Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông | Văn mẫu lớp 12
Phân tích vẻ đẹp sông Hương qua bài Ai đã đặt tên cho dòng sông tổng hợp 18 mẫu cực hay kèm theo 4 gợi ý cách viết chi tiết. Tài liệu được biên soạn nhằm giúp cho các em học sinh có thể tự học để mở rộng, nâng cao kiến thức, rèn luyện kĩ năng viết văn ngày một tiến bộ hơn.
Preview text:
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
Dàn ý cảm nhận vẻ đẹp dòng sông Hương
Dàn ý chi tiết số 1 I. Mở bài
– Hoàng Phủ Ngọc Tường là một trong những cây bút kí tiêu biểu của VHVN hiện
đại. Với thể loại kí, Hoàng Phủ Ngọc Tường thể hiện trên từng trang văn vốn kiến
thức uyên bác và cách viết tài hoa.
– “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” là tác phẩm tiêu biểu cho phong cách kí của Hoàng
Phủ Ngọc Tường. Tác phẩm ca ngợi vẻ đẹp của sông Hương, thiên nhiên và con
người xứ Huế với những trang văn “vừa giàu chất trí tuệ, vừa giàu chất thơ, nội dung
thông tin về văn hóa lịch sử rất phong phú”. II. Thân bài 1. Khái quát:
● “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” rút từ tập bút kí cùng tên, được xuất bản năm
1984. Tập bút kí gồm tám bài viết về nhiều đề tài. Có những bài đậm chất sử
thi với cảm hứng anh hùng, ca ngợi đất nước, con người VN. Có những bài
thiên về miêu tả thiên nhiên, qua đó nhà văn bộc lộ lòng gắn bó với quê hương
đất nước và niềm tự hào về truyền thống, văn hóa, lịch sử của dân tộc. Đặc biệt
là những bài viết về Huế.
● Trong số những bút kí đó, “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” là bài kí độc đáo về
sông Hương. Dòng sông khơi gợi cảm hứng cho thơ ca, nhạc họa đã được
Hoàng Phủ Ngọc Tường cảm nhận từ nhiều góc nhìn, đặc biệt là góc nhìn tâm
linh, mang những nét riêng của “văn hóa Phú Xuân”. 2. Phân tích:
a. Chất trí tuệ của một cái tôi uyên bác:
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
Viết về sông Hương, Hoàng Phủ Ngọc Tường thể hiện một sự hiểu biết sâu rộng về
mọi mặt: văn hóa, lịch sử, địa lí, văn học nghệ thuật… Nhà văn đã cung cấp cho người
đọc một lượng thông tin đa dạng để hiểu sâu hơn về dòng sông Hương và thiên nhiên, con người Huế.
* Vẻ đẹp của sông Hương từ góc nhìn địa lí:
– Hành trình của dòng sông: với câu hỏi gợi tìm “Ai đã đặt tên cho dòng sông?”, bằng
những bước chân rong ruổi, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã tìm về cội nguồn và dòng chảy của sông Hương:
● Ở thượng nguồn sông Hương mang vẻ đẹp hùng vĩ: chảy “rầm rộ giữa bóng
cây đại ngàn, cuộn xoáy như cơn lốc vào những đáy vực bí ẩn…”; “phóng khoáng và man dại”
● Ra khỏi đại ngàn, sông Hương chuyển dòng, giấu kín cuộc hành trình gian
truân giữa lòng Trường Sơn, “ném chìa khóa trong những hang đá dưới chân
núi Kim Phụng” -> Vẻ đẹp dữ dội, hùng vĩ của sông Hương giữa rừng già ít ai biết đến.
● Chảy qua vùng rừng núi, sông Hương trở nên dịu dàng, “uốn mình theo những
đường cong thật mềm”. “Dòng sông mềm như tấm lụa”, êm đềm trôi đi giữa
hai dãy đồi sừng sững như thành quách, chảy qua những lăng tẩm đồ sộ, chảy
qua chùa Thiên Mụ và “những xóm làng trung du bát ngát tiếng gà” .
-> Sông Hương trở thành “người mẹ phù sa” mang vẻ đẹp “dịu dàng và trí tuệ”.
● Giữa lòng thành phố Huế, dòng sông trở nên tĩnh lặng, trôi thật chậm, in bóng
cầu Tràng Tiền xa trông nhỏ nhắn như “những vành trăng non”.
● Xuôi về Cồn Hến “quanh năm mơ màng trong sương khói”, hòa với màu xanh
của thôn Vĩ Dạ, sông Hương mang vẻ đẹp huyền ảo, mơ màng. Và thật bất ngờ,
trước khi rời khỏi kinh thành Huế, sông Hương “đột ngột rẽ dòng… để gặp lại
thành phố lần cuối”. Nhà văn dùng biện pháp nhân hóa để nội tâm hóa hình
dáng của dòng sông: “Đó là nỗi vương vấn, cả một chút lẳng lơ kín đáo của
tình yêu” -> Biện pháp nhân hóa đã giúp tác giả thổi hồn vào dòng sông và hơn
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
thế nữa là một phương thức để nhà văn kết nối sông Hương với con người và
văn hóa của mảnh đất Châu Hóa xưa và Huế ngày nay.
– Sông Hương và thiên nhiên Huế: Lần theo dòng chảy của sông Hương, ta bắt gặp
những bức tranh thiên nhiên đẹp mượt mà:
+ Thiên nhiên Huế được nhà văn tái hiện với vẻ đẹp đa dạng trong thời gian và không
gian. Sông Hương phản quang vẻ đẹp biến ảo của Huế “sớm xanh, trưa vàng, chiều
tím”. Gắn liền với dòng sông, những địa danh quen thuộc: Hòn Chén, Nguyệt Biều,
Vọng Cảnh, Thiên Thai dường như sống động hơn: “sông Hương vẫn đi trong dư
vang của Trường Sơn”, “sắc nước trở nên xanh thẳm”…-> Sông Hương tôn tạo vẻ đẹp
cho cảnh sắc thiên nhiên Huế và ngược lại dòng sông cũng hun đúc mọi sắc trời, văn
hóa của vùng đất cố đô.
– Sông Hương và con người Huế:
● Thiên nhiên và dòng sông luôn gắn bó, gần gũi với con người. Qua điệu chảy
của dòng sông nhà văn thấy được tính cách con người xứ Huế: mềm mại, chí
tình, “mãi mãi chung tình với quê hương xứ xở”.
● Qua màu sắc của trời Huế, màu sương khói trên sông Hương nhà văn thấy cách
trang phục trang nhã, dịu dàng của các cô gái Huế xưa “sắc áo cưới màu điều –
lục các cô dâu trẻ vẫn mặc sau tiết sương giáng”
* Vẻ đẹp của sông Hương từ góc nhìn lịch sử:
– Từ góc nhìn lịch sử, sông Hương không còn là cô gái “Di – gan man dại”, không
còn là “người đẹp ngủ mơ màng giữa cánh đồng Châu Hóa” mà trở thành chứng nhân
của những biến thiên lịch sử. Nhà văn ví sông Hương như “sử thi viết giữa màu xanh
cỏ lá xanh biếc” -> Sự hòa quyện giữa chất hùng tráng và trữ tình. Sông Hương là một
bản anh hùng ca, đồng thời giữa đời thường sông Hương là một bản tình ca “Còn non,
còn nước, còn dài – Còn về, còn nhớ…”.
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
– Hoàng Phủ Ngọc Tường đã nhìn thấy từ dòng sông những dấu tích lịch sử; từng
nhánh rẽ của dòng sông, đến “những cây đa, cây cừa cổ thụ” cũng hàm ẩn một phần lịch sử:
+ Nhà văn đã ngược về quá khứ để khẳng định vai trò của dòng sông Hương trong
lịch sử dân tộc. Từ thời đại các Vua Hùng, sông Hương là “dòng sông biên thùy xa
xôi”. Trong những thế kỉ trung đại, với tên gọi Linh Giang, nó đã “oanh liệt bảo vệ
biên giới phía nam của Tổ quốc Đại Việt”. Sông Hương gắn liền với những chiến
công Nguyễn Huệ. Sông Hương đẫm máu những cuộc khởi nghĩa TK XIX. Sông
Hương gắn liền với cuộc CMT8 với những chiến công rung chuyển. Và sông Hương
cùng những di sản văn hóa Huế oằn mình dưới sự tàn phá của bom Mỹ… -> Chất trữ
tình của tùy bút giảm đi, nhường chỗ cho chất phóng sự với những sự kiện lịch sử cụ thể.
=> Quay về quá khứ xa xưa, ngòi bút nhà văn lấp lánh niềm tự hào về lịch sử một
dòng sông có cái tên mềm mại, dịu dàng nhưng kiên cường, kiêu hãnh qua thăng trầm lịch sử.
* Vẻ đẹp của sông Hương từ góc nhìn văn hóa:
Trong cảm nhận tinh tế của nhà văn, sông Hương còn hàm chứa trong bản thân nó nền văn hóa phi vật chất.
– Sông Hương _ dòng sông âm nhạc:
● Từ âm thanh của dòng sông (tiếng chuông chùa Thiên Mụ ngân nga, tiếng mái
chèo khua sóng đêm khuya, tiếng nước vỗ vào mạn thuyền…) đã hình thành
những làn điệu hò dân gian và nền âm nhạc cổ điển Huế. Và rồi cũng chính
trên dòng sông ấy, những câu hò Huế vút lên, mênh mang, xao xuyến…
● Viết về sông Hương, nhiều lần nhà văn đã liên tưởng đến “Truyện Kiều” của
Nguyễn Du. Đại thi hào đã từng có thời gian sống ở Huế, những trang Kiều ra
đời từ mảnh đất có truyền thống nhã nhạc cung đình. Đó là cơ sở để H.P.N.T
hóa thân vào một nghệ nhân già, nghe những câu thơ tả tiếng đàn của nàng
Kiều, chợt nhận ra âm hưởng của âm nhạc cung đình và bật thốt lên: “Đó chính
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
là Tứ đại cảnh” -> Bóng dáng Nguyễn Du và những trang Kiều nhiều lần xuất
hiện trong bài kí bộc lộ một khả năng liên tưởng phong phú, một vốn văn hóa
sâu rộng và sự gắn kết với truyền thống, một sự đồng điệu tâm hồn nhà văn.
– Sông Hương _ dòng sông thi ca:
● Hoàng Phủ Ngọc Tường đã làm sống dậy những vần thơ biếc xanh của Tản Đà
về xứ Huế: “Dòng sông trắng – Lá cây xanh”. Hình ảnh thơ này cùng với câu
chữ của tác giả “màu cỏ lá xanh biếc” là minh chứng cho sự tương giao của
những tâm hồn nghệ sĩ nhạy cảm với sắc biếc của thiên nhiên Huế.
● Nhà văn cũng làm sống dậy một sông Hương hùng tráng bất tử “như kiếm
dựng trời xanh” trong thơ Cao Bá Quát, một sông Hương “nỗi quan hoài vạn
cổ” trong thơ Bà Huyện Thanh Quan…
=> Bằng vốn kiến văn phong phú, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã lay động linh hồn của
con sông mà tên gọi của nó đã đi vào văn chương nghệ thuật mà theo tác giả “Dòng
sông ấy không bao giờ tự lặp lại mình trong cảm hứng của các nghệ sĩ”
b. Chất thơ của một ngòi bút tài hoa:
● Chất thơ toát ra từ những hình ảnh đẹp, từ độ nhòe mờ của hình tượng nghệ
thuật: “những xóm làng trung du bát ngát tiếng gà”, “lập lòe trong đêm sương
những ánh lửa thuyền chài của một linh hồn mô tê xưa cũ…” ; qua cách so
sánh liên tưởng gợi cảm: “Chiếc cầu trắng của thành phố in ngần trên nền trời
nhỏ nhắn như những vầng trăng non”.
● Chất thơ còn lấp lánh ở cách Hoàng Phủ Ngọc Tường điểm xuyết ca dao, lời
thơ Tản Đà, Cao Bá Quát, Bà Huyện Thanh Quan.
● Chất thơ còn tỏa ra từ nhan đề bài kí gợi mãi những âm vang trầm lắng của
dòng sông : “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” III. Kết bài
● Chất trí tuệ và chất thơ kết hợp hài hòa trong tác phẩm của Hoàng Phủ Ngọc
Tường tạo nên phong cách đặc sắc của nhà văn này.
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
● “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” không chỉ là một trong những tác phẩm hay
nhất viết về sông Hương mà còn là bút kí đặc sắc vào bậc nhất của VHVN hiện đại.
Dàn ý chi tiết số 2 I. Mở bài
● Tác giả Hoàng Phủ Ngọc Tường: là nhà văn của xứ Huế, ông có sức liên tưởng
tưởng tượng dồi dào, lối hành văn mê đắm, ông chuyên viết về bút kí.
● Tác phẩm là tùy bút tiêu biểu cho phong cách văn chương của tác giả: sự kết
hợp nhuần nhuyễn giữa chất trí tuệ và trữ tình, giữa nghị luận sắc bén và suy tư đa chiều.
● Hình tượng trung tâm của tác phẩm là hình tượng con sông Hương. II. Thân bài
1. Dòng sông thiên nhiên
a. Ở thượng nguồn:
● Là “bản trường ca của rừng già” “rầm rộ dưới bóng cây đại ngàn”, “mãnh liệt
qua những ghềnh thác”; lúc lại dịu dàng say đắm dưới dặm dài chói lọi hoa đỗ quyên ...”
● “cô gái Di - gan”: phóng khoáng, man dại, tâm hồn tự do, trong sáng, bản tính
gan dạ, có sức mạnh bản năng
● Sắc đẹp dịu dàng và trí tuệ“người mẹ phù sa của vùng văn hóa xứ sở” .
b. Sông Hương từ thượng nguồn đến Huế:
- Sông Hương “như một người gái đẹp nằm ngủ mơ màng ...” được đánh thức bởi
tiếng gọi của tình yêu, bắt đầu hành trình gian truân, “tìm kiếm có ý thức” đến với
Huế, lần đầu đến với tình yêu một mặt rất e lệ, một mặt táo bạo chủ động “vẫn đi
trong dư vang của Trường Sơn”.
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
● Sông Hương có nhịp chảy chậm rãi, “mềm như tấm lụa” (liên hệ hình ảnh sông
Đà như “áng tóc trữ tình”),
● Từ ngã ba Tuần đến chân đồi Thiên Mụ: mang dáng vẻ trầm mặc khi chảy qua
những lăng tẩm, đổi dòng chuyển hướng liên tục.
● Từ chân đồi Thiên Mụ đến lúc gặp Huế: “vui hẳn lên”, “kéo một nét thẳng” vì tìm đúng đường về
● Giáp mặt Huế, sông Hương không gặp Huế ngay mà “uốn một cánh cung ...tình
yêu” như một người con gái bẽn lẽn, ngại ngùng. c. Trong lòng Huế
● Tác giả so sánh sông Hương với những dòng sông nổi tiếng trên thế giới, sông
Hương chỉ thuộc về một thành phố duy nhất, giống như người con gái chung thủy.
● Sông Hương mang đến cho Huế một vẻ đẹp cổ xưa dân dã: “ánh lửa thuyền
chài ... xưa cũ”, trôi đi chậm như một mặt hồ.
● Người con gái đắm say tình tứ khi bên người mình yêu, người con gái tài hoa
“tài nữ đánh đàn trong đêm khuya”.
d. Từ biệt Huế ra biển: như một người con gái lưu luyến, thủy chung từ biệt người yêu.
- Nhận xét: tác giả chủ yếu cảm nhận vẻ đẹp sông Hương từ góc độ tình yêu khiến
sông Hương hiện lên như một người con gái chung tình hết lòng vì tình yêu.
2. Dòng sông lịch sử
● Sông Hương là một nhân chứng lịch sử của Huế, của đất nước: “soi bóng kinh
thành Phú Xuân của người anh hùng Nguyễn Huệ”, chứng kiến những mất mát
đau thương của các cuộc khởi nghĩa thế kỉ XIX, ...
● Sông Hương như một công dân có ý thức trách nhiệm sâu sắc với đất nước:
“biết hiến đời mình để làm nên chiến công”, ...
● Là một người con gái anh hùng: cùng gắn bó với Huế qua nhiều cuộc chiến đấu
anh hùng trong thời kì trung đại, đến cách mạng tháng tám, ...
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
3. Dòng sông văn hóa
● Sông Hương là “người mẹ phù sa của vùng văn hóa xứ sở”: toàn bộ âm nhạc cổ
điển Huế, những bản đàn theo suốt cuộc đời Kiều và bản Tứ đại cảnh đều được
sinh thành trên sông nước sông Hương.
● Là người tài nữ đánh đàn trong đêm khuya: không bao giờ lặp lại trong cảm hứng của các thi nhân III. Kết bài
● Nêu cảm nhận về hình tượng dòng sông Hương
● Đánh giá nghệ thuật nổi bật: liên tưởng độc đáo, sử dụng từ ngữ đặc sắc, văn
phong tao nhã, thành công trong nghệ thuật xây dựng hình tượng sông Hương.
● Qua tác phẩm ta cảm nhận được niềm tự hào tha thiết của tác giả với vẻ đẹp
thiên nhiên xứ Huế cũng như đất nước. Dàn ý số 3 I. Mở bài
- Giới thiệu vài nét về tác giả, tác phẩm:
• Hoàng Phủ Ngọc Tường là nhà văn của xứ Huế chuyên viết về bút kí, có sức
liên tưởng tưởng tượng dồi dào, lối hành văn mê đắm.
• "Ai đã đặt tên cho dòng sông" là tùy bút tiêu biểu cho phong cách văn chương
của tác giả: sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất trí tuệ và trữ tình, giữa nghị
luận sắc bén và suy tư đa chiều.
- Khái quát vẻ đẹp của con sông Hương - biểu tượng của cố đô thi ca. II. Thân bài
1. Luận điểm 1: Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương - Khi ở thượng nguồn:
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
• Là “bản trường ca của rừng già” “rầm rộ dưới bóng cây đại ngàn”, “mãnh liệt
qua những ghềnh thác”; lúc lại dịu dàng say đắm dưới dặm dài chói lọi hoa đỗ quyên...”
• “cô gái Di - gan”: phóng khoáng, man dại, tâm hồn tự do, trong sáng, bản tính
gan dạ, có sức mạnh bản năng
• Sắc đẹp dịu dàng và trí tuệ “người mẹ phù sa của vùng văn hóa xứ sở”.
- Khi ở ngoại vi thành phố:
• Sông Hương “như một người gái đẹp nằm ngủ mơ màng...” được đánh thức bởi
tiếng gọi của tình yêu, bắt đầu hành trình gian truân, “tìm kiếm có ý thức” đến
với Huế, lần đầu đến với tình yêu một mặt rất e lệ, một mặt táo bạo chủ động
“vẫn đi trong dư vang của Trường Sơn”.
• Dòng sông đổi dòng liên tục – như một sự trăn trở : “sông Hương đã chuyển
dòng một cách liên tục, vòng giữa khúc quanh đột ngột, uốn mình theo những
đường cong thật mềm …”, “sông Hương đi trong dư vang của Trường Sơn,
vòng qua một lòng vực sâu dưới chân núi Ngọc Trản…”
• Màu nước biến ảo: sớm xanh, trưa vàng, chiều tím – tím Huế.
• Nhịp chảy chậm rãi, “mềm như tấm lụa”
• Từ ngã ba Tuần đến chân đồi Thiên Mụ: mang dáng vẻ trầm mặc khi chảy qua
những lăng tẩm, đổi dòng chuyển hướng liên tục.
• Từ chân đồi Thiên Mụ đến lúc gặp Huế: “vui hẳn lên”, “kéo một nét thẳng” vì tìm đúng đường về
• Giáp mặt Huế, sông Hương không gặp Huế ngay mà “uốn một cánh cung... tình
yêu” như một người con gái bẽn lẽn, ngại ngùng.
- Khi chảy vào lòng thành phố
• Tác giả so sánh sông Hương với những dòng sông nổi tiếng trên thế giới, sông
Hương chỉ thuộc về một thành phố duy nhất, giống như người con gái chung thủy.
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
• Sông Hương mang đến cho Huế một vẻ đẹp cổ xưa dân dã: “ánh lửa thuyền
chài ... xưa cũ”, trôi đi chậm như một mặt hồ.
• Người con gái đắm say tình tứ khi bên người mình yêu, người con gái tài hoa
“tài nữ đánh đàn trong đêm khuya”.
- Sông Hương trong cảm nhận hội họa:
• “Sông Hương vui tươi hẳn lên… đông bắc” -> sông Hương như một thực thể
sống động, có niềm tin, tâm trạng khi tìm lại được chính mình.
• “Chiếc cầu trắng… lời của tình yêu” -> vẻ đẹp thanh thoát của sông Hương và cầu Tràng Tiền
• “Không giống như sông Xen… yêu quý của mình” -> tác giả tự hào khi so sánh
sông Hương với các con sông nổi tiếng trên thế giới.
