n khác nhau. Thông qua đó Đ ng k p th i phát ệ ươ ệ ả ị ờ

hi n nh ng sai l m, thi u sót trong các ch tr ng, chính sách do mình đ ệ ữ ầ ế ủ ươ ề

ra, kh c ph c chúng đ hoàn thi n h n n a vai trò lãnh đ o.ắ ụ ể ệ ơ ữ ạ

S lãnh đ o c a Đ ng đ i v i nhà n c đ c th c hi n thông qua ự ạ ủ ả ố ớ ướ ượ ự ệ

các t ch c c s c a Đ ng đ c thành l p trong các CQNN, đ c bi t là ổ ứ ơ ở ủ ả ượ ậ ặ ệ

nh ng đ ng viên đang gi nh ng c ng v quan tr ng.ữ ả ữ ữ ươ ị ọ

b. Tác đ ng c a Nhà n c t i Đ ng:ộ ủ ướ ớ ả

Nhà n c là t ch c quy n l c chính tr c a nhân dân lao đ ng và ướ ổ ứ ề ự ị ủ ộ

luôn ghi nh n ch u s lãnh đ o c a Đ ng.Nhà n c t o ra c s pháp lí choậ ị ự ạ ủ ả ướ ạ ơ ở

s t n t i và ho t đ ng h p pháp c a Đ ng và th a nh n quy n lãnh đ o ự ồ ạ ạ ộ ợ ủ ả ừ ậ ề ạ

c a Đ ng v i nhà nuoc và xã h i.ủ ả ớ ộ

Nhà n c là công c quan tr ng nh t, có hi u l c nh t đ Đ ng đ a ướ ụ ọ ấ ệ ự ấ ể ả ư

đ ng l i chính sách c a minh vào cu c s ng. Nhà n c th ch hóa ườ ố ủ ộ ố ướ ể ế

đ ng l i chính sách c a Đ ng thành pháp lu t. Thông qua vi c th c hi n ườ ố ủ ả ậ ệ ự ệ

đ ng l i chính sách c a Đ ng, nhà n c ki m nghi m tính đúng đ n, s ườ ố ủ ả ướ ể ệ ắ ự

phù h p c a nh ng chính sách đó. T đó, nhà n c góp ý v i đ ng trong ợ ủ ữ ừ ướ ớ ả

vi c đ ra ho c đi u ch nh chúng.ệ ề ặ ề ỉ

V i ch c năng qu n lý toàn di n các m t ho t đ ng c a xã h i, nhà ớ ứ ả ệ ặ ạ ộ ủ ộ

n c th c hi n vi c qu n lý và t ch c Đ ng, ki m tra, giám sát vi c tuân ướ ự ệ ệ ả ổ ứ ả ể ệ

theo pháp lu t c a các t ch c c a Đ ng và các cá nhân Đ ng viên.ậ ủ ổ ư ủ ả ả

Nhà n c t o đi u ki n thu n l i c v v t ch t l n tinh thân cho ướ ạ ề ệ ậ ợ ả ề ậ ấ %

các t ch c c a Đ ng ho t đ ng. Đ ng th i nhà n c cũng là l c l ng ổ ứ ủ ả ạ ộ ồ ờ ướ ự ượ

b o v , đ m b o an toàn cho s t n t i c a Đ ng trong xã h i.ả ệ ả ả ự ồ ạ ủ ả ộ

32. Phân tích yêu c u, đòi h i đ i v i PL trong NNPQ. ầ ỏ ố ớ

- Nhà n c pháp quy n là nhà n c đ cao vai trò c a pháp lu t trongướ ề ướ ề ủ ậ

đ i s ng nhà n c và xã h i, đ c t ch c, ho t đ ng trên c s m tờ ố ướ ộ ượ ổ ứ ạ ộ ơ ở ộ

h th ng pháp lu t dân ch , công b ng và các nguyên t c ch quy n ệ ố ậ ủ ằ ắ ủ ề

nhân dân, phân công và ki m soát quy n l c nhà n c nh m b o ể ề ự ướ ằ ả

đ m quy n con ng i, t do cá nhân, công b ng, bình đ ng trong xã ả ề ườ ự ằ ẳ

h i.ộ

- Pháp lu t l h th ng quy t c x s chung do NN đ t ra ho c ậ ệ ố ắ ử ự ặ ặ

th a nh n v b o đ m th c hi n đ đi u ch nh các quan h x ừ ậ   ự ệ ể ề ỉ ệ

h i theo m c đch, đ nh h ng c a NN ụ ị ư 

1. Tính n đ nh c a pháp lu t:ổ ị ủ ậ

Đây là yêu c u c n thi t, không th th ng xuyên đ o l n các quan ầ ầ ế ể ườ ả ộ

h xã h i b ng vi c thay đ i pháp lu tệ ộ ằ ệ ổ ậ

2. Tính chu n m c, quy ph m c a pháp lu t:ẩ ự ạ ủ ậ

B n thân pháp lu t là h th ng các quy ph m, t c là các chu n m c. ả ậ ệ ố ạ ứ ẩ ự

Giá tr c a pháp lu t chính là t o ra các chu n m c cho các ch th khác ị ủ ậ ạ ẩ ự ủ ể

nhau trong xã h i. ộ

3. Tính nh t quán, h th ng c a Pháp lu t:ấ ệ ố ủ ậ

Pháp lu t ph i có tính nh t quán, th hi n ch các văn b n pháp ậ ả ấ ể ệ ở ỗ ả

lu t trong cùng 1 lĩnh v c, có khi trong nhi u lĩnh v c khác nhau đ u ph i ậ ự ề ự ề ả

đ m b o quy n và l i ích h p pháp cho ch th .ả ả ề ợ ợ ủ ể

VD: nh ng năm v tr c, Lu t giao thông đ ng b quy đ nh: h n ch ữ ề ướ ậ ườ ộ ị ạ ế

công dân s h u xe máy, xe ô tô trong khi hi n pháp quy đ nh m i ng i cóở ữ ế ị ọ ườ

quy n s h u v thu nh p h p pháp,… là không đ m b o tính nh t quán ề ở ữ ề ậ ợ ả ả ấ

c a h th ng pháp lu t.ủ ệ ố ậ

Tính h th ng là vi c s p x p, phân lo i th b c, hi u l c c a quy ệ ố ệ ắ ế ạ ứ ậ ệ ự ủ

ph m pháp lu t ph i logic, khoa h c…ạ ậ ả ọ

4. Tính minh b ch:ạ

Tính minh b ch c a pháp lu t th hi n s minh xác, h th ng vfa ạ ủ ậ ể ệ ở ự ệ ố

nh t quán. M t h th ng pháp lu t c ng k nh, khó ti p c n, khó hi u, khóấ ộ ệ ố ậ ồ ề ế ậ ể

v n d ng và ch a đ ng nhi u mâu thu n không th coi là minh b ch và ậ ụ ứ ự ề % ể ạ

càng không th tr thành n n t ng cho nhà n c pháp quy n.ể ở ề ả ướ ề

5. Không h i t :ồ ố

Giá tr nhân đ o c a yêu c u không h i t th hi n ch không th ị ạ ủ ầ ồ ố ể ệ ở ỗ ể

b t m t cá nhân ph i ch u trách nhi m pháp lý v hành vi mà khi th c ắ ộ ả ị ệ ề ự

hi n h không bi t r ng trong t ng lai đó sẽ là hành vi vi ph m pháp ệ ọ ế ằ ươ ạ

lu t. M t s quy ph m pháp lu t nh t đ nh có th có giá tr h i t , nh ng ậ ộ ố ạ ậ ấ ị ể ị ồ ố ư

ch trong tr ng h p vi c h i t có l i cho ch th liên quan.ỉ ườ ợ ệ ồ ố ợ ủ ể

M t l, NNPQ l nh n c đc t ch c v hđ trên c s m t h th ng PL ư ổ ứ ơ ở  ệ ố

dân ch , ti n b , phù h p v kh thi ế  ợ  .

Bi u hi n:ể ệ

+ Th hi n ý chó c a nhân dân, th a nh n r ng rãi các quy nể ệ ủ ừ ậ ộ ề

+ S tác đ ng qua l i, trách nhi m t ng h gi a NN v i các cá nhân, t ự ộ ạ ệ ươ ỗ ữ ớ ổ

ch c trong XH; gi a các cá nhân, t ch c v i nhau.ứ ữ ổ ứ ớ

+ Hi u l c ph bi n, tính n đ nh đ có s d đoán trc k t qu c a hành việ ự ổ ế ổ ị ể ự ự ế ả ủ

+ Nhà n c và nhân dân ch u trách nhi m tr c nhau.ướ ị ệ ướ

+ Quy t đ nh và quá trình xây d ng pháp lu t th hi n ý chí nhân dân.ế ị ự ậ ể ệ

+ Tính kh thi trong xây d ng các đ o lu t v i kĩ năng l p pháp caoả ự ạ ậ ớ ậ

Hai, NNPQ l NN b o đ m v tr t i th ng c a PL trong đ i s ng NN   ị ố ượ  ờ ố

v đ i s ng XHờ ố

Hi n pháp th hi n t p trung ý chí c a nhân dân, có hi u l c pháp lí ao ế ể ệ ậ ủ ệ ự

nh t -> s th ng tr b ng c s hình thành NNPQ -> tôn tr ng, th c hi n ấ ự ố ị ằ ơ ở ọ ự ệ

nghiêm ch nh Hi n pháp và Pháp lu t. Đây là nhu c u t thân c a NN cũng ỉ ế ậ ầ ự ủ

nh Pháp lu t. Nhà n c ban hành ra PL ư ậ ướ

 Hi u l c pháp lí là giá tr r ng bu c, c s pháp lí cho hđ, t ch c c a bệ ự ị ằ ộ ơ ở ổ ứ ủ ộ

máy NN và c s gi i h n, ki m soát quy n l c NNơ ở ớ ạ ể ề ự

Bi u hi n:ể ệ

+ Cquan và nhân viên NN ph i tuy t đ i tuân th Hi n pháp và PL trong ả ệ ố ủ ế

hành vi c a mình; làm đúng theo nguyên t c và trình t quy t đ nhủ ắ ự ế ị

+ NN có nh ng thi t ch và c ch giám sát đ giám sát vi c tuân theo ữ ế ế ơ ế ể ệ

Hi n pháp và PL c a chính mình.ế ủ

Th ng tr trong đ i s ng xã h i là th hi n v trí cao nh t trong s các ố ị ờ ố ộ ể ệ ị ấ ố

chu n m c xã h i, t t c các t ch c phi NN tôn tr ng và th c hi n PL.ẩ ự ộ ấ ả ổ ứ ọ ự ệ

33. Trình bày quan đi m v nh n đ nh: “Vi c quá đ cao Pl có th ể ề ậ ị ệ ề ể

d n đ n tình tr ng l m d ng PL” ẫ ế ạ ạ ụ

Pháp lu t ch t n t i và phát tri n trong xã h i có giai c p; s hình ậ ỉ ồ ạ ể ộ ấ ự

thành c a pháp lu t luôn g n v i nhà n c. Chính vì v y, pháp lu t là y u ủ ậ ắ ớ ướ ậ ậ ế

t đi u ch nh không th thi u trong b t kỳ m t nhà n c nào. Tuy v y, ố ề ỉ ể ế ấ ộ ướ ậ

chúng ta ph i đánh giá đúng vai trò c a pháp lu t, không th tuy t đ i hóaả ủ ậ ể ệ ố

vai trò c a nó mà ph i k t h p s d ng nó v i các quy ph m xã h i khác ủ ả ế ợ ử ụ ớ ạ ộ

nh đ o đ c, t p quán… đ đi u ch nh các quan h xã h i m t cách hi u ư ạ ứ ậ ể ề ỉ ệ ộ ộ ệ

qu nh t. Vi c đ cao pháp lu t cũng có th d n đ n tình tr ng l m d ng ả ấ ệ ề ậ ể % ế ạ ạ ụ

pháp lu t th hi n vi c l m d ng quy n l c chính tr , vi c ban hành m tậ ể ệ ở ệ ạ ụ ề ự ị ệ ộ

s ch tr ng, chính sách,…c a t p th ho c cá nhân trái quy đ nh c a ố ủ ươ ủ ậ ể ặ ị ủ

Đ ng, pháp lu t. Vi c l m dung quy n l c l p pháp bi u hi n vi c ban ả ậ ệ ạ ề ự ậ ể ệ ở ệ

hành chính sách, pháp lu t không công b ng, có l i cho c quan, đ n v , ậ ằ ợ ơ ơ ị

giai t ng nào đó trong xã h i hay nh vi c th c hi n ch ng trình, d án ầ ộ ư ệ ự ệ ươ ự

đ u t …b chi ph i, bóp méo, chia s có l i cho b , ngành, đ a ph ng, ầ ư ị ố ẻ ợ ộ ị ươ

doanh nghi p nào đó.ệ

Th yầ Phái:

M c đ c n thi t c a pháp lu t: pháp lu t đ c đ m b o thi hành b i nhà ứ ộ ầ ế ủ ậ ậ ượ ả ả ở

n c b ng các bi n pháp nh thuy t ph c, giáo d c, c ng ch ,… nên ướ ằ ệ ư ế ụ ụ ưỡ ế

ph n nhi u ng i dân có tính tuân theo. Bên c nh đó pháp lu t là t ng hòaầ ề ườ ạ ậ ổ

c a nhi u nh ng công c đi u ch nh xã h i nh đ o đ c, tôn giáo,… sau ủ ề ữ ụ ề ỉ ộ ư ạ ứ

m t quá trình xem xét và xây d ng.ộ ự

So sánh pl v i các công c khác ta có th y pháp lu t không ph i là m t ớ ụ ấ ậ ả ộ

công c qu n lí đ c t t c nh ng m t c a đ i s ng xã h i. Nó ch có th ụ ả ượ ấ ả ữ ặ ủ ờ ố ộ ỉ ể

tác đ ng đ n m t m t ho c m t ph n nào đó c a m t v n đ trong XH. Vì ộ ế ộ ặ ặ ộ ầ ủ ộ ấ ề

v y, PL c n có s tr giúp c a các công c khác đ qu n lí XH.ậ ầ ự ợ ủ ụ ể ả

“L m” nghĩa là quá. B n thân t l m đã nói lên đây là s quá đ cao và là ạ ả ừ ạ ự ề

s l m d ng.ự ạ ụ

Đ cao PL là t t nh ng quá đ cao sẽ x y ra tình tr ng l m quy nề ố ư ề ả ạ ạ ề

T “l m” mang nghĩa c c đoan: quên đi các công c khác, ch u tiên và coi ừ ạ ự ụ ỉ ư

PL nh là m t công c duy nh t và v n năng đ đi u ch nh các m i quan ư ộ ụ ấ ạ ể ề ỉ ố

h trong xã h i.ệ ộ

34. Phân tích yêu c u, đòi h i đ i v i BMNN trong NNPQ.ầ ỏ ố ớ

1. BMNN ph i đ c t ch c và ho t đ ng trong khuôn kh Hi n pháp và ả ượ ổ ứ ạ ộ ổ ế

pháp lu t.ậ

2. BMNN ph i t ch c, ho t đ ng đúng v i quan đi m: “Quy n l c nhà ả ổ ứ ạ ộ ớ ể ề ự

n c là th ng nh t, có s phân công, ph i h p và ki m soát l n nhau gi a ướ ố ấ ự ố ợ ể % ữ

các c quan th c hi n quy n l p pháp, hành pháp và t pháp”.ơ ự ệ ề ậ ư

3. . BMNN ph i đ c t ch c và ho t đ ng không vì m c đích cai tr dân ả ượ ổ ứ ạ ộ ụ ị

chúng, không nh m t o ra các u th và đi u ki n thu n l i cho các c ằ ạ ư ế ề ệ ậ ợ ơ

quan nhà n c trong qu n lý các công vi c c a dân chúng mà ph i vì m c ướ ả ệ ủ ả ụ

đích đ m b o cho ng i dân đ c th c hi n đ y đ và đúng đ n quy n ả ả ườ ượ ự ệ ầ ủ ắ ề

con ng i c a mình.ườ ủ

4. BMNN đ c t ch c và ho t đ ng trên c s xác đ nh rS m i quan h và ượ ổ ứ ạ ộ ơ ở ị ố ệ

t ng tác l n nhau gi a NNPQ XHCN và xã h i dân s trong đi u ki n c ươ % ữ ộ ự ề ệ ụ

th n c ta.ể ướ

5. Trong đi u ki n xây d ng NNPQ XHCN c a dân, do dân, vì dân n c ta,ề ệ ự ủ ở ướ

vi c đ i m i mô hình t ch c BMNN ph i đ m b o s lãnh đ o c a ệ ổ ớ ổ ứ ả ả ả ự ạ ủ

ĐCSVN đ i v i nhà n c và xã h i.ố ớ ướ ộ

35. Phân tích nh ng đ c tr ng c b n c a PL. Trên c s đó, làm ữ ặ ư ơ ả ủ ơ ở

sáng t bi u hi n m t đ c tr ng c a PLVN hi n nay.ỏ ể ệ ộ ặ ư ủ ệ

1. Tính quy n l cề ự :

Pháp lu t đ c hình thành b ng con đ ng nhà n c, do nhà n c ậ ượ ằ ườ ướ ướ

đ t ra, th a nh n và b o đ m th c hi n. Nhà n c là t ch c quy n l c ặ ừ ậ ả ả ự ệ ướ ổ ứ ề ự

đ c bi t c a xã h i. Vì v y, khi phps lu t đ c nhà n c ban hành sẽ có ặ ệ ủ ộ ậ ậ ượ ướ

s c m nh c a quy n l c nhà n c, ph m vi tác đ ng bao trùm toan xã h i.ứ ạ ủ ề ự ướ ạ ộ ộ

Đ c tr ng này ch có pháp lu t. ặ ư ỉ ở ậ

2. Tính quy ph m ph bi n:ạ ổ ế

Pháp lu t là h th ng các quy t c x s chung đó là nh ng khuôn ậ ệ ố ắ ử ự ữ

m u, chu n m c đ c xác đ nh c thê, không tr u t ng, chung chung. % ẩ ự ượ ị ụ ừ ượ

Tính quy ph m c a phap lu t nói lên gi i h n c n thi t mà nhà n c quy ạ ủ ậ ớ ạ ầ ế ướ

đ nh đ m i ch th có th x s m t cách t do trong khuôn kh cho ị ể ọ ủ ể ể ử ự ộ ự ổ

phép. V t quá gi i h n đó là trái lu t. N u không có pháp lu t thì không ượ ớ ạ ậ ế ậ

th quy k t m t hành vi nào là vi ph m, là trái pháp lu t.ể ế ộ ạ ậ

Vi t Nam, nh ng nguyên t c “M i ng i đ c làm t t c m i vi c Ở ệ ữ ắ ọ ườ ượ ấ ả ọ ệ

tr nh ng đi u mà pháp lu t nghiêm c m” hay”M i ng i đ u bình đ ng ừ ữ ề ậ ấ ọ ườ ề ẳ

tr c pháp lu t” đ c hình thành là d a trên đ c tr ng tính quy ph m ướ ậ ượ ự ặ ư ạ

ph bi n c a pháp lu t. Chính đ c tr ng này làm cho pháp lu t có tính ổ ế ủ ậ ặ ư ậ

tr i, h n h n các quy ph m xã h i khác trong th i đ i hi n nay.ộ ơ ẳ ạ ộ ờ ạ ệ

3. tính h th ng:ệ ố

B n thân pháp lu t là h th ng các quy ph m hay các quy t c x s ả ậ ệ ố ạ ắ ử ự

chung, các nguyên tăc, các khái ni m pháp lí…Pháp lu t đi u ch nh quan hệ ậ ề ỉ ệ

xã h i b ng cách tác đôngj lên cách x s c a các ch th tham gia quan hộ ằ ử ự ủ ủ ể ệ

xã h i dó, làm cho quan h phát tri n theo chi u h ng nhà n c mong ộ ệ ể ề ướ ướ

mu n. M c dù đi u ch nh các QHXH trong nhi u lĩnh v c khác nhau, song ố ặ ề ỉ ề ự

các quy đ nh c a PL không t n t i bi t l p mà gi a chúng có m i liên h ị ủ ồ ạ ệ ậ ữ ố ệ

n i t i th ng nh t v i nhau, t o nên 1 chính th th ng nh t.ộ ạ ố ấ ớ ạ ể ố ấ

4. Tính xác đ nh v hình th c:ị ề ứ

PL đ c th hi n trong nh ng hình th c xác đ nh nhue t p quán ượ ể ệ ữ ứ ị ậ

pháp, ti n l pháp, văn b n QPPL. d ng thành văn, các quy đ nh c a ề ệ ả Ở ạ ị ủ

pháp lu t đ c th hi n m t cách rS ràng, c th , không tr u t ng, ậ ượ ể ệ ộ ụ ể ừ ượ

chung chung, b o đ m có th đ c hi u và th c hi n th ng nh t trên toànả ả ể ượ ể ự ệ ố ấ

xã h i.ộ

C2: - PL có tính quy n l c NN – đ c đi m riêng. Đ th c hi n và qu n lí cácề ự ặ ể ể ự ệ ả

m t c a đ i s ng xã h i NN c n có PL. Là nh ng quy t c x s , PL chính là ặ ủ ờ ố ộ ầ ữ ắ ử ự

nh ng yêu c u, đòi h i ho c cho phép cho NN đ i v i các hành vi ng x ữ ầ ỏ ặ ố ớ ứ ử

c a các ch th trong XH. V i quy n l c c a minh, NN s d ng nhi u bi nủ ủ ể ớ ề ự ủ ử ụ ề ệ

pháp đ c b o đ m vc th c hi n PL nghiêm ch nh.ượ ả ả ự ệ ỉ

- Tính quy ph m ph bi n: các quy đ nh c a PL là nh ng khuôn m u, ạ ổ ế ị ủ ữ %

chu n m c đ nh h ng cho s nh n th c và hành vi v a m i ng, h ng ẩ ự ị ướ ự ậ ứ ủ ọ ướ

d n cách c x c a các ch th . Vào đi u ki n, hoàn c nh do PL d li u thì% ư ử ủ ủ ể ề ệ ả ự ệ

x s theo khuôn m u mà NN đ t ra. Ph m vi tác đ ng r t l n, là QHXH ử ự % ặ ạ ộ ấ ớ

trên các lĩnh v c, m i vùng mi n c a đ t n c.ự ở ọ ề ủ ấ ướ

- Tính h th ng: B n thân PL là h th ng các quy ph m, đi u ch nh đ nh ệ ố ả ệ ố ạ ề ỉ ị

h ng NN mong mu n -> các quy đ nh c a PL luôn có m i n i t i th ng ướ ố ị ủ ố ộ ạ ố

nh t, t o nên ch nh th th ng nh t dù đi u ch nh trong các lĩnh v c khác ấ ạ ỉ ể ố ấ ề ỉ ự

nhau

- Tính xác đ nh v hình th c – ti n l pháp, t p quán pháp và vb quy ph m ị ề ứ ề ệ ậ ạ

PL. d ng thành văn, các quy đ nh c a PL đc th c hi n 1 cách d dàng, c ở ạ ị ủ ự ệ ễ ụ

th , k tr u t ng -> b o đ m vi c hi u và th c hi n th ng nh t.ể ừ ượ ả ả ệ ể ự ệ ố ấ

C3:

+ PL có tính quy n l c NN:ề ự

 Hình thành b ng con đ ng Do NN ban hành và th a nh nằ ườ ừ ậ

 Th hi n cho ý chí NN h p lý, ph n ánh đúng th c tr ng.ể ệ ợ ả ự ạ

 PL đ c NN b o đ m b ng bi n pháp c ng chượ ả ả ằ ệ ưỡ ế

+ PL có tính quy ph m ph bi n:ạ ổ ế

 Khuôn m u cho nh n th c và h ng d n cách ng x x x cho m i % ậ ứ ướ % ứ ử ử ự ọ

ng i trong xã h iườ ộ

 Bi tế mình đc/ k đc làm gì, ph i làm nh nào trong m t đi u ki n hoànả ư ộ ề ệ

c nh c thả ụ ể

 Ph mạ vi tác đ ng r ng l n, khuôn m u ng x , đi u ch nh các quan ộ ộ ớ % ứ ử ề ỉ

h xã h i trên các lĩnh v c c a cu c s ng, nó tác đ ng t us m i đ a ệ ộ ự ủ ộ ố ộ ơ ọ ị

ph ng vùng mi n.ươ ề

 Giá tr b t bu c tôn tr ngị ắ ộ ọ

 Tiêu chu n đánh giá hành vi con ng i ( h p pháp k h p pháp)ẩ ườ ợ ợ

+ PL có tính h th ngệ ố

 B nả thân PL là h th ng các quy ph m hay các quy t c x s chung ệ ố ạ ắ ử ự

đ đi u ch nh nhi u lo i QHXH phát tri n theo chi u h ng mà NN ể ề ỉ ề ạ ể ề ướ

mong mu nố

 Các quy đ nh k t n t i bi t l p mà gi a chúng có m i liên h n i t i ị ồ ạ ệ ậ ữ ố ệ ộ ạ

th ng nh t v i nhau t o nên m t chính th th ng nh t.ố ấ ớ ạ ộ ể ố ấ

+PL có tính xác đ nh v hình th c:ị ề ứ

 th hi n trongể ệ nh ng hình th c nh t đ nh nh t p quán pháp ti n lữ ứ ấ ị ư ậ ề ệ

pháp vb quy ph m pháp lu tạ ậ

Pháp lu t đ c hình thành thông qua nhà n c b ng 3 con đ ng:ậ ượ ướ ằ ườ

- Nhà n c th a nh n các quy t c x s có s n trong xã h i (phù h p ướ ừ ậ ắ ử ự ẵ ộ ợ

v i ý chí c a nhà n c)ớ ủ ướ

- Nhà n c th a nh n cách gi i quy t các v vi c trong th c t , s ướ ừ ậ ả ế ụ ệ ự ế ử

d ng làm khuôn m u đ th c hi n nh ng v vi c t ng tụ % ể ự ệ ữ ụ ệ ươ ự

- Nhà n c đ t ra quy t c x s m i. ướ ặ ắ ử ự ớ

C4:

Th nh t, Pháp lu t có tính quy n l c nhà n cứ ấ ậ ề ự ướ

- Là đ c đi m c a riêng pháp lu t so v i các quy t c x s khácặ ể ủ ậ ớ ắ ử ự

- Vì pháp lu t do nhà n c đ t ra (VD: các quy đ nh trong Hi n Pháp ậ ướ ặ ị ế

v hình th c t ch c b máy nhà n c) ho c th a nh n (VD: pháp ề ứ ổ ứ ộ ướ ặ ừ ậ

lu t th a nh n phong t c t p quán lên thành t p quán pháp) trong ậ ừ ậ ụ ậ ậ

đó th hi n s cho phép, yêu c u ho c đòi h i c a nhà n c đ i v i ể ệ ự ầ ặ ỏ ủ ướ ố ớ

ng x c a ch th trong xã h i nên pháp lu t mang ý chí c a nhà ứ ử ủ ủ ể ộ ậ ủ

n c.ướ

- Pháp lu t đ c nhà n c t ch c th c hi n b ng nhi u bi n pháp, ậ ượ ướ ổ ứ ự ệ ằ ề ệ

yêu c u các cá nhân, t ch c trong xã h i ph i th c hi n pháp lu t ầ ổ ứ ộ ả ự ệ ậ

nghiêm ch nh. Khi c n có th s d ng bi n pháp c ng ch ho c ỉ ầ ể ử ụ ệ ưỡ ế ặ

tr ng ph t (VD: Vi ph m pháp lu t m t s n c có th ch u hình ừ ạ ạ ậ ở ộ ố ướ ể ị

ph t cao nh t là t hình, Vi t Nam, t i t hình cho nh ng hành vi ạ ấ ử ở ệ ộ ử ữ

đ c bi t nghiêm tr ng)ặ ệ ọ

Th hai, Pháp lu t có tính quy ph m ph bi n (thêm VD)ứ ậ ạ ổ ế

- Quy ph m là khuôn th c, khuôn m u, chu n m cạ ướ % ẩ ự

- Pháp lu t là khuôn m u, chu n m c đ nh h ng cho nh n th c và ậ % ẩ ự ị ướ ậ ứ

hành vi x s c a m i ng i trong xã h i đ b t kỳ ai khi trong ử ự ủ ọ ườ ộ ể ấ ở

hoàn c nh mà pháp lu t d li u sẽ hành đ ng theo các cách th c ả ậ ự ễ ộ ứ

pháp lu t đã nêu ra. Căn c vào pháp lu t, các cá nhân, t ch c bi t ậ ứ ậ ổ ứ ế

mình đ c làm gì, không đ c làm gì, ph i làm gì và làm ntn…ượ ượ ả

- Ph m vi tác đ ng c a pháp lu t r t r ng l n, ph bi n đ n m i cá ạ ộ ủ ậ ấ ộ ớ ổ ế ế ọ

nhân, t ch c; trên m i lĩnh v c c a cu c s ng; m i đ a ph ng, ổ ứ ọ ự ủ ộ ố ở ọ ị ươ

vùng, mi n trên đ t n cề ấ ướ

Th ba, Pháp lu t có tính h th ng (thêm VD)ứ ậ ệ ố

- B n thân pháp lu t là m t h th ng các quy ph m đ đi u ch nh ả ậ ộ ệ ố ạ ể ề ỉ

nhi u lo i quan h xã h i pháp sinh trong các lĩnh v c khác nhau c aề ạ ệ ộ ự ủ

đ i s ng.ờ ố

- Tuy đi u ch nh các quan h xã h i trong nhi u lĩnh v c khác nhau, ề ỉ ệ ộ ề ự

song các quy đ nh c a pháp lu t không t n t i bi t l p, gi a chúng ị ủ ậ ồ ạ ệ ậ ữ

có m i liên h th ng nh t, t o nên m t ch nh th . ố ệ ố ấ ạ ộ ỉ ể

Th t , Pháp lu t có tính xác đ nh v hình th c (thêm VD)ứ ư ậ ị ề ứ

- Pháp lu t đ c th hi n trong nh ng hình th c xác đ nh nh t p ậ ượ ể ệ ữ ứ ị ư ậ

quán pháp, ti n l pháp và các văn b n quy ph m pháp lu t. ề ệ ả ạ ậ

- Pháp lu t đ c th hi n d i d ng thành văn, các n i dung đ c ậ ượ ể ệ ướ ạ ộ ượ

quy đ nh rS ràng, c th , không tr u t ng, không chung chung, b o ị ụ ể ừ ượ ả

đ m có th đ c hi u và th c hi n th ng nh t trên toàn xã h i. ả ể ượ ể ự ệ ố ấ ộ

36. Phân bi t PL v i các công c khác trong h th ng công c đi u ệ ớ ụ ệ ố ụ ề

ch nh QHXHỉ

Đ nh nghĩa:ị

- Pháp lu t là hthong các quy t c x s có tính b t bu c chung do NN ậ ắ ử ự ắ ộ

đ t ra ho c th a nh n và đ m b o th c hi n đ đi u ch nh các ặ ặ ừ ậ ả ả ự ệ ể ề ỉ

