Văn mẫu lớp 8: Phân tích tác phẩm Chiếu dời đô (Sơ đồ tư duy) Ngữ Văn 8 | Cánh diều
Văn mẫu lớp 8: Phân tích tác phẩm Chiếu dời đô (Sơ đồ tư duy) Ngữ Văn 8 | Cánh diều. Tài liệu được biên soạn và tổng hợp các kiến thức chọn lọc hay nhất giúp cho các bạn tham khảo, ôn tập và đạt kết quả cao trong kỳ thi sắp tới. Mời các bạn đón xem!
Chủ đề: Bài 5: Nghị luận xã hội (CD)
Môn: Ngữ Văn 8
Sách: Cánh diều
Thông tin:
Tác giả:
Preview text:
Sơ đồ tư duy Phân tích Chiếu dời đô 1
Dàn ý phân tích tác phẩm Chiếu dời đô Dàn ý 1 1. Mở bài
Sơ lược tác giả, tác phẩm. 2. Thân bài
a. Khái niệm chiếu (tham khảo sách giáo khoa).
b. Cơ sở, lý lẽ của việc dời đô:
- Nhận định rằng việc dời đô từ cổ chí kim luôn là việc cần thiết và thường xảy ra ở nhiều triều đại:
Nhà Thương cũng từng 5 lần dời đô.
Nhà Chu cũng có 3 lần dời đô.
- Mục đích của việc dời đô là vì nhân dân, vì vận nước nên "muốn đóng đô ở
trung tâm, mưu toan nghiệp lớn, tính kế muôn đời cho con cháu", và đặc biệt
việc dời đô vốn dĩ phải "trên vâng mệnh trời, dưới thuận ý dân".
- Lợi ích khi dời đô đó là "vận nước lâu dài, phong tục phồn thịnh".
- Dẫn ra ví dụ về hai nhà Đinh, Lê "theo ý riêng mình, khinh thường mệnh trời",
cứ mãi đóng đô ở một chỗ, khiến cho "triều đại không được lâu bền, số vận
ngắn ngủi, trăm họ phải hao tốn, muôn vật không được thích nghi".
=> Việc dời đô về kinh thành Đại La trở thành một việc đúng đắn, chính nghĩa,
bộc lộ tài năng, tầm nhìn xa trông rộng của nhà vua, cũng như tấm lòng thấu
hiểu, lo lắng cho nhân dân. Đồng thời dời đô trong thời điểm này là một việc
làm thiết yếu, hợp với thiên mệnh, thể hiện tinh thần độc lập, tự cường, sự lớn mạnh của Đại Việt. 2
c. Lý do dời đô về Đại La:
Lịch sử: Đại La đã từng là nơi mà Cao Vương, tức Cao Biền, một viên
quan nhà Đường từng làm Đô hộ sứ Giao Châu (nước ta xưa) lựa chọn làm kinh đô.
Địa lý: Đại La lại là nơi "trung tâm trời đất", "địa thế rộng mà bằng", "đất
đai cao và thoáng" vô cùng thuận lợi cho nhân dân an cư lạc nghiệp, cũng
là nơi thích hợp phát triển cả về kinh tế, chính trị và văn hóa.
Phong thủy: Kinh thành Đại La là nơi có "thế rồng cuộn, hổ ngồi", "đúng
ngôi nam bắc đông tây", "tiện hướng nhìn sông dựa núi", => nơi có địa
thế đẹp, nhận đủ mọi sự ưu ái của trời đất, là chỗ đắc địa muôn nơi mới
có một, chính là lựa chọn chính xác nhất để làm kinh đô Đế vương muôn đời.
Lợi ích đối với nhân dân: Không phải lo cảnh ngập lụt, dẫn tới việc canh
nông thuận lợi, cây cối tốt tươi, vô cùng có ích cho việc phát triển kinh tế đất nước.
Đối với việc giao thương, vì Đại La là nơi "trung tâm trời đất", "là chốn
hội tụ trọng yếu của bốn phương đất nước", chắc chắn giao thông thuận
lợi, dời đô về đây việc quản lý đất nước và ngoại giao, buôn bán cũng trở nên thuận tiện hơn.
d. Tuyên bố dời đô:
"Trẫm muốn dựa vào sự thuận lợi của đất ấy để định chỗ ở. Các khanh nghĩ thế
nào?", câu hỏi này vừa có ý nghĩa là một mệnh lệnh, vừa mang tính chất tâm tình.
=> Thể hiện tấm lòng đức độ, anh minh của Lý Thái Tổ, dù là bậc cửu ngũ chí
tôn nhưng vẫn hết lòng trân trọng ý kiến của quần thần, cũng là của nhân dân,
đặt nhân dân lên làm gốc để tiến hành các quyết định. 3
Cách đặt câu hỏi cuối bài đã làm cho bài chiếu trở nên khách quan, thấu tình đạt
lý, giữ vững nguyên tắc trên vâng mệnh trời, dưới thuận ý dân, dễ dàng đi sâu
vào lòng người đọc, người nghe. 3. Kết bài Nêu nhận xét. Dàn ý 2 A. Mở bài
- “Chiếu dời đô” không chỉ là một văn bản chính trị quan trọng của dân tộc mà
còn là áng văn chính luận đặc sắc của Lý Thái Tổ - vị vua khai sinh ra vương triều nhà Lý. B. Thân bài:
Luận điểm 1: Những tiền đề, cơ sở để dời đô (Lí do phải dời đô)
- Nhắc lại lịch sử dời đô của các triều đại hưng thịnh ở Trung Quốc:
+ Nhà Thương: 5 lần dời đô ; nhà Chu: 3 lần dời đô
+ Lí do dời đô của 2 nhà Thương, Chu: đóng đô ở nơi trung tâm, mưu toan
nghiệp lớn, tính kế muôn đời, …hễ thấy thuận tiện thì đổi.
+ Kết quả của việc dời đô: vận nước lâu dài, phong tục phồn thịnh
⇒ Những tấm gương sáng chứng minh dời đô là việc “thường niên” của các triều đại lịch sử.
- Phê phán hai nhà Đinh, Lê:
+ Khinh thường mệnh trời 4
+ Không biết noi theo các tấm gương sáng của 2 nhà Thương, Chu
+ Hậu quả: triều đại ngắn ngủi, nhân dân không thể phát triển được.
⇒ Những cơ sở thuyết phục để khẳng định dời đô là điều nên làm của các triều
đại hưng thịnh, đặc biệt là trong hoàn cảnh nhà Lý lúc bấy giờ đang rất cần một
nơi hội tụ đầy đủ linh khí, sức mạnh đất trời để phát triển.
Luận điểm 2: Những lợi thế bậc nhất của thành Đại La
- Thành Đại La có những lợi thế tuyệt vời mà khó nơi nào có được
+ Vị trí địa lý: ở vào nơi trung tâm trời đất, hợp cả 4 hướng nam, bắc, đông, tây,
+ Thế đất: “rồng cuộn hổ ngồi”, được coi là thế đất đẹp, có tương lai phát triển thịnh vượng
+ Địa thế: rộng rãi, bằng phẳng, đất cao, thoáng
+ Dân cư: không bị ảnh hưởng của thiên tai ngập lụt
+ Phong cảnh: tốt tươi, tràn đầy sức sống
⇒ Thành Đại La xứng đáng là thánh địa của trời đất, là nơi thích hợp nhất để
đóng đô muôn đời. Qua đó, thể hiện khát vọng của nhà vua về một đất nước thái
bình, thịnh trị và ý thức dân tộc, tự chủ, tự lập, tự cường của một quốc gia phong kiến.
Luận điểm 3: Lời tuyên bố của vua
- Chiếu là một thể văn chính luận được dùng để nhà vua ban bố mệnh lệnh đến
quần thân, thiên hạ, vì vậy, lời văn trong chiếu thương trang trọng, cứng nhắc và mang sắc thái bắt buộc.
- Lời tuyên bố của vua Lý Thái Tổ lại khác: đầu tiên vua đưa ra mong muốn dời
đô của bản thân, sau đó lại hỏi ý kiến quần thần ⇒ thể hiện sự gần gũi, mang 5
tính dân chủ, không ép buộc, gò bó, xa cách. Đó chính là sự khác biệt của vua
Lý Thái Tổ - một vị vua yêu nước, thương dân, hết lòng muốn cống hiến cho
đất nước, cho nhân dân.
Luận điểm 4: Nghệ thuật
- Lập luận chặt chẽ, logic, chứng cứ xác thực tạo ra sức thuyết phục mạnh mẽ
- Câu văn biền ngẫu tạo nhịp điệu
- Sự kết hợp hài hòa giữa lí và tình C. Kết bài:
- Khẳng định lại giá trị tác phẩm: “Chiếu dời đô” xứng đáng là áng văn chính luận mẫu mực.
- Liên hệ và đánh giá tác phẩm: Qua đó, ta thấy được tài năng lãnh đạo, tầm
nhìn xa trông rộng và tấm lòng của vua Lý Thái Tổ đối với đất nước, nhân dân.
Phân tích Chiếu dời đô - Mẫu 1
Lý Công Uẩn (974-1028), hay còn gọi là Lý Thái Tổ - vị vua đầu tiên của triều
Lý. Quê gốc ở châu Cổ Pháp, lộ Bắc Giang (nay là tỉnh Bắc Ninh). Ông là
người thông minh, tài năng, lại có chí lớn khi còn làm quan dưới triều Lê từng
lập được nhiều chiến công, khi lên ngôi vua lại trở thành vị vua anh minh, sáng
suốt, có tầm nhìn xa trông rộng. Trong suốt thời gian trị vì việc dời đô về Đại
La là một trong những sự kiện tiêu biểu thể hiện tài năng và đức độ của Lý
Công Uẩn. Chiếu dời đô viết năm 1010, là bài chiếu được đích thân Lý Thái Tổ
viết nhằm công bố rộng rãi quyết định dời đô đến toàn thể nhân dân, với những
lý lẽ và dẫn chứng thuyết phục, phản ánh khát vọng của nhân dân về một dân
tộc được độc lập thống nhất và Tổ quốc đang trên đà lớn mạnh. 6
Chiếu là thể văn do vua dùng để ban bố mệnh lệnh, được viết bằng văn vần, văn
biền ngẫu hoặc văn xuôi, được ban bố và đón nhận một cách trang trọng. Một số
bài chiếu thể hiện những tư tưởng chính trị lớn lao, có ảnh hưởng đến vận mệnh
của cả một triều đại, đất nước. Chiếu dời đô chính là một trong số đó
Chiếu dời đô của Lý Công Uẩn là một tác phẩm được viết theo thể chiếu dưới
dạng văn biền ngẫu, nhưng mang bố cục của một bài văn nghị luận mẫu mực
điển hình, được xem là áng văn chính luận đặc sắc trong nền văn học trung đại
Việt Nam. Trong phần đầu của tác phẩm Lý Công Uẩn tập trung đi vào phân
tích những lý do, cơ sở của việc dời đô từ Hoa Lư về kinh thành Đại La với
những lý lẽ vô cùng sắc bén và thuyết phục. Ông nhận định rằng việc dời đô từ
cổ chí kim luôn là việc cần thiết và thường xảy ra ở nhiều triều đại, đồng thời
đưa ra dẫn chứng trong lịch sử của Trung Quốc cổ đại rằng nhà Thương cũng
từng 5 lần dời đô, nhà Chu cũng có 3 lần dời đô. Sau đó tác giả khéo léo chỉ ra
mục đích của việc dời đô không phải là theo ý thích của bậc vua chúa, mà tất
thảy cũng vì nhân dân, vì vận nước nên "muốn đóng đô ở trung tâm, mưu toan
nghiệp lớn, tính kế muôn đời cho con cháu", và đặc biệt việc dời đô vốn dĩ phải
"trên vâng mệnh trời, dưới thuận ý dân", chứ không phải thích là dời được. Để
củng cố cho nhận định của mình về việc dời đô, Lý Công Uẩn tiếp tục đưa ra
những lợi ích khi dời đô đó là "vận nước lâu dài, phong tục phồn thịnh". Đồng
thời cũng dẫn ra ví dụ về hai nhà Đinh, Lê "theo ý riêng mình, khinh thường
mệnh trời", cứ mãi đóng đô ở một chỗ, khiến cho "triều đại không được lâu bền,
số vận ngắn ngủi, trăm họ phải hao tốn, muôn vật không được thích nghi". Kết
quả đáng tiếc này khiến cho nhà vua trăm bề đau xót, từ đó dẫn đến quyết định
dời đô vì không muốn lặp lại vết xe đổ của những triều đại đi trước. Từ đó có
thể nhận định việc dời đô về kinh thành Đại La trở thành một việc đúng đắn,
chính nghĩa, bộc lộ tài năng, tầm nhìn xa trông rộng của nhà vua, cũng như tấm
lòng thấu hiểu, lo lắng cho nhân dân. Đồng thời dời đô trong thời điểm này là
một việc làm thiết yếu, hợp với thiên mệnh, thể hiện tinh thần độc lập, tự cường,
sự lớn mạnh của Đại Việt. Sự phối hợp rất nhịp nhàng, tinh tế giữa cái lý và cái 7
tình của tác giả, làm cho bài chiếu trở nên thuyết phục và linh hoạt chứ không hề khô khan cứng nhắc.
