Văn mẫu lớp 8: Cảm nghĩ về bài thơ Qua Đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan - Chân trời sáng tạo
Văn mẫu lớp 8: Cảm nghĩ về bài thơ Qua Đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan được biên soạn ra cho các em học sinh tham khảo, ôn tập đầy đủ kiến thức để chuẩn bị thật tốt cho kì thi sắp tới. Mời bạn đọc đón xem!
Chủ đề: Bài 6: Tình yêu Tổ Quốc (Thơ thất ngôn bát cú và tứ tuyệt luật Đường) (CTST)
Môn: Ngữ Văn 8
Sách: Chân trời sáng tạo
Thông tin:
Tác giả:
Preview text:
Dàn ý cảm nghĩ về bài thơ Qua Đèo Ngang 1. Mở bài
Giới thiệu tác giả Bà Huyện Thanh Quan, bài thơ Qua Đèo Ngang. Nêu cảm nhận chung về bài thơ. 2. Thân bài
a. Cảm nghĩ về hai câu đề
- Thời điểm nữ sĩ đặt chân tới đèo Ngang là lúc hoàng hôn bắt đầu buông xuống.
- Cảnh vật rất dễ gợi buồn trong lòng người lữ thứ.
- Khung cảnh thiên nhiên hoang sơ, tràn đầy sức sống của đèo Ngang qua điệp từ
chen và hai vế đối: cỏ cây chen đá lá chen hoa.
=> Cảnh đẹp nhưng vẫn nhuốm màu buồn tẻ, quạnh hiu của một miền sơn cước.
b. Cảm nghĩ về hai câu thực
- Đảo ngữ trong câu đặc tả dáng vẻ mấy tiều phu kiếm củi sườn núi, nhấn mạnh sự
nhỏ bé, ít ỏi của con người trước thiên nhiên hùng vĩ.
- Hình ảnh ngôi chợ là bộ mặt của cuộc sống một vùng nhưng ở đây, chợ chỉ là vài
túp lều tranh xiêu vẹo ven sông.
=> Không khí vắng vẻ, quạnh hiu bao trùm lên cảnh vật.
c. Cảm nghĩ về hai câu luận
- Tiếng cuốc kêu khắc khoải lúc chiều buông càng làm cho không gian thêm tĩnh lặng.
- Có thể là tiếng cuốc kêu mà cũng có thể là tiếng vọng từ trong tâm tưởng hoài cổ
của nữ sĩ đang nuối tiếc thời đại huy hoàng đã qua, thể hiện nỗi buồn trĩu nặng, khó nguôi ngoai.
- Nghệ thuật đối câu (câu 5 với câu 6) rất chỉnh, kết hợp với lối chơi chữ đồng âm
khác nghĩa tài tình, tô đậm ý nghĩa tượng trưng của hai câu luận.
d. Cảm nghĩ về hai câu kết
- Cảnh đẹp của đèo Ngang thật hùng vĩ, khiến nữ sĩ phải dừng chân để chiêm
ngưỡng, để thu nhận vẻ đẹp kì diệu ấy vào tâm hồn.
- Giữa cảnh vật và lòng người có nét tương phản: thiên nhiên cao rộng >< con người nhỏ bé.
- Nét tương phản càng tô đậm sự cô đơn, buồn bã trong lòng người.
- Nỗi buồn không thể san sẻ nên kết tụ lại trong lòng thành mảnh tình riêng, chỉ có ta với ta mà thôi. 3. Kết bài
- Qua Đèo Ngang được đánh giá là một bài thơ xuất sắc, thể hiện tài năng và tấm
lòng yêu mến non sông, đất nước của nữ sĩ.
- Thể thơ Đường luật sang trọng đã trở nên gần gũi, dễ hiểu bởi ngôn ngữ trong
sáng và những hình ảnh dân dã, quen thuộc.
- Bài thơ có sức sống vĩnh cửu trước thời gian và trong lòng nhiều thế hệ yêu thơ.
Cảm nghĩ về bài thơ Qua Đèo Ngang - Mẫu 1
“Qua Đèo Ngang” là tác phẩm nổi tiếng nhất của Bà Huyện Thanh Quan. Bài thơ
được viết khi bà trên đường vào Phú Xuân, đi Qua Đèo Ngang - một địa danh nổi
tiếng ở nước ta với phong cảnh hữu tình. Bằng giọng thơ man mác, hồn thơ tinh tế
và lối thơ điêu luyện, bài thơ không chỉ là bức tranh thiên niên đầy màu sắc mà
còn bộc lộ tâm trạng cô đơn của tác giả, có chút gì đó nuối tiếc về thời phong kiến
huy hoàng đã dần tàn lụi.
Bài thơ được viết theo thể thất ngôn bát cú Đường luật. Mở đầu là hai câu đề:
“Bước đến đèo Ngang bóng xế tà
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa”
Chỉ với câu thơ đầu tiên tác giả đã khái quát lên toàn bộ về hoàn cảnh, không gian,
thời gian khi viết bài thơ. Cách mở đầu rất tự nhiên, không hề gượng ép, tưởng như
tác giả chỉ thuận chân "bước đến" rồi tức cảnh sinh tình trước khung cảnh đèo
Ngang trong buổi chiều hoàng hôn "bóng xế tà". Hình ảnh "bóng xế tà" lấy ý từ
thành ngữ "chiều ta bóng xế" gợi cho ta một nét gì đó buồn man mác, mênh mang,
có chút nuối tiếc về một ngày đang sắp qua. Trong khung cảnh hoàng hôn đẹp mà
buồn ấy, tác giả chú ý đến một vài hình ảnh độc đáo của đèo Ngang: "Cỏ cây chen
đá, lá chen hoa". Với việc nhân quá các loại cảnh vật qua động từ "chen" cùng với
phép liệt kê hàng loạt cho ta thấy nét sống động trong bức tranh khung cảnh này.
Cỏ cây cùng với đá núi, lá và hoa đua nhau vươn lên đầy sức sống. Những hình
ảnh nhỏ bé nhưng sức sống thật mãnh liệt. Trong ánh chiều tà lụi tàn mà còn bắt
gặp được những hình ảnh này để lại cho ta thật nhiều suy nghĩ.
Hai câu thực là khi tác giả đang ở trên đèo cao, phóng mắt nhìn về xung quanh, xa
hơn những đá núi, cây cỏ để tìm đến bóng dáng con người:
“Lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà”
Hình ảnh con người đã hiện ra nhưng dường như chỉ làm bức tranh thêm hiu hắt.
Tác giả sử dụng biện pháp đảo ngữ cùng với từ láy gợi tả để thể hiện lên điều này.
Con người ở đây chỉ có "tiều vài chú" kết hợp với từ láy "lom khom" dưới núi.
Cảnh vật thì "lác đác" "chợ mấy nhà". Tất cả quá nhỏ bé so với cảnh thiên nhiên
hùng vĩ của đèo Ngang. Dường như không khí vắng vẻ, hiu quạnh bao trùm lên toàn cảnh vật.
Hai câu luận là nỗi buồn được khắc họa rõ nét qua những âm thanh thê lương:
“Nhớ nước đau lòng con quốc quốc
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia”
Tiếng kêu thiết tha hay chính là tiếng lòng tác giả. "Nhớ nước đau lòng con quốc
quốc" là câu thơ từ điển tích xưa về vua Thục mất nước hóa thành con cuốc chỉ
biết kêu "cuốc cuốc". Tiếng cuốc kêu khắc khoải càng làm bóng chiều thêm tĩnh
lặng. Còn tiếng "gia gia" là tiếng kêu tha thiết gợi nỗi "thương nhà". Ở đây cảm
xúc của nhà thơ được bộc lộ rõ rệt. Nghệ thuật chơi chữ đồng âm độc đáo kết hợp
nhân hóa cùng chuyển đổi cảm giác gây ấn tượng mạnh đã cho ta thấy được tấm
lòng yêu nước thương nhà của Bà Huyện Thanh Quan.
Hai câu kết, khép lại những cảm xúc cũng như khung cảnh thiên nhiên của bài thơ:
“Dừng chân đứng lại: Trời, non, nước
Một mảnh tình riêng ta với ta”
Cảnh vật đèo Ngang thật hùng vĩ khiến tác giả dừng chân không muốn rời. Cái bao
la của đất trời, núi non, sông nước như níu chân người thi sĩ. Nhưng đứng trước
không gian bao la hùng vĩ ấy, tác giả chợt nhận ra nỗi cô đơn trong lòng mình dần
dâng lên "một mảnh tình riêng ta với ta". Khung cảnh thiên nhiên càng rộng lớn thì
nỗi cô đơn của người lữ khác cũng càng đầy. Một mảnh tình riêng, một nỗi lòng
sâu kín, những tâm sự đau đáu trong lòng mà không biết chia sẻ nhắn nhủ với ai.
Âm hưởng nhịp điệu câu thơ như một tiếng thở dài nuối tiếc.