QHXH theo m c đích, đ nh h ng c a nhà n c.ụ ị ướ ủ ướ

- Các công c đi u ch nh xã h i: bao g m đ o đ c, h ng c, lu t ụ ề ỉ ộ ồ ạ ứ ươ ướ ậ

t c, tín đi u tôn giáo, quy đ nh c a t ch c phi nhà n cụ ề ị ủ ổ ứ ướ

 Đ o đ c: là t ng th nh ng quan ni m, quan đi m v chân, thi n,ạ ứ ổ ể ữ ệ ể ề ệ

mỹ, nghĩa v , danh d cùng nh ng nguyên t c x s chung. Đ ng ụ ự ữ ắ ử ự ồ

th i nó còn là chu n m c đ m i ng i tu thân, d ng tâm, rèn ờ ẩ ự ể ỗ ườ ưỡ

luy n tính cách theo nh ng đ nh h ng giá tr nh t đ nh.ệ ữ ị ướ ị ấ ị

Đ o đ c: là t ng th nh ng quan ni m v chân, thi n, mỹ (c t lSi ạ ứ ổ ể ữ ệ ề ệ ố

là đi u thi n) cùng nh ng quy t c đ c hình thành trên c s ề ệ ữ ắ ượ ơ ở

quan ni m nh m đi u ch nh hành vi, ng x c a con ng i.ệ ằ ề ỉ ứ ử ủ ườ

 Phong t c t p quán: là nh ng quy t c x s chung hình thành t ụ ậ ữ ắ ử ự ừ

thói quan x s có tính ch t l p đi l p l i h ng ngày trong m t ử ự ấ ặ ặ ạ ằ ộ

c ng đ ng dân c nào đó.ộ ồ ư

 H ng c: là t ng th các quy t x s đi u ch nh các quan h ươ ướ ổ ể ắ ử ự ề ỉ ệ

xã h i trong ph m vi m t thôn, làng.ộ ạ ộ

 Lu t t c: là t t c nh ng quy t c x s mang tính ch t dân gian, ậ ụ ấ ả ữ ắ ử ự ấ

nguyên th y, b n đ a, không thành văn, bao g m c phong t c t pủ ả ị ồ ả ụ ậ

quán, l làng.ệ

 Tín đi u tôn giáo: bao g m giáo lí, giáo lu t c a m t tôn giáo, t c ề ồ ậ ủ ộ ứ

là lý lu n, h c thuy t c a m t tôn giáo, đó là nh ng quan đi m vậ ọ ế ủ ộ ữ ể ề

th ng đ , v đ c tin, v suy nghĩ và hành vi c a con ng i đ i ượ ế ề ứ ề ủ ườ ố

v i th ng đ ,... và h th ng quy t c x s do m t t ch c giáo ớ ượ ế ệ ố ắ ử ự ộ ổ ứ

h i đ t ra nh m quy đ nh v các l nghi tôn giáo và đi u ch nh ộ ặ ằ ị ề ễ ề ỉ

các QHXH trong m t c ng đ ng tôn giáo.ộ ộ ồ

Pháp lu tậ Các công c đi u ch nh khácụ ề ỉ

Quá trình

hình thành

phát tri nể

-PL đ c hình thành thông ượ

qua 3 con đ ng là: th a ườ ừ

nh n các quy t c có s n ậ ắ ẵ

nâng chúng lên thành PL,

th a nh n cách gi i quy t ừ ậ ả ế

m t v vi c trong th c t ộ ụ ệ ự ế

r i l y làm khuôn m u cho ồ ấ %

các s vi c khác, đ t ra các ự ệ ặ

-Các công c khác hình ụ

thành do suy nghĩ, đ c tin, ứ

quan ni m t t ng,...c a ệ ư ưở ủ

con ng i.ườ

quy t c x s m i. ắ ử ự ớ

Th hi n ý ể ệ

chí

-Th hi n ý chí c a l c ể ệ ủ ự

l ng c m quy nượ ầ ề

-Th hi n ý chí c a m t ể ệ ủ ộ

c ng đ ng ng i nh t đ nhộ ồ ườ ấ ị

Ch th ban ủ ể

hành

Nhà n cướ Nhóm ng i, b t c, thôn ườ ộ ộ

làng,… t đ raự ề

Tính quy

ph m ph ạ ổ

bi nế

Có tính khái quát cao, là

nh ng khuôn m u đi n ữ % ể

hình đ các ch th th c ể ủ ể ự

hi n theo khi g p ph i ệ ặ ả

nh ng tình hu ng nh d ữ ố ư ự

li u.ệ

Không có tính b t bu c ắ ộ

khi n m i ng i ph i tuân ế ọ ườ ả

th theo nh v i pháp lu t.ủ ư ớ ậ

Tính h ệ

th ngố

Là m t h th ng các quy ộ ệ ố

ph m đ đi u ch nh nhi u ạ ể ề ỉ ề

lo i QHXH trong các lĩnh ạ

v c khác nhau.ự

Có th cóể

Hình th cứ T p quán pháp, ti n l ậ ề ệ

pháp, VBQPPL.

Truy n mi ng, thành vănề ệ

Ph m vi ạ

đi u ch nhề ỉ

Ph m vi r ng, m i t ng l pạ ộ ọ ầ ớ

trong XH đ u ph i tuân thề ả ủ

Ph m vi đi u ch nh tùy vào ạ ề ỉ

t ch c đ ra nóổ ứ ề

Bi n pháp ệ

b o đ m ả ả

th c hi nự ệ

Giáo d c, tuyên truy n, ụ ề

c ng ch , ép bu c,… b ng ưỡ ế ộ ằ

quy n l c nhà n cề ự ướ

Th ng d a trên s t giác ườ ự ự ự

th c hi n c a các cá nhân ự ệ ủ

trong t ch cổ ứ

39. Phân tích bi n pháp gi i quy t s xung đ t gi a PL v i DĐệ ả ế ự ộ ữ ớ

Nêu khái ni mệ

V trí c a pháp lu t trong h th ng các công c đi u ch nh QH xã h i: PL ị ủ ậ ệ ố ụ ề ỉ ộ

gi vai trò quan tr ng và c t y u trong vi c đi u ch nh các QHXH. Ng i ữ ọ ố ế ệ ề ỉ ườ

dân tôn tr ng và có tinh th n th ng tôn pháp lu t.ọ ầ ượ ậ

Trong tr ng h p có xung đ t x y ra thì ph i u tiên pháp lu t, nh ng khi ườ ợ ộ ả ả ư ậ ư

đó ta không đ c lo i b , ph đ nh các công c đi u ch nh xác. u tiên ượ ạ ỏ ủ ị ụ ề ỉ Ư

pháp lu t, nh ng bên c nh đó chúng ta ph i xem xét các công c đi u ậ ư ạ ả ụ ề

ch nh QHXH khác đ cân nh c xem xét đ a ra m t quy t đ nh, phán quy t ỉ ể ắ ư ộ ế ị ế

đúng đ n, th u tình đ t lí nh t.ắ ấ ạ ấ

VD: Con không t giác cha khi cha ph m t i v m t pháp lu t là ng i con ố ạ ộ ề ặ ậ ườ

đã có hành vi trái pháp lu t nh ng v m t đ o đ c con b o v cha cũng ậ ư ề ặ ạ ứ ả ệ

nh là m t đ o hi u.ư ộ ạ ế

Ho t đ ng xây d ng pháp lu t: NN khi ban hành ra nh ng đ o lu t tr c ạ ộ ự ậ ữ ạ ậ ướ

tiên c n ph i cân nh c xem đ a y u t nào vào pháp lu t, y u t nào ầ ả ắ ư ế ố ậ ế ố

không c n đ a vào, nh ng y u t nào c n đ c lo i b ,…t t c tùy thu c ầ ư ữ ế ố ầ ượ ạ ỏ ấ ả ộ

vào tình hình th c t c a đ t n c, n c ngoài, nh ng nguyên v ng chính ự ế ủ ấ ướ ướ ữ ọ

đáng c a nhân dân đ có th cho ra nh ng b lu t h p lí, phù h p v i th củ ể ể ữ ộ ậ ợ ợ ớ ự

ti n, đáp ng đ c nh ng nhu c u c a cu c s ng.ễ ứ ượ ữ ầ ủ ộ ố

Tuy có xung đ t gi a công c trong h th ng đi u ch nh QHXH nh ng ta ộ ữ ụ ệ ố ề ỉ ư

ph i kh ng đ nh r ng KHÔNG CÓ CÁI NÀO LO I TR CÁI NÀO.ả ẳ ị ằ Ạ Ừ

40. Phân tích bi nệ pháp gi i quy t mâu thu n ả ế ẫ gi a nhà n c và t pữ ướ ậ

quán

* Khái ni mệ

Pháp lu t ậ là?h th ng nh ng qui t c x s mang tính b t bu c chung do ệ ố ữ ắ ử ự ắ ộ

nhà n c ban hành ho c th a nh n và đ m b o th c hi n.ướ ặ ứ ậ ả ả ự ệ

T p quán là thói quen đã thành n p trong đ i s ng xã h i, trong s n xu t ậ ế ờ ố ộ ả ấ

và sinh ho t th ng ngày, đ c c ng đ ng n i cóạ ườ ượ ộ ồ ơ ?t p quánậ ?đó th a nh n ừ ậ

và làm theo nh m t quy c chung c a c ng đ ngư ộ ướ ủ ộ ồ

Gi ng câu 39ố

41. Phân tích u th c a pháp lu t so v i các công c khác trong ư ế ủ ậ ớ ụ

đi u ch nh quan h xã h iề ỉ ệ ộ .

- Khái ni m PLệ

- Phân tích:

S dĩ pháp lu t có v trí, vai trò đ c bi t trong h th ng công c đi u ch nhở ậ ị ặ ệ ệ ố ụ ề ỉ

quan h xã h i là b i vì so v i các công c đi u ch nh quan h xã h i khác, ệ ộ ở ớ ụ ề ỉ ệ ộ

pháp lu t có nh ng u th v t tr i. Đó là:ậ ữ ư ế ượ ộ

+) M t là, pháp lu t đ c hình thành b ng con đ ng nhà n c, do nhà ộ ậ ượ ằ ườ ướ

n c ban hành ho c th a nh n, do v y pháp lu t có giá tr b t bu c ph i ướ ặ ừ ậ ậ ậ ị ắ ộ ả

tôn tr ng và th c hi n đ i v i m i t ch c và cá nhân trong ph m vi lãnh ọ ự ệ ố ớ ọ ổ ứ ạ

th thu c quy n qu n lí c a nhà n c.ổ ộ ề ả ủ ướ

+) Hai là, pháp lu t có ph m vi tác đ ng r ng l n nh t. Pháp lu t do nhàậ ạ ộ ộ ớ ấ ậ

n c ban hành, đ ng th i nó đ c truy n bá, ph bi n b ng con đ ng ướ ồ ờ ượ ề ổ ế ằ ườ

chính th c thông qua h th ng c quan nhà n c có th m quy n. Nh đó, ứ ệ ố ơ ướ ẩ ề ờ

pháp lu t có kh năng tác đ ng không ch t i m i t ch c và cá nhân mà ậ ả ộ ỉ ớ ọ ổ ứ

còn t i m i mi n lãnh th , m i đ aớ ọ ề ổ ọ ị ?ph ng trên toàn qu c. B i v y, pháp ươ ố ở ậ

lu t đi u ch nh các quan h xã h i phát sinh trong h u h t m i lĩnh v c cậ ề ỉ ệ ộ ầ ế ọ ự ơ

b n c a đ i s ng.ả ủ ờ ố

C2:

*Pháp lu t ậ

*Công c đi u ch nh quan h xã h iụ ề ỉ ệ ộ

* u th c a pháp lu tƯ ế ủ ậ

- Đ i t ng tác đ ng: Pháp lu t do nhà n c đ t ra và đ m b o th c ố ượ ộ ậ ướ ặ ả ả ự

hi n b ng quy n l c nhà n c nên có tác đ ng đ n t t c m i ng i, ệ ằ ề ự ướ ộ ế ấ ả ọ ườ

không phân bi t gi i tính hay tôn giáo.ệ ớ

-Ph m vi tác đ ng: R ng l n, không phân bi t vùng mi nạ ộ ộ ớ ệ ề

- HÌnh th c th hi n: B ng h th ng các văn b n quy ph m pháp lu t ứ ể ệ ằ ệ ố ả ạ ậ

v i ngôn ng đ n nghĩa, ai đ c cũng có th hi u.ớ ữ ơ ọ ể ể

- Bi n pháp đ m b o: c ng ch nhà n cệ ả ả ưỡ ế ướ

- Tính ti n b : Luôn đ c đ m b o,vì là m t th công c qu n lí xã h i ế ộ ượ ả ả ộ ứ ụ ả ộ

c a nhà n c nên pháp lu t luôn đ c xem xét trong m i quan h v i ủ ướ ậ ượ ố ệ ớ

các quan h xã h i hay các các c khác đ có th đ c b sung, s a đ i,ệ ộ ụ ể ể ượ ổ ử ổ

thay th cho phù h p v i đi u ki n c a t ng th i kìế ợ ớ ề ệ ủ ừ ờ

Phân tích kĩ

1. PL có ph m vi tác đ ng r ng l n nh tạ ộ ộ ớ ấ

PL có tính quy ph m ph bi n v i giá tr b t bu c ph i tôn tr ng và th c ạ ổ ế ớ ị ắ ộ ả ọ ự

hi n đ i v i m i cá nhân, t ch c; trên m i lĩnh v c c a cu c s ng; m i ệ ố ớ ọ ổ ứ ọ ự ủ ộ ố ở ọ

đ a ph ng, vùng, mi n trên đ t n c; ị ươ ề ấ ướ bao trùm toàn b xã h i.ộ ộ

2. PL có tính b t bu c, đ c nhà n c t ch c th c hi n và b o đ m ắ ộ ượ ướ ổ ứ ự ệ ả ả

th c hi n b ng nhi u bi n pháp khác nhau (có th c ng ch )ự ệ ằ ề ệ ể ưỡ ế

PL đ c nhà n c t ch c th c hi n b ng nhi u bi n pháp, yêu c u các cá ượ ướ ổ ứ ự ệ ằ ề ệ ầ

nhân, t ch c trong xã h i b t bu c ph i th c hi n pháp lu t nghiêm ổ ứ ộ ắ ộ ả ự ệ ậ

ch nh. Khi c n có th s d ng bi n pháp c ng ch ho c tr ng ph t. PL cóỉ ầ ể ử ụ ệ ưỡ ế ặ ừ ạ

đ c s c m nh c a nhà n c, c a b máy chuyên nghi p làm nhi m vu ượ ứ ạ ủ ướ ủ ộ ệ ệ

c ng ch . ưỡ ế

3. PL có hình th c xác đ nh ch t chẽ nh t ứ ị ặ ấ

Thành văn, các n i dung đ c quy đ nh theo h th ng rS ràng, c th , ộ ượ ị ệ ố ụ ể

không tr u t ng, không chung chung, có tính th ng nh t trong toàn b ừ ượ ố ấ ộ

các văn b n. PL không có “b n sao” cũng không có ph ng án 2. ả ả ươ

4. PL d thích ng v i đi u ki n th c t c a đ i s ng xã h iễ ứ ớ ề ệ ự ế ủ ờ ố ộ

PL là hình th c pháp lý c a các quan h KT-XH nên pháp lu t quy đ nh v nứ ủ ệ ậ ị ấ

đ gì và nh th nào ph thu c vào th c tr ng c a đi u ki n KT-XH. Nên ề ư ế ụ ộ ự ạ ủ ề ệ

PL có th đáp ng k p th i đòi h i c a đ i s ng. ể ứ ị ờ ỏ ủ ờ ố

42. Phân tích m i quan h gi a pháp lu t và đ o đ c trong nhà ố ệ ữ ậ ạ ứ

n c pháp quy n.ướ ề

* Nêu khái ni m ệ

Đ o đ c làạ ứ h th ng các quy t c, chu n m c xã h i mà nh đó con ng i ệ ố ắ ẩ ự ộ ờ ườ

t giác đi u ch nh hành vi c a mình cho phù h p v i l i ích c a c ng đ ng,ự ề ỉ ủ ợ ớ ợ ủ ộ ồ

c a xã h iủ ộ

* Phân tích

Pháp lu t và đ o đ c có m i liên h ch t chẽ v i nhau, cùng t n t i và ậ ạ ứ ố ệ ặ ớ ồ ạ

phát tri n, cùng ph n ánh đ i s ng kinh t - xã h i đ ng th i và đ nh ể ả ờ ố ế ộ ươ ờ ị

h ng cho s phát tri n c a xã h iướ ự ể ủ ộ

Đ pháp lu t đi vào cu c s ng đ c thu n l i, không b các quan h xã h i,ể ậ ộ ố ượ ậ ợ ị ệ ộ

phong t c, t p quán, truy n th ng phá v , khi xây d ng pháp lu t ph i ụ ậ ề ố ỡ ự ậ ả

d a trên y u t đ o đ c, n u pháp lu t không phù h p v i đ o đ c, xa r i ự ế ố ạ ứ ế ậ ợ ớ ạ ứ ờ

th c t thì r t khó th c hi n th m chí không th th c hi n, n u không ự ế ấ ự ệ ậ ể ự ệ ế

đ c nhân dân đ ng tình, ng h .ượ ồ ủ ộ

=> Pháp lu t luôn ph n ánh đ o đ c c a l c l ng c m quy n.ậ ả ạ ứ ủ ự ượ ầ ề

Tuy nhiên thi tho ng trong m t tr ng h p nh t đ nh, pháp lu t còn có ả ộ ườ ợ ấ ị ậ

kh năng c i t o các quy ph m đ o đ c cũng nh quy ph m pháp lu t ả ả ạ ạ ạ ứ ư ạ ậ

khác.

C2:

Pháp lu t và đ o đ c là hai công c đi u ch nh có quan h m t thi t v i ậ ạ ứ ụ ề ỉ ệ ậ ế ớ

nhau:

_ H th ng đ o đ c là n n t ng cho s ra đ i c a pháp lu t, là môi tr ng ệ ố ạ ứ ề ả ự ờ ủ ậ ườ

đ pháp lu t t n t i và phát tri n. Nh ng quan ni m, chu n m c đ o đ c ể ậ ồ ạ ể ữ ệ ẩ ự ạ ứ

đóng vai trò là ti n đ t t ng cho vi c xây d ng pháp lu t. Ý th c đ o ề ề ư ưở ệ ự ậ ứ ạ

đ c cá nhân là nhân t nh h ng m nh mẽ đ n ho t đ ng th c hi n ứ ố ả ưở ạ ế ạ ộ ự ệ

pháp lu t c a ng i dân và vi c áp d ng pháp lu t c a các nhà ch c trách.ậ ủ ườ ệ ụ ậ ủ ứ

_M t khác, pháp lu t l i là công c truy n bá quan đi m, quan ni m, t ặ ậ ạ ụ ề ể ệ ư

t ng, chu n m c đ o đ c, khi n chúng nhanh chóng tr thành nh ng ưở ẩ ự ạ ứ ế ở ữ

chu n m c mang tính b t bu c chung đ i v i t t c m i ng i; đ ng th i ẩ ự ắ ộ ố ớ ấ ả ọ ườ ồ ờ

c ng c , gi gìn, phát huy các giá tr đ o đ c xã h i, b sung và b o đ m ủ ố ữ ị ạ ứ ộ ổ ả ả

cho chúng đ c th c hi n nghiêm ch nh trên th c t . Bên c nh đó, pháp ượ ự ệ ỉ ự ế ạ

lu t còn lo i tr và ngăn ch n s phát tri n c a nh ng quan ni m, t ậ ạ ừ ặ ự ể ủ ữ ệ ư

t ng, đ o đ c l c h u, trái v i thu n phong mĩ t c,trái v i l i ích c a giaiưở ạ ứ ạ ậ ớ ầ ụ ớ ợ ủ

c p th ng tr , l i ích c ng đ ng cũng nh ti n b xã h i; góp ph n hình ấ ố ị ợ ộ ồ ư ế ộ ộ ầ

thành nh ng quan ni m đ o đ c m i. ữ ệ ạ ứ ớ

C3:

S tác đ ng th hi n qua các đi m sau:ự ộ ể ệ ể

- PL là công c đ truy n bá nh ng quan đi m, quan ni m, t t ng, ụ ể ề ữ ể ệ ư ưở

chu n m c chính th ng hay c a giai c p th ng tr , l c l ng c m ẩ ự ố ủ ấ ố ị ự ượ ầ

quy n => mang tính b t bu c chungề ắ ộ

- Góp ph n c ng c , gi gìn và phát huy các giá tr đ o đ c XH, đ m ầ ủ ố ữ ị ạ ứ ả

b o đ c th c hi n nghiêm ch nhả ượ ự ệ ỉ

- Lo i tr nh ng t t ng, quan ni m, đ o đ c l c h u trái v i ý chí ạ ừ ữ ư ưở ệ ạ ứ ạ ậ ớ

nhà n c, phát huy nh ng quan ni m ti n bướ ữ ệ ế ộ

- Ngăn ch n thoái hóa, xu ng c p c a đ o đ c, ngăn ch n vi c hình ặ ố ấ ủ ạ ứ ặ ệ

thành quan ni m trái v i đ o đ c.ệ ớ ạ ứ

Tóm g n:ọ

1. PL là công c đ ụ ể truy n báề nh ng quan ni m, chu n m c đ o đ c ữ ệ ẩ ự ạ ứ

nh đó chúng tr thành chu n m c b t bu c chung đ i v i t t c ờ ở ẩ ự ắ ộ ố ớ ấ ả

m i ng i.ọ ườ

2. PL góp ph n ầ c ng c , gi gìn, phát huyủ ố ữ các giá tr đ o đ c t t đ p, ị ạ ứ ố ẹ

h tr , b sungỗ ợ ổ cho đ o đ c, đ m b o cho chúng th c hi n nghiêm ạ ứ ả ả ự ệ

ch nh trên th c t . ỉ ự ế

3. PL lo i trạ ừ nh ng giá tr đ o đ c l c h u, trái v i l i ích XH, l i ích ữ ị ạ ứ ạ ậ ớ ợ ợ

chung c a c ng đ ng, giai c p th ng tr và ti n b XH. ủ ộ ồ ấ ố ị ế ộ

4. PL góp ph n ầ ngăn ch nặ s thoái hóa, xu ng c p c a ĐĐ; ngăn ch n ự ố ấ ủ ặ

vi c hình thành nh ng quan ni m ĐĐ trái thu n phong mỹ t c; góp ệ ữ ệ ầ ụ

ph n hình thành nh ng quan ni m ĐĐ m i. ầ ữ ệ ớ

S tác đ ng c a đ o đ c đ n PL:ự ộ ủ ạ ứ ế

- Đ o đ c tác đ ng đ n s hình thành PL: Đ o đ c là ch t li u góp ạ ứ ộ ế ự ạ ứ ấ ệ

ph n t o nên các quy đ nh c a PL, quan đi m quan ni m c a đ o ầ ạ ị ủ ể ệ ủ ạ

đ c là ti n đ t t ng ch đ o vi c xây d ng PL. Nhi u quan ni m ứ ề ề ư ưở ỉ ạ ệ ự ề ệ

đc th ch hóa thành PL.ể ế

- Pháp lu t ra đ i, t n t i và phát tri n trên n n t ng c a ĐĐ; ĐĐ là ậ ờ ồ ạ ể ề ả ủ

ch t li u làm nên quy đ nh trong h th ng pháp lu t. Nh ng quy t c ấ ệ ị ệ ố ậ ữ ắ

đ o đ c phù h p v i ý chí c a nhà n c đ c th a nh n trong pháp ạ ứ ợ ớ ủ ướ ượ ừ ậ

lu t (VD: Lu t hôn nhân gia đình quy đ nh v nghĩa v ph ng d ng ậ ậ ị ề ụ ụ ưỡ

cha m c a con cái.) ẹ ủ

- Tdong đ n vi c th c hi n PL c a các ch th : đ o đ c phù h p vs ế ệ ự ệ ủ ủ ể ạ ứ ợ

PL thì sẽ ph n ánh đ c ý chí nhu c u l i ích c a thành viên trong ả ượ ầ ợ ủ

XH => đc th c hi n nghiêm ch nh t giác h n b ng l ng tâm và ự ệ ỉ ự ơ ằ ươ

ni m tin. Ng có ý th c đ o đ c t t th ng là ng i có thái đ tôn ề ứ ạ ứ ố ườ ườ ộ

tr ng PL, nghiêm ch nh th c hi n PL.ọ ỉ ự ệ

- Đ o đ c c a nhà ch c trách có nh h ng khá m nh mẽ đ n vi c ápạ ứ ủ ứ ả ưở ạ ế ệ

d ng pháp lu t. N u h có ý th c đ o đ c t t thì khi đ a ra các quy ụ ậ ế ọ ứ ạ ứ ố ư

đ nh áp d ng PL cũng ph i tính đ n quan ni m đ o đ c XH sao cho ị ụ ả ế ệ ạ ứ

“th u tình đ t lí”; ng c l i, ng i có ý th c đ o đ c kém sẽ d m c ấ ạ ượ ạ ườ ứ ạ ứ ễ ắ

sai l m, làm ng tr c cái ác, x sai ng i vô t i,… ầ ơ ướ ử ườ ộ

43. Vì sao pháp lu t không ph i là công c duy nh t đ đi u ch nh ậ ả ụ ấ ể ề ỉ

quan h xã h i?ệ ộ

- Đn pháp lu t.ậ

- Đn các công c đi u ch nh quan h xã h iụ ề ỉ ệ ộ

Ngoài quy ph m pháp lu t đi u ch nh các quan h trong xã h i thì còn có ạ ậ ề ỉ ệ ộ

quy ph m tôn giáo, quy ph m đ o đ c… tham gia vào vi c này. Các công ạ ạ ạ ứ ệ

c này đ c hình thành t phát trong c ng đ ng dân c , ph m vi tuy nh ụ ượ ự ộ ồ ư ạ ỏ

nh ng nh h ng sâu s c đ n m t lãnh th nh t đ nh. Ngoài ra, đ o đ c, ư ả ưở ắ ế ộ ổ ấ ị ạ ứ

phong t c, t p quán th ng,… có quá trình hình thành và bi n đ i, th m ụ ậ ườ ế ổ ậ

chí b t di b t d ch nên nó đã ăn sâu vào trong nh n th c và ti m th c c a ấ ấ ị ậ ứ ề ứ ủ

m i ng i, tr thành m t công c đi u ch nh các quan h c a con ng i ọ ườ ở ộ ụ ề ỉ ệ ủ ườ

gi ng pháp lu t. S dĩ pháp lu t đ c sinh ra d a trên các quy pham tôn ố ậ ở ậ ượ ự

giáo, đ o đ c,… B i v y pháp lu t không ph i công c duy nh t đi u ch nhạ ứ ở ậ ậ ả ụ ấ ể ỉ

các quan h xã h i mà ch là công c quan tr ng nh t.ệ ộ ỉ ụ ọ ấ

- Lý do: QHXH r t ph c t p và đa d ng phát sinh hàng ngày trong đ i s ng ấ ứ ạ ạ ờ ố

xh có nh ng qh ch a có pl đi u ch nh ữ ư ề ỉ

PL không ph i là công c toàn năng ả ụ

44. T i sao c n ph i k t h p gi a pháp lu t v i các công c khác ạ ầ ả ế ợ ữ ậ ớ ụ

trong đi u ch nh quan h xã h i?ề ỉ ệ ộ

- Đn Pl

- Đn các công c đi u ch nh quan h xã h iụ ề ỉ ệ ộ

Gi a pháp lu t, đ o đ c,phong t c t p quán ,tín đi u tôn giáo,…có m i liênữ ậ ạ ứ ụ ậ ề ố

h ch t chẽ v i nhau. Đây đ u là nh ng khuôn m u, m c th c, mô hình, ệ ặ ớ ề ữ % ự ứ

chu n m c cho nh ng hành vi c a con ng i, b t ngu n t r t xa x a. B i ẩ ự ữ ủ ườ ắ ồ ừ ấ ư ở

v y khi hình thành, pháp lu t d a theo nh ng chu n m c có s n trong xã ậ ậ ự ữ ẩ ự ẵ

h i ( đ o đ c, tôn giáo,..) m i d dàng cho con ng i ti p c n. Nói cách ộ ạ ứ ớ ễ ườ ế ậ

khác pháp lu t đ c th a nh n m t ph n cũng vì có m i liên h v i các ậ ượ ừ ậ ộ ầ ố ệ ớ

quan h xã h i khác,, b i v y không th s d ng m t mình pháp lu t đ ệ ộ ở ậ ể ử ụ ộ ậ ể