Sau khi đưa ra cơ sở, cũng như những lý do chính đáng của việc dời đô thông
qua việc soi chiếu lịch sử triều đại của cả Trung Quốc và Đại Việt. Nhà vua tiếp
tục khẳng định sự đúng đắn của việc dời đô từ Hoa Lư về Đại La bằng việc chỉ
ra những lợi thế của kinh thành Đại La so với Hoa Lư về các phương diện lịch
sử, địa lý, phong thủy, giao thương, dân cư, thiên nhiên. Về phương diện lịch sử
đi ngược về khoảng thời gian hơn 100 năm về trước Lý Công Uẩn chỉ ra Đại La
đã từng là nơi mà Cao Vương, tức Cao Biền, một viên quan nhà Đường từng
làm Đô hộ sứ Giao Châu (nước ta xưa) lựa chọn làm kinh đô. Chứng tỏ rằng nơi
đây phải có những đặc điểm nổi trội hẳn so với những nơi khác để trở thành nơi
đặt cơ quan đầu não cai trị của Cao Vương. Xét về phương diện địa lý, Đại La
lại là nơi "trung tâm trời đất", "địa thế rộng mà bằng", "đất đai cao và thoáng"
vô cùng thuận lợi cho nhân dân an cư lạc nghiệp, cũng là nơi thích hợp phát
triển cả về kinh tế, chính trị và văn hóa. Xét về phương diện phong thủy kinh
thành Hoa Lư là nơi có "thế rồng cuộn, hổ ngồi", "đúng ngôi nam bắc đông
tây", "tiện hướng nhìn sông dựa núi", tất cả đều chỉ ra đây là một nơi có địa thế
đẹp, nhận đủ mọi sự ưu ái của trời đất, là chỗ đắc địa muôn nơi mới có một,
chính là lựa chọn chính xác nhất để làm kinh đô Đế vương muôn đời. Bên cạnh
đó xét về lợi ích của nhân dân thì chính nhờ vào những ưu điểm địa hình thế
nên nhân dân không phải lo cảnh ngập lụt, dẫn tới việc canh nông thuận lợi, cây
cối tốt tươi, vô cùng có ích cho việc phát triển kinh tế đất nước. Đối với việc
giao thương, vì Đại La là nơi "trung tâm trời đất", "là chốn hội tụ trọng yếu của
bốn phương đất nước", thế nên chắc chắn giao thông thuận lợi, dời đô về đây
việc quản lý đất nước và ngoại giao, buôn bán cũng trở nên thuận tiện hơn rất
nhiều. Một lý do nữa mà Lý Công Uẩn quyết định dời đô thì Hoa Lư về Đại La
là bởi, xét tình hình hiện tại đất nước đã bước vào nền độc lập, tự chủ gần 100
năm, trước kia vì Đại Việt còn non yếu, lại luôn phải chịu sự xâm lược từ
phương Bắc. Vậy nên đóng đô ở Hoa Lư, nơi có địa hình hiểm trở, núi non bao 8
bọc, trở thành một trận tuyến vững chắc giúp ta chống lại kẻ thù bằng lối đánh
du kích, lấy ít địch nhiều. Tuy nhiên đến thời Lý Thái Tổ, đất nước ngày càng
phát triển, quân đội hùng mạnh việc đóng đô ở Hoa Lư không còn thích hợp
nữa, dời đô về Đại La chính là sự khẳng định cho ý chí độc lập tự cường của
dân tộc, quân dân Đại Việt ta ngày nay đã lớn mạnh sẵn sàng chống lại mọi sự
xâm lược mà không cần phải dựa vào địa hình núi non hiểm trở như trước kia nữa.
Kết lại bài chiếu nhà vua đã viết "Trẫm muốn dựa vào sự thuận lợi của đất ấy để
định chỗ ở. Các khanh nghĩ thế nào?", câu hỏi này vừa có ý nghĩa là một mệnh
lệnh, bởi vốn dĩ nhà vua đang ban chiếu dời đô, nhưng đồng thời nó cũng mang
tính chất tâm tình khi nhà vua có ý muốn hỏi quần thần về ý định của mình.
Điều đó thể hiện tấm lòng đức độ, anh minh của Lý Thái Tổ, dù là bậc cửu ngũ
chí tôn nhưng vẫn hết lòng trân trọng ý kiến của quần thần, cũng là của nhân
dân, đặt nhân dân lên làm gốc để tiến hành các quyết định. Đồng thời cũng bộc
lộ mong muốn của Lý Thái Tổ về một đất nước vua tôi đồng lòng, đạt được sự
thống nhất, thuận tình trong nhân dân. Có thể nói rằng cách đặt câu hỏi cuối bài
đã làm cho bài chiếu trở nên khách quan, thấu tình đạt lý, giữ vững nguyên tắc
trên vâng mệnh trời, dưới thuận ý dân, dễ dàng đi sâu vào lòng người đọc, người nghe.
Chiếu dời đô là một áng văn chính luận đặc sắc phản ánh khát vọng của nhân
dân ta về một đất nước độc lập thống nhất, nhân dân có ý chí tự cường, tinh
thần đoàn kết một lòng, đồng thời cũng thể hiện sự anh minh, sáng suốt, tài
năng và đức độ của Lý Công Uẩn trong quá trình trị vì đất nước giai đoạn đầu
nhà Lý mới được thành lập. Tác phẩm thành công không chỉ nằm ở việc chứa
giá trị nội dung sâu sắc mà còn nằm ở nghệ thuật lập luận chặt chẽ, lí lẽ sắc sảo,
dẫn chứng tiêu biểu giàu sức thuyết phục, lối viết kết hợp hài hòa giữa cái lý và tình. 9
Phân tích Chiếu dời đô - Mẫu 2
Lí Công Uẩn là vị hoàng đế sáng lập nhà Lý trong lịch sử Việt Nam, cuộc đời
ông đã trải qua bao nhiêu thăng trầm, Trong những năm trị vì của mình, ông
dành nhiều thời gian để đánh dẹp các nơi phản loạn,triều đình trung ương dần
được củng cố, các thế lực phiến quân bị đánh dẹp.
Năm Canh Tuất (1010), Lí Thái Tổ viết bài chiếu bày tỏ ý định dời đô từ Hoa
Lư (Ninh Bình) ra thành Đại La (tức Hà Nội ngày nay).. Thành này được đổi
tên thành Thăng Long, mở đầu cho sự phát triển lâu dài của nhà Lý tồn tại hơn
200 năm. Nội dung của Chiếu dời đô đã khẳng định được vai trò của kinh đô
Thăng Long, là tác phẩm khai sáng văn học triều Lý, có đầy tính thuyết phục,
phản ánh được phần nào khát khao làm chủ giang sơn. Có ý nghĩa to lớn với
nền văn học của Việt Nam.
Chiếu dời đô hay Thiên đô chiếu là một đoạn văn được nhà sử học Ngô Sĩ Liên
ghi lại sớm nhất ở thế kỷ XV trong sách Đại Việt sử ký toàn thư. Việc xuất hiện
bài chiếu có ý nghĩa rất nhiều đối với lịch sử Hoa Lư và Thăng Long. Nó làm
nên tính chất trọng đại của hành trình 1000 năm lịch sử. Đó là một áng văn của
thời khắc lịch sử từ Hoa Lư đến Thăng Long – một bước ngoặt hào hùng của dân tộc Việt Nam.
Xuất hiện và phát triển trong chế độ phong kiến, chiếu là một loại hình văn bản
hành chính có vai trò rất lớn. Ở mọi triều đại, trong mọi thời kì, chiếu luôn được
coi là một trong những loại hình văn bản hành chính quan phương nhất, bởi nó
trực tiếp thể hiện những mệnh lệnh, những ý kiến, những suy nghĩ của nhà vua
và được ban bố rộng rãi cho quần thần và dân chúng. Nhưng nó cũng mang
trong mình ngôn ngữ hành chính vừa mang ngôn ngữ như đối thoại với nhân dân. 10
Quan sát bài chiếu, bài chiếu được hiểu có thể chia làm 3 đoạn rõ:Đoạn 1(2 câu
đầu): Nêu bật được ý nghĩa của Việc chọn lựa kinh đô địa thế thích hợp đóng
vai trò quan trọng giúp cho sự phồn vinh của các triều đại trong quá khứ. Đoạn
2(câu tiếp theo); Phản ánh sự sai lầm trong cách vị trí lập kinh đô của nhà Đinh,
thực tế là kinh đô cũ không còn thích hợp với sự mở mang phát triển của đất
nước cho nên cần thiết phải dời đô. Đoạn 3(4 câu ): nêu bật được vai trò kinh đô
Thăng Long xứng đáng là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hoá mang tầm vóc quốc gia.
Xứng đáng việc chọn kinh đô củng cố cho sự phát triển thịnh vượng của muôn
đời.Mỗi văn bản, tác giả để tăng độ thuyết phục,chính xác, áp dụng phương
pháp lập luận sắc bén chính là cách mà Lý Công Uẩn sử dụng để thể hiện ý tứ
sâu xắc, tầm nhìn thời đại của mình trong việc muốn dời kinh đô của mình, còn
nêu một số dẫn chứng trong lịch sử cổ kim để củng cố lí lẽ ấy nội dung ấy được
nêu rõ ràng ở đoạn Việc dời đô là việc không hề dễ dàng, trước tâm trạng rối
bời của nhiều người với quyết định của ông.
Ông đã nhấn mạnh được đó là việc làm thường xuyên của các triều đại cổ Trung
quốc tạo nên được những sự thành công to lớn trong cách trị vị của họ, cho nhân
dân, đất nước họ. “nhà Thương đến đời Bàn Canh”, ”nhà Chu đến đời Thành
Vương”được tác giả gọi với sự tôn kính “vua thời Tam Đại” lần lượt họ đều
phải dời đô rất nhiều lần, tác giả đặt câu hỏi mở cho nhân dân của mình về cách
suy nghĩ trong việc dời đô đấy có phải là sự ngông nghênh tự tiện, không suy
nghĩ trước những quyết định của mình.
Đó mở ra nhiều điều chúng ta nên suy ngầm, họ là những bậc anh minh, luôn
mong mỏi đất nước phồn thịnh, ổn định nên việc chọn vùng đất đặt kinh đô để
tiện cho việc trị vì dân tộc, hỏi thăm ý dân. Được lòng dân, thuận ý trời mới đưa
ra quyết định khó khăn, và nó lại mang đến được nhiều sự thay đổi tích cực cho
đất nước, vậy không việc gì họ không làm việc ấy. 11
Việc dời đô, có thể thấy nó không có gì là bất thường, mang tính tất yếu thể
hiện những ý tứ sâu sắc, tầm nhìn thời đại mong mỏi của cả vua và dân, đất trời,
mong cho đất nước thay đổi phồn thịnh như đất nước của các vị vua kia.
Sự suy nghĩ, óc phán đoán, phán xét tài ba của mình, ông đã đề cập những nhận
xét có tính phê phán đến thời nhà Đinh rất sai lầm, khiến nhà vua rất buồn, đất
nước, nhân dân cũng héo hon, triều đại phát triển không được hưng thịnh, thời thế nhanh suy.
Nếu như ông nhận định, việc dời đô không thể coi thường ý trời, tự quyết định
theo ý người, không noi theo gương các triều đại cổ kim mà sửa đổi, thì mãi mãi
đất nước không thể phát triển trên vùng đất hẹp, địa thế vạn vật không nhân hòa,
anh linh đã được chứng minh bằng những căn cứ trong lịch sử mãi mãi hai nhà
Đinh vẫn chỉ ở trong vòng củng cố mà không có sự phản kháng, lực lượng tàn
dần. Nên khi nhà Lý lên ngôi, thấy được điều quý giá đó, thực tế kinh đô cũ
không còn thích hợp với sự mở mang phát triển của đất nước cho nên cần thiết phải dời đô.
Còn việc chọn kinh đô là quyết định càng khó khăn hơn nữa cho vị vua anh
minh, nhưng thật may mắn vị vua ấy đã hiểu được, có suy nghĩ về địa lý sâu
rộng, nên quyết định sau đây của ông đã coi như là một sự thay đổi ngoạn mục
cho bộ mặt hưng thịnh của nước nhà, niềm tự hào của cả dân tộc.