- Sông Hương trong cảm nhận âm nhạc:
Sông Hương - “điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế”, sông Hương chảy chậm, điệu
chảy lững lờ vì nó quá yêu thành phố của mình. -> chất âm nhạc thể hiện ở nhịp điệu
êm đềm của bài bút kí bởi những câu văn dài nối tiếp nhau. - Khi rời thành phố:
+ “Rời khỏi kinh thành… thị trấn Bao Vinh xưa cổ…”
-> Từ biệt Huế ra biển, sông Hương giống như một người tình bịn rịn, lưu luyến khi tạm biệt cố nhân.
=> Tác giả chủ yếu cảm nhận vẻ đẹp sông Hương từ góc độ tình yêu khiến sông
Hương hiện lên như một người con gái chung tình hết lòng vì tình yêu.
=> Hoàng Phủ Ngọc Tường đã miêu tả dòng sông từ nhiều không gian, thời gian khác
nhau. Ở mỗi góc độ nhà văn đều thể hiện cảm nghĩ sâu sắc mới mẻ về non sông. Qua
đó, ta thấy được tình cảm yêu mến thiết tha, niềm tự hào và một thái độ trân trọng gìn
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
giữ đối với vẻ đẹp tự nhiên đậm màu sắc văn hóa của nhà văn với dòng sông quê hương.
2. Luận điểm 2: Sông Hương trong cái nhìn của lịch sử
- Sông Hương là một nhân chứng lịch sử của Huế, của đất nước: “soi bóng kinh thành
Phú Xuân của người anh hùng Nguyễn Huệ”, chứng kiến những mất mát đau thương
của các cuộc khởi nghĩa thế kỉ XIX,...
- Sông Hương như một công dân có ý thức trách nhiệm sâu sắc với đất nước: “biết
hiến đời mình để làm nên chiến công”,...
- Là một người con gái anh hùng: cùng gắn bó với Huế qua nhiều cuộc chiến đấu anh
hùng trong thời kì trung đại, đến cách mạng tháng Tám,...
=> Sông Hương trở thành dòng linh giang của tổ quốc, chứng nhân lịch sử cho bao sự
kiện thăng trầm của dân tộc, là dòng sông của thời gian ngân vang của sử thi viết giữa màu cỏ lá xanh biếc.
3. Luận điểm 3: Sông Hương nhìn ở góc độ văn hóa
- Sông Hương là “người mẹ phù sa của vùng văn hóa xứ sở”: toàn bộ âm nhạc cổ điển
Huế, những bản đàn theo suốt cuộc đời Kiều và bản Tứ đại cảnh đều được sinh thành
trên sông nước sông Hương.
- Là người tài nữ đánh đàn trong đêm khuya: không bao giờ lặp lại trong cảm hứng của các thi nhân.
- Là dòng sông thi ca, là cảm hứng bất tận cho các nhà văn nghệ sĩ:
• “Dòng sông trắng - lá cây xanh” trong cái nhìn của Tản Đà
• ”Kiếm dựng trời xanh” trong khí phách của Cao Bá Quát.
* Đặc sắc nghệ thuật
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông - Liên tưởng độc đáo
- Sử dụng từ ngữ đặc sắc, văn phong tao nhã
- Nghệ thuật xây dựng hình tượng sông Hương III. Kết bài
- Đánh giá khái quát lại vẻ đẹp dòng sông Hương
- Nêu cảm nhận của em: Qua tác phẩm ta cảm nhận được niềm tự hào tha thiết của tác
giả với vẻ đẹp thiên nhiên xứ Huế cũng như đất nước.
Dàn ý chi tiết số 4
1/ Giới thiệu chung:
- Hoàng Phủ Ngọc Tường là gương mặt tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại,
cũng là một trí thức giàu lòng yêu nước. Ông có phong cách độc đáo và đặc biệt sở
trường về thể bút kí, tuỳ bút. Nét đặc sắc trong sáng tác của ông là sự kết hợp nhuần
nhuyễn chất trí tuệ và chất trữ tình, giữa nghị luận sắc bén với suy tư đa chiều được
tổng hợp từ vốn kiến thức phong phú về triết học, văn hóa, lịch sử, địa lí...
- Ai đã đặt tên cho dòng sông? là tác phẩm tiêu biểu cho phong cách bút kí của Hoàng
Phủ Ngọc Tường. Đến với tác phẩm người đọc sẽ gặp ở đó dòng sông Hương với vẻ
đẹp đầy nữ tính và rất mực đa tình. 2/ Giải thích:
- "Vẻ đẹp nữ tính" : Có những vẻ đẹp, phẩm chất của giới nữ (như: xinh đẹp, dịu dàng, mềm mại, kín đáo...)
- "rất mực đa tình" : Rất giàu tình cảm.
-> Ý kiến đề cập đến những vẻ đẹp khác nhau của hình tượng sông Hương trong sự
miêu tả của Hoàng Phủ Ngọc Tường.
3/ Phân tích, chứng minh:
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
a/ Vẻ đẹp nữ tính:
- Khi là một cô gái Digan phóng khoáng và man dại với bản lĩnh gan dạ, tâm hồn tự
do và trong sáng. Khi là người mẹ phù sa của một vùng văn hoá xứ sở với một sắc đẹp dịu dàng và trí tuệ.
- Khi là một người con gái đẹp ngủ mơ màng. Khi là người tài nữ đánh đàn lúc đêm
khuya. Khi được ví như là Kiều, rất Kiều. Khi là người con gái Huế với sắc màu áo
cưới vẫn mặc sau tiết sương giáng.
=> Dù ở bất kỳ trạng thái tồn tại nào, sông Hương trong cảm nhận của Hoàng Phủ
Ngọc Tường vẫn đầy nữ tính, xinh đẹp, hiền hòa, dịu dàng, kín đáo nhưng không kém phần mãnh liệt...
b/ "Rất mực đa tình":
- Cuộc hành trình của sông Hương là cuộc hành trình tìm kiếm người tình mong đợi.
Trong cuộc hành trình ấy, sông Hương có lúc trầm mặc, có lúc dịu dàng, cũng có lúc
mãnh liệt mạnh mẽ…Song nó chỉ thực vui tươi khi đến ngoại ô thành phố, chỉ yên tâm
khi nhìn thấy chiếc cầu trắng của thành phố in ngần trên nền trời.
- Gặp được thành phố, người tình mong đợi, con sông trở nên duyên dáng ý nhị uốn
một cánh cung rất nhẹ sang cồn Hến, cái đường cong ấy như một tiếng vâng không nói ra của tình yêu.
- Sông Hương qua Huế bỗng ngập ngừng như muốn đi, muốn ở. như những vấn
vương của một nỗi lòng.
- Sông Hương đã rời khỏi kinh thành lại đột ngột đổi dòng, rẽ ngoặt sang hướng Đông
- Tây để gặp lại thành phố 1 lần cuối. Nó là nỗi vương vấn, chút lẳng lơ kín đáo của
tình yêu. Như nàng Kiều trong đêm tình tự, sông Hương chí tình trở lại tìm Kim Trọng của nó...
c/ Nghệ thuật miêu tả:
- Phối hợp kể và tả; biện pháp ẩn dụ, nhân hóa, so sánh; ngôn ngữ giàu chất trữ tình, chất triết luận.
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông 4/ Đánh giá:
- Miêu tả sông Hương, Hoàng Phủ Ngọc Tường bộc lộ một vốn hiểu biết phong phú,
một trí tưởng tượng bay bổng.
- Đằng sau những dòng văn tài hoa, đậm chất trữ tình là một tấm lòng tha thiết với quê hương, đất nước.
Phân tích vẻ đẹp sông Hương đạt 9+ - Mẫu 1
Hoàng Phủ Ngọc Tường là một trong những nhà văn chuyên về bút ký. Nét đặc sắc
trong sáng tác của ông là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất trí tuệ và tính trữ tình,
nghị luận sắc bén với tư duy đa chiều và vốn kiến thức sâu rộng. Là nhà văn với lối
hành văn hướng nội, súc tích, mê đắm mà tài hoa. Nằm trong dòng chảy cảm xúc
Hoàng phủ Ngọc Tường cũng để lại trong kho tàng văn học Việt Nam một sông
Hương biệt lập khác lạ trong bút kí Ai đã đặt tên cho dòng sông ? Với ngôn từ hoa lệ
giàu sức biểu đạt cùng với vốn hiểu biết sâu rộng, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã khắc
họa một dòng sông Hương có thể xem như tái hiện thành công nhất về vẻ đẹp của
sông Hương – một biểu tượng cho văn hóa và tâm hồn của người con xứ Huế.
Pautopxki nói “niềm vui của nhà văn chân chính là niềm vui của người dẫn đường đến
xứ sở đẹp”, vậy nên Hoàng Phủ Ngọc Tường đã đưa người đọc đến thăm sông Hương
mang lại cho mảnh đất cố đô Huế một chất thơ nhẹ nhàng, trầm lắng và hài hòa trong
nét đẹp của chiều sâu văn hiến.
Trước hết, vẻ đẹp và sức mạnh của sông Hương là “bản trường ca của rừng già” gắn
liền với đại ngàn Trường Sơn hùng vĩ. Con sông toát lên vẻ đẹp của sức sống mãnh
liệt, bản trường ca bất tận của thiên nhiên “rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt
qua những ghềnh thác, cuộn xoáy giữa cơn lốc vào những đáy vực bí ẩn” rồi lại trở
nên “dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên
rừng”. Câu văn dài như dư vang của bản trường ca. Với liên tưởng thú vị độc đáo và
phép nhân hóa táo bạo, nhà văn đã tạo ra “giữa lòng Trường Sơn, sông Hương đã sống
một nửa cuộc đời mình như một cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại”. Có lẽ rừng
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
già đã hun đúc nên bản lĩnh gan dạ, một tâm hồn tự do, dòng sông như người con gái
đầy cá tính hoang dại đầy tình tứ. Dòng sông không còn là vật vô tri vô giác mà trở
thành cô gái mạnh mẽ, quyến rũ tràn ngập mê say.
Sông Hương là người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở. Khi đi ra khỏi rừng
“sông Hương nhanh chóng mang một sắc đẹp dịu dàng và trí tuệ”. Từ một “cô gái”
sông Hương đã được nhân cách hóa thành “người mẹ” bởi sự đằm thắm phì nhiêu,
màu mỡ của đồng bằng châu thổ. Người mẹ đã bồi dưỡng đưa con cố đô thân yêu
bằng phù sa ngọt ngào và những nét văn hóa lâu đời. Hoàng Phủ Ngọc Tường đã khắc
họa sông Hương trở nên có lòng yêu thương, biết hi sinh và đặc biệt là mối quan hệ
mẫu tử thiêng liêng giữa dòng sông Hương và thành phố Huế. Vậy nhưng dường như
dù có sôi nổi nhiệt huyết đến đâu sông Hương cũng vẫn muốn giữ lại cho riêng mình
một điều gì đó bí ẩn, thu liễu lại tính khí để trở nên trang nghiêm cổ kính giấu trọn
trong rừng già “đóng kín lại ở rừng và ném chìa khóa trong những hang đá dưới chân
núi Kim Phụng”. Chỉ có người yêu vẻ đẹp của thiên nhiên đến da diết, ham muốn
được tận hưởng trọn vẹn cảnh sắc của thiên nhiên hay cũng có thể hiểu ông yêu cảnh
đẹp của Huế, yêu dòng sông của Huế và yêu lịch sử hình thành của Huế mới muốn tìm
tòi khám phá những điều mà sông Hương vẫn giấu kín. Đó là hành trình đòi hỏi tâm
huyết, tâm hồn tinh tế nhạy cảm và kiên nhẫn của người làm nghệ thuật.
Vượt ra khỏi Trường Sơn, sự lột xác của sông Hương khiến Hoàng Phủ Ngọc Tường
liên tưởng đến “người con gái đẹp nằm ngủ mơ màng giữa cánh đồng Châu Hóa đầy
hoa dại”. Với vốn hiểu biết sâu rộng về địa lý cùng năng lực quan sát tinh tế, nhà văn
đã gợi ra những dáng hình của sông “chuyển dòng một cách liên tục”, “uốn mình theo
những đường cong thật mềm” cái mượt mà ấy khiến người đọc liên tưởng đến người
con gái e ấp dịu dàng cũng không kém phần chủ động mãnh liệt. Nhà văn miêu tả
dòng sông như một sự rượt “một cuộc tìm kiếm có ý thức, hàng loạt các động từ mạnh
“liên tục”, “đột ngột” để miêu tả sự đổi dòng đầy bất ngờ thể hiện sự trăn trở của sông
Hương khi chưa tìm thấy “người tình mong đợi”.
Sông Hương khi chảy xuôi về đồng bằng vẫn dư vang của Trường Sơn, trôi qua “giữa
hai dãy đồi sừng sững như thành quách” để gợi lên sự hùng vĩ mạnh mẽ của thiên
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
nhiên thì sông Hương lại trở nên mĩ miều với sắc nước “sớm xanh, trưa vàng, chiều
tím”. Khác với con sông Đà của Nguyễn Tuân thay đổi sắc nước theo mùa thì sông
Hương hiện thân của xứ Huế với sắc tím đặc trưng.
Khi sông Hương lững lờ chảy ngang qua những lăng tẩm của ông hoàng bà chúa khi
xưa nó lại mang một vẻ trầm mặc, cổ thi tựa như bức tranh thủy mặc, dường như con
sông đang cố tỏ tấm lòng thành kính, là những hoài niệm về kinh thành Huế vẻ vang.
“Bốn bề núi phủ mây phong
Mảnh trăng thiên cổ bóng tùng Vạn Niên”
Đó là vẻ đẹp trầm mặc nhất của sông Hương như triết lý, như cổ thi – một vẻ đẹp đặc
trưng của miền đất cố đô. Tiếng chuông chùa Thiên Mụ đã đánh thức con sông ra khỏi
dòng hoài niệm, nó gọi về với sự hồn nhiên vui tươi “những bãi biển xanh biếc của
vùng ngoại ô KIm Long” tựa như đứa con thấy đường về nhà một cảm giác an tâm và
yên bình. Đến đây tài năng văn chương của ông lại có dịp thăng hoa khi chảy vào đến
thành phố Huế ta không còn bắt gặp những cảm xúc băn khoăn trăn trở “đổi dòng, vặn
mình” liên tục mà là “kéo một nét thẳng thực yên tâm theo hướng Tây Nam, Đông
Bắc”. Không còn cảm thấy lạc lõng bơ vơ sông Hương đã tìm thấy “người tình” được
ôm ấp trong lòng của một cố đô cổ kính. Nổi bật trên nền xanh của sông Hương là
“chiếc cầu trắng của thành phố in ngần trên nền trời, nhỏ nhắn như một chiếc vành
trăng non”. Nhà thơ Nguyễn BÍnh đã có câu thơ lục bát để nói về vẻ đẹp của cầu Tràng Tiền xứ Huế:
“Cầu cong như chiếc lược ngà
Sông dài mái tóc cung Nga buông hờ”
Khác với sự so sánh cây cầu với chiếc lược ngà của Nguyễn Bính, Hoàng Phủ Ngọc
Tường lại thấy cầu Tràng Tiền như một vành trăng khuyết – một hình ảnh tinh khôi
trong ngần cũng có thể hiểu đó là tuổi đẹp nhất của người con gái độ đương thì đang
làm dáng làm duyên “làm cho sông như mềm hẳn đi, một tiếng “vâng” của tình yêu”.
Đôi mắt sâu sắc của nhà văn đã nhìn ra mối quan hệ tương quan của dòng sông và
người con gái cố đô dịu dàng duyên dáng mà nết na ý nhị.
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
Cố đô Huế luôn được nhớ đến với thành phố của nỗi buồn trầm mặc bởi vậy khi tiến
hẳn vào Huế sông Hương lại được ví như “một điệu slow tình cảm dành riêng cho
Huế”. Bởi tác giả đã tinh tế nhận ra khi tiến đến gần Huế dòng chảy sông Hương bỗng
chậm rãi rất nhiều tựa như “mặt hồ yên tĩnh”. Câu văn êm đềm tựa như tiếng nhạc
chậm rãi, du dương làm con người chìm vào khoảng không gian bình yên trữ tình
hiếm hoi. Đặc biệt trình độ văn hóa uyên bác của Hoàng Phủ Ngọc Tường đã so sánh
sông Hương với những con sông lớn trên thế giới như sông Nê-va của Lê-nin-grat,
sông Xen của Paris… để làm nổi bật nên vẻ đẹp độc đáo của sông Hương vào ban
đêm “lập lòe trong đêm sương những ánh lửa thuyền chài”. Nhà văn say đắm trong
điệu lững lờ của sông Hương qua thành phố Huế, nhớ lại dòng sông Hương thân yêu
dịu hiền trong lòng xứ Huế mộng mơ.
Khi rời khỏi thành phố Huế, sông Hương vẫn quyến luyến, bịn rịn “ngập ngừng như
muốn đi muốn ở, chao nhẹ trên mặt nước như những vấn vương của một nỗi lòng”.
Thế nên sông Hương “đột ngột đổi dòng rẽ ngoặt sang hướng đông tây để gặp lại
thành phố lần cuối ở góc thị trấn Bao vinh xưa cô”. Nhà văn đã nhân hóa dòng sông
biến nhớ nhung tiếc nuối vương vấn.
Vẻ đẹp lịch sử của Huế là điều không thể phủ nhận và bàn cãi, suốt bao nhiêu năm
lịch sử để chứng kiến bao thăng trầm của thời nhà Nguyễn – triều đại phong kiến cuối
cùng của Việt Nam. Đại tướng Võ Nguyên Giáp từng nói: “Lịch sử Đảng đã ghi bằng
nét song tên thành phố Huế, thành phố tuy nhỏ nhưng đã cống hiến rất xứng đáng cho
Tổ quốc”. Dòng sông viễn châu đã chiến đấu oanh liệt để bảo vệ biên giới phía Nam
tổ quốc. Mọi sự kiện lịch sử trọng đại nào cũng diễn ra ở kinh thành Huế. Sông
Hương là “dòng sông của thời gian ngân vang, của sử thi dưới màu cỏ lá xanh biếc”.
Với những sự kiện lịch sử trọng đại, những biến cố thay đổi sông Hương cũng âm
thầm khắc ghi cất giấu như một nhà sử thi với vốn hiểu biết tường tận sâu rộng mà kín
tiếng. Dù đã trải qua những mấy ngàn năm lịch sử, chịu tác động trực tiếp bởi chiến
tranh nhưng tâm hồn dòng sông Hương chưa bao giờ già nua héo úa. Đâu đó vẫn là
hình ảnh cô gái Di-gan hoang dại cá tính, hay dáng vẻ yêu kiều của cô gái tuổi đôi
mươi đang tìm kiếm hạnh phúc. Mặt khác, sông Hương là cội nguồn của thi ca nghệ
thuật, có biết bao thi nhân rung động với dòng sông Hương như Nguyễn Du, Cao Bá
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
Quát, Tản Đà, Tố Hữu. Mỗi nhà văn đều đem đến cho người đọc một dòng sông
Hương mới mẻ khác lạ sông đều đẹp đến say đắm lòng người. Như Hàn Mặc Tử so
sánh sông Hương như dải sông trăng vô tận:
“Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay”
Nhà văn Nguyễn Tuân đã từng nhận xét rất hay về phong cách bút ký của Hoàng Phủ
Ngọc Tường: “Ký của Hoàng Phủ Ngọc Tường có rất nhiều ánh lửa”, bởi lẽ ông đã
đặt toàn bộ tình yêu xứ Huế mộng mơ để kiến cho độc giảm cảm thấy yêu thành phố
cổ xưa trầm lắng, yêu dòng sông Hương thơ mộng. Với ngòi bút tài hoa và vốn hiểu
biết sâu rộng, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã thể hiện rõ vẻ đẹp của sông Hương êm đềm
lững lờ ôm trọn Huế. Phải trân trọng đến nhường nào ông mới vất vả nghiên cứu tìm
tòi sông Hương từ thượng nguồn từ rừng già đến những điều mà dòng sông muốn giữ
cho riêng mình. Ai đã đặt tên cho dòng sông ? không chỉ tìm hiểu về vẻ đẹp của sông
Hương mà còn về địa lý, lịch sử, văn hóa, con người xứ Huế. Tổng hòa điều ấy đã tạo
nên một tuyệt bút xuất sắc trong sự nghiệp sáng tác và nghiên cứu văn hóa của Hoàng Phủ Ngọc Tường.
Cũng viết về dòng sông nhưng Nguyễn Tuân trong Người lái đò sông Đà (trích Tùy
bút sông Đà) lại có một góc nhìn rất khác, rất lạ. Ở Người lái đò sông Đà, Nguyễn
Tuân tập trung tô đậm nét hung bạo dữ dội của sông Đà, ví con sông như kẻ thù hiểm
độc và hung ác. Nét hung bạo ấy có thể thấy rõ qua diện mạo khác thường của dòng
sông với cảnh “đá bờ sông dựng đứng vách thành” mà “mặt sông chỉ đúng chính ngọ
mới có mặt trời”, vách đá chen lòng sông như một cái “yết hầu” hay “có chỗ con nai
con hổ có thể vọt từ bờ bên này sang bờ bên kia”. Không chỉ vách đá ven sông, hình
ảnh của sóng nước trên mặt ghềnh Hát Lóng “dài hàng cây số, nước xô đá, đá xô sóng,
sóng xô gió, cuồn cuộn luồng gió gùn ghè suốt năm”.