"Qua Đèo Ngang" là lời nhắn gửi tâm sự của nỗi lòng tác giả đến người đọc. Bài
thơ không chỉ là một bức tranh thiên nhiên hùng vĩ đượm nét buồn mà còn là
những tiếc nuối, một tấm lòng yêu nước thương dân. Phải thật giàu cảm xúc, thật
yêu thiên nhiên cùng con người, Bà Huyện Thanh Quan mới có thể để lại những
vần thơ tuyệt tác như vậy.
Cảm nghĩ về bài thơ Qua Đèo Ngang - Mẫu 2
“Qua Đèo Ngang” là một tác phẩm nổi tiếng của bà Huyện Thanh Quan. Bài thơ
được viết khi bà lên đường đến huyện Phú Xuân đi Qua Đèo Ngang là một địa
danh phong cảnh hữu tình. Bài thơ là bức tranh ngụ tình sâu sắc của nhà thơ qua đó
hé lộ cho chúng ta thấy được nỗi nhớ mong tha thiết của tác giả hiện lên rõ nét.
Mở đầu bài thơ là hai câu đề:
“Bước tới đèo ngang bóng xế tà
Cỏ cây chen lá đá chen hoa”
Câu thơ gợi lên thời điểm mà tác giả tới đèo Ngang, khi đó thời gian đã vào xế tà
tức là trời đã quá buổi chiều và đang chuyển sang tối. Đối với một vùng hoang sơ
hẻo lánh thì thời điểm chiều tà cũng là thời điểm mọi người đã quay trở về nhà.
Phải chăng chọn thời điểm như thế tác giả muốn nhấn mạnh cho người đọc cái xơ
xác vắng vẻ nơi đây? Và từ đây tâm trạng tác giả bắt đầu hỗn loạn khi chứng kiến
cảnh vật từ trên cao nhìn xuống.
Khung cảnh ấy thật gợi lên trong lòng người đọc những nỗi nhớ vấn vương rồi lan
tỏa ra từng câu thơ khiến cho người đọc thấm đượm được phần nào nỗi nhớ thương
của tác giả đối với quê hương. Trời đã chiều tối cảnh vật đã lụi tàn khiến cho tâm
trạng của bà càng trở nên xốn xang vô cùng. Cái thời điểm ấy rất phù hợp với tâm
trạng hiện giờ của bà. Đúng như trong những câu thơ cổ đã nói đến tâm trạng con
người nhuốm màu sang cảnh vật.
Ở đây tâm trạng cô đơn hiu vắng hiu quạnh của tác giả đã nhuốm màu sang cảnh
vật khiến cho cảnh vật giờ đây dường như trở nên tang thương hơn bao giờ hết. Ta
phải công nhận là cảnh vật trong thơ được hiện lên khá là sinh động. Có cỏ cây có
hoa lá nhưng lại là một cảnh tượng chen chúc nhau để tìm sự sống. Cảnh vật ấy
hoang sơ hoang dại đến nao lòng. Phải chăng sự chật chội của hoa lá phải chen
chúc nhau để tồn tại cũng chính là tâm trạng của tác giả đang vô cùng hỗn loạn?
Tác giả đã sử dụng phép đối và đảo ngữ trong miêu tả đầy ấn tượng. Nó làm cho
người đọc cảm thấy được sự hoang vắng của đèo ngang lúc chiều tà bóng xế mặc
dù nơi đây có cảnh đẹp cỏ cây hoa đá, lá. Vì ở đây vắng vẻ quá nên thi sĩ đã phóng
tầm mắt ra xa chút nữa như để tìm một hình ảnh nào đó để tâm trạng thi nhân phần
nào bớt chút hiu quạnh. Và phía dưới chân đèo xuất hiện một hình ảnh:
“Lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà”
Điểm nhìn đã được nhà thơ thay đổi nhưng sao tác giả vẫn chỉ cảm thấy sự hiu
quạnh càng lớn dần thêm. Bởi thế giới con người nơi đây chỉ có vài chú tiểu đang
gánh nước hay củi về chùa. Đó là một hình ảnh bình thường thế nhưng chữ "lom
khom" khiến hình ảnh thơ thêm phần nào đó vắng vẻ buồn tẻ thê lương. Đây là
một nét vẽ ước lệ mà ta thường thấy trong thơ cổ "vài" nhưng lại rất thần tình tinh
tế trong tả cảnh. Mấy nhà chợ bên kia cũng thưa thớt tiêu điều. Thường thì ta thấy
nói đến chợ là nói đến một hình ảnh đông vui tấp nập nào người bán nào người
mua rất náo nhiệt. Thế nhưng chợ trong thơ bà huyện thanh quan thì lại hoàn toàn
khác, chợ vô cùng vắng vẻ không có người bán cũng chẳng người mua chỉ có vài
chiếc nhà lác đác bên sông. Nhà thơ đang đi tìm một lối sống nhưng sự sống đó lại
làm cảnh vật thêm éo le buồn bã hơn. Sự đối lập của hai câu thơ khiến cho cảnh
trên sông càng trở nên thưa thớt xa vắng hơn. Các từ đếm càng thấy rõ sự vắng vẻ
nơi đây. Trong sự hiu quạnh đó bỗng vang lên tiếng kêu của loài chim quốc quốc,
chim gia trong cảnh hoàng hôn đang buông xuống:
“Nhớ nước đau lòng con quốc quốc
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia”
Nghe tiếng chim rừng mà tác giả thấy nhớ nước, nghe tiếng chim gia gia tác giả
thấy nhớ nhà. Dường như nỗi lòng ấy đã thấm sâu vào nỗi lòng nhà thơ da diết
không thôi. Lữ khách là một nữ nhi nên nhớ nước nhớ nhà nhớ chồng nhớ con là
một điều hiển nhiên không hề khó hiểu. Từ nhớ nước, thương nhà là nỗi niềm của
con chim quốc, chim gia gia do tác giả cảm nhận được hay chính là nghệ thuật ẩn
dụ để nói lên tâm sự từ trong sâu thẳm tâm hồn của nữ sĩ? Nghệ thuật chơi chữ
quốc quốc gia gia phải chăng là Tổ quốc và gia đình của Bà Huyện Thanh Quan
hồi đó? Từ thực tại của xã hội khiến cho nhà thơ suy nghĩ về nước non về gia đình.
“Dừng chân ngắm lại trời non nước
Một mảnh tình riêng ta với ta”
Câu kết bài thơ dường như cũng chính là sự u hoài về quá khứ của tác giả. Bốn chữ
"dừng chân ngắm lại" thể hiện một nỗi niềm xúc động đến bồn chồn. Một cái nhìn
xa xôi mênh mang, tác giả nhìn xa nhìn gần nhìn miên man nhìn trên xuống dưới
nhưng nơi nào cũng cảm thấy sự hiu quạnh sự cô đơn và nỗi nhớ nhà càng dâng lên
da diết. Cảm nhận đất trời cảnh vật để tâm trạng được giải tỏa nhưng cớ sao nhà
thơ lại cảm thấy cô đơn thấy chỉ có một mình "một mảnh tình riêng ta với ta". Tác
giả đã lấy cái bao la của đất trời để nhằm nói lên cái nhỏ bé "một mảnh tình riêng"
của tác giả cho thấy nỗi cô đơn của người lữ khách trên đường đi Qua Đèo Ngang.
Bài thơ là bức tranh tả cảnh ngụ tình thường thấy trong thơ ca cổ. Qua đó tác phẩm
cho chúng ta thấy được tâm trạng cô đơn hiu quạnh buồn tẻ của tác giả khi đi Qua
Đèo Ngang. Đó là khúc tâm tình của triệu là bài thơ mãi mãi còn y nguyên trong tâm trí người đọc.
Cảm nghĩ về bài thơ Qua Đèo Ngang - Mẫu 3
Trong nền văn học Trung đại Việt Nam có lẽ sẽ chẳng ai quên được hai nữ nhà thơ
tài năng: Hồ Xuân Hương và Bà Huyện Thanh Quan. Nếu ở bà chúa thơ Nôm ta
thấy nét bứt phá, hơi nổi loạn thì ta lại tìm thấy những xúc cảm trầm buồn nhẹ
nhàng ở Bà Huyện Thanh Quan, tiêu biểu đó là bài "Qua Đèo Ngang".
Sáng tác trong một lần tác giả đi vào Huế để nhậm chức. Trên đường có đi qua địa
danh này, nỗi lòng yêu nước nhớ quê hương, xót nước lại trào dâng làm cảm hứng
để tác giả ngẫu hứng bật ra những vần thơ.
Bài thơ viết theo thể thất ngôn bát cú Đường luật với đầy đủ theo cấu trúc truyền
thống của thể loại này, bao gồm: đề, thực, luận, kết. Qua đó đã diễn tả những nỗi
niềm tâm tư của tác giả về đất nước. Đó là tuyệt thi thấm đượm nỗi buồn man mác,
bâng khuâng, để lại trong lòng mỗi người không ít u sầu về lòng người cũng như
thế sự đương thời bấy giờ:
“Bước tới đèo Ngang bóng xế tà
Cỏ cây chen đá lá chen hoa”
Vừa đặt chân đến chốn đây cũng là lúc mặt trời đổ bóng. Thời gian lúc này là
"bóng xế tà " là khoảng thời gian kết thúc của một ngày. Xưa kia văn thơ trung đại
người ta thường chỉ lấy buổi chiều làm hình ảnh trong thi phẩm chỉ khi lòng người
mang đậm nỗi buồn. "Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ", phải chăng là nỗi lòng
bà huyện Thanh quan tài năng kia cũng mang một nỗi niềm về thế thời. Từ "chen"
được điệp đến hai lần trong một câu thơ như tăng thêm chất hiu quạnh hơn. Nghệ
thuật tiểu đối trong cùng một câu tạo nên nhịp thơ đăng đối hài hoà. Thêm đó lại
càng làm bức tranh chiều tăng thâm phần hiu quạnh.
“Lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà”
Dấu hiệu sự sống, con người đến hai câu thực đã dần xuất hiện. Hình ảnh "tiều vài
chú, chợ, mấy nhà" đó là tất cả hơi thở cuộc sống nơi đây. Một lần nữa nghệ thuật
tiểu đối trong các câu, giữa các câu đã phần nào tô thêm vào bức tranh con người
nơi đây. Biện pháp tu từ đảo ngữ được tác giả sử dụng triệt thành công " Lom
khom, lác đác". Đồng thời cũng là những từ láy nhằm chỉ sự hoạt động nhỏ nhặt
nhấn mạnh vào sự cô quạnh nơi đây. Đồng thời lột tả về nhịp sống mong manh,
thưa thớt mà tẻ nhạt thiếu sức sống.
“Nhớ nước đau lòng con quốc quốc
Thương nhà mỏi miệng cái da da”
Dường như đến hai câu luận nỗi niềm tâm sự càng thêm trĩu nặng hơn. "Con quốc
quốc" và "cái da da" tạo nên âm hưởng dìu dặt da diết cho âm điệu của câu thơ.
Những cảm xúc, dòng suy nghĩ dần bộc lộ rõ hơn của tác giả. Là một nữ sĩ tài năng,
tài tú không những thế bà còn là người mang nặng lòng với niềm mất nước trước
bấy giờ. Thủ pháp lấy động tả tĩnh được khai thác đã khắc hoạ thêm cái u sầu của
bài thơ. Nghe tiếng kêu rỉ máu của "cuốc cuốc" và cái "da da" mà lòng người thêm
thê lương đau đáu về nỗi niềm thế sự. Thương cho thảm cảnh đất nước phân li,
nước mất nhà tan lú bây giờ. Dường như để tránh, xoa dịu nỗi đau ấy tác giả đã
sáng tạo thay vì "quốc quốc, gia gia" trong từ quốc gia thay bằng từ đồng âm.
Nhưng nỗi niềm của bà huyện Thanh Quan vẫn khắc sâu ở đó, vẫn đau tâm khảm,
vẫn nặng trĩu u sầu thậm chí thấm đượm trong cả cảnh vật. Đến hai câu kết:
“Dừng chân đứng lại trời non nước
Một mảnh tình riêng ta với ta”
Non nước giờ đây hiện hữu trước mắt nhưng thay vì thấy sự hùng vĩ tráng lệ thì ta
lại vẫn buồn vì những chữ " dừng chân đứng lại". Phải chăng cái dừng chân ấy có
phải là cái dừng chân, cái dáng đứng bất lực trước thế thời của tác giả. Mảnh đất
bao la của "quốc gia" mà lòng người thấy cô đơn lạc lõng biết bao, đứng trước cái
mênh mông ấy nên bà chỉ cảm thấy " mảnh tình con con". Bởi thế mà cụm từ đầy
sáng tạo "ta với ta" thêm khắc sâu nỗi buồn man mác trĩu nặng lòng người hơn.
Bài thơ "Qua Đèo Ngang" với tài năng nghệ thuật tác giả, kết hợp nhuần nhuyễn
giữa các từ láy, các phép đối đã làm nên một thi phẩm để đời. Qua đó ta thấy thêm
hiểu nỗi lòng của một thi nữ tài năng mà cũng đầy trân trọng và cảm thông với bà.
Cảm nghĩ về bài thơ Qua Đèo Ngang - Mẫu 4
Tác phẩm "Qua Đèo Ngang" là bài thơ đánh dấu tên tuổi của Bà Huyện Thanh
Quan. Bài thơ ra đời vào thời điểm bà trên đường vào Phú Xuân, đi Qua Đèo
Ngang, một con đèo nổi tiếng tiếng với phong cảnh hữu tình. Bằng giọng thơ buồn
man mác, hồn thơ tinh tế đi vào lòng người "Qua Đèo Ngang" không còn là một
bức tranh thiên niên đơn thuần mà còn bộc lộ tâm trạng cô đơn của nữ thi sĩ với sự
tiếc nuối và buồn về thế sự đất nước lúc bấy giờ.
Sự sáng tạo nhưng vẫn có nét truyền thống, bài thơ được viết theo thể thất ngôn bát
cú Đường luật với kết cấu đề thực luận kết. Mở đầu tứ thơ với hai câu đề:
“Bước đến đèo Ngang bóng xế tà
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa”
Hai câu thơ đầu tiên thi sĩ đã khai mở toàn bộ không gian, thời gian khi sáng tác
bài thơ. Hai câu thơ đề với lối thơ rất tự nhiên, không bị gò ép trong khuôn khổ
chung thời ấy. Trong cảnh hoàng hôn "bóng xế tà", nữ thi sĩ bước đến mang trong
mình những cảm xúc khó tả, say đắm trong không gian rộng lớn sâu thẳm của đèo
cao, thời gian mênh mông của trời chiều. Bao giờ cũng vậy, trong thi ca trung đại,
"bóng xế tà" luôn gợi cho con người một nỗi buồn man mác không tên, mênh
mang hơn đất trời, có chút gì đó lưu luyến thời gian của một ngày đã qua. Trong
không gian chiều ấy, một nét chấm phá làm nổi bất thiên nhiên nơi đèo núi chập
chùng: "Cỏ cây chen đá, lá chen hoa". Khi hoàng hôn buông dần phai, không gian
ngày tàn mà tác giả còn bắt gặp được một sức sống tiềm tàng của thiên nhiên. Sử
dụng phép nhân hóa, kết hợp động từ "chen" nữ thi sĩ như thổi vào thiên nhiên một
linh hồn với sự sống mãnh liệt, đang vươn lên. Từ ngọn cỏ, từng nhành hoa nhỏ bé
kia đang chen lên những tảng đá lớn, giữa một không gian ấy, cảnh vật mang một nét đẹp lạ lùng.
Từ gần đến xa, tác giả đưa mắt ra phía dưới đèo, con người xuất hiện:
“Lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà”
Bức tranh chỉ thêm đẹp khi có sự xuất hiện của con người. Biện pháp đảo ngữ các
từ láy gợi tả như "lom khom" , "lác đác" và các chỉ từ "vài" , "mấy" làm không
gian trở nên hiu hắt, con người thì quá đỗi nhỏ bé so với thiên nhiên hùng vĩ chiều
hôm. Dưới chân núi, vài chú tiều phu đốn củi, và mái nhà thưa thớt quanh quanh.
Không gian bao trùm lên toàn bộ cảnh vật là sự hiu quạnh và vắng vẻ.
Hai câu luận là nỗi buồn của thi sĩ trước cảnh giang sơn đất nước đang ngày một lụi tàn:
“Nhớ nước đau lòng con quốc quốc
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia”
Tiếng kêu của con quốc hay chính là tiếng lòng tác giả. "Nhớ nước đau lòng con
quốc quốc" là câu thơ bắt nguồn từ điển tích xưa về vua Thục vì mất nước mà hóa
thành con cuốc chỉ biết kêu những tiếng đau thường. Tiếng cuốc kêu khắc khoải
càng làm bóng chiều trở nên dịu vợi. Còn tiếng "gia gia" là tiếng kêu tha thiết gợi
nỗi "thương nhà". Thương nhà ở đây có lẽ là nỗi nhớ thương đất nước trong quá
khứ hào hùng hay cũng là thương cho sự đổi thay, sự lụi tàn của quê hương.
Những xúc cảm của thi sĩ được bộc lộ một cách trực tiếp bằng hai câu luận. Nghệ
thuật chơi chữ đồng âm độc đáo kết hợp với biện pháp nhân hóa " đau lòng" "mỏi
miệng" cùng chuyển đổi cảm giác từ nỗi lòng thành tiếng thương tạo ấn tượng
mạnh đã cho ta thấy bức tranh ấy không chỉ là cảnh vật mà còn là bức tranh tâm
trạng của Bà Huyện Thanh Quan với tình yêu thương nước nhà.
Với kết cấu đầu cuối tương ứng, hai câu kết khép lại những tâm trạng của thi nhân:
“Dừng chân đứng lại: trời, non, nước
Một mảnh tình riêng ta với ta”
Cảnh vật khiến dừng bước chân trên con đường đến Phú Xuân. Cái bao la của đất
trời, cái hùng vĩ của núi non, cái mênh mông của sông nước như níu bước chân nữ
thi sĩ. Nhưng đứng trước không gian bao la của đèo Ngang , tác giả chợt nhận ra
nỗi cô đơn trong lòng mình dần lấp đầy tâm hồn, bao trùm lên mọi cảnh vật"một
mảnh tình riêng ta với ta". Khung cảnh thiên nhiên càng rộng lớn bao nhiêu thì nỗi
cô đơn của người lữ khách càng vơi đầy. Một mảnh tình riêng, một tâm tư sâu kín,
những tâm trong lòng mà chẳng tìm nổi một người để sẻ chia. Nỗi buồn cứ vậy
lắng vào cảnh vật, tâm trạng kéo dài miên man. Chỉ có "ta" và "ta" giữa mênh mông trời đất.