Đoạn 3 gợi nhắc đến chúng ta điều đó, vẫn lối chứng minh sắc sảo, việc chọn
kinh thành Đại La của ông đã thực sự thu phục được lòng người nghe theo, làm
theo, dựa vào thuyết phong thủy cổ xưa mà suy đoán được thế đất tốt cho việc
phát triển và chứng minh lợi thế và vẻ đẹp muôn mặt của thành Đại La về địa lí,
văn hóa, đầu mối giao lưu, điều kiện sống của dân cư và sự phong phú, tốt tươi của cảnh vật.
Ông đã nhận ra nơi đây là đất tốt, đất lành, đây sẽ là nơi kinh đô bậc nhất của đế
vương muôn đời,bằng chứng theo lịch sử là thời gian sau đó, Thăng Long vẫn là 12
kinh đô của các triều Trần, nhà Hậu Lê, nhà Mạc, Lê Trung Hưng và đang là
Thủ đô của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Nó nằm ở vị trí trung
tâm của đất nước.,thế rồng cuộn hổ ngồi rõ ràng núi có sông có, địa thế cao, bốn
hướng nam, bắc, đông, tây.
Đây cũng là đầu mối giao lưu chính trị, văn hóa và kinh tế của cả nước nơi đây
đủ điều kiện tối ưu để trở thành kinh đô mới của Đại Việt. Và sự phân tích đúng
đắn ấy cũng là tâm sự sử gia Ngô Thì Sĩ trong Đại Việt sử ký tiền biên sau này
nghiên cứu về kinh thành thăng long đã viết như sau: “Núi là vạt áo che, sông là
dải đai thắt, sau lưng là sông nước, trước mặt là biển, địa thế hùng mạnh mà
hiếm, rộng mà dài, có thể là nơi vua ở hùng tráng, ngôi báu vững bền toàn bộ
hình thể Đại Việt không nơi nào hơn được nơi này”.
Câu hỏi tu từ tiếp sau đó thể hiện thái độ tôn trọng của người đứng đầu đất nước
đối với triều đình phong kiến đương thời “ Trẫm muốn dựa vào sự thuận lợi của
đất ấy để định chỗ ở. Các khanh nghĩ thế nào?” trước khi ra bất kì quyết định
nào ông cũng chú tâm đến ý kiến của công chúng để thống nhất và ra quyết
đinh, thấy được ở đây sự đoàn kết đồng lòng quân dân, và một lần nữa củng cố
chắc chắn quyết định này của mình.
“Chiếu dời đô” là một bài văn nghị luận giàu sức thuyết phục bởi có sự kết hợp
giữa lý và tình. lời văn tạo nên sự đồng cảm sâu sắc giữa mệnh lệnh của vua với
thần dân. Dời đô từ vùng núi Hoa Lư ra vùng đồng bằng đất rộng để chứng tỏ
triều đình nhà Lý đủ sức chấm dứt nạn phong kiến cát cứ, thế và lực của dân tộc
Đại Việt đủ sức sánh ngang hàng phương Bắc.
Qua đó, có thể thấy được khát vọng mãnh liệt của tổ tiên về một nước Đại Việt
độc lập, thống nhất, hùng cường và tư thế hiên ngang của một quốc gia tự chủ
đang trên đà phát triển lớn mạnh. Để rồi khi nhắc đến tác phẩm này sau hàng
ngàn thế hệ, vẫn là sự quyết định đúng đắn của bậc anh nhân đầy thấm thía. 13
Phân tích Chiếu dời đô - Mẫu 3
Trước những biến động của nước nhà, hàng loạt các chiếu của nhà vua được
ban xuống để bây giờ trở thành những tác phẩm hay có giá trị trong nền văn học
Việt Nam. Cùng với chiếu cầu hiền của vua Quang Trung thì chúng ta còn được
biết đến chiếu dời đô của vua Lý Công Uẩn. Bài chiếu không chỉ có ý nghĩa về
mặt lịch sử mà nó còn mang nhiều nét văn học trong đó. Lý Công Uẩn nổi tiếng
là một nhà vua thông minh nhân ái có trí lớn và lập được nhiều chiến công hiển
hách. Khi vua Lê Ngọa Triều băng hà, ông được triều thần tôn lên làm vua,
xưng là Lí Thái Tổ, lấy niên hiệu là Thuận Thiên. Năm Canh Tuất (1010), Lí
Thái Tổ viết bài chiếu bày tỏ ý định dời đô từ Hoa Lư (Ninh Bình) ra thành Đại
La (tức Hà Nội ngày nay).
Tương truyền khi thuyền nhà vua đến đoạn sông dưới chân thành thì chợt thấy
có rồng vàng bay lên. Cho là điềm lành, Lí Thái Tổ nhân đó đổi tên Đại La thành Thăng Long.
Chiếu là một loại văn bản cổ, nội dung thông báo một quyết định hay một mệnh
lệnh nào đó của vua chúa cho thần dân biết. Chiếu thường thể hiện một tư tưởng
lớn lao có ảnh hưởng đến vận mệnh triều đại, đất nước. Chiếu dời đô cũng
mang đầy đủ đặc điểm trên nhưng bên cạnh đó, nó cũng có những nét riêng. Đó
là tính chất mệnh lệnh kết hợp hài hòa với tính chất tâm tình. Ngôn ngữ bài
chiếu vừa là ngôn ngữ hành chính vừa là ngôn ngữ đối thoại. Cũng như chế và
biểu, chiếu được viết bằng tản văn, chữ Hán, gọi là cổ thể; từ đời Đường (Trung
Hoa) mới theo lối tứ lục gọi là cận thể (thể gần đây).
Trước hết tác giả nêu lên những dẫn chứng, những cơ sở để làm tiền đề cho việc
dời đô của mình. Từ cổ chí kim việc dời đô là một việc làm thường xuyên của
các nhà vua, cốt là để tìm cho hàng cùng một chỗ phong thủy hợp cho sự phát
triển của đất nước, góp phần hưng thịnh đất nước. Lí Công Uẩn dẫn ra hàng loạt
sự dời đô của những vị vua bên Trung Quốc trước đó. Xưa nhà Thương đến vua 14
Bàn Canh năm lần dời đô; nhà Chu đến vua Thành Vương cũng ba lần dời đô.
Phải đâu các vua thời Tam đại theo ý riêng mình mà tự tiện chuyển dời ? Chỉ vì
muốn đóng đô ở nơi trung tâm, mưu toan nghiệp lớn, tính kế muôn đời cho con
cháu; trên vâng mệnh trời, dưới theo ý dân nếu thấy thuận tiện thì thay đổi. Cho
nên vận nước lâu dài, phong tục phồn thịnh. Có thể nói bằng những dẫn chứng
trên tác giả lấy đó làm tiền đề và mở đầu cho bản chiếu dời đô của mình. Dời đô
không phải là một việc xấu, từ xưa nó đã diễn ra thường xuyên rồi. Mục đích
của nó cốt chỉ để làm cho việc mưu sinh thêm thuận lợi, bộ máy hành chính
được đặt ở trung tâm của đất nước. Dời để hợp ý trời và thuận lòng dân để từ đó
đất nước phồn thịnh kéo dài.
Qua việc đưa ra những lí lẽ và dẫn chứng ấy, tác giả khẳng định việc thay đổi
kinh đô đối với triều đại nhà Lí là một tất yếu khách quan. Ý định dời đô của Lí
Công Uẩn bắt nguồn từ thực tế lịch sử đồng thời thể hiện ý chí mãnh liệt của
nhà vua cũng như của dân tộc ta hồi đó. Nhà vua muốn xây dựng và phát triển
Đại Việt thành một quốc gia hùng mạnh trong tương lai.
Tiếp theo tác giả phân tích nhưng thực tế cho thấy kinh đô cũ không còn thích
hợp với sự mở mang của đất nước nữa cho nền cần thiết phải dời đô. Ông không
ngần ngại phê phán những triều đại cũ "Thế mà hai nhà Đinh, Lê lại theo ý
riêng mình, khinh thường mệnh trời, không noi theo dấu cũ của Thương, Chu,
cứ đóng yên đô thành ở nơi đây, khiến cho triều đại không được lâu bền, số vận
ngắn ngủi, trăm họ phải hao tốn, muôn vật không được thích nghi. Trẫm rất đau
xót về việc đó, không thể không dời đổi". tác giả nói rằng các triều đại nhà Đinh
nhà Lê đã không nghe theo ý trời nên chỉ đóng đô ở nơi đây chính vì thế mà
triều đại không được lâu dài. Không biết học những cái của thời xưa như nhà
Thương, nhà Chu. Vậy nên trái với khách quan thì sẽ bị tiêu vong, không đi
theo quy luật thì sẽ không có kết quả tốt. Tóm lại kinh đô Đại Việt không thể
phát triển được trong một quốc gia chật hẹp như thế. Nhưng thực chất thì ở giai
đoạn đó hai triều đại chưa đủ mạnh cả thế và lực để tiến hành việc rời đô vùng 15
đồng bằng trống trải nên vẫn phải dựa vào địa thế hiểm trở của rừng núi để
chống thù trong, giặc ngoài. Nhưng đến thời Lí, trên đà mở mang phát triển của
đất nước thì việc đóng đô ở Hoa Lư không còn phù hợp nữa. Bên cạnh những
dẫn chứng thuyết phục như thế tác giả còn thể hiện giãi bày tình cảm của mình.
Điều đó đã làm tăng thêm sức thuyết phục cho bài văn. Cảm xúc ấy chính là
cảm xúc mà tác giả muốn phát triển đất nước theo một hướng phát triển thịnh
vượng hơn, lâu dài và bền vững hơn.
Sau đó nhà vua chứng minh và khẳng định sự đúng đắn hợp quy luật và phù hợp
của việc dời đô. Đại La là một nơi có tất cả các điều kiện để phát triển đất nước
"Huống gì thành Đại La, kinh đô cũ của Cao Vương: Ở vào nơi trung tâm trời
đất; được cái thế rồng cuộn hổ ngồi. Đã đúng ngôi nam bắc đông tây; lại tiện
hưởng nhìn sông dựa núi. Địa thế rộng mà bằng; đất đai cao mà thoáng. Dân cư
khỏi chịu cảnh khốn khổ ngập lụt; muôn vật cũng rất mực phong phú tốt tươi. "
Đại La hiện lên đẹp về mọi mặt như địa lý, văn hóa, đầu mối giao lưu, điều kiện
của dân cư và sự phong phú, tốt tươi của cảnh vật. tác giả đã nhìn từ góc nhìn
của một nhà phong thủy, cho thấy tất cả những điều kiện tốt đẹp của thiên nhiên
cũng như con người nơi đây. Thành Đại La ở vị trí trung tâm của đất nước. Có
thế rồng cuộn hổ ngồi. Địa hình đa dạng có núi có sông, địa thế cao và khoáng
đạt, mở ra bốn hướng nam, bắc, đông, tây, tiện cho việc phát triển lâu dài của
quốc gia. Đây cũng là đầu mối giao lưu chính trị, văn hóa và kinh tế của cả
nước. Xét toàn diện, thành Đại La có đủ điều kiện tối ưu để trở thành kinh đô
mới của Đại Việt. Chứng cớ nhà vua đưa ra có sức thuyết phục rất lớn vì được
cân nhắc kĩ càng trên nhiều lĩnh vực. có thể nói đây là một mảnh đất lý tưởng
cho kinh đô và với những điều kiện ấy triều đại sẽ phát triển hưng thịnh. Nhà
vua tự cho rằng xem cả dải đất nước Đại Việt thì chỉ có mỗi nơi đây là thánh
địa. Có thể hiểu thánh địa là một nơi đất đai địa hình tốt đẹp hợp với một sự phát triển mạnh mẽ. 16
Kết thúc bài chiếu Lí Công Uẩn không dùng sức mạnh uy quyền để quyết định
rời đô mà dùng một giọng như tham khảo ý kiến của nhân dân, bề tôi trung tín
"Trẫm muốn dựa vào sự thuận lợi của đất ấy để định chỗ ở. Các khanh nghĩ thế
nào?". Đó như thể hiện sự dân chủ và công bằng cho tất cả những người bề
dưới, quyền quyết định đương nhiên thuộc về nhà vua thế nhưng ông vẫn muốn
hỏi ý kiến phía dưới để thấy đồng lòng với người dân. Vì chỉ có hợp với lòng
dân thì nhà vua cũng như đất nước mới trở nên vững bền được.
Như vậy có thể thấy Lí Công Uẩn là một vị vua thông minh, nhân ái hiền từ và
rất đổi hợp lòng dân. Ông không chỉ lấy những thực tế dẫn chứng từ các triều
đại trước cũng như sự tốt đẹp của địa hình Đại La mà ông còn đánh vào tình
cảm để thuyết phục. Tuy là một bài chiếu có ý nghĩa ban bố mệnh lệnh nhưng
Chiếu dời đô của Lí Công Uẩn rất có sức thuyết phục bởi nó hợp với lẽ trời,
lòng dân. Tác giả đã sử dụng một hệ thống lập luận chặt chẽ, lí lẽ sắc bén, giọng
điệu mạnh mẽ, khỏe khoắn để thuyết phục dân chúng tin và ủng hộ cho kế
hoạch dời đô của mình.