đi u ch nh xã h i.ề ỉ ộ

Ngoài ra quy ph m pháp lu t ch đi u ch nh các quan h xã h i mang tính ạ ậ ỉ ề ỉ ệ ộ

ph bi n mà Nhà n c th y c n thi t th ch hóa thành nh ng quy t c xổ ế ướ ấ ầ ế ể ế ữ ắ ử

s mang tính b t bu c chung, th hi n ý chí c a nhà n c.ự ắ ộ ể ệ ủ ướ

Ngoài nh ng quan h xã h i đ c đi u ch nh b ng pháp lu t ra, còn có ữ ệ ộ ượ ề ỉ ằ ậ

nh ng quan h xã h i đ c đi u ch nh b ng quy ph m t p quán, quy ữ ệ ộ ượ ề ỉ ằ ạ ậ

ph m đ o đ c, quy ph m tôn giáo.ạ ạ ứ ạ

46. Phân tích khái ni m đi u ch nh quan h xã h i. ệ ề ỉ ệ ộ

* Đn: Đi u ch nh quan h xã h i là s d ng các công c tác đ ng lên các ề ỉ ệ ộ ử ụ ụ ộ

quan h xã h i, làm cho chúng thay đ i và phát tri n theo nh ng m c đích,ệ ộ ổ ể ữ ụ

đ nh h ng nh t đ nh, nh m duy trì và b o v tr t t xã h i. ị ướ ấ ị ằ ả ệ ậ ự ộ

- Đi u ch nh: s a đ i, s p x p l i ít nhi u cho đúng h n, h p lí h nề ỉ ử ổ ắ ế ạ ề ơ ợ ơ

- Quan h xã h i: s tác đ ng qua l i gi a các ch th QHXX đóệ ộ ự ộ ạ ữ ủ ể

=> đi u ch nh QHXề ỉ H th c ch t là đi u ch nh, làm thay đ i các hành vi c a ự ấ ề ỉ ổ ủ

ch th tham gia QHXủ ể H đó

K/n đi u ch nh QHXH: ề ỉ Đi u ch nh QHXH là s d ng các công c tác đ ng  ỉ ử ụ ụ ộ

tác đ ng lên các QHXH, làm cho chúng thay đ i và phát tri n theo nh ng ộ ổ ể ữ

m c đích, đ nh h ng nh t đ nh, nh m duy tr" và b o v tr t t XH.ụ ị ướ  ị ằ ả ệ ậ ự

QHXH là quan h gi a ng v i ng trong quá trình chung s ng ho t đ ng, VD ệ ữ ớ ố ạ ộ

nh qh gi a b m , ông bà,…các QHXH th hi n trong th c t qua hành vi ư ữ ố ẹ ể ệ ự ế

hay cách x s c a các ch th trong QHXH do đó đ đi u ch nh QHXH cta ử ự ủ ủ ể ể ề ỉ

ph i “tác đ ng lên các QHXH” t c là h ng d n cách x s cho h , ch cho ả ộ ứ ướ % ử ự ọ ỉ

h bi t nên làm gì ho c đ c làm gì, làm ntn,…B ng cách này, ch th ọ ế ặ ượ ằ ủ ể

qu n lí có th đi u ch nh đ c quan h xã h i đó theo chi u h ng h ả ể ề ỉ ượ ệ ộ ề ướ ọ

mong mu n và thi t l p đ c tr t t XH. VD thi t l p an toàn đ ng b ố ế ậ ượ ậ ự ế ậ ườ ộ

thì ban hành Lu t an toàn giao thông đ ng b đ h ng d n cách đi hay ậ ườ ộ ể ướ %

cách tham gia giao thông cho t t c m i ng i.ấ ả ọ ườ

M c đích đi u ch nh QHXH là làm cho các QHXH hình thành ho c thay đ i ụ ề ỉ ặ ổ

ho c phát tri n theo nh ng m c đích, đ nh h ng nh t đ nh, nh m thi t ặ ể ữ ụ ị ướ ấ ị ằ ế

l p, duy trì và b o v tr t t XH. Qua đó tác đi u ch nh QHXH theo 2 ậ ả ệ ậ ự ề ỉ

h ng: ướ

- Đ i v i các QHXH phù h p v i l i ích thì khuy n khích tham gia c ngố ớ ợ ớ ợ ế ủ

c b o v ,…ố ả ệ

- Đ i v i QHXH k phù h p thì p h n ch , ngăn ch n s hình thành, ố ớ ợ ạ ế ặ ự

phát tri n c a chúng và t ng b c lo i tr ra kh i đ i s ng XH.ể ủ ừ ướ ạ ừ ỏ ờ ố

Công c đi u ch nh: đ t ra các quy t c hành vi hay quy ph m XH đ h ngụ ề ỉ ặ ắ ạ ể ướ

d n cách x s cho mn khi tgia vào QHXH đó. C n có nhi u công c đi u % ử ự ầ ề ụ ề

ch nh khác nhau vì các MQH vô cùng đa d ng g m pháp lu t, đ o đ c,… ỉ ạ ồ ậ ạ ứ

chúng v a đ c l p xong cũng p có s ràng bu c, ph thu c l n nhau, h p ừ ộ ậ ự ộ ụ ộ % ợ

thành m t h th ng hoàn ch nh.ộ ệ ố ỉ

48. Trình bày khái ni m b n ch t pháp lu t. Phân tích ý nghĩa c a ệ ả ấ ậ ủ

v n đ b n ch t pháp lu t.ấ ề ả ấ ậ

* Kn: b n ch t c a pháp lu t th hi n tr c h t tính giai c p. Tính giai ả ấ ủ ậ ể ệ ướ ế ở ấ

c p c a pháp lu t ph n ánh ý chí nhà n c c a giai c p th ng tr trong xã ấ ủ ậ ả ướ ủ ấ ố ị

h i, n i dung ý chí đó đ c quy đ nh b i đi u ki n sinh ho t v t ch t c a ộ ộ ượ ị ở ề ệ ạ ậ ấ ủ

giai c p th ng tr . Ý chí c a giai c p th ng tr đ c c th hóa trong các ấ ố ị ủ ấ ố ị ượ ụ ể

văn b n pháp lu t do c quan nhà n c có th m quy n ban hành.ả ậ ơ ướ ẩ ề

Theo Montesquieu trong m t n c dân ch , PL th hi n ý chí chung c a ộ ướ ủ ể ệ ủ

QG quy n l p pháp ph i thu c v t p đoàn dân chúng th hi n ý chí chungề ậ ả ộ ề ậ ể ệ

c a QU c gia ủ ố

Theo mác lênin PL luôn g n bó ch t chẽ v i NN ph n ánh bchat NN vì v y ắ ặ ớ ả ậ

cũng nh NN thì b n ch t PL có hai thu c tính c b n là tính gc và xh ư ả ấ ộ ơ ả

- Tính xh:

+ PL là quy t c xs phép đ i nhân x th trong QH gi a ng vs ngắ ố ử ế ữ

Sinh ra đ đi u ch nh hành vi con ng c ng c khuy n khích hành vi có ích ể ề ỉ ủ ố ế

cho c ng đ ngộ ồ

Lo i tr hvi x u có h i cho c ng đ ngạ ừ ấ ạ ộ ồ

+PL xu t hi n là do yêu c u đòi h i c a đ i s ng c ng đ ng đ đchinh ấ ệ ầ ỏ ủ ờ ố ộ ồ ể

hành vi con ng i đi u ch nh các MQHXH ườ ề ỉ

+ PL là công c c b n đ t ch c và qu n lý đ i s ng nh m thi t l p c ngụ ơ ả ể ổ ứ ả ờ ố ằ ế ậ ủ

c bve tr t t xh trên các lĩnh v c c a đ i s ng ố ậ ự ự ủ ờ ố

+Nh ng nguyên t c t o thành t t y u khách quan ph bi n đi n hình đi uữ ắ ạ ấ ế ổ ế ể ề

ti t theo h ng duy trì đ b o v l i ích chung c a c ng đ ng xh ế ướ ể ả ệ ợ ủ ộ ồ

+ Dù th i đ i khác nhau nh ng quan đi m là gi ng nhau tr ng tr + b o ở ờ ạ ư ể ố ừ ị ả

vệ

- Tính giai c p: ấ

+ th hi n ý chí c a gc c m quy n ghi nh n b o d m cho l i ích gccq đi u ể ệ ủ ầ ề ậ ả ả ợ ề

ti t theo h ng be l i ích gccqế ướ ợ

+ Giai c p th ng tr chi m u th v m i m t trong xh nên luôn tìm m i ấ ố ị ế ư ế ề ọ ặ ọ

cách đ t ra quy đ nh có l i cho gc c a mìnhặ ị ợ ủ

+ d i góc đ này PL th hi n và bv l i ích cho gc th ng trướ ộ ể ệ ợ ố ị

+ PL là công c đ th c hi n s th ng tr giai c p ghi nh n c ng c b o v ụ ể ự ệ ự ố ị ấ ậ ủ ố ả ệ

qhsx d a trên sh gcap th ng trự ố ị

+ Tính gc là thu c tính chung c a các ki u PLộ ủ ể

Ý nghĩa: sinh ra đ đi u ti t xh khuy n khích c ng c b o v lo i tr ể ề ế ế ủ ố ả ệ ạ ừ

49. Phân tích s th ng nh t gi a tính xã h i và tính giai c p c a ự ố ấ ữ ộ ấ ủ

pháp lu t. Trình bày ý nghĩa c a v n đ này trong xây d ng, t ch c ậ ủ ấ ề ự ổ ứ

th c hi n và b o v pháp lu t n c ta hi n nay. ự ệ ả ệ ậ ở ướ ệ

Nhà n c có tính giai c p và tính xã h i.ướ ấ ộ ?

Tính giai c p c a Nhà n c: th hi n ch nhà n c là công c th ng tr ấ ủ ướ ể ệ ở ỗ ướ ụ ố ị

trong xã h i đ th c hi n ý chí c a giai c p c m quy n, c ng c và b o v ộ ể ự ệ ủ ấ ầ ề ủ ố ả ệ

tr c h t l i ích c a giai c p th ng tr trong xã h i.Trong xã h i bóc l t ướ ế ợ ủ ấ ố ị ộ ộ ộ

(xã h i chi m h u nô lê, xã h i phong ki n, xã h i t s n) nhà n c đ u cóộ ế ữ ộ ế ộ ư ả ướ ề

b n ch t chung là thi t ch b máy đ th c hi n n n chuyên chính c a ả ấ ế ế ộ ể ự ệ ề ủ

giai c p bóc l t trên 3 m t: Kinh t , chính tr và t t ng.ấ ộ ặ ế ị ư ưở ?

Vì v y, nhà n c t n t i v i hai t cách:ậ ướ ồ ạ ớ ư ?

M t là b máy duy trì s th ng tr c a giai c p này đ i v i giai c p khác.ộ ộ ự ố ị ủ ấ ố ớ ấ ?

Hai là t ch c quy n l c công – t c là nhà n c v a là ng i b o v pháp ổ ứ ề ự ứ ướ ừ ườ ả ệ

lu t v a là ng i b o đ m các quy n c a công dân đ c th c thi.ậ ừ ườ ả ả ề ủ ượ ự ?

Tính xã h i hay còn g i là vai trò kinh t - xã h i c a Nhà n c.ộ ọ ế ộ ủ ướ ?

Trong nhà n c, giai c p th ng tr ch t n t i trong m i quan h v i các ướ ấ ố ị ỉ ồ ạ ố ệ ớ

t ng l p giai c p khác, do v y ngoài t cách là công c duy trì s th ng tr , ầ ớ ấ ậ ư ụ ự ố ị

nhà n c còn là công c đ b o v l i ích chung c a toàn xã h i.ướ ụ ể ả ệ ợ ủ ộ ?

B o đ m tr t t chung- b o đ m các giá tr chung c a xã h i đ t n t i và ả ả ậ ự ả ả ị ủ ộ ể ồ ạ

phát tri nể ?

Nh v y, vai trò kinh t - xã h i là thu c tính khách quan, ph bi n c a ư ậ ế ộ ộ ổ ế ủ

Nhà n c. Tuy nhiên, m c đ bi u hi n c th và th c hi n vai trò đó ướ ứ ộ ể ệ ụ ể ự ệ

không gi ng nhau gi a các nhà n c khác nhau. Vai trò và ph m vi ho t ố ữ ướ ạ ạ

đ ng c a nhà n c ph thu c vào t ng giai đo n phát tri n cũng nh đ c ộ ủ ướ ụ ộ ừ ạ ể ư ặ

đi m c a m i nhà n c, song ph i luôn tính đ n hi u qu ho t đ ng c a ể ủ ỗ ướ ả ế ệ ả ạ ộ ủ

nhà n c.ướ

C s khách quan đ m b o tính th ng nh t này chính là ch giai c p Nhàơ ở ả ả ố ấ ở ỗ ấ

n c, mà "quy n l i c a giai c p th ng tr và nhân dân và c a c dân t c ướ ề ợ ủ ấ ố ị ủ ả ộ

là m t". Giai c p th ng tr không có l i ích nào khác l i ích c a dân t c.ộ ấ ố ị ợ ợ ủ ộ

Tính giai c p Vi t Nam mang b n ch t c a giai c p công nhân d a trên ấ ệ ả ấ ủ ấ ự

n n t ng lý lu n ch nghĩa Mác - Lê-nin, t t ng H Chí Minh. Văn hóa ề ả ậ ủ ư ưở ồ

chính tr Vi t Nam d a trên lý t ng chính tr cao đ p, ti n b , là xây d ngị ệ ự ưở ị ẹ ế ộ ự

ch nghĩa xã h i, h ng t i m c tiêu gi i phóng giai c p, gi i phóng dân ủ ộ ướ ớ ụ ả ấ ả

t c và gi i phóng con ng i. Đây chính là n n t ng cho vi c th ng nh t ộ ả ườ ề ả ệ ố ấ

tính giai c p v i tính xã h i b i l i ích giai c p công nhân và dân t c Vi t ấ ớ ộ ở ợ ấ ộ ệ

Nam là th ng nh t trên nh ng l i ích c b n. Tuy nhiên trong nh ng năm ố ấ ữ ợ ơ ả ữ

đ i m i, vi c phát huy dân ch , b o đ m quy n l c nhà n c thu c v ổ ớ ệ ủ ả ả ề ự ướ ộ ề

nhân dân đã đ t đ c nh ng k t qu nh t đ nh. B n ch t nhà n c Vi t ạ ượ ữ ế ả ấ ị ả ấ ướ ệ

Nam hi n nay tuy có t n t i tính giai c p ti m n xong n i b t lên v n là ệ ồ ạ ấ ề ẩ ổ ậ %

tính xã h i.ộ

50. Phân tích tính ch quan và tính khách quan c a pháp lu t. ủ ủ ậ

Theo anh/ch , làm th nào đ ngăn ng a hi n t ng duy ý chí ị ế ể ừ ệ ượ

trong xây d ng pháp lu t. ự ậ

= phân tích tính giai c p và xã h i c a pháp lu tấ ộ ủ ậ

a. Tính giai c p:ấ

- PL th hi n ý chí và b o v s c m quy n và l i ích cho giai c p ể ệ ả ệ ự ầ ề ợ ấ

th ng tr hay l c l ng c m quy n trong xã h i. ố ị ự ượ ầ ề ộ

o Thông qua nhà n c ướ ý chí c a giai c p th ng tr đ c th hi n,ủ ấ ố ị ượ ể ệ

h p pháp hóa thành ý chí nhà n c; nh s c m nh nhà n c ợ ướ ờ ứ ạ ướ

đ m b o mà tr thành ả ả ở b t bu c ắ ộ đ i v i m i thành viên trong ố ớ ọ

XH.

o PL đi u ch nh các quan h xã h i, h ng nó phát tri n theo 1 ề ỉ ệ ộ ướ ể

“tr t t ” phù h p v i giai c p th ng tr . ậ ự ợ ớ ấ ố ị

- Tính giai c p thu c tính có t t c các ki u nhà n c nh ng có s ấ ộ ở ấ ả ể ướ ư ự

bi n đ i qua các ki u nhà n c:ế ổ ể ướ

o Ch nô: Ch nô có quy n tuy t đ i v i nô l , PL ph c v ch ủ ủ ề ệ ố ớ ệ ụ ụ ủ

nô ki m soát nô l , nô l th m chí không ph i là ng i.ể ệ ệ ậ ả ườ

o Phong ki n: Ng i có đ a v càng cao thì càng có quy n, PL b oế ườ ị ị ề ả

v giai c p th ng tr thông qua các b lu t hình s kh t khe. ệ ấ ố ị ộ ậ ự ắ

o T s n: tính giai c p đ c che đ y. ư ả ấ ượ ậ

b. Tính xã h i:ộ

- PL là nh ng chu n m c chung, th hi n ý chí và ph n ánh l i ích ữ ẩ ự ể ệ ả ợ

chung c a toàn xã h i; xu t hi n do nhu c u c a xã h i và mô hình ủ ộ ấ ệ ầ ủ ộ

hóa nh ng nhu c u đó. ữ ầ

- PL là công c chung c a c ng đ ng đ t ch c và qu n lí tr t t - an ụ ủ ộ ồ ể ổ ứ ả ậ ự

toàn c a đ i s ng xã h i; đ ng th i gi i quy t nh ng “khía c nh xã ủ ờ ố ộ ồ ờ ả ế ữ ạ

h i”.ộ

- PL luôn ph n ánh nh ng đi u ki n KT – XH, quan đi m đ o đ c, ả ữ ề ệ ể ạ ứ

truy n th ng t t đ p, thu n phong mĩ t c, v.v. ề ố ố ẹ ầ ụ

- Tính xã h i là thu c tính có t t c các ki u nhà n c nh ng có s ộ ộ ở ấ ả ể ướ ư ự

bi n đ i qua các ki u nhà n c: ế ổ ể ướ

o Xu th : ngày càng tr nên sâu s c và r ng rãi h n. ế ở ắ ộ ơ

o Th hi n: pháp lu t ngày càng dân ch , nh n đ o, đ m b o ể ệ ậ ủ ậ ạ ả ả

công b ng, bình đ ng, b o đ m tr t t an toàn xã h i và s ằ ẳ ả ả ậ ự ộ ự

phát tri n b n v ng c a xã h i. ể ề ữ ủ ộ

c. Đ ngăn ng a hi n t ng duy ý chí trong xây d ng pháp lu tể ừ ệ ượ ự ậ :

- Đ m b o pháp lu t ph i mang tính khách quan ch không ph i tính ả ả ậ ả ứ ả

ch quan. T c là đ m b o tính xã h i c a PL đ c duy trì và đ y ủ ứ ả ả ộ ủ ượ ẩ

m nh trong khi gi m tính giai c p c a PL xu ng. ạ ả ấ ủ ố

- C th : đ m b o vi c xây d ng PL d a trên nh ng nguyên t c: ụ ể ả ả ệ ự ự ữ ắ

nguyên t c pháp quy n (th ng tôn pháp lu t), nguyên t c ch ắ ề ượ ậ ắ ủ

quy n nhân dân,… T t ng chính là đ m b o và tăng s tham gia ề ư ưở ả ả ự

c a ng i dân vào ho t đ ng xây d ng PL. ủ ườ ạ ộ ự

* Ngăn ng a tình tr ng ch quan duy ý chí (Th y Năm)ừ ạ ủ ầ

- "ch quan, duy ý chí" là xem xét m i vi c d i góc nhìn ho c ni m tin ủ ọ ệ ướ ặ ề

c a chính mình mà không đ tâm đ n nh ng m t khác cũng nó, cũng nh ủ ể ế ữ ặ ư

không ti p thu nh ng ý ki n bên ngoài. Đây là m t cách suy nghĩ và hành ế ữ ế ộ

x không tích c c và th ng d n đ n th t b i.ử ự ườ % ế ấ ạ

- Kh c ph c tình tr ng:ắ ụ ạ

+ Nghiên c u m t cách khách quan toàn di n sâu s c v đ i s ng xã h i ứ ộ ệ ắ ề ờ ố ộ

cũng nh b n thân PLư ả

Th u hi u v b n thân PL, kh năng đi u ch nh c a PL, d li u đc các h ấ ể ề ả ả ề ỉ ủ ự ệ ệ

qu có th x y ra.ả ể ả

+ Ph i minh b ch hoá công khai hoá các hđ xây d ng PLả ạ ự

+Ph i dân ch trong hđ xdung PL: L ng nghe tôn tr ng th u hi u nhân ả ủ ắ ọ ấ ể

dân

+ Nhân dân đc quy n tham gia xdung PL: Nêu sáng ki n, ĐBND trình d án ề ế ự

lu tậ

+Ph i có c ch gi i trình g n vs trách nhi m c a ng i xdung PL, ng i ả ơ ế ả ắ ệ ủ ườ ườ

xdung PL ph i ch u trách nhi m.ả ị ệ

C2:

Pháp lu t làậ ?h th ng nh ng quy t c x s mang tính b t bu c chung ệ ố ữ ắ ử ự ắ ộ

do?Nhà n cướ ?ban hành ho c th a nh n và đ m b o th c hi n, th hi n ý ặ ừ ậ ả ả ự ệ ể ệ

chí c a giai c p th ng tr và là nhân t đi u ch nh các quan h xã h i phát ủ ấ ố ị ố ề ỉ ệ ộ

tri n phù h p v i l i ích c a giai c p mình.ể ợ ớ ợ ủ ấ Xu t phát t b nấ ừ ả ?ch tấ ?c a ủ

pháp lu tậ ?th hi n tính giai c p và tính xã h i: pháp lu t do giai c p ể ệ ở ấ ộ ậ ấ

th ng tr ban hành nên nó mang tính ch quan nh ng ý chí y b qui đ nh ố ị ủ ư ấ ị ị

b i đi u ki nở ề ệ ?th c ti nự ễ ?xã h i. Chính vì v y, pháp lu t v a mang tính ch ộ ậ ậ ừ ủ

quan, v a mang tính khách quan.ừ

 Cách khăc ph cụ

- Nâng cao nh n th c lý lu n thông qua đ i m i ph ng th c đào ậ ứ ậ ổ ớ ươ ứ

t o, hu n luy n cán b theo ph ng châm lý lu n g n v i th c ạ ấ ệ ộ ươ ậ ắ ớ ự

ti n, l y th c ti n ki m ch ng lý lu n (Cách th c đào t o cán b ễ ấ ự ễ ể ứ ậ ứ ạ ộ

b y lâu nay ch y u truy n th ki n th c m t chi u, ít chú ý đ i ấ ủ ế ề ụ ế ứ ộ ề ố

tho i gi a ng i d y v i ng i h c, thi u các ch ng trình ngo iạ ữ ườ ạ ớ ườ ọ ế ươ ạ

khóaho c th c t đúng nghĩa g n k t lý lu n v i th c ti n. Vì th , ặ ự ế ắ ế ậ ớ ự ễ ế

vi c h c lý lu n mang tính khuôn sáo, r t h n ch khi áp d ng lý ệ ọ ậ ấ ạ ế ụ

lu n vào th c ti n. Đ nâng cao nh n th c lý lu n c a cán b , ậ ự ễ ể ậ ứ ậ ủ ộ

đ ng viên, v n đ c t y u v n là tăng c ng đào t o lý lu n ả ấ ề ố ế % ườ ạ ậ

chính tr . Tuy nhiên, mô hình đào t o ph i đ c đ i m i )ị ạ ả ượ ổ ớ

- C i t o môi tr ng, đi u ki n làm phát sinh, t n t i các căn b nh ả ạ ườ ề ệ ồ ạ ệ

này (?c i t o môi tr ng xã h i b ng đ y m nh công nghi p hóa, ả ạ ườ ộ ằ ẩ ạ ệ

hi n đ i hóa, l y môi tr ng công nghi p hóa, hi n đ i hóa đ ệ ạ ấ ườ ệ ệ ạ ể

rèn luy n cho cán b , đ ng viên ph i thích ng, thoát ly tác phongệ ộ ả ả ứ

ti u nông; b ng dân ch hóa m i m t đ i s ng xã h i, tr c h t ể ằ ủ ọ ặ ờ ố ộ ướ ế

t do v m t ngôn lu n, đ m b o cho m i quy t sách chính tr ự ề ặ ậ ả ả ỗ ế ị

luôn đ c ph n bi n đ tránh nh ng sai l m. Môi tr ng dân ượ ả ệ ể ữ ầ ườ

ch , công khai, minh b ch sẽ là cách làm t t nh t đ lo i b t ủ ạ ố ấ ể ạ ỏ ệ

n n quan liêu, xa dân, không quan tâm đ n nhu c u và l i ích ạ ế ầ ợ

chính đáng c a nhân dân, thoát ly th c ti n. )ủ ự ễ

- Xây d ng c ch và chính sách phòng ch ng ch nghĩa cá nhân, ự ơ ế ố ủ

l i ích nhóm trong ho t đ ng th c ti n (xây d ng c ch , lu t ợ ạ ộ ự ễ ự ơ ế ậ

pháp đ m nh và ch t chẽ đ cán b , công ch c không th l i ủ ạ ặ ể ộ ứ ể ợ

d ng ch c quy n đ m u l i. Đó là h th ng c ch và lu t pháp ụ ứ ề ể ư ợ ệ ố ơ ế ậ

bu c ph i minh b ch m i thông tin v ch tr ng, chính sách ộ ả ạ ọ ề ủ ươ

g m c khi d ng d th ovà khi t ch c th c hi n,đ c bi t đ i ồ ả ở ạ ự ả ổ ứ ự ệ ặ ệ ố

v i các v n đ t ch c cán b và phân b ngu n l c tài chính, đ tớ ấ ề ổ ứ ộ ổ ồ ự ấ

đai.)

- Th c hi n nghiêm túc t phê bình và phê bìnhự ệ ự

- Xây d ng h th ng ph n bi n chính sách và ki m soát quy n l c ự ệ ố ả ệ ể ề ự

có?hi u qu (Ph n bi n xã h i là cách th c góp ph n giúp cho các ệ ả ả ệ ộ ứ ầ

sai l m khi m i “thai nghén” có th đ c phát hi n và phòng ầ ớ ể ượ ệ

ng a. H th ng ph n bi n xã h i đ m b o cho m i quy t đ nh ừ ệ ố ả ệ ộ ả ả ỗ ế ị

tr c khi ban hành ph i ch p nh n s c xát v i các ý ki n trái ướ ả ấ ậ ự ọ ớ ế

chi u, t đó phát hi n ra các sai l m, khuy t đi m khi d ng d ề ừ ệ ầ ế ể ở ạ ự

th o, h n ch đ c sai l m khâu t ch c th c hi n và vì th ả ạ ế ượ ầ ở ổ ứ ự ệ ế

tránh đ c t n th t. )ượ ổ ấ

51. Trình bày nh ng ữ hi u bi t c a anh/ch v pháp lu t dân ể ế ủ ị ề ậ

ch . Theo anh/ch , làm th nào đ pháp lu t th c s dân ch . ủ ị ế ể ậ ự ự ủ

- Pháp lu t xã h i ch nghĩa là pháp lu t dân ch . ậ ộ ủ ậ ủ

- Mà PL XHCN có tính xã h i r ng rãi, sâu s c; nó là công c gi i phóngộ ộ ắ ụ ả

con ng i kh i m i áp b c b t công, xây d ng xã h i dân ch , công ườ ỏ ọ ứ ấ ự ộ ủ

b ng, văn minh, m i ng i có cu c s ng t do, hành phúc. Trong đó, ằ ọ ườ ộ ố ự

các giá tr c a con ng i đ c th a nh n, tôn tr ng, b o đ m, b o ị ủ ườ ượ ừ ậ ọ ả ả ả

v . Đó là PL vì con ng i, nh m ph c v con ng i, đ m b o cho conệ ườ ằ ụ ụ ườ ả ả

ng i có đi u ki n phát huy tài năng, phát tri n toàn di n; nó ch ng ườ ề ệ ể ệ ố

l i s tha hóa c a quy n l c nhà n c, b o v con ng i và b o v ạ ự ủ ề ự ướ ả ệ ườ ả ệ

công lý.