Bài thơ khép lại, mở ra những suy tư cho người đọc. Khiến người ta nhớ về một
thời đại lụi tàn, một nữ thi sĩ bơ vơ. Bức tranh cảnh vật và tâm trạng ấy để lại biết
bao cảm xúc trong lòng người đọc.
Cảm nghĩ về bài thơ Qua Đèo Ngang - Mẫu 5
Bà Huyện Thanh Quan là một trong những nữ thi sĩ nổi tiếng của nền thơ ca trung
đại Việt Nam. Và bài thơ “Qua Đèo Ngang” là một tác phẩm nổi tiếng của bà. Bài
thơ đã diễn tả được tình cảnh cô đơn của tác giả cũng như nỗi nhớ quê hương của
nhà thơ khi đứng trước không gian nơi đèo Ngang rộng lớn.
Bài thơ được mở đầu với hình ảnh thiên nhiên nơi đèo Ngang - điểm nhìn từ trên
cao nhìn xuống phù hợp để khắc họa thiên nhiên một cách bao quát. Vào thời điểm
“bóng chiều đã xế tà” cũng là lúc nhà thơ bước chân đến đèo Ngang. Thiên nhiên ở
đây có đá núi, cây rừng lại thấp thoáng có sự sống của con người nhưng vẫn thật hoang vu, vắng vẻ:
“Bước tới đèo ngang bóng xế tà
Cỏ cây chen đá lá chen hoa
Lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà”
Cảnh vật như đang nhuốm màu tâm trạng của nhà thơ. Nguyễn Du cũng từng khẳng định:
“Cảnh nào cảnh chẳng gieo sầu
Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ”
Thiên nhiên dù tràn đầy sức sống. Có cả “cỏ” với “cây” điểm thêm “lá” và “hoa”
cùng “chen” nhau mà vươn lên, tràn đầy sức sống. Nhưng cảnh vật thì vẫn cứ bao
la khiến cho con người chỉ càng cảm thấy thêm đơn độc. Ngay cả khi con người
xuất hiện thì cũng chỉ rất nhỏ bé giữa thiên nhiên. Con người trở thành “một chấm
buồm nhỏ xíu” trong vũ trụ rộng lớn khôn cùng.
Để rồi nhà thơ đã phải bộc lộ nỗi nhớ nhung dành cho quê hương:
“Nhớ nước đau lòng con cuốc cuốc
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia
Dừng chân đứng lại trời non nước
Một mảnh tình riêng ta với ta.”
Nhà thơ đã lắng nghe âm thanh của cảnh Đèo Ngang. Cụm từ “con cuốc cuốc”,
“cái gia gia” được sử dụng không chỉ là hình ảnh tả thực về loài chim cuốc, chim
đa đa. Cách sử dụng biện pháp chơi chữ độc đáo nhằm diễn tả sự tiếc nuối về quá
khứ, triều đại nhà Lê thời kỳ vàng son, hưng thịnh nay không còn nữa cũng như
nỗi nhớ quê hương tha thiết của chính nhà thơ.
Hai câu thơ cuối cùng kết lại toàn bộ bài thơ với mạch cảm xúc được đẩy lên đến
tột cùng. Nhà thơ một mình đứng ở nơi đèo Ngang, xung quanh chỉ có “trời, non,
nước” - chỉ có thiên nhiên hoang vu, lạnh lẽo. Đó là sự cô đơn đến của người lữ
khách trên hành trình đơn độc. Tâm trạng của nhà thơ cũng chẳng thể chia sẻ cùng
với ai. “Một mảnh tình riêng” - tình cảm riêng tư của nhà thơ không có ai để chia
sẻ, “ta với ta” - đều chỉ nhà thơ, lúc này bà chỉ có một mình đối diện với chính
mình, cô đơn và lẻ loi.
Như vậy, khi đọc bài thơ “Qua Đèo Ngang”, người đọc dường như cảm nhận được
nỗi cô đơn của thi sĩ. Cũng càng thêm đồng cảm sâu sắc với nỗi lòng của Bà Huyện Thanh Quan.
Cảm nghĩ về bài thơ Qua Đèo Ngang - Mẫu 6
Bài thơ “Qua Đèo Ngang” của Bà Huyện Thanh Quan đã khắc họa khung cảnh
thiên nhiên thoáng đãng mà heo hút, thấp thoáng sự sống con người nhưng vẫn còn
hoang sơ. Đồng thời qua đó, tác giả cũng bộc lộ nỗi nhớ sâu sắc về quê hương, đất nước.
Mở đầu là hai câu đề khắc họa cảnh vật thiên nhiên nơi đèo Ngang:
“Bước đến đèo Ngang bóng xế tà
Cỏ cây chen đá lá chen hoa”
Chỉ bằng hai câu thơ, Bà Huyện Thanh Quan đã khắc họa một cách khái quát nhất
về thời gian, không gian, cảnh vật nơi đèo Ngang. Cách mở đầu vô cùng tự nhiên
“bước đến đèo Ngang” vào thời gian “bóng xế tà”, đây là thời điểm kết thúc của
một ngày, khi con người thường trở về nhà sau một ngày lao động vất vả. Vậy mà
nhà thơ lại một mình tại nơi đèo Ngang càng khiến cho nỗi cô đơn trở nên tột cùng.
Lại đứng trước khung cảnh thiên nhiên Đèo Ngang rộng lớn mà hoang vu. “Cỏ cây
chen đá, lá chen hoa” là hình ảnh ước lệ mang tính biểu tượng. Việc sử dụng điệp
từ “chen” kết hợp với hình ảnh “đá, lá, hoa” gợi ra một thiên nhiên tuy hoang sơ
nhưng lại tràn đầy sức sống. Có thể thấy khung cảnh thiên nhiên Đèo Ngang được
nhà thơ khắc họa chỉ bằng vài nét nhưng lại hiện ra đầy chân thực và sinh động.
Hai câu thơ tiếp theo, giữa thiên nhiên hoang sơ và rộng lớn con người xuất hiện:
“Lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà”
Tác giả đã khéo léo sử dụng nghệ thuật đảo ngữ: “Lom khom - tiều vài chú” gợi
hình ảnh vài chú tiều với dáng đứng lom khom dưới chân núi. Và “lác đác - chợ
mấy nhà” gợi hình ảnh vài căn nhà nhỏ bé thưa thớt, lác đác bên sông. Qua đó, nhà
thơ muốn nhấn mạnh vào sự nhỏ bé của con người trước thiên nhiên rộng lớn. Con
người chỉ nằm là một chấm buồn lặng lẽ giữa một thiên nhiên rộng lớn. Cảnh vật
và con người dường như có sự xa cách khiến cho không khí càng thêm hoang vu, cô quạnh.
Tiếp đến là hai câu luận đã khắc họa được tâm trạng của nhà thơ:
“Nhớ nước đau lòng con quốc quốc
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia”
Hình ảnh “con quốc quốc” và “cái gia gia” không chỉ là hình ảnh thực về hai loại
chim (chim đỗ quyên, chim đa đa). Mà ở đây, nhà thơ đã sử dụng thủ pháp lấy
động tả tĩnh: tiếng kêu “quốc quốc”, “đa đa” để qua đó bộc lộ nỗi lòng nhớ thương
của mình với đất nước, quê hương. Hai câu thơ diễn tả nhớ nhung sâu đậm của Bà
Huyện Thanh Quan dành cho quê hương, cũng sự nỗi đau đớn trước tình cảnh của
đất nước lúc bấy giờ. Một mình lưu lạc giữa nơi đất khách quê người, đứng trước
đèo Ngang rộng lớn mà lòng nhớ về quê hương da diết.
Cuối cùng, bài thơ kết lại bằng hai câu thơ đã diễn tả nỗi cô đơn tột cùng của nhà thơ:
“Dừng chân đứng lại trời, non, nước
Một mảnh tình riêng ta với ta”
Câu thơ “Dừng chân đứng lại, trời, non, nước” khắc họa hình ảnh nhà thơ một
mình đứng tại nơi Đèo Ngang, đưa mắt nhìn ra xa cũng chỉ thấy thiên nhiên rộng
lớn phía trước (có bầu trời, có núi non, dòng sông). Câu thơ cuối thể hiện sự cô
đơn của nhà thơ: “một mảnh tình riêng” - tình cảm riêng tư của nhà thơ không có
ai để chia sẻ. Ở đây, “một mảnh tình riêng” đối lập với không gian thiên nhiên
rộng lớn càng làm cho nỗi cô đơn trống trải thêm sâu đậm. Khác với “ta với ta”
trong bài thơ Bạn đến chơi nhà” - chỉ tác giả Nguyễn Khuyến và người bạn tri kỷ
của mình. Qua đó thể hiện tình cảm bạn bè gắn bó tri kỷ:
“Đầu trò tiếp khách trầu không có
Bác đến chơi đây ta với ta”
“Ta với ta” ở đây đều chỉ nhà thơ Bà Huyện Thanh Quan, lúc này bà chỉ có một
mình đối diện với chính mình, cô đơn và lẻ loi. Như vậy, hai câu kết khẳng định lại
nỗi cô đơn, trống trải của tác giả trước thiên nhiên rộng lớn.