Nhưng đáng sợ hơn nữa lại chính là quãng Tà Mường Vát phía dưới Sơn La với
những cái hút nước sông Đà đầy dữ dội: “Trên sông bỗng có những cái hút nước,
giống như cái giếng bê tông thả xuống sông để chuẩn bị làm móng cầu. Nước ở đây
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
thở và kêu như cửa cống cái bị sặc”. Nhà văn đã đem đến một loạt hình ảnh, âm thanh
gan rợn, độc đáo qua biện pháp so sánh thường thấy trong tùy bút này. Âm thanh của
cái giếng nước ấy càng ghê rợn hơn khi nó phát ra tiếng ùng ục như bị nghẹt lại, bị
chặn đứng ở cuống họng mà sặc sụa, đau điếng. Và không chỉ như thế, trên quãng
sông lúc bấy giờ, nước gầm réo lên, tung bọt trắng xóa như bị rót dầu sôi vào lúc đang
nóng bừng bừng. Tất cả hình ảnh, âm thanh đó đã kết hợp lại làm thành một “ngoại
hình” thật đáng sợ cho cái hút nước sông Đà. Sức mạnh của những cái hút nước hiện
lên qua sự tái hiện một chiếc bè gỗ khi vô tình lọt vào: “trên mặt cái hút xoáy tít đáy,
cũng đang quay lừ lừ… nhiều bè gỗ rừng đi nghênh ngang vô lý là những cái giếng ấy
nó lôi tuột xuống… thuyền trồng cây chuối ngược rồi vụt biến đi”.
Và hình tượng một con sông Đà hung tợn, dữ dội đã được đặc tả đậm đặc nhất ở thác
đá sông Đà – mấy chục con thác đá tạo thành các thạch thủy trận vô cùng hiểm trở với
biết bao cửa tử. Ở đây, thác đá sông Đà được cảm nhận trực tiếp qua hình ảnh và gián
tiếp qua âm thanh. Khi ở xa, tiếng thác gào lên rùng rợn, đầy hoang dã. Khi đến gần,
những âm thanh đó không còn là các cấp độ chậm rãi, mà nó biến thành một trường
đoạn âm thanh liên hồi khủng khiếp, một tổ hợp âm thanh làm người ta bàng hoàng.
Khác với Nguyễn Tuân, Hoàng Phủ Ngọc Tường tự chọn cho mình lối chơi “độc
bạch”, thiên nhiều về tư duy hướng nội, lắng đọng suy tư để miêu tả hình tượng sông
Hương. Chính vì thế, sông Hương được tô đậm ở nét trữ tình, thơ mộng, gợi cảm và
nữ tính, luôn mang dáng vẻ của một người con gái xinh đẹp, mong manh có tình yêu
say đắm. “Ở thượng nguồn sông Hương như một cô cái Di-gan phóng khoáng và man
dại… rừng già đã hun đúc cho nó bản lĩnh gan dạ, một tâm hồn tự do và phóng
khoáng”. Tác giả đã miêu tả sông Hương ở thượng nguồn với sức sống mãnh liệt,
hoang dại nhưng cũng dịu dàng, say đắm. Dòng sông đã được thổi bằng ngọn gió tâm
hồn dào dạt, nhạy cảm, liên tưởng tự do, phong phú. Khi ra khỏi rừng, sông Hương
được thay đổi tính cách “sông như chế ngự được bản năng con gái để mang một vẻ
đẹp dịu dàng và trí tuệ, trở thành người mẹ phù sa cho một vùng văn hóa xứ sở”.
Sông Hương trở thành niềm tự hào của Huế vì vậy khi nhắc về nó thông thường người
ta hình dung đến gương mặt kinh thành đầy trữ tình như Hoàng Phủ Ngọc Tường để
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
tìm tận về nguồn cội để phát hiện bản chất của cô gái Di-gan, sự cá tính, mạnh mẽ,
bản lĩnh, gan dạ, và vững vàng. Đó là một phát hiện đầy lý thú về một dòng sông quen
thuộc. Miêu tả sông Hương, nhà văn không nhìn nhận nó trong tư thế độc lập mà đặt
trong mối quan hệ gắn bó chặt chẽ với kinh thành Huế. Dòng sông mang linh hồn và
cảm xúc như một tình nhân trên hành trình tìm kiếm tình yêu đích thực.
Đã có bao đêm sông Hương tình tự bên thành phố thân yêu của mình để rồi đến lúc
phải rời đi nó lại chẳng muốn chia xa mà bịn rịn, quyến luyến. Sông Hương gặp lại
thành phố Huế ở góc thị trấn Bao Vinh xưa cổ như để nói một lời thề chung thủy với
mảnh đất cố đô. Lời thề ấy vang vọng khắp lưu vực sông Hương thành giọng hò dân
gian, là tấm lòng của người dân Châu Hóa xưa mãi chung tình với quê hương, xứ sở.
Một cái nhìn nghệ sĩ tài hoa, đa tình mà có lẽ chỉ riêng Hoàng Phủ Ngọc Tường mới có được.
Cả hai nhà văn đều khắc họa hình tượng dòng sông với vẻ đẹp, dáng vẻ phong phú, đa
dạng ở nhiều khoảng thời gian, không gian, với điểm nhìn khác nhau, bên cạnh đó,
cũng không ít điểm chung được hai nhà văn khắc họa khi khám phá những dòng sông
này. Sông Đà và sông Hương đều mang nét đẹp của sự hùng vĩ và dữ dội.
Lấy cảm hứng từ vẻ đẹp lộng lẫy của thiên nhiên, hai con sông với hai góc nhìn khác
nhau nhưng để lại nhiều ấn tượng trong lòng người đọc. Chúng đều được nhìn nhận
như hai nhân vật trữ tình, có tâm tư và suy nghĩ riêng. Cũng như con người, cả hai
dòng sông đều được đánh giá dựa trên hai mặt đối lập trữ tình – hung bạo để người ta
có thể hình dung toàn diện về chúng. Một đặc điểm không thể không kể đến đó là ngòi
bút miêu tả tài hoa, uyên bác của hai tác giả khi miêu tả về dòng sông: chúng đều
được nhìn nhận dưới phương tiện văn hóa – thẩm mỹ. Sông Đà đại diện cho thiên
nhiên Tây Bắc hùng vĩ, dữ dội nhưng cũng rất trữ tình, còn sông Hương lại là hiện
thân cho nét đặc sắc của âm nhạc, thi ca, lịch sử và con người kinh thành Huế.
Có thể nói “Ai đã đặt tên cho dòng sông ?” đã mang đến những phát hiện mới lạ và
độc đáo của sông Hương cho độc giả cả nước. Sông Hương, một dòng sông mang dại
ở khúc thượng nguồn. Sông Hương, trở nên dịu dàng và say đắm, thủy chung khi gặp
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
được người tình của mình là xứ Huế đầy thơ mộng trữ tình. Sông Hương đi vào trang
viết của Hoàng Phủ Ngọc Tường không đơn thuần là một cảnh quan thiên nhiên vô tri
vô giác mà nó còn chứa đựng trong tâm hồn đầy rẫy cung bậc cảm xúc và tình yêu.
Phân tích sông Hương - Mẫu 2
Hoàng Phủ Ngọc Tường là một trong những nhà văn chuyên viết bút kí. Với vốn hiểu
biết phong phú về nhiều lĩnh vực, ông đã có nhiều tác phẩm sâu sắc và giàu giá trị.
Tiêu biểu trong số đó phải kể đến bút kí "Ai đã đặt tên cho dòng sông". Tác phẩm đã
làm nổi bật vẻ đẹp của sông Hương. Đây không chỉ đơn thuần là một dòng chảy địa lí
mà con sông đó còn có tính cách, có tâm hồn, mang vẻ đẹp riêng.
Với cái tôi mê đắm, tài hoa, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã mang đến cho người đọc
những cảm nhận khác nhau về con sông của đất nước. Bằng việc sử dụng liên tưởng
so sánh độc đáo, tác giả ví sông Hương như "Cô gái Di - gan phóng khoáng và man
dại". Sông Hương hiện lên là người con gái của rừng và chính rừng Trường Sơn đã
hun đúc lên ở dòng sông một bản lĩnh gan dạ. Không chỉ vậy, sông Hương còn như
"người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở". Ở đây, tác giả đã tôn vinh vẻ đẹp mẫu
tính của sông Hương, ngợi ca sông Hương như một "đấng sáng tạo". Từ ngàn năm nay
sông Hương đã lặng thầm bồi đắp phù sa để góp phần hình thành một vùng văn hóa
thẩm mĩ dọc hai bên bờ sông. Nó là cội nguồn của không gian văn hóa Huế. Nhưng
sông Hương không bao giờ muốn bộc lộ mình như một người mẹ bao dung, hiền từ và
thầm lặng. Đó chính là những nét bí ẩn của dòng sông để dẫn dụ tâm hồn nghệ sĩ "khám phá, kiếm tìm".
Ngoài ra, tác giả còn giúp người đọc cảm nhận được nét đẹp của sông Hương ở ngoại
vi thành phố Huế. Khi về đến đồng bằng sông Hương như một người gái đẹp nằm ngủ
mơ màng giữa cánh đồng châu hóa đầy hoa dại. Phép so sánh liên tưởng tài hoa được
nảy ra trong một khoảnh khắc bừng sáng của trí tuệ và cảm xúc. Phép liên tưởng ấy đã
ngợi ca vẻ đẹp như cổ tích, như huyền thoại của sông Hương. Người con gái đẹp sông
Hương được thánh thức bằng tình yêu, bừng tỉnh sau một giấc ngủ dài, mang một diện
mạo hoàn toàn mới đầy lãng mạn và đam mê. Dòng sông bắt đầu chủ động dấn thân
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
vào một hành trình "tìm kiếm có ý thức" để đi tới nơi gặp gỡ với những người tình
mong đợi. Trên hành trình ấy, dòng sông phô diễn toàn bộ vẻ kiều diễm và quyến rũ
của mình với những đường cong tuyệt mĩ. Sông Hương vượt qua một lòng vực sâu để
sắc nước trở nên xanh thẳm, trải qua giữa những dãy đồi sừng sững, với những điểm
cao đột ngột để dòng sông mềm như tấm lụa, nước sông phản chiếu "sớm xanh, trưa
vàng, chiều tím". Sông Hương đi qua những rừng thông u tịch nơi phòng kín giấc ngủ
ngàn năm của vua chúa nhà Nguyễn và niềm kiêu hãnh âm u của những lăng tẩm đồ
sộ. Vậy qua đây, độc giả có thể thấy được sông Hương hiện lên như một người con
gái ý nhị, biết tự thay đổi để tránh làm kinh động đến giấc ngủ của người xưa. Sông
Hương đi qua những xóm làng trung du bát ngát tiếng gà. Mặt nước dòng sông như
sinh động hẳn lên khi nghe tiếng gọi ngân nga của Huế qua tiếng chuông chùa Thiên
Mụ. Trong hành trình tìm đến với tình yêu của mình, sông Hương không ngừng phô
diễn vẻ đẹp của mình khi thì đẹp một cách lung linh, huyền ảo, đầy mộng mơ, lúc thì
mang vẻ đẹp vừa bình dị vừa thiêng liêng. Đó chính là vẻ đẹp đơn thuần của tình yêu.
Còn trong lòng thành phố Huế, sông Hương giống như một người đi xa đã tìm đúng
đường về, "tâm trạng vui tươi hẳn lên giữa những biền bãi xanh biếc của vùng ngoại ô
Kim Long". Không chỉ vậy, nó còn "kéo một nét thẳng thực yên tâm để nơi cuối
đường nhìn thấy tín hiệu của Huế là cây cầu trắng của thành phố in ngần trên nền trời,
nhỏ nhắn như những vành trăng non". Để đáp lại tình cảm của Huế, sông Hương đã
hiến dâng toàn bộ tinh hoa của mình. Một vẻ đẹp chẳng nơi nào có được. Trong lòng
thành phố Huế, lưu tốc của sông Hương giảm đột ngột. Nó trôi đi chậm, thực chậm,
cơ hồ chỉ còn là một mặt hồ yên tĩnh. Với cái nhìn sắc sảo và vốn hiểu biết sâu rộng
của một nhà khoa học, tác giả đã lí giải những chi lưu nhỏ cộng với hai hòn đảo nhỏ
trên sông làm vận tốc của dòng sông giảm hẳn đi. Còn với cái nhìn mê đắm, tài hoa
của một tâm hồn nghệ sĩ lãng mạn, ông lí giải sở dĩ sông Hương trôi đi thật chậm vì
dòng sông còn vấn vương với Huế, ngập ngừng không nỡ rời xa. Nhưng cuộc gặp gỡ
nào rồi cũng phải chia xa. Sông Hương lưu luyến ra đi giữa màu xanh biếc của tre trúc
và những vườn cau vùng ngoại ô Vĩ Dạ. Nhưng như sực nhớ một điều gì đó chưa kịp
nói sông Hương đột ngột đổi dòng, quay trở lại gặp Huế lần cuối ở thị trấn Bao Vinh xưa cổ.
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
Sông Hương trong lịch sử là dòng sông hùng tráng với những chiến công hiển hách.
Nhưng cũng là dòng sông đau thương với nhiều mất mát, hi sinh. Dòng sông mang số
phận chung của con người Việt Nam qua các thời kì lịch sử. Còn giữa đời thường,
sông Hương là dòng sông của thời gian ngân vang, là sử thi viết giữa màu cỏ lá xanh
biếc. Dòng sông đó không chỉ mang vẻ đẹp của con người Huế mà còn mang vẻ đẹp
của con người Việt Nam. Giữa đời thường nó như một cô gái Huế dịu dàng, kín đáo.
Có một dòng thi ca về sông Hương và dòng sông không bao giờ tự lặp lại mình trong
cảm hứng sáng tác của các nghệ sĩ. Sông Hương từng là "dòng sông trắng - lá cây
xanh" trong cái nhìn tinh tế của Tản Đà. Từ tha thướt, mơ màng nó chợt hiện lên hùng
tráng "như kiếm dựng trời xanh" trong khí phách của Cao Bá Quát. Có một sự đồng
điệu trong cách nhìn của Hoàng Phủ Ngọc Tường và Tố Hữu về dòng chảy này. Tác
giả "từ ấy" nhìn thấy một nàng Kiều trên sông Hương còn Hoàng Phủ Ngọc Tường
nhìn sông Hương đích thực là nàng Kiều rất mực chung tình.
Hoàng Phủ Ngọc Tường nhìn sông Hương ở cái nhìn đa chiều và với đôi mắt lãng
mạn, tài hoa nghệ sĩ. Từ đó, mang đến cho độc giả những cảm nhận sâu sắc về vẻ đẹp
của dòng sông đất nước. Với việc sử dụng ngôn ngữ tinh tế, mĩ lệ, giàu chất thơ nên
có những ý văn đẹp như những ý thơ, người đọc còn cảm nhận được tài năng của tác giả ở thể bút kí.
Phân tích vẻ đẹp sông Hương học sinh giỏi - Mẫu 3
Hoàng Phủ Ngọc Tường là một trong những nhà văn chuyên về thể loại bút kí. Nét
đặc sắc trong những sáng tác của ông chính là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất trí
tuệ và chất trữ tình. Các tác phẩm của ông còn là sự giao hòa nhuần nhuyễn giữa nghị
luận sắc bén với suy tư đa chiều được tổng hợp từ vốn kiến thức phong phú về triết
học, lịch sử, văn hóa, địa lý,… Tất cả được thể hiện qua lối hành văn hướng nội, súc
tích, mê đắm và tài hoa của nhà văn. Chính lối văn phong ấy, ông đã thổi hồn vào Ai
đã đặt tên cho dòng sông?, làm cho tác phẩm trở thành bài bút kí xuất sắc. Trong tác
phẩm này, tác giả đã chép họa nên một dòng sông Hương – một dòng sông đã đi vào
thơ ca nghệ thuật như một niềm cảm hứng bất tận đối với văn nhân, nghệ sĩ – với một
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
dáng vẻ vô cùng dịu dàng, quyến rũ khiến ai cũng phải mê đắm và vẻ đẹp của sông
Hương không chỉ được lột tả qua dáng vẻ bên ngoài mà còn là độ sâu lắng của nét đẹp bên trong tâm hồn.
Khi phân tích vẻ đẹp sông Hương, ta thấy trong đoạn trích của bài bút kí Ai đã đặt tên
cho dòng sông, dưới sự am hiểu sâu sắc về địa lý, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã đem
đến cho người đọc thấy được vẻ đẹp của cảnh sắc thiên nhiên đa dạng, phong phú
cùng sức quyến rũ của dòng sông Hương. Cái đẹp của dòng sông được nhìn nhận trên
vẻ đẹp cảnh quan địa lý của xứ Huế và ngược lại vẻ xinh đẹp của thiên nhiên hai bên
bờ sông cũng được dòng sông nâng đỡ làm nổi bật.
Sông Hương chảy qua ba đoạn lớn: chảy giữa lòng Trường Sơn, vào ngoại vi thành
phố và chảy đến giữa lòng thành phố để lúc này đây dòng Hương Giang đã in bóng cái
vẻ đẹp tuyệt mỹ của kinh thành Phú Xuân rồi lưu luyến khi chảy ra ngoài thành về hạ nguồn.
Phân tích vẻ đẹp sông Hương sẽ thấy không gian của núi rừng Trường Sơn đã góp
phần làm cho hình ảnh sông Hương trở nên xinh đẹp. Để làm rõ điều này, tác giả đã
đưa vào bài bút kí ba hình ảnh so sánh đặc biệt ấn tượng. Trước hết, sông Hương “đã
là một bản trường ca của rừng già” – một hình ảnh so sánh hết sức độc lạ cho thấy cá
tính của tác giả trong việc liên tưởng phong phú.
Phân tích vẻ đẹp sông Hương để thấy dòng sông này mang cái chất hào hùng, nằm
giữa lòng Trường Sơn với bộ mặt hùng vĩ vừa hùng tráng cũng rất đỗi trữ tình. Trong
cái nhịp chảy của sông Hương “rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua từng
ghềnh thác, cuộn xoáy như cơn lốc vào những đáy vực bí ẩn”, tác giả đã sử dụng
những động từ mạnh để nhấn mạnh sự hùng tráng của dòng sông.
Nhưng bên cạnh đó, dòng Hương Giang cũng chẳng kém phần trữ tình thơ mộng khi
thả mình qua “những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng”. Ngay lúc này
đây, sông Hương “trở nên dịu dàng và say đắm”, mang thêm cho mình một diện mạo
khác hẳn giữa rừng núi Trường Sơn đại ngàn, hùng vĩ.
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
Cả dòng sông tồn tại như một sinh thể mang những nét tính cách đối lập nhau nhưng
cũng rất hài hòa tạo nên vẻ đẹp phong phú đa dạng, mang lại một sức sống mãnh liệt
cho dòng Hương Giang ở thượng nguồn. Chưa dừng lại ở đó, cảm thấy vẫn chưa lột tả
được hết vẻ đẹp, tính cách của dòng sông Hương, tác giả đã sử dụng thêm một hình
ảnh so sánh đầy sáng tạo “sông Hương đã sống một nửa cuộc đời của mình như một
cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại”. Với hình ảnh so sánh này làm cho độc giả
liên tưởng đến những cô gái du mục với những vũ khúc tình tứ cháy bỏng làm say đắm lòng người.
Phân tích vẻ đẹp sông Hương sẽ thấy dưới ngòi bút so sánh của nhà văn, dòng sông
trở nên có cá tính và tâm hồn tự do, trong sáng. Chính vẻ đẹp của cấu trúc rừng núi
thượng nguồn đã chế ngự sức mạnh bản năng của cô gái phóng khoáng ấy, để khi ra
khỏi rừng, sông Hương dưới ngòi bút của tác giả trở thành “người mẹ phù sa của một
vùng văn hóa xứ sở”, mang một vẻ đẹp dịu dàng đầy trí tuệ, nuôi dưỡng những đứa
con xứ Huế, bồi đắp nên nền văn hóa hai bên bờ sông cố đô bằng những dòng phù sa ngọt ngào.
Bằng những hình ảnh so sánh độc đáo, nhà văn đã biến sông Hương – một cảnh quan
của thiên nhiên vốn vô tri vô giác nay đã trở thành một sinh thể có cảm xúc, có cá tính,
biết hy sinh như một người thực thụ, để lại cho độc giả những ấn tượng vô cùng sâu
sắc. Việc Hoàng Phủ Ngọc Tường tìm đến tận vùng thượng nguồn của dòng sông nơi
núi rừng Trường Sơn cho thấy được sự kỳ công, lòng khám phá không ngừng, đồng
thời thể hiện sự tinh tế trong cảm nhận của nhà văn, quá trình lao động nghệ thuật
công phu và khó nhọc của tác giả.
Hết phần chảy giữa Trường Sơn hùng vĩ, sông Hương bắt đầu một giai đoạn mới trong
cuộc đời của mình ở vùng ngoại vi kinh thành Huế, đi qua “cánh đồng Châu Hóa đầy
hoa dại”, hết sức lãng mạn, hết sức thi vị, mang vẻ đẹp của “người gái đẹp”, trong
cảm nhận của nhà văn cô gái ấy đang nằm ngủ mơ màng, đợi người tình mong đợi đến và đánh thức.