- Đ pháp lu t th c s dân chể ậ ự ự ủ:

o T ng t nh vi c ngăn ng a hi n t ng duy ý chí trong xây d ngươ ự ư ệ ừ ệ ượ ự

và th c hi n pháp lu t:ự ệ ậ

 Đ m b o xây d ng pháp lu t ph i mang tính khách quan ả ả ự ậ ả

ch không ph i tính ch quan. T c là đ m b o tính xã h i ứ ả ủ ứ ả ả ộ

c a PL đ c duy trì và đ y m nh trong khi gi m tính giai ủ ượ ẩ ạ ả

c p c a PL xu ng. ấ ủ ố

 C th : đ m b o vi c xây d ng PL d a trên nh ng nguyên ụ ể ả ả ệ ự ự ữ

t c: nguyên t c pháp quy n (th ng tôn pháp lu t), nguyên ắ ắ ề ượ ậ

t c ch quy n nhân dân,…ắ ủ ề

 Xây d ng c ch ki m soát quy n l c nhà n c đ vi c th cự ơ ế ể ề ự ướ ể ệ ự

hi n pháp lu t đ m b o đ c tính dân ch . ệ ậ ả ả ượ ủ

Th y Nămầ

- Dân ch là ng i dân làm ch m i quy n l c xã h i, dân ch là quy n l củ ườ ủ ọ ề ự ộ ủ ề ự

xh thu c v nhân dân.ộ ề

- Pháp lu t dân ch là m t trong nh ng nguyên t c c b n c a ho t đ ng ậ ủ ộ ữ ắ ơ ả ủ ạ ộ

xây d ng PLự

- ngtac này b o đ m s tham gia c a đông đ o các t ng l p nhân dân vào ả ả ự ủ ả ầ ớ

ho t đ ng xdung PL nh m làm cho PL th hi n đ c ý chí, nguy n v ng ạ ộ ằ ể ệ ượ ệ ọ

c a các thành viên trong xã h iủ ộ

- ND đc b u ra đ i bi u c a mình đ tham gia vào ho t đ ng giám sát qúa ầ ạ ể ủ ể ạ ộ

trình ban hành và th c thi PL.ự

- M t khác nó cho phép có th phát huy đc trí tu c a đông đ o các t ng ặ ể ệ ủ ả ầ

l p nhân dân trong xh vào ho t đ ng xdung PL, đ ng th i cũng góp ph n ớ ạ ộ ồ ờ ầ

nâng cao h n ý th c PL c a nhân dân.ơ ứ ủ

- PL dân ch đ m b o công khai cho dân v ph m vi n i dung th i gian ủ ả ả ề ạ ộ ờ

th i đi m đ c công khai đ thông tin v PL đ n v i nhân dân m t cách ờ ể ượ ể ề ế ớ ộ

nhanh nh t.ấ

* PL th t s dân ch :ậ ự ủ

- XD PL: nh t đ nh ph i có s tham gia c a nhân dân, ý chí nhu c u nguy nấ ị ả ự ủ ầ ệ

v ng c a nhân dân ph i đ c th hi n trong PLọ ủ ả ượ ể ệ

+ Tr c ti p: ự ế

 tr c ti p đóng góp ý ki n trong quá trình so n th o vbpl -> ph i cs ự ế ế ạ ả ả

c ch đ nhân dân tham gia -> m r ng hình th c nhân dân tham ơ ế ể ở ộ ứ

gia (tr ng c u dân ý, t ch c b phi u, t n d ng u đi m c a ư ầ ổ ứ ỏ ế ậ ụ ư ể ủ

internet…)

 Ph i có c ch ti p nh n ý ki n, gi i trình ý ki n: ti p thu t t c các ả ơ ế ế ậ ế ả ế ế ấ ả

ý ki n, ý ki n nào ti p thu ý ki n nào không và t i sao l i nh v y. ế ế ế ế ạ ạ ư ậ

Gi i trình ý ki n ph i kèm theo quy k t trách nhi m ả ế ả ế ệ

=> Đ m b o l i ích ng i dânả ả ợ ườ

+ Gián ti p: Thông qua ĐBND, HĐND, … đ i bi u ph i g n dân, l ng nghe ế ạ ể ả ầ ắ

th u hi u trung thành v i dân l ng nghe dân, truy n t i ý ki n t i CQ có ấ ể ớ ắ ề ả ế ớ

th m quy n.ẩ ề

=> Mu n th c hi n đ c đi u đó, vi c dân ch hoá m i hđ ng c a Đ ng ố ự ệ ượ ề ệ ủ ọ ộ ủ ả

và hthong chính tr nh m t p h p đông đ o m i ng i dân m i t ng l p ị ằ ậ ợ ả ọ ườ ọ ầ ớ

tham gia qu n lý cviec NN và XH, đóng góp trí tu v t ch t đ xây d ng ả ệ ậ ấ ể ự

b o v đnc sẽ là quan đi m h t s c đúng đ n v i ph ng châm “dân bi t, ả ệ ể ế ứ ắ ớ ươ ế

dân bàn, dân làm, dân ktra”.

52. Phân tích các y u t quy đ nh b n ch t, n i dung c a phápế ố ị ả ấ ộ ủ

lu t. ậ

- Y u t : c s KT – XH và các đi u ki n t n t i và phát tri n c a nó, ế ố ơ ở ề ệ ồ ạ ể ủ

c th : ụ ể

o Chính sách kinh t (đ n đ ng l i chính tr )ế ế ườ ố ị

o Quan h giai c p, chính sách giai c p, m c đ c a cu c đ u tranh ệ ấ ấ ứ ộ ủ ộ ấ

giai c pấ

o T t ng ch đ o c a th i kỳư ưở ủ ạ ủ ờ

- VD:

Ch nôủ Phong ki nế T s nư ả XHCN

Kinh t QH s n xu t ế ả ấ

chi m h u ế ữ

QH s n xu t ả ấ

là s h u ở ữ

QH s n xu t ả ấ

t b n ch ư ả ủ

QH s n xu t ả ấ

mà đ c ặ

nô l (nô l ệ ệ

thu c s ộ ở

h u t nhân ữ ư

c a ch nô) ủ ủ

c a đ a ch ủ ị ủ

v ru ng đ tề ộ ấ

nghĩa

tr ng là ch ư ế

đ công h u ộ ữ

v t li u sxề ư ệ

Xã h iộ

- Quan h ệ

ng i bóc ườ

l t ng i ộ ườ

tr c ti pự ế

- Giai c p: ấ

ch nô – nô ủ

l ệ

- B t bình ấ

đ ng tuy t ẳ ệ

đ iố

- Quan h ệ

ng i bóc ườ

l t ng i ộ ườ

gián ti p ế

(bóc l t d a ộ ự

trên phát

canh, thu tô)

- Giai c p: ấ

đ a ch – ị ủ

nông dân

- B t bình ấ

đ ngẳ

- Quan h ệ

bóc l t d a ộ ự

trên giá tr ị

th ng dặ ư

- Giai c p: tấ ư

s n – vô s nả ả

- Bình đ ng ẳ

v pháp lýề

Bình đ ng ẳ

v m i m tề ọ ặ

T t ngư ưở

- Đa th n ầ

giáo

- Ng u %

t ngượ

- Qu c giáoố

- Th n ầ

quy nề

- T doự - Công h u ữ

B n ch t PLả ấ

Ch nô có ủ

quy n tuy t ề ệ

đ i v i nô l ,ố ớ ệ

PL ph c v ụ ụ

ch nô ki m ủ ể

soát nô l , ệ

nô l th m ệ ậ

chí không

ph i là ả

ng i.ườ

Ng i có đ aườ ị

v càng cao ị

thì càng có

quy n, PL ề

b o v giai ả ệ

c p th ng trấ ố ị

thông qua

các b lu t ộ ậ

hình s kh t ự ắ

khe.

B o v l i ả ệ ợ

ích và s ự

c m quy n ầ ề

c a giai c p ủ ấ

t s n có tài ư ả

s n trong xã ả

h i, tính GC ộ

che đ y d a ậ ự

trên các

quy n c ề ơ

b n c a con ả ủ

ng i. ườ

Pháp lu t ậ

dân chủ

Giai c p >>> ấ

Giai c p >> ấ

Giai c p > ấ

XH > Giai c pấ

*Các y u t quy đ nh b n ch t:ế ố ị ả ấ

- Tính xã h i: ộ

+ PL là quy t c x s ng x gi ac ng i v i ng i trong đ i s ng, sinh ra ắ ử ự ứ ử ư ườ ớ ườ ờ ố

đ đi u ch nh hành vi con ng i. C ng c , khuy n khích các hành vi có ích ể ề ỉ ườ ủ ố ế

cho c ng đ ng, lo i tr các hvi có h i.ộ ồ ạ ừ ạ

+ Đây là nh ng quy t c t t y u khách quan ph bi n đi n hình. PL xu t ữ ắ ấ ế ổ ế ể ấ

hi n do yêu c u, đòi h i đ i s ng CĐ đ đi u ch nh hành vi, kh c ph c ệ ầ ỏ ờ ố ể ề ỉ ắ ụ

thiên tai, Ctranh…

+PL là bi u t ng n n công lý, công b ng xã h i, b o đ m cho ch th ể ượ ề ằ ộ ả ả ủ ể

ngang quy n, nghĩa v , trách nhi m v i nhau trong nh ng MQH nh t đ nh ề ụ ệ ớ ữ ấ ị

(công c c b n đ t ch c và qu n lý đ i s ng). Đi u ti t theo h ng duyụ ơ ả ể ổ ứ ả ờ ố ề ế ướ

trì -> b o v l i ích chung c a CĐ, XH. PL là công c đi u ti t ĐSXH. C n có ả ệ ợ ủ ụ ề ế ầ

PL duy trì tr t t xã h i.ậ ự ộ

+ Dù QG th i đ i khác nhau nh ng quan đi m gi ng nhau: BV cái t t, tr ngờ ạ ư ể ố ố ừ

tr cái x u.ị ấ

- Tính giai c p:ấ

+ Thu c tính chung c a các ki u PLộ ủ ể

+Giai c p th ng tr chi m u th v m i m t trong XH nên luôn tìm m i ấ ố ị ế ư ế ề ọ ặ ọ

cách đ t ra quy đ nh có l i cho gc mình ặ ị ợ

+ PL th hi n ý chí giai c p c m quy n, th ng tr ghi nh n b o đ m b o ể ệ ấ ầ ề ố ị ậ ả ả ả

v quy n l i ích cho giai c p c m quy n, đi u ti t theo h ng ph c v l i ệ ề ợ ấ ầ ề ề ế ướ ụ ụ ợ

ích giai c p c m quy n.ấ ầ ề

Bi n ý chí gc- ý chí NN- PLế

+PL đi u ch nh Qh gi a các gc, QHXH theo chi u h ng mà gc th ng tr hayề ỉ ữ ề ướ ố ị

L c l ng c m quy n mong mu n => BV l i ích, quy n và đ a vự ượ ầ ề ố ợ ề ị ị

PL ch nô pkien đa ph n quy đ nh th hi n ý chí bv l i ích CN, PK => tính ủ ầ ị ể ệ ợ

giai c p gay g t sâu s c.ấ ắ ắ

53. Phân tích lu n đi m: “ậ ể X h i không th m t ngy thi u  ể  ế

pháp lu tậ ”.

N u t “xã h i” đây đ c b t ngu n t ti ng Latin: “soietas” – nghĩa là ế ừ ộ ở ượ ắ ồ ừ ế

s giao thi p gi a ng i v i ng i ự ệ ữ ườ ớ ườ thì “xã h i loài ng i” đã dành ph n l nộ ườ ầ ớ

th i gian c a mình không có pháp lu t. T m không nói đ n th i kỳ đ đá ờ ủ ậ ạ ế ờ ồ

khi con ng i v n s ng trong hang và không có s phân hóa giai c p, thì ườ % ố ự ấ

th i kỳ sau này, k c trong th i kỳ ch nô-phong ki n, không ph i khi nàoờ ể ả ờ ủ ế ả

xã h i cũng c n đ n PL. ộ ầ ế

Pháp lu t là ậ h th ngệ  nh ngữ quy t c x s chung ắ ử ự do nhà n cướ đ t ra, th a ặ ừ

nh nậ và b o đ m th c hi nả ả ự ệ để đi u ch nh các quan h xã h i ỉ ệ ộ theo m c ụ

đích và đ nh h ng c a nhà n c. Pháp lu t ra đ i cùng s ra đ i c a nhà ị ướ ủ ướ ậ ờ ự ờ ủ

n c, nghĩa là ch khi xã h i b t đ u có s phân hóa giai c p thì m i có PL. ướ ỉ ộ ắ ầ ự ấ ớ

V trí và vai trò c a pháp lu t ph thu c vào hoàn c nh và đi u ki n KT-ị ủ ậ ụ ộ ả ề ệ

XH khác nhau.

VD:

- Th i kỳ PK Vi t Nam, “phép vua thua l làng”, pháp lu t do vua ban ờ ệ ệ ậ

nh ng ph i tr i qua ch ng đ ng dài, đôi khi đi u ki n t nhiên ư ả ả ặ ườ ề ệ ự

h n ch mà pháp lu t c a vua không đ n đ c các làng xã; khi đó, ạ ế ậ ủ ế ượ

h ng c chi m vai trò, v trí quan tr ng trong xã h i làng đó h n ươ ướ ế ị ọ ộ ơ

pháp lu t. ậ

- Th i kỳ PK Trung Qu c, n i tr ng đ c tr h n pháp tr và pháp lu t ờ ố ơ ọ ứ ị ơ ị ậ

ch đ c s d ng d i d ng nh ng b lu t hình s đ x ph t, thì ỉ ượ ử ụ ướ ạ ữ ộ ậ ự ể ử ạ

căn b n, ph i có t i c n x m i c n đ n pháp lu t. ả ả ộ ầ ử ớ ầ ế ậ

Hi n t i, khi ch nghĩa pháp quy n – th ng tôn pháp lu t đ c coi tr ng ệ ạ ủ ề ượ ậ ượ ọ

và đ cao, pháp lu t có v trí, vai trò quan tr ng trong đ i s ng th ng ề ậ ị ọ ờ ố ườ

nh t c a xã h i con ng i nói chung bên c nh nh ng công c đi u ch nh ậ ủ ộ ườ ạ ữ ụ ề ỉ

quan h xã h i khác, do nh ng u th c a pháp lu t: ệ ộ ữ ư ế ủ ậ

- PL có ph m vi tác đ ng r ng l n nh tạ ộ ộ ớ ấ

- PL có tính b t bu c, đ c nhà n c t ch c th c hi n và b o đ m ắ ộ ượ ướ ổ ứ ự ệ ả ả

th c hi n b ng nhi u bi n pháp khác nhau (có th c ng ch )ự ệ ằ ề ệ ể ưỡ ế

- PL có hình th c xác đ nh ch t chẽ nh t ứ ị ặ ấ

- PL d thích ng v i đi u ki n th c t c a đ i s ng xã h iễ ứ ớ ề ệ ự ế ủ ờ ố ộ

Câu nói trên chính là đ kh ng đ nh, xã h i “hi n nay”, “theo mô hình lí ể ẳ ị ộ ệ

t ng” không th nào s ng “m t cách dân ch , công b ng, văn minh” n u ưở ể ố ộ ủ ằ ế

thi u pháp lu t. ế ậ

54. T i sao nhà n c ph i qu n lý xã h i b ng pháp lu t?ạ ướ ả ả ộ ằ ậ

- Nhà n c qu n lý xã h i b ng pháp lu t vì pháp lu t có u th so ướ ả ộ ằ ậ ậ ư ế

v i các công c đi u ch nh quan h xã h i khác:ớ ụ ề ỉ ệ ộ

o PL có ph m vi tác đ ng r ng l n nh t: ạ ộ ộ ớ ấ PL có tính quy ph m ph ạ ổ

bi n v i giá tr b t bu c ph i tôn tr ng và th c hi n đ i v i m i ế ớ ị ắ ộ ả ọ ự ệ ố ớ ọ

cá nhân, t ch c; trên m i lĩnh v c c a cu c s ng; m i đ a ổ ứ ọ ự ủ ộ ố ở ọ ị

ph ng, vùng, mi n trên đ t n c; ươ ề ấ ướ bao trùm toàn b xã h i.ộ ộ

o PL có tính b t bu c, đ c nhà n c t ch c th c hi n và b o đ m ắ ộ ượ ướ ổ ứ ự ệ ả ả

th c hi n b ng nhi u bi n pháp khác nhau (có th c ng ch ): ự ệ ằ ề ệ ể ưỡ ế PL

đ c nhà n c t ch c th c hi n b ng nhi u bi n pháp, yêu c u ượ ướ ổ ứ ự ệ ằ ề ệ ầ

các cá nhân, t ch c trong xã h i b t bu c ph i th c hi n pháp ổ ứ ộ ắ ộ ả ự ệ

lu t nghiêm ch nh. Khi c n có th s d ng bi n pháp c ng ch ậ ỉ ầ ể ử ụ ệ ưỡ ế

ho c tr ng ph t. PL có đ c s c m nh c a nhà n c, c a b máy ặ ừ ạ ượ ứ ạ ủ ướ ủ ộ

chuyên nghi p làm nhi m vu c ng ch . ệ ệ ưỡ ế

o PL có hình th c xác đ nh ch t chẽ nh t: ứ ị ặ ấ Thành văn, các n i dung ộ

đ c quy đ nh theo h th ng rS ràng, c th , không tr u t ng, ượ ị ệ ố ụ ể ừ ượ

không chung chung, có tính th ng nh t trong toàn b các văn b n. ố ấ ộ ả

PL không có “b n sao” cũng không có ph ng án 2. ả ươ

o PL d thích ng v i đi u ki n th c t c a đ i s ng xã h i: ễ ứ ớ ề ệ ự ế ủ ờ ố ộ PL là

hình th c pháp lý c a các quan h KT-XH nên pháp lu t quy đ nh ứ ủ ệ ậ ị

v n đ gì và nh th nào ph thu c vào th c tr ng c a đi u ki n ấ ề ư ế ụ ộ ự ạ ủ ề ệ

KT-XH. Nên PL có th đáp ng k p th i đòi h i c a đ i s ng. ể ứ ị ờ ỏ ủ ờ ố

- Do PL là h th ngệ  nh ngữ quy t c x s chung ắ ử ự do nhà n cướ đ t ra, ặ

th a nh nừ ậ và b o đ m th c hi nả ả ự ệ để đi u ch nh các quan h xã h i ỉ ệ ộ

theo m c đích và đ nh h ng c a nhà n c. Do v y Nhà n c s ụ ị ướ ủ ướ ậ ướ ử

d ng PL đ b o v chính mình, đ ng th i ki m soát nh ng quan h ụ ể ả ệ ồ ờ ể ữ ệ

xã h i theo đ nh h ng mà mình mong mu n. ộ ị ướ ố

55. Phân tích khái ni m ngu n c a pháp lu t. Cho bi t các ệ ồ ủ ậ ế

ph ng th c t o ngu n c a pháp lu t Vi t Nam hi n nay. ươ ứ ạ ồ ủ ậ ệ ệ

- Khái ni m ngu n PL: ệ ồ

Ngu n c a PL nói chung là t t c nh ng căn c đ c các ch th s ồ ủ ấ ả ữ ứ ượ ủ ể ử

d ng làm c s đ xây d ng, gi i thích, th c hi n PL đ áp d ng PL ụ ơ ở ể ự ả ự ệ ể ụ

vào vc gi i quy t các v vc pháp lí x y ra trong th c tả ế ụ ả ự ế

o Trên th c t có 2 lo i ngu n pháp lu t, ngu n n i dung và ự ế ạ ồ ậ ồ ộ

ngu n hình th c. ồ ứ

o Ngu n n i dung là: xu t x , căn nguyên, ch t li u làm nên các ồ ộ ấ ứ ấ ệ

quy đ nh c th c a pháp lu t; tuy nhiên khoa h c pháp lí thì ị ụ ể ủ ậ ọ

ngu n hình th c đ c quan tâm nhi u h n. ồ ứ ượ ề ơ

o Ngu n (ồ h"nh th cứ ) pháp lu t là: t t c các y u t ch a đ ng ậ ấ ả ế ố ứ ự

ho c cung c p căn c pháp lý cho ho t đ ng c a c quan nhà ặ ấ ứ ạ ộ ủ ơ

n c, nhà ch c trách có th m quy n cũng nh các ch th khác ướ ứ ẩ ề ư ủ ể

trong xã h i. ộ

o Các y u t quy t đ nh ngu n pháp lu t: hoàn c nh, đi u ki n ế ố ế ị ồ ậ ả ề ệ

KT-XH.

o Hai lo i ngu n (ạ ồ h"nh th cứ ) pháp lu t: ậ

 Ngu n c b n:ồ ơ ả văn b n quy ph m pháp lu t, t p quán pháp, ả ạ ậ ậ

ti n l phápề ệ

 Ngu n không c b n:ồ ơ ả đ ng l i, chính sách c a l c l ng c mườ ố ủ ự ượ ầ

quy n; các quan đi m, t t ng, h c thuy t pháp lý; các quan ề ể ư ưở ọ ế

ni m, chu n m c đ o đ c xã h i; tín đi u tôn giáo, h p đ ng, ệ ẩ ự ạ ứ ộ ề ợ ồ

quy t c pháp lu t n c ngoài,… (nh ng ngu n không c b n có ắ ậ ướ ữ ồ ơ ả

giá tr b sung, thay th khi trong nh ng TH nh t đ nh các ngu n ị ổ ế ữ ấ ị ồ

c b n không quy đ nh ho c có quy đ nh nh ng khi m khuy t). ơ ả ị ặ ị ư ế ế

- Ph ng th c t o ngu n PL hi n nay:ươ ứ ạ ồ ệ

o Nhà n c ướ th a nh n ừ ậ m t t p quán thành t p quán pháp (ch p ộ ậ ậ ấ

nh n t p quán, khuy n khích x s theo t p quán, đ a quy n ậ ậ ế ử ự ậ ư ề

l c nhà n c vào trong t p quán) thông qua quá trình l p phápự ướ ậ ậ

ho c t pháp. ặ ư

o Nhà n c ướ th a nh n, phát tri nừ ậ ể nh ng l p lu n, nh n đ nh, ữ ậ ậ ậ ị

phán quy t đi n hình, m u m c, khách quan, công b ng thành ế ể % ự ằ

khuôn m u chung đ gi i quy t các v vi c có tính ch t t ng% ể ả ế ụ ệ ấ ươ

t - án l . ự ệ

o Nhà n c ướ ban hành các văn b n quy ph m pháp lu t. ả ạ ậ

o Nhà n c “ướ n i lu t hóaộ ậ ” các đi u c qu c t thông qua ề ướ ố ế kí k tế .

Tham kh o thêm c a cô H iả ủ ồ

Đ ng l i, chính sách c a Đ ngườ ố ủ ả

Đ ng l i, chính sách c a Đ ng đ c coi là ngu n n i dung c a pháp lu t ườ ố ủ ả ượ ồ ộ ủ ậ

b i vì chúng đ nh ra m c tiêu, ph ng h ng phát tri n kinh t – xã h i ở ị ụ ươ ướ ể ế ộ

c a đ t n c trong m t giai đo n nh t đ nh cũng nh nh ng ph ng ủ ấ ướ ộ ạ ấ ị ư ữ ươ

pháp, cách th c c b n đ th c hi n nh ng m c tiêu, ph ng h ng này. ứ ơ ả ể ự ệ ữ ụ ươ ướ

Và nh ng m c tiêu, ph ng h ng, ph ng pháp và cách th c đó sẽ đ c ữ ụ ươ ướ ươ ứ ượ

Nhà n c th ch hoá thành pháp lu t và t ch c th c hi n trong th c t . ướ ể ế ậ ổ ứ ự ệ ự ế

N i dung các quy đ nh trong các văn b n quy ph m pháp lu t (VBQPPL), ộ ị ả ạ ậ

t Hi n pháp, lu t cho đ n các văn b n d i lu t đ u ph i phù h p, khôngừ ế ậ ế ả ướ ậ ề ả ợ

đ c trái v i đ ng l i, chính sách c a Đ ng. ượ ớ ườ ố ủ ả

Nhu c u qu n lý kinh t – xã h i c a đ t n cầ ả ế ộ ủ ấ ướ

Đây cũng là m t trong nh ng ngu n n i dung quan tr ng c a pháp lu t, ộ ữ ồ ộ ọ ủ ậ

m t trong nh ng c s đ xây d ng, ban hành pháp lu t. Đ t ch c, qu n ộ ữ ơ ở ể ự ậ ể ổ ứ ả

lý và đi u hành n n kinh t th tr ng theo đ nh h ng xãề ề ế ị ườ ị ướ ?h i ch ộ ủ

nghĩa,?Nhà n cướ ?ph i ban hành các quy đ nh pháp lu t c th nh m xây ả ị ậ ụ ể ằ

d ng đ ng b các lo i th tr ng (th tr ng lao đ ng, th tr ng hàng ự ồ ộ ạ ị ườ ị ườ ộ ị ườ

hoá, th tr ng b t đ ng s n, th tr ng tài chính…); c th hoá các chính ị ườ ấ ộ ả ị ườ ụ ể

sách tài chính, thu , ti n t , giá c , đ u t , thu nh p…; s p x p, c c u l i ế ề ệ ả ầ ư ậ ắ ế ơ ấ ạ

các ngành kinh t , đi u ch nh các quan h kinh t theo chi u h ng mà ế ề ỉ ệ ế ề ướ

Nhà n c mong mu n, chi u h ng v a thúc đ y s tăng tr ng, v a b o ướ ố ề ướ ừ ẩ ự ưở ừ ả

đ m s cân đ i và n đ nh c a n n kinh t – xã h i.ả ự ố ổ ị ủ ề ế ộ

Các t t ng, h c thuy t pháp lýư ưở ọ ế K

Các t t ng, h c thuy t pháp lý cũng có th tr thành ngu n n i dung ư ưở ọ ế ể ở ồ ộ

c a pháp lu t. Ch ng h n, theo Đi u 2 c a Hi n pháp hi n hành c a n c ủ ậ ẳ ạ ề ủ ế ệ ủ ướ

ta thì, “Nhà n c C ng hoà xã h i ch nghĩa Vi t Nam là Nhà n c pháp ướ ộ ộ ủ ệ ướ

quy n xã h i ch nghĩa c a nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. T t c ề ộ ủ ủ ấ ả

quy n l c nhà n c thu c v nhân dân mà n n t ng là liên minh gi a giai ề ự ướ ộ ề ề ả ữ

c p công nhân v i giai c p nông dân và đ i ngũ trí th c. Quy n l c nhà ấ ớ ấ ộ ứ ề ự

n c là th ng nh t, có s phân công và ph i h p gi a các c quan nhà ướ ố ấ ự ố ợ ữ ơ

n c trong vi c th c hi n các quy n l p pháp, hành pháp, t pháp”.ướ ệ ự ệ ề ậ ư

Quy đ nh này c a Hi n pháp đ c xây d ng trên c s s k th a t ị ủ ế ượ ự ơ ở ự ế ừ ư

t ng c a ch nghĩa Mác – Lênin, t t ng H Chí Minh v nhà n c và ưở ủ ủ ư ưở ồ ề ướ

pháp lu t; t t ng ch quy n nhân dân; t t ng nhà n c pháp quy n ậ ư ưở ủ ề ư ưở ướ ề

và ti p nh n các y u t h p lý c a h c thuy t phân chia quy n l c nhà ế ậ ế ố ợ ủ ọ ế ề ự

n c.ướ

2. Các lo i ngu n h n h pạ ồ ỗ ợ

Bên c nh các ngu n n i dung k trên, còn có các ngu n v a là ngu n n i ạ ồ ộ ể ồ ừ ồ ộ

dung, v a là ngu nừ ồ ?hình th c c aứ ủ ?pháp lu tậ . Đó?là các ngu n c b n sau:ồ ơ ả

Các nguyên t c chung c a pháp lu tắ ủ ậ

Đây là nh ng nguyên lý, nh ng t t ng c b n làm c s cho toàn b quá ữ ữ ư ưở ơ ả ơ ở ộ

trình xây d ng và th c hi n pháp lu t trong th c t . Có nh ng nguyên t c ự ự ệ ậ ự ế ữ ắ

ch là ngu n n i dung c a pháp lu t. Ch ng h n, theo Đi u 8 c a B lu t ỉ ồ ộ ủ ậ ẳ ạ ề ủ ộ ậ

Hình s năm 1999 thì, “t i ph m là hành vi nguy hi m cho xã h i đ c quyự ộ ạ ể ộ ượ

đ nh trong B lu t Hình s …”. Quy đ nh này xu t phát t m t nguyên t c ị ộ ậ ự ị ấ ừ ộ ắ

chung c a pháp lu t là không ai b coi là có t i n u t i đó không đ c quy ủ ậ ị ộ ế ộ ượ

đ nh trong lu t hình. Ho c quy đ nh c a Đi u 130 c a Hi n pháp năm ị ậ ặ ị ủ ề ủ ế

1992 r ng, “khi xét x , th m phán và h i th m đ c l p và ch tuân theo ằ ử ẩ ộ ẩ ộ ậ ỉ

pháp lu t” là xu t phát t nguyên t c b o đ m tính đ c l p c a toà án.ậ ấ ừ ắ ả ả ộ ậ ủ

Song, có nh ng nguyên t c v a là ngu n n i dung, v a là ngu n hình th c ữ ắ ừ ồ ộ ừ ồ ứ

c a pháp lu t. Ví d , nguyên t c nhân đ o xã h i ch nghĩa. Nguyên t c ủ ậ ụ ắ ạ ộ ủ ắ

này đ c coi là ngu n n i dung c a pháp lu t vì các quy đ nh c a pháp ượ ồ ộ ủ ậ ị ủ

lu t trong nhi u lĩnh v c đ c ban hành ra nh m th c hi n các chính sáchậ ề ự ượ ằ ự ệ

xã h i c a Nhà n c ph c v cho s phát tri n t do, toàn di n c a m i cáộ ủ ướ ụ ụ ự ể ự ệ ủ ỗ

nhân, b o đ m công b ng xã h i, xoá đói, gi m nghèo… V i t cách là ả ả ằ ộ ả ớ ư

ngu n hình th c c a pháp lu t, nguyên t c này đòi h i khi xác đ nh m c ồ ứ ủ ậ ắ ỏ ị ứ

b i th ng thi t h i x y ra trong th c t ph i tuỳ t ng tr ng h p c th ồ ườ ệ ạ ả ự ế ả ừ ườ ợ ụ ể

c a n n nhân và c a ng i gây thi t h i, có tr ng h p ch yêu c u b i ủ ạ ủ ườ ệ ạ ườ ợ ỉ ầ ồ

th ng nh ng thi t h i tr c ti p; song, có tr ng h p l i ph i yêu c u b iườ ữ ệ ạ ự ế ườ ợ ạ ả ầ ồ

th ng c nh ng thi t h i tr c ti p l n nh ng thi t h i gián ti p.ườ ả ữ ệ ạ ự ế % ữ ệ ạ ế

Văn b n quy ph m pháp lu tả ạ ậ

Đây là lo i ngu n hình th c ch y u, c b n và quan tr ng nh t c a pháp ạ ồ ứ ủ ế ơ ả ọ ấ ủ

lu t, b i lẽ, các c quan nhà n c Vi t Nam khi gi i quy t các v vi c ậ ở ơ ướ ở ệ ả ế ụ ệ

pháp lý th c t thu c th m quy n c a mình đ u ch y u d a vào các ự ế ộ ẩ ề ủ ề ủ ế ự

VBQPPL. VBQPPL là văn b n do các c quan nhà n c có th m quy n ban ả ơ ướ ẩ ề

hành theo th t c, trình t lu t đ nh, trong đó có quy t c x s chung đ củ ụ ự ậ ị ắ ử ự ượ

Nhà n c b o đ m th c hi n, nh m đi u ch nh các quan h xã h i theo ướ ả ả ự ệ ằ ề ỉ ệ ộ

