Triết học phật giáo, tôn giáo tư liệu - Triết học Mác - Lênin | Đại học Tôn Đức Thắng

Với Phật giáo, sự tác động của nền kinh tế thị trường cùng xu thế thế tục hóa đã làm cho nhiều
phong tục, tập quán truyền thống được dung chứa trong sinh hoạt Phật giáo dần trở nên biến dạng, sai lệch.
Phong tục đi lễ chùa đầu năm, tục phóng sinh có ý nghĩa nhân văn sâu sắc.
Tuy nhiên, trong những năm gần đây, những phong tục này đang bị thực hành một cách sai lệch,
biến tướng. Rất nhiều người không còn quan tâm đến ý nghĩa thực sự của việc đi lễ chùa đầu năm,
của việc phóng sinh, ăn chay,.. mà thực hành các phong tục đó theo phong trào và mang tính hình
thức. Mùa lễ hội đầu năm, người người, nhà nhà đi lễ chùa để cầu đủ thứ theo nhu cầu trần tục,
chen chúc, xô bồ. Nghi lễ phóng sinh hiện nay cũng được thực hiện theo phong trào, cho có lệ mà
quên mất ý nghĩa thực sự của nó. Vào mỗi mùa Vu lan, nhiều người đến chùa phóng sinh chim, cá;
khi phóng sinh song, chim, cá lại bị bắt trở lại và đem bán tiếp. Chính vì vậy, sau một số nghi lễ
phóng sinh của nhà chùa, chim, cá không những không được cứu mạng mà còn chết hàng loạt.
Sự biến động tôn giáo đã hình thành thị trường tôn giáo với các loại hình dịch vụ tâm linh. Điều đó
có thể nhận thấy rất rõ trong hoạt động sôi động của Phật giáo. Sự huyên náo của các loại dịch vụ
như vàng mã, cầu an, cầu siêu, trừ ma, trừ tà, bốc bát hương, xem hướng nhà, hướng bếp,… nở rộ
ở nhiều địa phương, gây tốn kém tiền của của xã hội. Sinh hoạt Phật giáo ở một số nơi đang bị biến
tướng với những hoạt động tiêu cực, có tác động rất xấu tới đời sống xã hội. Hiện tượng dâng sao,
giải hạn ở một số chùa khu vực miền Bắc hay hiện tượng cúng oan gia trái chủ ở chùa Ba Vàng gần
đây gây ra nhiều hệ lụy xấu cho Phật giáo và cho xã hội.
Các nghi lễ tang ma ở một bộ phận người dân cũng được phục hồi khá rườm rà, tốn kém với nhiều
thủ tục như xem ngày, kén giờ, giải trùng tang, lập đàn cầu siêu, cúng lễ linh đình có sự trợ giúp của
các nhà tu hành Phật giáo với mức chi phí không hề nhỏ. Ở thành phố Hải Phòng, gần chục năm
nay đã hình thành dịch vụ dẫn vong với sự tham dự rất cầu kỳ của Phật giáo và đã từng có đám
tang nhà chùa nhận làm dịch vụ tổ chức trọn gói lên đến 150.000.000 đồng.
Việc thực hành đức tin của tín đồ Công giáo Việt Nam cũng có những biến đổi nhất định và cũng có
những tác động tiêu cực nhất định tới đời sống của đồng bào. Theo giáo lý Kitô giáo, Đức Maria và
các thánh không có quyền ban ơn mà chỉ có vai trò “cầu bầu” làm trung gian giữa Thiên Chúa và tín
đồ, nhưng với người Công giáo Việt Nam, Đức mẹ Maria từ lâu đã được tôn xưng là Thánh Mẫu với
lòng thành kính vô hạn. Những năm gần đây, một bộ phận người Công giáo Việt Nam cũng có chiều
hướng sùng kính Đức Mẹ một cách thái quá theo chiều hướng mê tín dị đoan.
Tác động tiêu cực nhất của sự biến đổi tôn giáo đối với phong tục, tập quán truyền thống của người
Việt Nam là sự phát triển và tác động của đạo Tin lành đối với phong tục tập quán truyền thống của
đồng bào DTTS. Nhiều giá trị tốt đẹp trong phong tục tập quán truyền thống của đồng bào đã bị ảnh
hưởng thậm chí bị loại bỏ hoàn toàn. Chẳng hạn, với người Mông, thờ cúng tổ tiên, thờ thần bản
mệnh cộng đồng, dòng họ,… là một trong những tín ngưỡng truyền thống, là chất keo cố kết mọi
thành viên trong gia đình, dòng họ và cộng đồng thông qua việc thực hành các nghi lễ cúng tế. Tuy
nhiên, với bộ phận người Mông theo đạo Tin lành, do sự khác biệt trong đức tin nên các nghi lễ nói
trên đều bị xóa bỏ và được thay thế hoàn toàn bằng các nghi lễ tôn giáo. Kết quả khảo sát gần đây
cho thấy, chỉ có 4,4% người Mông theo đạo Tin lành ở khu vực Tây Bắc còn thực hiện nghi lễ thờ
cúng tổ tiên, có tới 95,6% không thực hiện.