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
Hành trình về xuôi, hành trình chảy ra cửa biển Thuận An của sông Hương giờ đây
giống như một cuộc tìm kiếm và đuổi bắt, hào hoa và đầy đam mê. Đây là hành trình
của những người yêu nhau, tìm về với nhau, là hành trình của nàng công chúa đi tìm
hoàng tử trong mơ của mình.
Dòng sông mang trong mình đầy đủ những sức sống mới, những vóc dáng mới,
chuyển dòng một cách liên tục “vòng giữa những khúc quanh đột ngột, uốn mình theo
những đường cong thật mềm”. Khi phân tích vẻ đẹp sông Hương, ta thấy tác giả ngằm
nhìn dòng sông mà liên tưởng đến “người gái đẹp” đang phô ra những đường cong
quyến rũ đầy hấp dẫn của mình. Đây là dòng liên tưởng đầy sáng tạo và mạnh mẽ của nhà văn.
Sông Hương khi đi qua vùng Châu Hóa không chỉ mang vẻ đẹp mềm mại quyến rũ
của người con gái mà còn mang nhiều vẻ đẹp rất đa dạng và phong phú khác. Rồi
dòng sông đi qua những ngọn đồi, mặt nước phản quang thành những màu rực rỡ
“sớm xanh, trưa vàng, chiều tím” thật kì thú, làm cho dòng Hương Giang như bức tranh nhiệm màu.
Khi đi qua những lăng tẩm, sông Hương lại trở nên trầm mặc, tạo cho độc giả có cảm
giác như dòng sông đang chiêm nghiệm, thành kính suy nghĩ về lịch sử của những ông
hoàng bà chúa xưa kia đã từng huy hoàng như thế nào.
Và rồi, sông Hương bỗng bừng sáng hơn khi nghe thấy âm thanh thành phố. Nhà văn
thật tài tình khi sáng tác ra những hình ảnh độc đáo “chiếc cầu trắng của thành phố in
ngần trên nền trời, nhỏ nhắn như vầng trăng non”, rồi thì “dòng sông mềm hẳn đi như
tiếng “vâng” không nói ra của tình yêu” như tiếng lòng thẹn thùng, bẽn lẽn của cô gái
Huế trong tình yêu đầu đời.
Phân tích vẻ đẹp sông Hương sẽ nhận thấy tác giả so sánh sông Hương như một “mặt
hồ yên tĩnh”, “điệu nhảy lặng lờ của nó ngang qua thành phố” – những câu văn mang
theo âm nhạc chậm chạp hòa vào lòng người đọc, du dương, mềm mại, một sự liên
tưởng hết sức thú vị “sông Nê-va cuốn trôi những đám băng lô xô”, “mỗi phiến băng
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
chở một con hải âu nghịch ngợm đứng co lên một chân, thích thú với những chiếc
thuyền xinh đẹp của chúng”.
Tác giả như muốn hóa mình thành con chim hải âu trôi nhanh ra biển trên chiếc
thuyền thủy tinh ấy, rồi cuối cùng chẳng kịp nói lời tạm biệt với lũ bạn trên bờ tàu vì
trôi nhanh quá. Thế, tác giả mới thấm thía nhớ thương về sông Hương và “chợt thấy
quý cái điệu nhảy chảy lặng lờ của nó khi đi qua thành phố”.
Với lối viết sinh động sáng tạo, nhà văn đã khoác lên mình Hương Giang diện mạo
của một “nàng thơ xứ Huế” vừa cá tính, vừa e ấp, đắm mình trong tình yêu cùng
chàng trai Huế đầy mộng mơ.
Phân tích vẻ đẹp sông Hương để thấy dòng sông này càng đẹp hơn khi được soi chiếu
và trở thành một phần của lịch sử nước nhà. Hơn thế nữa, sông Hương còn là nhân
chứng cho lịch sử biết bao thăng trầm hưng thịnh của cố đô Huế “vẻ vang soi bóng
kinh thành Phú Xuân”, những dấu ấn, những sự kiện không bao giờ có thể lãng quên
của dân tộc Việt Nam đều được sông Hương chứng kiến và ghi lòng tạc dạ.
Dòng sông trải qua biết bao đau thương của chiến tranh nhưng khi hòa bình lập lại
dòng sông cũng nhanh chóng thay đổi trở về vẻ dịu dàng vốn có. Sông Hương chính là
biểu tượng đẹp đẽ nhất xây dựng cho Huế một hình ảnh đẹp thơ mộng. Một vẻ đẹp
lặng lờ, ẩn sâu trong đó từ lâu nhưng nó chưa bao giờ già cỗi, nó vẫn mang trong mình
nhiệt huyết yêu đương của cô gái đang độ xuân thì.
Rời khỏi kinh thành, sông Hương lưu luyến không muốn rời xa “đột ngột đổi dòng, rồi
rẽ ngoặt sang hướng đông tây để gặp lại thành phố lần cuối ở góc thị trấn Bao Vinh
xưa cổ.” Bên cạnh đó, “là nỗi vấn vương, là cả một chút lẳng lơ kín đáo của tình yêu,
và giống như nàng Kiều trong đêm tình tự…”
Bằng nghệ thuật nhân hóa sinh động, nhà văn đã cho độc giả thấy được tình cảm của
sông Hương đối với Huế, như người tình dịu dàng, chung thủy của xứ Huế đầy thơ
mộng, trữ tình. Từ đây, khi phân tích vẻ đẹp sông Hương, độc giả thấy được sự quan
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
tế tinh tế cùng với vốn từ ngữ phong phú cùng với sự tài hoa uyên bác trên mỗi trang
viết của tác giả trong việc khắc họa vẻ đẹp của sông Hương vô cùng độc đáo.
Bằng óc sáng tạo, liên tưởng tài tình, sự quan sát tỉ mỉ, sự am hiểu tinh tường về các
kiến thức xã hội, văn hóa của xứ Huế, pha vào đó là sự thành thạo, điêu luyện trong
việc sử dụng những thủ pháp nghệ thuật đặc sắc như so sánh, nhân hóa, tác giả đã cho
độc giả thấy được vẻ đẹp của sông Hương mang những bộ mặt khác nhau ở mỗi vùng đất mà nó chảy qua.
Với những xúc cảm sâu lắng được tổng hợp từ một vốn hiểu biết về mọi mặt cùng với
văn chương tao nhã, hướng nội và tài hoa, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã cho ra đời một
tác phẩm bút kí đặc sắc, một bức tranh Huế và sông Hương tuyệt đẹp – vẻ đẹp gần gũi,
thiêng liêng nhưng rất dịu êm.
Có thể nói “Ai đã đặt tên cho dòng sông” đã mang đến những phát hiện mới lạ và độc
đáo của sông Hương cho độc giả cả nước. Sông Hương, một dòng sông mang dại ở
khúc thượng nguồn. Sông Hương, trở nên dịu dàng và say đắm, thủy chung khi gặp
được người tình của mình là xứ Huế đầy thơ mộng trữ tình. Sông Hương đi vào trang
viết của Hoàng Phủ Ngọc Tường không đơn thuần là một cảnh quan thiên nhiên vô tri
vô giác mà nó còn chứa đựng trong tâm hồn đầy rẫy cung bậc cảm xúc và tình yêu.
Phân tích sông Hương ngắn gọn - Mẫu 4
Từ xưa đến nay, thiên nhiên luôn là một nguồn cảm hứng vô tận với các nhà thơ, nhà
văn tìm đề tài sáng tác. Nếu như những thi nhân, văn nhân trung đại hướng tâm hồn
mình với mây, hoa, tuyết, nguyệt, cầm, kỳ, thi, tửu – những thú vui tao nhã ở đời thì
những tác giả hiện đại lại hướng ngòi bút của mình về những cảnh sắc thiên nhiên của
đất nước. Và sông nước chính là một trong những cảnh thiên nhiên tươi đẹp ấy. Dòng
sông với dòng nước chảy, với lịch sử hình thành cũng như những đặc điểm độc đáo về
địa lý đã khơi gợi trong lòng các nhà văn những cảm xúc dạt dào nhất khiến họ phải
cầm bút và sáng tạo nghệ thuật. Ai đã đặt tên cho dòng sông? của Hoàng Phủ Ngọc
Tường là một tác phẩm như thế. Tác phẩm ra đời từ chính sự thôi thúc trước cái đẹp của nhà văn.
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
Tác phẩm được viết năm 1981 bằng tình yêu, sự gắn bó hơn nửa cuộc đời với mảnh
đất, cảnh vật, con người xứ Huế. Tác phẩm được in trong tập bút ký cùng tên năm 1986.
Đoạn trích được mở đầu bằng một nhận xét mang đậm tính chủ quan về dòng sông
Hương: “Trong những dòng sông đẹp ở các nước mà tôi thường nghe nói đến, hình
như chỉ có sông Hương là thuộc về một thành phố duy nhất”. Nhà văn không dừng lại
ở việc ngắm nhìn khuôn mặt kinh thành với vẻ đẹp sang trọng, cổ kính của sông
Hương trong thành phố Huế, ông khao khát ngược dòng không gian, tìm về cội nguồn
của dòng sông nơi đại ngàn để khám phá những vẻ đẹp bí ẩn, những sức mạnh tiềm
tàng được đóng kín trong phần tâm hồn sâu thẳm của dòng sông trước khi nó về với
Huế. Hình ảnh so sánh “bản trường ca của rừng già” khiến sông Hương hiện ra với
chiều dài, chiều rộng bao la và dòng chảy mãnh liệt trong sự ngưỡng mộ và trân trọng
của nhà văn. Phép điệp cấu trúc cùng những động từ giàu sắc thái biểu cảm như tái
hiện âm hưởng hùng tráng, mạnh mẽ của con sông giữa những cánh rừng đại ngàn.
Những hình ảnh đối lập làm bật lên những vẻ đẹp đa dạng, độc đáo của sông Hương khúc thượng nguồn.
Những cô gái bô-hê-miêng xinh đẹp và bí ẩn với tính cách mạnh mẽ, phóng túng, ưa
tự do, ca hát, nhảy múa đã được gán cho dòng chảy hoang dã khiến cho sông Hương
khúc thượng nguồn càng trở nên quyến rũ, đắm say. Sự dịu dàng như một cái bến bình
yên sau những thác ghềnh, sóng gió Nhà văn lý giải sự tương phản của sông Hương ở
hai khúc thượng lưu và hạ lưu không phải bằng những kiến thức địa lý đơn thuần mà
còn bằng cái nhìn suy tư, thấm đẫm tình yêu. Với cách nhìn ấy, sông Hương trong
thành Huế vẫn sẽ mang vẻ đẹp bình lặng nhưng không tẻ nhạt, đơn điệu mà thâm
trầm, sâu sắc. Đó là vẻ đẹp kín đáo của con người tuyệt đối không muốn bộc lộ cái
quá khứ của nửa cuộc đời đầu oanh liệt đã vĩnh viễn ở lại với những cánh rừng đại
ngàn. “… hình như không muốn bộc lộ, đã đóng kín lại ở cửa rừng và ném chìa khóa
trong những hang đá dưới chân núi Kim Phụng”.
Tiếp đến là những hình ảnh ngoại vi thành phố Huế. Tác giả sử dụng một loạt động từ
mang sắc thái nhân hóa, sông Hương như bừng thức sức sống trẻ trung và niềm khát
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
khao thanh xuân. Những cô gái đẹp nằm ngủ trong mơ màng. Hành trình đầy gian
truân để gặp “người tình mong. Đoạn văn miêu tả đã cho thấy vẻ đẹp của sông Hương
chính là sự bắt bóng kì diệu vẻ đẹp của quần thể thiên nhiên thơ mộng xứ Huế. Thiên
nhiên Huế như nguồn phù sa tuyệt vời bồi đắp vẻ đẹp nên thơ cho dòng sông Hương –
người con gái dịu dàng của mình Bức tranh sông Hương còn được vẽ bởi một bàn tay
nghệ sĩ tài hoa trong nghệ thuật phối màu. Sông Hương thực sự là một bức tranh với
những nét vẽ huyền ảo, những sắc màu thơ mộng
Sông Hương hiện ra như một bức tranh lụa huyền ảo với những đường nét mềm mại,
hài hòa, tinh tế. Qua cách cảm nhận của âm nhạc, sông Hương đẹp như một điệu slow
chậm rãi, trữ tình, sâu lắng
Chất nhạc của dòng sông cũng được thể hiện qua những âm thanh của chính dòng
sông và cảnh. Chất nhạc trước hết thể hiện ở chính âm hưởng, nhịp điệu, tiết tấu của
văn bản ngôn từ. Chất nhạc còn hiện ra qua cách nhà văn miêu tả nhịp điệu dòng chảy
của sông Hương. Đó là âm thanh gợi cõi vô thường, huyền hoặc của tiếng chuông
chùa Thiên Mụ ngân nga tận bờ bên kia Âm thanh nồng ấm thân yêu của những xóm
làng trung du bát ngát tiếng gà Âm thanh không lời của một tình yêu e ấp Âm thanh
của chính dòng sông được ví như người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya với tiếng nước
rơi bán âm của những mái chèo khuya Âm thanh được gợi ra trong những liên tưởng
đến nền âm nhạc cổ điển Huế – một giá trị văn hóa đặc sắc của cố đô được sinh thành
và tồn tại trên chính dòng sông. Sông Hương thực sự như một bản nhạc êm đềm giữa lòng thành phố Huế.
Tóm lại, bằng những so sánh, nhân hóa đặc sắc, những liên tưởng mang đậm chất trữ
tình khiến sông Hương hiện ra thủy chung và tình tứ giữa thành phố quê hương; vừa
dịu dàng, mềm mại như bức tranh lụa huyền ảo, vừa tha thiết, đắm say như một bản nhạc êm đềm.
Phân tích sông Hương - Mẫu 5
“Hương Giang ơi, dòng sông êm
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
Quả tim ta vẫn ngày đêm tự tình” (Tố Hữu)
Chẳng biết tự bao giờ sông Hương núi ngự đã trở thành nguồn cảm hứng dạt dào của
nhiều văn nhân, nghệ sĩ. Nằm trong dòng cảm xúc ấy, nhà văn chuyên về bút kí
Hoàng Phủ Ngọc Tường đã dành một bài bút kí tài hoa, sang trọng “Ai đã đặt tên cho
dòng sông?” để khắc họa vẻ đẹp thơ mộng, trữ tình của Hương giang. Bằng ngôn từ
mĩ lệ, giàu sức biểu đạt, cùng trí tưởng tượng phong phú và sự hiểu biết uyên bác về
địa lí, lịch sử, văn hóa, văn học… Nhà văn đã tái hiện thành công vẻ đẹp của sông
Hương như một biểu tượng cho văn hóa và tâm hồn con người xứ Huế.
Nếu nhắc tới thủ đô Paris hoa lệ, người ta không thể không nhắc tới dòng sông Xen
nổi tiếng đã đi vào biết bao trang văn, trang thơ đặc sắc của nhân loại, là để tài của
những tác phẩm điện ảnh kinh điển thế giới thì nhắc đến cố đô Huế, người ta cũng
không thể quên dòng Hương giang chảy lững lờ giữa lòng thành phố. Nói về dòng
sông này, câu mở đầu đoạn trích bài bút kí Hoàng Phủ Ngọc Tường đã viết: “Trong
những dòng sông đẹp ở các nước mà tôi thường nghe nói đến, hình như chỉ sông
hương là thuộc về một thành phố duy nhất”. – một nhận xét mang đậm tính chủ quan
của nhà văn không chỉ thể hiện niềm tự hào, kiêu hãnh của tác giả khi đặt con sông
Hương ngang hàng với vẻ đẹp những dòng sông nổi tiếng trên thế giới.
Ngược dòng Hương giang, cùng tác giả trở về thượng nguồn của nó, ta ngạc nhiên thú
vị trước những nét tính cách phong phú đến khó hiểu của dòng sông. Sông Hương ở
thượng nguồn được nhà văn miêu tả với một sức sống mãnh liệt, hoang dại nhưng có
lúc lại dịu dàng say đắm. Cảnh sông ở đây được tác giả khắc họa đầy ấn tượng “nó đã
là một bản trường ca của rừng già, rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua
những ghềnh thác, cuộn xoáy như những cơn lốc vào những đáy vực bí ẩn”. Hình ảnh
so sánh với bản trường ca kết hợp với tính từ đặc tả “rầm rộ”. “mãnh liệt” cùng với
động từ mạnh “cuộn xoáy”, nhà văn đã thể hiện thật rõ sức mạnh hoang dại của dòng
sông – một vẻ đẹp vốn có của thiên nhiên, của đại ngàn trường sơn hùng vĩ. Chi tiết
này đã gây ấn tượng manh với bạn đọc bởi nhà văn đã cho bạn đọc được khám phá
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
tính cách mới mẻ của sông Hương mà nếu chỉ ngắm khuôn mặt kinh thành của nó sẽ
không nhận ra được: đó là sức mạnh hùng vĩ, man dại của đời sống.
Bên cạnh vẻ đẹp mãnh liệt đó Hương giang vẫn giữ được nét dịu dàng, duyên dáng
của dòng sông ở xứ mơ màng “dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu
đỏ của hoa đỗ quyên rừng”. Hoàng Phủ Ngọc Tường có đôi bàn tay của người họa sĩ
tài hòa khi ông phối hai màu xanh – đỏ trong bức tranh của sông Hương. Vậy là trong
cái lạnh lẽo, âm u đã xuất hiện ngọn lửa ấm nóng của hoa đỗ quyên rừng khiến con
sông rực rỡ, lung linh, tỏa sáng.
Đến giữa lòng trường Sơn sông Hương đã sống một nửa cuộc đời của mình như một
cô gái di gan phóng khoáng và man dại…trong sáng…gan dạ”. Sông Hương được
nhân hóa như một cô gái di gan – cô gái của một bộ tộc người ưa sống tự do, phóng
khoáng, mạnh mẽ, khiến dòng sông không còn là sinh vật vô tri, vô giác mà trở thành
một sinh thể đầy cá tính, mạnh mẽ, quyến rũ, mê say.
Khi ra khỏi rừng “sông Hương nhanh chóng mang một màu sắc đẹp dịu dàng và trí
tuệ, trở thành người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở”. Từ “cô gái”, sông
Hương được nâng lên thành người mẹ gợi ra sự đằm thắm phì nhiêu, màu mỡ của
đồng bằng châu thổ. Tác giả tỏ ra là người am hiểu dòng sông Hương khi ông nhắc
nhở “nếu chỉ mải mê ngắm nhìn khuôn mặt kinh thành của nó tôi nghĩ rằng người ta
sẽ không hiểu một cách đầy đủ bản chất của sông Hương…núi Kim Phụng”. Từ lời
nhắc nhở của nhà văn ta nhận thấy: vậy là có một dòng sông ở phía bên kia cửa rừng
và một dòng sông ở kinh thành. Sông Hương trở nên sâu sắc, kín đáo và giàu tâm trạng biết bao.
Trong hành trình xuôi về đồng bằng, nhà văn đã nhận ra sự thay đổi về tính cách của
sông Hương. Bởi lẽ, trước khi trở thành người tình chung thủy của cố đô, sông Hương
đã trải qua một hành trình đầy gian truân và nhiều thử thách. Xuôi theo dòng Hương
giang về vùng đồng bằng và ngoại vi thành phố Huế ta bắt gặp nét đẹp khác của dòng
sông “người gái đẹp nằm ngủ mơ màng giữa cánh đồng châu hóa đầy hoa dại” – hình
tượng người con gái đẹp gợi mở cho người đọc về vẻ đẹp mới mẻ của dòng sông hứa
hẹn nhiều điều thú vị, hấp dẫn và đem đến cho ta một liên tưởng đẹp đẽ đến một
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
huyền thoại cổ tích: nàng công chúa ngủ trong rừng. Sự hiểu biết về địa lý cùng năng
lực quan sát tinh tế nhà văn gợi ra thật đẹp dáng hình của sông Hương “chuyển dòng
một cách liên tục…uốn mình theo những đường cong thật mềm…” Những từ “liên
tục”, “đột ngột” là những trạng từ miêu tả sự đổi dòng đầy bất ngờ thể hiện sự trăn trở
của dòng sông khi chưa gặp người tình cố đô. Sông Hương khi chảy xuôi về đồng
bằng vẫn đi trong dư vang của Trường Sơn. Nó trôi đi giữa hai dãy đồi sừng sững như
thành quách. Nếu cái sừng sững của núi đồi gợi ra sự hùng vĩ, mạnh mẽ thì sông
Hương lại trở nên hùng vĩ, duyên dáng, mỹ miều, đặc biệt với sắc nước của dòng sông
“sớm xanh, trưa vàng, chiều tím”. Màu tím ấy phải chăng là màu tím của:
“Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc” (Thanh Hải)
Hay màu hoa lục bình trong thơ của Lê Anh Xuân:
“Con sông nhỏ tuổi thơ ta tắm
Vẫn còn đây nước chẳng đổi dòng
Hoa lục bình tím cả bờ sông”
Có lẽ màu “tím” trong chữ “chiều tím” của Hoàng Phủ Ngọc Tường là tím Huế, sắc
màu đặc trưng của không gian Huế “mà chẳng nơi nào có được”. Đặc biệt đoạn sông
Hương chảy vào ngoại vi thành phố Huế được nhà văn diễn tả “giữa đám quần sơn lô
xô ấy….bát ngát tiếng gà”. Có lẽ, qua tất cả chặng đường đi của mình, đây là lúc duy
nhất sông Hương mang vẻ đẹp cổ kính, trầm mặc như những rừng thông u tịch và
những lăng tẩm đồ sộ phong kín niềm kiêu hãnh âm u, triết lí – một vẻ đẹp đặc trưng cho miền đất cố đô.