Phân tích Chiếu dời đô - Mẫu 4
Lí Công Uẩn quê ở Kinh Bắc, là võ tướng có tài của Lê Đại Hành, từng giữ
chức Tả thân vệ Điện tiền chỉ huy sứ. Ông là người tài trí, đức độ, kín đáo,
nhiều hi vọng. Năm 1009, Lê Ngọa Triều chết, Lí Công uẩn được giới tăng lữ
và triều thần tôn lên làm vua, lấy hiệu là Lí Thái Tổ và gây dựng nên nhà Lí tồn
tại hơn 200 năm. Năm 1010, Lí Thái Tổ viết "Chiếu dời đô" để dời đô từ Hoa
Lư (Ninh Bình) về Đại La. Sau khi dời về Đại La, ông đổi tên địa điểm này
thành Thăng Long, kinh đô của nước Đại Việt, chính là Hà Nội ngày nay.
Chiếu dời đô của Lí Công uẩn là văn kiện có ý nghĩa lịch sử to lớn. Chính văn
bản này đã góp phần khai sinh ra kinh đô của nước ta trong quá khứ và hiện nay. 17
Phần đầu của Chiếu dời đô nói lên mục đích sâu xa, tầm quan trọng của việc dời
đô. Đó là để đóng đô nơi trung tâm, mưu toan nghiệp lớn, tính kế muôn đời cho
con cháu; trên theo mệnh trời, dưới theo ý dân. Nói một cách khác, việc dời đô
là một việc lớn, vừa hợp mệnh trời, vừa hợp lòng dân, là để xây dựng đất nước
cường thịnh, đem lại hạnh phúc cho muôn dân.
Việc dời đô không còn là chuyện xưa nay hiếm, nó đã được thực hiện bởi các vị
vua trước đó ở Trung Hoa. Tác giả đã nêu lên những dẫn chứng cụ thể để thuyết
phục mọi người. Chuyện các vị vua Trung Hoa dời đô để xây dựng đất nước
phồn thịnh, chuyện các vị vua Việt Nam thời Đinh - Lê đóng đô ở Hoa Lư làm
cho triều đại không vững bền, nhân dân đói kém... Lí Công Uẩn đau xót khi
chứng kiến vận số ngắn ngủi của nhà Đinh, nhà Lê và cảm thấy việc dời đô là
một việc làm cấp thiết.
Phần mở đầu của Chiếu dời đô có lí lệ sắc bén, dẫn chứng cụ thể, giàu sức
thuyết phục. Tác giả đã lồng cảm xúc vào bài chiếu, tạo nên những ấn tượng
đẹp: Trẫm rất đau xót về việc đó, không thể không dời đổi.
Tác giả đã chỉ ra được những điểm thuận lợi của kinh đô mới so với kinh đô cũ.
Đại La không có gì xa lạ đối với mỗi người dân Việt lúc đó, nó được Cao Biền
đời nhà Đường xây dựng vào thế kỉ thứ IX. Những điểm mạnh của kinh đô đã
được Lí Công Uẩn chỉ rõ trong bài chiếu. Vị trí của nó ở vào nơi trung tâm của
trời đất ... đã đúng ngôi nam bắc đông tây. Địa thế của Đại La rất đẹp, rất hùng
vĩ, là thế rồng cuộn hổ ngồi, lại tiện hướng nhìn sông dựa núi, địa thế rộng mà
bằng phẳng; đất đai cao mà thoáng.
Rõ ràng đây là một vùng đất lí tưởng thích hợp cho việc đóng đô và quần tụ cư
dân. Nó không bị ngập lụt mà muôn vật cũng rất mực phong phú, tốt tươi.
Tóm lại, Đại La là thắng địa, là trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa của cả
nước. Đại La xứng đáng là kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời. 18
Phần thứ hai của Chiếu dời đô cho thấy tầm nhìn chiến lược của vị vua mở đầu
triều Lí, một cái nhìn toàn diện, sâu sắc và chính xác về tất cả các mặt. Điều này
hoàn toàn không phải là một ý kiến chủ quan mà chính là khả năng nhìn nhận
và tính toán một cách chính xác, quyết đoán. Sau một nghìn năm, Thăng Long
xưa nay là Hà Nội đã trở thành kinh đô của hầu hết các triều đại trong lịch sử
phong kiến Việt Nam. Đây chính là cống hiến vĩ đại của Lí Công Uẩn cho lịch
sử Việt Nam như câu nói của ông lúc dời đô: mưu toan nghiệp lớn, tính kế muôn đời cho con cháu.
Về mặt văn chương, phần thứ hai của Chiếu dời đô rất đặc sắc. Cách viết hàm
súc, giàu hình ảnh và biểu cảm. Vế đối trong các câu rất chuẩn và đạt hiệu quả cao về mặt nghệ thuật.
Phần cuối của bài Chiếu là lời bày tỏ của nhà vua trước quần thần về ý định dời
đô, điều này cho thấy nhà vua rất công minh, đức độ trong việc trị nước:
"Trẫm muốn dựa vào sự thuận lợi của đất ấy để định chỗ ở. Các khanh nghĩ thế nào?"
Việc dời đô của Lí Công uẩn là một kì tích, kì công đối với đất nước. Sau một
ngàn năm, Thăng Long - Hà Nội đã trở thành kinh đô của nước Cộng hòa Xã
hội Chủ nghĩa Việt Nam; là trung tâm kinh tế, quốc phòng, văn hóa lớn của cả nước.
Chiếu dời đô là áng văn xuôi cổ độc đáo, đặc sắc của tổ tiên để lại. Ngôn từ
trang trọng đúng như khẩu khí của bậc đế vương. Nó là kết tinh vẻ đẹp tâm hồn
và trí tuệ Việt Nam. Nó khơi dậy trong nhân dân ta lòng tự hào và ý chí tự cường mạnh mẽ.
Phân tích Chiếu dời đô - Mẫu 5 19
Trước khi dời đô về kinh thành Thăng Long, hai nhà Đinh, Tiền Lê đều đóng đô
ở vùng núi hiểm trở, số vận ngắn ngủi, ra đời không bao lâu thì tiêu vong. Là
một người đứng đầu đất nước Lý Công Uẩn có trọng trách to lớn phải tìm được
nơ địa linh nhân kiệt làm nơi đóng đô cho đất nước. Bằng sự am hiểu thiên văn
địa lí, Lý Công Uẩn đã quyết định dời về kinh thành Thăng Long, và đó cũng là
hoàn cảnh ra đời của văn bản Chiếu dời đô. Chiếu dời đô ra đời thể hiện khát
vọng to lớn về một đất nước độc lập, hùng cường và không ngừng lớn mạnh của dân tộc
Để đi đến quyết định dời đô đến một nơi khác, Lý Công Uẩn đã có sự tính toán
vô cùng kĩ lưỡng từ lịch sử cho đến thực tiễn. Việc dời đô không phải chuyện
hiếm thấy, ngay bên cạnh ta, Trung Quốc cũng đã có vài lần dời đô:“Xưa nhà
Thương đến vua Bàn Canh năm lần dời dô, nhà Chu đến Thành Vương cũng ba
lần dời đô” . Việc dời đô không phải là tùy tiện mà thuận theo ý trời, vừa với
lòng dân bởi vậy vận nước lâu dài, vững bền, nhân dân được sống trong cảnh
ấm no, hạnh phúc. Không dừng lại ở những tấm gương xưa, để lập luận thêm
phần chặt chẽ, sắc sảo, Lý Công Uẩn còn soi ngắm lịch sử gần đây đó là hai nhà
Đinh, Tiền Lê. Do ở nơi địa thế hiểm trở, không thuận lợi cho việc giao thương
phát triển kinh tế nên không được lâu bền, số vận ngắn ngủi, trăm họ chịu hao
tổn, muôn vật không được thích nghi. Quả là cái hại lớn cho nước nhà, cho
muôn dân. Đau đáu một lòng, Lý Công Uẩn không ngừng suy nghĩ, và điều đó
đã thôi thúc ông biến nó thành hành động cụ thể đó là không thể không chuyển
dời kinh đô về nơi có linh khí tốt hơn cho vận mệnh đất nước.
Sau khi có quyết định chuyển dời, Lý Công Uẩn đưa ra những lập luận, dẫn
chứng hết sức chặt chẽ để khẳng định kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời
chính là kinh thành Thăng Long. Thứ nhất, thành Thăng Long ở vị trí trung tâm
của trời đất, thế rồng cuộn hổ ngồi, nhìn sông dựa núi, địa thế đẹp đẽ, đắc địa.
Đất đai nơi đây rất rộng rãi, bằng phẳng, cao mà thoáng, cư dân sẽ không phải
chịu cảnh lụt lội, muôn vật sẽ phát triển phong phú tốt tươi. Không chỉ đẹp về 20
địa thế, mà thành Thăng Long còn thuận lợi về mặt chính trị, văn hóa, đây là nơi
“hội tụ trọng yếu của bốn phương; cũng là nơi kinh đô bậc nhất của đế vương
muôn đời” . Kinh thành Thăng Long hội tụ đầy đủ mọi yếu tố để trở thành kinh
đô muôn đời của Đại Việt. Thử hỏi ở nơi hội tụ trọng yếu của bốn phương đất
nước như vậy làm sao vận nước có thể ngắn ngủi, làm sao cuộc sống người dân
không yên ấm hạnh phúc cho được. Đây chính là mong mỏi, khát vọng lớn nhất
của Lý Công Uẩn: đất nước hưng thịnh, vững bền, dân cư đời đời ấm no hạnh
phúc. Đó quả là một khát vọng lớn, nhân văn, cao đẹp của một con người yêu nước, thương dân.
Chiếu dời đô không chỉ là khát vọng cao đẹp, lớn lao của dân tộc mà còn là một
minh chứng tiêu biểu cho sự phát triển hùng cường của dân tộc. Hai triều đại
trước vốn không dời đô vì thế và tiềm lực còn yếu, nên phải dựa vào rừng núi
hiểm trở để tồn tại. Còn nay, khi Lý Công Uẩn quyết dời đồ ra nơi đồng bằng,
rộng rãi, bằng phẳng là kinh thế và lực của ta đã lớn mạnh, sẵn sàng đương đầu
với những ý định lăm le của kẻ thù. Đồng thời dời đô đến nơi mới cũng tạo điều
kiện cho ta không ngừng phát triển kinh tế, quân sự, củng cố và làm vững mạnh
hơn nữa tiềm lực quốc gia, dân tộc.
Chiếu dời đô vẫn luôn giữ vững giá trị của mình cho đến thời điểm hiện tại. Tác
phẩm không chỉ cho thấy sự anh minh, sáng suốt trong nhìn nhận, phân tích vấn
đề của Lý Công Uẩn mà còn cho thấy tài năng lập luận phong phú, sắc sảo của
vị vua anh minh, sáng suốt này.
Phân tích Chiếu dời đô - Mẫu 6
Lí Công Uẩn (974 – 1028) quê ở châu cổ Pháp, lộ Bắc Giang, nay là làng Đình
Bảng, huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh, ông là người thông minh, nhân ái, có chí
lớn và lập được nhiều võ công hiển hách. Dưới thời Tiền Lê, ông làm quan đến
chức Tả thân vệ điện tiền chỉ huy sứ. Khi vua Lê Ngọa Triều băng hà, ông được
triều thần tôn lên làm vua, xưng là Lí Thái Tổ, lấy niên hiệu là Thuận Thiên. 21
Năm Canh Tuất (1010), Lí Thái Tổ viết bài chiếu bày tỏ ý định dời đô từ Hoa
Lư (Ninh Bình) ra thành Đại La (tức Hà Nội ngày nay). Tương truyền khi
thuyền nhà vua đến đoạn sông dưới chân thành thì chợt thấy có rồng vàng bay
lên. Cho là điềm lành, Lí Thái Tổ nhân đó đổi tên Đại La thành Thăng Long.
Chiếu dời đô phản ánh ý chí tự cường và khát vọng về một đất nước độc lập,
thống nhất, lớn mạnh của dân tộc Đại Việt. Bài chiếu có sức thuyết phục mạnh
mẽ vì trên thuận ý trời, dưới hợp lòng người, có sự kết hợp hài hòa giữa lí với tình.
Chiếu là một loại văn bản cổ, nội dung thông báo một quyết định hay một mệnh
lệnh nào đó của vua chúa cho thần dân biết. Chiếu thường thể hiện một tư tưởng
lớn lao có ảnh hưởng đến vận mệnh triều đại, đất nước. Chiếu dời đô cũng
mang đầy đủ đặc điểm trên nhưng bên cạnh đó, nó cũng có những nét riêng. Đó
là tính chất mệnh lệnh kết hợp hài hòa với tính chất tâm tình. Ngôn ngữ bài
chiếu vừa là ngôn ngữ hành chính vừa là ngôn ngữ đối thoại.