Tóm lại, bài thơ “Qua Đèo Ngang” đã khắc họa chân thực tâm trạng của Bà Huyện
Thanh Quan trước khung cảnh thiên nhiên nơi đèo Ngang rộng lớn.
Cảm nghĩ về bài thơ Qua Đèo Ngang - Mẫu 7
Ai đã từng đi trên con đường xuyên Việt, hẳn đều biết đến đèo Ngang. Đây là một
đèo khá dài và cao, nằm vắt ngang sườn núi cheo leo, hiểm trở của khúc cuối dãy
Hoành Sơn, trước khi đâm ra biển. Lên đến đỉnh đèo, du khách sẽ được thưởng
thức cảnh đẹp tuyệt vời của thiên nhiên hùng vĩ: núi non điệp trùng, đại dương bao
la, trời cao thăm thẳm. Đèo Ngang là ranh giới tự nhiên giữa Hà Tĩnh và Quảng
Bình. Thuở xưa, bao người vào kinh đô Huế để thi cử hay làm việc cho triều đình
phong kiến đã đi qua đèo này rồi xúc cảm trước vẻ đẹp của nó mà làm thơ ca ngợi.
Bà Huyện Thanh Quan trong dịp từ Thăng Long vào Huế nhậm chức Cung trung
giáo tập đã sáng tác bài Qua Đèo Ngang.
Đằng sau bức tranh phong cảnh là tâm trạng của nữ sĩ: cô đơn, nhớ nhà và hoài
niệm về một thời đại huy hoàng đã qua. Có thể coi đây là bài thơ hay nhất trong
những bài thơ sáng tác về thắng cảnh đèo Ngang.
Câu thơ đầu tiên (phá đề) nói đến thời điểm tác giả đặt chân đến đây:
“Bước tới đèo Ngang bóng xế tà,”
Đó là lúc mặt trời đang lặn. Phía tây chỉ còn chút nắng hắt những tia sáng yếu ớt
lên nền trời đang sẫm dần. Thời điểm này rất dễ gợi buồn, nhất là đối với kẻ lữ thứ tha hương.
Tuy vậy, trời vẫn còn đủ sáng để nhà thơ nhận ra thiên nhiên đẹp như tranh:
“Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.”
Cỏ cây, hoa lá chen nhau mọc bên đá núi. Linh hồn của tạo vật như thấp thoáng
sau từng chữ. Điệp từ chen trong các vế đối: cây chen đá, lá chen hoa gợi lên sức
sống mãnh liệt của một vùng rừng núi hoang sơ. Cảnh đẹp nhưng nhuốm màu
buồn tẻ, quạnh hiu. Những bông hoa rừng không đủ làm sáng lên khung cảnh núi
non lúc ngày tàn, đêm xuống.
Giữa bối cảnh thiên nhiên bao la ấy, thấp thoáng bóng dáng con người và hơi
hướng cuộc sống nhưng cũng chỉ ít ỏi, mờ nhạt, xa vời:
“Lom khom dưới núi tiều vài chú,
Lác đác bên sông chợ mấy nhà”
Nhà thơ đã dùng nghệ thuật đảo ngữ để nhấn mạnh đặc trưng của cảnh vật và con
người ở đèo Ngang. Dáng vẻ lom khom của mấy chú tiều hái củi sườn non khiến
cho con người càng thêm nhỏ bé trước thiên nhiên cao rộng. Chợ vốn là nơi biểu
hiện đời sống của một cộng đồng làng xã nên thường tấp nập đông vui, nhưng ở
đây nó chỉ là mấy túp lều xơ xác bên sông…
Cái lạnh lẽo, trống trải bao trùm lên cảnh vật, gieo một nỗi buồn thấm thía trong lòng người:
“Nhớ nước đau lòng con cuốc cuốc,
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia.”
Giữa không gian tĩnh lặng gần như tuyệt đối ấy, vẳng lên tiếng chim cuốc khắc
khoải, tiếng chim gia gia não ruột. Đó là những âm thanh có thật mà cũng có thể là
tiếng vọng từ tâm trạng chất chứa nỗi buồn thời cuộc của nhà thơ. Bà đã mượn bút
pháp ước lệ và nghệ thuật chơi chữ (từ đồng âm khác nghĩa) để nói lên lòng mình
trước cảnh vật. Tiếng chim kêu không làm cảnh vật vui lên thêm chút nào mà lại
làm tăng phần quạnh quẽ, cô liêu. Phải chăng tiếng chim chính là tiếng lòng của kẻ
đang mang nặng tâm trạng u buồn, hoài vọng, nhớ nước, thương nhà?!
Hồn cảnh, hồn người như có nét tương đồng, cho dù về hình thức hoàn toàn tương
phản. Cái bao la, vô tận của non nước tô đậm cái cô đơn, chơ vơ của con người và
ngược lại. Vì vậy nên nỗi buồn càng lắng đọng:
“Dừng chân đứng lại trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.”
Quả là một nỗi buồn khó san sẻ, giãi bày. Nó như kết thành hình, thành khối, thành
mảnh tình riêng khiến nhà thơ phải thốt lên chua xót : ta với ta. Chỉ có ta hiểu tâm
sự của ta mà thôi! vì thế nên nỗi cô đơn càng tăng lên gấp bội.
Bài thơ Qua Đèo Ngang tuy ra đời cách đây gần hai thế kỉ nhưng nó vẫn giữ
nguyên giá trị trước thử thách của thời gian. Bao người yêu thơ thuộc lòng bài thơ
này và khâm phục tài năng của tác giả. Thể thơ Đường luật kiểu cách, sang trọng
đã trở nên gần gũi, dễ hiểu bởi ngôn ngữ giản dị, trong sáng và những hình ảnh dân
dã quen thuộc. Đọc bài thơ, chúng ta thêm yêu giang sơn gấm vóc và càng thêm
trân trọng những tấm lòng ưu ái non sông đất nước.
Cảm nghĩ về bài thơ Qua Đèo Ngang - Mẫu 8
Bài thơ “Qua Đèo Ngang”, một trong sáu bài thơ Đường luật còn lưu lại cho đến
ngày nay của nữ thi sĩ tài danh Nguyễn Thị Hĩnh, còn được người đời biết đến qua
tên gọi Bà Huyện Thanh Quan. Với những vần thơ trữ tình, in sâu vào lòng người
đọc, người nghe nổi xúc động lẫn thán phục, bài thơ đã miêu tả cảnh vật con đèo
cũng như tâm trạng của mình khi đi từ Thăng Long vào kinh đô Huế nhậm chức.
Những vần thơ ấy được lưu truyền lại như sau:
“Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà, …
Một mảnh tình riêng, ta với ta”
Cảnh tượng Đèo Ngang hiện lên qua thời gian và không gian trong hai câu “Đề” như sau:
“Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa”
Nhà thơ dừng chân tại Đèo Ngang vào lúc xế tà. Việc sử dụng hình ảnh bóng chiều
vào câu thơ có tác dụng giúp người đọc, người nghe cảm thấy bồi hồi xao xuyến vì
đây là lúc mặt trời khuất núi, vương lại những tia nắng vàng ruộm rồi tắt hẳn. Buổi
xế tà là quãng thời gian các nhà văn, nhà thơ thường dùng để diễn tả nỗi buồn, nỗi
trống vắng như nhà thơ Nguyễn Du đã viết: “Buồn trông cửa bể chiều hôm.” Hoặc
Trần Nhân Tông đã ghi lại trong bài Thiên Trường vãn vọng: “Bóng chiều man
mác có dường không.” Việc sử dụng buổi chiều đã phản ánh được tâm sự chất
chứa trong lòng tác giả về một nỗi buồn hữu hữu vô vô. Nỗi buồn càng tăng lên khi
cảnh vật ở đây có đá, lá hoa chen chúc nhau mọc lên tạo thành một cảnh tượng
hoang dã, không có bàn tay chăm sóc của con người. Hình ảnh này cũng đã in sâu
vào tâm trí em cảm xúc yêu thương quê hương và từ đó thấu hiểu hơn nỗi nhớ nhà
thiết tha của tác giả khi phải rời quên đến một nơi xa lạ.
Trong bóng chiều, cảnh vật tại con đèo dần dần mở ra:
“Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.”
