lOMoARcPSD| 47205411
TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠ
BỘ MÔN TỔ CHỨC VÀ QUẢN LÝ Y TẾ
HỌC PHẦN
TÂM LÝ Y HỌC – ĐẠO ĐỨC Y HỌC
BÀI : Đạo đức học
Sinh viên Lớp RHMB Khóa 50
Nhóm: 2
Họ tên sinh viên: MSSV
1. Nguyễn Thanh An 2453020075
2. Lê Ánh Dinh 2453020084
3. Nguyễn Ngọc Thịnh 2453020056
4. Huỳnh Nhật Duy 2453020086
5. Trần Minh Phú 2453020050
6. Hồng Hoàng Mỹ Phụng 2453020052
7. Phạm Ngọc Trâm 2453020064
8. Đoàn Thảo Tâm Anh 2453020076
9. Nguyễn Thị Quang Khánh 2453020161
10. Trần Phương Thùy 2453020061Ngày nộp: 11/02/2025
Bài nộp cho Giảng viên: ThS. Trần Hoàng Anh Huy
1
lOMoARcPSD| 47205411
2
B
Vận dụng khái niệm về ý thức đạo đức để giải
thích hành vi của nhân trong các tình huống
khó khăn.
lOMoARcPSD| 47205411
3
Bài làm
1. Khái niệm ý thức đạo đức:
Khái niệm:
Là những cảm xúc, tình cảm đạo đức của con người, thể hiện thái độ nhận thức của
con người trước hành vi của mình trong việc đối chiếu với hệ thống những nguyên
tắc đạo đức, chuẩn mực hành vi mà xã hội đặt ra. Ý thức đạo đức phản ánh toàn bộ
những quan niệm về đúng sai, thiện ác, công bằng bất công,... cũng như trách
nhiệm của mỗi cá nhân trong các mối quan hệ xã hội.
Về mặt cấu trúc, ý thức đạo đức gồm:
Ø Tình cảm đạo đức: Thể hiện cảm xúc, thái độ trước một hiện tượng đạo đức hoặc
phi đạo đức.
Ø Trí thức đạo đức: Hiểu biết vcác giá trị, chuẩn mực, nguyên tắc, nhận biết được
những yêu cầu đạo đức của xã hội ( tri thức kinh nghiệm và lý luận)
Ø Chuẩn mực đạo đức: Hệ thống quy tắc xác định hành vi phải tuân theo, là cơ sở
cho phương án hành động ( phản ánh và thay đổi theo tồn tại xã hội)
Ø Ý chí đạo đức: sức mạnh tinh thần giúp con người vượt qua khó khăn, trở ngại
để thực hiện hành vi đạo đức.
Ø tưởng đạo đức: những hình mẫu cao nhất con người hướng tới trong
hành động đạo đức, không chỉ mục tiêu cá nhân còn thể định hình và dẫn
dắt hành vi của các nhóm xã hội.
Một số yếu tố ảnh hưởng đến ý thức đạo đức:
Ø Tính cách mỗi người.
Ø Sự hội nhập, công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Ø Tư tưởng chính trị.
Ø Xu hướng của nền kinh tế thị trường.
Ø Gia đình, nhà trường, xã hội.
Ø Các giá trị truyền thống.
Tầm quan trọng của ý thức đạo đức:
Ø Nền tảng của xã hội: Ý thức đạo đức là yếu tố kết nối con người với nhau, tạo ra
sự tin tưởng và hợp tác.
lOMoARcPSD| 47205411
4
Ø Động lực cho hành động tốt đẹp: thúc đẩy con người làm những việc lợi
cho cộng đồng và xã hội.
Ø Kiểm soát hành vi: Ý thức đạo đức giúp con người tự điều chỉnh hành vi của
mình, tránh những hành động gây hại cho người khác.
Ø Phát triển nhân cách: Nó là một phần không thể thiếu trong quá trình hình thành
và phát triển nhân cách của mỗi người.
Cách rèn luyện ý thức đạo đức:
Ø Học hỏi tìm hiểu: Tìm hiểu về các giá trị đạo đức, các câu chuyện về những
người có đạo đức cao.
Ø Thực hành: Áp dụng những kiến thức đã học vào cuộc sống hàng ngày.
Ø Tự phản tỉnh: Thường xuyên suy nghĩ về hành vi của mình, tìm ra những điểm
cần cải thiện.
Ø Lắng nghe và tôn trọng người khác: Học cách đặt mình vào vị trí của người khác
để hiểu và thông cảm.
2. Vận dụng và giải thích hành vi của cá nhân trong các tình huống
khó khăn:
Nhận thức (tri thức) đạo đức
Khái niệm:
Nhận thức đạo đức là khả năng nhận biết, đánh giá và phân biệt đúng – sai, tốt – xấu
trong các tình huống liên quan đến đạo đức. Nó giúp con người hiểu được các giá trị
đạo đức, chuẩn mực xã hội và hành xphù hợp với lương tâm cũng như trách nhiệm
đối với bản thân, người khác và cộng đồng.
Bao gồm: Tự nhận thứcnhận thức hướng ngoại
Ө Tự nhận thức:
Là quá trình tự đánh giá tự thẩm định tự đối chiếu những nhận thức hành vi đạo đức
của mình với chuẩn mực giá trị chung của cộng đồng Ө Nhận thức hướng ngoại:
quá trình nhân đánh giá tiếp thu hệ thống những nguyên tắc chuẩn mực đạo
đức của xã hội
Biểu hiện nhận thức đạo đức
lOMoARcPSD| 47205411
5
- Hiểu biết về các chuẩn mực đạo đức
- Nhận thức được những quy tắc, giá trị đạo đức trong hội, như trung thực,
côngbằng, tôn trọng người khác.
dụ: Một học sinh biết rằng gian lận trong thi cử hành vi sai trái, vi phạm đạo
đức và quy định của trường.
- Phân biệt đúng – sai, tốt – xấu
- khả năng đánh giá một hành vi hoặc quyết định phù hợp với đạo đức
haykhông.
dụ: Một nhân viên nhận ra việc biển thủ tiền công ty là hành vi sai trái, không
ai phát hiện, và quyết định không làm.
- Đưa ra quyết định có đạo đức
- Lựa chọn hành động dựa trên lương tâm, trách nhiệm lợi ích chung, thay
chỉvì lợi ích nhân.
Ví dụ: Một bác sĩ từ chối nhận phong bì từ bệnh nhân vì hiểu rằng điều đó vi phạm
đạo đức nghề nghiệp.
- Tự giác trong hành vi
- Hành xđạo đức ngay cả khi không sự giám sát hay ép buộc từ bên ngoài.
dụ: Một người nhặt được tiền trên đường tự giác tìm cách trả lại cho chủ
nhân mà không cần ai nhắc nhở.
- Đồng cảm và tôn trọng người khác
- Nhận thức được tác động của hành vi của mình đối với người khác biết cáchcư
xử nhân văn, công bằng.
dụ: Một bạn trẻ nhường ghế cho người già trên xe buýt vì nhận thức được sự cần
thiết của sự quan tâm và tôn trọng người lớn tuổi.
-Phản ứng trước hành vi sai trái
+Biết lên án, phản đối những hành vi vi phạm đạo đức, bất công trong xã hội.
dụ: Một nhân viên tố giác hành vi tham nhũng trong công ty thay im lặng để
bảo vệ lợi ích cá nhân.
Mở rộng vấn đề về nhận thức đạo đức:
Ө Tác động:
lOMoARcPSD| 47205411
6
Đối với nhân: Nhận thức đạo đức giúp cá nhân đưa ra các quyết định đúng
đắn hành động theo những giá trị đạo đức của mình. Điều này thể cải thiện
chất lượng cuộc sống, giúp nhân cảm thấy hạnh phúc hài lòng hơn với bản
thân.
Ví dụ: Một người bạn nhờ bạn giúp đỡ trong việc gian lận kỳ thi bạn từ chối
và khuyến khích người bạn đó học tập chăm chhơn thay vì dựa vào gian lận.
Bạn quyết định không ăn cắp vặt tại cửa hàng dù đang rất cần tiền biết
rằng điều đó là sai trái và trái với giá trị cá nhân của bạn
Đối với xã hội: Thúc đẩy sự tôn trọng, sự tin tưởng và lòng nhân ái trong các
mối quan hệ xã hội giúp tạo ra môi trường giao tiếp và hợp tác tích cực, từ đó
củng cố các mối quan hệ và cộng đồng.
dụ: Khi thấy một chính sách xã hội không công bằng và gây hại cho một
nhóm người nào đó, bạn tham gia vào các cuộc biểu tình hoặc hoạt động cộng
đồng để yêu cầu thay đổi chính sách đó, góp phần vào việc xây dựng một xã
hội công bằng hơn.
Tóm lại: Khi gặp phải một nh huống bạn phải chọn giữa việc giúp đỡ người
khác hoặc tự bảo vệ lợi ích cá nhân của mình, nhận thức đạo đức sẽ giúp bạn quyết
định hành động nào là đúng đắn dựa trên các nguyên tắc và giá trị bạn tin tưởng.
Ө Ý nghĩa của nhận thức đạo đức:
Hình thành nhân ch: Nhận thức đạo đức giúp chúng ta phát triển
những phẩm chất tốt đẹp như lòng nhân ái, scông bằng, lòng trung
thực. Điều này góp phần vào việc hoàn thiện bản thân trở thành một
người có trách nhiệm và đạo đức.
Xây dựng xã hội: Giảm thiểu các hành vi tiêu cực như gian lận, tham
nhũng bạo lực, từ đó tạo dựng một môi trường sống lành mạnh
an toàn cho mọi người.
Củng cố các mối quan hệ: Thúc đẩy sự tôn trọng, lòng tin và sự quan
tâm lẫn nhau trong các mối quan hhội giúp chúng ta xây dựng
duy trì các mối quan hệ tốt đẹp với gia đình, bạn bè, đồng nghiệp
cộng đồng.
Tình huống:
Quá trình tự nhận thức: Minh, một học sinh lớp 12, luôn đặt mục tiêu vào một
trường đại học danh tiếng. Tuy nhiên, gần đây cậu cảm thấy chán nản, mất động lực
lOMoARcPSD| 47205411
7
học tập điểm số giảm sút. Nhận thấy sự thay đổi này, Minh tự hỏi nguyên nhân
và nhận ra rằng áp lực từ kỳ vọng của bố mẹ, sự cạnh tranh với bạn bè và thói quen
thức khuya đang ảnh hưởng tiêu cực đến cậu.
Để khắc phục, Minh quyết định chia sẻ cảm xúc với bố mẹ, lập kế hoạch học tập
hợp hơn và tham gia học nhóm để tạo động lực. Sau một thời gian, cậu dần lấy lại
sự tập trung, cảm thấy thoải mái hơn điểm số cũng cải thiện. Quan trọng nhất,
Minh học được cách cân bằng giữa việc học và sức khỏe tinh thần.
Ө Đánh giá
Minh đã trải qua một quá trình tự nhận thức ràng: tnhận biết vấn đề, phân tích
nguyên nhân đến tìm giải pháp và thay đổi hành vi.
Đây một dụ tích cực vviệc tnhận thức giúp cải thiện hiệu suất học tập
tinh thần.