Kết cấu của bài chiếu tiêu biểu cho kết cấu của một bài văn nghị luận chính trị
xã hội. Bằng phương thức lập luận sắc bén, chặt chẽ, lôgíc, tác giả đã trình bày
và thuyết phục mọi người đồng tình với quyết định dời đô của mình. Để chứng
minh quyết định dời đô là đúng đắn, tác giả nêu một số dẫn chứng trong lịch sử
cổ kim để củng cố lí lẽ, tăng thêm khả năng thuyết phục.
Để giải tỏa tâm trạng băn khoăn của không ít người trước việc dời đô, tác giả
khẳng định dời đô là việc làm thường xuyên xảy ra trong lịch sử các triều đại
phong kiến từ trước tới nay. Lí Công uẩn viện dẫn gương các triều vua thời cổ
đại bên Trung Quốc cũng đã từng dời đô:
"Xưa nhà Thương đến vua Bàn Canh năm lần dời đô; nhà Chu đến vua Thành
Vương cũng ba lần dời đô. Phải đâu các vua thời Tam đại theo ý riêng mình mà
tự tiện chuyển dời ? Chỉ vì muốn đóng đô ở nơi trung tâm, mưu toan nghiệp lớn, 22
tính kế muôn đời cho con cháu; trên vâng mệnh trời, dưới theo ý dân nếu thấy
thuận tiện thì thay đổi. Cho nên vận nước lâu dài, phong tục phồn thịnh."
Đoạn này nêu tiền đề làm chỗ dựa cho lí lẽ mà tác giả sẽ trình bày ở những phần
tiếp theo. Trong lịch sử phong kiến phương Bắc đã từng có chuyện dời đô và
mang lại những kết quả tốt đẹp, cho nên việc dời đô của Lí Thái Tổ không phải là chuyện bất thường.
Nhà vua khẳng định các bậc đế vương khi quyết định dời đô đều nhằm mục
đích mưu đồ nghiệp lớn, xây dựng vương triều phồn thịnh, tính kế lâu dài cho
quốc gia, dân tộc. Việc dời đô trên thì thuận theo mệnh trời (tức phù hợp với
quy luật khách quan), dưới thì thuận theo ý dân (phù hợp với nguyện vọng của
nhân dân) nôn kết quả là đều đem đến sự phát triển thịnh vượng cho quốc gia dân tộc.
Qua việc đưa ra những lí lẽ và dẫn chứng ấy, tác giả khẳng định việc thay đổi
kinh đô đối với triều đại nhà Lí là một tất yếu khách quan. Ý định dời đô của Lí
Công Uẩn bắt nguồn từ thực tế lịch sử đồng thời thể hiện ý chí mãnh liệt của
nhà vua cũng như của dân tộc ta hồi đó. Nhà vua muốn xây dựng và phát triển
Đại Việt thành một quốc gia hùng mạnh trong tương lai.
Dựa vào óc quan sát, phân tích kĩ lưỡng tình hình thực tế, ông nêu ra những
nhận xét có tính chất phê phán: Thế mà hai nhà Đinh, Lê lại theo ý riêng mình,
khinh thường mệnh trời, không noi theo dấu cũ của Thương, Chu, cứ đóng yên
đô thành ở nơi đây, khiến cho triều đại không được lâu bền, số vận ngắn ngủi,
trăm họ phải hao tốn, muôn vật không được thích nghi. Trẫm rất đau xót về việc
đó, không thể không dời đổi.
Theo ông, nếu cứ để kinh đô ở chỗ cũ thì sẽ phạm những sai lầm như không phù
hợp quy luật khách quan: lại theo ý riêng mình khinh thường mệnh trời; không
biết học theo cái đúng của người xưa: không noi theo dấu cũ của Thương, Chu,
cứ đóng yên đô thành ở nơi đây. Hậu quả là triều đại không được lâu bền, số 23
vận ngắn ngủi… Tóm lại, kinh đô của quốc gia Đại Việt không thể phát triển
thịnh vượng trong một vùng đất chật hẹp như thế.
Bằng quan điểm của người thời nay, chúng ta cần xem xét, đánh giá thật công
bằng về vai trò lịch sử hai triều đại Đinh, Lê. Thực ra, vào giai đoạn đó, cả thế
và lực của triều đình chưa đủ mạnh để có thể dời đô ra vùng đồng bằng trống
trải nên vẫn phải dựa vào địa thế hiểm trở của rừng núi để chống thù trong, giặc
ngoài. Nhưng đến thời Lí, trên đà mở mang phát triển của đất nước thì việc
đóng đô ở Hoa Lư không còn phù hợp nữa.
Bên cạnh lí lẽ sắc sảo, vua Lí Thái Tổ còn dùng tình cảm chân thành để tác
động mạnh mẽ tới tâm hồn dân chúng, ông tỏ ra tinh tế, khiêm nhường khi giãi
bày ý định của mình. Tính thuyết phục của lí lẽ càng tăng lên khi tác giả lồng
cảm xúc của mình vào: "Trẫm rất đau xót về việc đó." Cảm xúc đó phản ánh
khát vọng của nhà vua là muốn phát triển đất nước thành một quốc gia hùng
cường. Tuy nhiên đằng sau lời lẽ mềm mỏng ấy vẫn là một quyết định cứng rắn
không thể không dời đổi.
Nhà vua chứng minh ưu thế mọi mặt của thành Đại La và khẳng định đây là địa
điểm tốt nhất để đặt kinh đô mới:
"Huống gì thành Đại La, kinh đô cũ của Cao Vương: Ở vào nơi trung tâm trời
đất; được cái thế rồng cuộn hổ ngồi. Đã đúng ngôi nam bắc đông tây; lại tiện
hưởng nhìn sông dựa núi. Địa thế rộng mà bằng; đất đai cao mà thoáng. Dân cư
khỏi chịu cảnh khốn khổ ngập lụt; muôn vật cũng rất mực phong phú tốt tươi."
Nhà vua dựa vào thuyết phong thủy để phân tích và chứng minh lợi thế và vẻ
đẹp muôn mặt của thành Đại La về địa lí, văn hóa, đầu mối giao lưu, điều kiện
sống của dân cư và sự phong phú, tốt tươi của cảnh vật.
Thành Đại La ở vị trí trung tâm của đất nước. Có thế rồng cuộn hổ ngồi. Địa
hình đa dạng có núi có sông, địa thế cao và khoáng đạt, mở ra bốn hướng nam, 24
bắc, đông, tây, tiện cho việc phát triển lâu dài của quốc gia. Đây cũng là đầu
mối giao lưu chính trị, văn hóa và kinh tế của cả nước. Xét toàn diện, thành Đại
La có đủ điều kiện tối ưu để trở thành kinh đô mới của Đại Việt. Chứng cớ nhà
vua đưa ra có sức thuyết phục rất lớn vì được cân nhắc kĩ càng trên nhiều lĩnh
vực, Trên cơ sở đó nhà vua khẳng định:
Xem khắp đất Việt ta, chỉ nơi này là thánh địa. Thật là chốn tụ hội trọng yếu của
bốn phương đất nước; cũng là nơi kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời.
Tác giả gọi Đại La là thánh địa của đất Việt bởi lẽ ông đã nhận ra nơi đây là đất
tốt, đất lành, có thể đem nhiều lợi ích, đồng thời ông tiên đoán Đại La sẽ là chốn
tụ hội trọng yếu, cũng là nơi kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời.
Kết thúc bài Chiếu dời đô, Lí Thái Tổ không lấy uy quyền của vua chúa để ban
bố mệnh lệnh mà lại đặt ra câu hỏi: "Trẫm muốn dựa vào sự thuận lợi của đất ấy
để định chỗ ở. Các khanh nghĩ thế nào?"
Câu hỏi tu từ này thể hiện thái độ tôn trọng của người đứng đầu đất nước đối
với triều đình phong kiến đương thời. Có thể coi đây là yếu tố dân chủ tiến bộ
trong tư tưởng của Lí Thái Tổ. Lời lẽ bài chiếu mang tính chất đối thoại, tạo sự
hiểu biết và đồng cảm giữa nhà vua với các bậc quan lại trong triều đình và dân
chúng. Một lần nữa, nhà vua khẳng định quyết tâm dời kinh đô từ Hoa Lư về Đại La của mình.
Chiếu dời đô được viết theo lối văn biền ngẫu với những cặp câu song song, các
vế câu đối nhau rất chỉnh về cả ý lẫn lời. Những đoạn văn cân xứng kết hợp và
bổ sung cho nhau để thể hiện nội dung tư tưởng của bài chiếu. Tác giả đã thuyết
phục người nghe bằng lí lẽ sắc sảo và tình cảm chân thành. Nguyện vọng dời đô
của Lí Thái Tổ phù hợp với nguyện vọng của thần dân trăm họ.
Chiếu dời đô phản ánh ý chí độc lập tự cường của dân tộc và sự phát triển lớn
mạnh của quốc gia Đại Việt. Qua đó, chúng ta có thể thấy được khát vọng mãnh 25
liệt của tổ tiên về một nước Đại Việt độc lập, thống nhất, hùng cường và tư thế
hiên ngang của một quốc gia tự chủ đang trên đà phát triển lớn mạnh. Dời đô từ
vùng núi Hoa Lư chật hẹp ra vùng đồng bằng rộng rãi, điều đó chứng tỏ triều
đình nhà Lí đã đủ khả năng chấm dứt nạn phong kiến cát cứ trong nước và đủ
sức chống cự với quân xâm lược phương Bắc. Việc Lí Thái Tổ định đô ở Thăng
Long là thực hiện nguyện vọng của nhân dân thu giang sơn về một mối, để có
điều kiện xây dựng đất nước ngày càng lớn mạnh.
Sự đúng đắn của quyết định dời đô đã được lịch sử chứng minh một cách hùng
hồn. Thăng Long xưa – thủ đô Hà Nội ngày nay xứng đáng là trái tim của Tổ
quốc, là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của đất nước, đã vững vàng trước
mọi thử thách ác liệt của nhiều cuộc chiến tranh chống giặc ngoại xâm.
Phân tích Chiếu dời đô - Mẫu 7
"Chiếu dời đô" là áng văn chính luận, lí lẽ sắc bén dưới cái nhìn vượt thời đại
của vua Lý Thái Tổ. Tác phẩm ra đời không chỉ để thông báo quyết định rời
kinh thành từ Hoa Lư (Ninh Bình) ra Đại La (Hà Nội) mà còn cho thấy tầm nhìn
xa trông rộng của một minh quân dân chủ, thấu ý trời tỏ lòng dân.
Vua Lý Công Uẩn được biết đến là vị vua ban hành nhiều chính sách khuyến
khích phát triển kinh tế – xã hội, có giá trị to lớn trong xây dựng và phát triển
đất nước. Đương thời, ông nhận thấy kinh thành Hoa Lư không còn phù hợp
cho việc giao thương buôn bán, vì thế nhà vua đã đưa ra quyết định rời kinh
thành từ Hoa Lư tới Đại La, nay là Thăng Long, Hà Nội. Và "Chiếu dời đô" khi
được ban hành xuống đã trở thành một tác phẩm trong nền văn học Việt Nam.
Tác phẩm không chỉ có ý nghĩa về mặt lịch sử mà còn mang ý nghĩa nhân văn, văn học sâu sắc.
Chiếu là loại văn thể hiện tư tưởng lớn lao có sự ảnh hưởng tới sự phát triển của
đất nước; mang nội dung thông báo một mệnh lệnh, một quyết định của vua 26
chúa cho dân chúng được biết. Với "Chiếu dời đô", ta thấy nó mang đặc trưng
chung của thể chiếu, tuy nhiên có những nét rất riêng với sự kết hợp giữa tâm
tình và chất mệnh lệnh.
Tác phẩm được chia thành 2 phần, phần đầu tiên phân tích những lý do cần thiết
phải dời kinh thành và phần 2 là lý do tại sao chọn Đại La làm kinh đô mới của
đất nước. Thông qua những bài học lịch sử, dẫn chứng những ví dụ chuyển kinh
đô của nước bạn Trung Quốc. Chuyện rời đô từ xưa không còn là chuyện hiếm,
mục đích cuối cùng cũng vì sự hưng thịnh của quốc gia.
Kinh thành Hoa Lư với núi non hiểm trở không còn phù hợp trong thời bình,
với lợi thế và địa hình núi rừng như vậy chỉ phù hợp trong thời chiến còn khi
hòa bình lại trở thành khó khăn. Nhân dân lúc này cần một nơi có địa hình bằng
phẳng, đất đai màu mỡ, giao thông thuận lợi để thúc đẩy giao lưu và buôn bán.