Tài văn chương của tác giả lại được dịp biểu lộ thăng hoa. Ta có thể ví đoạn văn giống
như một tấm đá hoa cương đủ khắc tên nhà văn làm vẻ vang một đời nghệ sĩ bởi sự
khắc họa tài hoa của ông về vẻ đẹp và tính cách của sông Hương. Ở đoạn văn này
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
người ta thấy Hoàng Phủ Ngọc Tường không chỉ là một nhà văn mà còn là một nhà
hội họa với đôi bàn tay nghệ sĩ tài hoa khi vẽ đường uốn lượn mềm mại duyên dáng
của dòng sông. Sông Hương khi chảy vào thành phố Huế không còn băn khoăn, trăn
trở “đổi dòng, uốn mình” liên tục nữa mà “kéo một nét thẳng thực yên tâm theo hướng
Tây Nam, Đông Bắc”. Yên tâm bởi nó đã nhìn thấy cây cầu trắng của thành phố. Như
vậy dưới ngòi bút của Hoàng Phủ Ngọc Tường sông Hương lúc này đã là một cô gái
có tâm hồn, ý thức tìm được chính mình, được ôm ấp trong lòng một cố đô cổ kính.
Và nổi bật trên nền xanh của dòng Hương giang là “chiếc cầu trắng của tác phẩm in
ngần trên nền trời, nhỏ nhắn như vành trăng non”. Nói về vẻ đẹp của cầu Tràng Tiền
xứ Huế, nhà thơ Nguyễn Bính đã đánh rơi hai câu thơ lục bát tuyệt hay:
“Cầu cong như chiếc lược ngà
Sông dài mái tóc cung Nga buông hờ”
Nếu nhà thơ Nguyễn Bính so sánh cầu Tràng Tiền như chiếc lược ngà thì Hoàng Phủ
Ngọc Tường lại so sánh với vành trăng non – một hình ảnh so sánh độc đáo gợi ra vấn
đề tinh khôi, duyên dáng của cầu Tràng Tiền. Khi gặp người yêu, có cô gái nào lại
không làm dáng, làm duyên, sông Hương cũng vậy “uốn một cách cũng rất nhẹ…như
một tiếng vang không nói ra lời của tình yêu”. Cách so sánh trong diễn đạt tinh tế của
tác giả về vẻ đẹp tình tứ mà kín đáo của cô gái Huế. Sông Hương mang đậm vẻ đẹp
tâm hồn con người xứ Huế. Và không giống như những con sông khác trên thế giới:
Sông xen của Pan, sông Đa-nuýp của Bu-Đan-phét, sông Hương nằm giữa lòng tác
phẩm yêu quý của mình…Nhà căn đã so sánh sông Hương với những con sông nổi
tiếng trên thế giới không chỉ thể hiện sự uyên bác mà còn thể hiện niềm kiêu hãnh tự
hào của tác giả về con sông quê hương.
Chất âm nhạc của dòng sông được thể hiện ở nhịp điệu êm đềm của bài bút kí bởi
những câu văn dài nối tiếp miên man, bởi lưu tốc, gọng nước của sông Hương “dòng
sông Hương khi đi qua tác phẩm đã trôi đi thật chậm thực cơ hồ chỉ còn là một mặt hồ
yên tĩnh”. Để tô đậm cái dáng vẻ lững lờ của Hương giang, nhà văn đã liên tưởng đến
dòng sông Nê va của tác phẩm Lê-nin-grat và nhắc đến tư tưởng triết học của Hê-ra-
ha-gli: “2000 năm trước trôi đi quá nhanh” nhưng sông Hương thì khác, dòng sông êm
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
đềm mà nhà văn gọi đó là điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế. Thu Bồn đã viết hai câu thơ đặc sắc:
“Con sông dùng dằng con sông không chảy
Sông chảy vào lòng nên Huế rất sâu"
Hình như nó đang hòa điệu tâm hồn với Huế tôn nên vẻ đẹp thơ mộng của cố đô.
Đứng trước sông Hương, người ta không chỉ cảm nhận trước một bức tranh sông nước
diễm lệ mà còn đứng trước một biểu tượng của Huế, tâm hồn Huế, văn hóa Huế. Tác
giả gắn sông Hương với âm nhạc cổ điển Huế: “Hình như trong khoảnh khắc trùng lại
của sông nước ấy, sông Hương đã trở thành một người tài nữ đánh đàn lúc đêm
khuya”. Đối với nhà văn, âm nhạc cổ điển Huế phải được trình diễn trong một khoang
thuyền nào đó, giữa những tiếng nước rơi bán âm của những mái chèo khuya mới
chinh phục lòng người. Bởi tác giả hình dung toàn bộ nền âm nhạc cổ điển Huế được
sinh thành trên không gian mặt nước.
Hay nói một cách khác, dòng sông đã sinh thành nên toàn bộ nền âm nhạc cổ điển
Huế góp phần làm nên một xứ Huế “trong sáng và thư thái” (UNESCO). Hoàng Phủ
Ngọc Tường suy luận rằng chính không gian âm nhạc của sông Hương và cũng chính
hình tượng người tài nữ đánh đàn đầy nữ tính ấy đã làm nên bản dàn đầy tâm trạng đi
suốt cuộc đời Kiều. Bởi Nguyễn Du đã lấy cảm hứng từ bản “Tứ đại cảnh” và thi hào
bao lần đã từng lênh đênh trên quãng sông này. Nhà văn còn cho rằng có một dòng thi
ca về sông Hương nhưng mỗi nhà thơ yêu sông Hương bằng một tình yêu riêng và thể
hiện một cách riêng. Tác giả rất thú vị trước điều đó “có một dòng thi ca về sông
Hương và tôi hy vọng đã nhận xét một cách công bằng về nó khi nói rằng dòng sông
ấy không bao giờ từ lặp lại mình trong cảm hứng của các nghệ sĩ”. Từ lời nhận xét của
nhà văn, ta thấy sông Hương bỗng trở nên lấp lánh, lung linh với vẻ đẹp đa chiều, với
nhiều màu sắc cung bậc như sông Hương tinh tế của Tản Đà, sông Hương khí phách
của Cao Bá Quát, sông Hương dịu dàng của Thu Bồn…Mặc dù mỗi thi sĩ đều khám
phá những nét riêng nhưng qua đó ta cảm nhận được vẻ đẹp của sông Hương không
chỉ ở phương diện tự nhiên của khoa học đại lý mà còn là dòng sông của văn hóa, thi ca.
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
Dòng sông Hương gắn với những chiến tích hào hùng của dân tộc trong cuộc trường
chinh dựng cõi mở nước. Tựa như cái đòn gánh gánh hai đầu đất nước. Mọi sức nặng
của bất kỳ sự kiện trọng đại nào đều đổ xuống đôi vai kinh thành Huế và sông Hương.
Nó là dòng sông của thời gian ngân vang, của lịch sử thi viết giữa màu cỏ viết. Đó là
dòng sông thiêng liêng của tổ quốc, là dòng Linh Giang trong sử sách xưa, đã chiến
đấu oanh liệt bảo vệ biên giới đất Việt, từng soi bóng xuống kinh thành Phú Xuân,
từng chứng kiến nhũng trung chuyển lớn lao của cách mạng tháng Tám, của chiến
dịch Mậu Thân 1968. Đó là dòng sông lịch sử.
Bài kí khép lại bằng cách lí giải cái tên của dòng sông “Ai đã đặt tên cho dòng sông?”
– Một câu hỏi nhưng chính thiên bút ký này là một câu trả lời đầy đủ nhất. Cho nên
câu hỏi này là một cách để nhà văn lưu ý độc giả về cái tên đẹp của dòng sông và bộc
lộ cảm xúc đầy ngạc nhiên thú vị của mình trước cái duyên thật đẹp giữa Huế và
Hương giang. “Hương” là hoa hai bên bờ sông ở thượng nguồn rụng xuống tỏa hương
như trong huyền thoại hay người hai bên bờ sông đã nấu nước thơm đổ xuống dòng
sông, muốn đem cái đẹp và tiếng thơm để xây đắp văn hóa và lịch sử cố đô. Đọc tác
phẩm ta thấm thía ý nghĩa thâm trầm và ấm cúng trong một khúc đoạn trường ca của Nguyễn Khoa Điềm:
“Ôi những dòng sông bắt nước từ đâu
Mà khi về đất nước mình thì bắt lên câu hát
Người đến hát khi chèo đò, kéo thuyền, vượt thác
Gợi trăm màu trên trăm dáng sông xuôi”
“Ai đã đặt tên cho dòng sông” là một bài bút kí tài hoa dào dạt cảm xúc và đầy chất
thơ về sông Hương. Nét đặc sắc làm nên sức hấp dẫn của đoạn văn là những cảm xúc
sâu lắng được tổng hợp từ một văn phong tao nhã, hướng nội, tinh tế tài hoa. Tác
phẩm đã lôi cuốn và đọng lại trong lòng độc giả bởi một tình yêu say đắm, chân thành
của nhà văn đối với Huế mộng mơ và vẻ đẹp của sông Hương kiều diễm.
Phân tích vẻ đẹp sông Hương - Mẫu 6
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
“Ai đã đặt tên cho dòng sông này” là bài bút kí xuất sắc của Hoàng Phủ Ngọc Tường
khi viết về dòng sông trữ tĩnh, thơ mộng của Huế. Mạch cảm xúc của bài kí chính là
vẻ đẹp đặc trưng, riêng biệt của con sông duy nhất chảy qua dòng thành phố Huế.
Hoàng Phủ Ngọc Tường đã rất tài tình khi lột tả được hết vẻ đẹp và linh hồn của dòng
sông mang đặc trưng của Huế này.
Có lẽ vì đặc trưng của thể loại bút kí nên lời văn của Hoàng Phủ Ngọc Tường rất
phóng khoáng, điêu luyện, nhẹ nhàng và mềm mại. Với một tấm lòng yêu Huế, yêu
cảnh sắc thiên nhiên, yêu sông Hương nên Hoàng Phủ Ngọc tường đã khoác lên bài kí
một màu sắc, âm hưởng riêng có của Huế.
Dòng sông Hương được tác giả ngợi ca “dòng sông duy nhất chảy qua thành phố
Huế”, dòng sông vắt mình qua thành phố, chứng kiến bao nhiêu đổi thay của mảnh đất này.
Cái nhìn đầu tiên của tác giả khi viết về sông Hương là cái nhìn từ vùng thượng
nguồn. Vẻ đẹp của dòng sông lúc này khiến tác giả liên tưởng đến cô gái Di gan
phóng khoáng, mê dại, đầy sức hút. Qua ngòi bút của tác giả, sông Hương hiện lên
thật kì vĩ “sông Hương tựa như một bản trường ca của rừng già, khi rầm rộ giữa bóng
cây đại ngàn, lúc mãnh liệt vượt qua nhiều ghềnh thác, khi cuộn xoáy như cơn lốc vào
những đáy vực sâu, lúc dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu hoa đỗ
quyên rừng”. Chỉ với một vài chi tiết và Hoàng Phủ Ngọc Tường đã lột tả được vẻ đẹp
lúc mãnh liệt, lúc dịu êm của sông Hương. Có lẽ đây chính là đặc trưng của sông
hương khi ở thượng nguồn, hứng chịu nhiều biến đổi của thời tiết.
Thật độc đáo khi dưới con mắt của tác giả, sông hương tựa như “Cô gái di gan phóng
khoáng và man dại với bản lĩnh gan dạ, tâm hồn tự do và trong sáng”. Có lẽ đây là
phép nhân hóa đầy ẩn ý nhằm gợi lên nét đẹp hoang sơ nhưng hấp dẫn của con sông
này. Như vậy có thể thấy được qua ngòi bút phóng khoáng của tác giả, sông Hương
vùng thượng nguồn toát lên vẻ đẹp kì bí, hùng vĩ và đầy cá tính.
Tuy nhiên đây mới chỉ là ở thượng nguồn, cùng Hoàng Phủ Ngọc tường khám phá vẻ
đẹp của dòng sông này khi chảy về thành phố Huế. Có lẽ người đọc sẽ bất ngờ với vẻ
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
đẹp dịu dàng, mềm mại và uyển chuyển của nó. Tác giả đã ví sông Hương như “người
tình dịu dàng và chung thủy của cố đô”. Không phải vô duyên vô cớ mà tác giả lại đi
ví von so sánh đầy tính nghệ thuật như vậy.
Sông Hương khi chảy về thành phố có sức hấp dẫn tuyệt vời đối với người đọc. Ở đây
chúng ta nhận ra một lối viết nhẹ nhàng, tinh tế, rất mực tài hoa của tác giả. Ông vẽ
lên vẻ đẹp của sông hương không chỉ bằng ngôn ngữ mà còn bằng cả trái tim đầy tình
yêu thương. Giữa cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại, sông Hương như “cô gái đẹp ngủ
mơ màng” – một vẻ đẹp màu màu sắc của câu chuyện cổ tích tuyệt đẹp. Và sông
hương bỗng “chuyển dòng liên tục” “ôm lấy chân đồi Thiên Mụ”, “trôi giữa hai dãy
đồi sừng sững như thành quách”. Một sự diễn tả quá trữ tình, quá độc đáo khiên
ngưỡng đọc khó cưỡng lại được vẻ đẹp tuyệt vời này.
Sông hương vừa mềm mại, vừa dịu dàng “mềm như tấm lụa”, có khi ánh lên những
phản quang nhiều màu sắc sớm xanh, trưa vàng, chiều tím”. Sự chuyển đổi màu sắc
theo mùa, theo thời gian như thế này đã làm nên một nét đặc trưng cho những ai muốn
ngắm nhìn sông hương thật lâu.
Hoàng Phủ Ngọc Tường tả sông hương như vẽ, vẽ lên một bức tranh hoàn mĩ và tuyệt
vời nhất về dòng sông huyền thoại này. Sông Hương tạo nên nét đẹp của đất cố đô
Huế, ẩn mình trong trầm tích của nét văn hóa hàng nghìn năm lịch sử.
Thú vị nhất là đoạn sông hương chảy trong lòng Huế, tác giả cứ ngỡ rằng sông Hương
tìm thấy chính mình khi gặp thành phố thân yêu nên tươi vui hẳn lên.
Vẻ đẹp của dòng sông này được cảm nhận dưới nhiều góc độ khác nhau. Nhìn bằng
con mắt của hội họa, sông Hương và những chi lưu của nó tạo những đường nét thật
tinh tế làm nên vẻ đẹp cổ kính của cố đô; qua cách cảm nhận âm nhạc, sông hương
như điệu slow chậm rãi sâu lắng, trữ tình…Một vẻ đẹp khiến người khác phải ngỡ
ngàng và đắm say chẳng thể dứt ra.
Sông hương còn là chứng nhân lịch sử, là “người” chứng kiến sự đổi thay của cố đô
Huế từng ngày. Trong sách Dư địa chí “dòng sông viễn châu đã chiến đấu oanh liệt
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
bảo vệ biên giới phía nam của tổ quốc đại việt qua những thế kỉ trung đại, vẻ vang soi
bóng kinh thành phú xuân của anh hùng nguyễn huệ…”
Có thể nói rằng để cảm nhận sông hương với nhiều góc độ, nhiều vẻ đẹp khác nhau,
Hoàng Phủ Ngọc tường phải có trái tim nhạy cảm, yêu và thương tha thiết dòng sông
thơ mộng này. Một lối viết giản dị, nhẹ nhàng nhưng đầy lôi cuốn đã khiến độc giả
không thể để dứt mạch cảm xúc. Tác giả đã phát huy được đặc trưng của thể loại bút
kì đầy sắc bén và tình cảm này.
“Ai đã đặt tên cho dòng sông này” thực sự là bài bút kí độc đáo. Sông hương hiện lên
với tất cả vẻ đẹp mà nó mang.
Phân tích vẻ đẹp sông Hương - Mẫu 7
Hoàng Phủ Ngọc Tường là một nhà văn có phong cách độc đáo và sở trường về thể
bút kí, tuỳ bút. Lời văn của Hoàng Phủ Ngọc Tường được cấu tạo bởi hệ thống ngôn
từ nghệ thuật sang trọng, ám ảnh, đậm chất trữ tình của cái tôi uyên bác, tài hoa.
Ông là một trí thức yêu nước, đã từng gắn bó đời mình với cuộc kháng chiến chống
Mỹ gian khổ, anh hùng của dân tộc. Để rồi, sau năm 1975, khi đất nước thống nhất,
ông đã chắp bút viết tập kí “Ai đã đặt tên cho dòng sông?”. Trong tác phẩm, nhà văn
gắn bó lòng yêu nước, tinh thần dân tộc với tình yêu sâu sắc dành cho thiên nhiên đất
nước và với truyền thống văn hoá lịch sử lâu đời của dân tộc mà ông đã bỏ công say
mê tìm tòi, tích lũy cả một đời người. Tất cả những phẩm chất ấy đã được thể hiện rất
rõ qua việc ông tái hiện lại vẻ đẹp của dòng sông Hương như một nhân vật trữ tình,
với những nét tính cách phức tạp, biến đổi một cách kì diệu trong không gian thời
gian. Tất cả được phô diễn qua những lời văn giàu chất trí tuệ, kết hợp giữa tự sự và
trữ tình tài hoa, mê đắm.
Sông Hương hiện ra qua sự kết hợp nhiều góc nhìn khác nhau của Hoàng Phủ Ngọc
Tường, từ địa lý, lịch sử, văn hoá, nghệ thuật… “hình như chỉ sông Hương là thuộc về
một thành phố duy nhất. Trước khi về đến vùng châu thổ êm đềm, nó đã là một bản
trường ca của rừng già, rầm rộ giữa những bóng cây đại ngàn mãnh liệt qua những
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
ghềnh thác”. Nhưng rồi cũng có những lúc sông Hương “trở nên dịu dàng và say đắm
giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng”. Viết tùy bút, theo
Nguyễn Tuân là “lối chơi độc tấu”, “mạch văn tràn chảy tùy theo cảm hứng”. Đặc
trưng này xác đáng với những lời văn của Hoàng Phủ Ngọc Tường miêu tả về sông
Hương. Nhà văn đã đưa người đọc đến những liên tưởng bất ngờ, khi ông so sánh
“Sông Hương đã sống một nửa cuộc đời mình như một cô gái Di-gan phóng khoáng
và man dại”. Ông cho rằng sông Hương là đứa con của rừng già với một tâm hồn tự
do và trong sáng, để rồi rừng già đã chế ngự sức mạnh bản năng ở người con gái của
mình để khi ra khỏi rừng, “sông Hương nhanh chóng mang một sắc đẹp dịu dàng và
trí tuệ, trở thành người mẹ phù sa của một vùng văn hoá xứ sở”.
Với đôi mắt khảo sát nghiêm túc của nhà địa lí có một tầm văn hoá sâu rộng, kết hợp
vốn ngôn từ nghệ thuật phong phú mượt mà giàu chất thi họa, Hoàng Phủ Ngọc
Tường tái hiện thủy trình của sông Hương từ vùng trung du trở xuống, nó liên tục
chuyển dòng, “theo những đường cong thật mềm, như một cuộc tìm kiếm có ý thức để
đi tới nơi gặp thành phố tương lai của nó”. Nhà văn đã đặt sông Hương vào giữa cảnh
quan núi đồi, lăng tẩm, bãi biển vùng ngoại ô tây-nam thành phố Huế, gương mặt
Hương Giang trong xanh phẳng lặng tạo nên những mảng phản quang nhiều màu sắc
trên nền trời tây nam thành phố, “sớm xanh, trưa vàng, chiều tím”. Hoàng Phủ Ngọc
Tường đã nhìn dòng sông Hương như một chủ thể có ý thức góp phần tôn vinh thêm
vẻ đẹp của xứ Huế. Và trước khi về với Huế, sông Hương trôi lặng thầm giữa một
vùng không gian “Bốn bề núi phủ mây phong. Mảnh trăng thiên cổ bóng tùng vạn
niên”. Giữa đám quần sơn lô xô, ở phía tây thành Huế, nơi dành cho giấc ngủ ngàn
năm của các bậc vua chúa thời Nguyễn, sông Hương hiện ra với vẻ đẹp trầm mặc như
triết lí, như cổ thi kéo dài mãi “giữa những xóm làng trung du bát ngát tiếng gà”. Đến
khi sông Hương đổ vào thành phố tương lai của nó, “nó đã kéo một nét thẳng thực yên
tâm theo hướng tây nam-đông bắc…, nó đã thấy chiếc cầu trắng của thành phố in
ngần trên nền trời, nhỏ nhắn như vành trăng non”. Nhà văn đã dành cho sông Hương
một tình cảm trìu mến, thân thương. Có như vậy, ông mới liên tưởng trạng thái sông
Hương uốn một cánh cũng rất nhẹ sang cồn Hến như một tiếng “vâng” không nói ra
của tình yêu. Đôi mắt sâu sắc của nhà văn đã nhìn ra mối quan hệ biện chứng giữa
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
dòng sông Hương mềm mại với con người xứ Huế. Sông Hương dịu dàng, duyên dáng
như đã góp phần hình thành nên tính cách nết na, ý nhị của người con gái cố đô.