Dưới ngòi bút của nhà thơ, cảnh vật con đèo hiện lên thật cụ thể, sinh động! Cụ thể
ở chi tiết vài chú tiều phu lom khom đốn củi dưới núi, còn bên kia sông lác đác,
thưa thớt một vài căn nhà đơn sơ. Bà Huyện Thanh Quan đã thành công trong việc
sử dụng biện pháp đảo ngữ. Từ “lom khom” được đưa lên trước nhằm diễn tả cảnh
Đèo Ngang tuy có sự sống của con người nhưng người thì lại vừa không thấy mặt
vừa không gặp được để trò chuyện. Còn nhà dân thì ở bên kia sông, đồng thời lại
thưa thớt vài căn nên có cũng như không. Chính điều này càng làm tăng thêm nỗi buồn cho nhà thơ.
Tâm sự của tác giả càng lúc càng rõ nét qua hai câu “luận”:
“Nhớ nước đau lòng con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia.”
Bức tranh phong cảnh ở Đèo Ngang chẳng những có màu sắc của cảnh vật mà còn
trở nên da diết với âm thanh của các loài chim như con chim quốc, con chim đa
đa... Tiếng chim quốc như nhắc nhở mọi người về điển tích vua Thục Đế hóa thành
con chim quốc để luôn nhớ đến nỗi đau mất nước của mình. Em thật khâm phục
nghệ thuật đối ý, đối lời trong hai câu thơ này vì khi ghép lại với nhau, người đọc
nhận ra ngay được tâm sự của nhà thơ “Nhớ thương nước nhà, quốc gia quốc gia”.
Tâm trạng của tác giả khi dừng chân tại Đèo Ngang được đúc kết trong hai câu thơ cuối:
“Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.”
Đứng trước cảnh trời cao vời vợi, núi non trùng điệp, sông nước mênh mông, bất
cứ ai cũng cảm thấy nhỏ bé, mong manh... Nhà thơ như thu mình lại, chôn giấu sự
trống vắng trong tận cõi lòng. “Ta với ta” thể hiện rõ cảm xúc khắc khoải của nhà
thơ: tuy một mà hai, tuy mắt ngắm nhìn cảnh thiên nhiên ở con đèo nhưng lòng lại
nặng trĩu nhớ về quê nhà không biết bao giờ trở lại. Tâm trạng u buồn này khác
hẳn với niềm vui của nhà thơ Nguyễn Khuyên khi sử dụng cụm từ “Ta với ta”
trong bài thơ “Bạn đến chơi nhà” vì tuy hai người nhưng cùng một tấm lòng, một
tình bạn chân thật. Câu kết của bài thơ như một sợi dây liền mạch, nối xuyên suốt
cả bài thơ tạo cho người đọc một cảm xúc day dứt, khó quên.
Bài thơ Qua Đèo Ngang đã thành công khi chuyển tải được tâm sự u buồn của Bà
Huyện Thanh Quan, đồng thời lồng ghép vào đó là cảnh tượng thiên nhiên rất thực,
rất sinh động của một con đèo nổi tiếng trong thơ ca và trong lịch sử nước ta. Bài
thơ không chỉ thành công về mặt ý nghĩa mà còn rất chỉnh chu trong việc dùng từ,
tạo câu thật đặc sắc gây thích thú cho người đọc, người nghe.
Càng thấm thìa những vần thơ mang nặng tâm trạng của Bà Huyện Thanh Quan,
em càng cảm mến tấm lòng nhớ nước thương nhà của bà hơn. Từ đó em thấy mình
phải học giỏi môn Văn để có thể để lại cho đời những vần thơ tuyệt diệu như nữ văn sĩ tài danh.
Cảm nghĩ về bài thơ Qua Đèo Ngang - Mẫu 9
Bà Huyện Thanh Quan tên thật là Nguyễn Thị Hinh quê ở làng Nghi Tàm nay
thuộc Tây Hồ Hà Nội. Bà là một trong những nữ sĩ tài danh hiếm có trong thời đại
xưa. Hiện còn để lại sáu bài thơ đường luật trong đó có bài “Qua Đèo Ngang”. Bài
thơ được tác giả viết theo thể thất cú Đường luật.
Bài thơ Qua Đèo Ngang là tác phẩm nổi tiếng nhất của Bà Huyện Thanh Quan,bài
thơ được ra đời khi bà đi trên đường vào Phú Xuân đi Qua Đèo Ngang một địa
danh nổi tiếng của nước ta với phong cảnh hữu tình.Với giọng thơ man mác “Qua
Đèo Ngang” không chỉ là một bức tranh thiên nhiên đầy màu sắc mà nó còn bộc lộ
tâm trạng cô đơn của tác giả.
Mở đầu bài thơ là hai câu đề:
“Bước đến đèo ngang bóng xế tà
Cỏ cây chen đá,lá chen hoa”
Chỉ với những câu thơ đầu tiên mà tác giả đã thể hiện được về hoàn cảnh, không
gian, thời gian khi viết bài thơ. Hình ảnh “bóng xế tà” lấy từ thành ngữ “chiều tà
bóng xế” gợi cho ta một nét buồn nào đó man mác, mênh mang có chút nuối tiếc
về một ngày đang sắp qua. Trong buổi đẹp hồn nhiên thơ mộng ấy có hình ảnh “cỏ
cây chen đá, lá chen hoa” cho ta thấy nét sống động trong bức tranh khung cảnh
này, cỏ cây cùng với đá núi, lá và hoa vươn nhau đua sức sống. Những hình ảnh
nhỏ bé nhưng sức sống thật mãnh liệt. Trong ánh tà chiều bắt gặp được những hình
ảnh này làm ta thật nhiều suy nghĩ.
Tiếp đến là hai câu thực:
“Lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà”
Đây là khi tác giả nhìn toàn bộ cảnh vật từ trên cao xuống, phóng mắt nhìn về xung
quanh, xa hơn là những đá núi cây cổ để tìm đến bóng dáng con người. Hình ảnh
bóng dáng con người đã hiện ra nhưng chỉ cần bức tranh thêm hiu hắt, tác giả sử
dụng biện pháp đảo ngữ kết hợp với những từ láy để diễn tả nó. Con người ở đây
chỉ có “tiều vài chú” kết hợp với từ láy “lom khom” dưới núi. Cảnh vật thì lác đác
thưa thớt “chợ mấy nhà” tất cả quá nhỏ bé so với cảnh thiên nhiên hùng vĩ ở nơi
đây. Dường như không khí vắng vẻ,hiu quạnh bao trùm lên toàn cảnh vật.
Hai câu luận là nỗi buồn được khắc họa rõ nét qua những âm thanh thê lương:
“Nhớ nước đau lòng con quốc quốc
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia”
Tiếng kêu thiết tha ở đây hay có thể nói chính là tiếng lòng của tác giả. “Nhớ nước
đau lòng con quốc quốc” là câu thơ từ điển tích xưa về vua thục mất nước hóa
thành con cuốc chỉ biết kêu “cuốc cuốc”. Tiếng cuốc kêu khắc khoải lại làm cho
buổi chiều thêm tĩnh lặng còn tiếng “gia gia” là tiếng kêu tha thiết gợi nỗi thương
nhà ở đây tiếng lòng của nhà thơ được bộc lộ rõ nét. Nghệ thuật chơi chữ kết hợp
với nhân hóa cùng chuyển đổi cảm giác ấy đã cho ta thấy được tấm lòng yêu nước
thương nhà của Bà Huyện Thanh Quan.
Tiếp theo là hai câu kết:
“Dừng chân đứng lại: trời, non, nước
Một mảnh tình riêng ta với ta”
Đứng trước cảnh vật hùng vĩ khiến tác giả dừng chân không muốn rời. Cái bao la
của đất trời,núi non sông nước như muốn níu chân người thi sĩ nhưng đứng trước
sự bao la hùng vĩ ấy tác giả lại cảm thấy sự cô đơn trong lòng mình lại dâng lên
“một mảnh tình riêng ta với ta”. Khung cảnh thiên nhiên càng rộng lớn thì nỗi cô
đơn của người nữ khách lại thêm đong đầy. Một mảnh tình riêng, một nỗi lòng sầu
kín cùng với những tâm sự bộn bề đang đau đáu trong lòng mà không biết nhắn
nhủ với ai, âm hưởng nhịp điệu của câu thơ như một tiếng thở dài nuối tiếc của tác giả.
Với phong cách trang nhã bài thơ “Qua Đèo Ngang” cho thấy cảnh tượng đèo
ngang thoáng đãng mà heo hút, thấp thoáng có sự sống con người nhưng còn
hoang sơ, đồng thời thể hiện nỗi nhớ nước thương dân nỗi buồn thầm lặng của tác
giả. Bài thơ cũng là lời nhắn gửi tâm sự nỗi lòng của tác giả đến người đọc, bài thơ
không chỉ là một bức tranh thiên nhiên hùng vĩ đượm nét buồn mà còn là những
tiếc nuối, một tấm lòng yêu nước thương dân.
Cảm nghĩ về bài thơ Qua Đèo Ngang - Mẫu 10
Bà Huyện Thanh Quan là Bà là một nữ sĩ tài danh hiếm có trong lịch sử phong
kiến Việt Nam. Tác phẩm tiêu biểu của bà có thể kể đến bài thơ “Qua đèo Ngang”.
Bài thơ đã đem đến cho người đọc nhiều cảm nhận sâu sắc.