Bộ máy hành chính cần được đặt ở trung tâm của đất nước. Và dời đô lúc này
chính là hợp ý trời và thuận lòng dân.
Lý Công Uẩn đã chứng minh rằng Đại La xứng đáng là kinh đô của nước Việt
muôn đời "Huống gì thành Đại La, kinh đô cũ của Cao Vương: Ở vào nơi trung
tâm trời đất; được cái thế rồng cuộn hổ ngồi. Đã đúng ngôi nam bắc đông tây;
lại tiện hướng nhìn sông dựa núi. Địa thế rộng mà bằng; đất đai cao mà thoáng.
Dân cư khỏi chịu cảnh khốn khổ ngập lụt; muôn vật cũng rất mực phong phú tốt tươi".
Thành Đại La dưới góc nhìn và phân tích của nhà vua hiện lên là vị trí trung tâm
của đất nước, là đầu mối giao lưu kinh tế, văn hóa, chính trị của cả nước. Có thể
rồng cuộn hổ ngồi, địa hình đa dạng, khoáng đạt, mở ra bốn hướng tiện cho sự
phát triển bền vững của quốc gia. Thành Đại la sở hữu mọi điều kiện để trở
thành kinh đô mới của Đại Việt ta. 27
"Chiếu dời đô" là áng văn chính luận có giá trị sâu sắc, thể hiện tài năng, tầm
nhìn xa trông rộng bắt nguồn từ thực tế lịch sử vì một Đại Việt hùng mạnh trong tương lai.
Phân tích Chiếu dời đô - Mẫu 8
Năm 1010, vua Lí Thái Tổ đã rời từ kinh đô Hoa Lư (Ninh Bình) ra Đại La
(Thăng Long – Hà Nội ngày nay). Đây là một sự kiện lịch sử quan trọng, đánh
dấu thời kì phát triển mạnh mẽ của triều đại phong kiến Việt Nam thời đó. Và
nhà vua đã viết lên "Chiếu dời đô" để thông báo cho quần chúng được biết về sự
việc dời đô đó. Bản chiếu vượt ra khỏi chức năng hành chính nhà nước thông
thường, trở thành một tác phẩm vừa có giá trị lịch sử lại vừa có giá trị văn học độc đáo.
Tác phẩm được viết theo thể "Chiếu", một thể văn do vua dùng để ban bố mệnh
lệnh, được viết bằng văn vần, văn biền ngẫu hoặc văn xuôi; thể hiện những tư
tưởng lớn lao, có ảnh hưởng lớn đến vận mệnh, triều đại, đất nước. "Chiếu dời
đô" phản ánh khát vọng của nhân dân về một đất nước độc lập, thống nhất, đồng
thời phản ánh ý chí tự cường của dân tộc Đại Việt đang trên đà lớn mạnh.
Trước hết, đoạn văn đầu nêu lên tiền đề, cơ sở lịch sử và thực tiễn của việc dời
đô. Nhà vua không trực tiếp "áp đặt" mệnh lệnh của mình xuống quần thần mà
ngược lại đưa ra những lí lẽ, dẫn chứng rất tiêu biểu về các triều đại cũ trong
lịch sử trước đó của cả Trung Quốc và Đại Cồ Việt. Nhà Thương năm lần dời
đô, nhà Chu ba lần dời đô chỉ nhằm mục đích để "vận nước lâu dài, phong tục phồn thịnh".
Điều đó là một việc làm hợp lí "trên vâng mệnh trời, dưới theo lòng dân" và
cuối cùng thì việc dời đô của hai triều đại Thương – Chu đều tốt đẹp, mang lại
kết quả viên mãn. Ngược lại, hai triều Đinh – Lê ở nước ta lại cứ đóng đô tại 28
Hoa Lư, không chịu di dời, vậy là trái ngược mệnh trời, không chịu noi gương
"tiền nhân" dẫn tới hậu quả: triều đại suy vong, không được cường thịnh...
Cách lập luận so sánh giữa một bên những điều tốt đẹp khi dời đô với một bên
là hậu quả không tốt của việc không chịu di dời, nhà vua đã khéo léo chỉ ra quan
điểm ý kiến của mình: dời đô là việc nên làm và bắt buộc phải làm. Đó là việc
dời đô không chỉ có ý nghĩa noi theo tấm gương của người đi trước mà còn là
việc "tính kế muôn đời cho con cháu" mai sau. Như vậy, ngay ở phần đầu bài
chiếu, chúng ta đã thấy hiện lên khát vọng mãnh liệt về một đất nước độc lập,
thống nhất, phát triển giàu đẹp trong tương lai của nhà vua Lí Thái Tổ.
Đoạn văn tiếp theo, nhà vua đưa ra những lý do để chọn thành Đại La là kinh đô
mới. Dưới con mắt của nhà vua, thành Đại La hiện lên thực sự là một vùng đất
hội tụ, chung đúc khí thiêng của muôn đời. Xét về vị trí địa lí, đây là nơi trung
tâm của cả nước, có thế đất đẹp (rồng cuộn hổ ngồi) nhìn ra bốn phương nam ,
bắc, đông, tây, có núi có sông, đất đai rộng mà bằng, cao mà thoáng, không lo
lụt lội. Về chính trị, là đầu mối giao lưu của bốn phương, dân cư đông đúc, đất
đai màu mỡ, muôn vật phong phú tốt tươi.
Từ đó, nhà vua đi tới kết luận: khắp cả nước thì đây chính là nơi "kinh đô bậc
nhất của đế vương muôn đời". Đến đây, chúng ta thấy, vua Lí Thái Tổ thực sự
là một vị vua anh minh, có tầm nhìn xa trông rộng, biết nắm giữ vận mệnh thịnh
suy của triều đại mình và biết chủ động đáp ứng một nhu cầu cấp thiết của lịch sử, xã hội.
Bởi dời đô từ nơi có núi non hiểm trở (thích hợp cho việc phòng thủ và chiến
đấu) xuống vùng đồng bằng rộng lớn (khả năng phòng thủ thấp) chứng tỏ dân
tộc đã có nội lực phát triển vững vàng, triều đại mạnh mẽ. Cho nên đây là biểu
hiện của một khát vọng tự lực, tự cường, quyết tâm dựng nước đi liền với việc
giữ nước hết sức cháy bỏng, mãnh liệt của dân tộc Đại Việt. 29
"Chiếu dời đô" của Lí Thái Tổ được viết cách đây hơn một nghìn năm nhưng
cách lập luận vẫn có sức thuyết phục mạnh mẽ nhờ sự kết hợp hài hòa giữa lí lẽ
và tình cảm. Sau những cơ sở và lí lẽ ở hai phần trước đó, nhà vua đã kết thúc
bài chiếu với câu hỏi: "Trẫm muốn dựa vào sự thuận lợi của đất ấy để định chỗ
ở. Các khanh nghĩ thế nào?" vừa có tính chất ban bố, lại vừa có tính chất đối
thoại, thăm dò ý kiến của quần thần.
Chính câu hỏi đó đã xóa nhòa đi khoảng cách giữa bậc quân vương với bách gia
trăm họ, dễ tạo nên sự đồng cảm giữa nhà vua với thần dân. Từ đó mà vua – tôi
dễ đồng lòng quyết tâm xây dựng đất nước cường thịnh, vững mạnh, huy hoàng.
Có một câu chuyện mà người xưa vẫn truyền tai nhau, khi dời đô về Đại La, vua
Lí Thái Tổ đã nằm mộng thấy rồng vàng hiển hóa bay lên trời nên nhà vua đã
đổi tên Đại La thành Thăng Long. Điều đó càng cho thấy rằng, việc dời đô của
nhà vua càng trở nên đúng đắn, thuyết phục hơn.
Bởi đây là một sự kiện không chỉ có sự hội tụ của địa lợi, nhân hòa mà còn có
cả thiên thời. Và cho tới ngày hôm nay, chúng ta vẫn thấy Đại La – Thăng Long
– Hà Nội thực sự là một mảnh đất địa linh nhân kiệt với nghìn năm văn hiến và
mãi trường tồn bất diệt với thời gian năm tháng trong trái tim của mỗi người dân Việt.
Tóm lại, với nghệ thuật lập luận mạch lạc, chặt chẽ, lí lẽ sắc bén, dẫn chứng
thuyết phục, tình cảm chân thành, bài chiếu đã có sức lay động tới trái tim đồng
cảm của hàng triệu triệu người dân thời bấy giờ. Nguyện vọng dời đô của nhà
vua đã được quân thần ủng hộ, cho thấy Lí Thái Tổ là vị vua thực sự là một bậc
minh vương sáng suốt. Đồng thời qua bài chiếu, chúng ta cũng thấy được khát
vọng của nhân dân về một đất nước độc lập, thống nhất, phản ánh ý chí tự
cường của dân tộc Đại Việt đang trên đà lớn mạnh, phát triển, sáng tươi huy hoàng. 30
Phân tích Chiếu dời đô - Mẫu 9
Trong chế độ phong kiến Việt Nam, Lí Công Uẩn được biết đến là một trong
những vị minh quân có tầm nhìn xa trông rộng, lo lắng cho vận mệnh đất nước.
Điều này đã được thể hiện rõ thông qua việc ông quyết định dời đô từ Hoa Lư
(Ninh Bình) ra thành Đại La (Hà Nội). Sự kiện chính trị này gắn với một tác
phẩm văn học có giá trị là “Chiếu dời đô”. Bằng lập luận chặt chẽ, thuyết phục,
bài chiếu chứa đựng những giá trị nhân văn sâu sắc.
Đầu tiên, trong tác phẩm này, giá trị nhân văn thể hiện qua mục đích và dời đô
và nỗi lòng của tác giả. Mục đích của việc dời đô từ Hoa Lư ra thành Đại La là
vì lo lắng cho vận mệnh đất nước. Nhận thấy những khó khăn ở nơi đóng đô
hiện tại, cụ thể là địa hình núi hiểm trở gây ra nhiều khó khăn để phát triển đất nước trong thời bình.
Tác giả nêu ra những tấm gương không ngần ngại dời đô: “Xưa nhà Thương
đến đời Bàn Canh năm lần dời đô, nhà Chu đến đời Thành Vương ba lần dời
đô” cùng với việc khẳng định đây là việc tất yếu nếu muốn phát triển đất nước.
Vì hai nhà Đinh, Lê không nhận ra điều này nên “cứ chịu yên đóng đô nơi đây,
đến nỗi thế đại không dài, vận số ngắn ngủi, trăm họ tổn hao, muôn vật không
hợp” khiến cho tác giả lo lắng cho vận nước.
Chứng kiến cảnh nhân dân khổ cực, lầm than, Lí Công Uẩn “vô cùng đau xót”.
Lời bộc bạch chân thành đã làm nổi bật hình ảnh của một ông vua yêu nước,
thương dân và luôn khắc khoải về vận mệnh dân tộc. Như vậy, giá trị nhân văn
đã được thể hiện qua tấm lòng của bậc minh quân, một lòng muốn dời đô để
phát triển đất nước, tạo nên thái bình cùng cuộc sống an vui của con dân.
Giá trị nhân văn của tác phẩm còn được thể hiện qua lí do chọn Đại La làm kinh
đô: “ở vào nơi trung tâm trời đất, được thế rồng cuộn hổ ngồi, chính giữa nam
bắc đông tây, tiện nghi núi sông sau trước. Vùng này mặt đất rộng mà bằng 31
phẳng, thế đất cao mà sáng sủa, dân cư không khổ thấp trũng tối tăm, muôn vật hết sức tươi”.
Tác giả đã phân tích những ưu điểm về mặt địa lí, phong thủy của vùng đất Đại
La. Việc nhìn nhận địa thế của Đại La không những thể hiện sự hiểu biết sâu
rộng mà còn cho thấy tầm nhìn xa trông rộng của sự thấu tình đạt lí trong việc quyết định dời đô.
Tuy là một bài chiếu nhưng “Chiếu dời đô” lại thấm đẫm giá trị nhân văn bởi
một lẽ, Lí Công Uẩn không hề ép buộc nhân dân phải làm theo ý mình. Chiếu
vốn thuộc thể loại văn học chức năng, là lời ban bố của vua truyền xuống nhân
dân nhưng xuyên suốt bài chiếu, chúng ta không hề bắt gặp bất cứ từ ngữ mang
tính chất khẩu lệnh hay ép buộc nào.
Ngược lại, bài chiếu được viết nên đầy cảm xúc: “Trẫm muốn nhân địa lợi ấy
mà định nơi ở, các khanh nghĩ thế nào?”. Việc dời đô giống như được đưa ra
trưng cầu ý dân bằng lập luận chặt chẽ, lí lẽ và dẫn chứng thuyết phục, giọng
văn ôn hòa, lời văn chân thật.