Với một trình độ văn hoá uyên bác, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã so sánh vẻ đẹp của
sông Hương với nhiều dòng sông nổi tiếng thế giới như sông Seine của Pari, sông Đa-
nuýp của Bu-đa-pét, sông Nê-va của Nga,… Từ đó mà ông đã tôn vinh vẻ đẹp độc đáo
của dòng sông Hương vào buổi đêm về, “vẫn lập lòe trong đêm sương, những ánh lửa
thuyền chài của một linh hồn mô tê xưa cũ mà không một thành phố hiện đại nào còn
nhìn thấy được”. Nhà văn quý điệu chảy lững lờ của sông Hương qua thành Huế. Ông
cho rằng “Đây là điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế, có thể cảm nhận được bằng
thị giác qua trăm nghìn ánh hoa đăng bồng bềnh vào những đêm hội rằm tháng bảy…
chao nhẹ trên mặt nước như những vấn vương của một nỗi lòng.”
Có thể nói rằng Hoàng Phủ Ngọc Tường là một nhà văn hoá Huế, ông không chỉ nhìn
sông Hương trôi ở trong thì hiện tại, ngày ngày mang phù sa và nguồn nước ngọt trao
tặng vô tư cho những cánh đồng Châu Hoà, cho cuộc sống người dân xứ Huế; mà ông
còn nhìn sông Hương như là khởi nguồn cho những giá trị tinh thần lịch sử. Sông
Hương trong quá khứ qua các triều đại phong kiến vàng son, nó đã từng mang cái tên
Linh giang, dòng sông viễn châu đã chiến đấu oanh liệt bảo vệ biên giới phía nam Tổ
quốc nước Đại Việt. Nó đã từng vẻ vang soi bóng kinh thành Phú Xuân của anh hùng
Nguyễn Huệ, rồi nó đi suốt qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ góp phần
làm nên những chiến công lẫy lừng vang dội cả thế giới như lời đại tướng Võ Nguyên
Giáp đã phát biểu: “Lịch sử Đảng đã ghi bằng nét son tên của thành phố Huế, thành
phố tuy nhỏ nhưng đã cống hiến rất xứng đáng cho Tổ quốc”.
Từ hiện thực kiêu hùng của Huế, mà Hoàng Phủ Ngọc Tường cho rằng: “Sông Hương
là dòng sông của thời gian ngân vang, của sử thi viết dưới màu cỏ lá xanh biếc”. Mặt
khác, sông Hương cũng là cội nguồn của thi ca nghệ thuật. Có biết bao văn nhân, thi sĩ
đã từng rung động với dòng sông Hương như Nguyễn Du, Cao Bá Quát, Tản Đà, Tố
Hữu. Nhà văn đã tin rằng “có một dòng sông thi ca về sông Hương và tôi hy vọng đã
nhận xét một cách công bằng về nó khi nói rằng dòng sông ấy không bao giờ lặp lại
mình trong cảm hứng của các nghệ sĩ”. Cao Bá Quát đã từng nhìn sông Hương mà
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
thốt lên rằng: “Trường giang như kiếm lập thanh thiên”. Tản Đà thấy “dòng sông
trắng, lá cây xanh”. Hàn Mặc Tử thì lại so sánh tôn vinh sông Hương như sông ngân
hà: “Thuyền ai đậu bến sông trăng đó/Có chở trăng về kịp tối nay”. Thu Bồn nhìn
dòng nước lững lờ của sông Hương mà bâng khuâng “con sông dùng dằng con sông
không chảy/Sông chảy vào lòng nên Huế rất sâu”. Và với Nguyễn Trọng Tạo, Hương
Giang lãng đãng một bầu khí quyển huyền thoại thi ca giúp nhà thơ thăng hoa những vần mê đắm:
“Con sông đám cưới Huyền Trân
Bỏ quên dải lụa phù vân trên nguồn
Hèn chi thơm thảo nỗi buồn
Niềm riêng nhuộm tím hoàng hôn đến giờ
Con sông nửa thực nửa mơ
Nửa mong Lí Bạch, nửa chờ Khuất Nguyên”
Đất nước Việt Nam có rất nhiều dòng sông chảy qua mọi miền xứ sở, và nó đã kịp
chảy vào trong những vần thơ, trang văn tuyệt vời. Bạn đọc từng xót xa với Hoàng
Cầm khi nghe tin sông Đuống bị quân thù chiếm đóng. Nhà thơ đã thốt lên: “Sông
Đuống trôi đi/Một dòng lấp lánh/Nằm nghiêng nghiêng trong kháng chiến trường kì”.
Công chúng yêu văn cũng đã chiêm ngưỡng vẻ đẹp hung bạo và trữ tình của “Đà
Giang độc bắc lưu” qua những “trang hoa” xuất sắc của nhà tuỳ bút hàng đầu Nguyễn
Tuân. Giờ chúng ta lại tìm đến với sông Hương-dòng sông chỉ tự thu mình khiêm tốn
trong lãnh địa Thừa Thiên Huế, nhưng qua những trang kí tài hoa của Hoàng Phủ
Ngọc Tường sông Hương hiện ra với những vẻ đẹp dịu dàng, tinh tế, góp phần làm
cho Huế trở nên một bức tranh sơn thuỷ hữu tình. Hơn thế, sông Hương còn là dòng
sông lịch sử, văn hoá, thơ ca, nghệ thuật. Nó đã là một phần trong đời sống tâm linh
của người Huế trầm mặc, sâu sắc. Câu hỏi “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” của Hoàng
Phủ Ngọc Tường đã gợi lên trong miền tình cảm của bạn đọc nhiều băn khoăn về một
dòng sông ngỡ là quá quen, hoá ra lại có nhiều bí ẩn cần được khám phá thêm. Có như
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
vậy, chúng ta mới hiểu sâu sắc hơn về quê hương đất nước, tự hào hơn về giang sơn cẩm tú Việt Nam.
Cảm nhận vẻ đẹp của sông Hương - Mẫu 8
Hoàng Phủ Ngọc Tường là một nhà văn chuyên viết về bút kí, một loại văn giàu tính
chân thực của đời sống. Nét đặc sắc trong sáng tác của ông là sự keets hợp nhuần
nhuyễn giữa chất trí tuệ và chất trữ tình, giữa nghị luận sắc bén với tư duy tổng hợp đa
chiều đa diện. Sự nghiệp văn chương của ông để lại rất nhiều trong đó tập bút kí “Ai
đã đặt tên cho dòng sông” 1986 là một tập văn tiêu biểu. Bài bút kí “Ai đã đặt tên cho
dòng sông” được lấy làm tựa đề cho tập bút kí nói trên là một tác phẩm đặc sắc của
nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường. Phần đầu bài bút kí này tác giả đã ca ngợi vẻ đẹp đa
chiều đa diện của dòng sông Hương xứ Huế trong mối quan hệ với địa lí lịch sử thi ca.
Tìm hiểu sâu sắc bài bút kí chúng ta sẽ thấy được sắc diện và tâm hồn của dòng sông Hương thơ mộng.
Bài viết mang tính bút kí nên nhà văn khi giới thiệu về dòng sông Hương tác giả bắt
đầu từ phía thượng nguồn của dòng sông. Một nhận xét chung của tác giả về dòng
sông Hương khi ở thượng nguồn “là một bản trường ca của rừng già”. Bản trường ca
này thể hiện hai cung bậc mạnh mẽ hoang dại và dịu dàng say đắm.
Trước hết vì dòng sông sinh ra giữa rừng già giữa đại ngàn nên nó mang âm hưởng
của vùng núi cao vực sâu, nó ‘rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những
ghềnh thác, cuộn xoáy như những cơn lốc vào những đáy vực bí ẩn’. Tuy nhiên “cũng
có lúc nó trở nên dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài cói lọi màu đỏ của hoa đỗ
quyên rừng”. Cũng có lúc nó “phóng khoáng và man dại như cuộc đời của cô gái
Digan” ở vùng nước Nga xa xôi.
Ngoài những dáng vẻ nói trên, cái nhìn tổng thể của nhà văn là sông Hương ở phía
thượng nguồn có “tâm hồn sâu thẳm”, “đã đóng kín ở cữ rừng và ném chìa khóa trong
những hang đá’ như giữ nguyên điều bí ẩn của mình. Qua vài nét phác thảo của nhà
văn sông Hương phía đại ngàn có sức sống mãnh liệt, hoang dại nhưng cũng đầy cá tính bí ẩn.
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
Khác với sông Hương ở thượng nguồn, sông Hương khi về phía đồng bằng ở ngoại vi
thành phố Huế đã có một hình dáng và một màu sắc mới. Đó là sông Hương luôn uốn
lượn xanh thẳm và trầm mặc.
Khi “ra khỏi vùng núi”, sông Hương “chuyển mình một cách liên tục” nó vòng khúc
nó vặn mình, khi thì “theo hướng nam bắc”, khi “sang hướng tây bắc”, khi “về phía
đông bắc”, rồi “xuôi dần về Huế”. Về với vùng thấp sông Hương “mềm như tấm lụa
xanh thẳm”. Nhìn chung sông Hương khi về phía đồng bằng nó chạy qua những vùng
đồi những rừng thông có lăng mộ của các vua chúa với giấc ngủ nghìn năm nên sông
Hương có “vẻ đẹp trầm mặc nhất”.
Nếu như sông Hương ở phía thượng nguồn hoang dã man dại thì sông Hương khi về
đồng bằng có vẻ đẹp uốn lượn trầm mặc.
Đoạn sông Hương chảy qua thành phố Huế được nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường tả
một cách cụ thể và tinh tế hơn. Đoạn sông này vừa mang dáng dấp xanh thẳm dịu
dàng của đoạn sông ở phía ngoại ô nhưng lại vừa có nét rất riêng của nó là mềm mại dịu dàng yên tĩnh.
Sông Hương “khi giáp mặt thành phố”, nó “vui tươi hẳn lên”. Nét nổi bật của dòng
sông qua thành phố là “uốn một cánh cũng rất nhẹ” rồi “mềm hẳn đi” như một tiếng
“vâng” không nói ra của tình yêu. Khi đi qua thành phố sông Hương “trôi đi chậm
thực chậm cơ hồ chỉ còn là mặt hồ yên tĩnh”.
Nếu như liên hệ với dòng sông Neva ở nước Nga xa xôi chảy qua thành phố với tốc độ
rất nhanh “không kịp cho lũ hải âu nói điều gì với ban” thì sông Hương lại “chảy lặng
lờ” như một “điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế” và khi bắt đầu ra khỏi Huế “con
sông như ngập ngừng vấn vương” một nỗi lòng. Đúng như nhà thơ Thanh Hải viết:
“Con sông dùng dằng con sông không chảy
Sông chảy vào lòng nên Huế rất sâu”
Ở những phần trên của bài bút kí nhà văn đặt dòng sông Hương trong mối quan hệ với
những đại ngàn với những lăng tẩm trầm mặc, với thành phố Huế mộng mơ để mà ca
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
ngợi vẻ đẹp của nó. Thì đến đoạn cuối của đoạn trích này nhà văn đã đặt dòng sông
trong mối quan hệ với lịch sử và thơ ca của dân tộc, để từ đó nói lên vẻ đẹp mang tính tầm vóc của dòng sông.
Theo tác giả sông Hương có quan hệ với lịch sử dân tộc từ rất lâu đời. Nó là “dòng
sông biên thuỳ xa xôi của đất nước các vua hùng”, là “biên giới phía nam của tổ quốc
Đại Việt qua những thế kỉ trung đại”, là “soi bóng kinh thành Phú Xuân của người anh
hùng Nguyễn Huệ” ở thế kỉ 18, nó gắn với “những cuộc khởi nghĩa bi tráng” của nhân
dân ta thế kỉ 19, nó chứng kiến “những chiến công rung chuyển của thời đại cách
mạng tháng tám”, nó “cổ vũ nồng nhiệt cho chiến công năm Mậu Thân”.
Không những gắn liền với lịch sử mà sông Hương còn là một dòng sông thi ca. Điều
đặc biệt của sông Hương là bất cứ nghệ sĩ nào phản ánh về nó cũng không lặp lại nhau
không trùng nhau về ý nghĩa sáng tạo. Đã rất nhiều thi nhân viết về sông Hương với
những vẻ đẹp rất khác nhau. Với Tản Đà là “dòng sông trắng lá cây xanh”, với Cao Bá
Quát là “như kiếm dựng trời xanh”, với bà huyện Thanh Quan là “bóng chiều bảng
lảng”, với Tố Hữu là “dòng sông gắn liền với sức mạnh tâm hồn”.
Với một vốn kiến thức phong phú uyên bác về lịch sử văn hoá văn chương, với một
văn phong tao nhã hào hoa tinh tế, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã dựng lên một chân
dung về sông Hương với một vẻ đẹp rất đa chiều đa dạng.
Cảm nhận vẻ đẹp của sông Hương - Mẫu 9
Hoàng Phủ Ngọc Tường là nhà văn nặng lòng với xứ Huế mộng mơ, với dòng sông
Hương hiền hòa chảy. Có lẽ ông có duyên với mảnh đất và con người nơi đây nên
những gì ông viết thường rất bình dị, mộc mạc nhưng lãng mạn và trữ tình. Bài kí “Ai
đã đặt tên cho dòng sông này” được xem là thành công của Hoàng Phủ Ngọc Tường
khi khắc họa rõ ràng từng đường nét và vẻ đẹp đa chiều của dòng sông Hương. Một vẻ
đẹp trầm lắng, dịu dàng, nên thơ và rất mực cổ kính.
“Ai đã đặt tên cho dòng sông này” được viết theo thể kí, một thể loại có thể ghi chép
lại cảm xúc, tâm tư tình cảm, những dòng cảm xúc bất chợt, suy nghĩ bất chợt một
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
cách sâu sắc nhất. Có lẽ chính thể loại này đã khiến cho bài kí đi vào lòng người đọc
một cách chân thành như vậy. Vẻ đẹp của dòng sông Hương theo ngòi bút của Hoàng
Phủ Ngọc Tường hiện lên một cách đầy ấn tượng, một vẻ đẹp khiến cho người đọc ngỡ ngàng, sửng sốt.
Sông Hương là dòng sông “duy nhất” chảy qua lòng thành phố Huế nên nó mang
những nét đẹp riêng mà không có dòng sông nào có được. Hình như Hoàng Phủ Ngọc
Tường rất tự hào vì điều này, tự hào với một tình yêu sông Hương đến mê đắm.
Vẻ đẹp dòng sông Hương ẩn hiện dưới ngòi bút tinh tế và một tình yêu tha thiết đã
khiến cho nó càng trở nên mê đắm đối với người đọc. Sông Hương được nhìn từ nhiều
góc độ, từ nhiều khía cạnh, từ chiều dài của thời gian và chiều sâu của không gian.
Nhưng dù ở góc độ nào thì sông Hương vẫn mang một nét đẹp riêng rất Huế.
Ở vùng thượng nguồn, sông Hương mang một vẻ đẹp không nơi nào có được. Đó là
hình ảnh “một cô gái di gan phóng khoáng và man dại” có tâm hồn ‘tự do và trong
sáng”. Vẻ đẹp ấy được ngôn ngữ của tác giả ưu ái đã khiến nó đi vào lòng người đọc
một cách chân thực nhất. Hoàng Phủ Ngọc Tường còn vẽ lên từng đường nét đầy mê
hoặc, sông Hương như “bản trường ca của rừng già” rầm rộ và mãnh liệt nhưng có lúc
lại “dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi của màu đỏ hoa đỗ quyên
rừng”. Chỉ một màu hoa đỏ hoang dại, đơn sơ giữa núi rừng ấy đã phần nào làm toát
lên vẻ đẹp bình dị nhưng đầy sức ám ảnh của dòng sông hương. Như vậy vẻ đẹp của
sông hương ở vùng thượng nguồn là vẻ đẹp mê đắm, hoang dại và không kém phần
tinh tế. Có lẽ đây là nét đặc trưng của sông Hương , của Huế.
Và sông Hương được biết đến là dòng sông thuộc về một thành phố duy nhất, chỉ đến
với Huế và thuộc về Huế, như một mối duyên ngầm có từ lâu đời. Vẻ đẹp sông Hương
là vẻ đẹp vang bóng một nền văn hóa trầm tích, nhiều thăng trầm, nhưng không kém
phần dịu dàng và quyến rũ. Hoàng Phủ Ngọc Tường liên tưởng đến sông Hương như
“người con gái dịu dàng, đằm thắm, mềm mại trong lòng huế”. Thật tài tình và thật
lãng mạn biết bao nhiêu dòng sông của Huế mộng mơ.
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
Khi sông hương rời thượng nguồn về với thành phố xinh đẹp thì nó trở nên lãng mạn
và đắm say. “Cô gái digan” ấy đã “vượt qua một lòng vực sâu dưới chân núi Ngọc
Trản, để sắc nước trở nên xanh thẳm, trầm mặc như triết lí, như cfoor thi…cho đến
khi gặp được tiếng chuông Thiên Mụ, nghe âm thanh bát ngát tiếng gà, từ ấy sông
Hương rạng rỡ như nắng mới, nàng muốn một cánh cung thật nhẹ, đến khi giáp mặt
với thành phố, đường cong ấy làm cho nàng mềm hẳn đi, như một tiếng vâng không
nói ra của tình yêu”. Một đoạn văn nhẹ nhàng và không kém phần tình tứ, đầy duyên
dáng của Hoàng Phủ Ngọc Tường khi miêu tả vẻ đẹp sông Hương lúc về thành phố.
Từng đường nét mềm mại, đầy mê hoặc của sông Hương thực sự khiến người đọc ngỡ
ngàng. Với lối viết gần gũi nhưng chân thành, tác giả đã mon men đi sâu vào tâm hồn
người đọc những cảm xúc trong trẻo, chân thành nhất.
Sông hương như một “nàng thơ’ đắm mình trong thành phố, và đắm mình trong
những trang viết của Hoàng Phủ Ngọc Tường.
Sông hương còn là dòng sông chứng kiến biết bao đổi thay của Huế, của những thăng
trầm lịch sử “vẻ vang soi bóng kinh thành phú xuân”, “dòng sông của thời gian ngân
vang, của lịch sử viết giữa màu cỏ xanh, lá biếc…”. Như vậy, sông Hương không chỉ
tồn tại như vậy, nó còn là nhân chứng của lịch sử đất nước, của những tháng năm không thể nào quên đi.
Từ một dòng sông hoang dại, phóng khoáng, sông Hương đã trở nên dịu dàng, tài hoa
và đầy ý chí kiên cường.
Có lẽ đối với Hoàng Phủ Ngọc tường nói chung, với nhân dân Huế nói chung thì sông
Hương chính là một biểu tượng đẹp đẽ nhất tạo nên vẻ đẹp Huế suốt mấy nghìn năm lịch sử.
Bằng ngòi bút tinh tế, cảm xúc chân thành và một tấm lòng yêu thương của Hoàng
Phủ Ngọc Tường đã vẽ nên một bức tranh tuyệt đẹp về sông Hương. Một vẻ đẹp rất
riêng, rất dịu dàng, rất huế khiến người đọc muốn một lần đến đó tận hưởng.
Cảm nhận vẻ đẹp dòng sông Hương - Mẫu 10
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
Có ai về xứ Huế mộng mơ mà không một lần ngắm nhìn dòng sông Hương huyền
diệu. Con sông đã làm nên nét đặc trưng của xứ Huế. Bởi vậy mà, nó đã trở thành
nguồn cảm hứng vô tận cho nghệ thuật trong đó có văn chương. Và một trong những
tác phẩm nổi tiếng về sông Hương chính là tùy bút "ai đã đặt tên cho dòng sông" của
Hoàng Phủ Ngọc Tường. Nổi bật của tác phẩm này là hình tượng sông Hương đẹp, đầy màu sắc.
Trước hết, sông Hương là "bản trường ca của rừng già". Sông Hương gắn liền với đại
ngàn Trường Sơn hùng vĩ. Con sông toát lên vẻ đẹp của sức sống mãnh liệt vừa hùng
tráng trữ tình như bản trường ca bất tận của thiên nhiên: "rầm rộ giữa bóng cây đại
ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh thác, cuộn xoáy như cơn lốc vào những đáy vực bí
ẩn, và cũng có lúc nó trở nên dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu
đỏ của hoa đỗ quyên rừng". Câu văn dài gợi dậy cái dư vang của trường ca. "Sông
Hương đã sống một nửa cuộc đời mình như một cô gái Digan phóng khoáng man dại.
Rừng già đã hun đúc cho nó một bản lĩnh gan dạ, một tâm hồn tự do và trong sáng".