Bài học rút ra việc hiểu bản thân điều chỉnh lối sống hợp sgiúp mỗi
người đạt được hiệu quả tốt hơn trong cuộc sống.
Quá trình nhn thức hướng ngoại:c An một bác sĩ trẻ mới vào làm tại một
bệnh viện lớn. Là người cẩn thận và có chuyên môn tốt, nhưng anh thường tập trung
vào chuyên môn nhân ít giao tiếp với đồng nghiệp bệnh nhân. Trong các
cuộc thảo luận chuyên môn, An thường chỉ lắng nghe mà không chủ động đóng góp
ý kiến.
Sau một thời gian, An nhận ra rằng các bác sĩ có kinh nghiệm không chỉ giỏi chuyên
môn mà còn rất chủ động trao đổi, hợp tác với đồng nghiệp và trò chuyện với bệnh
nhân để tạo sự tin tưởng. Quan sát môi trường này, An hiểu rằng giao tiếp tinh
thần làm việc nhóm cũng quan trọng không kém chuyên môn.
Nhận thức được điều đó, An bắt đầu thay đổi. Anh tích cực trao đổi với đồng nghiệp,
học hỏi từ các bác đi trước chủ động giải thích cặn kẽ cho bệnh nhân về tình
trạng sức khỏe của họ. Nhờ vậy, An không chỉ cải thiện kỹ năng giao tiếp còn
tạo được mối quan hệ tốt với bệnh nhân và đồng nghiệp.
Ө Đánh giá:
Bác An đã sự nhận thức hướng ngoại khi quan sát cách làm việc của đồng
nghiệp và điều chỉnh hành vi để phù hợp hơn với môi trường bệnh viện.
Câu chuyện cho thấy rằng trong ngành y, ngoài chuyên môn giỏi, khả năng giao tiếp
và hợp tác cũng rất quan trọng.
Bài học rút ra một bác không chỉ cần kiến thức y khoa còn phải biết lắng
nghe, chia sẻ và làm việc nhóm để chăm sóc bệnh nhân tốt hơn. Ý chí đạo đức
lOMoARcPSD| 47205411
8
Khái niệm
sức mạnh tinh thần giúp con người vượt qua khó khăn, trở ngại để thực hiện hành
vi đạo đức.
a. Những biểu hiện của ý chí đạo đức:
*Khái niệm: Biểu hiện của ý chí đạo đức thhiện qua những hành động
thái độ của con người khi đối mặt với thử thách, khó khăn vẫn kiên trì thực
hiện những điều đúng đắn theo lương tâm và chuẩn mực đạo đức.
Có thiện chí; Lòng vị tha; Nhân ái
+Luôn sẵn sàng giúp đỡ người khác mà không mong cầu lợi ích.
+Ví dụ: Một người tình nguyện dành thời gian giúp đỡ trẻ em nghèo dù cuộc
sống của họ cũng không dư dả.
Nghị lực:
+ là năng lực phục tùng ý thức đạo đức của con người
+Ví dụ: Nguyễn Ngọc Ký cố gắng tập viết chữ bằng chân
Có trách nhiệm
+Luôn giữ lời hứa, làm việc có trách nhiệm với bản thân và người khác.
+Ví dụ: Một người hứa giúp bạn dọn dẹp nhà cửa trời mưa vẫn đến
đúng giờ để giúp.
kiên trì thực hiện những điều đúng đắn:
+Dù gặp khó khăn, vẫn givững nguyên tắc đạo đức, không lợi ích nhân
mà làm điều sai trái.
+Ví dụ: Một nhân viên từ chối hối lộ để được thăng chức, biết rằng việc
đó có thể khiến sự nghiệp chậm tiến triển hơn
Trung thực và ngay thẳng
+Không nói dối, không gian lận dù có cơ hội.
+Ví dụ: Một học sinh thấy bạn chép bài nhưng không tiếp tay mà khuyên bạn
nên tự học để đạt kết quả tốt hơn.
Đấu tranh với cái xấu, bảo vệ lẽ phải
+Không im lặng trước bất công, dám lên tiếng bảo vệ người yếu thế.
lOMoARcPSD| 47205411
9
dụ: Một người chứng kiến kẻ trộm giật đồ của người khác liền báo cảnh
sát thay vì làm ngơ.
Vượt qua cám dỗ, không chạy theo lợi ích cá nhân
+Không bị cuốn theo đồng tiền, danh lợi mà làm điều sai trái.
+Ví dụ: Một doanh nhân từ chối bán thực phẩm kém chất lượng dù có
thể kiếm được lợi nhuận cao.
b. Tình huống *Tình
huống 1:
Trong công việc: Khi phải đưa ra một quyết định khó khăn giữa lợi ích nhân
lợi ích chung, ý chí đạo đức sẽ giúp chúng ta lựa chọn con đường trung thực và công
bằng, dù điều đó có thể ảnh hưởng đến lợi ích trước mắt của mình.
Ví dụ : Tại bệnh viện Y, bác sĩ H phát hiện một số đồng nghiệp đang sử dụng thuốc
xuất xứ không nguồn gốc kém chất lượng để điều trị cho bệnh nhân nhằm giảm
chi phí tăng lợi nhuận cho phòng khám. Điều này đe dọa nghiêm trọng đến sức
khỏe tính mạng của bệnh nhân. Bác H đứng trước một quyết định khó khăn:
giữ im lặng để bảo vệ công việc của mình hoặc lên tiếng tố cáo hành vi này để bảo
vệ bệnh nhân.
Sau nhiều đêm trăn trở, bác H quyết định báo cáo sviệc lên ban lãnh đạo bệnh
viện và các cơ quan chức năng. Mặc dù việc này thể gây ra những rắc rối cho bản
thân và đồng nghiệp, nhưng bác sĩ H tin rằng bảo vệ sức khỏe của bệnh nhân và giữ
vững giá trị đạo đức y học là điều quan trọng nhất.
Đánh giá: Bác H đã phải đưa ra một quyết định khó khăn giữa lợi ích cá nhân
lợi ích chung. Cuối cùng, bác H đã đặt quyền lợi và sức khỏe của bệnh nhân lên
trên hết, bất chấp những rủi ro nhân. Ý chí đạo đức đã giúp bác sĩ H lựa chọn con
đường trung thực và công bằng, bảo vệ danh dự và sự tin cậy của ngành y tế.
Những tình huống này minh họa cách mà ý chí đạo đức giúp các nhân viên y tế đưa
ra những quyết định đúng đắn bảo vệ các giá trị đạo đức trong công việc hàng
ngày.
=>Trong cuộc sống hàng ngày: Khi chứng kiến một hành vi sai trái, ý chí đạo đức
sẽ thúc đẩy chúng ta can thiệp hoặc lên tiếng, điều đó thể gây ra những rắc rối.
*Tình huống 2:
Trong môi trường giáo dục:
lOMoARcPSD| 47205411
10
Tại một trường đại học Y, sinh viên H phát hiện một số bạn trong lớp đã lén lút mua
đề thi từ một nguồn không chính thống. Việc này không chỉ vi phạm quy chế thi cử
mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự công bằng giữa các sinh viên.
H cảm thấy cùng khó xử. Nếu im lặng, H stránh được những rắc rối giữ được
mối quan hệ với bạn bè. Nhưng nếu tố giác, H có thể bị xa lánh, thậm chí bị một số
người trong lớp ghét bỏ. Sau nhiều ngày suy nghĩ, ý chí đạo đức tinh thần trách
nhiệm của một người học ngành y một ngành đòi hỏi sự trung thực công bằng
đã khiến H quyết định báo cáo sviệc lên giảng viên phụ trách. Nhờ đó, trường đã
kịp thời xử lý, ngăn chặn hành vi gian lận trong thi cử, đảm bảo sự công bằng cho
toàn bộ sinh viên.
Đánh giá:
Sinh viên H đã đối mặt với một tình huống khó khăn, khi phải lựa chọn giữa lợi ích
cá nhân (giữ quan hệ tốt với bạn bè) và lợi ích chung (sự công bằng trong giáo dục).
thể gặp rắc rối, H vẫn dũng cảm chọn con đường đúng đắn nhờ ý chí đạo đức.
Điều này không chỉ giúp bảo vệ sự công bằng mà còn giữ gìn phẩm chất trung thực
– một điều đặc biệt quan trọng đối với một người strở thành bác sĩ trong tương lai.
=> Khi đứng trước những tình huống liên quan đến đạo đức, ý chí đạo đức sẽ giúp
chúng ta lựa chọn điều đúng đắn, dù đôi khi có thể gặp khó khăn ban đầu.
*Tình huống 3:
Trong xã hội:
Một tuyến đường ở trung tâm thành phố ngay giờ cao điểm, Anh B vượt đèn đỏ do
trễ giờ làm. Ngay đó có CSGT đang làm nhiệm vụ và ra tín hiệu dừng xe cho anh B
và yêu cầu xuất trình giấy tờ xe. Anh B biết bản thân đã vi phạm giao thông nên lo
sợ bị lập biên bản phạt nặng nên đã để kèm 1 tờ tiền với giấy tờ xe để xin được
bỏ qua lần này. Nhưng CSGT nghiêm túc kiên quyết không nhận tiền hối lộ
đây là hành vi vi phạm pháp luật khẳng định không thể bỏ qua cho hành vi hối lộ.
Vì vậy, CSGT lập biên bản và buộc anh B phải ký tên vào biên bản vi phạm.
Đánh giá: CSGT đã thể hiện ý chí đạo đức, không bị cám dỗ bởi vật chất và kiên
quyết bảo vệ công lý, tuân thủ pháp luật. Nhận hối lộ là một hành vi vi phạm pháp
luật và cũng ảnh hưởng đến đạo đức, uy tín, trách nhiệm của một chiến sĩ CSGT.
=> Qua đó, chúng ta thấy được ý chí đạo đức phẩm chất quan trọng giúp con
người hành động đúng đắn, ngay cả khi gặp phải khó khăn hay cám dỗ. Mỗi chúng
ta cần rèn luyện ý chí đạo đức để trở thành người trách nhiệm, góp phần xây dựng
một xã hội văn minh và tốt đẹp hơn.
lOMoARcPSD| 47205411
11
*Tình huống 4:
Chị M nhân viên trong mt công ty lớn. Một hôm, chị phát hiện trưởng phòng của
mình đang c tình khai khống chi phí dự án để trục lợi cá nhân. Biết rằng nếu tố cáo,
chị có thể bị cô lập hoặc thậm chí mất việc, nhưng M không thể làm ngơ trước hành
vi sai trái này.
Sau nhiều ngày suy nghĩ, chị quyết định báo cáo sự việc lên ban lãnh đạo công ty.
Khi tin tức lan ra, nhiều đồng nghiệp quay lưng với M sợ liên lụy, thậm chí
người còn chỉ trích chị là "kẻ phá hoại". Trưởng phòng tức giận và tìm cách gây khó
dễ cho chị M trong công việc.
gặp nhiều áp lực, M vẫn kiên định với quyết định của mình. Sau khi công ty điều
tra, sự việc được làm sáng tỏ, và trưởng phòng bị xử lý kỷ luật. Lúc này, mọi người
mới nhận ra M đã làm điều đúng đắn và dần thay đổi thái độ với chị.