Như vậy, tuy thuộc là thể loại văn học chức năng với mục đích ban bố mệnh
lệnh nhưng “Chiếu dời đô” không hề khô khan mà rất giàu cảm xúc. Với tấm
lòng yêu nước thương dân, tác giả- vị vua Lí Công Uẩn đã tạo nên một tác
phẩm thấm đẫm tinh thần nhân văn.
Từ mục đích dời đô, lí do chọn Đại La làm kinh đô mới hay đến những lời bộc
bạch của tác giả, chúng ta đều bắt gặp trong đó những giá trị vô cùng tốt đẹp và vì con người.
Phân tích Chiếu dời đô - Mẫu 10
Lý Công Uẩn là một võ tướng tài ba, đức độ. Khi Lê Ngọa Triều chết, Lý Công
Uẩn được triều thần tôn lên làm vua và lấy hiệu là Lý Thái Tổ gây dựng lên nhà 32
Lý tồn tại hơn 200 năm. Khi lên ngôi, Lý Thái Tổ đã quyết định dời đô từ Hoa
Lư về Đại La (Thăng Long, Hà Nội) vào năm 1010 và viết “Chiếu dời đô”. Đây
là một văn kiện có ý nghĩa lịch sử to lớn.
Phần đầu của chiếu dời đô chính là mục đích và tầm quan trọng của việc dời đô.
Tác giả đã nêu Lên những cơ sở để làm tiền đề cho việc dời đô. Như chúng ta
đã biết thì từ cổ chí kim việc dời đô là việc thường xuyên của các nhà vua với
mục đích là tìm ra chỗ hợp phong thủy, góp phần làm cho đất nước hưng thịnh.
Ở trong tác phẩm, Lý Công Uẩn đã đưa ra dẫn chứng của những vị vua bên
Trung Quốc trước đó. Trước kia nhà Thương đến vua Bàn Canh đã có tới năm
lần dời đô. Rồi thời nhà Chu đến thời vua Thành Vương cũng có tới ba lần dời
đô. Còn khẳng định rằng việc chuyển dời mà phải xem xét chứ đâu phải tự ý chuyển dời được.
Dời đô vì muốn đóng đô ở nơi trung tâm trời đất, mưu toan việc lớn để tính kế
muôn đời cho con cháu mình. Trên thì tuân theo mệnh trời, dưới thì theo ý dân
và nếu thấy thuận tiện thì thay đổi. Chính điều đó khiến cho vận nước lâu dài,
phong tục phồn thịnh. Bằng những dẫn chứng trên Lý Công Uẩn đã lấy những
bằng chứng đó để làm tiền đề, để mở đầu cho bản chiếu dời đô. Mục đích của
việc rời đô là để việc mưu sinh thêm thuận lợi, bộ máy hành chính được đặt ở
trung tâm của đất nước để dễ bề vận hành quản lý.
Qua những lý lẽ trên có thể thấy việc thay đổi kinh đô của nhà Lý là hoàn toàn
hợp lý, là một điều tất yếu khách quan. Quyết định dời đô là từ thực tế khách
quan đồng thời thể hiện ý chí mãnh liệt của nhà vua và dân tộc ta lúc bấy giờ
khi muốn xây dựng một Đại Việt hùng mạnh.
Phần thứ hai tác giả phân tích thực tế để cho mọi người thấy được kinh đô cũ
không còn thích hợp để mở mang đất nước nữa. Thậm chí còn không ngần ngại
việc phê phán những triều đại cũ ở nước ta. Tiêu biểu đó là nhà Đinh, Lê khi
khinh thường mệnh trời, đón đô yên ở đây khiến cho vận nước ngắn ngủi. 33
Rút ra kết luận nếu trái với quy luật vận động thì sẽ không có kết quả tốt được.
Tuy nhiên cũng nêu ra sự thật ở giai đoạn đó hai triều chưa đủ mạnh, chưa đủ
sức chống chọi lại với kẻ thù luôn lăm le muốn xâm lược nước ta. Đồng thời
càng chưa thể dời đô ra chỗ bằng phẳng mà vẫn phải dựa vào địa thế hiểm trở
của Hoa Lư để có thể tồn tại, chống thù trong, giặc ngoài. Phải đến thời nhà Lý
khi đất nước ta đang trên đà mở mang, phát triển. Bấy giờ kinh đô Hoa Lư
không còn phù hợp nữa nên việc dời đô là tất yếu.
Ngoài việc chứng minh Hoa Lư không còn thích hợp để tiếp tục đóng đô thì Lý
Công Uẩn còn đưa ra những minh chứng về những điểm phù hợp, thuận tiện
của thành Đại La. Đầu tiên là về vị trí, đây không chỉ là kinh đô cũ của Cao
Vương mà còn là nơi trung tâm của trời đất, lại được thế “rồng cuộn hổ ngồi”.
Về địa thế thì thế nhìn sông tựa núi, địa thế đất vừa rộng, vừa bằng phẳng lại
vừa cao, thoáng mát. Có thể thấy đây là một nơi có địa thế tốt cả về mặt địa lý,
về cả văn hóa, giao lưu kinh tế – văn hóa. Nếu dân cư tập trung về đây sẽ phát
triển được tiềm lực kinh tế, không phải chịu cảnh ngập lụt khốn khổ.
Vị trí mở ra bốn hướng nam, bắc, đông, tây thuận lợi cho việc phát triển lâu dài
của đất nước. Đồng thời đây là đầu mối giao lưu chính trị, văn hóa và kinh tế
của cả nước. Khi xem xét toàn diện thêm cả về mặt phong thủy thì đây là nơi
hoàn toàn thích hợp, địa điểm tối ưu nhất để trở thành kinh đô mới của Đại Việt.
Có thể nói vua đã có sự tìm hiểu kỹ càng và nắm rõ được thực lực cũng như
khát vọng xây dựng đất nước hùng mạnh hơn.
“Chiếu dời đô” (Thiên đô chiếu) chính là áng văn xuôi cổ độc đáo và đặc sắc.
Tác phẩm đã thể hiện khí phách anh hùng dám đương đầu với thử thách và vững
tin vào khả năng của mình của Lý Công Uẩn. Chính ông đã đặt nền móng cho
sự phát triển hưng thịnh và lâu dài của đất nước.
Phân tích Chiếu dời đô - Mẫu 11 34
Lý Công Uẩn (974-1028) quê ở Kinh Bắc, là võ tướng cao cấp của Lê Đại
Hành, từng giữ chức Tả thân vệ Điện tiền chỉ huy sứ. Ông là người tài trí, đức
độ, kín đáo, nhiều uy vọng. Năm 1009, Lê Ngọa Triều chết, ông được giới tăng
lữ và triều thần tôn lên làm vua, tức Lý Thái Tổ dựng nên triều đại nhà Lý hơn 200 năm (1009-1225).
Năm 1010, Lý Thái Tổ viết "Thiên đô chiếu" dời đô từ Hoa Lư (Ninh Bình) ra
thành Đại La, sau đổi là Thăng Long, Kinh đô của Đại Việt.
“Chiếu là lời của vua ban bố hiệu lệnh cho thần dân" (Dương Quảng Hàm),
thuộc văn xuôi cổ, câu văn có vế đối, ngôn từ trang nghiêm, trang trọng. “Chiếu
dời đô" của Lý Công uẩn là một văn kiện mang ý nghĩa lịch sử to lớn.
Văn bản chữ Hán chỉ có 214 chữ, bản dịch của Nguyễn Đức Vân dài 360 chữ.
Phần đầu “Chiếu dời đô" nói lên mục đích sâu xa, tầm quan trọng của việc dời
đô là để “đóng đô ở nơi trung tâm, mưu toan nghiệp lớn, tính kế muôn đời cho
con cháu; trên theo mệnh trời, dưới theo ý dân”. Nói một cách khác, việc dời đô
là một việc lớn, vừa hợp mệnh trời vừa hợp lòng dân, là để xây dựng đất nước
cường thịnh, đem lại hạnh phúc, thái bình cho nhân dân.
Mục đích và tầm quan trọng: Việc dời đô không còn là chuyện hi hữu, mà đó là
những kinh nghiệm lịch sử, phản ánh xu thế phát triển lịch sử của từng quốc gia,
từng thời đại. Tác giả đã nêu lên những dẫn chứng lịch sử để thu phục nhân tâm.
Chuyện ở xa là chuyện bên Tàu: “Xưa nhà Thương đến vua Bàn Canh năm lần
dời đô; nhà Chu đến vua Thành Vương cũng ba lần dời đô“. Chuyện gần là ở
nước ta thời nhà Đinh, nhà Lê vì chỉ “theo ý riêng mình, khinh thường mệnh
trời...” cứ “đóng yên đô thành” ở Hoa Lư nên dẫn đến thảm kịch: “triều đại
không được lâu bền, số vận ngắn ngủi, trăm họ phải hao tổn, muôn vật không
được thích nghi”... Sử sách cho biết, Đinh Bộ Lĩnh sau khi dẹp tan 12 sứ quân,
năm 968 ông lên ngôi Hoàng đế thì đến năm 979 nhà vua bị ám hại. Năm 981, 35
Lê Hoàn lên làm vua, tuy đã đánh thắng giặc Tống xâm lược, nhưng năm 1005,
Lê Đại Hành băng hà, thì các thế lực phong kiến, các hoàng tử... lại xung đột,
tranh giành ngôi báu, loạn lạc kéo dài “trăm họ phải hao tổn” nhiều xương máu,
tiền của. Cái chết của vua Lê Ngọa Triều năm 1009 đã chứng tỏ hai triều đại
Đinh, Lê “không được lâu bền, số vận ngắn ngủi". Hai triều đại Đinh, Lê phải
đóng đô ở Hoa Lư là do nhiều nguyên nhân lịch sử: nhà nước phong kiến Việt
Nam chưa đủ mạnh, nạn cát cứ của các lãnh chúa hoành hành, giặc gia loạn lạc
kéo dài. Do đó, các vua nhà Đinh, nhà Lê phải nuôi hổ báo ở trong nhà, phải
nấu vạc dầu ở ngoài sân, phải dựa vào sông sâu núi cao, địa thế hiểm trở của
vùng Hoa Lư để đóng đô và phòng thủ. Đóng đô ở Hoa Lư là một hạn chế lịch
sử của nhà Đinh, nhà Lê.
Lý Công Uẩn “đau .xót" khi nghĩ về “vận số ngắn ngủi” của nhà Đinh, nhà Lê
và cảm thấy việc dời đô là một việc cấp thiết “không thể không dời đổi".
Trong phần mở đầu “Chiếu dời đô” tác giả đã thể hiện lí lẽ sắc bén, dẫn chứng
lịch sử là sự thật hiển nhiên, giàu sức thuyết phục lòng người. Tác giả đã lồng
cảm xúc vào bài chiếu, tạo nên bao ấn tượng đẹp: "Trẫm rất đau xót về việc đó,
không thể không dời đổi”.
Cuốn "Lịch sử Việt Nam” của Viện Sử học đã viết:
"Việc dời đô về Thăng Long phản ánh yêu cầu phát triển mới của quốc gia
phong kiến tập quyền và chứng tỏ khả năng, lòng tin và quyết tâm của cả dân
tộc giữ vững nền độc lập”...
Về địa lợi: Đại La rất thuận lợi, rất đẹp để đóng đô.
Đại La không có gì xa lạ, là “Kinh đô cũ của Cao Vương”. Cao Vương là Cao
Biền, đại quan của nhà Đường, từng làm Đô hộ sứ Giao Châu từ 864 - 875; năm
866, Cao Biển đã xây thành Đại La, thuộc Hà Nội ngày nay. 36
Đại La rất thuận tiện.
Về vị trí địa lí là “ở vào vơi trung tâm trời đất... đã đúng ngôi nam bắc đông tây”.
Về địa thế, rất đẹp, rất hùng vĩ: “được cái thế rồng cuộn hổ ngồi”. “lại tiện
hướng nhìn sông dựa núi”, “địa thế rộng mà bằng; đất đai cao mà thoáng”.
Là một vùng đất cư trú lí tưởng cho dân cư, không ‘ngập lụt”, “muôn vật cũng
rất mực phong phú tốt tươi”.
Tóm lại, Đại La là “thắng địa” là Trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, quốc
phòng, “chốn tụ hội trọng yếu của bốn phương đất nước”. Đại La xứng đáng là
“kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời”.
Phần thứ hai của “Chiếu dời đô“ cho thấy tầm nhìn chiến lược của Lý Công
Uẩn về Đại La, nơi sẽ dời đô đến. Một cái nhìn toàn diện, sâu sắc, chính xác về
các mặt vị trí địa lí, địa thế, nhân văn... Sau một nghìn năm, Hà Nội đã trở thành
Thủ đô hòa bình của đất nước ta, nhân dân ta, ta càng thấy việc dời đô từ Hoa
Lư ra Đại La của Lý Công Uẩn là một cống hiến vô cùng vĩ đại “mưu toan
nghiệp lớn, tính kế muôn đời cho con cháu”.