đ nh h ng xã h i ch nghĩa.ị ướ ộ ủ

VBQPPL n c ta bao g m nhi u lo i v i giá tr pháp lý cao, th p khác ở ướ ồ ề ạ ớ ị ấ

nhau. Đ ng đ u thang b c giá tr pháp lý trong h th ng VBQPPL là Hi n ứ ầ ậ ị ệ ố ế

pháp, đ o lu t g c, lu t c b n c a Nhà n c. Ti p đó là các đ o lu t và ạ ậ ố ậ ơ ả ủ ướ ế ạ ậ

các ngh quy t c a Qu c h i; pháp l nh, ngh quy t c a U ban Th ng ị ế ủ ố ộ ệ ị ế ủ ỷ ườ

v Qu c h i,…ụ ố ộ

VBQPPL đ c hình thành do k t qu c a ho t đ ng xây d ng pháp lu t, ượ ế ả ủ ạ ộ ự ậ

th hi n trí tu c a t p th nên tính khoa h c t ng đ i cao. Các quy đ nh ể ệ ệ ủ ậ ể ọ ươ ố ị

c a nó đ c trình bày thành văn nên th ng rS ràng, c th , b o đ m có ủ ượ ườ ụ ể ả ả

th đ c hi u và đ c th c hi n th ng nh t ph m vi r ng; nh v y, nó ể ượ ể ượ ự ệ ố ấ ở ạ ộ ờ ậ

t o đi u ki n thu n l i cho vi c đáp ng các yêu c u c b n c a nguyên ạ ề ệ ậ ợ ệ ứ ầ ơ ả ủ

t c pháp ch . H n n a, VBQPPL cũng có th đáp ng đ c k p th i các yêuắ ế ơ ữ ể ứ ượ ị ờ

c a cu c s ng nên nó đ c coi là lo i ngu n hình th c c b n, ch y u và ủ ộ ố ượ ạ ồ ứ ơ ả ủ ế

quan tr ng nh t c a pháp lu t n c ta hi n nay. Tuy nhiên, VBQPPL ọ ấ ủ ậ ướ ệ

không ph i là lo i ngu n hình th c duy nh t c a pháp lu t b i VBQPPL ả ạ ồ ứ ấ ủ ậ ở

v n có nh ng đi m h n ch nh t đ nh c n đ c kh c ph c nh : các quy % ữ ể ạ ế ấ ị ầ ượ ắ ụ ư

đ nh c a nó th ng mang tính khái quát cao nên nhi u khi không d ki n ị ủ ườ ề ự ế

đ c h t các tình hu ng, đi u ki n, hoàn c nh có th x y ra trong cu c ượ ế ố ề ệ ả ể ả ộ

s ng đ đi u ch nh, vì th có th d n đ n tình tr ng thi u pháp lu t ho c ố ể ề ỉ ế ể % ế ạ ế ậ ặ

t o ra nh ng l h ng, kho ng tr ng trong pháp lu t. VBQPPL có tính n ạ ữ ỗ ổ ả ố ậ ổ

đ nh t ng đ i cao nên nhi u khi kém linh ho t h n các ngu n khác. Quy ị ươ ố ề ạ ơ ồ

trình xây d ng và ban hành VBQPPL cũng lâu dài và t n kém h n m t s ự ố ơ ộ ố

ngu n khác.ồ

VBQPPL không ch là ngu n hình th c mà còn có th là ngu n n i dung ỉ ồ ứ ể ồ ộ

c a pháp lu t, b i, n u xét v n i dung thì các quy đ nh trong các văn b n ủ ậ ở ế ề ộ ị ả

có giá tr pháp lý cao h n l i có th tr thành ngu n n i dung cho các văn ị ơ ạ ể ở ồ ộ

b n có giá tr pháp lý th p h n. Ch ng h n, các quy đ nh c a Hi n pháp là ả ị ấ ơ ẳ ạ ị ủ ế

ngu n n i dung c a t t c các VBQPPL khác vì các quy đ nh trong các văn ồ ộ ủ ấ ả ị

b n y đ c xây d ng, ban hành d a trên c s các quy đ nh c a Hi n ả ấ ượ ự ự ơ ở ị ủ ế

pháp, trong nhi u tr ng h p là s c th hoá, chi ti t hoá nh m th c ề ườ ợ ự ụ ể ế ằ ự

hi n Hi n pháp trong th c t … Ho c m t đ o lu t nào đó có th tr thànhệ ế ự ế ặ ộ ạ ậ ể ở

ngu n n i dung cho các ngh đ nh h ng d n thi hành nó.ồ ộ ị ị ướ %

Các đi u c qu c tề ướ ố ế

“Theo cách ti p c n c a Công c Viên 1969 v Lu t Đi u c qu c t ký ế ậ ủ ướ ề ậ ề ướ ố ế

k t gi a các qu c gia và các quy đ nh c a lu t qu c t hi n hành thì đi u ế ữ ố ị ủ ậ ố ế ệ ề

c qu c t đ c xác đ nh là tho thu n qu c t đ c ký k t b ng văn ướ ố ế ượ ị ả ậ ố ế ượ ế ằ

b n gi a các qu c gia và các ch th lu t qu c t và đ c lu t qu c t ả ữ ố ủ ể ậ ố ế ượ ậ ố ế

đi u ch nh, không ph thu c vào vi c tho thu n đó đ c ghi nh n trong ề ỉ ụ ộ ệ ả ậ ượ ậ

m t văn ki n duy nh t hay hai ho c nhi u văn ki n có quan h v i nhau, ộ ệ ấ ặ ề ệ ệ ớ

cũng nh không ph thu c vào tên g i c th c a nh ng văn ki n đó”[4]. ư ụ ộ ọ ụ ể ủ ữ ệ

Nói chung, các đi u c qu c t do Vi t Nam ký k t, phê chu n ho c gia ề ướ ố ế ệ ế ẩ ặ

nh p th c t v a là ngu n n i dung, v a là ngu n hình th c c a pháp lu tậ ự ế ừ ồ ộ ừ ồ ứ ủ ậ

n c ta. Nó là ngu n n i dung trong tr ng h p các quy đ nh c a nó đ c ướ ồ ộ ườ ợ ị ủ ượ

chuy n hóa thành các quy đ nh trongể ị ?các VBQPPL. Ví d , vi c chúng ta gia ụ ệ

nh p Công c v xóa b m i hình th c phân bi t đ i x v i ph n ậ ướ ề ỏ ọ ứ ệ ố ử ớ ụ ữ

(CEDAW) đã d n% ?đ n vi c ban hành Lu t Bình đ ng gi i trong đó có nhi uế ệ ậ ẳ ớ ề

n i dung là s c th hóa các quy đ nh c a Công c này. Nhi u quy đ nh ộ ự ụ ể ị ủ ướ ề ị

c a các đi u c qu c t khác đã đ c chuy n hóa thành các quy đ nh ủ ề ướ ố ế ượ ể ị

trong các đ o lu t c a Vi t Nam, nh t là khi chúng ta đã gia nh p WTO.ạ ậ ủ ệ ấ ậ

Đi u c qu c t tr thành ngu n hình th c c a pháp lu t trong tr ng ề ướ ố ế ở ồ ứ ủ ậ ườ

h p nó đ c áp d ng tr c ti p toàn b ho c m t ph n vào vi c gi i quy tợ ượ ụ ự ế ộ ặ ộ ầ ệ ả ế

các v vi c x y ra trong th c t . Vi c áp d ng này đã đ c th a nh n ụ ệ ả ự ế ệ ụ ượ ừ ậ

trong Lu t Ký k t, gia nh p và th c hi n đi u c qu c t năm 2005 c a ậ ế ậ ự ệ ề ướ ố ế ủ

n c ta.ướ

Nói chung, trong lĩnh v c lu t qu c t thì đi u c qu c t là ngu n c ự ậ ố ế ề ướ ố ế ồ ơ

b n, ch y u và quan tr ng nh t. Còn đ i v i pháp lu t qu c gia, vai trò ả ủ ế ọ ấ ố ớ ậ ố

c a đi u c qu c t ngày càng quan tr ng và có v th ngày càng cao h n,ủ ề ướ ố ế ọ ị ế ơ

nh t là trong xu th toàn c u hóa hi n nay. Đi u đó đ c th hi n rS ấ ế ầ ệ ề ượ ể ệ

trong các quy đ nh đ c nêu trong nhi u VBQPPL hi n hành c a n c ta ị ượ ề ệ ủ ướ

là: “Trong tr ng h p đi u c qu c t mà CHXHCN Vi t Nam ký k t ho cườ ợ ề ướ ố ế ệ ế ặ

gia nh p có quy đ nh khác v i quy đ nh c a văn b n này thì tuân theo các ậ ị ớ ị ủ ả

quy đ nh c a đi u c qu c t đó”.ị ủ ề ướ ố ế

Phong t c t p quánụ ậ

Có nhi u quan ni m khác nhau v phong t c t p quán, song d i góc đ ề ệ ề ụ ậ ướ ộ

coi nó là m t d ng quy ph m xã h i thì có th hi u phong t c t p quán là ộ ạ ạ ộ ể ể ụ ậ

nh ng cách ng x hay nh ng thói quen ng x ho c nh ng quy t c x s ữ ứ ử ữ ứ ử ặ ữ ắ ử ự

chung đ c hình thành m t cách t phát trong m t c ng đ ng dân c nh tượ ộ ự ộ ộ ồ ư ấ

đ nh, đ c b o đ m th c hi n b ng thói quen, b ng s c thuy t ph c c a ị ượ ả ả ự ệ ằ ằ ứ ế ụ ủ

chúng, b ng d lu n xã h i và có th b ng c m t s bi n pháp c ng chằ ư ậ ộ ể ằ ả ộ ố ệ ưỡ ế

phi nhà n c.ướ

Theo T đi n Black’s Law thì t p quán (custom) là “th c t mà b ng s ừ ể ậ ự ế ằ ự

th a nh n chung và lâu dài đ i v i nó, thói quen không thay đ i đã tr ừ ậ ố ớ ổ ở

thành có hi u l c nh pháp lu t”[5]. Sau đó, T đi n này đ c p đ n m t ệ ự ư ậ ừ ể ề ậ ế ộ

s lo i t p quán nh : t p quán thông th ng là m t t p quán ch đ c ố ạ ậ ư ậ ườ ộ ậ ỉ ượ

th c hi n tr c ti p thông qua s môi gi i c a các s tho thu n đ nó ự ệ ự ế ự ớ ủ ự ả ậ ể

đ c ch p nh n và đ c làm theo trong tr ng h p cá bi t c a cá nhân ượ ấ ậ ượ ườ ợ ệ ủ

nh là pháp lu t thông th ng gi a các bên trong nh ng tho thu n này – ư ậ ườ ữ ữ ả ậ

cũng còn đ c g i là phong t c; t p quán chung có hai nghĩa, m t là m t ượ ọ ụ ậ ộ ộ

t p quán th nh hành kh p đ t n c và t o nên m t trong các ngu n c a ậ ị ắ ấ ướ ạ ộ ồ ủ

pháp lu t c a đ t n c, hai là m t t p quán mà đ c công nh n và tuân ậ ủ ấ ướ ộ ậ ượ ậ

theo trong th ng m i; t p quán pháp lu t là t p quán đ c th c hi n ươ ạ ậ ậ ậ ượ ự ệ

nh là m t quy đ nh b t bu c c a pháp lu t, không ph thu c vào m t ư ộ ị ắ ộ ủ ậ ụ ộ ộ

tho thu n nào c a các ch th liên quan đ n nó – th ng là s thu h p ả ậ ủ ủ ể ế ườ ự ẹ

c a t p quán; t p quán đ a ph ng là t p quán ch th nh hành m t s ủ ậ ậ ị ươ ậ ỉ ị ở ộ ố

đ a ph ng nh t đ nh nh là m t thành ph ho c m t t nh và t o thành ị ươ ấ ị ư ộ ố ặ ộ ỉ ạ

ngu n c a pháp lu t ch trong đ a ph ng đó – cũng còn đ c g i là t p ồ ủ ậ ỉ ị ươ ượ ọ ậ

quán đ c bi t, t p quán riêng bi t. T đi n này còn đ c p đ n c m t ặ ệ ậ ệ ừ ể ề ậ ế ụ ừ

t p quán và phong t c (custom and usage) và gi i thích đó là nh ng quy ậ ụ ả ữ

đ nh, nh ng th c ti n chung đã đ c công chúng công nh n thông qua thóiị ữ ự ễ ượ ậ

quen không thay đ i và thói quen chung.ổ

Theo quan ni m trên thì t t c các lo i t p quán nh t p quán thông ệ ấ ả ạ ậ ư ậ

th ng, t p quán chung, t p quán pháp lu t và t p quán đ a ph ng đ u ườ ậ ậ ậ ậ ị ươ ề

có th tr thành ngu n c a pháp lu t.ể ở ồ ủ ậ

Phong t c t p quán v a có th là ngu n n i dung, v a có th là ngu n ụ ậ ừ ể ồ ộ ừ ể ồ

hình th c c a pháp lu t. Nh ng phong t c t p quán ti n b , t t đ p, phù ứ ủ ậ ữ ụ ậ ế ộ ố ẹ

h p v i ý chí c a Nhà n c, đ c Nhà n c th a nh n sẽ tr thành ngu n ợ ớ ủ ướ ượ ướ ừ ậ ở ồ

n i dung c a pháp lu t. Ví d , vi c Nhà n c th a nh n phong t c ăn T t ộ ủ ậ ụ ệ ướ ừ ậ ụ ế

Nguyên đán, phong t c Gi t Hùng V ng ngày 10 tháng 3 âm l ch đã d n ụ ỗ ổ ươ ị %

đ n quy đ nh cho phép ng i lao đ ng, cán b , công ch c, h c sinh, sinh ế ị ườ ộ ộ ứ ọ

viên… đ c ngh làm vi c, h c t p trong nh ng ngày này.ượ ỉ ệ ọ ậ ữ

Ngoài ra, trong m t s lĩnh v c, các quy t c và quan ni m đ o đ c chính ộ ố ự ắ ệ ạ ứ

th ng, các truy n th ng t t đ p c a dân t c cũng có th tr thành ngu n ố ề ố ố ẹ ủ ộ ể ở ồ

n i dung c a pháp lu t. Các quy đ nh v quy n, nghĩa v c a cha m và ộ ủ ậ ị ề ề ụ ủ ẹ

con cái, c a ông bà và các cháu, c a v và ch ng, c a các thành viên khác ủ ủ ợ ồ ủ

trong gia đình v i nhau trong pháp lu t hôn nhân và gia đình là s th ch ớ ậ ự ể ế

hóa các quan ni m đ o đ c truy n th ng, là s th a nh n các quy t c đ o ệ ạ ứ ề ố ự ừ ậ ắ ạ

đ c th nh hành trong xã h i;…ứ ị ộ

Ng c l i, có nh ng phong t c t p quán c h , l c h u, ph n ti n b ượ ạ ữ ụ ậ ổ ủ ạ ậ ả ế ộ

khi n Nhà n c ban hành VBQPPL nh m xóa b , lo i tr d n chúng kh i ế ướ ằ ỏ ạ ừ ầ ỏ

đ i s ng xã h i. Ví d , s t n t i c a phong t c đ t pháo gây lãng phí ti n ờ ố ộ ụ ự ồ ạ ủ ụ ố ề

b c, tai n n th ng tâm d n đ n vi c Nhà n c ban hành quy đ nh c m ạ ạ ươ % ế ệ ướ ị ấ

s n xu t và đ t pháo đ lo i tr phong t c này.ả ấ ố ể ạ ừ ụ

?? Phong t c t p quán là ngu n hình th c c a pháp lu t trong nh ng ụ ậ ồ ứ ủ ậ ữ

tr ng h p nó đ c áp d ng vào vi c gi i quy t các v vi c x y ra trong ườ ợ ượ ụ ệ ả ế ụ ệ ả

th c t . Vi c th a nh n phong t c t p quán là ngu n hình th c c a pháp ự ế ệ ừ ậ ụ ậ ồ ứ ủ

lu t đã đ c th hi n c th trong m t s đ o lu t c a n c ta. Ví d , ậ ượ ể ệ ụ ể ộ ố ạ ậ ủ ướ ụ

Đi u 3 B lu t Dân s năm 2005 quy đ nh: “Trong tr ng h p pháp lu t ề ộ ậ ự ị ườ ợ ậ

không quy đ nh và các bên không có tho thu n thì có th áp d ng t p ị ả ậ ể ụ ậ

quán;… T p quán… không đ c trái v i nh ng nguyên t c quy đ nh trong ậ ượ ớ ữ ắ ị

B lu t này”; ho c theo Đi u 6 Lu t Hôn nhân và gia đình năm 2000 thì, ộ ậ ặ ề ậ

“trong quan h hôn nhân và gia đình, nh ng phong t c, t p quán th hi n ệ ữ ụ ậ ể ệ

b n s c c a m i dân t c mà không trái v i nh ng nguyên t c quy đ nh t i ả ắ ủ ỗ ộ ớ ữ ắ ị ạ

Lu t này thì đ c tôn tr ng và phát huy”.ậ ượ ọ

Trong lo i ngu n này còn bao g m c các t p quán qu c t đã đ c th a ạ ồ ồ ả ậ ố ế ượ ừ

nh n và áp d ng t i Vi t Nam nh các t p quán th ng m i qu c t .ậ ụ ạ ệ ư ậ ươ ạ ố ế

Nói chung, phong t c t p quán ch đ c coi là ngu n th y u c a pháp ụ ậ ỉ ượ ồ ứ ế ủ

lu t Vi t Nam b i các quy đ nh c a nó ch y u t n t i d i d ng b t ậ ệ ở ị ủ ủ ế ồ ạ ướ ạ ấ

thành văn nên th ng ch đ c hi u m t cách c l , thi u rS ràng, c ườ ỉ ượ ể ộ ướ ệ ế ụ

th , khó b o đ m cho vi c hi u và áp d ng th ng nh t trong ph m vi ể ả ả ệ ể ụ ố ấ ạ

r ng. Song, u đi m c a phong t c t p quán là hình thành t th c ti n ộ ư ể ủ ụ ậ ừ ự ễ

cu c s ng, t nh ng thói quen ng x hàng ngày nên r t g n gũi v i nhân ộ ố ừ ữ ứ ử ấ ầ ớ

dân và th ng đ c nhân dân t giác th c hi n. Vì v y, phong t c t p ườ ượ ự ự ệ ậ ụ ậ

quán có th góp ph n b sung cho ch thi u c a pháp lu t, kh c ph c ể ầ ổ ỗ ế ủ ậ ắ ụ

nh ng l h ng c a pháp lu t nên c n đ c ti p t c s d ng cùng v i các ữ ỗ ổ ủ ậ ầ ượ ế ụ ử ụ ớ

VBQPPL. Đi u c n thi t hi n nay là ph i có hình th c xác đ nh c th ề ầ ế ệ ả ứ ị ụ ể

nh ng t p quán đ c Nhà n c th a nh n đ b o đ m cho vi c áp d ng ữ ậ ượ ướ ừ ậ ể ả ả ệ ụ

pháp lu t đ c th ng nh t và b o đ m công b ng xã h i.ậ ượ ố ấ ả ả ằ ộ

Trên đây là các lo i ngu n đã đ c chính th c th a nh n trong pháp lu t ạ ồ ượ ứ ừ ậ ậ

và trong th c t n c ta. Ngoài ra, Ngh quy t s 48-NQ/TW ngày ự ế ở ướ ị ế ố

24/5/2005 c a B Chính tr v chi n l c xây d ng và hoàn thi n h ủ ộ ị ề ế ượ ự ệ ệ

th ng pháp lu t Vi t Nam đ n năm 2010, đ nh h ng đ n năm 2020 còn ố ậ ệ ế ị ướ ế

nêu “nghiên c u v kh năng khai thác, s d ng án l ,… và quy t c c a các ứ ề ả ử ụ ệ ắ ủ

hi p h i ngh nghi p, góp ph n b sung và hoàn thi n pháp lu t”. Theo ệ ộ ề ệ ầ ổ ệ ậ

tinh th n c a Ngh quy t này, thì trong t ng lai, pháp lu t Vi t Nam có ầ ủ ị ế ươ ậ ệ

th có thêm hai ngu n sau:ể ồ

Án l hay các quy t đ nh, b n án c aệ ế ị ả ủ Ktòa án

Theo T đi n Black’s Law thì, án l (precedent) có hai nghĩa:ừ ể ệ

“M t là s làm lu t b i toà án trong vi c nh n th c và áp d ng nh ng quy ộ ự ậ ở ệ ậ ứ ụ ữ

đ nh m i trong khi thi hành công lý. Hai là m t v vi c đã đ c quy t đ nh ị ớ ộ ụ ệ ượ ế ị

mà cung c p c s đ quy t đ nh cho nh ng v vi c sau liên quan đ n các ấ ơ ở ể ế ị ữ ụ ệ ế

s ki n ho c v n đ t ng t .ự ệ ặ ấ ề ươ ự

Trong pháp lu t, án l là m t v vi c đã đ c xét x ho c quy t đ nh c a ậ ệ ộ ụ ệ ượ ử ặ ế ị ủ

toà án đ c xem nh s cung c p quy đ nh ho c quy n l c cho quy t đ nhượ ư ự ấ ị ặ ề ự ế ị

c a m t v vi c gi ng ho c t ng t x y ra v sau, ho c cho m t v n đ ủ ộ ụ ệ ố ặ ươ ự ả ề ặ ộ ấ ề

t ng t c a pháp lu t, ho c khi n u các s ki n là khác nhau thì nguyên ươ ự ủ ậ ặ ế ự ệ

t c chi ph i v vi c đ u tiên có th áp d ng đ c cho các s ki n khác ắ ố ụ ệ ầ ể ụ ượ ự ệ

nhau chút ít.

M t án l là m t quy t đ nh c a toà án ch a đ ng trong nó m t nguyên ộ ệ ộ ế ị ủ ứ ự ộ

t c. Nguyên lý c b n gi ng nh m u mà ph n có căn c đích xác c a nó ắ ơ ả ố ư % ầ ứ ủ

th ng đ c g i là nguyên t c pháp lý cho m t phán quy t trong m t ườ ượ ọ ắ ộ ế ộ

tr ng h p c th . M t quy t đ nh c th là b t bu c đ i v i các bên, ườ ợ ụ ể ộ ế ị ụ ể ắ ộ ố ớ

nh ng nó là b n tóm t t c a nguyên t c pháp lý cho m t phán quy t trong ư ả ắ ủ ắ ộ ế

m t tr ng h p c th mà ch có nó có hi u l c pháp lu t.ộ ườ ợ ụ ể ỉ ệ ự ậ

Cũng có th nói m t cách khái quát là, m t v vi c tr thành án l vì quy ể ộ ộ ụ ệ ở ệ

đ nh chung nh v y là c n thi t đ i v i quy t đ nh th c t có th đ c ị ư ậ ầ ế ố ớ ế ị ự ế ể ượ

đ a ra là s bi n d ng trong nh ng tr ng h p ph .ư ự ế ạ ữ ườ ợ ụ

Th ng cũng có th ch p nh n, tôn tr ng m t án l không ph i b i nó baoườ ể ấ ậ ọ ộ ệ ả ở

quát m t logic n đ nh mà b i t các ph n c a nó có th n y sinh ra ý ộ ổ ị ở ừ ầ ủ ể ả

t ng v m u m i c a quy t đ nh”[6].ưở ề % ớ ủ ế ị

T đi n này còn gi i thích: án l b t bu c là án l mà toà án b t bu c ph i ừ ể ả ệ ắ ộ ệ ắ ộ ả

tuân theo, ví d , toà án c p th p h n b gi i h n b i m t cách áp d ng c a ụ ấ ấ ơ ị ớ ạ ở ộ ụ ủ

m t toà án c p cao h n trong m t v xét x t ng t . Án l đ gi i thích làộ ấ ơ ộ ụ ử ươ ự ệ ể ả

án l ch có th đ c áp d ng cho m t quy đ nh pháp lu t hi n đã có r i. ệ ỉ ể ượ ụ ộ ị ậ ệ ồ

Án l g c là án l t o ra và áp d ng m t quy đ nh m i c a pháp lu t. Án l ệ ố ệ ạ ụ ộ ị ớ ủ ậ ệ

có s c thuy t ph c là m t án l mà toà án có th ho c là tuân theo ho c là ứ ế ụ ộ ệ ể ặ ặ

t ch i, nh ng đi u kho n c a nó ph i đ c tôn tr ng và cân nh c c n ừ ố ư ề ả ủ ả ượ ọ ắ ẩ

th n.ậ

T quan ni m trên, có th hi u án l là quy t đ nh ho c l p lu n, nguyên ừ ệ ể ể ệ ế ị ặ ậ ậ

t c ho c s gi i thích pháp lu t do toà án đ a ra khi gi i quy t m t v ắ ặ ự ả ậ ư ả ế ộ ụ

vi c c th đ c nhà n c th a nh n làm m u ho c làm c s đ toà án ệ ụ ể ượ ướ ừ ậ % ặ ơ ở ể

d a vào đó đ a ra quy t đ nh ho c l p lu n đ gi i quy t v vi c khác ự ư ế ị ặ ậ ậ ể ả ế ụ ệ

x y ra v sau có n i dung ho c tình ti t t ng t . Án l đ c coi là ngu n ả ề ộ ặ ế ươ ự ệ ượ ồ

c a pháp lu t cũng bao g m nhi u lo i nh : án l b t bu c, án l đ gi i ủ ậ ồ ề ạ ư ệ ắ ộ ệ ể ả

thích, án l g c.ệ ố

Án l là lo i ngu n r t quan tr ng c a pháp lu t các n c thu c h ệ ạ ồ ấ ọ ủ ậ ở ướ ộ ệ

th ng thông lu t. Nó có m t s u đi m sau: đ c p đ n các v vi c đã ố ậ ộ ố ư ể ề ậ ế ụ ệ

x y ra trong th c t mà không ph i là nh ng gi thuy t có tính lý lu n v ả ự ế ả ữ ả ế ậ ề

nh ng tình hu ng có th x y ra trong t ng lai, vì v y, nó th ng phong ữ ố ể ả ươ ậ ườ

phú và đa d ng h n pháp lu t thành văn; góp ph n b sung cho nh ng ạ ơ ậ ầ ổ ữ

thi u sót, nh ng l h ng c a pháp lu t thành văn và kh c ph c đ c tình ế ữ ỗ ổ ủ ậ ắ ụ ượ

tr ng thi u pháp lu t; t o đi u ki n cho vi c áp d ng pháp lu t đ c d ạ ế ậ ạ ề ệ ệ ụ ậ ượ ễ

dàng, thuân l i h n. Tuy nhiên, Vi t Nam hi n nay, án l v n ch a đ c ợ ơ ở ệ ệ ệ % ư ượ

th a nh n m t cách chính th c; song, n u theo tinh th n c a Ngh quy t ừ ậ ộ ứ ế ầ ủ ị ế

s 48 thì trong t ng lai g n, án l có th đ c coi là m t trong các ngu n ố ươ ầ ệ ể ượ ộ ồ

hình th c c a pháp lu t n c ta. V n đ c n ph i nghiên c u n c ta ứ ủ ậ ướ ấ ề ầ ả ứ ở ướ

hi n nay là nh ng b n án lo i nào và c a toà nào có th tr thành án l ? ệ ữ ả ạ ủ ể ở ệ

Ch th , nguyên t c, trình t , th t c th a nh n nó ra sao? N u m t b n ủ ể ắ ự ủ ụ ừ ậ ế ộ ả

án đ c th a nh n là án l thì ph n nào trong b n án sẽ b b t bu c ph i ượ ừ ậ ệ ầ ả ị ắ ộ ả

tuân theo ho c ph i tôn tr ng? Đây là nh ng câu h i mà các nhà chuyên ặ ả ọ ữ ỏ

môn, các nhà ho t đ ng th c ti n ph i tr l i. Theo chúng tôi, đó nên là cácạ ộ ự ễ ả ả ờ

b n án c a Toà án nhân dân t i cao.ả ủ ố

Quy t c c a các hi p h i ngh nghi pắ ủ ệ ộ ề ệ

Lo i ngu n d ki n này m i ch đ c đ c p đ n trong Ngh quy t s 48 ạ ồ ự ế ớ ỉ ượ ề ậ ế ị ế ố

nói trên mà d ng nh ch a có ti n l Vi t Nam và cũng ch a đ c th aườ ư ư ề ệ ở ệ ư ượ ừ

nh n chính th c v m t Nhà n c. Ch m i có quy đ nh c a các t ch c ậ ứ ề ặ ướ ỉ ớ ị ủ ổ ứ

chính tr – xã h i là đã đ c th a nh n m t cách gián ti p trong m t s ị ộ ượ ừ ậ ộ ế ộ ố

văn b n. Ví d , Pháp l nh Cán b , công ch c năm 1998 (đ c s a đ i, b ả ụ ệ ộ ứ ượ ử ổ ổ

sung năm 2003) đã th a nh n m t cách gián ti p r ng quy đ nh c a các t ừ ậ ộ ế ằ ị ủ ổ

ch c chính tr – xã h i cũng có th đ c th a nh n là m t trong các ngu n ứ ị ộ ể ượ ừ ậ ộ ồ

hình th c c a pháp lu t thông qua vi c th a nh n nh ng ng i do b u c ứ ủ ậ ệ ừ ậ ữ ườ ầ ử