Đánh giá: Chị M là một người ý chí đạo đức tính kiên định cao nên chị mới có
được một tinh thần dũng cảm đứng lên bảo vệ lẽ phải.
=> Bảo vệ lẽ phải không dễ dàng và có thể khiến ta đối mặt với sự cô lập hoặc khó
khăn. Tuy nhiên, người ý chí đạo đức sẽ luôn kiên định với nguyên tắc công bằng
và chính trực, vì một môi trường lành mạnh và công bằng hơn.
Chuẩn mực đạo đức
1. Định nghĩa:
Chuẩn mực đạo đức những quy tắc, gtrị được hội thừa nhận tuân theo,
điều chỉnh hành vi của mỗi người trong các mối quan hệ hội. Chúng thể hiện
những gì được coi đúng đắn, tốt đẹp, phù hợp với lương tâm trách nhiệm của
mỗi người đối với bản thân, gia đình, cộng đồng và xã hội.
2. Vai trò:
Điều chỉnh hành vi: Chuẩn mực đạo đức giúp con người nhận thức được
hành vi nào đúng, sai, nên làm hay không nên làm, từ đó điều chỉnh hành
vi của mình cho phù hợp với các giá trị đạo đức được xã hội công nhận.
Duy trì trật tự xã hội: Chuẩn mực đạo đức góp phần tạo nên một hội ổn
định, hài hòa, trong đó mọi người tôn trọng và đối xử tốt với nhau, giảm thiểu
xung đột và bất công.
Phát triển nhân cách: Tuân theo chuẩn mực đạo đức giúp con người hoàn
thiện nhân cách, trở thành người tốt, có ích cho xã hội.
3. Ví dụ:
lOMoARcPSD| 47205411
12
Trung thực: Không nói dối, không gian lận trong học tập, công việc các
mối quan hệ xã hội.
Tôn trọng: Tôn trọng người lớn tuổi, thầy cô giáo, bạn bè, đồng nghiệp tất
cả mọi người xung quanh.
Trách nhiệm: Hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, chịu trách nhiệm về hành
vi của mình.
Yêu thương: Yêu thương gia đình, bạn bè, sẵn sàng giúp đỡ người khác khi
gặp khó khăn.
Công bằng: Đối xử công bằng với mọi người, không phân biệt đối xử.
4. Một số tình huống:
Tình huống 1:
Ông Nam phát hiện ra chiếc túi xách bị bỏ quên trên xe. Ông biết rằng số tiền đó có
thể giúp ông giải quyết nhiều khó khăn trong cuộc sống, nhưng ông cũng nghĩ đến
người khách đãng trí kia. Sau một hồi cân nhắc, ông Nam đã quyết định mang chiếc
túi xách đến đồn công an để trả lại cho người bị mất.
Đánh giá: Hành động của ông Nam rất đáng quý. Ông đã vượt qua được lòng
tham của bản thân để làm điều đúng đắn, thể hiện sự trung thực và lòng tự trọng.
Tình huống 2:
Trong trận chung kết lượt về AFF Cup 2024 giữa đội tuyển Thái Lan và Việt Nam,
phút 64 của trận đấu, khi tỷ sđang là 1-1, thủ môn Nguyễn Đình Triệu của Việt
Nam chủ động ném bóng ra ngoài biên để đội ngũ y tế vào chăm sóc cho cầu thủ
Nguyễn Hoàng Đức bị chấn thương. Theo thông lệ trong bóng đá, sau khi cầu thủ bị
chấn thương được chăm sóc, đội nhận quyền ném biên sẽ trả bóng lại cho đối phương
để tiếp tục trận đấu.Tuy nhiên, trong tình huống này, sau khi nhận quyền ném biên,
các cầu thủ Thái Lan không trả bóng lại tiếp tục tổ chức tấn công. Cầu thủ
Supachok Sarachat nhận bóng từ đồng đội và thực hiện cú sút xa từ khoảng cách 30
mét, đưa bóng vào góc cao khung thành, nâng tỷ số lên 2-1 cho Thái Lan. Hành động
này đã khiến các cầu thủ Việt Nam phản ứng mạnh mẽ, cho rằng đối thủ thiếu tinh
thần fair play.
Đánh giá:
-Bàn thắng của Supachok hoàn toàn hợp lệ theo luật bóng đá nhưng vi phạm chuẩn
mực fair play gây tranh i về tinh thần thể thao. Supachok đội tuyển Thái
Lan đã vi phạm các chuẩn mực đạo đức quan trọng trong bóng đá, bao gồm fair play,
tôn trọng đối thủ, trung thực và trách nhiệm với hình ảnh quốc gia.
lOMoARcPSD| 47205411
13
-Nếu tuân thủ đúng chuẩn mực đạo đức, Thái Lan nên trả bóng lại cho Việt Nam
thay lợi dụng tình huống để ghi bàn. Điều này không chỉ thể hiện sự công bằng
mà còn giúp họ giành được sự tôn trọng từ đối thủ và người hâm mộ.
Tình huống 3:
Một bác nha khoa làm việc tại phòng khám nhân thường xuyên chỉ định bệnh
nhân sử dụng răng sứ cao cấp với giá cao. Tuy nhiên, thay vì sử dụng vật liệu chính
hãng, bác lại hợp tác với một nhà cung cấp răng sứ kém chất lượng để giảm chi
phí và nhận hoa hồng. Hậu quả là sau một thời gian, nhiều bệnh nhân bị hỏng răng
sứ, đau nhức, viêm lợinhưng không biết nguyên nhân do vật liệu kém chất lượng.
Khi bệnh nhân quay lại, bác sĩ lại tiếp tục điều trị và thu thêm phí.
Đánh giá:
- Đây vi phạm nghiêm trọng về đạo đức y khoa khi bác cố tình sử dụng vậtliệu
kém chất lượng để trục lợi. Hành vi này gây hậu quả xấu cho bệnh nhân như biến
chứng răng miệng, tốn kém chi phí sửa chữa, đồng thời làm bác sĩ mất uy tín và có
nguy bị xử pháp luật. Ngoài ra, nó còn ảnh hưởng tiêu cực đến niềm tin vào
ngành nha khoa.
- Tình huống này cho thấy chuẩn mực đạo đức y khoa đóng vai trò quan trọngtrong
việc đảm bảo tính minh bạch, trách nhiệm an toàn cho bệnh nhân. Nếu bác sĩ tuân
thủ đạo đức, bệnh nhân sẽ nhận được dịch vchất lượng, tránh rủi ro sức khỏe,
ngành y tế sẽ giữ được sự tín nhiệm.
5. Tóm lại:
Chuẩn mực đạo đức là những quy tắc, giá trị được xã hội thừa nhận, có vai trò quan
trọng trong việc điều chỉnh hành vi, duy trì trật tự xã hội và phát triển nhân cách con
người. Việc tuân theo chuẩn mực đạo đức là trách nhiệm của mỗi cá nhân, góp phần
xây dựng một xã hội văn minh, tốt đẹp.
Chuẩn mực đạo đức có vai tquan trọng trong việc xây dựng một xã hội văn minh,
tốt đẹp. Tuy nhiên, việc tuân theo chuẩn mực đạo đức không phải lúc nào cũng dễ
dàng, đặc biệt là trong những tình huống khó khăn, phức tạp. Đôi khi, con người có
thể phải đối mặt với những mâu thuẫn giữa lợi ích nhân trách nhiệm hội,
giữa tình cảm và lý trí.
lOMoARcPSD| 47205411
14
Tình cảm đạo đức
a. Khái niệm: Tình cảm đạo đức những cảm xúc, suy nghĩ, hành động xuất
phát từ những nguyên tắc và giá trị đạo đức mà con người tuân theo.
Gồm: Tình cảm đạo đức có thể được chia thành hai loại cơ bản:
Tình cảm đạo đức tích cực là những cảm xúc thể hiện sự yêu thương, nhân
ái, tôn trọng, công bằng và trách nhiệm. Đây là những cảm xúc tích cực giúp
con người có hành vi ứng xử đúng đắn và phù hợp với các giá trị đạo đức.
Tình cảm đạo đức tiêu cực những cảm xúc liên quan đến sự căm phẫn,
xấu hổ, hối lỗi khi nhận thấy hành động sai trái, bất ng, hoặc khi làm tổn
thương người khác. Những cảm giác này có thể thúc đẩy con người sửa chữa
sai lầm và hành động tốt hơn trong tương lai.
b. Biểu hiện về tình cảm đạo đức:
Lòng nhân ái: Một người cảm thấy thương cảm và muốn giúp đngười
nghèo, người yếu thế trong hội, chẳng hạn như tham gia các hoạt động từ
thiện, cứu trợ người gặp thiên tai.
Cảm giác công bằng: Một người cảm thấy tức giận khi chứng kiến sự bất
công, phân biệt đối xử hoặc hành vi sai trái, và họ sẵn sàng lên tiếng bảo vệ
công lý.
Lòng biết ơn: Khi nhận được sự giúp đỡ từ người khác, một người tình
cảm đạo đức sẽ cảm thấy biết ơn và thể hiện sự trân trọng đối với sự giúp đỡ
đó.
Sự tôn trọng: Một người cảm thấy sự tôn trọng khi đối diện với người khác,
đặc biệt là khi giao tiếp với người lớn tuổi, đồng nghiệp, hay những người có
quan điểm khác biệt.
c. Một số tình huống
Tình huống 1: Bảo vệ bạn bè khi sự bắt nạt
Tình huống: Trong giờ học thể dục, bạn Quốc thấy bạn Trâm bị một nhóm bạn khác
bắt nạt, trêu chọc. Quốc cảm thấy không thchịu đựng được sự bất công này
quyết định lên tiếng bảo vệ bạn.
Đánh giá và nhận xét:
Tình cảm đạo đức tích cực: Quốc thể hiện lòng bao dung và cảm giác công
bằng, không thể làm ngơ trước sự bắt nạt người khác. Quốc cảm thấy xấu hổ
và tức giận trước hành động sai trái của nhóm bạn, và quyết định bảo vệ bạn
Trâm.
Hành động đúng đắn: Quốc đã thể hiện sự tôn trọng bảo vệ quyền lợi của
người khác. Điều này giúp tạo ra một môi trường học tập lành mạnh, nơi
mọi người đều được đối xử công bằng và tôn trọng.
lOMoARcPSD| 47205411
15
Nhận xét: Tình cảm công bằng lòng bao dung của Quốc đáng trân trọng. Hành
động của Quốc không chỉ bảo vệ bạn mà còn góp phần thay đổi hành vi của những
người tham gia bắt nạt, khuyến khích hành động nhân văn trong môi trường học
đường.
Tình huống 2: Biết ơn và sự tôn trọng
Tình hung: Bạn Khánh nhận được sự giúp đỡ tận tình từ cô giáo khi đang gặp khó
khăn trong học tập. Sau khi vượt qua thử thách, Khánh cảm thấy rất biết ơn và viết
một bức thư cảm ơn giáo, trong đó thể hiện sự trân trọng tôn trọng đối với
công lao của cô.
Đánh giá và nhận xét:
Tình cảm đạo đức tích cực: Khánh thể hiện lòng biết ơn tôn trọng đối với
giáo. Đây biểu hiện của tình cảm đạo đức cao đẹp, giúp củng cmối
quan hệ tốt đẹp giữa người với người thể hiện sự tri ân đối với những người
đã giúp đỡ mình.