Đây là một liên tưởng thú vị độc đáo. Bằng việc ví sông Hương với cô gái Digan, tác
giả đã khắc sâu vào tâm trí người đọc một ấn tượng mạnh mẽ. Sông Hương hiện lên
như một con người có cá tính, có tâm hồn với vẻ đẹp hoang dại đầy tình tứ. Khi ra
khỏi rừng, "sông Hương nhanh chóng mang một sắc đẹp dịu dàng trí tuệ, trở thành
người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở". Cách gọi này giúp người đọc có thêm
một cách nhìn, một sự hiểu biết về vẻ đẹp hùng vĩ đầy chất thơ. Sông Hương còn là
một đấng sáng tạo. Nó đã tạo nên, gìn giữ và bảo tồn văn hóa của một vùng xứ sở.
Nhà văn tiếp tục hình dung sông Hương như "người gái đẹp ngủ mơ màng giữa cánh
đồng Châu Hóa đầy hoa dại" được người tình mong đợi đến đánh thức. Từ đây, thủy
trình của sông Hương khi nó bắt đầu về xuôi như một cuộc tìm kiếm có ý thức. Người
tình nhân đích thực của một người con gái đẹp trong câu truyện tình yêu nhuốm màu
cổ tích. Thủy trình của sông Hương được miêu tả với sức sống mới, vóc dáng mới.
Dòng sông chuyển dòng một cách kiên tục, vòng giữa khúc quanh đột ngột uốn mình
qua những đường cong thật mềm. Hành trình khá gian truân, vượt qua nhiều thử
thách: "từ ngã ba tuần sông Hương theo hướng Nam Bắc qua điện Hòn Chén; vấp
Ngọc Trản, nó chuyển hướng sang Tây Bắc, vòng qua thềm đất bãi Nguyệt Biều,
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
Lương Quán rồi đột ngột vẽ một hình cung thật tròn về phía đông bắc, ôm lấy chân
đồi Thiên Mụ, xuôi dần về Huế. Những câu văn miêu tả dòng chảy địa lý tự nhiên của
dòng sông, biến dòng chảy ấy trở thành một hành trình của người con gái đẹp duyên dáng.
Vào giữa lòng thành phố, sông Hương "vui tươi hẳn lên giữa những biền bãi xanh
biếc". "Sông Hương nằm ngay giữa lòng thành phố yêu quí của mình". Sông Hương
phẳng lặng đã khiến cho cảnh vật phố Huế trở nên mộng mị, ảo diệu, nhẹ nhàng. Sông
Hương như "điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế". Sông Hương như một giai điệu
chậm rãi khiến cho mọi cảnh vật, mọi thứ xô bồ như một phút lặng. Sông Hương còn
được ví với "tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya". Tác giả đã gợi đến một nét đẹp văn hóa
của Huế gắn với dòng sông thơ mộng: nhã nhạc cung đình Huế. Nhã nhạc phải được
biểu diễn trên sông vào đêm khuya mới cảm nhận hết được vẻ đẹp âm nhạc và màu
sắc văn hóa đặc trưng ở nơi đây.
Khi rời khỏi thành phố, sông Hương như một "người tình thủy chung". Khúc ngoặt về
hướng Đông của dòng sông trong con mắt của người nghệ sĩ là biểu hiện của nỗi vấn
vương, cả một chút lẳng lơ kín đáo. Nhà văn hình dung sông Hương như nàng Kiều
trở lại gặp Kim Trọng để nói lời thề trước khi đi xa.
Dòng sông Hương là dòng sông của lịch sử, của thi ca. Trong lịch sử, sông Hương
mang vẻ đẹp của một bản anh hùng ca, ghi dấu bao chiến công oanh liệt của dân tộc.
Từ dòng sông biên thùy của các vua Hùng, đến bảo vệ biên giới phía Nam của Tổ
quốc Đại Việt thời trung đại. Thế kỉ mười tám nó vẻ vang soi bóng kinh thành Phú
Xuân của người anh hùng Nguyễn Huệ; nó sống hết lịch sử bi tráng của thế kỉ mười
chín với máu của các cuộc khởi nghĩa, và từ đấy sông Hương đã đi vào thời đại Cách
mạng tháng Tám của những chiến công rung chuyển. Không chỉ lịch sử mà còn là thi
ca. Dòng sông không bao giờ tự lặp lại mình. Nó luôn mang vẻ đẹp mới. Nó có khả
năng khơi nguồn cảm hứng mới cho các nhà văn nghệ sĩ. Một cảm hứng vô tận, nhiều sắc màu.
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
Hình tượng sông Hương hiện lên trong tác phẩm càng khiến cho bạn đọc yêu thêm
dòng sông và muốn được đến thăm thú, nhìn ngắm vẻ đẹp của dòng sông. Đó chính là
thành công của Hoàng Phủ Ngọc Tường.
Cảm nhận vẻ đẹp dòng sông Hương - Mẫu 11
Hoàng Phủ Ngọc Tường được mệnh danh là ông hoàng của thể kí Việt Nam. Những
trang kí mà đặc biệt là những trang tùy bút của ông thường đẹp ở lối miêu tả, sâu sắc ở
cách cắt nghĩa, lí giải và mãnh liệt cảm xúc. Trong cách viết có sự kết hợp giữa đĩnh
đạc, nghiêm cẩn với cái tinh tế, tài hoa, lãng mạn. Ai đã đặt tên cho dòng sông là kết
tinh nghệ thuật của ông, tác phẩm đã miêu tả một cách tài hoa vẻ đẹp của dòng sông Hương thơ mộng.
Bằng cách tiếp cận địa văn hóa, tác giả đã phát hiện ra ở sông Hương vẻ đẹp đa chiều.
Từ vẻ đẹp của cảnh sắc thiên nhiên, đến vẻ đẹp chiều sâu văn hóa, tâm hồn con người,
từ vẻ đẹp của lịch sử oai hùng đến vẻ đẹp kì diệu, bay bổng lãng mạn trong trí tưởng tượng của tác giả.
Trên phương diện cảnh sắc thiên nhiên, sông Hương cho thấy vẻ đẹp phong phú, đa
dạng của nó. Sông Hương khi hùng vĩ ở thượng nguồn, khi lại êm đềm, mơ mộng ở
kinh thành Huế. Sông Hương ở thượng nguồn vô cùng dữ dội, mãnh liệt, được tác giả
ví như một cô gái Di gan, man dại và phóng khoáng. Khi về đến kinh thành Huế, sông
Hương lại mang một khuôn mặt khác hẳn, nếu như thượng nguồn cuộn xoáy, mãnh
liệt thì tới đây lại dịu dàng, tha thướt, đầy chất mộng mơ đặc trưng của xứ Huế. Dòng
sông Hương, mềm hẳn đi khi bước chân vào kinh thành, những khúc uốn mình, những
đường tròn của sông Hương bao quanh Huế đã khiến lòng sông thực sự mềm mại như
một tấm lụa để ôm ấp lấy thành phố thân yêu của mình. Màu sắc của sông Hương thay
đổi theo từng địa hình mà nó chảy qua: khi chảy qua lòng vực dưới chân núi Ngọc
Tản, nước sông trở nên xanh thẳm, còn nhìn phản quang những màu sắc của ngọn đồi
phía Tây Nam thành phố thì: sớm xanh, trưa vàng, chiều tím. Sự biến đổi đó cho thấy
sông Hương như một tấm gương, đồng thời cũng cho thấy vẻ đẹp biến ảo của dòng
sông. Không chỉ dừng lại ở vẻ đẹp hình dạng, màu sắc, vẻ đẹp của sông Hương còn
thể hiện qua sắc thái, với hai sắc thái chính là hung bạo và trữ tình. Khi sông Hương
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
sôi nổi, trẻ trung, chủ động, lúc lại trầm mặc, cổ kính như triết lí, như cổ thi. Vẻ đẹp
của sông Hương hiện lên muôn hình muôn vẻ, đa dạng màu sắc. Trên phương diện
cảnh sắc thiên nhiên dù ở thượng nguồn hay khi chảy trong lòng thành phố Huế, sông
Hương đều chứng tỏ nó là sự sáng tạo hoàn mĩ của tạo hóa, một món quà vô giá mà
thiên nhiên đã ban tặng riêng cho đất Huế.
Không chỉ dừng lại ở việc miêu tả vẻ đẹp của dòng sông trên phương diện tự nhiên,
mà tác giả còn đi sâu khám phá vẻ đẹp trong chiều sâu văn hóa của nó. Trước hết sông
Hương mang đặc điểm tâm hồn của con người xứ Huế. Bằng quá trình nghiên cứu,
tìm hiểu vô cùng nghiêm túc tác giả đã nhận thấy một điều rất đặc biệt: “có một cái gì
rất lạ với tự nhiên và giống với con người nơi đây”. Như thế có nghĩa là sông Hương
không đơn thuần chỉ là vẻ đẹp tự nhiên mà nó còn là kết động rõ nét và đầy đủ của tất
cả vẻ đẹp con người xứ Huế. Dòng chảy cuộn chảy cũng như con người khỏe khoắn
của xứ Huế, còn dòng chảy dịu êm lại là vẻ đẹp đằm thắm, dịu dàng của con người nơi
đây. Chỉ với con sông này nhưng ta thấy đầy đủ tính cách, tâm hồn Huế, vừa mạnh mẽ
táo bạo, vừa dịu dàng, sôi nổi, trẻ trung.
Sau vẻ đẹp cốt cách, tâm hồn con người đất Huế, tác giả tiếp tục chứng minh chiều
sâu văn hóa trên phương diện âm nhạc và thi ca. Dòng sông Hương trong lòng thành
phố với tốc độ chậm rãi, khoan thai như một điệu slow tình cảm, chính nhịp điệu này
đã nói lên cái thần, cái hồn rất riêng của nhã nhạc cung đình Huế, đó là sự khoan thai,
dìu dặt, trang trọng. Không chỉ dừng lại ở đó, tác giả còn khai thác dòng sông Hương
ở phương diện thi ca. Bằng vốn hiểu biết phong phú, sâu rộng, tác giả đã chứng minh
vô cùng thuyết phục, sông Hương đã tạo nên dòng thi ca riêng cho văn học. Từ dòng
sông lung linh biến ảo màu sắc tác giả đưa người đọc đến dòng sông sức mạnh khí thế
trong thơ Cao Bá Quát. Từ không khí bảng lảng trong thơ Bà Huyện Thanh Quan tác
giả lại đưa người đọc đến với dòng sông ân tình, thắm thiết trong thơ Tố Hữu. Bằng
những dẫn chứng thuyết phục, đa dạng tác giả đã cho thấy vẻ đẹp đa chiều của sông Hương.
Sau vẻ đẹp sông Hương trên góc nhìn văn hóa, Hoàng Phủ Ngọc Tường tiếp tục nhìn
nhận sông Hương ở bề dày lịch sử. Sông Hương ghi tên mình từ thuở sơ khai, từ thời
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
đại các vua Hùng nó được coi là dòng biên thùy xa xôi của đất nước. Trong thời kì
trung đại, sông Hương mang tên Linh Giang, có nhiệm vụ bảo vệ biên giới tổ quốc.
Trong cuộc cách mạng tháng Tám, Huế là một trong ba nơi giành thắng lợi vẻ vang
nhất, cách mạng tháng Tám đã phủ lên sông Hương một lớp hào quang chói lọi với
chiến công lật đổ thành trì chế độ phong kiến và sự đô hộ của Pháp…. Điểm nhanh
các mốc lịch sử theo chiều thời gian đã cho thấy bề dày lịch sử của dòng sông song
hành với vận mệnh phát triển của đất nước. Nhìn vào những mốc son cũng như những
đau thương mất mát của dòng sông này ta thấy lịch sử Huế và con người Huế: đau
thương nhưng quật khởi, bi tráng nhưng cũng vô cùng hào hùng, hiển hách.
Qua các phương diện cảnh sắc thiên nhiên, chiều sâu văn hóa, bề dày lịch sử, sông
Hương đã hiện lên vô cùng đẹp đẽ, đáng trân trọng. Nhưng để ấn tượng về dòng sông
Hương thêm đậm nét, tác giả còn tái hiện nó trong trí tưởng tượng của mình với diện
mạo, tâm hồn riêng. Toàn bộ trường liên tưởng của tác giả về sông Hương được quy
chiếu về hình ảnh người con gái Huế rất Huế, bởi vậy hình ảnh dòng sông càng trở nên đẹp đẽ hơn.
Khi dòng sông Hương ở thượng nguồn, dòng chảy dữ dội, mãnh liệt đi qua trí tưởng
tượng của tác giả là một cô gái Digan phóng khoáng, man dại. Bằng trí tưởng tượng
phong phú, tác giả đã biến dòng sông Hương ở thượng nguồn thành một người con gái
khỏe khoắn, tràn đầy sức sống, mang vẻ đẹp thuần khiết vẫn còn đôi chút hoang dã.
Bắt đầu vào thành phố, sông Hương có sự thay đổi toàn diện, nhanh chóng về cả diện
mạo và tính cách. Sự thay đổi mạnh mẽ của sông Hương theo tác giả chính là cuộc
gặp gỡ giữa sông Hương với người tình mong đợi của nó – Huế. Hình ảnh so sánh độc
đáo đã cho thấy sông Hương phải trải qua sự chờ đợi, thử thách trong khoảng thời
gian rất dài, “phải nhiều thế kỉ đi qua”. Chính vì vậy sông Hương được đền đáp bằng
mối tình đẹp đẽ đầy mơ mộng. Sau sự lấy thức đầy ân tình của người tình mong đợi,
sông Hương bừng tỉnh để sống trọn vẹn với tất cả cung bậc cảm xúc. Ra khỏi vùng
núi, sông Hương đổi hướng liên tục, một cách thật chủ động, mạnh mẽ, với trí tưởng
tượng của Hoàng Phủ Ngọc Tường thì đó chính là biểu hiện của một cá tính sôi nổi,
trẻ trung, táo bạo của trái tim yêu nồng nhiệt. Vượt qua những trở ngại, nhìn thấy
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
thành phố sông Hương tươi tắn hẳn lên, bởi đã được gặp người tình của mình. Đằng
sau sự táo bạo, sôi nổi lại là một người con gái hết sức dịu dàng, nữ tính. Bởi vậy, sau
khi đã chính thức chảy trong lòng thành phố, sông Hương trở về với vẻ dịu dàng, tha
thướt của mình. Sông Hương dịu dàng, e ấp, dồn hết cả sự tinh tế, tao nhã trong tiếng
đàn để dành tặng cho thành phố bản đàn lúc đêm khuya, lúc này sông Hương chính là
một tài nữ đang gảy đàn. Vì mang nặng ân tình với xứ Huế, nên khi phải rời xa thành
phố, dòng sông Hương còn đột ngột đổi dòng, để gặp lại thành phố lần cuối tại góc thị
trấn Bảo Vinh xưa cổ. Khi buộc phải ra đi, sông Hương rời đi với lời thề sâu sắc:
“Còn non còn nước còn dài, còn về con nhớ …” mà tác giả cảm nhận trong câu hò
vang vọng khắp lưu vực sông Hương.
Bằng ngòi bút tinh tế, tài hoa, bằng trí tưởng tượng phong phú, Hoàng Phủ Ngọc
Tường đã làm tái hiện một cách chân thực và đầy đủ nhất vẻ đẹp của sông Hương.
Khung cảnh xứ Huế đã làm ta thêm yêu con người, mảnh đất nơi đây.
Cảm nhận vẻ đẹp dòng sông Hương - Mẫu 12
Hoàng Phủ Ngọc Tường là một trí thức yêu nước, có vốn hiểu biết sâu rộng trên nhiều
hình vực. Ông chuyên về thể loại bút kí. Nét đặc sắc trong sáng tác của Hoàng Phủ
Ngọc Tường là ở sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất trí tuệ và tính trữ tình, giữa nghị
luận sắc bén với suy tư đa chiều được tổng hợp từ vốn kiến thức sâu rộng về triết học,
văn hoá, lịch sử, địa lí, lối hành văn hướng nội súc tích, mê đắm và tài hoa. Ai đã đặt
tên cho dòng sông? là bài bút kí xuất sắc, viết tại Huế 1981, in trong tập sách cùng tên của ông.
Tác phẩm đã miêu tả cảnh quan thiên nhiên sông Hương, sự gắn bó của con sông với
lịch sử và văn hoá của xứ Huế, của đất nước. Qua đó nhà văn bộc lộ niềm tự hào tha
thiết, sâu lắng dành cho dòng sông Hương, cho xứ Huế thân yêu và cũng là cho đất nước.
Sông Hương nhìn từ cội nguồn là dòng chảy có mối quan hệ sâu sắc với dãy Trường
Sơn. Trong mối quan hệ đặc biệt này, sông Hương tựa như một bản trường ca của
rừng già với nhiều tiết tấu hùng tráng, dữ dội: khi rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, lúc
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
mãnh liệt vượt qua ghềnh thác, khi cuộn xoáy như cơn lốc vào những đáy vực sâu, lúc
dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng.
Với cái nhìn được nhân hoá, sông Hương tựa cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại
với một bản lĩnh gan dạ, một tâm hồn tự do và trong sáng. Theo tác giả, nếu chỉ mải
mê nhìn ngắm khuôn mặt kinh thành mà không chú ý tìm hiểu sông Hương từ nguồn
cội, người ta khó mà hiểu hết các vẻ đẹp trong phần tâm hồn sâu thẳm của dòng sông
mà chính nó đã không muốn bộc lộ.
Như vậy, ở thượng nguồn, sông Hương có thể chất mạnh, toát lên vẻ đẹp của một sức
sống mãnh liệt, hoang dại, đầy cá tính. Sông Hương khi chảy về kinh thành Huế lại
mang nhiều vẻ đẹp đa dạng, gắn bó với đặc trưng văn hoá, không gian kinh thành
Huế. Trước khi trở thành người tình dịu dàng và chung thuỷ của cố đô, sông Hương
đã trải qua một hành trình đầy gian truân và nhiều thử thách. Trong cái nhìn tinh tế và
lãng mạn của tác giả, toàn bộ thuỷ trình của dòng sông tựa như một cuộc tìm kiếm có
ý thức người tình nhân đích thực của người con gái trong một câu chuyện tình yêu nhuốm màu cổ tích.
Đoạn tả sông Hương chảy xuôi về đồng bằng và ngoại vi thành phố bộc lộ nét lịch
lãm và tài hoa trong lối hành văn của tác giả. Độc giả khó cưỡng một sức hấp dẫn toát
lên từ hàng loạt động từ diễn tả cái dòng chảy sống động qua những địa danh khác
nhau của xứ Huế. Giữa cánh đồng Châu Hoá đầy hoa dại, sông Hương là “cô gái đẹp
ngủ mơ màng”; nhưng ngay sau khi ra khỏi vùng núi, thì cũng như nàng tiên được
đánh thức, sông Hương bỗng bừng lên sức trẻ và niềm khao khát của tuổi thanh xuân
trong sự “chuyển dòng liên tục”, “rồi vòng những khúc quanh đột ngột”, vẽ một hình
cung thật tròn, ôm lấy chân đồi Thiên Mụ, rồi “vượt qua”, “đi giữa âm vang”, “trôi đi
giữa hai dãy đồi sừng sững như thành quách”…
Vừa mạnh mẽ vừa dịu dàng, sông Hương có lúc “mềm như tấm lụa” khi qua Vọng
Cảnh. Tam Thai, Lựu Bảo; có khi ánh lên “những phản quang nhiều màu sắc sớm
xanh, trưa vàng, chiều tím” lúc qua những dãy đồi núi phía Tây Nam thành phố và
mang vẻ đẹp trầm mặc khi qua bao lăng tẩm, đền đài mang niềm kiêu hãnh âm u được
phong kín trong những rừng thông u tịch cho đến lúc bừng sáng, tươi tắn và trẻ trung
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
khi gặp “tiếng chuông chùa Thiên Mụ ngân nga tận bờ bên kia, giữa những xóm làng
trung du bát ngát tiếng gà”…
Hai bút pháp kể và tả được kết hợp nhuần nhuyễn và tài hoa trong đoạn văn đã làm
nổi bật một sông Hương đẹp bởi phối cảnh kì thú giữa nó với thiên nhiên xứ Huế phong phú mà hài hoà.