đ đ m nhi m ch c v theo nhi m kỳ trong các t ch c chính tr , t ch c ể ả ệ ứ ụ ệ ổ ứ ị ổ ứ

chính tr – xã h i, Bí th , Phó bí th Đ ng u , ng i đ ng đ u t ch c ị ộ ư ư ả ỷ ườ ứ ầ ổ ứ

chính tr – xã h i c p xã… cũng là cán b , công ch c. Theo đó, nh ng cán ị ộ ấ ộ ứ ữ

b , công ch c thu c lo i này n u vi ph m k lu t c a các t ch c đó thì ộ ứ ộ ạ ế ạ ỷ ậ ủ ổ ứ

khi x lý h , quy đ nh c a các t ch c đó cũng sẽ đ c vi n d n và áp ử ọ ị ủ ổ ứ ượ ệ %

d ng.ụ

Đ i v i các quy t c c a các hi p h i ngh nghi p thì v n đ c n làm sáng ố ớ ắ ủ ệ ộ ề ệ ấ ề ầ

t c v m t lý lu n và th c ti n là quy t c c a các hi p h i ngh nghi p ỏ ả ề ặ ậ ự ễ ắ ủ ệ ộ ề ệ

nào có th đ c th a nh n là m t trong các lo i ngu n c a pháp lu t? Đó ể ượ ừ ậ ộ ạ ồ ủ ậ

là nh ng quy t c đi u ch nh nh ng quan h xã h i nào, v nh ng v n đ ữ ắ ề ỉ ữ ệ ộ ề ữ ấ ề

gì? Nói chung, đây là v n đ khá m i m , c n ph i đ c cân nh c c n th nấ ề ớ ẻ ầ ả ượ ắ ẩ ậ

tr c khi quy t đ nh th a nh n nó là m t trong các lo i ngu n c a pháp ướ ế ị ừ ậ ộ ạ ồ ủ

lu t n c ta.ậ ướ

56. Phân tích khái ni m văn b n qui ph m pháp lu t, cho ví ệ ả ạ ậ

d . Trình bàyụ u th c a văn b n quy ph m pháp lu t so v i ư ế ủ ả ạ ậ ớ

các lo i ngu n khác c a pháp lu t. ạ ồ ủ ậ

- Khái ni m:ệ

o Đ nh nghĩa:ị Văn b n quy ph m pháp lu t là văn b n do các chả ạ ậ ả ủ

th có th m quy n ban hành theo trình t , th t c, hình th c ể ẩ ề ự ủ ụ ứ

do pháp lu t quy đ nh, trong đó có ch a đ ng các quy t c x ậ ị ứ ự ắ ử

s chung đ đi u ch nh các m i quan h xã h i. ự ể ề ỉ ố ệ ộ

o Đ c đi m: ặ ể

 V a là ngu n v a là hình th c c a PLừ ồ ừ ứ ủ

 VBQPPL ch a đ ng: các quy t c x s chung cho m t ứ ự ắ ử ự ộ

nhóm đ i t ng chung nh t đ nh, trong nh ng đi u ki nố ượ ấ ị ữ ề ệ

hoàn c nh nh t đ nh.ả ấ ị

 PL các n c đ u quy đ nh c th th m quy n, trình t , ướ ề ị ụ ể ẩ ề ự

th t c đ ban hành VBQPPL (Vi t Nam: Lu t ban hành ủ ụ ể ệ ậ

văn b n QPPL 2015) ả

- Theo th y Năm:ầ

+ Do ch th có th m quy n ban hành.ủ ể ẩ ề

+ là PL thành văn

+Ch a đ ng các quy t c x s chung t o thành khuôn m u cho ng xứ ự ắ ử ự ạ % ứ ử

+Th c hi n nhi u l n trong đ i s ngự ệ ề ầ ờ ố

+Tên trình t do PL quy đ nh.ự ị

=> VBQPPL v a là ngu n v a là hình th c PL quan tr ng b c nh t.ừ ồ ừ ứ ọ ậ ấ

- u đi m nh chính xác, rS ràng, minh b ch, đ n gi n khi ban hành Ư ể ư ạ ơ ả

ho c s a đ i, d đ m b o s th ng nh t, đ ng b c a c hthong PL,ặ ử ổ ễ ả ả ự ố ấ ồ ộ ủ ả

d ph bi n, d áp d ng,…: là m t VB, đ c ban hành theo tr t t ễ ổ ế ễ ụ ộ ượ ậ ự

quy c ,…ủ

- Hthuc do PL quy đ nh: nên đc đ m b o ch t chẽ, đ c truy n bá, ị ả ả ặ ượ ề

đ m b o th c hi nả ả ự ệ

- Ndung c a nó ch a đ ng các quy t c x s chung: đó là khuôn m u ủ ứ ự ắ ử ự %

ng x cho m t đ i t ng chung nh t đ nh, trong nh ng đk hoàn ứ ử ộ ố ượ ấ ị ữ

c nh nh t đ nh.ả ấ ị

- Ví d :ụ (1) Hi n pháp 2013; (2) B lu t, lu t (B lu t dân s 2015; ế ộ ậ ậ ộ ậ ự

B lu t hình s 2017; Lu t hôn nhân gia đình 2014; …), ngh quy t ộ ậ ự ậ ị ế

c a Qu c H i; (3) Pháp l nh c a y ban th ng v QH; (4) Ngh ủ ố ộ ệ ủ Ủ ườ ụ ị

quy t c a UBTVQH; (5) L nh, quy t đ nh c a Ch t ch n c;…ế ủ ệ ế ị ủ ủ ị ướ

- u th c a VBQPPL so v i các lo i ngu n PL khác:Ư ế ủ ớ ạ ồ

o Hình th c pháp lu t thành vănứ ậ

o Th hi n rS nét nh t tính xác đ nh v m t hình th c c a PL ể ệ ấ ị ề ặ ứ ủ

o Chính xác, rS ràng, minh b ch, đ n gi n khi ban hành ho c s a ạ ơ ả ặ ử

đ iổ

o D đ m b o s th ng nh t, đ ng b c a c h th ng pháp ễ ả ả ự ố ấ ồ ộ ủ ả ệ ố

lu tậ

o D ph bi nễ ổ ế

o D áp d ng ễ ụ

- Sách th y Đoanầ

u đi m: Ư ể

- VBQPPL đ c hình thành do k t qu c a hdong xây d ng PL th ng ượ ế ả ủ ự ườ

th hi n trí tu c a m t t p th và tính khoa h c t ng đ i cao.ể ệ ệ ủ ộ ậ ể ọ ươ ố

- Các quy đ nh c a nó đ c th hi n thành văn nên rS ràng, c th , dị ủ ượ ể ệ ụ ể ễ

đ m b o s th ng nh t, đ ng b c a hthong PL, d ph bi n, d áp ả ả ự ố ấ ồ ộ ủ ễ ổ ế ễ

d ng, có th đ c hi u và th c hi n th ng nh t trên ph m vi r ngụ ể ượ ể ự ệ ố ấ ạ ộ

- Nó có th đáp ng đ c k p th i nh ng yêu c u, đòi h i c a cu c ể ứ ượ ị ờ ữ ầ ỏ ủ ộ

s ng vì d s a đ i b sung.ố ễ ử ổ ổ

- T oạ c s pháp lý cho vi c t ch c ho t đ ng c a b máy nn, hđ c a ơ ở ệ ổ ứ ạ ộ ủ ộ ủ

các t ch c chính tr xh và x s c a các cá nhân.ổ ứ ị ử ự ủ

H n ch :ạ ế

- Các quy đ nh th ng mang tính khái quát nên khó d ki n đ c h t ị ườ ự ế ượ ế

các tình hu ng, TH x y ra => t o ra l h ng trong PLố ả ạ ỗ ổ đòi h i ph i có ỏ ả

nh ng vb chi ti t hdan thi hành thì m i có th làm đc trên th c t .ữ ế ớ ể ự ế

- Có tính n đ nh t ng đ i cao, ch t chẽ nên đôi khi có th d n t i sổ ị ươ ố ặ ể % ớ ự

c ng nh c, thi u linh ho t.ứ ắ ế ạ

- Quy trình xdung và ban hành các VBQPPL th ng lâu dài và t n kém ườ ố

h n s hình thành c a t p quán pháp và án l .ơ ự ủ ậ ệ

57. Phân tích khái ni m t p quán pháp. Trình bày nh ng u ệ ậ ữ ư

đi m, h n ch c a t p quán pháp. Cho ví d minh ho . ể ạ ế ủ ậ ụ ạ

- Khái ni m:ệ

o Đ nh nghĩa:ị T p quán là: nh ng thói quen, cách ng x tr nên ậ ữ ứ ử ở

quen thu c, khó thay đ i, thành n p trong đ i s ng xã h i đ c ộ ổ ế ờ ố ộ ượ

m i ng i công nh n và làm theo. T p quán pháp là nh ng t p ọ ườ ậ ậ ữ ậ

quán c a c ng đ ng đ c nhà n c th a nh n và nâng lên thành ủ ộ ồ ượ ướ ừ ậ

pháp lu t.ậ

o Đ c đi m: ặ ể

V a là ngu n v a là hình th c th hi n c a PLừ ồ ừ ứ ể ệ ủ

Nhà n c ướ th a nh n ừ ậ m t t p quán thành t p quán pháp (ch p ộ ậ ậ ấ

nh n t p quán, khuy n khích x s theo t p quán, đ a quy n l c ậ ậ ế ử ự ậ ư ề ự

nhà n c vào trong t p quán) thông qua quá trình l p pháp ho c tướ ậ ậ ặ ư

pháp.

Nh m: đáp ng nhu c u qu n lí c a nhà n c khi ch a có nhu c u ằ ứ ầ ả ủ ướ ư ầ

ho c đi u ki n xây d ng pháp lu t thành văn. ặ ề ệ ự ậ

Th hi n: s th ng nh t ý chí gi a nhà n c và c ng đ ng. ể ệ ự ố ấ ữ ướ ộ ồ

- u đi m:Ư ể

o Là lo i ngu n đ c s d ng s m nh t, t n t i m t cách khá ạ ồ ượ ử ụ ớ ấ ồ ạ ộ

ph bi n t tr c khi có pháp lu t thành văn. ổ ế ừ ướ ậ  Có tính bao

quát, th hi n rS nét nh ng nhu c u đã thành truy n th ng c a ể ệ ữ ầ ề ố ủ

c ng đ ng ộ ồ  Kh năng áp d ng và ch p nh n c a c ng đ ng ả ụ ấ ậ ủ ộ ồ

đ i v i t p quán pháp cao.ố ớ ậ

o Là ngu n b sung khi VBQPPL có s h n ch . ồ ổ ự ạ ế

- H n ch : ạ ế

o Không xác đ nh, b t thành văn, không có tính h th ng ị ấ ệ ố

o T n m n, đ c l u truy n t đ i này sang đ i khác b ng ả ạ ượ ư ề ừ ờ ờ ằ

ph ng th c truy n mi ng.ươ ứ ề ệ

o Thi u tính th ng nh t, t ng vùng khác nhau, th m chí t ng ế ố ấ ừ ậ ừ

c ng đ ng, hay m t nhóm ng i khác nhau l i có nh ng t p ộ ồ ộ ườ ạ ữ ậ

quán khác nhau.

- Ví d :ụ

o Vi t Nam: Án l s 15/2017/AL v công nh n th a thu n ệ ệ ố ề ậ ỏ ậ

mi ng c a các đ ng s trong vi c chuy n đ i quy n s d ng ệ ủ ươ ự ệ ể ổ ề ử ụ

đ t nông nghi p.ấ ệ

o Vi t Nam: Án l s 24/2018/AL v di s n th a k chuy n thànhệ ệ ố ề ả ừ ế ể

quy n s h u, quy n s d ng h p pháp c a cá nhânề ở ữ ề ử ụ ợ ủ

o V.V (t tìm cho đ trùng) ự ỡ

Theo th y Năm:ầ

- T p quán pháp v a là m t lo i ngu n, đ ng th i cũng là m t cũng là m t ậ ừ ộ ạ ồ ồ ờ ộ ộ

hình th c th hi n, m t d ng t n t i c a PL trên th c t . PL t n t i d i ứ ể ệ ộ ạ ồ ạ ủ ự ế ồ ạ ướ

d ng thói quen ng x c a c ng đ ng. M t t p quán khi ch a đ c nhà ạ ứ ử ủ ộ ồ ộ ậ ư ượ

n c th a nh n thì ch đ c b o đ m th c hi n b ng thói quen, b ng d ướ ừ ậ ỉ ượ ả ả ự ệ ằ ằ ư

lu n XH nh ng khi đ c NN th a nh n là t p quán pháp thì nó sẽ đ c ậ ư ượ ừ ậ ậ ượ

nhà nc b o đ m th c hi n b ng bi n pháp c a NN nên vai trò và tác d ng ả ả ự ệ ằ ệ ủ ụ

th c t c a nó đc phát huy.ự ế ủ

- T p quán pháp có ý nghĩa đ i v i NN và XH. Đ i v i NN, t p quán pháp ậ ố ớ ố ớ ậ

đóng vai trò quan tr ng nên hthong PL c a m t qu c gia. Đ i v i XH, t p ọ ủ ộ ố ố ớ ậ

quán pháp th hi n s ch p nh n c a NN đ i v i m t thói quen ng x ể ệ ự ấ ậ ủ ố ớ ộ ứ ử

c ng đ ng, đó chính là s th ng nh t gi a ý chí NN v i ý chí c ng đ ng.ộ ồ ự ố ấ ữ ớ ộ ồ

- Th a nh n t p quán thành l p quán pháp b ng nhi u cách th c khác ừ ậ ậ ậ ằ ề ứ

nhau, có th li t kê danh m c các t p quán đ c NN th a nh n, có th ể ệ ụ ậ ượ ừ ậ ể

đ c t o ra t ho t đ ng c a c quan l p pháp, ho c t các ho t đ ng c aượ ạ ừ ạ ộ ủ ơ ậ ặ ừ ạ ộ ủ

các c quan t pháp.ơ ư

- Là lo i ngu n pháp lu t đ c s d ng s m nh t, t n t i m t cách khá ạ ồ ậ ượ ử ụ ớ ấ ồ ạ ộ

ph bi n trong th i kỳ ch a có PL thành văn. ổ ế ờ ư

(Tóm g n: ọ

- QTXS chung -> Đchinh QHXH

- là d ng không thành vănạ

- mang tính c c b đ a ph ng c a m t vùngụ ộ ị ươ ủ ộ

- ý nghĩa b t bu c mang tính c ng chắ ộ ưỡ ế

- T o ra t hđ cq l p pháp t phápạ ừ ậ ư

- ngu n s d ng s m nh t t n t i ph bi n th i kỳ ch a thành vănồ ử ụ ớ ấ ồ ạ ổ ế ờ ư

- còn hi n nay đây là ngu n b sung)ệ ồ ổ

* u và h n chƯ ạ ế

- u: Ư

+ Xu t phát t nh ng thói quen quy t c ng x t lâu đ i nên đã ấ ừ ữ ắ ứ ử ừ ờ

ng m sâu vào trong ti m th c c a nhân dân và đ c nhân dân t ấ ề ứ ủ ượ ự

giác tuân th góp ph n t o nên và nâng cao hi u qu PLủ ầ ạ ệ ả

+ Góp ph n kh c ph c tình tr ng thi u PL kh c ph c các l h ng ầ ắ ụ ạ ế ắ ụ ỗ ổ

c a Pl thành văn.ủ

- H n ch :ạ ế

+ t n t i d i d ng b t thành văn nên thi u c s khoa h c th ng ồ ạ ướ ạ ấ ế ơ ở ọ ườ

đ c hi u c l , có tính t n m n đ a ph ng khó b o đ m có th ượ ể ướ ệ ả ạ ị ươ ả ả ể

th c hi n th ng nh t trong ph m vi r ng.ự ệ ố ấ ạ ộ

+Hình thành ch m, cs tính b o th và ít thay đ i nên th ng không ậ ả ủ ổ ườ

đáp ng đ c nh ng yêu c u c a cu c s ng hi n đ i.ứ ượ ữ ầ ủ ộ ố ệ ạ

VD: T p quán pháp: đ t h cho conậ ặ ọ

58. Phân tích khái ni m ti n l pháp. Trình bày nh ng u ệ ề ệ ữ ư

đi m, h n ch c a ti n l pháp. Cho ví d minh hoể ạ ế ủ ề ệ ụ ạ.

- Khái ni m:ệ

o Đ nh nghĩa: là nh ng b n án, quy t đ nh c a ch th có th m ị ữ ả ế ị ủ ủ ể ẩ

quy n khi gi i quy t các v vi c c th , đ c nhà n c th a ề ả ế ụ ệ ụ ể ượ ướ ừ

nh n, có ch a đ ng khuôn m u đ gi i quy t các v vi c khác ậ ứ ự % ể ả ế ụ ệ

t ng t . ươ ự

o Đ c đi m: ặ ể

 V a là ngu n, v a là hình th c c a PL.ừ ồ ừ ứ ủ

 Nhà n c ướ th a nh n, phát tri nừ ậ ể nh ng l p lu n, nh n đ nh, phán ữ ậ ậ ậ ị

quy t đi n hình, m u m c, khách quan, công b ng thành khuôn ế ể % ự ằ

m u chung đ gi i quy t các v vi c có tính ch t t ng t - án % ể ả ế ụ ệ ấ ươ ự

l . ệ

 Hai lo i án l :ạ ệ

 Án l t o ra QPPL, nguyên t c PL m i.ệ ạ ắ ớ (g n v i ch c năng sáng ắ ớ ứ

t o PL)ạ

 Án l h"nh thành b i ho t đ ng th c ti n c a quá tr"nh tòa án gi iệ ở ạ ộ ự ễ ủ ả

thích các quy đ nh trong PL thành văn.ị (g n v i ch c năng gi i ắ ớ ứ ả

thích lu t pháp c a tòa án đ i v i các quy đ nh do c quan l p ậ ủ ố ớ ị ơ ậ

pháp ban hành); do các quy đ nh đó: mang tính nguyên t c chung,ị ắ

có tính n c đôi, hàm ý, không rS nghĩa, m p m ho c có xung ướ ậ ờ ặ

đ t v i quy đ nh khác. ộ ớ ị

- u đi m:Ư ể

o Linh ho t, h p lý, phù h p v i th c ti n đ i s ng. ạ ợ ợ ớ ự ễ ờ ố

o Có tính ch t đi n hình, m u m c, có tính khách quan, công ấ ể % ự

b ng,.. có th dùng làm c s đ nhà ch c trách b sung, phát ằ ể ơ ở ể ứ ổ

tri n, áp d ng gi i quy t v vi c m i.ể ụ ả ế ụ ệ ớ

- H n ch : ạ ế

o Th t c áp d ng ph c t p.ủ ụ ụ ứ ạ

o Đòi h i ng i áp d ng ph i có ki n th c, hi u bi t pháp lu t ỏ ườ ụ ả ế ứ ể ế ậ

m t cách sâu r ng. ộ ộ

- Ví d : ụ

o Đ t tên con theo h m /chaặ ọ ẹ

Theo th y Nămầ

*phân tích:

- V a là ngu n, v a là hthuc c a PL. ừ ồ ừ ủ

- Đây là lo i ngu n PL khá ph c t p, m c dù t n t i ph bi n nhi u ạ ồ ứ ạ ặ ồ ạ ổ ế ở ề

nc trên TG

- V i hthuc ti n l pháp, pháp lu t t n t i trong các b n án, quy t ớ ề ệ ậ ồ ạ ả ế

đ nh hành chính, t pháp. ị ư

- Nh ng l p lu n, nh n đ nh, phán quy t đc ch a đ ng trong nh ng ữ ậ ậ ậ ị ế ứ ự ữ

VB đó r t đi m hình, m u m c, gi i quy t m t cách khách quan, ấ ể % ự ả ế ộ

công b ng. Chính vì v y chúng đ c c quan có th m quy n th a ằ ậ ượ ơ ẩ ề ừ

nh n phát tri n thành khuôn m u chung đ gi i quy t v vc có tính ậ ể % ể ả ế ụ

ch t t ng t .ấ ươ ự

- Trên th c t có 2 lo i án l : án l t o ra QPPL, nguyên t c PL m i; ánự ế ạ ệ ệ ạ ắ ớ

l do quá trình tòa án gi i thích các quy đ nh trong PL thành văn.ệ ả ị

- Các b n án, quy t đ nh đ c th a nh n là án l sẽ đ c vi n d n ả ế ị ượ ừ ậ ệ ượ ệ %

làm căn c pháp lý đ gi i quy t các v vc có t/c t ng tứ ể ả ế ụ ươ ự

- Án l đ c hình thành t ho t đ ng th c ti n c a các ch th có ệ ượ ừ ạ ộ ự ễ ủ ủ ể

th m quy n khi gi i quy t các v vi c c th trên c s khách quan,ẩ ề ả ế ụ ệ ụ ể ơ ở

… Có u đi m là linh ho t, h p lí, phù h p v i csong. H n ch là th ư ể ạ ợ ợ ớ ạ ế ủ

t c áp d ng ph c t p đòi h i ng áp d ng ph i có hi u bi t PL m t ụ ụ ứ ạ ỏ ụ ả ể ế ộ

cách sâu, r ng.ộ

- Án l có tính th b c v hi u l c pháp lý, đi u này ph thu c vào ệ ứ ậ ề ệ ự ề ụ ộ

nhóm th m quy n c a c quan t o ra chúng. CQ c p d i b t bu c ẩ ề ủ ơ ạ ấ ướ ắ ộ

ph i tuân th án l do CQ c p trên t o ra.ả ủ ệ ấ ạ

u, h n ch :Ư ạ ế

- u đi m:Ư ể

+Hình thành nhanh, th t c đ n gi n la có tính xác đ nh c th nên d s ủ ụ ơ ả ị ị ụ ể ễ ử

d ng áp d ng ụ ụ

- H n ch :ạ ế

+Ti n l pháp do các c quan không có ch c năng xây d ng PL t o ra nên ề ệ ơ ứ ự ạ

hi u l c PL c a chúng không cao ệ ự ủ

+Tính khái quát c a ti n l pháp không caoủ ề ệ

+S ph thu c vào các chi ti t c a v vi c tr c sẽ làm h n ch ph n nào ự ụ ộ ế ủ ụ ệ ướ ạ ế ầ

tính linh ho t c a các ch th áp d ng.ạ ủ ủ ể ụ

+Ch th áp d ng PL cũng là ch th sáng t o PL nên tính ch t tuỳ ti n ủ ể ụ ủ ể ạ ấ ệ

ch quan chi ph i nhi u.ủ ố ề

Sách thầy Đoan

59. Phân tích khái ni m qui ph m pháp lu t. Nêu ý nghĩa c a ệ ạ ậ ủ

vi c nghiên c u qui ph m pháp lu t.ệ ứ ạ ậ

- Khái ni m:ệ

o Đ nh nghĩa: QPPL là quy t c x s chung do NN đ t ra ho c th a nh n ị ắ ử ự ặ ặ ừ ậ

và b o đ m th c hi n đ đi u ch nh QHXH theo nh ng đ nh h ng và ả ả ự ệ ể ề ỉ ữ ị ướ

nh m đ t đ c nh ng m c đích nh t đ nh.ằ ạ ượ ữ ụ ấ ị

o Đ c đi m: ặ ể

 (V a mang nh ng đ c tính c a pháp lu t v a mang nh ng đ c tính ừ ữ ặ ủ ậ ừ ữ ặ

riêng c a nó)ủ

 Là m t lo i quy ph m xã h i, nên luôn khuôn m u, nh ng quy t c x ộ ạ ạ ộ % ữ ắ ử

s c a công dân, c a nh ng ng có ch c v , quy n h n, là nh ng quy ự ủ ủ ữ ứ ụ ề ạ ữ

đ nh v đ a v pháp lý c a các đoàn th , t ch c quy n chúng và các ị ề ị ị ủ ể ổ ứ ề

ch th PL khác.ủ ể

 Do NN ban hành cho t t c các t ch c và cá nhân tgia QHXH mà nó ấ ả ổ ứ

đi u ch nh, đc NN b o đ m th c hi n.ề ỉ ả ả ự ệ

 Là k t qu ho t đ ng có lí chí, ý chí c a con ngế ả ạ ộ ủ

 Có th tác đ ng r t nhi u l n và trong th i gian t ng đ i dài cho đ n ể ộ ấ ề ầ ờ ươ ố ế

khi nó b thay đ i, ho c m t hi u l c.ị ổ ặ ấ ệ ự

 Là tiêu chu n xác đ nh gi i h n và đánh giá hành vi c a con ngẩ ị ớ ạ ủ

 Th hi n 2 m t cho phép và b t bu c.ể ệ ặ ắ ộ

 Đi u ch nh theo đ nh h ng nh t đ nh và nh m đ t đ c m c đích.ề ỉ ị ướ ấ ị ằ ạ ượ ụ

Th y Năm:ầ

- QPPL là m t lo i QPXH ch d n cho con ng i cách x s ph m vi x s ộ ạ ỉ % ườ ử ự ạ ử ự

nh ng h u qu b t l i n u k th c hi n đúngữ ậ ả ấ ợ ế ự ệ

- QPPL đc ban hành kh ph i cho m t cá nhân hay t ch c c th mà cho t tả ộ ổ ứ ụ ể ấ

c m i cá nhân t ch c tham gia vào QHXH mà nó đi u ch nhả ọ ổ ứ ề ỉ

- QPPL là k t qu ho t đ ng có lý chí ý chí c a con ng i t o raế ả ạ ộ ủ ườ ạ

- QPPL tác đ ng r t nhi u l n và trong th i gian t ng đ i dài cho t i khi ộ ấ ề ầ ờ ươ ố ớ

nó b thay đ i ho c b m t hi u l c.ị ổ ặ ị ấ ệ ự

- QPPL là tiêu chu n đ xác đ nh gi i h n, đánh giá hành vi con ng iẩ ể ị ớ ạ ườ

- QPPL do các CQNN ban hành và b o đ m th c hi n ả ả ự ệ

- QPPL là ccu đi u ch nh QHXH n i dung c a nó th hi n 2 m t là cho ề ỉ ộ ủ ể ệ ặ

phép, b t bu c nghĩa là QPPL là quy t c xs trong đó ch ra quy n và nhi m ắ ộ ắ ỉ ề ệ

v pháp lý c a các bên tham gia QHXH mà nó đi u ch nhụ ủ ề ỉ

- Ý nghĩa c a vi c nghiên c u qui ph m pháp lu tủ ệ ứ ạ ậ :

o Ph c v ho t đ ng th c ti n pháp lý nh : (1) xây d ng (2) th c ụ ụ ạ ộ ự ễ ư ự ự

hi n – áp d ng PL chính xác, khoa h c.ệ ụ ọ

o Nâng cao ý th c pháp lu t cho ng i dân, t o kỹ năng s ng và làm ứ ậ ườ ạ ố

vi c theo pháp lu t.ệ ậ

 Ý th c pháp lu t là: t ng th nh ng h c thuy t, t t ng, quan ứ ậ ổ ể ữ ọ ế ư ưở

di m, quan ni m, thái đ , tình c m c a con ng i đ i v i pháp lu tể ệ ộ ả ủ ườ ố ớ ậ

và các hi n t ng pháp lý khác; th hi n m i quan h gi a con ệ ượ ể ệ ố ệ ữ

ng i đ i v i pháp lu t (pháp lu t đã qua, pháp lu t hi n hành và ườ ố ớ ậ ậ ậ ệ

pháp lu t ph i có) và đánh giá v m c đ công b ng, bình đ ng, ậ ả ề ứ ộ ằ ẳ

h p pháp hay không h p pháp… đ i v i các hành vi, l i ích ho c QHợ ợ ố ớ ợ ặ

th c ti n đ i s ng pháp lí và xã h i. ự ễ ờ ố ộ

- Đ a ra các qtxs chung đ quy đ nh các vđ c b n c a đ i s ng ư ể ị ề ơ ả ủ ờ ố

nh giáo d c y t qu c phongf kinh t … ư ụ ế ố ế

- Các bi n pháp đ m b o th c hi n, đi u ch nh các QHXH.ệ ả ả ự ệ ề ỉ

60. Phân tích c c u c a qui ph m pháp lu t. Nêu ý nghĩa c a ơ ấ ủ ạ ậ ủ

t ng b ph n trong qui ph m pháp lu t. ừ ộ ậ ạ ậ

- Có các b ph n c u thành c b n: b ph n gi đ nh, b ph n quy ộ ậ ấ ơ ả ộ ậ ả ị ộ ậ

đ nh, b ph n ch tài. ị ộ ậ ế

- Gi đ nh: ả ị Là b ph n c a QPPL nêu lên nh ng tìnhộ ậ ủ ữ hu ng (hc đk) có ố

th x y ra trong đ i s ng xh mà qppl sẽ tác đ ng t i đ i v i nh ng ể ả ờ ố ộ ớ ố ớ ữ

ch th t ch c cá nhân nh t đ nh, nói cách khác gi đ nh nêu lên ủ ể ổ ứ ấ ị ả ị

pvi tác đ ng c a qppl đ i v i cá nhân hay t ch c nào trong nh ng ộ ủ ố ớ ổ ứ ữ

hc đk nào.

o Là b ph n c a QPPL nêu lên nh ng đk, hoàn c nh có th x y ra ộ ậ ủ ữ ả ể ả

trong cu c s ng mà khi g p ph i mn c n p x s theo quy đ nh ộ ố ặ ả ầ ử ự ị

c a PLủ

o Nêu lên nh ng đi u ki n, hoàn c nh đ áp d ng các bi n pháp tác ữ ề ệ ả ể ụ ệ

c a NN và ch rS ch th là đ i tg nào đ áp d ng ch tài ho c các ủ ỉ ủ ể ố ể ụ ế ặ

bphap tác đ ng khác c a NN. ộ ủ

o TL cho câu h i: Ai, Khi nào, Đi u ki n hoàn c nh nàoỏ ề ệ ả

o Ý nghĩa: đ áp d ng các QPPL m t cách chính xác, nh t quán ph n ể ụ ộ ấ ầ

gi đ nh ph i mô t rS ràng nh ng đk, hcanh nêu ra ph i sát v i ả ị ả ả ữ ả ớ

th c tự ế

- Quy đ nh: ị Là b ph n QPPL nêu lên cách x s hay quy t c x s màộ ậ ử ự ắ ử ự

ch th đc, k đc ho c bu c ph i th c hi n khi g p ph i tình hu ng ủ ể ặ ộ ả ự ệ ặ ả ố