Hành động đúng đắn: Việc thể hiện lòng biết ơn không chỉ giúp Khánh giữ
vững mối quan hệ tích cực với cô giáo còn góp phần xây dựng một xã hội
đầy tình thương và sự tôn trọng.
Nhận xét: Tình cảm biết ơn của Khánh là rất đáng trân trọng và là minh chứng cho
sự trưởng thành trong nhân cách. không chỉ bày tỏ lòng cảm ơn một cách chân thành
mà còn thể hiện sự tôn trọng đối với người đã giúp đỡ mình, điều này giúp củng cố
các giá trị đạo đức trong xã hội.
d. Tầm quan trọng của tình cảm đạo đức:
Tình cảm đạo đức là yếu tố quan trọng trong việc thúc đẩy hành vi đạo đức của mỗi
người. giúp con người cảm nhận và nhận thức được giá trị đạo đức trong các tình
huống cụ thể, từ đó đưa ra những quyết định phù hợp. Tình cảm đạo đức không chỉ
thúc đẩy hành vi đúng đắn trong xã hội mà còn góp phần xây dựng mối quan hệ tốt
đẹp giữa các cá nhân, giúp tạo ra một cộng đồng sống có trách nhiệm, công bằng và
nhân ái.
e. Tóm lại:
Tình cảm đạo đức là một yếu tố không thể thiếu trong cuộc sống của mỗi người, vì
nó định hướng hành vi và quyết định của con người khi đối diện với các vấn đề đạo
đức. được hình thành phát triển qua qtrình giáo dục, môi trường sống
kinh nghiệm nhân. Tình cảm đạo đức giúp chúng ta đưa ra những quyết định đúng
đắn, góp phần xây dựng một xã hội văn minh, công bằng và nhân ái.
lOMoARcPSD| 47205411
16
Lý tưởng đạo đức
Khái niệm
Lý tưởng
Đóng vai trò như “kim chỉ nam” cho con người hướng đến những điều
tốt đẹp , phát triển
Chỉ những điều tốt đẹp được coi là mong muốn đích đến của con người
Có thể ví như la bàn đưa chúng ta trở nên hoàn thiện hơn
đạo đức
Là những chuẩn mực xã hội , cách ứng xử được xã hội thừa nhận
Giúp con người phân biệt được đúng - sai , tốt - xấu trong các mối quan
hệ
=> Như vậy chúng ta thể hiểu tưởng đạo đức” : những chuẩn mực
nguyên tắc đạo đức , khao khát tốt đẹp con người muốn vươn đến , thể hiện
mưu cầu về chân , thiện , mỹ bên trong chúng ta , định hướng con người đến với
điều tốt đẹp
Các yếu tố ảnh hưởng và tác động của lý tưởng đạo đức
Có nhiều yếu tố góp phần tạo nên lý tưởng đạo đức của mỗi người như
:
Tôn giáo
Gia đình
Kinh nghiệm , trải nghiệm cá nhân
- Môi trường sinh sống
Văn hoá và chính trị
Tác động to lớn của lý tưởng đạo đức : Định hướng hành động
Tăng động lực
Giảm xung đột nội tâm
Tăng sự tự tin
Bảo vệ danh dự
LƯU Ý
Có tính đặc thù ở mỗi cá nhân , không ai giống ai hoàn toàn
thể bị ảnh hưởng bởi các trải nghiệm dẫn đến thay đổi trong suốt quá trình
sống
Bị chi phối lớn bởi các quan điểm về văn hoá , xã hội , chính trị
Tình huống 1
Trong giờ ra chơi, M đi ngang qua hành lang và tình cờ nhìn thấy một chiếc rơi
dưới đất. Khi nhặt n, M thấy bên trong một số tiền lớn cùng giấy tờ nhân.
Ban đầu, M định giữ lại vì nghĩ rằng không ai biết mình nhặt được.
Lúc đó, H một người bạn cùng lớp đã nhìn thấy hỏi M định làm với chiếc ví.
Khi biết M có ý định chiếm làm của riêng, H khuyên M rằng việc làm đó là sai trái
đề nghị nên mang nộp lại cho thầy cô để tìm người đánh rơi. Ban đầu, M do dự
lOMoARcPSD| 47205411
17
tiếc số tiền, nhưng sau khi nghe H phân tích , cậu đã thay đổi ý định nộp lại
cho thầy cô Đánh g
Trong ví dụ trên ta có thể thấy rõ vai trò của lý tưởng đạo đức tác động đến hành vi
của 2 bạn . Chính những tưởng tốt đẹp về lòng trung thực đã thôi thúc bạn H ngăn
cản bạn của mình làm điều sai trái , những chuẩn mực đó đang góp phần tạo nên 1
xã hội tốt đẹp , đáng sống hơn mỗi ngày
Ngoài ra còn giúp M hiểu được tầm quan trọng của lòng trung thực và tránh đi trên
con đường sai lầm
Tình huống 2
D một giáo viên trẻ mới ra trường, đầy nhiệt huyết với nghề. Ngay từ khi bước
vào giảng dạy, D luôn mong muốn đào tạo ra những thế hệ học sinh không chỉ giỏi
kiến thức mà còn có đạo đức tốt . Tuy nhiên trong lớp của D, có nhiều học sinh lười
học, một số em còn gian lận trong thi cử. Một lần, một nhóm học sinh trao đổi bài
trong giờ kiểm tra. D đứng trước hai lựa chọn: bỏ qua để giữ hình ảnh “dễ tính” trong
mắt học sinh, hoặc nghiêm túc xử để rèn luyện tinh thần trung thực cho các em.D
quyết định nhắc nhở, thu i của những học sinh gian lận tổ chức một buổi t
chuyện riêng để dễ dàng khuyên dạy . sau đó đã có những chuyển biến tốt đẹp trong
môi trường lớp học của D .
Đánh giá
D là một giáo viên có lý tưởng đạo đức không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn định
hướng nhân cách cho học sinh. Với sự tận tâm trong sự nghiệp trồng người thì D đã
không dung thứ cho những hành vi sai trái . Tinh thần trách nhiệm tưởng cao
đẹp được đề cao trong con người giáo viên này bỏ qua hình ảnh dễ gần” chấp nhận
trở nên nghiêm khắc để chấn chỉnh lại tư tưởng , hành động của học sinh mình
TÓM LẠI/KẾT LUẬN
Ý thức đạo đứcnhững cảm xúc, tình cảm đạo đức của con người, phản ánh thái
độ nhận thức trước hành vi của mình so với nguyên tắc chuẩn mực đạo đức
hội đề ra. Nó thể hiện quan niệm về đúng sai, thiện ác, công bằng và trách nhiệm cá
nhân trong xã hội.
Ý thức đạo đức gồm:
Ø Tình cảm đạo đức
Là những cảm xúc, rung động bên trong mỗi người khi đối diện với những hành
vi đúng sai, tốt xấu trong cuộc sống.
- Khi thấy người khác làm việc tốt, chúng ta cảm thấy vui mừng,
khâm phục.
lOMoARcPSD| 47205411
18
- Khi chứng kiến hành vi xấu, chúng ta cảm thấy phẫn nộ, buồn bã.
- Tình yêu gia đình, quê hương, đất nước những biểu hiện rõ nét
của tình cảm đạo đức.
Tác động: Tình cảm đạo đức không chỉ cảm xúc đơn thuần còn động
lực thúc đẩy chúng ta hành động.
Vai trò:
- Đánh giá hành vi: Giúp chúng ta nhận biết và đánh giá hành vi của
bản thân và người khác.
- Thúc đẩy hành động: Khuyến khích chúng ta làm việc tốt tránh
việc xấu.
- Xây dựng mối quan hệ: Góp phần xây dựng các mối quan hệ xã hội
lành mạnh.
- Hình thành nhân cách: nền tảng để hình thành nhân cách tốt đẹp.
Ø Tri thức đạo đức
Là khả năng của chúng ta trong việc phân biệt đúng sai, tốt xấu, và hành
động phù hợp với các chuẩn mực xã hội. Nó giúp chúng ta hiểu rõ những gì nên
làm và không nên làm trong cuộc sống.
Tầm quan trọng của nhận thức đạo đức:
- Nền tảng cho hành vi: Tri thức đạo đức là cơ sở để chúng ta lựa chọn hành
động.
- Hình thành nhân cách: giúp chúng ta trở thành người phẩm chất tốt.
- Xây dựng xã hội: Góp phần tạo ra một xã hội văn minh, tiến bộ.
Ø Chuẩn mực đạo đức
Chuẩn mực đạo đức là những quy tắc, giá trị được xã hội công nhận và tuân theo,
điều chỉnh hành vi của mỗi người trong các mối quan hệ xã hội.
Tầm quan trọng của chuẩn mực đạo đức:
Đối với cá nhân:
o Giúp con người hoàn thiện nhân cách, sống hướng thiện, có ý thức
trách nhiệm với bản thân và xã hội. o Tạo dựng niềm tin, sự tôn
trọng từ người khác, xây dựng các mối quan hệ tốt đẹp.
lOMoARcPSD| 47205411
19
o Mang lại sự thanh thản, an yên trong tâm hồn.
Đối với xã hội:
o Góp phần duy trì trật tự, ổn định xã hội, giảm thiểu các hành vi tiêu
cực, vi phạm pháp luật. o Xây dựng môi trường sống văn minh, lành
mạnh, thúc đẩy sự phát triển bền vững.
o Là nền tảng để xây dựng hệ thống pháp luật công bằng, tiến bộ.
Ø Ý chí đạo đức
sức mạnh tinh thần giúp con người vượt qua khó khăn, cám dỗ để lựa chọn
thực hiện hành động đúng đắn, phù hợp với chuẩn mực đạo đức.
Vai trò của ý chí đạo đức:
- Quyết định hành vi- Vượt qua khó khăn
- Xây dựng mối quan hệ
Ø Lý tưởng đạo đức
Là những giá trị, niềm tin sâu sắc mà mỗi người hướng tới, là kim chỉ nam cho
hành vi của họ. Nó giống như một "la bàn" giúp chúng ta định hướng hành
động, đặc biệt trong những tình huống khó khăn.
Tác động của lý tưởng đạo đức:
- Định hướng hành động- Tăng động lực
- Giảm xung đột nội tâm
- Tăng sự tự tin
- Bảo vệ danh dựLưu ý:
- Khác nhau giữa các cá nhân: Mỗi người có lý tưởng riêng.
- Thay đổi theo thời gian: tưởng thể thay đổi khi chúng ta trưởng
thành.
- Ảnh hưởng của xã hội: Áp lực xã hội thể ảnh hưởng đến việc thực hiện
lý tưởng.