Ở khu vực Tây Nguyên cũng đã từng xảy ra tình trạng tương tự như khu vực Tây Bắc, thời kỳ đầu,
khi mới từ bỏ niềm tin truyền thống để đi theo Tin lành, đa phần đồng bào các DTTS cũng đoạn
tuyệt hoàn toàn với văn hóa truyền thống, gây nên những đứt gãy văn hóa, làm phai nhạt bản sắc
văn hóa tộc người, làm mất dần bản sắc Tây Nguyên
Hiện tượng tôn giáo mới liên quan đến thờ cúng Vua Hùng, thờ cúng Chủ tịch Hồ Chí Minh và các
danh nhân văn hóa của dân tộc xuất hiện ngày càng nhiều, một mặt như muốn khẳng định, tôn vinh
giá trị văn hóa dân tộc, nhưng mặt khác những hiện tượng này cũng có tác động xấu tới văn hóa,
phong tục, tập quán và đạo đức xã hội. Ở một số địa phương, tín đồ theo các hiện tượng tôn giáo
mới nói trên đã dỡ bỏ bàn thờ tổ tiên, gây xung đột, mất đoàn kết trong gia đình, dòng họ.
rong trào lưu của các hiện tượng tôn giáo mới, xuất hiện những hiện tượng tôn giáo mang tính phản
văn hóa, phi nhân tính có tác động cực kỳ tiêu cực đối với văn hóa, đạo đức, với thuần phong, mỹ
tục của dân tộc. Hiện tượng giáo phái Tốc Phạ ở Thuận Châu, Sơn La hay hiện tượng Chân Không
của Lưu Văn Ty một thời là những ví dụ điển hình. Hiện nay, các hiện tượng tôn giáo mới như Hà
mòn, Amí sa rí ở Tây Nguyên với nhiều biểu hiện mê tín dị đoan cũng đã và đang có những tác
động tiêu cực tới đời sống văn hóa xã hội của đồng bào các DTTS. Hay gần đây nhất là sự phát
triển của Hội thánh Đức Chúa Trời Mẹ tại nhiều tỉnh thành trong cả nước hay Tịnh thất bồng lai –
Thiền am bên bờ vũ trụ dấy lên hồi chuông báo động về những tác động tiêu cực của các hiện
tượng tôn giáo mới đối với văn hóa, phong tục, đạo đức truyền thống của dân tộc trong thời kỳ mới.
Hoặc hoạt động của nhóm người tu theo pháp môn lạ gây nên cái chết cho hai người ở Bình Dương
cũng cho thấy, hiện tượng tôn giáo mới không chỉ có tác động xấu đến văn hóa, phong tục, đạo đức
truyền thống mà còn có tác động xấu đến an ninh, trật tự xã hội.
Quy định của pháp luật về xử lý vi phạm pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo
Căn cứ theo điều 64 Luật tín ngưỡng tôn giáo 2016 được quy định như sau:
– Tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo hoặc lợi dụng tín ngưỡng,
tôn giáo để vi phạm pháp luật thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý vi phạm hành chính
hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự, nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật.
– Căn cứ quy định của Luật này và Luật xử lý vi phạm hành chính, Chính phủ quy định hành vi vi
phạm hành chính, hình thức xử phạt, mức xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả đối với từng hành
vi vi phạm hành chính; thẩm quyền xử phạt, mức phạt cụ thể và thẩm quyền lập biên bản đối với
hành vi vi phạm hành chính; chế độ áp dụng các biện pháp xử lý hành chính trong lĩnh vực tín ngưỡng, tôn giáo.
Quy định của pháp luật về xử lý cán bộ, công chức vi
phạm pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo khi thi hành công vụ
Căn cứ theo điều 65 Luật tín ngưỡng tôn giáo 2016 được quy định như sau:
Cán bộ, công chức có hành vi vi phạm pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo khi thi hành công vụ thì tùy
theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy
định của pháp luật đối với hành vi vi phạm sau đây;
– Lợi dụng chức vụ, quyền hạn làm trái quy định của Luật này và pháp luật có liên quan;