Sử sách còn ghi lại: khi thuyền rồng của nhà vua vừa cập bến sông Nhị Hà ở
chân thành Đại La thì có con rồng vàng bay lên, vua cho là điềm tốt mới đổi tên
là Thăng Long. Thăng Long là “Rồng bay lên” thể hiện thế nước và phản ánh
khát vọng của nhân dân ta xây dựng Đại Việt thành một quốc gia cường thịnh
có nền văn hiến muôn đời rực rỡ. Ý chí tự lập tự cường và niềm tin về ngày mai
tốt đẹp được khẳng định một cách mạnh mẽ.
Về mặt văn chương, phần thứ hai “Chiếu dời đô“ rất đặc sắc. Cách viết hàm
súc, giàu hình ảnh và biểu cảm, những vế đối rất chỉnh, đọc lên nghe rất thú vị,
mặc dù phải qua bản dịch: 37
“Huống gì thành Đại La... ở vào nơi trung tâm trời đất //; được cái thế rồng cuộn
hổ ngồi. Đã đúng ngôi nam bắc tây đông ; lại tiện hướng nhìn sông dựa núi.
Dân cư khỏi chịu cảnh khốn khổ ngập lụt //; muôn vật cũng rất mực phong phú
tốt tươi... Thật là chốn tụ hội trọng yếu của bốn phương đất nước //; cũng là nơi
Kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời”.
Phần cuối nguyên tác ‘Thiên đô chiếu” chỉ có 14 chữ, bản dịch thành 19 chữ.
Nhà vua bày tỏ ý mình về việc dời đô và hỏi quần thần. Đúng Lý Công Uẩn là
một người “tài trí, đức độ, kín đáo”.
"Trẫm muốn dựa vào sự thuận lợi của đất ấy để định chỗ ở. Các khanh nghĩ thế nào?”.
Việc dời đô của Lý Công Uẩn là một kì tích, kì công. Sau một ngàn năm Thăng
Long - Hà Nội “đất văn vật” đã trở thành Thủ đô của nước Cộng hòa Xã hội chủ
nghĩa Việt Nam, trung tâm chính trị, kinh tế, quốc phòng, văn hóa của đất nước.
“Chiếu dời đô“ là áng văn xuôi cổ độc đáo, đặc sắc của tổ tiên để lại. Ngôn từ
trang trọng, đúng là khẩu khí của bậc đế vương. Nó là kết tinh vẻ đẹp tâm hồn
và trí tuệ Việt Nam. Nó khơi dậy trong lòng nhân dân ta lòng tự hào và ý chí tự cường mạnh mẽ.
Phân tích Chiếu dời đô - Mẫu 12
Lý Công Uẩn (974-1028) quê ở Kinh Bắc, là võ tướng cao cấp của Lê Đại
Hành, từng giữ chức Tả thân vệ Điện tiền chỉ huy sứ. Ông là người tài trí, đức
độ, kín đáo, nhiều uy vọng. Năm 1009, Lê Ngọa Triều chết, ông được giới tăng
lữ và triều thần tôn lên làm vua, tức Lý Thái Tổ dựng nên triều đại nhà Lý hơn 200 năm (1009-1225).
Năm 1010, Lý Thái Tổ viết "Thiên đô chiếu"dời đô từ Hoa Lư (Ninh Bình) ra
thành Đại La, sau đổi là Thăng Long, Kinh đô của Đại Việt. 38
“Chiếu là lời của vua ban bố hiệu lệnh cho thần dân" (Dương Quảng Hàm),
thuộc văn xuôi cổ, câu văn có vế đối, ngôn từ trang nghiêm, trang trọng. “Chiếu
dời đô“ của Lý Công uẩn là một văn kiện mang ý nghĩa lịch sử to lớn.
Văn bản chữ Hán chỉ có 214 chữ, bản dịch của Nguyễn Đức Vân dài 360 chữ.
Phần đầu “Chiếu dời đô“ nói lên mục đích sâu xa, tầm quan trọng của việc dời
đô là để “đóng đô ở nơi trung tâm, mưu toan nghiệp lớn, tính kế muôn đời cho
con cháu; trên theo mệnh trời, dưới theo ý dân”. Nói một cách khác, việc dời đô
là một việc lớn, vừa hợp mệnh trời vừa hợp lòng dân, là để xây dựng đất nước
cường thịnh, đem lại hạnh phúc, thái bình cho nhân dân.
Mục đích và tầm quan trọng: Việc dời đô không còn là chuyện hi hữu, mà đó là
những kinh nghiệm lịch sử, phản ánh xu thế phát triển lịch sử của từng quốc gia,
từng thời đại. Tác giả đã nêu lên những dẫn chứng lịch sử để thu phục nhân tâm.
Chuyện ở xa là chuyện bên Tàu: “Xưa nhà Thương đến vua Bàn Canh năm lần
dời đô; nhà Chu đến vua Thành Vương cũng ba lần dời đô“. Chuyện gần là ở
nước ta thời nhà Đinh, nhà Lê vì chỉ “theo ý riêng mình, khinh thường mệnh
trời...” cứ “đóng yên đô thành” ở Hoa Lư nên dẫn đến thảm kịch: “triều đại
không được lâu bền, số vận ngắn ngủi, trăm họ phải hao tổn, muôn vật không
được thích nghi”... Sử sách cho biết, Đinh Bộ Lĩnh sau khi dẹp tan 12 sứ quân,
năm 968 ông lên ngôi Hoàng đế thì đến năm 979 nhà vua bị ám hại. Năm 981,
Lê Hoàn lên làm vua, tuy đã đánh thắng giặc Tống xâm lược, nhưng năm 1005,
Lê Đại Hành băng hà, thì các thế lực phong kiến, các hoàng tử... lại xung đột,
tranh giành ngôi báu, loạn lạc kéo dài “trăm họ phải hao tổn” nhiều xương máu,
tiền của. Cái chết của vua Lê Ngọa Triều năm 1009 đã chứng tỏ hai triều đại
Đinh, Lê “không được lâu bền, số vận ngắn ngủi". Hai triều đại Đinh, Lê phải
đóng đô ở Hoa Lư là do nhiều nguyên nhân lịch sử: nhà nước phong kiến Việt
Nam chưa đủ mạnh, nạn cát cứ của các lãnh chúa hoành hành, giặc gia loạn lạc
kéo dài. Do đó, các vua nhà Đinh, nhà Lê phải nuôi hổ báo ở trong nhà, phải 39
nấu vạc dầu ở ngoài sân, phải dựa vào sông sâu núi cao, địa thế hiểm trở của
vùng Hoa Lư để đóng đô và phòng thủ. Đóng đô ở Hoa Lư là một hạn chế lịch
sử của nhà Đinh, nhà Lê.
Lý Công Uẩn “đau xót" khi nghĩ về “vận số ngắn ngủi” của nhà Đinh, nhà Lê
và cảm thấy việc dời đô là một việc cấp thiết “không thể không dời đổi".
Trong phần mở đầu “Chiếu dời đô” tác giả đã thể hiện lí lẽ sắc bén, dẫn chứng
lịch sử là sự thật hiển nhiên, giàu sức thuyết phục lòng người. Tác giả đã lồng
cảm xúc vào bài chiếu, tạo nên bao ấn tượng đẹp: "Trẫm rất đau xót về việc đó,
không thể không dời đổi ”.
Cuốn "Lịch sử Việt Nam” của Viện Sử học đã viết:
‘Việc dời đô về Thăng Long phản ánh yêu cầu phát triển mới của quốc gia
phong kiến tập quyền và chứng tỏ khả năng, lòng tin và quyết tâm của cả dân
tộc giữ vững nền độc lập”...
Về địa lợi: Đại La rất thuận lợi, rất đẹp để đóng đô.
Đại La không có gì xa lạ, là “Kinh đô cũ của Cao Vương”. Cao Vương là Cao
Biền, đại quan của nhà Đường, từng làm Đô hộ sứ Giao Châu từ 864 - 875; năm
866, Cao Biển đã xây thành Đại La, thuộc Hà Nội ngày nay.
Đại La rất thuận tiện.
Về vị trí địa lí là “ở vào vơi trung tâm trời đất... đã đúng ngôi nam bắc đông tây”.
Về địa thế, rất đẹp, rất hùng vĩ: “được cái thế rồng cuộn hổ ngồi”. “lại tiện
hướng nhìn sông dựa núi”, “địa thế rộng mà bằng; đất đai cao mà thoáng”. 40
Là một vùng đất cư trú lí tưởng cho dân cư, không "ngập lụt”, “muôn vật cũng
rất mực phong phú tốt tươi”.
Tóm lại, Đại La là “thắng địa” là Trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, quốc
phòng, “chốn tụ hội trọng yếu của bốn phương đất nước”. Đại La xứng đáng là
“kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời”.
Phần thứ hai của “Chiếu dời đô“ cho thấy tầm nhìn chiến lược của Lý Cồng
Uẩn về Đại La, nơi sẽ dời đô đến. Một cái nhìn toàn diện, sâu sắc, chính xác về
các mặt vị trí địa lí, địa thế, nhân văn... Sau một nghìn năm, Hà Nội đã trở thành
Thủ đô hòa bình của đất nước ta, nhân dân ta, ta càng thấy việc dời đô từ Hoa
Lư ra Đại La của Lý Công Uẩn là một cống hiến vô cùng vĩ đại “mưu toan
nghiệp lớn, tính kế muôn đời cho con cháu”.
Sử sách còn ghi lại: khi thuyền rồng của nhà vua vừa cập bến sông Nhị Hà ở
chân thành Đại La thì có con rồng vàng bay lên, vua cho là điềm tốt mới đổi tên
là Thăng Long. Thăng Long là “Rồng bay lên” thể hiện thế nước và phản ánh
khát vọng của nhân dân ta xây dựng Đại Việt thành một quốc gia cường thịnh
có nền văn hiến muôn đời rực rỡ. Ý chí tự lập tự cường và niềm tin về ngày mai
tốt đẹp được khẳng định một cách mạnh mẽ.
Về mặt văn chương, phần thứ hai “Chiếu dời đô“ rất đặc sắc. Cách viết hàm
súc, giàu hình ảnh và biểu cảm, những vế đối rất chỉnh, đọc lên nghe rất thú vị,
mặc dù phải qua bản dịch:
“Huống gì thành Đại La... ở vào nơi trung tâm trời đất //; được cái thế rồng cuộn
hổ ngồi. Đã đúng ngôi nam bắc tây đông ; lại tiện hướng nhìn sông dựa núi.
Dân cư khỏi chịu cảnh khốn khổ ngập lụt //; muôn vật cũng rất mực phong phú
tốt tươi... Thật là chốn tụ hội trọng yếu của bốn phương đất nước //; cũng là nơi
Kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời”. 41
Phần cuối nguyên tác ‘Thiên đô chiếu” chỉ có 14 chữ, bản dịch thành 19 chữ.
Nhà vua bày tỏ ý mình về việc dời đô và hỏi quần thần. Đúng Lý Công Uẩn là
một người “tài trí, đức độ, kín đáo”.
‘Trẫm muốn dựa vào sự thuận lợi của đất ấy để định chỗ ở. Các khanh nghĩ thế nào?”.
Việc dời đô của Lý Công Uẩn là một kì tích, kì công. Sau một ngàn năm Thăng
Long - Hà Nội “đất văn vật” đã trở thành Thủ đô của nước Cộng hòa Xã hội chủ
nghĩa Việt Nam, trung tâm chính trị, kinh tế, quốc phòng, văn hóa của đất nước.
“Chiếu dời đô“ là áng văn xuôi cổ độc đáo, đặc sắc của tổ tiên để lại. Ngôn từ
trang trọng, đúng là khẩu khí của bậc đế vương. Nó là kết tinh vẻ đẹp tâm hồn
và trí tuệ Việt Nam. Nó khơi dậy trong lòng nhân dân ta lòng tự hào và ý chí tự cường mạnh mẽ. 42
Document Outline
- Sơ đồ tư duy Phân tích Chiếu dời đô
- Dàn ý phân tích tác phẩm Chiếu dời đô
- Phân tích Chiếu dời đô - Mẫu 1
- Phân tích Chiếu dời đô - Mẫu 2
- Phân tích Chiếu dời đô - Mẫu 3
- Phân tích Chiếu dời đô - Mẫu 4
- Phân tích Chiếu dời đô - Mẫu 5
- Phân tích Chiếu dời đô - Mẫu 6
- Phân tích Chiếu dời đô - Mẫu 7
- Phân tích Chiếu dời đô - Mẫu 8
- Phân tích Chiếu dời đô - Mẫu 9
- Phân tích Chiếu dời đô - Mẫu 10
- Phân tích Chiếu dời đô - Mẫu 11
- Phân tích Chiếu dời đô - Mẫu 12