Preview text:

lOMoAR cPSD| 47205411
TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠ
BỘ MÔN TỔ CHỨC VÀ QUẢN LÝ Y TẾ  HỌC PHẦN
TÂM LÝ Y HỌC – ĐẠO ĐỨC Y HỌC
BÀI : Đạo đức học
Sinh viên Lớp RHMB Khóa 50 Nhóm: 2 Họ tên sinh viên: MSSV
1. Nguyễn Thanh An 2453020075 2. Lê Ánh Dinh 2453020084
3. Nguyễn Ngọc Thịnh 2453020056 4. Huỳnh Nhật Duy 2453020086
5. Trần Minh Phú 2453020050 6. Hồng Hoàng Mỹ Phụng 2453020052 7. Phạm Ngọc Trâm 2453020064
8. Đoàn Thảo Tâm Anh 2453020076
9. Nguyễn Thị Quang Khánh 2453020161
10. Trần Phương Thùy 2453020061Ngày nộp: 11/02/2025
Bài nộp cho Giảng viên: ThS. Trần Hoàng Anh Huy 1 lOMoAR cPSD| 47205411 B
Vận dụng khái niệm về ý thức đạo đức để giải
thích hành vi của cá nhân trong các tình huống khó khăn. 2 lOMoAR cPSD| 47205411 Bài làm
1. Khái niệm ý thức đạo đức: Khái niệm:
Là những cảm xúc, tình cảm đạo đức của con người, thể hiện thái độ nhận thức của
con người trước hành vi của mình trong việc đối chiếu với hệ thống những nguyên
tắc đạo đức, chuẩn mực hành vi mà xã hội đặt ra. Ý thức đạo đức phản ánh toàn bộ
những quan niệm về đúng sai, thiện ác, công bằng và bất công,... cũng như trách
nhiệm của mỗi cá nhân trong các mối quan hệ xã hội.
Về mặt cấu trúc, ý thức đạo đức gồm:
Ø Tình cảm đạo đức: Thể hiện cảm xúc, thái độ trước một hiện tượng đạo đức hoặc phi đạo đức.
Ø Trí thức đạo đức: Hiểu biết về các giá trị, chuẩn mực, nguyên tắc, nhận biết được
những yêu cầu đạo đức của xã hội ( tri thức kinh nghiệm và lý luận)
Ø Chuẩn mực đạo đức: Hệ thống quy tắc xác định hành vi phải tuân theo, là cơ sở
cho phương án hành động ( phản ánh và thay đổi theo tồn tại xã hội)
Ø Ý chí đạo đức: Là sức mạnh tinh thần giúp con người vượt qua khó khăn, trở ngại
để thực hiện hành vi đạo đức.
Ø Lý tưởng đạo đức: Là những hình mẫu cao nhất mà con người hướng tới trong
hành động đạo đức, không chỉ là mục tiêu cá nhân mà còn có thể định hình và dẫn
dắt hành vi của các nhóm xã hội.
Một số yếu tố ảnh hưởng đến ý thức đạo đức:
Ø Tính cách mỗi người.
Ø Sự hội nhập, công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Ø Tư tưởng chính trị.
Ø Xu hướng của nền kinh tế thị trường.
Ø Gia đình, nhà trường, xã hội.
Ø Các giá trị truyền thống.
Tầm quan trọng của ý thức đạo đức:
Ø Nền tảng của xã hội: Ý thức đạo đức là yếu tố kết nối con người với nhau, tạo ra
sự tin tưởng và hợp tác. 3 lOMoAR cPSD| 47205411
Ø Động lực cho hành động tốt đẹp: Nó thúc đẩy con người làm những việc có lợi
cho cộng đồng và xã hội.
Ø Kiểm soát hành vi: Ý thức đạo đức giúp con người tự điều chỉnh hành vi của
mình, tránh những hành động gây hại cho người khác.
Ø Phát triển nhân cách: Nó là một phần không thể thiếu trong quá trình hình thành
và phát triển nhân cách của mỗi người.
Cách rèn luyện ý thức đạo đức:
Ø Học hỏi và tìm hiểu: Tìm hiểu về các giá trị đạo đức, các câu chuyện về những
người có đạo đức cao.
Ø Thực hành: Áp dụng những kiến thức đã học vào cuộc sống hàng ngày.
Ø Tự phản tỉnh: Thường xuyên suy nghĩ về hành vi của mình, tìm ra những điểm cần cải thiện.
Ø Lắng nghe và tôn trọng người khác: Học cách đặt mình vào vị trí của người khác
để hiểu và thông cảm.
2. Vận dụng và giải thích hành vi của cá nhân trong các tình huống khó khăn:
Nhận thức (tri thức) đạo đức Khái niệm:
Nhận thức đạo đức là khả năng nhận biết, đánh giá và phân biệt đúng – sai, tốt – xấu
trong các tình huống liên quan đến đạo đức. Nó giúp con người hiểu được các giá trị
đạo đức, chuẩn mực xã hội và hành xử phù hợp với lương tâm cũng như trách nhiệm
đối với bản thân, người khác và cộng đồng.
Bao gồm: Tự nhận thứcnhận thức hướng ngoại Ө Tự nhận thức:
Là quá trình tự đánh giá tự thẩm định tự đối chiếu những nhận thức hành vi đạo đức
của mình với chuẩn mực giá trị chung của cộng đồng Ө Nhận thức hướng ngoại:
Là quá trình cá nhân đánh giá tiếp thu hệ thống những nguyên tắc chuẩn mực đạo đức của xã hội
Biểu hiện nhận thức đạo đức 4 lOMoAR cPSD| 47205411
- Hiểu biết về các chuẩn mực đạo đức
- Nhận thức được những quy tắc, giá trị đạo đức trong xã hội, như trung thực,
côngbằng, tôn trọng người khác.
Ví dụ: Một học sinh biết rằng gian lận trong thi cử là hành vi sai trái, vi phạm đạo
đức và quy định của trường.
- Phân biệt đúng – sai, tốt – xấu
- Có khả năng đánh giá một hành vi hoặc quyết định có phù hợp với đạo đức haykhông.
Ví dụ: Một nhân viên nhận ra việc biển thủ tiền công ty là hành vi sai trái, dù không
ai phát hiện, và quyết định không làm.
- Đưa ra quyết định có đạo đức
- Lựa chọn hành động dựa trên lương tâm, trách nhiệm và lợi ích chung, thay vì chỉvì lợi ích cá nhân.
Ví dụ: Một bác sĩ từ chối nhận phong bì từ bệnh nhân vì hiểu rằng điều đó vi phạm
đạo đức nghề nghiệp. - Tự giác trong hành vi
- Hành xử có đạo đức ngay cả khi không có sự giám sát hay ép buộc từ bên ngoài.
Ví dụ: Một người nhặt được ví tiền trên đường và tự giác tìm cách trả lại cho chủ
nhân mà không cần ai nhắc nhở.
- Đồng cảm và tôn trọng người khác
- Nhận thức được tác động của hành vi của mình đối với người khác và biết cáchcư
xử nhân văn, công bằng.
Ví dụ: Một bạn trẻ nhường ghế cho người già trên xe buýt vì nhận thức được sự cần
thiết của sự quan tâm và tôn trọng người lớn tuổi.
-Phản ứng trước hành vi sai trái
+Biết lên án, phản đối những hành vi vi phạm đạo đức, bất công trong xã hội.
Ví dụ: Một nhân viên tố giác hành vi tham nhũng trong công ty thay vì im lặng để
bảo vệ lợi ích cá nhân.
Mở rộng vấn đề về nhận thức đạo đức: Ө Tác động: 5 lOMoAR cPSD| 47205411
Đối với cá nhân: Nhận thức đạo đức giúp cá nhân đưa ra các quyết định đúng
đắn và hành động theo những giá trị đạo đức của mình. Điều này có thể cải thiện
chất lượng cuộc sống, giúp cá nhân cảm thấy hạnh phúc và hài lòng hơn với bản thân.
Ví dụ: Một người bạn nhờ bạn giúp đỡ trong việc gian lận kỳ thi bạn từ chối
và khuyến khích người bạn đó học tập chăm chỉ hơn thay vì dựa vào gian lận.
 Bạn quyết định không ăn cắp vặt tại cửa hàng dù đang rất cần tiền vì biết
rằng điều đó là sai trái và trái với giá trị cá nhân của bạn
Đối với xã hội: Thúc đẩy sự tôn trọng, sự tin tưởng và lòng nhân ái trong các
mối quan hệ xã hội giúp tạo ra môi trường giao tiếp và hợp tác tích cực, từ đó
củng cố các mối quan hệ và cộng đồng.
Ví dụ: Khi thấy một chính sách xã hội không công bằng và gây hại cho một
nhóm người nào đó, bạn tham gia vào các cuộc biểu tình hoặc hoạt động cộng
đồng để yêu cầu thay đổi chính sách đó, góp phần vào việc xây dựng một xã hội công bằng hơn.
Tóm lại: Khi gặp phải một tình huống mà bạn phải chọn giữa việc giúp đỡ người
khác hoặc tự bảo vệ lợi ích cá nhân của mình, nhận thức đạo đức sẽ giúp bạn quyết
định hành động nào là đúng đắn dựa trên các nguyên tắc và giá trị bạn tin tưởng.
Ө Ý nghĩa của nhận thức đạo đức:
Hình thành nhân cách: Nhận thức đạo đức giúp chúng ta phát triển
những phẩm chất tốt đẹp như lòng nhân ái, sự công bằng, và lòng trung
thực. Điều này góp phần vào việc hoàn thiện bản thân và trở thành một
người có trách nhiệm và đạo đức. •
Xây dựng xã hội: Giảm thiểu các hành vi tiêu cực như gian lận, tham
nhũng và bạo lực, từ đó tạo dựng một môi trường sống lành mạnh và an toàn cho mọi người. •
Củng cố các mối quan hệ: Thúc đẩy sự tôn trọng, lòng tin và sự quan
tâm lẫn nhau trong các mối quan hệ xã hội giúp chúng ta xây dựng và
duy trì các mối quan hệ tốt đẹp với gia đình, bạn bè, đồng nghiệp và cộng đồng. Tình huống:
Quá trình tự nhận thức: Minh, một học sinh lớp 12, luôn đặt mục tiêu vào một
trường đại học danh tiếng. Tuy nhiên, gần đây cậu cảm thấy chán nản, mất động lực 6 lOMoAR cPSD| 47205411
học tập và điểm số giảm sút. Nhận thấy sự thay đổi này, Minh tự hỏi nguyên nhân
và nhận ra rằng áp lực từ kỳ vọng của bố mẹ, sự cạnh tranh với bạn bè và thói quen
thức khuya đang ảnh hưởng tiêu cực đến cậu.
Để khắc phục, Minh quyết định chia sẻ cảm xúc với bố mẹ, lập kế hoạch học tập
hợp lý hơn và tham gia học nhóm để tạo động lực. Sau một thời gian, cậu dần lấy lại
sự tập trung, cảm thấy thoải mái hơn và điểm số cũng cải thiện. Quan trọng nhất,
Minh học được cách cân bằng giữa việc học và sức khỏe tinh thần. Ө Đánh giá
Minh đã trải qua một quá trình tự nhận thức rõ ràng: từ nhận biết vấn đề, phân tích
nguyên nhân đến tìm giải pháp và thay đổi hành vi.
Đây là một ví dụ tích cực về việc tự nhận thức giúp cải thiện hiệu suất học tập và tinh thần.
Bài học rút ra là việc hiểu rõ bản thân và điều chỉnh lối sống hợp lý sẽ giúp mỗi
người đạt được hiệu quả tốt hơn trong cuộc sống.