đã nêu b ph n gi đ nh c a các QPPl.ở ộ ậ ả ị ủ

o Là b ph n QPPL nêu lên cách x s hay quy t c x s cho ch ộ ậ ử ự ắ ử ự ủ

th khi vào đk, hoàn c nh đã nêu trong gi đ nhể ở ả ả ị

o Đây là ph n tr c ti p th hi n ý chí c a NN, là m nh l nh c a NN ầ ự ế ể ệ ủ ệ ệ ủ

v i ch thớ ủ ể

o TL cho các câu h i: đc lm gì, k đc lm gì, ph i lm gì và lm ntnỏ ả

o Ý nghĩa: giúp m i ng i bi t mình ph làm gì, k đc làm j, bu c lj; ọ ườ ế ộ

nêu đc ý chí l i ích NN xh cá nhân trong vi c đchinh QHXH nh t ợ ệ ấ

đ nh.ị

- Ch tài: ế Là b ph n c a QPPL quyộ ậ ủ đ nhị các bphap c ng ch mang ưỡ ế

tính tr ng ph t mà NN d ki n có th áp d ng đ i v i các ch thừ ạ ự ế ể ụ ố ớ ủ ể vi

ph m PL, k th c hi n ho c th c hi n k đúng, k đ y đ các m nh ạ ự ệ ặ ự ệ ầ ủ ệ

l nhệ đã nêu trong b ph n quy đ nh c a QPPL.ộ ậ ị ủ

o Là b ph n c a QPPL nêu lên các bphap c ng ch mang tính ộ ậ ủ ưỡ ế

tr ng ph t mà NN d ki n có th áp d ng đ i v i các ch th đã ừ ạ ự ế ể ụ ố ớ ủ ể

nêu trong gi đ nhả ị

o TL cho câu h i: có th ph i gánh ch u nh ng h u qu pháp lý b t ỏ ể ả ị ữ ậ ả ấ

l i gì, bi n pháp c ng ch nào, áp d ng bi n pháp nào lên ch ợ ệ ưỡ ế ụ ệ ủ

th vi ph m ể ạ

o Ý nghĩa: ph ng ti n đ đ m b o th c hi n b ph n quy đ nh.ươ ệ ể ả ả ự ệ ộ ậ ị

61. Nêu các cách trình bày qui ph m pháp lu t trong văn b n ạ ậ ả

qui ph m pháp lu t. ạ ậ Qua đó, phân bi t qui ph m pháp lu t v i ệ ạ ậ ớ

đi u lu t, cho ví d . ề ậ ụ

- QPPL trình bày tr c ti p trong đi u c a VBQPPL:ự ế ề ủ

o Cách trình bày ph bi nổ ế

o Các QPPL có n i dung t ng t nhau, cùng liên quan 1 v n đ có ộ ươ ự ấ ề

th đ c trình bày trong cùng 1 đi u lu tể ượ ề ậ

o Trình t trình bày các b ph n c a QPPL có th thay đ i, không ự ộ ậ ủ ể ổ

nh t thi t theo th t : gi đ nh ấ ế ứ ự ả ị  quy đ nh ị  ch tàiế

VD: “Đi u 206. T i vi ph m quy đ nh v ho t đ ng ngân hàng, ho t ề ộ ạ ị ề ạ ộ ạ

đ ng khác liên quan đ n ho t đ ng ngân hàngộ ế ạ ộ

1. Ng i nào th c hi n m t trong các hành vi sau đây gây thi t h i cho ườ ự ệ ộ ệ ạ

ng i khác v tài s n t 100.000.000 đ ng đ n d i 300.000.000 đ ng, ườ ề ả ừ ồ ế ướ ồ

thì b ph t ti n t 50.000.000 đ ng đ n 300.000.000 đ ng ho c ph t tù tị ạ ề ừ ồ ế ồ ặ ạ ừ

06 tháng đ n 03 năm:ế

a) C p tín d ng cho tr ng h p không đ c c p tín d ng, tr tr ng h p ấ ụ ườ ợ ượ ấ ụ ừ ườ ợ

c p d i hình th c phát hành th tín d ng;ấ ướ ứ ẻ ụ

b) C p tín d ng không có b o đ m ho c c p tín d ng v i đi u ki n u đãi ấ ụ ả ả ặ ấ ụ ớ ề ệ ư

cho đ i t ng b h n ch c p tín d ng theo quy đ nh c a pháp lu t;ố ượ ị ạ ế ấ ụ ị ủ ậ

c) Vi ph m quy đ nh v t l b o đ m an toàn cho ho t đ ng c a t ch c ạ ị ề ỷ ệ ả ả ạ ộ ủ ổ ứ

tín d ng, chi nhánh ngân hàng n c ngoài theo quy đ nh c a Lu t các t ụ ướ ị ủ ậ ổ

ch c tín d ng;ứ ụ

- QPPL trình bày theo cách vi n d n đi u c th nào đó c a VBQPPL:ệ % ề ụ ể ủ

o Trình bày QPPL trong nhi u đi u lu t khác nhauề ề ậ

o 1 b ph n nào đó c a QPPL có th đ c vi n d n đ n các đi u, ộ ậ ủ ể ượ ệ % ế ề

kho n c th khác trong cùng 1 VBQPPL ho c VBQPPL khác. ả ụ ể ặ

o VD:

- QPPL trình bày theo cách vi n d n không c th :ệ % ụ ể

o 1 b ph n nào đó c a QPPL có th đ c vi n d n đ n các ộ ậ ủ ể ượ ệ % ế

ngu n PL khác nh ng không nêu c th đi u c a VBQPPL nào. ồ ư ụ ể ề ủ

o VD: c m: “ụ sẽ b x lý theo quy đ nh c a pháp lu t”ị ử ị ủ ậ

- Phân bi t QPPL v i Đi u lu t: ệ ớ ề ậ

o Đi u lu t (các đi u c a văn b n QPPL) ch a đ ng các QPPL. ề ậ ề ủ ả ứ ự

Đi u lu t là hình th c bi u hi n c a QPPL. ề ậ ứ ể ệ ủ

 1 đi u lu t có th có 1 ho c nhi u QPPL. ề ậ ể ặ ề

 Các b ph n c a QPPL có th đ c trình bày trong các ộ ậ ủ ể ượ

đi u lu t khác nhau. ề ậ

62. Phân tích b ph n ch tài c a qui ph m pháp lu t. T i saoộ ậ ế ủ ạ ậ ạ

trên th c t , b ph n ch tài th ng không c đ nh. ự ế ộ ậ ế ườ ố ị

- Ch tài là b ph n c a QPPL quy đ nh các bi n pháp c ng ch ế ộ ậ ủ ị ệ ưỡ ế

mang tính ch t tr ng ph t mà nhà n c d ki n có th áp d ng đ i ấ ừ ạ ướ ự ế ể ụ ớ

v i các ch th vi ph m pháp lu t, không th c hi n ho c th c hi n ớ ủ ể ạ ậ ự ệ ặ ự ệ

không đúng, không đ y đ v i m nh l nh đ c nêu trong b ph n ầ ủ ớ ệ ệ ượ ộ ậ

c a QPPL. ủ

- Ch tài là bi n pháp quan tr ng đ đ m b o cho các quy đ nh (yêu ế ệ ọ ể ả ả ị

c u, đòi h i) c a pháp lu t đ c th c hi n nghiêm minh. ầ ỏ ủ ậ ượ ự ệ  ch tài ế

mà ko phù h p thì tác d ng răn đe, tr ng ph t sẽ kém hi u qu . ợ ụ ừ ạ ể ả

- Tr l i cho câu h iả ờ ỏ Có th áp d ng nh ng bi n pháp c ng ch : ể ụ ữ ệ ưỡ ế

nào? Có th ph i ch u nh ng h u qu b t l i, b tr ng ph t gì? ể ả ị ữ ậ ả ấ ợ ị ừ ạ

- Chia thành các nhóm: ch tài hình s , ch tài dân s , v.vế ự ế ự

- B ph n ch tài:ộ ậ ế

o C đ nh:  ị Ch tài nêu chính xác, c th bi n pháp tác đ ng sẽ ápế ụ ể ệ ộ

d ng đ i v i ch th vi ph m PL. ụ ố ớ ủ ể ạ

o Không c đ nh: ị Ch tài nêu nhi u bi n pháp tác đ ng. (không ế ề ệ ộ

nêu chính xác, c th ho c ch nêu m c th p nh t ho c cao ụ ể ặ ỉ ứ ấ ấ ặ

nh t c a bi n pháp tác đ ng) ấ ủ ệ ộ

- Trên th c t , b ph n ch tài th ng không c đ nh vì: ự ế ộ ậ ế ườ ố ị vi ph m PL ạ

cũng ph c t p đa d ng nên ta còn ph i căn c vào các hành vi, m t ứ ạ ạ ả ứ ặ

ch quan, khách quan, tính ch t hành vi vi ph m t đó m i đ a ra đcủ ấ ạ ừ ớ ư

ch tài phù h p.ế ợ

63. Phân tích c c u c a qui ph m pháp lu t. Vi c th hi n ơ ấ ủ ạ ậ ệ ể ệ

n i dung ộ t ng b ph n c a qui ph m pháp lu t có nh h ng ừ ộ ậ ủ ạ ậ ả ưở

gì đ n vi c th c hi n pháp lu t trên th c t . ế ệ ự ệ ậ ự ế

- Có các b ph n c u thành c b n: b ph n gi đ nh, b ph n quy ộ ậ ấ ơ ả ộ ậ ả ị ộ ậ

đ nh, b ph n ch tài. ị ộ ậ ế

- Gi ngố câu 61

- Vi c th hi n ệ ể ệ n i dung ộ t ng b ph n c a qui ph m pháp lu t có nhừ ộ ậ ủ ạ ậ ả

h ng đ n vi c th c hi n pháp lu t trên th c tưở ế ệ ự ệ ậ ự ế : ở

o Các c quan hay nh ng ng i có ch c v , quy n h n bi t ơ ữ ườ ứ ụ ề ạ ế

đ c h có th áp d ng các bi n pháp nào đ i v i các t ch c, ượ ọ ể ụ ệ ố ớ ổ ứ

cá nhân đã đ c nêu trong b ph n gi đ nh c a quy ph m.ượ ộ ậ ả ị ủ ạ

o Các t ch c, cá nhân bi t đ c cái gì nên làm, cái gì không nên ổ ứ ế ượ

làm, cái gì nên tránh, đ ng th i giám sát các ch th có th m ồ ờ ủ ể ẩ

quy n xem h áp d ng PL đúng hay không. ề ọ ụ

o Ki mể soát hành vi giúp xã h i n đ nh.ộ ổ ị

64. Phân tích khái ni m h th ng pháp lu t. Trình bày ý nghĩa ệ ệ ố ậ

c a vi c nghiên c u h th ng pháp lu t đ i v i ho t đ ng xây ủ ệ ứ ệ ố ậ ố ớ ạ ộ

d ng pháp lu t và th c hi n pháp lu t. ự ậ ự ệ ậ

- Khái ni m:ệ

o Đ nh nghĩa:ị H th ng pháp lu t (HTPL) là m t ch nh th các ệ ố ậ ộ ỉ ể

hi n t ng pháp lu t (mà c t lSi là các quy ph m pháp lu t, đ cệ ượ ậ ố ạ ậ ượ

th hi n trong các ngu n pháp lu t) có s liên k t, r ng bu c ể ệ ồ ậ ự ế ằ ộ

ch t chẽ, th ng nh t v i nhau, luôn có s tác đ ng qua l i l n ặ ố ấ ớ ự ộ ạ %

nhau đ th c hi n vi c đi u ch nh pháp lu t đ i v i các QHXH. ể ự ệ ệ ề ỉ ậ ố ớ

o Đ c đi m:ặ ể

 Hình thành m t cách khách quan, ph thu c vào đi u ki n KT-ộ ụ ộ ề ệ

XH c a đ t n c. Thành t c a HTPL do các QHXH mà chúng ủ ấ ướ ố ủ

đi u ch nh xác l p, không ph thu c vào các ch th ban hành. ề ỉ ậ ụ ộ ủ ể

 Gi a các thành t có m i liên h ch t chẽ, th ng nh t và ph ữ ố ố ệ ặ ố ấ ụ

h p v i nhau. (HTPL v a đa d ng ph c t p, v a th ng nh t ợ ớ ừ ạ ứ ạ ừ ố ấ

trong 1 ch nh th ) ỉ ể

 HTPL là 1 t p h p đ ng, có t nh n đ nh t ng đ i, v n đ ng, ậ ợ ộ ỉ ổ ị ươ ố ậ ộ

phát tri n t th i kỳ này đ n th i kỳ khác sao cho phù h p vs ể ừ ờ ế ờ ợ

nhu c u đi u ch nh PL c a đ t n c. ầ ề ỉ ủ ấ ướ

- Ý nghĩa c a nghiên c u HTPLủ ứ : th y ấ thu c tính c a PL, s th ng nh tộ ủ ự ố ấ

n i t i, m i quan h ch t chẽ gi a các hi n t ng PL; ộ ạ ố ệ ặ ữ ệ ượ đánh giá tính

hoàn thi n, đ ng b , phù h p; ệ ồ ộ ợ phát hi nệ k p th i nh ng sai sót đ ị ờ ữ ể

có bi n pháp kh c ph c.ệ ắ ụ

o Đ i v i xây d ng PL:  ớ ự

 Đ nh n th c các ngu n PL luôn có m i liên h ch t chẽ,ể ậ ứ ồ ố ệ ặ

có tính th ng nh t v i nhau ố ấ ớ

 Đ m b o các quy đ nh PL đ c ban hành ph i có s ả ả ị ượ ả ự

th ng nh t v i các quy đ nh PL khác và v i các đi u ki n th c ố ấ ớ ị ớ ề ệ ự

thi đang hi n hành c a nó. ệ ủ

 Tránh hi n t ng các quy đinh hay ngu n PL c a HTPL ệ ượ ồ ủ

thi u đ ng b , thi u th ng nh t, có tính kh thi th p ho c đi ế ồ ộ ế ố ấ ả ấ ặ

vào cu c s ng. ộ ố

o Đ i v i th c hi n pháp lu t: ớ ự ệ ậ

 Do vi c th c hi n quy đ nh PL này sẽ là ti n đ , đi u ệ ự ệ ị ề ể ề

ki n đ th c hi n các quy đ nh PL khác nên ph i đ m b o th c ệ ể ự ệ ị ả ả ả ự

hi n nghiêm minh đ các quy đ nh PL khác có th th c hi n ệ ể ị ể ự ệ

đ c. ượ

 Ph i bi t áp d ng đúng tr t t u tiên (VD: Hi n pháp ả ế ụ ậ ự ư ế

ph i đ c u tiên đ u) ả ượ ư ầ

- Th y Nămầ

*H th ng PL theo nghĩa chung nh t đ c hi u là m t ch nh th các hi n ệ ố ấ ượ ể ộ ỉ ể ệ

t ng PL mà c t lSi là các QPPL đc th hi n trong các ngu n PL có s liên ượ ố ể ệ ồ ự

k t ràng bu c ch t chẽ, th ng nh t v i nhau, luôn có s tác đ ng qua l i ế ộ ặ ố ấ ớ ự ộ ạ

l n nhau đ th c hi n vi c đi u ch nh PL v i các QHXH.% ể ự ệ ệ ề ỉ ớ

* Còn theo nghĩa h p: ẹ

HTPL đc hi u đ ng nh t v i HTPL th c đ nh.ể ồ ấ ớ ự ị

HTPL là t ng th QPPL có m i liên h n i t i th ng nh t v i nhau đ c ổ ể ố ệ ộ ạ ố ấ ớ ượ

phân đ nh thành các ch đ nh PL, các ngành lu t chúng đc ch a đ ng trongị ế ị ậ ứ ự

các ngu n PL khác nhau.ồ

* Đ c đi m: ặ ể

- HTPL đc hình thành m t cách khách quan, ph thu c vào đk kinh t xh ộ ụ ộ ế

c a đ t n c thành t c a htpl là do chính các QHXH mà chúng đi u ch nh,ủ ấ ướ ố ủ ề ỉ

xác l p không ph thu c vào ý chí c a ch th ban hành PL.ậ ụ ộ ủ ủ ể

- Gi a các thành t HTPL luôn có m i liên h ch t chẽ, th ng nh t và phù ữ ố ố ệ ặ ố ấ

h p v i nhau.ợ ớ

- HTPL luôn là m t t p h p đ ng, tính n đ nh là t ng đ i, luôn v n đ ng ộ ậ ợ ộ ổ ị ươ ố ậ ộ

thay đ i sao cho phù h p v i nhu c u đchinh PL và ti n trình phát tri n ổ ợ ớ ầ ế ể

c a đ t n c.ủ ấ ướ

* Xét v m t hình th c c u trúc:ề ặ ứ ấ

HTPL là t ng th th ng nh t c a các ngành lu t, trong đó m i ngành lu t ổ ể ố ấ ủ ậ ỗ ậ

l i đ c coi là m t h th ng nh h n g m các ch đ nh PL m i ch đ nh ạ ượ ộ ệ ố ỏ ơ ồ ế ị ỗ ế ị

l i bao g m nhi u QPPLạ ồ ề

QPPL là quy t c x s chung do NN đ t ra ho c th a nh n và b o đ m ắ ử ự ặ ặ ừ ậ ả ả

th c hi n đ đi u ch nh QHXH theo nh ng đ nh h ng và nh m đ t đc ự ệ ể ề ỉ ữ ị ướ ằ ạ

nh ng m c đích nh t đ nh.ữ ụ ấ ị

Ch đ nh PL là t p h p g m m t nhóm QPPL đi u ch nh m t nhóm QHXH ế ị ậ ợ ồ ộ ề ỉ ộ

có đ c đi m chung liên quan m t thi t v i nhau.ặ ể ậ ế ớ

Ngành lu t là t p h p g m các QPPL đi u ch nh m t lo i QHXH có chung ậ ậ ợ ồ ề ỉ ộ ạ

tchat thu c m t lĩnh v c nh t đ nh c a đsong xh b ng nh ng ph ng ộ ộ ự ấ ị ủ ằ ữ ươ

pháp nh t đ nhấ ị

* Xét v m t Ndungề ặ

HTPL là s ph n ánh các ĐKKTXH phong t c t p quán… c a m t đ t n c ự ả ụ ậ ủ ộ ấ ướ

trong m t giai đo n phát tri n c th c a l ch s .ộ ạ ể ụ ể ủ ị ử

*Xét v m t hình th c th hi nề ặ ứ ể ệ

HTPL th c đ nh đ c th hi n trong các hình th c PL nh t p quán pháp, ự ị ượ ể ệ ứ ư ậ

ti n l pháp, VBQPPL mà ch y u là trong 1 hthong VBQPPL có giá tr phápề ệ ủ ế ị

lý cao th p khác nhau.ấ

*ý nghĩa trong ho t đ ng xây d ng PL:ạ ộ ự

- ý th c đ c r ng quy đ nh PL ngu n PL luôn có m i liên h ràng bu c, ứ ượ ằ ị ồ ố ệ ộ

g n bó ch t chẽ vs nhau và ph i luôn th ng nh t v i nhau.ắ ặ ả ố ấ ớ

=> Tránh hi n t ng ngu n c a PL hay các quy đ nh c a HTPL thi u đ ng ệ ượ ồ ủ ị ủ ế ồ

b , thi u th ng nh t sẽ làm cho tính kh thi th p, khó đi vào cu c s ng.ộ ế ố ấ ả ấ ộ ố

- ngu n PL có hi u l c pháp lý th p không đc ban hành trái v i ngu n PL ồ ệ ự ấ ớ ồ

có hi u l c pháp lý cao h n và t t c chúng ph i phù h p v i hi n pháp.ệ ự ơ ấ ả ả ợ ớ ế

- Chú ý t i kh năng thi hành trên th c t , ph phù h p v i các thi t ch và ớ ả ự ế ợ ớ ế ế

c ch th c thi PL hi n hành.ơ ế ự ệ

*Ý nghĩa trong vi c th c hi n PL:ệ ự ệ

- Xu t phát t tính ch t h th ng c a PL đòi h i t t c các quy đ nh PL ấ ừ ấ ệ ố ủ ỏ ấ ả ị

hi n hành đ u ph i th c hi n nghiêm minh, các hi n t ng PL ph i t i u.ệ ề ả ự ệ ệ ượ ả ố ư

- Khi ti n hành th c hi n áp d ng PL ph i theo trình t u tiên hi n pháp, ế ự ệ ụ ả ự ư ế

các ngu n PL có hi u l c PL cao h n.ồ ệ ự ơ

65. Phân tích các y u t c u thành c a h th ng qui ph m ế ố ấ ủ ệ ố ạ

pháp lu t. Trình bày căn c đ phân đ nh các ngành lu t. ậ ứ ể ị ậ

- Khái ni m: H th ng QPPL (h th ng c u trúc c a pháp lu t) là t ngệ ệ ố ệ ố ấ ủ ậ ổ

th các quy đ nh pháp lu t, có s liên k t, g n bó, th ng nh t n i t i ể ị ậ ự ế ắ ố ấ ộ ạ

v i nhau trong m t ch nh th th ng nh t, đ c phân đ nh thành các ớ ộ ỉ ể ố ấ ượ ị

b ph n nh quy ph m PL, ch đ nh PL, ngành lu t. ộ ậ ư ạ ế ị ậ

o H th ng QPPL g m các thành t c b n là: ệ ố ồ ố ơ ả

 Quy ph m PL: là các quy t c x s chung, có hi u l c b t bu c ạ ắ ử ự ệ ự ắ ộ

chung, đ c áp d ng nhi u l n đ i v i các c quan, t ch c, cá ượ ụ ề ầ ố ớ ơ ổ ứ

nhân trong ph m vi c n c ho c đ n v hành chính nh t đ nh, ạ ả ướ ặ ơ ị ấ ị

do nhà n c ban hành và đ m b o th c hi n. Là 1 h th ng nh , ướ ả ả ự ệ ệ ố ỏ

c u t o t các b ph n nh gi đ nh, quy đ nh, ch tài.ấ ạ ừ ộ ậ ư ả ị ị ế

 Ch đ nh PL: là t p h p bao g m m t nhóm QPPL đi u ch nh 1ế ị ậ ợ ồ ộ ề ỉ

nhóm QHXH có liên quan m t thi t đ n nhau. Liên quan đ n cùngậ ế ế ế

1 ngành lu t, VD: công dân (ngành lu t hi n pháp); liên quan đ nậ ậ ế ế

nhi u ngành lu t, VD: ch đ nh h p đ ng (ngành lu t dân s , ề ậ ế ị ợ ồ ậ ự

ngành lu t th ng m i,…) ậ ươ ạ

 Ngành lu t: là t p h p bao g m các QPPL đi u ch nh 1 lo i ậ ậ ợ ồ ề ỉ ạ

QHXH (nh ng QHXH có chung tính ch t, thu c 1 lĩnh v c nh t ữ ấ ộ ự ấ

đ nh c a đ i s ng XH) b ng nh ng ph ng pháp nh t đ nh. ị ủ ờ ố ằ ữ ươ ấ ị

 Đ i t ng đi u ch nh: QHXH có chung tính ch t; phát sinh ố ượ ề ỉ ấ

trong cùng 1 lĩnh v c nh t đ nh c a đ i s ng XH (s l ng các ự ấ ị ủ ờ ố ố ượ

QHXH c a 1 ngành lu t có th thay đ i tùy theo th i kỳ) ủ ậ ể ổ ờ

 Ph ng pháp đi u ch nh: là nh ng cách th c tác đ ng c a ươ ề ỉ ữ ứ ộ ủ

pháp lu t lên các QHXH; ph thu c vào n i dung, tính ch t c a ậ ụ ộ ộ ấ ủ

QHXH mà PL đi u ch nh và ý mu n ch quan c a ng i ban hànhề ỉ ố ủ ủ ườ

PL.

 Các cách th c tác đ ng: c m; b t bu c; cho phépứ ộ ấ ắ ộ

 Ph ng pháp đi u ch nh: ph ng pháp m nh l nh, VD: hành ươ ề ỉ ươ ệ ệ

chính, hình s ; ph ng pháp t đ nh đo t (th a thu n) VD: dân ự ươ ự ị ạ ỏ ậ

sự

- C ăn c đ phân đ nh các ngành lu tứ ể ị ậ :

o Ch th và l i ích mà PL b o v : ủ ể ợ ả ệ

 Công pháp (t ch c, ho t đ ng c a c quan nhà n c, b o v ổ ứ ạ ộ ủ ơ ướ ả ệ

l i ích công); ph ng th c đi u ch nh mang tính m nh l nh; VD: ợ ươ ứ ề ỉ ệ ệ

lu t hi n pháp, lu t tài chính công, lu t hình s ,…ậ ế ậ ậ ự

 T pháp (QHXH liên quan đ n t nhân, b o v l i ích riêng); ư ế ư ả ệ ợ

VD: lu t dân s , lu t hôn nhân gia đình,…ậ ự ậ

o T h p ngành lu t: VD: b lu t hình s , b lu t dân sổ ợ ậ ộ ậ ự ộ ậ ự

o Lu t n i dung và lu t hình th c:ậ ộ ậ ứ

 Lu t n i dung (lu t v t ch t): g m QPPL đi u ch nh, b o v ậ ộ ậ ậ ấ ồ ề ỉ ả ệ

QHXH trong các lĩnh v c khác nhau c a đ i s ng XH. Là n n t ng ự ủ ờ ố ề ả

c a h th ng QPPL, xác đ nh quy n, nghĩa v , trách nhi m pháp ủ ệ ố ị ề ụ ệ

lý, đi u ki n th c hi n chúng cho các t ch c, cá nhânề ệ ự ệ ổ ứ

 VD: Lu t hi n pháp, hành chính, dân s ,…ậ ế ự

 Lu t hình th c (lu t th t c): g m QPPL xác đ nh c ch , quy ậ ứ ậ ủ ụ ồ ị ơ ế

trình, trình t , th t c đ th c hi n các quy ph m PL nói chung. ự ủ ụ ể ự ệ ạ

 VD: Lu t t t ng dân s , t t ng hình s , t t ng hành chính,…ậ ố ụ ự ố ụ ự ố ụ

C2: - Đ i t ng đi u ch nh lvuc QHXH mà QPPL tác đ ng vàoố ượ ề ỉ ộ

- Ph ng pháp đi u ch nh các th c NN s d ng trong PL đ tác đ ng lên ươ ề ỉ ứ ử ụ ể ộ

các x s c a ch th tham gia cào các QHXH c a ngành đó. Lĩnh v c khác ử ự ủ ủ ể ủ ự

nhau => pp khác

66. Phân tích khái ni m h th ng ngu n c a pháp lu t. Trình ệ ệ ố ồ ủ ậ

bày vai trò c a ủ các lo i ngu n c a pháp lu t Vi t Nam hi n nay. ạ ồ ủ ậ ệ ệ

- Khái ni m:ệ

o Đ nh nghĩa: ị H th ng ngu n PL là t p h p t t c các ngu n ệ ố ồ ậ ợ ấ ả ồ

pháp lu t, quan tr ng h n c là các lo i VBQPPL có m i liên hậ ọ ơ ả ạ ố ệ

m t thi t v i nhau, đ c s p x p theo m t cách th ng nh t, ậ ế ớ ượ ắ ế ộ ố ấ

phù h p v i nhau theo tính ch t c a các QHXH mà chúng đi u ợ ớ ấ ủ ề

ch nh, v a theo tr t t thang hi u l c PL nói chung. ỉ ừ ậ ự ệ ự

o Đ c đi m: ặ ể

 Theo tính ch t các QHXHấ : s p x p thành các nhóm đi u ch nh 1 ắ ế ề ỉ

lo i QHXH có chung tính ch t thu c 1 lĩnh v c nh t đ nh c a đ i ạ ấ ộ ự ấ ị ủ ờ

s ng XH. (do VBQPPL có n i dung liên quan nhi u lĩnh v c nên cái ố ộ ề ự

này thg khó th c hi n)ự ệ

 Theo tr t t th b c hi u l c PL:ậ ự ứ ậ ệ ự Hi n pháp – VB lu t thông thg –ế ậ

ngu n PL – VB d i lu t ồ ướ ậ

 Ngu n PL có hi u l c PL th p ko đc trái vs Ngu n PL có hi u l c ồ ệ ự ấ ồ ệ ự

cao h n; N u các ngu n cùng v n đ mà mâu thu n thì u tiên ơ ế ồ ấ ề % ư

ngu n có hi u l c cao h n. ồ ệ ự ơ

 H th ng quy ph m PL ệ  ạ (n i dung) – ộ H th ng ngu n PLệ  ồ (hình th c)ứ

 Xem xét: H th ng quy ph m PL = c u trúc bên trong; H th ng ệ ố ạ ấ ệ ố

ngu n = tr t t các ngu n, m i liên h gi a chúngồ ậ ự ồ ố ệ ữ

 H th ng ngu n PL = H th ng quy ph m PL + l i nói đ u (và ệ ố ồ ệ ố ạ ờ ầ

t ng t )ươ ự

 C u t o 2 cái ko trùng nhauấ ạ

 H th ng quy ph m PL = khách quan; H th ng ngu n = ch quan ệ ố ạ ệ ố ồ ủ

(ph thu c ch th ban hành) ụ ộ ủ ể

- Vai trò c a ủ các lo i ngu n c a pháp lu t Vi t Nam hi n nayạ ồ ủ ậ ệ ệ :

o T p quán pháp là nh ng QPPL có tính h p lý cao đc b o đ m b i ậ ữ ợ ả ả ở

th i gian và . T p quán pháp đóng vai trò c n thi t đ thay cho PL ờ ậ ầ ế ể

mà các mqh xh v n đc gi i quy t hi u qu% ả ế ệ ả

T o s hài hoà h p lý gi a lý lu n th c ti n. Góp ph n làm PL đc ạ ự ợ ữ ậ ự ễ ầ

th c hi n nghiêm ch nh t giácự ệ ỉ ự

Kh c ph c khi m khuy t c a VBQPPLắ ụ ế ế ủ

o Ti n l pháp mang tính th c ti n r t cao =>l p các l h ng ề ệ ự ễ ấ ấ ỗ ổ

Magn tính linh ho t, uy n chuy n đ phù h p v i s thay đ i ạ ể ể ể ợ ớ ự ổ

nhanh chóng c a xh. Trong khi đó các VBPL khác mang tính n đ nh ủ ổ ị

d d n t i s c ng nh cễ % ớ ự ứ ắ

Tiên li u đc k t qu c a m t tranh ch p vì ph i d a vào quy t ệ ế ả ủ ộ ấ ả ự ế

đ nh trc đâyị

o VBQPPL t o ra cs pháp lý cho tchuc và hđ ng c a BMNN hđ ng c a ạ ộ ủ ộ ủ

t ch c chính tr xh và x s c a các cá nhânổ ứ ị ử ự ủ

 Th c hi n h i nh p qu c t sâu r ng trên nhi u lĩnh v c, ự ệ ộ ậ ố ế ộ ề ự

trong đó có PL.