Mở đầu bài thơ, tác giả giúp người đọc thấy được khung cảnh thiên nhiên nơi Đèo
Ngang trong một buổi chiều tà:
“Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.”
Cụm từ “bóng xế tà” cho thấy đây là thời điểm kết thúc của một ngày, khi con
người thường trở về nhà sau một ngày lao động vất vả. Vậy mà nhà thơ lại một
mình tại nơi đèo Ngang càng khiến cho nỗi cô đơn trở nên tột cùng. Còn khung
cảnh đèo Ngang hiện lên qua câu thơ “Cỏ cây chen đá, lá chen hoa” là hình ảnh
ước lệ mang tính biểu tượng. Việc sử dụng điệp từ “chen” kết hợp với hình ảnh “đá,
lá, hoa” thật tinh tế. Tác giả đã gợi ra một thiên nhiên tuy hoang sơ nhưng lại tràn
đầy sức sống. Khung cảnh thiên nhiên Đèo Ngang được nhà thơ khắc họa chỉ bằng
vài nét nhưng lại hiện ra đầy chân thực và sinh động.
Trong bức tranh thiên nhiên hoang sơ và rộng lớn con người xuất hiện. Nghệ thuật
đảo ngữ “lom khom - tiều vài chú” cho thấy hình ảnh vài chú tiều với dáng đứng
lom khom dưới chân núi. Và “lác đác - chợ mấy nhà” gợi ra hình ảnh vài căn nhà
nhỏ bé thưa thớt, lác đác bên sông. Ở đây, nhà thơ muốn nhấn mạnh vào sự nhỏ bé
của con người trước thiên nhiên rộng lớn. Con người chỉ nằm là một chấm buồn
lặng lẽ giữa một thiên nhiên rộng lớn. Cảnh vật và con người dường như có sự xa
cách khiến cho không khí càng thêm hoang vu, cô quạnh.
Tiếp đến là tâm trạng nhớ nhà của nhà thơ khi đứng trước Đèo Ngang đã được bộc lộ:
“Nhớ nước, đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.”
Hình ảnh “con quốc quốc” và “cái gia gia” không chỉ là hình ảnh thực về hai loại
chim (chim đỗ quyên, chim đa đa). Việc sử dụng thủ pháp lấy động tả tĩnh: tiếng
kêu “quốc quốc”, “đa đa” để qua đó bộc lộ nỗi lòng nhớ thương của mình với đất
nước, quê hương. Đọc đến đây, chúng ta dường như có thể lắng nghe được tiếng
kêu khắc khoải, da diết đang vang lên trong vô vọng.
Cuối cùng là nỗi cô đơn của nhà thơ. Câu thơ “Dừng chân đứng lại, trời, non,
nước” khắc họa hình ảnh nhà thơ một mình đứng tại nơi Đèo Ngang, đưa mắt nhìn
ra xa cũng chỉ thấy thiên nhiên rộng lớn phía trước (có bầu trời, có núi non, dòng
sông). Sự cô đơn của nhà thơ: “một mảnh tình riêng” - tình cảm riêng tư của nhà
thơ không có ai để chia sẻ:
“Dừng chân đứng lại trời, non, nước
Một mảnh tình riêng, ta với ta"
Ta từng bắt gặp trong thơ Nguyễn Khuyến:
“Đầu trò tiếp khách trầu không có
Bác đến chơi đây ta với ta”
Trong “Bạn đến chơi nhà, từ “ta” đầu tiên chỉ chính nhà thơ - chủ nhà, còn từ “ta”
thứ hai chỉ người bạn - khách đến chơi. Từ “với” thể hiện mối quan hệ song hành,
gắn bó dường như không còn khoảng cách. Qua đó thể hiện tình bạn gắn bó tri âm
tri kỷ của nhà thơ. Còn trong thơ Bà Huyện Thanh Quan, cụm từ “ta với ta” ở đây
đều chỉ nhà thơ, lúc này bà chỉ có một mình đối diện với chính mình, cô đơn và lẻ
loi. Sự cô đơn ấy dường như chẳng thể có ai cùng chia sẻ.
Như vậy, “Qua Đèo Ngang” của Bà Huyện Thanh Quan đã giúp người đọc không
chỉ thấy được vẻ đẹp thiên nhiên nơi Đèo Ngang, mà còn cảm được tấm lòng yêu
quê hương, đất nước sâu sắc.
Cảm nghĩ về bài thơ Qua Đèo Ngang - Mẫu 11
Bà Huyện Thanh Quan là một trong số ít những thi sĩ trong nền văn học Việt Nam
trung đại. Một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của bà là Qua Đèo Ngang. Bài
thơ đã gợi cho người đọc nhiều cảm xúc sâu sắc.
Đầu tiên, nhà thơ đã khắc họa vẻ đẹp thiên nhiên tràn đầy sức sống nơi đèo Ngang:
“Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.”
Thời gian “bóng xế tà là thời điểm kết thúc của một ngày, khi vạn vật thường trở
nghỉ ngơi sau một ngày lao động vất vả. Còn vẻ đẹp thiên nhiên nơi đèo Ngang
hiện lên qua câu thơ “Cỏ cây chen đá, lá chen hoa”. Tác giả đã sử dụng biện pháp
tu từ điệp ngữ - từ “chen” cùng với đó là những hình ảnh “đá, lá, hoa” thật tinh tế.
Một thiên nhiên tràn đầy sức sống hiện ra trước mắt người đọc.
Trong cái nền thiên nhiên rộng lớn đẹp đẽ đó, con người cũng xuất hiện:
“Lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà”
Với cụm từ “lom khom - tiều vài chú” gợi ra hình ảnh dáng đứng lom khom dưới
chân núi. Còn cụm từ “lác đác - chợ mấy nhà” gợi ra hình ảnh vài căn nhà nhỏ bé
thưa thớt, lác đác bên sông. Nhà thơ đã thật khéo léo sử dụng biện pháp đảo ngữ để
nhấn mạnh vào sự nhỏ bé của con người. Giữa vũ trụ bao la, con người chỉ nằm là
một chấm buồn lặng lẽ, nhỏ bé mà thôi. Bốn câu thơ đầu,
Từ đó, nhà thơ bộc lộ nỗi lòng của một con người yêu quê hương, đất nước:
“Nhớ nước, đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.”
Ở đây “con quốc quốc” và “cái gia gia” không chỉ là hình ảnh thực về hai loại chim
(chim đỗ quyên, chim đa đa). Việc sử dụng thủ pháp lấy động tả tĩnh: tiếng kêu
“quốc quốc”, “đa đa” để qua đó bộc lộ nỗi lòng nhớ thương của mình với đất nước,
quê hương. Người đọc dường như có thể cảm nhận được tiếng kêu đến xé lòng.
Câu thơ “Dừng chân đứng lại, trời, non, nước” khắc họa hình ảnh nhà thơ một
mình đứng tại nơi Đèo Ngang, đưa mắt nhìn ra xa cũng chỉ thấy thiên nhiên rộng
lớn phía trước (có bầu trời, có núi non, dòng sông). Sự cô đơn của nhà thơ: “một
mảnh tình riêng” - tình cảm riêng tư của nhà thơ không có ai để chia sẻ:
“Dừng chân đứng lại trời, non, nước
Một mảnh tình riêng, ta với ta"
Cách sử dụng “ta với ta” từng được sử dụng trong thơ Nguyễn Khuyến ở bài “Bạn đến chơi nhà”:
“Đầu trò tiếp khách, trầu không có
Bác đến chơi đây ta với ta”
Nhưng rõ ràng, chúng ta có thể thấy được sự khác biệt trong cách sử dụng của hai
nhà thơ. Trong thơ Nguyễn Khuyến, từ “ta” đầu tiên chỉ chính nhà thơ - chủ nhà,
còn từ “ta” thứ hai chỉ người bạn - khách đến chơi. Nhà thơ đã gửi gắm tình bạn
gắn bó tri âm tri kỷ của nhà thơ. Nhưng Bà Huyện Thanh Quan lại sử dụng cụm từ
“ta với ta” ở đây đều chỉ nhà thơ, lúc này bà chỉ có một mình đối diện với chính
mình, cô đơn và lẻ loi. Từ đó, nhà thơ muốn nhận mạnh nỗi nhớ về quê hương,
cũng như tình yêu đất nước sâu nặng.
Có thể khẳng định, “Qua Đèo Ngang” rất tiêu biểu cho phong cách thơ Bà Huyện
Thanh Quan. Tác phẩm đem đến nhiều cảm xúc cho người đọc.
Cảm nghĩ về bài thơ Qua Đèo Ngang - Mẫu 12
Bà Huyện Thanh Quan là nữ thi sĩ nổi tiếng của nền văn học Việt Nam trung đại.
Một trong những tác phẩm tiêu biểu của người là bài thơ “Qua Đèo Ngang”.
Trước hết, tác giả đã khắc họa cho người đọc thấy được hình ảnh thiên nhiên nơi đèo Ngang:
“Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.”