Quá trình nhận thức hướng ngoại: Bác sĩ An là một bác sĩ trẻ mới vào làm tại một
bệnh viện lớn. Là người cẩn thận và có chuyên môn tốt, nhưng anh thường tập trung
vào chuyên môn cá nhân mà ít giao tiếp với đồng nghiệp và bệnh nhân. Trong các
cuộc thảo luận chuyên môn, An thường chỉ lắng nghe mà không chủ động đóng góp ý kiến.
Sau một thời gian, An nhận ra rằng các bác sĩ có kinh nghiệm không chỉ giỏi chuyên
môn mà còn rất chủ động trao đổi, hợp tác với đồng nghiệp và trò chuyện với bệnh
nhân để tạo sự tin tưởng. Quan sát môi trường này, An hiểu rằng giao tiếp và tinh
thần làm việc nhóm cũng quan trọng không kém chuyên môn.
Nhận thức được điều đó, An bắt đầu thay đổi. Anh tích cực trao đổi với đồng nghiệp,
học hỏi từ các bác sĩ đi trước và chủ động giải thích cặn kẽ cho bệnh nhân về tình
trạng sức khỏe của họ. Nhờ vậy, An không chỉ cải thiện kỹ năng giao tiếp mà còn
tạo được mối quan hệ tốt với bệnh nhân và đồng nghiệp. Ө Đánh giá:
Bác sĩ An đã có sự nhận thức hướng ngoại khi quan sát cách làm việc của đồng
nghiệp và điều chỉnh hành vi để phù hợp hơn với môi trường bệnh viện.
Câu chuyện cho thấy rằng trong ngành y, ngoài chuyên môn giỏi, khả năng giao tiếp
và hợp tác cũng rất quan trọng.
Bài học rút ra là một bác sĩ không chỉ cần kiến thức y khoa mà còn phải biết lắng
nghe, chia sẻ và làm việc nhóm để chăm sóc bệnh nhân tốt hơn. Ý chí đạo đức 7 lOMoAR cPSD| 47205411 Khái niệm
Là sức mạnh tinh thần giúp con người vượt qua khó khăn, trở ngại để thực hiện hành vi đạo đức.
a. Những biểu hiện của ý chí đạo đức:
*Khái niệm: Biểu hiện của ý chí đạo đức thể hiện qua những hành động và
thái độ của con người khi đối mặt với thử thách, khó khăn mà vẫn kiên trì thực
hiện những điều đúng đắn theo lương tâm và chuẩn mực đạo đức. •
Có thiện chí; Lòng vị tha; Nhân ái
+Luôn sẵn sàng giúp đỡ người khác mà không mong cầu lợi ích.
+Ví dụ: Một người tình nguyện dành thời gian giúp đỡ trẻ em nghèo dù cuộc
sống của họ cũng không dư dả. • Nghị lực:
+ là năng lực phục tùng ý thức đạo đức của con người
+Ví dụ: Nguyễn Ngọc Ký cố gắng tập viết chữ bằng chân • Có trách nhiệm
+Luôn giữ lời hứa, làm việc có trách nhiệm với bản thân và người khác.
+Ví dụ: Một người hứa giúp bạn dọn dẹp nhà cửa và dù trời mưa vẫn đến đúng giờ để giúp. •
kiên trì thực hiện những điều đúng đắn:
+Dù gặp khó khăn, vẫn giữ vững nguyên tắc đạo đức, không vì lợi ích cá nhân mà làm điều sai trái.
+Ví dụ: Một nhân viên từ chối hối lộ để được thăng chức, dù biết rằng việc
đó có thể khiến sự nghiệp chậm tiến triển hơn • Trung thực và ngay thẳng
+Không nói dối, không gian lận dù có cơ hội.
+Ví dụ: Một học sinh thấy bạn chép bài nhưng không tiếp tay mà khuyên bạn
nên tự học để đạt kết quả tốt hơn. •
Đấu tranh với cái xấu, bảo vệ lẽ phải
+Không im lặng trước bất công, dám lên tiếng bảo vệ người yếu thế. 8 lOMoAR cPSD| 47205411
Ví dụ: Một người chứng kiến kẻ trộm giật đồ của người khác liền báo cảnh sát thay vì làm ngơ. •
Vượt qua cám dỗ, không chạy theo lợi ích cá nhân
+Không bị cuốn theo đồng tiền, danh lợi mà làm điều sai trái.
+Ví dụ: Một doanh nhân từ chối bán thực phẩm kém chất lượng dù có
thể kiếm được lợi nhuận cao.
b. Tình huống *Tình huống 1:
Trong công việc: Khi phải đưa ra một quyết định khó khăn giữa lợi ích cá nhân và
lợi ích chung, ý chí đạo đức sẽ giúp chúng ta lựa chọn con đường trung thực và công
bằng, dù điều đó có thể ảnh hưởng đến lợi ích trước mắt của mình.
Ví dụ : Tại bệnh viện Y, bác sĩ H phát hiện một số đồng nghiệp đang sử dụng thuốc
xuất xứ không rõ nguồn gốc và kém chất lượng để điều trị cho bệnh nhân nhằm giảm
chi phí và tăng lợi nhuận cho phòng khám. Điều này đe dọa nghiêm trọng đến sức
khỏe và tính mạng của bệnh nhân. Bác sĩ H đứng trước một quyết định khó khăn:
giữ im lặng để bảo vệ công việc của mình hoặc lên tiếng tố cáo hành vi này để bảo vệ bệnh nhân.
Sau nhiều đêm trăn trở, bác sĩ H quyết định báo cáo sự việc lên ban lãnh đạo bệnh
viện và các cơ quan chức năng. Mặc dù việc này có thể gây ra những rắc rối cho bản
thân và đồng nghiệp, nhưng bác sĩ H tin rằng bảo vệ sức khỏe của bệnh nhân và giữ
vững giá trị đạo đức y học là điều quan trọng nhất.
Đánh giá: Bác sĩ H đã phải đưa ra một quyết định khó khăn giữa lợi ích cá nhân và
lợi ích chung. Cuối cùng, bác sĩ H đã đặt quyền lợi và sức khỏe của bệnh nhân lên
trên hết, bất chấp những rủi ro cá nhân. Ý chí đạo đức đã giúp bác sĩ H lựa chọn con
đường trung thực và công bằng, bảo vệ danh dự và sự tin cậy của ngành y tế.
Những tình huống này minh họa cách mà ý chí đạo đức giúp các nhân viên y tế đưa
ra những quyết định đúng đắn và bảo vệ các giá trị đạo đức trong công việc hàng ngày.
=>Trong cuộc sống hàng ngày: Khi chứng kiến một hành vi sai trái, ý chí đạo đức
sẽ thúc đẩy chúng ta can thiệp hoặc lên tiếng, dù điều đó có thể gây ra những rắc rối. *Tình huống 2:
Trong môi trường giáo dục: 9 lOMoAR cPSD| 47205411
Tại một trường đại học Y, sinh viên H phát hiện một số bạn trong lớp đã lén lút mua
đề thi từ một nguồn không chính thống. Việc này không chỉ vi phạm quy chế thi cử
mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự công bằng giữa các sinh viên.
H cảm thấy vô cùng khó xử. Nếu im lặng, H sẽ tránh được những rắc rối và giữ được
mối quan hệ với bạn bè. Nhưng nếu tố giác, H có thể bị xa lánh, thậm chí bị một số
người trong lớp ghét bỏ. Sau nhiều ngày suy nghĩ, ý chí đạo đức và tinh thần trách
nhiệm của một người học ngành y – một ngành đòi hỏi sự trung thực và công bằng
– đã khiến H quyết định báo cáo sự việc lên giảng viên phụ trách. Nhờ đó, trường đã
kịp thời xử lý, ngăn chặn hành vi gian lận trong thi cử, đảm bảo sự công bằng cho toàn bộ sinh viên. Đánh giá:
Sinh viên H đã đối mặt với một tình huống khó khăn, khi phải lựa chọn giữa lợi ích
cá nhân (giữ quan hệ tốt với bạn bè) và lợi ích chung (sự công bằng trong giáo dục).
Dù có thể gặp rắc rối, H vẫn dũng cảm chọn con đường đúng đắn nhờ ý chí đạo đức.
Điều này không chỉ giúp bảo vệ sự công bằng mà còn giữ gìn phẩm chất trung thực
– một điều đặc biệt quan trọng đối với một người sẽ trở thành bác sĩ trong tương lai.
=> Khi đứng trước những tình huống liên quan đến đạo đức, ý chí đạo đức sẽ giúp
chúng ta lựa chọn điều đúng đắn, dù đôi khi có thể gặp khó khăn ban đầu. *Tình huống 3: Trong xã hội:
Một tuyến đường ở trung tâm thành phố ngay giờ cao điểm, Anh B vượt đèn đỏ do
trễ giờ làm. Ngay đó có CSGT đang làm nhiệm vụ và ra tín hiệu dừng xe cho anh B
và yêu cầu xuất trình giấy tờ xe. Anh B biết bản thân đã vi phạm giao thông nên lo
sợ bị lập biên bản và phạt nặng nên đã để kèm 1 tờ tiền với giấy tờ xe để xin được
bỏ qua lần này. Nhưng CSGT nghiêm túc và kiên quyết không nhận tiền hối lộ vì
đây là hành vi vi phạm pháp luật và khẳng định không thể bỏ qua cho hành vi hối lộ.
Vì vậy, CSGT lập biên bản và buộc anh B phải ký tên vào biên bản vi phạm.
Đánh giá: CSGT đã thể hiện ý chí đạo đức, không bị cám dỗ bởi vật chất và kiên
quyết bảo vệ công lý, tuân thủ pháp luật. Nhận hối lộ là một hành vi vi phạm pháp
luật và nó cũng ảnh hưởng đến đạo đức, uy tín, trách nhiệm của một chiến sĩ CSGT.
=> Qua đó, chúng ta thấy được ý chí đạo đức là phẩm chất quan trọng giúp con
người hành động đúng đắn, ngay cả khi gặp phải khó khăn hay cám dỗ. Mỗi chúng
ta cần rèn luyện ý chí đạo đức để trở thành người có trách nhiệm, góp phần xây dựng
một xã hội văn minh và tốt đẹp hơn. 10 lOMoAR cPSD| 47205411 *Tình huống 4:
Chị M là nhân viên trong một công ty lớn. Một hôm, chị phát hiện trưởng phòng của
mình đang cố tình khai khống chi phí dự án để trục lợi cá nhân. Biết rằng nếu tố cáo,
chị có thể bị cô lập hoặc thậm chí mất việc, nhưng M không thể làm ngơ trước hành vi sai trái này.
Sau nhiều ngày suy nghĩ, chị quyết định báo cáo sự việc lên ban lãnh đạo công ty.
Khi tin tức lan ra, nhiều đồng nghiệp quay lưng với M vì sợ liên lụy, thậm chí có
người còn chỉ trích chị là "kẻ phá hoại". Trưởng phòng tức giận và tìm cách gây khó
dễ cho chị M trong công việc.
Dù gặp nhiều áp lực, M vẫn kiên định với quyết định của mình. Sau khi công ty điều
tra, sự việc được làm sáng tỏ, và trưởng phòng bị xử lý kỷ luật. Lúc này, mọi người
mới nhận ra M đã làm điều đúng đắn và dần thay đổi thái độ với chị.