 Chú tr ng nhi u h n đ n án l , t p quán pháp, đi u c qu c ọ ề ơ ế ệ ậ ề ướ ố

t đáp ng nhu c u phát tri n ph c t p, đa d ng c a các QHXH ế ứ ầ ể ứ ạ ạ ủ

hi n đ i. ệ ạ

 B sung thêm nh ng QPPL m i và lo i b nh ng QPPL l c ổ ữ ớ ạ ỏ ữ ạ

h u. ậ

 Nâng cao ý th c pháp lu t trong xã h i, t ch c th c hi n PL ứ ậ ộ ổ ứ ự ệ

và đào t o ngu n nhân l c PL. ạ ồ ự

 Các CQ tchuc trong toàn h th ng chính tr t TW ĐP trên tinh ệ ố ị ừ

th n h c t p quán tri t sâu s c t t ng c a Ngh quy t TW 6 ầ ọ ậ ệ ắ ư ưở ủ ị ế

khoá XII

 Kh nẩ tr ng trong vi c ban hành ctrinh k ho ch hành đ ng ươ ệ ế ạ ộ

ngh quy t xđ nh rS nhi m v m c tiêu g ai phápị ế ị ệ ụ ụ ỉ

 Rà soát toàn b văn b n PL liên quan t i ch c năng nhi m v ộ ả ớ ứ ệ ụ

quy n h n c c u tchuc và ph ng th c làm vi c ề ạ ơ ấ ươ ứ ệ

 Trên c s rà soát c n ti p t c nghiên c u s a đ i b sung ơ ở ầ ế ụ ứ ử ổ ổ

nh m hoàn thi n hthong PL v t ch c BMNNằ ệ ầ ổ ứ

o .

67. Phân tích nguyên t c dân ch trong xây d ng pháp lu t. ắ ủ ự ậ

Theo anh/ch c n làm gì đ ho t đ ng xây d ng pháp lu t ị ầ ể ạ ộ ự ậ ở

Vi t Nam hi n nay th c s dân ch ? ệ ệ ự ự ủ

M t trong nh ng ngtac c b n c a hđ xdung PLộ ữ ơ ả ủ

Ngtac đ m b o cho sjw tham gia c a đông đ o các t ng l p nhân dânả ả ủ ả ầ ớ

vào hđ xd PL nh m đ m b o cho PL th hi n đc ý chí nguy n v ng ằ ả ả ể ệ ệ ọ

c a toàn b tvien xh. Phát huy trí tu c a đông đ o ng dân t ng l p . ủ ộ ệ ủ ả ầ ớ

góp ph n ncao ý th c PLầ ứ

- Nguyên t c dân ch trong xây d ng PL:ắ ủ ự

o Hi n pháp, lu t ph i đ c ban hành b ng con đ ng tr ng ế ậ ả ượ ằ ườ ư

c u ý dân ho c b i c quan đ i di n do nhân dân b u ra. – xây ầ ặ ở ơ ạ ệ ầ

d ng PL có s tgia đông đ o c a nhân dân. ự ự ả ủ  th hi n đ c ý ể ệ ượ

chí, nguy n v ng c a các t ng l p nhân dân trong XH. ệ ọ ủ ầ ớ  tăng ý

th c PL c a nhân dân. ứ ủ

o Các d th o lu t, đ o lu t đ c ban hành ph i đ c thông tin ự ả ậ ạ ậ ượ ả ượ

đ y đ , r ng rãi đ n nhân dân (đb là các đ i t ng áp d ng ầ ủ ộ ế ố ươ ụ

c a lu t) – xây d ng PL ph i công khai, minh b ch. ủ ậ ự ả ạ

- Đ ho t đ ng xây d ng pháp lu t Vi t Nam hi n nay th c s dân ể ạ ộ ự ậ ở ệ ệ ự ự

chủ thì:

o Nhà n c ph i không ng ng m r ng dân chướ ả ừ ở ộ ủ

o Nh ng ch th có th m quy n ph i th c s l ng nghe ý ki n ữ ủ ể ẩ ề ả ự ự ắ ế

c a nhân dân, t o đi u ki n nhân dân tham gia đông đ o và ủ ạ ề ệ ả

ph i coi đó là quy n và trách nhi m c a mình. ả ề ệ ủ

o Phổ bi n khuy n khích t i ng i dân nh n th c đ tham gia ế ế ớ ườ ậ ứ ể

tích c c h nự ơ

68. Phân tích nguyên t c khách quan trong xây d ng pháp ắ ự

lu t. ậ Trình bày ý nghĩa c a nguyên t c này trong xây d ng pháp ủ ắ ự

lu tậ

- Nguyên t c khách quan trong XDPL:ắ

o Do PL là hi n t ng có tính khách quan, pháp lu t sinh ra do nhu ệ ượ ậ

c u đòi h i c a XH và ph i ph n ánh đúng nhu c u khách quan ầ ỏ ủ ả ả ầ

c a XH, xu t phát t th c t cu c s ng, phù h p vs th c t cu c ủ ấ ừ ự ế ộ ố ợ ự ế ộ

s ng; PL là s nh n th c ch quan c a con ng i đ i v i th gi i ố ự ậ ứ ủ ủ ườ ố ớ ế ớ

khách quan, con ng nh n th c t n t i XH r i đ a ra các quy t c ậ ứ ồ ạ ồ ư ắ

cho hành vi con ng i. ườ

=> Qtr xd PL ph n ánh đc nh ng yêu c u khách quan b o đ m ả ữ ầ ả ả

phát huy vai trò tích c c c a PL đ i v i đ i s ng xhự ủ ố ớ ờ ố

o Nhà làm lu t ko phát minh ra lu t mà ghi nh n nh ng quy lu t ậ ậ ậ ữ ậ

phát tri n c a XH b ng quy ph m PL. ể ủ ằ ạ

 Tr c khi XDPL c n: (đ tránh “pháp lu t trên tr i, cu c s ng ướ ầ ể ậ ờ ộ ố

d i đ t”) ướ ấ

 Nghiên c u th c ti n XH, đi u ki n KT, chính tr , tâm lí xã h i; đ cứ ự ễ ề ệ ị ộ ặ

đi m dân c , nhu c u c a các t ng l p, các nhóm ngh nghi p, cácể ư ầ ủ ầ ớ ề ệ

v n đ dân t c, s c t c.ấ ề ộ ắ ộ

 Bên c nh nghiên c ucs th c ti n pháp lý ta cũng ph i nghiên c u ạ ư ự ễ ả ứ

th c ti n qu n lý, xét x , hđ c a các t ch c cá nhânự ễ ả ử ủ ổ ứ

o Đòi h i luôn ph i đ t các quy đ nh PL trong mlh v i s pt m i m tỏ ả ặ ị ớ ự ọ ặ

c a xh và làm sao đ xây d ng các qđ nh phù h pủ ể ự ị ợ

- Ý nghĩa c a nguyên t c này trong xây d ng pháp lu tủ ắ ự ậ :

o Đ m b o PL luôn ph i tuân th nh ng nhu c u th c ti n và phù ả ả ả ủ ữ ầ ự ễ

h p v i đòi h i khách quan c a th i cu c. T đó m i có tính hi u ợ ớ ỏ ủ ờ ộ ừ ớ ệ

qu . ả

o Phù h p v i s ptrien ợ ớ ự

69. Phân tích khái ni m pháp đi n hóa pháp lu t. Trình bày ệ ể ậ

m c đích, ý nghĩa c a pháp đi n hóaụ ủ ể pháp lu t.ậ

- Khái ni m:ệ

Đ nh nghĩa:ị Là ho t đ ng c a c quan nhà n c có th m quy n nh mạ ộ ủ ơ ướ ẩ ề ằ

t p h p các quy đ nh, các ngu n pháp lu t hi n hành, có th ch nh ậ ợ ị ồ ậ ệ ể ỉ

s a, lo i b ho c b sung thêm các quy đ nh c n thi t và s p x p ử ạ ỏ ặ ổ ị ầ ế ắ ế

chúng l i trong m t ch nh th th ng nh t, khoa h c theo lĩnh v c ạ ộ ỉ ể ố ấ ọ ự

ho c theo ch đ đ t o thành m t VBQPPL m i ho c b pháp đi n.ặ ủ ề ể ạ ộ ớ ặ ộ ể



Pháp đi n hóa v n i dung:ể  ộ t p h p các quy lu t hi n hành, có th s aậ ợ ậ ệ ể ử

đ i / lo i b các quy đ nh không phù h p, b sung thêm nh ng quy ổ ạ ỏ ị ợ ổ ữ

đ nh m i nh m t o ra m t ị ớ ằ ạ ộ VBQPPL m iớ đ đáp ng các nhu c u đi u ể ứ ầ ề

ch nh. ỉ



Pháp đi n hóa v h"nh th c:ể  ứ t p h p, s p x p các quy đ nh pháp lu t, ậ ợ ắ ế ị ậ

các ngu n pháp lu t đang có hi u l c PL thành các b pháp đi n theo ồ ậ ệ ự ộ ể

t ng ch đ . (ph c v công tác tra c u, nh n th c và th c hi n ừ ủ ề ụ ụ ứ ậ ứ ự ệ

chúng).

o Đ c đi m:ặ ể đòi h i ph i tuân theo nh ng quy t c, ti n hành phù h p ỏ ả ữ ắ ế ợ

v i các yêu c u c a kỹ thu t l p pháp, b o đ m tính khoa h c và tính ớ ầ ủ ậ ậ ả ả ọ

khách quan. Ph i ti n hành th ng xuyên đ k p th i s a đ i và lo i ả ế ườ ể ị ờ ử ổ ạ

b nh ng th đã l i th i. ỏ ữ ứ ỗ ờ

- M c đích pháp đi n hóa PL: ụ ể đáp ng s đi u ch nh pháp lu t đ i v i ứ ự ề ỉ ậ ố ớ

các quan h xã h i; ph c v công tác tra c u, ti n l i cho vi c nh n ệ ộ ụ ụ ứ ệ ợ ệ ậ

th c và th c hi n các quy đ nh pháp lu t. ứ ự ệ ị ậ

- Ý nghĩa pháp đi n hóa PL: ể

o Giúp ch th d dàng tìm ki m, tra c u l a ch n QPPL c n thi t do ủ ể ễ ế ứ ự ọ ầ ế

hàng năm thg có nhi u QPPL đc b sung, ban hành.ề ổ

o Giúp ch th d dàng nh n th c và th c hi n chúng 1 cách có hi u ủ ể ễ ậ ứ ự ệ ệ

qu .ả

o T o đi u ki n cho công tác nghiên c u, tuyên truy n, giáo d c PL t t ạ ề ệ ứ ề ụ ố

h n.ơ

70. Phân tích khái ni m quan h pháp lu t. Vi c m t quan h ệ ệ ậ ệ ộ ệ

xã h i đ c pháp lu t đi u ch nh có ý nghĩa gì đ i v i s v n ộ ượ ậ ề ỉ ố ớ ự ậ

đ ng và phát tri n c a nó. ộ ể ủ

- Khái ni m:ệ

o Đ nh nghĩa:ị Quan h pháp lu t là QHXH đ c pháp lu t đi u ch nh ệ ậ ượ ậ ề ỉ

trong đó các bên tham gia quan h pháp lu t có các quy n, nghĩa v ệ ậ ề ụ

pháp lí đ c nhà n c b o đ m th c hi n. ượ ướ ả ả ự ệ

o Đ c đi m: ặ ể





Quan h pháp lu t là quan h xã h i có ý chí: ệ ậ ệ ộ



Quan h PL xu t hi n do ý chí c a con ng i, nó đ c hình thành ệ ấ ệ ủ ườ ượ

thông qua ho t đ ng có ý chí c a con ng i. ạ ộ ủ ườ



Bao g m: ý chí nhà n c + ý chí các bên ch thồ ướ ủ ể



Ý chí nhà n cướ : thông qua QPPL, m nh l nh c a nhà n c đ c đ t ệ ệ ủ ướ ượ ặ

ra đ i v i các bên tgia quan h PL, quy đ nh cách x s (h có th ố ớ ệ ị ử ự ọ ể

làm gì, ph i làm gì, làm ntn) ả



Ý chí cá nhân (có th phù h p / không phù h p vs ý chí nhà nc): các ể ợ ợ

bên tgia quan h pháp lu t bày t ý ch c a mình b ng vi c ti n ệ ậ ỏ ỉ ủ ằ ệ ế

hành các ho t đ ng nh t đ nh trên c s các th c x s mà quy ạ ộ ấ ị ơ ở ứ ử ự

ph m đã nêu. ạ





Các bên tgia quan h pháp lu t có quy n và nghĩa v pháp lí ệ ậ ề ụ

đ c nhà n c b o đ m th c hi n: ượ ướ ả ả ự ệ





Quy n và nghĩa v pháp lý c a các bên tgia quan h pháp lu t = x ề ụ ủ ệ ậ ử

s th c t c a mìnhự ự ế ủ





TH các bên th c hi n không đúng quy n và nghĩa v pháp lí h ph i ự ệ ề ụ ọ ả

gánh ch u nh ng h u qu b t l i mà nhà n c đã d ki n trong ị ữ ậ ả ấ ợ ướ ự ế

ph n ch tài c a QPPL. ầ ế ủ

Th y Nămầ

* QHPL là QHXH đc PL đi u ch nh trong đó các bên tham gia QHPL có ề ỉ

quy n và nghĩa v pháp lý đc NN b o đ m th c hi n.ề ụ ả ả ự ệ

Ptich:

Đ c đi m:ặ ể

- QHPL là qhxh có ý chí

+ Xu t hi n do ý chí c a con ng, ý chí c a NN thông qua vi c xác đ nh ấ ệ ủ ủ ệ ị

QHXH quy đ nh quy n và nghĩa v pháp lý.ị ề ụ

+ Hình thành thông qua hđ ng có ý chí c a con ngộ ủ

+ ý chí ch th QHPL th hi n trong nhi u Tình hu ng ý chí tham gia ủ ể ể ệ ề ố

QHPL v i ai v cái gì vì cái gìớ ề

+ làm phát sinh thay đ i ch m d t MQHXHổ ấ ứ

+ý chí c a ch th ph i phù h p v i ý chí NNủ ủ ể ả ợ ớ

+QHPL th hi n ý chí c a t t c các bên ho c c a 1 bên ch thể ệ ủ ấ ả ặ ủ ủ ể

- Các bên tgia QHPL có quy n và nghĩa v pháp lý đc NN b o đ m th c ề ụ ả ả ự

hi nệ

+ Cách xs c a các bên tgia do PL quy đ nh và b o đ m th c hi n. ủ ị ả ả ự ệ

+ Xác đ nh PL đchinh QHXH nào? Ai đ đkien tgia? ng x nnao? Đchinh ị ủ ứ ử

b ng cách nào? Các bên tgia QHPL có quy n và nhi m v pháp lý đc NN ằ ề ệ ụ

b o đ m th c hi n cho phép ho c b t bu c.ả ả ự ệ ặ ắ ộ

+trong TH k th c hi n đúng thì ph i ch u trách nhi m, gánh ch u nh ng ự ệ ả ị ệ ị ữ

h u qu b t l i mà NN đã d ki n trong b ph n ch tài c a QPPL.ậ ả ấ ợ ự ế ộ ậ ế ủ

- Vi c m t quan h xã h i đ c pháp lu t đi u ch nh có ý nghĩa đ i ệ ộ ệ ộ ượ ậ ề ỉ ố

v i s v n đ ng và phát tri n c a nóớ ự ậ ộ ể ủ :

o Đ m b o các bên tgia QHXH đ c pháp lu t đi u ch nh ph i ả ả ượ ậ ề ỉ ả

x s theo nh ng cách th c mà pháp lu t đã xác đ nh, không ử ự ữ ứ ậ ị

ch đ m b o quy n và l i ích h p pháp c a mình mà còn c ỉ ả ả ề ợ ợ ủ ả

c a ch th bên kia. ủ ủ ể

o N u 1 bên ch th không th c hi n đúng quy n c a mình thì ế ủ ể ự ệ ề ủ

bên ch th kia có quy n yêu c u nhà nc can thi p, bu c ch ủ ể ề ầ ệ ộ ủ

th đó ph i th c hi n nghiêm ch nh. ể ả ự ệ ỉ

76. Phân tích khái ni m quan h pháp lu t, cho ví d v quan h ệ ệ ậ ụ ề ệ

pháp lu t c th mà anh/ch tham gia hàng ngày.ậ ụ ể ị

Quan h pháp lu t là quan h xã h i đ c pháp lu t đi u ch nh trong đó ệ ậ ệ ộ ượ ậ ề ỉ

các bên tham gia quan h pháp lu t có các quy n và nghĩa v pháp lí đ c ệ ậ ề ụ ượ

nhà n c b o đ m th c hi n. ướ ả ả ự ệ

- Quan h pháp lu t là quan h xã h i có ý chí: Quan h pháp lu t xu t ệ ậ ệ ộ ệ ậ ấ

hi n do ý chí c a con ng i, nó đ c hình thành thông qua ho t đ ng có ý ệ ủ ườ ượ ạ ộ

chí c a con ng i. Y u t ý chí trong quan h pháp lu t bao g m ý chí nhà ủ ườ ế ố ệ ậ ồ

n c và ý chí c a các bên ch th quan h đó trong s phù h p v i ý chí ướ ủ ủ ể ệ ự ợ ớ

nhà n c. Các bên tham gia quan h pháp lu t bày t ý chí c a mình b ng ướ ệ ậ ỏ ủ ằ

vi c ti n hành các ho t đ ng nh t đ nh trên c s cách th c x s mà quy ệ ế ạ ộ ấ ị ơ ở ứ ử ự

ph m đã nêu.ạ

- Các bên tham gia quan h pháp lu t có quy n và nghĩa vũ pháp lí đ c ệ ậ ề ượ

nhà n c đ m b o th c hi n: cách x s c a các bên tham gia quan h PL ướ ả ả ự ệ ử ự ủ ệ

do quy ph m pháp lu t quy đ nh và b o đ m th c hi n. Đó có th là các ạ ậ ị ả ả ự ệ ể

bên đ c phép ho c b t bu c ph i ti n hành nh ng x s nào đó, nh ng ượ ặ ắ ộ ả ế ữ ử ự ữ

x s này do PL quy đ nh, đó chính là quy n và nghĩa v pháp lý c a các ử ự ị ề ụ ủ

bên tham gia quan h pháp lu t. Trong tr ng h p các bên th c hi n ệ ậ ườ ợ ự ệ

không đúng các quy n và nghĩa v pháp lí thì h ph i ch u trách nhi m v ề ụ ọ ả ị ệ ề

hành vi c a mình, ph i ch u nh ng h u qu b t l i mà nhà n c đã d ủ ả ị ữ ậ ả ấ ợ ướ ự

ki n trong ph n ch tài c a quy ph m pháp lu t.ế ầ ế ủ ạ ậ

VD: Quan h gi a sinh viên v i HLU.ệ ữ ớ

Em mua sách ở vp trường

- chủ thể quan hệ pháp luật: em và cô bán sách

- khách thể: quyền sở hữu sách

- ndung: quyền và nghĩa vụ của em

Quyền và nghĩa vụ của cô bán sách.

79. Phân tích nh ng y u t b o đ m vi c th c hi n quy n, nghĩa ữ ế ố ả ả ệ ự ệ ề

v pháp lý c a ch th quan h pháp lu t, cho ví d minh ho .ụ ủ ủ ể ệ ậ ụ ạ

- Năng l c PLự

- Năng l c hành viự

+ Năng l c pháp lu t : Là kh năng pháp lu t quy đ nh đ i v i các cá nhân, ự ậ ả ậ ị ố ớ

t ch c có th đ c tham gia quan h pháp lu t nào. Năng l c pháp lu t là ổ ứ ể ượ ệ ậ ự ậ

ph n t i thi u trong năng l c ch th . V i năng l c pháp lu t, các ch thầ ố ể ự ủ ể ớ ự ậ ủ ể

ch tham gia th đ ng vào các quan h pháp lu t, t c là không th t t o ỉ ụ ộ ệ ậ ứ ể ự ạ

ra cũng nh không t mình th hi n đ c các quy n và nghĩa v pháp lý. ư ự ể ệ ượ ề ụ

Ví d : M t đ a tr đ c th a k tài s n khi b m ch t. Xét trong ụ ộ ứ ẻ ượ ừ ế ả ố ẹ ế

m i quan h th a k này, đ a tr ch có năng l c pháp lu t, nó ố ệ ừ ế ứ ẻ ỉ ự ậ

không th t mình th c hi n đ c các hành vi nh t đ nh. Do v y ể ự ự ệ ượ ấ ị ậ

100

quy n và l i ích c a đ a tr đ c th c hi n thông qua ng i đ i ề ợ ủ ứ ẻ ượ ự ệ ườ ạ

di n h p pháp.ệ ợ

Năng l c pháp lu t không ph i là năng l c t nhiên mà do nhà n c ự ậ ả ự ự ướ

quy đ nh cho ch th .ị ủ ể

+ Năng l c hành vi pháp lu t: Là kh năng mà nhà n c th a nh n cho các ự ậ ả ướ ừ ậ

cá nhân, t ch c b ng hành vi c a mình có th xác l p và th c hi n các ổ ứ ằ ủ ể ậ ự ệ

quy n và nghĩa v pháp lí. ề ụ

Khi cá nhân, t ch c có năng l c pháp lu t, h ph i có kh năng t ổ ứ ự ậ ọ ả ả ự

mình th c hi n các quy n và nghĩa v pháp lí trong quan h pháp ự ệ ề ụ ệ

lu t đó. ậ

“Kh năng t mình th c hi n” : Khi xem xét năng l c hành vi c a chả ự ự ệ ự ủ ủ

th là cá nhân, ng i ta xem xét ba ph ng di n ch y u là đ tu i, ể ườ ươ ệ ủ ế ộ ổ

kh năng nh n th c và tình tr ng s c kh e, th l c. ả ậ ứ ạ ứ ỏ ể ự

Ví d : Trong quan h pháp lu t v th a k , n u ng i đ c h ng ụ ệ ậ ề ừ ế ế ườ ượ ưở

đã thành niên, tinh th n minh m n thì h có đ kh năng t mình ầ % ọ ủ ả ự

tham gia quan h pháp lu t này, t th c hi n các hành vi nh t đ nh ệ ậ ự ự ệ ấ ị

theo quy đ nh c a pháp lu t.ị ủ ậ

80. Cho ví d v m t quan h pháp lu t c th và xác đ nh ch th , ụ ề ộ ệ ậ ụ ể ị ủ ể

khách th , n i dung c a quan h pháp lu t đó.ể ộ ủ ệ ậ

QHPL: Gi a sinh viên và tr ng ĐH Lu t HNữ ườ ậ

- Ch th : sinh viên và tr ng ĐH Lu t HN. V i sinh viên: NLPL – t khi ủ ể ườ ậ ớ ừ

sinh ra đã đ c nhà n c trao quy n h c t p, NLHVPL – sau khi t t ượ ướ ề ọ ậ ố

nghi p THPT và đăng kí thi vào ĐH Lu t HN; v i ĐH Lu t HN: NLPL – t ệ ậ ớ ậ ừ

khi xây d ng, NLHVPL – t khi chính th c đ c thành l p.ự ừ ứ ượ ậ

- N i dung: Sinh viên có quy n h c t p – tr ng có nghĩa v cung c p tri ộ ề ọ ậ ườ ụ ấ

th c; sinh viên có nghĩa v đóng h c phí – tr ng có quy n thu h c phíứ ụ ọ ườ ề ọ

- Khách th : c hai ch th cùng h ng đ n m c đích chung là tri th cể ả ủ ể ướ ế ụ ứ

101

VD:A bán cho B một lô đất A, B đều có năng lực PL đầy đủ

Chủ thể: A và B

Khách thể: gía trị sử dụng lô đất (B muốn đạt đc) và tiền B phải trả cho A (A

muốn đạt đc)

Nội dung QHPL là tổng hợp quyền và nghĩa vụ của các chủ thể

A có nghĩa vụ chuyển quyền sử dụng lô đất cho B và có quyền yêu cầu B trả

tiền cho mình

B có quyền yêu cầu A chuyển quyền sử dụng lô đất đó cho mình và có nghĩa

vụ trả tiền cho A

81. Phân tích khái ni m th c hi n pháp lu t. Trình bày m c đích, ý ệ ự ệ ậ ụ

nghĩa c a vi c th c hi n pháp lu t.ủ ệ ự ệ ậ

KN th c hi n PL: ự ệ

- Đ nh nghĩaị

- THPL r t đa d ng, bao g m nhi u lo i QPPL khác nhau nh cho phép, b tấ ạ ồ ề ạ ư ắ

bu c, c m đoán, do v y, cách th c th c hi n các lo i quy ph m đó cũng ộ ấ ậ ứ ự ệ ạ ạ

khác nhau. Ch th th c hi n PL cũng r t đa d ng, t CQNN đ n m i cá ủ ể ự ệ ấ ạ ừ ế ọ

nhân, t ch c trong XH. D a vào yêu c u c a các QPPL mà khoa h c pháp ổ ứ ự ầ ủ ọ

lý xác đ nh có 4 hình th c th c hi n PL là TH, TT, SD và AD.ị ứ ự ệ

TTPL là hình th c THPL trong đó các ch th ki m ch , gi mình, không ứ ủ ể ề ế ữ

th c hi n hành vi mà PL c mự ệ ấ

THPL là hình th c THPL trong đó các ch th th c hi n nghĩa v pháp lý ứ ủ ể ự ệ ụ

c a mình b ng hành vi tích c c, t c là th c hi n nh ng hành vi mà PL b t ủ ằ ự ứ ự ệ ữ ắ

ph i th c hi nả ự ệ

SDPL là hình th c THPL trong đó các ch th th c hi n các quy n ch th , ứ ủ ể ự ệ ề ủ ể

nghĩa là th c hi n nh ng hành vi mà PL cho phépự ệ ữ

ADPL là hình th c các c quan nhà n c, t ch c, cá nhân có th m quy n ứ ơ ướ ổ ứ ẩ ề

t ch c cho các ch th khác th c hi n các qui đ nh c a PL. ADPL là hình ổ ứ ủ ể ự ệ ị ủ

th c THPL có s can thi p c a ch th có th m quy n ứ ự ệ ủ ủ ể ẩ ề

Vi c th c hi n PL có ý nghĩa to l n trong đ i s ng. B ng vi c th c hi n ệ ự ệ ớ ờ ố ằ ệ ự ệ

pháp lu t, các quy đ nh c a pháp lu t t trong các ngu n lu t khác nhau ậ ị ủ ậ ừ ồ ậ

102

đã đi vào đ i s ng, tr thành hành vi th c t c a ch th . Nh đó, pháp ờ ố ở ự ế ủ ủ ể ờ

lu t phát huy vai trò c a nó trên th c t , làm cho đ i s ng xã h i n đ nh, ậ ủ ự ế ờ ố ộ ổ ị

tr t t và có đi u ki n phát tri n m nh mẽ, các quy n, l i ích h p pháp ậ ự ề ệ ể ạ ề ợ ợ

c a các cá nhân, t ch c đ c b o đ m, b o v , đ i s ng xã h i đ c an ủ ổ ứ ượ ả ả ả ệ ờ ố ộ ượ

toàn. Thông qua vi c th c hi n pháp lu t, nh ng h n ch khi m khuy t ệ ự ệ ậ ữ ạ ế ế ế

(n u có) c a pháp lu t sẽ đ c b c l , nh đó, pháp lu t có th đ c hoànế ủ ậ ượ ộ ộ ờ ậ ể ượ

thi n m t cách k p th i.ệ ộ ị ờ

C2:

* Khái ni m:ệ

Th c hi n PL là hành vi th c t h p pháp có m c đích c a các ch th đc ự ệ ự ế ợ ụ ủ ủ ể

hình thành trong qtrinh hi n th c hoá các quy đ nh c a PL.ệ ự ị ủ

Ptich

- Th c hi n PL là hành vi xác đ nh hay x s th c t c a con ng i b i PL ự ệ ị ử ự ự ế ủ ườ ở

đc ban hành đ đi u ch nh hviể ề ỉ

- th c hi n PL là làm theo yêu c u c a PL=> th c hi n PL là hành vi h p ự ệ ầ ủ ự ệ ợ

pháp

- th c hi n PL là hành vi c a ch th có năng l c hành vi PL b i ch các chự ệ ủ ủ ể ự ở ỉ ủ

th có năng l c hành vi PL m i có kh năng nh n th c đc yêu c u c a PLể ự ớ ả ậ ứ ầ ủ

Phân lo i: ạ

- Tuân th PL là hình th c th c hi n PL trong đó các ch th PL ki m ch ủ ứ ự ệ ủ ể ề ế

không ti n hành các hđ ng mà PL c m. ế ộ ấ

- Thi hành PL là hình th c th c hi n PL trong đó các ch th PL ti n hành ứ ự ệ ủ ể ế

các hđ ng mà PL bu c ph i làmộ ộ ả

- S d ng PL là hình th c th c hi n PL trong đó các ch th PL ti n hành ử ụ ứ ự ệ ủ ể ế

các hđ ng mà PL cho phépộ

- Áp d ng PL hình th c th c hi n PL c a các CQNN, nhà ch c trách có ụ ứ ự ệ ủ ứ

th m quy n ho c t ch c xh đc NN trao quy nẩ ề ặ ổ ứ ề