Khi tác giả bước tới đèo Ngang cũng là lúc “bóng xế tà” - gợi ra thời điểm kết thúc
của một ngày. Thiên nhiên nơi đèo Ngang trần đầy sức sống: “Cỏ cây chen đá, lá
chen hoa” điệp từ “chen” kết hợp với hình ảnh “đá, lá, hoa” thật tinh tế. Có thể
thấy khung cảnh đèo Ngang được khắc họa chỉ bằng vài nét nhưng lại hiện ra đầy
chân thực và sinh động.
Và trong nền bức tranh thiên nhiên đó, con người lại xuất hiện. Nghệ thuật đảo ngữ
“lom khom - tiều vài chú” cho thấy hình ảnh vài chú tiều với dáng đứng lom khom
dưới chân núi. Và “lác đác - chợ mấy nhà” gợi ra hình ảnh vài căn nhà nhỏ bé thưa
thớt, lác đác bên sông. Ở đây, nhà thơ muốn nhấn mạnh vào sự nhỏ bé của con
người trước thiên nhiên rộng lớn.
Sau đó, nhà thơ đã gửi gắm tâm trạng của mình khi đứng trước khung cảnh đèo Ngang:
“Nhớ nước, đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.”
Hình ảnh “con quốc quốc” và “cái gia gia” không chỉ là hình ảnh thực về hai loại
chim (chim đỗ quyên, chim đa đa). Tiếng kêu “quốc quốc”, “đa đa” còn bộc lộ nỗi
lòng nhớ thương của mình với đất nước, quê hương.
Câu thơ “Dừng chân đứng lại, trời, non, nước” khắc họa hình ảnh nhà thơ một
mình đứng tại nơi Đèo Ngang, đưa mắt nhìn ra xa cũng chỉ thấy thiên nhiên rộng
lớn phía trước (có bầu trời, có núi non, dòng sông). Sự cô đơn của nhà thơ: “một
mảnh tình riêng” - tình cảm riêng tư của nhà thơ không có ai để chia sẻ:
“Dừng chân đứng lại trời, non, nước
Một mảnh tình riêng, ta với ta"
Cụm từ “ta với ta” ở đây đều chỉ nhà thơ, lúc này bà chỉ có một mình đối diện với
chính mình, cô đơn và lẻ loi. Từ đó, chúng ta thêm thấu hiểu hơn về nỗi cô đơn cùng cực của nhà thơ.
Như vậy, Qua Đèo Ngang đã giúp người đọc cảm nhận rõ hơn về tình yêu quê
hương, đất nước của Bà Huyện Thanh Quan.
Cảm nghĩ về bài thơ Qua Đèo Ngang - Mẫu 13
Bài thơ Qua Đèo Ngang đã khắc họa khung cảnh thiên nhiên đèo Ngang thoáng
đãng mà heo hút, thấp thoáng sự sống con người nhưng vẫn còn hoang sơ. Đồng
thời thể hiện nỗi nhớ nước thương nhà của tác giả Bà Huyện Thanh Quan.
Ở hai câu thơ đầu tiên, nhà thơ đã khắc họa khung cảnh thiên nhiên đèo Ngang
hiện lên với sự vắng vẻ, hoang sơ:
“Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.”
Nhân vật trữ tình bước chân tới đèo Ngang vào thời điểm “bóng xế tà” - ý chỉ
khoảng thời gian buổi chiều tối, kết thúc của một ngày. Mọi vật đều trở về nghỉ
ngơi sau một ngày lao động vất vả. Khung cảnh thiên nhiên nhiên của đèo Ngang
hiện lên với vẻ hoang sơ, vắng lặng nhưng vẫn tràn đầy sức sống. Tác giả sử dụng
biện pháp tu từ điệp ngữ - từ “chen” cùng với đó là những hình ảnh “đá, lá, hoa”
để diễn tả vẻ đẹp đó.
Trước thiên nhiên rộng lớn, con người xuất hiện nhỏ bé, chỉ là một chấm buồn lặng lẽ:
“Lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà”
Bà Huyện Thanh Quan đã khéo léo sử dụng biện pháp tu từ đảo ngữ kết hợp với
đối trong câu thơ này. Cụm từ “lom khom - tiều vài chú” gợi ra hình ảnh dáng
đứng lom khom dưới chân núi. Còn từ “lác đác - chợ mấy nhà” gợi ra hình ảnh vài
căn nhà nhỏ bé thưa thớt, lác đác bên sông.
Những câu thơ tiếp theo, tác giả bộc lộ nỗi nhớ nước thương nhà thầm kín qua các hình ảnh:
“Nhớ nước, đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.”
“Con quốc quốc” và “cái gia gia” chỉ hình ảnh thực về hai loại chim đỗ quyên,
chim đa đa. Tiếng kêu “quốc quốc”, “đa đa” vang lên như một tiếng kêu xe lòng,
bộc lộ nỗi lòng nhớ thương của mình với đất nước, quê hương. Tác giả đứng ở nơi
xa mà lòng vẫn luôn nhớ về quê hương, cũng như thương xót cho cảnh ngộ của đất nước.
Câu thơ cuối kết lại khắc họa hình ảnh nhân vật trữ tình đang đưa mắt nhìn ra xa
cũng chỉ thấy thiên nhiên rộng lớn phía trước (có bầu trời, có núi non, dòng sông):
“Dừng chân đứng lại trời, non, nước
Một mảnh tình riêng, ta với ta"
Tác giả sử dụng cụm từ “ta với ta”; “ta” ở đây đều chỉ nhà thơ, gợi ra tình cảnh cô
đơn, lẻ loi. Bài thơ đã vận dụng thể thơ thất ngôn bát cú, biện pháp tu từ đảo ngữ,
hình ảnh tượng trưng ước lệ một cách tinh tế để góp phần thể hiện nội dung bài thơ.
“Qua Đèo Ngang” là một trong những bài thơ rất tiêu biểu cho phong cách thơ Bà
Huyện Thanh Quan, gửi gắm nỗi niềm tâm sự sâu sắc của tác giả.
Cảm nghĩ về bài thơ Qua Đèo Ngang - Mẫu 14
Bà Huyện Thanh Quan được biết đến với vai trò là một nữ thi sĩ. Một trong những
tác phẩm tiêu biểu phải kể đến là Qua Đèo Ngang.
Bài thơ đã để lại cho tôi nhiều ấn tượng. Mở đầu bài thơ, Bà Huyện Thanh Quan đã
khắc họa thiên nhiên nơi đèo Ngang đầy chân thực, sinh động:
“Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.”
Thời điểm nhân vật trữ tình bước đến đèo Ngang là khi “bóng xế tà”. Đây là
khoảng thời gian kết thúc của một ngày. Thiên nhiên xung quanh đèo Ngang hiện
lên tràn đầy sức sống: “Cỏ cây chen đá, lá chen hoa” điệp từ “chen” kết hợp với
hình ảnh “đá, lá, hoa” thật tinh tế. Trong nền bức tranh thiên nhiên, con người xuất
hiện khá nhỏ bé, đơn độc:
“Lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà”
Nghệ thuật đảo ngữ “lom khom - tiều vài chú” khắc họa hình ảnh vài chú tiều với
dáng đứng lom khom dưới chân núi; “lác đác - chợ mấy nhà” gợi ra hình ảnh vài
căn nhà nhỏ bé thưa thớt, lác đác bên sông. Con người trở nên nhỏ bé, chỉ là một
chấm nhỏ giữa thiên nhiên. Bản thân nhân vật trữ tình cũng vậy, một mình đứng
giữa đèo Ngang rộng lớn, hùng vĩ. Từ đó, tôi cảm nhận thêm được sự cô đơn, lạc
lõng của nhân vật trữ tình trước thiên nhiên.
Hai câu tiếp, nhà thơ gửi gắm tâm trạng qua những hình ảnh mang tính biểu tượng:
“Nhớ nước, đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.”
Ở đây, “con quốc quốc” và “cái gia gia” không chỉ là hình ảnh thực về hai loại
chim (chim đỗ quyên, chim đa đa) mà còn gợi âm thanh. Tiếng kêu “quốc quốc”,
“đa đa” còn bộc lộ nỗi lòng nhớ thương của mình với đất nước, quê hương. Tác giả
bộc lộ nỗi niềm xót xa trước cảnh ngộ đất nước lúc bấy giờ, cũng như nỗi niềm
nhớ quê hương của bản thân.
Hai câu kết tiếp tục gọi cho tôi nhiều suy tư. Câu thơ “Dừng chân đứng lại, trời,
non, nước” khắc họa hình ảnh nhà thơ một mình đứng tại nơi Đèo Ngang, đưa mắt
nhìn ra xa cũng chỉ thấy thiên nhiên rộng lớn phía trước (có bầu trời, có núi non, dòng sông).
“Dừng chân đứng lại trời, non, nước
Một mảnh tình riêng, ta với ta"
Cụm từ “ta với ta” ở đây đều chỉ nhà thơ, lúc này bà chỉ có một mình đối diện với
chính mình, cô đơn và lẻ loi.
Qua Đèo Ngang đã giúp người đọc cảm nhận rõ hơn về tình yêu quê hương, đất
nước của Bà Huyện Thanh Quan. Bài thơ có nội dung, nghệ thuật tiêu biểu cho
phong cách thơ của tác giả.