Đánh giá: Chị M là một người có ý chí đạo đức và tính kiên định cao nên chị mới có
được một tinh thần dũng cảm đứng lên bảo vệ lẽ phải.
=> Bảo vệ lẽ phải không dễ dàng và có thể khiến ta đối mặt với sự cô lập hoặc khó
khăn. Tuy nhiên, người có ý chí đạo đức sẽ luôn kiên định với nguyên tắc công bằng
và chính trực, vì một môi trường lành mạnh và công bằng hơn.
Chuẩn mực đạo đức 1. Định nghĩa:
Chuẩn mực đạo đức là những quy tắc, giá trị được xã hội thừa nhận và tuân theo,
điều chỉnh hành vi của mỗi người trong các mối quan hệ xã hội. Chúng thể hiện
những gì được coi là đúng đắn, tốt đẹp, phù hợp với lương tâm và trách nhiệm của
mỗi người đối với bản thân, gia đình, cộng đồng và xã hội. 2. Vai trò:
Điều chỉnh hành vi: Chuẩn mực đạo đức giúp con người nhận thức được
hành vi nào là đúng, sai, nên làm hay không nên làm, từ đó điều chỉnh hành
vi của mình cho phù hợp với các giá trị đạo đức được xã hội công nhận. •
Duy trì trật tự xã hội: Chuẩn mực đạo đức góp phần tạo nên một xã hội ổn
định, hài hòa, trong đó mọi người tôn trọng và đối xử tốt với nhau, giảm thiểu xung đột và bất công. •
Phát triển nhân cách: Tuân theo chuẩn mực đạo đức giúp con người hoàn
thiện nhân cách, trở thành người tốt, có ích cho xã hội. 3. Ví dụ: 11 lOMoAR cPSD| 47205411 •
Trung thực: Không nói dối, không gian lận trong học tập, công việc và các mối quan hệ xã hội. •
Tôn trọng: Tôn trọng người lớn tuổi, thầy cô giáo, bạn bè, đồng nghiệp và tất
cả mọi người xung quanh. •
Trách nhiệm: Hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, chịu trách nhiệm về hành vi của mình. •
Yêu thương: Yêu thương gia đình, bạn bè, sẵn sàng giúp đỡ người khác khi gặp khó khăn. •
Công bằng: Đối xử công bằng với mọi người, không phân biệt đối xử.
4. Một số tình huống: Tình huống 1:
Ông Nam phát hiện ra chiếc túi xách bị bỏ quên trên xe. Ông biết rằng số tiền đó có
thể giúp ông giải quyết nhiều khó khăn trong cuộc sống, nhưng ông cũng nghĩ đến
người khách đãng trí kia. Sau một hồi cân nhắc, ông Nam đã quyết định mang chiếc
túi xách đến đồn công an để trả lại cho người bị mất.
Đánh giá: Hành động của ông Nam là rất đáng quý. Ông đã vượt qua được lòng
tham của bản thân để làm điều đúng đắn, thể hiện sự trung thực và lòng tự trọng. Tình huống 2:
Trong trận chung kết lượt về AFF Cup 2024 giữa đội tuyển Thái Lan và Việt Nam,
phút 64 của trận đấu, khi tỷ số đang là 1-1, thủ môn Nguyễn Đình Triệu của Việt
Nam chủ động ném bóng ra ngoài biên để đội ngũ y tế vào chăm sóc cho cầu thủ
Nguyễn Hoàng Đức bị chấn thương. Theo thông lệ trong bóng đá, sau khi cầu thủ bị
chấn thương được chăm sóc, đội nhận quyền ném biên sẽ trả bóng lại cho đối phương
để tiếp tục trận đấu.Tuy nhiên, trong tình huống này, sau khi nhận quyền ném biên,
các cầu thủ Thái Lan không trả bóng lại mà tiếp tục tổ chức tấn công. Cầu thủ
Supachok Sarachat nhận bóng từ đồng đội và thực hiện cú sút xa từ khoảng cách 30
mét, đưa bóng vào góc cao khung thành, nâng tỷ số lên 2-1 cho Thái Lan. Hành động
này đã khiến các cầu thủ Việt Nam phản ứng mạnh mẽ, cho rằng đối thủ thiếu tinh thần fair play. Đánh giá:
-Bàn thắng của Supachok hoàn toàn hợp lệ theo luật bóng đá nhưng vi phạm chuẩn
mực fair play và gây tranh cãi về tinh thần thể thao. Supachok và đội tuyển Thái
Lan đã vi phạm các chuẩn mực đạo đức quan trọng trong bóng đá, bao gồm fair play,
tôn trọng đối thủ, trung thực và trách nhiệm với hình ảnh quốc gia. 12 lOMoAR cPSD| 47205411
-Nếu tuân thủ đúng chuẩn mực đạo đức, Thái Lan nên trả bóng lại cho Việt Nam
thay vì lợi dụng tình huống để ghi bàn. Điều này không chỉ thể hiện sự công bằng
mà còn giúp họ giành được sự tôn trọng từ đối thủ và người hâm mộ. Tình huống 3:
Một bác sĩ nha khoa làm việc tại phòng khám tư nhân thường xuyên chỉ định bệnh
nhân sử dụng răng sứ cao cấp với giá cao. Tuy nhiên, thay vì sử dụng vật liệu chính
hãng, bác sĩ lại hợp tác với một nhà cung cấp răng sứ kém chất lượng để giảm chi
phí và nhận hoa hồng. Hậu quả là sau một thời gian, nhiều bệnh nhân bị hỏng răng
sứ, đau nhức, viêm lợinhưng không biết nguyên nhân do vật liệu kém chất lượng.
Khi bệnh nhân quay lại, bác sĩ lại tiếp tục điều trị và thu thêm phí. Đánh giá:
- Đây là vi phạm nghiêm trọng về đạo đức y khoa khi bác sĩ cố tình sử dụng vậtliệu
kém chất lượng để trục lợi. Hành vi này gây hậu quả xấu cho bệnh nhân như biến
chứng răng miệng, tốn kém chi phí sửa chữa, đồng thời làm bác sĩ mất uy tín và có
nguy cơ bị xử lý pháp luật. Ngoài ra, nó còn ảnh hưởng tiêu cực đến niềm tin vào ngành nha khoa.
- Tình huống này cho thấy chuẩn mực đạo đức y khoa đóng vai trò quan trọngtrong
việc đảm bảo tính minh bạch, trách nhiệm và an toàn cho bệnh nhân. Nếu bác sĩ tuân
thủ đạo đức, bệnh nhân sẽ nhận được dịch vụ chất lượng, tránh rủi ro sức khỏe, và
ngành y tế sẽ giữ được sự tín nhiệm. 5. Tóm lại:
Chuẩn mực đạo đức là những quy tắc, giá trị được xã hội thừa nhận, có vai trò quan
trọng trong việc điều chỉnh hành vi, duy trì trật tự xã hội và phát triển nhân cách con
người. Việc tuân theo chuẩn mực đạo đức là trách nhiệm của mỗi cá nhân, góp phần
xây dựng một xã hội văn minh, tốt đẹp.
Chuẩn mực đạo đức có vai trò quan trọng trong việc xây dựng một xã hội văn minh,
tốt đẹp. Tuy nhiên, việc tuân theo chuẩn mực đạo đức không phải lúc nào cũng dễ
dàng, đặc biệt là trong những tình huống khó khăn, phức tạp. Đôi khi, con người có
thể phải đối mặt với những mâu thuẫn giữa lợi ích cá nhân và trách nhiệm xã hội,
giữa tình cảm và lý trí. 13 lOMoAR cPSD| 47205411
Tình cảm đạo đức
a. Khái niệm: Tình cảm đạo đức là những cảm xúc, suy nghĩ, hành động xuất
phát từ những nguyên tắc và giá trị đạo đức mà con người tuân theo.
Gồm: Tình cảm đạo đức có thể được chia thành hai loại cơ bản: •
Tình cảm đạo đức tích cực là những cảm xúc thể hiện sự yêu thương, nhân
ái, tôn trọng, công bằng và trách nhiệm. Đây là những cảm xúc tích cực giúp
con người có hành vi ứng xử đúng đắn và phù hợp với các giá trị đạo đức. •
Tình cảm đạo đức tiêu cực là những cảm xúc liên quan đến sự căm phẫn,
xấu hổ, hối lỗi khi nhận thấy hành động sai trái, bất công, hoặc khi làm tổn
thương người khác. Những cảm giác này có thể thúc đẩy con người sửa chữa
sai lầm và hành động tốt hơn trong tương lai.
b. Biểu hiện về tình cảm đạo đức:
Lòng nhân ái: Một người cảm thấy thương cảm và muốn giúp đỡ người
nghèo, người yếu thế trong xã hội, chẳng hạn như tham gia các hoạt động từ
thiện, cứu trợ người gặp thiên tai. •
Cảm giác công bằng: Một người cảm thấy tức giận khi chứng kiến sự bất
công, phân biệt đối xử hoặc hành vi sai trái, và họ sẵn sàng lên tiếng bảo vệ công lý. •
Lòng biết ơn: Khi nhận được sự giúp đỡ từ người khác, một người có tình
cảm đạo đức sẽ cảm thấy biết ơn và thể hiện sự trân trọng đối với sự giúp đỡ đó. •
Sự tôn trọng: Một người cảm thấy sự tôn trọng khi đối diện với người khác,
đặc biệt là khi giao tiếp với người lớn tuổi, đồng nghiệp, hay những người có quan điểm khác biệt.
c. Một số tình huống
Tình huống 1: Bảo vệ bạn bè khỏi sự bắt nạt
Tình huống: Trong giờ học thể dục, bạn Quốc thấy bạn Trâm bị một nhóm bạn khác
bắt nạt, trêu chọc. Quốc cảm thấy không thể chịu đựng được sự bất công này và
quyết định lên tiếng bảo vệ bạn.
Đánh giá và nhận xét:
Tình cảm đạo đức tích cực: Quốc thể hiện lòng bao dung và cảm giác công
bằng, không thể làm ngơ trước sự bắt nạt người khác. Quốc cảm thấy xấu hổ
và tức giận trước hành động sai trái của nhóm bạn, và quyết định bảo vệ bạn Trâm. •
Hành động đúng đắn: Quốc đã thể hiện sự tôn trọng và bảo vệ quyền lợi của
người khác. Điều này giúp tạo ra một môi trường học tập lành mạnh, nơi mà
mọi người đều được đối xử công bằng và tôn trọng. 14 lOMoAR cPSD| 47205411
Nhận xét: Tình cảm công bằng và lòng bao dung của Quốc đáng trân trọng. Hành
động của Quốc không chỉ bảo vệ bạn mà còn góp phần thay đổi hành vi của những
người tham gia bắt nạt, khuyến khích hành động nhân văn trong môi trường học đường.
Tình huống 2: Biết ơn và sự tôn trọng
Tình huống: Bạn Khánh nhận được sự giúp đỡ tận tình từ cô giáo khi đang gặp khó
khăn trong học tập. Sau khi vượt qua thử thách, Khánh cảm thấy rất biết ơn và viết
một bức thư cảm ơn cô giáo, trong đó thể hiện sự trân trọng và tôn trọng đối với công lao của cô.
Đánh giá và nhận xét:
Tình cảm đạo đức tích cực: Khánh thể hiện lòng biết ơn và tôn trọng đối với
cô giáo. Đây là biểu hiện của tình cảm đạo đức cao đẹp, giúp củng cố mối
quan hệ tốt đẹp giữa người với người và thể hiện sự tri ân đối với những người đã giúp đỡ mình. •
Hành động đúng đắn: Việc thể hiện lòng biết ơn không chỉ giúp Khánh giữ
vững mối quan hệ tích cực với cô giáo mà còn góp phần xây dựng một xã hội
đầy tình thương và sự tôn trọng.
Nhận xét: Tình cảm biết ơn của Khánh là rất đáng trân trọng và là minh chứng cho
sự trưởng thành trong nhân cách. không chỉ bày tỏ lòng cảm ơn một cách chân thành
mà còn thể hiện sự tôn trọng đối với người đã giúp đỡ mình, điều này giúp củng cố
các giá trị đạo đức trong xã hội.
d. Tầm quan trọng của tình cảm đạo đức:
Tình cảm đạo đức là yếu tố quan trọng trong việc thúc đẩy hành vi đạo đức của mỗi
người. Nó giúp con người cảm nhận và nhận thức được giá trị đạo đức trong các tình
huống cụ thể, từ đó đưa ra những quyết định phù hợp. Tình cảm đạo đức không chỉ
thúc đẩy hành vi đúng đắn trong xã hội mà còn góp phần xây dựng mối quan hệ tốt
đẹp giữa các cá nhân, giúp tạo ra một cộng đồng sống có trách nhiệm, công bằng và nhân ái. e. Tóm lại:
Tình cảm đạo đức là một yếu tố không thể thiếu trong cuộc sống của mỗi người, vì
nó định hướng hành vi và quyết định của con người khi đối diện với các vấn đề đạo
đức. Nó được hình thành và phát triển qua quá trình giáo dục, môi trường sống và
kinh nghiệm cá nhân. Tình cảm đạo đức giúp chúng ta đưa ra những quyết định đúng
đắn, góp phần xây dựng một xã hội văn minh, công bằng và nhân ái. 15 lOMoAR cPSD| 47205411
Lý tưởng đạo đức Khái niệm • Lý tưởng •
Đóng vai trò như “kim chỉ nam” cho con người hướng đến những điều tốt đẹp , phát triển •
Chỉ những điều tốt đẹp được coi là mong muốn đích đến của con người •
Có thể ví như la bàn đưa chúng ta trở nên hoàn thiện hơn • đạo đức •
Là những chuẩn mực xã hội , cách ứng xử được xã hội thừa nhận •
Giúp con người phân biệt được đúng - sai , tốt - xấu trong các mối quan hệ
=> Như vậy chúng ta có thể hiểu “ Lý tưởng đạo đức” là : những chuẩn mực
nguyên tắc đạo đức , khao khát tốt đẹp mà con người muốn vươn đến , nó thể hiện
mưu cầu về chân , thiện , mỹ bên trong chúng ta , định hướng con người đến với điều tốt đẹp
Các yếu tố ảnh hưởng và tác động của lý tưởng đạo đức
Có nhiều yếu tố góp phần tạo nên lý tưởng đạo đức của mỗi người như : • Tôn giáo • Gia đình •
Kinh nghiệm , trải nghiệm cá nhân - Môi trường sinh sống • Văn hoá và chính trị •
Tác động to lớn của lý tưởng đạo đức :  Định hướng hành động • Tăng động lực • Giảm xung đột nội tâm • Tăng sự tự tin • Bảo vệ danh dự LƯU Ý
Có tính đặc thù ở mỗi cá nhân , không ai giống ai hoàn toàn •
Có thể bị ảnh hưởng bởi các trải nghiệm dẫn đến thay đổi trong suốt quá trình sống •
Bị chi phối lớn bởi các quan điểm về văn hoá , xã hội , chính trị Tình huống 1
Trong giờ ra chơi, M đi ngang qua hành lang và tình cờ nhìn thấy một chiếc ví rơi
dưới đất. Khi nhặt lên, M thấy bên trong có một số tiền lớn cùng giấy tờ cá nhân.
Ban đầu, M định giữ lại vì nghĩ rằng không ai biết mình nhặt được.
Lúc đó, H một người bạn cùng lớp đã nhìn thấy và hỏi M định làm gì với chiếc ví.
Khi biết M có ý định chiếm làm của riêng, H khuyên M rằng việc làm đó là sai trái
và đề nghị nên mang nộp lại cho thầy cô để tìm người đánh rơi. Ban đầu, M do dự 16 lOMoAR cPSD| 47205411
vì tiếc số tiền, nhưng sau khi nghe H phân tích , cậu đã thay đổi ý định và nộp lại
cho thầy cô Đánh giá
Trong ví dụ trên ta có thể thấy rõ vai trò của lý tưởng đạo đức tác động đến hành vi
của 2 bạn . Chính những lý tưởng tốt đẹp về lòng trung thực đã thôi thúc bạn H ngăn
cản bạn của mình làm điều sai trái , những chuẩn mực đó đang góp phần tạo nên 1
xã hội tốt đẹp , đáng sống hơn mỗi ngày
Ngoài ra còn giúp M hiểu được tầm quan trọng của lòng trung thực và tránh đi trên con đường sai lầm Tình huống 2
D là một giáo viên trẻ mới ra trường, đầy nhiệt huyết với nghề. Ngay từ khi bước
vào giảng dạy, D luôn mong muốn đào tạo ra những thế hệ học sinh không chỉ giỏi
kiến thức mà còn có đạo đức tốt . Tuy nhiên trong lớp của D, có nhiều học sinh lười
học, một số em còn gian lận trong thi cử. Một lần, một nhóm học sinh trao đổi bài
trong giờ kiểm tra. D đứng trước hai lựa chọn: bỏ qua để giữ hình ảnh “dễ tính” trong
mắt học sinh, hoặc nghiêm túc xử lý để rèn luyện tinh thần trung thực cho các em.D
quyết định nhắc nhở, thu bài của những học sinh gian lận và tổ chức một buổi trò
chuyện riêng để dễ dàng khuyên dạy . sau đó đã có những chuyển biến tốt đẹp trong
môi trường lớp học của D . Đánh giá
D là một giáo viên có lý tưởng đạo đức không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn định
hướng nhân cách cho học sinh. Với sự tận tâm trong sự nghiệp trồng người thì D đã
không dung thứ cho những hành vi sai trái . Tinh thần trách nhiệm và lý tưởng cao
đẹp được đề cao trong con người giáo viên này bỏ qua hình ảnh “ dễ gần” chấp nhận
trở nên nghiêm khắc để chấn chỉnh lại tư tưởng , hành động của học sinh mình
TÓM LẠI/KẾT LUẬN
Ý thức đạo đức là những cảm xúc, tình cảm đạo đức của con người, phản ánh thái
độ nhận thức trước hành vi của mình so với nguyên tắc và chuẩn mực đạo đức xã
hội đề ra. Nó thể hiện quan niệm về đúng sai, thiện ác, công bằng và trách nhiệm cá nhân trong xã hội.
Ý thức đạo đức gồm:
Ø Tình cảm đạo đức
Là những cảm xúc, rung động bên trong mỗi người khi đối diện với những hành
vi đúng sai, tốt xấu trong cuộc sống. -
Khi thấy người khác làm việc tốt, chúng ta cảm thấy vui mừng, khâm phục. 17 lOMoAR cPSD| 47205411 -
Khi chứng kiến hành vi xấu, chúng ta cảm thấy phẫn nộ, buồn bã. -
Tình yêu gia đình, quê hương, đất nước là những biểu hiện rõ nét
của tình cảm đạo đức.
Tác động: Tình cảm đạo đức không chỉ là cảm xúc đơn thuần mà còn là động
lực thúc đẩy chúng ta hành động. Vai trò: -
Đánh giá hành vi: Giúp chúng ta nhận biết và đánh giá hành vi của
bản thân và người khác. -
Thúc đẩy hành động: Khuyến khích chúng ta làm việc tốt và tránh việc xấu. -
Xây dựng mối quan hệ: Góp phần xây dựng các mối quan hệ xã hội lành mạnh. -
Hình thành nhân cách: Là nền tảng để hình thành nhân cách tốt đẹp.
Ø Tri thức đạo đức
Là khả năng của chúng ta trong việc phân biệt đúng sai, tốt xấu, và hành
động phù hợp với các chuẩn mực xã hội. Nó giúp chúng ta hiểu rõ những gì nên
làm và không nên làm trong cuộc sống.
Tầm quan trọng của nhận thức đạo đức: -
Nền tảng cho hành vi: Tri thức đạo đức là cơ sở để chúng ta lựa chọn hành động. -
Hình thành nhân cách: Nó giúp chúng ta trở thành người có phẩm chất tốt. -
Xây dựng xã hội: Góp phần tạo ra một xã hội văn minh, tiến bộ.
Ø Chuẩn mực đạo đức
Chuẩn mực đạo đức là những quy tắc, giá trị được xã hội công nhận và tuân theo,
điều chỉnh hành vi của mỗi người trong các mối quan hệ xã hội.
Tầm quan trọng của chuẩn mực đạo đức:
Đối với cá nhân:
o Giúp con người hoàn thiện nhân cách, sống hướng thiện, có ý thức
trách nhiệm với bản thân và xã hội. o Tạo dựng niềm tin, sự tôn
trọng từ người khác, xây dựng các mối quan hệ tốt đẹp. 18 lOMoAR cPSD| 47205411
o Mang lại sự thanh thản, an yên trong tâm hồn. •
Đối với xã hội:
o Góp phần duy trì trật tự, ổn định xã hội, giảm thiểu các hành vi tiêu
cực, vi phạm pháp luật. o Xây dựng môi trường sống văn minh, lành
mạnh, thúc đẩy sự phát triển bền vững.
o Là nền tảng để xây dựng hệ thống pháp luật công bằng, tiến bộ.
Ø Ý chí đạo đức
Là sức mạnh tinh thần giúp con người vượt qua khó khăn, cám dỗ để lựa chọn và
thực hiện hành động đúng đắn, phù hợp với chuẩn mực đạo đức.
Vai trò của ý chí đạo đức:
- Quyết định hành vi- Vượt qua khó khăn - Xây dựng mối quan hệ
Ø Lý tưởng đạo đức
Là những giá trị, niềm tin sâu sắc mà mỗi người hướng tới, là kim chỉ nam cho
hành vi của họ. Nó giống như một "la bàn" giúp chúng ta định hướng hành
động, đặc biệt trong những tình huống khó khăn.
Tác động của lý tưởng đạo đức:
- Định hướng hành động- Tăng động lực
- Giảm xung đột nội tâm - Tăng sự tự tin
- Bảo vệ danh dựLưu ý:
- Khác nhau giữa các cá nhân: Mỗi người có lý tưởng riêng.
- Thay đổi theo thời gian: Lý tưởng có thể thay đổi khi chúng ta trưởng thành.
- Ảnh hưởng của xã hội: Áp lực xã hội có thể ảnh hưởng đến việc thực hiện lý tưởng. 19