Sông Hương khi chảy trong Huế, như đã tìm thấy chính mình khi gặp thành phố thân
yêu, sông Hương “vui tươi hẳn lên giữa những bến bãi xanh biếc của vùng ngoại ô
Kim Long”, dòng sông “kéo một nét thẳng thực yên tâm theo hướng tây nam – đông
bắc”, rồi “uốn một cánh cung rất nhẹ sang đến Cồn Hến” khiến dòng sông mềm hẳn
đi, như một tiếng “vâng” không nói là của tình yêu”. Nằm ngay giữa lòng thành phố
yêu quý của mình, sông Hương cũng giống sông Seine của Pari, sông Đa-nuýp của
Bu-đa-pét,… nhưng trong cách biểu đạt tài hoa của tác giả, sông Hương được cảm
nhận với nhiều góc độ: nhìn bằng con mắt của hội hoạ, sông Hương và những chi lưu
của nó tạo những đường nét thật tinh tế làm nên vẻ đẹp cổ kính của cố đô; qua cách
cảm nhận âm nhạc, sông Hương “đẹp như điệu Slow” chậm rãi, sâu lắng, trữ tình và
với cái nhìn đắm say của một trái tim đa tình, sông Hương là người tình dịu dàng và
chung thuỷ. Điều này được diễn tả trong một phát hiện thú vị của tác giả: “Rời khỏi
kinh thành, sông Hương chếch về hướng chính bắc, ôm lấy đảo Cồn Hến quanh năm
mơ màng trong sương khói, đang xa dần thành phố để lưu luyến ra đi giữa màu xanh
biếc của tre trúc và của những vườn cau vùng ngoại ô Vĩ Dạ. Và rồi, như sực nhớ lại
một điều gì chưa kịp nói, nó đột ngột đổi dòng, rẽ ngoặt sang hướng đông tây để gặp
lại thành phố lần cuối ở góc thị trấn Bảo Vinh xưa cổ”. Cũng theo tác giả khúc quanh
thật bất ngờ đó, tựa như một “nỗi vương vấn”, và dường như còn có cả “một chút lẳng
lơ kín đáo” của tình yêu…
Sông Hương trong mối quan hệ với lịch sử dân tộc lại mang vẻ đẹp của một bản hùng
ca ghi dấu những thế kỉ vinh quang từ thuở còn là một dòng sông biên thuỳ xa xôi của
đất nước các vua Hùng, thủa nó mang tên là Linh Giang (dòng sông thiêng) trong sách
Dư địa chí của Nguyễn Trãi, là “dòng sông viễn châu đã chiến đấu oanh liệt bảo vệ
biên giới phía nam của Tổ quốc Đại Việt qua những thế kỉ trung đại”, “nó vẻ vang soi
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
bóng kinh thành Phú Xuân của người anh hùng Nguyễn Huệ” vào thế kỉ mười tám;
“nó sống hết lịch sử bi tráng của thế kỉ mười chín với máu của những cuộc khởi
nghĩa”, nó chứng kiến thời đại mới với cuộc Cách mạng tháng Tám năm 1945 và bao
chiến công rừng chuyển qua hai cuộc chiến tranh vệ quốc sau này…
Sông Hương với cuộc đời và thi ca là một nhân chứng nhẫn nại và kiên cường qua
những thăng trầm của cuộc đời. Tuy nhiên, điều làm nên vẻ đẹp giản dị mà khác
thường của dòng sông là ở chỗ: khi nghe lời gọi, nó biết cách tự hiến mình làm một
chiến công, để rồi nó trở về với cuộc sống bình thường, làm một người con gái dịu
dàng của đất nước. Có lẽ chính điều đó đã làm cho sông Hương không bao giờ tự lặp
lại mình trong cảm hứng của các nghệ sĩ.
Có thể nói, nét đặc sắc làm nên sức hấp dẫn đặc biệt của đoạn văn là tình yêu say đắm
với dòng sông được thể hiện bằng tài năng của một cây bút giàu trí tuệ, tổng hợp từ
một vốn hiểu biết sâu rộng về văn hoá, lịch sử, địa lí và văn chương cùng một văn
phong tao nhã, hướng nội, tinh tế và tài hoa.
Trích đoạn bài kí Ai đã đặt tên cho dòng sông đã gợi ra vẻ đẹp của Huế, của tâm hồn
người Huế qua sự quan sát sắc sảo của Hoàng Phủ Ngọc Tường về dòng sông Hương.
Ông xứng đáng là một thi sĩ của thiên nhiên, một cuốn từ điển sống về Huế, một cây
bút giàu lòng yêu nước và tinh thần dân tộc. Bài kí góp phần bồi dưỡng tình yêu, niềm
tự hào đối với dòng sông và cũng là với quê hương đất nước.
Cảm nhận vẻ đẹp của sông Hương - Mẫu 13
"Ai đã đặt tên cho dòng sông" là một bài kí đầy chất thơ của Hoàng Phủ Ngọc Tường
viết về Hương Giang. Nhắc đến Huế là du khách nhớ đến sông Hương; nhắc đến sông
Hương là ta nhớ đến Huế. Ngự Bình, sông Hương, chùa Thiên Mụ, lăng tẩm các vua
chúa nhà Nguyễn,... là những thắng cảnh của cố đô Huế.
Bạn tôi đã có lần hát trong đêm liên hoan văn nghệ toàn trường đầu năm học:
Đã đôi lần đến với Huế mộng mơ
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
Tôi ôm ấp một tình yêu dịu ngọt...
Sông Hương có cảnh sắc thiên nhiên thơ mộng, tình tứ. Lần theo tác giả ta đi tìm vẻ
đẹp sông Hương, đi từ thượng nguồn cho đến đoạn sông Hương rời kinh thành Huế.
Giữa mái núi phía đông Trường Sơn, đầu nguồn, sông Hương là "một bản trường ca
của rừng già, rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh thác"... Con
sông quê mẹ trở nên "dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của
hoa đỗ quyên rừng". Nó mang vẻ đẹp "phóng khoáng và man dại" như một nửa cuộc
đời cô gái Di-gan trước khi trở thành "người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở".
Và khi đến chân núi Kim Phượng, nó đã thay hình đổi sắc một cách kỳ lạ, đã đóng kín
bí mật "cuộc hành trình gian truân" mà nó đã vượt qua.
Từ ngã ba Tuần đến chân đồi Thiên Mụ, sông Hương như một người con gái đang
"ngủ mơ màng" vừa vượt qua cánh đồng Châu Hóa đầy hoa đại được đánh thức bởi
"Người tình mong đợi". Nó chuyển dòng, nó uốn lượn và "chuyển dòng một cách liên
tục". Nó được nhân hóa như một thiếu nữ xinh đẹp làm duyên. Qua điện Hòn Chén,
Ngọc Trản, sông Hương qua bãi Nguyệt Biều, Lương Quán, rồi "ôm lấy chân đồi
Thiên Mụ" để lắng nghe tiếng chuông chùa ngân rung trong bóng hoàng hôn. Qua
Vọng Cảnh, Tam Thai, Lựu Bảo, nó mê ngắm nhìn những thành quách, những lăng
tẩm vua chúa, qua những đồi thông xanh biếc, sông Hương phẳng lặng hơn, "mềm
như tấm lụa", gương sóng trở nên lấp lánh như một cô gái luôn thay đổi màu áo "sớm
xanh, trưa vàng, chiều tím". Giữa phong cảnh "Bốn bề núi phủ mây phong // Mảnh
trăng thiên cổ, bóng tùng vạn niên" của Khiêm Lãng, sông Hương mang vẻ đẹp "trầm
mặc... như triết lí, như cổ tích". Nó trở nên phẳng lặng hơn, mơ màng và tình tứ hơn
giữa âm thanh "bát ngát tiếng gà" của những xóm làng trung du.
Sông Hương phẳng lặng hơn, rộng thoáng hơn, từ đôi bờ sông ta thấy thuyền xuôi
ngược chỉ bé bằng con thoi" lúc canh khuya còn văng vẳng tiếng hò giã gạo, điệu lí của dân chài.
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
Đoạn sông từ ngã ba Tuần đến đồi Thiên Mụ, sông Hương xinh đẹp hẳn lên trong
muôn ngàn cảnh sắc thiên nhiên, nó còn mang vẻ đẹp u tịch của chùa chiền, thành
quách, lăng tẩm, sông Hương ẩn chứa trong lòng vẻ đẹp cổ kính lịch sử, văn hóa.
Sông Hương đã đến với người tình mong đợi. Giữa vùng biền bãi xanh biếc ngoại ô
kim long, nó rạng rỡ và "vui tươi hẳn lên" khi nó nhìn thấy cầu Tràng Tiền, chiếc cầu
trắng "in ngần trên bầu trời, nhỏ nhắn như vành trăng non". Đó là niềm vui ước hẹn, gặp gỡ.
Cồn Giã Viên và Cồn Hến ở đầu và cuối thành phố tựa hai cù lao xanh như níu giữ
sông Hương lại để tâm tình. Sông Hương mềm hẳn đi, mặt nước êm đềm hơn, trong
xanh hơn mà nhà thơ Thu Bồn, một lần nhắc đến thăm Huế đã rung cảm khẽ hát lên:
"Con sông dùng dằng, con sông không chảy
Sông chảy vào lòng nên Huế rất sâu".
Hoàng Phủ Ngọc Tường cho ta biết sông Hương là con sông "nằm ngay thành phố yêu
quý", nó đã làm tôn "Huế đẹp và thơ", nó là "cô gái Huế xinh đẹp, dịu dàng và đa
tình" mà một du khách Ý đã nói.
Ai đã ngắm nhìn sông Hương trong đêm hội hoa đăng rằm tháng bảy mới cảm thấy
lòng mình như tỉnh như mơ khi bâng khuâng ngắm nhìn "hàng trăm nghìn ánh hoa
đăng bồng bềnh" từ điện Hòn Chén trôi về. Tình người tỏa sáng tình sông nước.
Phía dưới cầu Tràng Tiền, sông Hương "ngập ngừng như muốn đi muốn ở, chao nhẹ
trên mặt nước như những vấn vương của một nỗi lòng". Đó là ân nghĩa, ân tình.
Sông Hương rời kinh thành ra đi. Nhiều ngập ngừng, lưu luyến. Ở đời mọi cuộc giã
biệt đều man mác buồn. Giữa màu xanh tre trúc và những vườn cau vùng Vĩ Dạ, sông
Hương lại đổi dòng, lại uốn lượn để được gặp lại thành phố lần cuối cùng ở góc thị
trấn Bao Vinh, "như sực nhớ lại một điều gì chưa kịp nói", tác giả bài kí cho rằng đó
là "nỗi vương vấn, cả một chút lẳng lơ kín đáo của tình yêu". Ở đây, đã bao đời nay có
nhiều ca nhi hát và đàn Nam ai, Nam bình nổi tiếng tài sắc. Ở đây, chỗ chia tay này,
sông Hương "có cái gì rất lạ với tự nhiên và rất giống con người". Hoàng Phủ Ngọc
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
Tường nhắc lại và bỏ lửng một câu thơ Kiều để nói lên lời hẹn ước của con sông
Hương mang tình lưu luyến của một giai nhân với tấm lòng son sắt thủy chung: "Còn
non còn nước, còn dài/ Còn về, còn nhớ,...".
Du khách nào đã đến Vĩ Dạ, ngắm cau, ngắm trúc, ngắm sông Hương, và được thưởng
thức tiếng đàn tranh từ một ngôi nhà cổ thánh thót ngân nga, rồi khẽ ngâm một vài câu
thơ của Hàn Mặc Tử: "Vườn ai mướt quá xanh như ngọc / Lá trúc che ngang mặt chữ điền..",
Nói rằng sông Hương cảnh sắc thiên nhiên thơ mộng, mà còn phải nghĩ nhiều đến vẻ
đẹp lịch sử, vẻ đẹp văn hóa của sông Hương.
Sông Hương - dòng sông của lịch sử, dòng sông của thơ ca, của văn hóa, là ngọc bích
của cố đô Huế". Nhiều thi nhân đã cất bút đề thơ vào dòng sông thơ mộng. Với Tản
Đà là "Dòng sông trắng, lá cây xanh... Với Cao Bá Quát, sông Hương đầy hung khí
được hun đúc nên "như kiếm dựng trời xanh". Tố Hữu, đứa con thương yêu của Huế
với đầy tình thương nhớ: "Hương Giang ơi! Qua tim ta vẫn ngày đêm tự tình...".
Thời các vua Hùng, Hương Giang là "con sông biên thùy xa xôi"; thời Trần - Lê nó là
"con sông viễn châu"; nó là nơi Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế rồi thẳng tiến ra Thăng
Long quét sạch 20 vạn quân Tôn Sĩ Nghị ra khỏi bờ cõi. Ngày 23/8/1945, lá cờ đỏ sao
vàng tung bay trên đỉnh Ngọ Môn, v.v...
Huế có 99 chùa, có Đông Ba, Gia Hội, Diệu Đế... Có nhiều lăng tẩm vừa cổ kính vừa
nguy nga. Huế và Sông Hương có vẻ đẹp sâu xa là "những trầm tích văn hóa, lịch sử".
Dân làng hoa nào ở Huế đã nấu nước trăm loài hoa thơm đổ xuống sông để sông
Hương mang cái tên con sông Thơm? Ai còn nhớ huyền thoại đó? Và để nhân dân ta
nhớ Huế là nhớ sông Hương, nhớ màu tím Huế trong chiếc áo cưới của người con gái Huế.
Tôi vô cùng xúc động được đọc, được học bài kí nổi tiếng "Ai đã đặt tên cho dòng
sông" của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Con sông thật đẹp, bài kí cũng hay, thú vị biểu lộ
niềm tự hào về giang sơn gấm vóc.
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
Cảm nhận vẻ đẹp dòng sông Hương - Mẫu 14
“Ai đã đặt tên cho dòng sông?” của Hoàng Phủ Ngọc Tường là một bài tuỳ bút mang
tầm cỡ một tác phẩm văn chương. Trong áng văn này, với tình yêu quê hương sông
núi, tác giả đã nói về dòng chảy và vẻ đẹp của con sông Hương đoạn thượng nguồn,
đoạn từ ngã ba Tuần đến chân đồi Thiên Mụ, đoạn từ ngoại ô Kim Long đến Cồn
Hến,và đoạn sông Hương rời khỏi kinh thành ra đi.
Mang tính lưỡng thể, sông Hương vừa hùng vĩ “một bản trường ca của rừng già, rầm
rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh thác, cuộn xoáy cơn lốc vào
những đáy vực thẳm”, vừa mang vẻ đẹp “dịu dùng say đắm giữa những dặm dài chói
lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng”. Tính lưỡng thể của dòng sông Hương ở thượng
nguồn vừa “phóng khoáng và man dại” như một nửa cuộc đời cô gái Di-gan, biểu lộ
“sức mạnh bản năng ở người con gái” vừa mang sắc đẹp “dịu dàng và trí tuệ trở thành
người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở”.
Dòng chảy của sông Hương ở thượng nguồn là “cuộc hành trình gian truân” không
kém phần kì lạ và bí mật, vì nó “đã đóng kín lại ở cửa rừng và ném chìa khóa trong
những hang đá dưới chân núi Kim Phụng”.
Nguyễn Tuân đã từng tả tiếng thác sông Đà “như oán trách… như van xin… như
khiêu khích, giọng gằn mà chế nhạo”, có lúc như tiếng rống của một ngàn con trâu
mộng “đang lồng lộn giữa rừng vầu rừng tre nứa nổ lửa”… Đó là những ấn tượng vô
cùng sâu sắc mà bác Nguyễn đã gieo vào lòng ta khi đọc bài kí “Người lái đò Sông
Đà”. Hoàng Phủ Ngọc Tường cũng thật tài hoa khi ông đã sáng tạo nên những liên
tưởng, những so sánh, ẩn dụ và nhân hóa miêu tả vẻ đẹp lưỡng thể đầy tính nhân văn
của dòng sông Hương giữa đại ngàn Trường Sơn.
Tác giả đã nhắc khẽ mọi người “nếu chỉ mải mê nhìn ngắm khuôn mặt kinh thành của
nó… sẽ không hiểu một cách đầy đủ bản chất của sông Hương với cuộc hành trình
gian truân mà nó đã vượt qua…”. Suy tưởng ấy đã làm cho những liên tưởng mà tác
giả nêu lên thêm phần rung động thấm thía.
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
Vượt qua cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại, sông Hương như người con gái đẹp đang
“ngủ mơ màng” được đánh thức bởi “người tình mong đợi”. Sông Hương đã “chuyển
dòng một cách liên tục” khi vừa ra khỏi rừng. Nó như nôn nóng đi tới gặp người tình –
thành phố tương lai của nó. Nó đã “vòng những khúc quanh đột ngột”. Nó đã “uốn
mình theo những đường cong thật mềm…”. Con sông Hương được nhân hóa như
đang làm duyên, đang múa lượn. Sông Hương lúc thì trôi theo hướng Nam Bắc theo
điện Hòn Chén, vấp Ngọc Trản; lúc thì chuyển hướng sang Tây Bắc vòng qua bãi
Nguyệt Biều, Lương Quán. Rồi nó “đột ngột vẽ một hình cung thật tròn về phía Đông
Bắc ôm lấy chân đồi Thiên Mụ, xuôi dần về Huế”. Dòng chảy của sông Hương qua
các địa danh ngã ba Tuần, điện Hòn Chén, Ngọc Trản, bãi Lương Biều, Lương Quán,
Vọng Cảnh, Tam Thai, Lựu Bảo,… được tác giả vẽ ra, nhắc lại một cách chính xác
thể hiện những kiến thức về địa lí, văn hóa tinh tường. Người đọc có lúc ngỡ là ông đã
từng nhiều năm tháng du ngoạn ngược xuôi với con thuyền nhỏ bồng bềnh trong điệu
Nam ai, Nam bình trên dòng sông Hương thơ mộng.
Ông yêu dòng sông quê mẹ, ông biết rõ dáng hình và những đường nét uốn lượn của
nó. Cũng như Tố Hữu đã cảm mến thốt lên: “Hương Giang ơi, dòng sông êm – Qua
tim ta vẫn ngày đêm tự tình”. Ông nói về sắc nước của dòng sông Hương là “xanh
thẳm”, dáng hình của nó “mềm như tấm lụa”, sự tấp nập rộn ràng của nó là “những
chiếc thuyền xuôi ngược chỉ bé bằng con thoi”. Ông say mê thưởng thức gương sông
lấp lánh “sớm xanh, trưa vàng, chiều tím” dưới ánh phản quang nhiều màu sắc trên
nền trời Tây Nam thành Huế.
Giữa đám quần sơn lô xô, giữa những lăng tẩm đồ sộ của các vua chúa nhà Nguyễn,
giữa những rừng thông u tịch, sông Hương mang vẻ đẹp “trầm mặc… như triết lí, như
cổ thi”… Tác giả nhắc lại một vần thơ cổ, thật đắc địa, gợi lên không khí, khung cảnh
“u tịch” và “trầm mặc” của những rừng thông, của dòng sông, những thành quách và
những đồi núi lô xô ở đây. Ai đã từng một lần đến thăm thú Khiêm Lãng (lăng vua Tự
Đức) mới cảm nhận được cái đẹp của cảnh vật mà tác giả nói đến:
“Bốn bề núi phủ mây phong,
Mảnh trăng thiên cổ, bóng tùng vạn niên”.
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
Sắp đến thành phố mến thương, mặt nước sông Hương trở nên mơ màng, “phẳng
lặng” trong tiếng chuông chùa Thiên Mụ ngân nga, giữa “bát ngát tiếng gà” của những xóm làng trung du.
Một lần nữa ta được thưởng thức một đoạn tùy bút mà chất thơ lai láng bồi hồi.
Những liên tưởng và suy tưởng, những so sánh và nhân hóa, những kiến thức về địa lí,
về văn hóa, về thi ca được tác giả vận dụng tài hoa khi nói về vẻ đẹp quyến rũ của
sông Hương đoạn từ ngã ba Tuần đến chân đồi Thiên Mụ.
Đến vùng ngoại ô Kim Long, giữa những biền bãi xanh biếc, sông Hương “vui tươi
hẳn lên” khi nó đã nhìn thấy chiếc cầu trắng của thành phố “in ngần trên bầu trời, nhỏ
nhắn như những vành trăng non”. Cồn Giã Viên và Cồn Hến ở đâu và cuối thành phố
như hai cù lao xanh đã làm cho dòng sông Hương uốn cong “mềm hẳn đi như một
tiếng vâng không nói ra của tình yêu”. Tác giả liên tưởng đến sông Seine của Pari,
sông Đa- nuýp của Bu-đa-pét, để nói lên vẻ đẹp độc đáo của sông Hương là nó “nằm
ngay giữa lòng thành phố yêu quý của mình”; nó đã giữ cho Huế “trong tổng thể vẫn
giữ nguyên dạng một đô thị cổ, trải dọc hai bờ sông. Những nhánh sông đào mang
nước Hương Giang tỏa đi khắp đô thị, những cây đa, cây cừa cổ thụ, những ánh lửa
chài “lập lòe” nơi xóm thuyền xúm xít trong đêm sương,… đã làm cho cố đô Huế tựa
như “một linh hồn mô tê xưa cũ mà không một thành phố hiện đại nào còn nhìn thấy được”.
Lần thứ hai, Hoàng Phủ Ngọc Tường liên tưởng, so sánh vé lưu tốc của sông Nê-va
nơi thành phố Xanh Pê-téc-bua nước Nga với sông Hương. Hình ảnh con chim hải âu
co một chân đậu trên chiếc thuyền băng lướt qua trước cung điện Mùa Đông như một
khám phá nhiều ngộ nghĩnh; tác giả mơ ước được “hóa làm con chim nhỏ co một chân
trên con tàu thuỷ tinh để đi ra biển”. Con sông Hương khi gặp kinh thành xưa, hai hòn
đảo Giã Viên và Cồn Hến đã làm cho nó “trôi đi chậm, cơ hồ chỉ còn là một mặt hồ yên tĩnh”.
Nhìn những dòng sông, những dòng nước chảy, tác giả nhắc lại tiếng khóc của nhà
triết học Hi Lạp hơn hai ngàn năm về trước để nêu lên suy ngẫm về dòng chảy cuộc
đời, về sự biến chuyển không ngừng của vạn vật. Rồi ông lại nghĩ về “điệu chảy lặng
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
lờ” của sông Hương, quý trọng coi đó là “điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế”.
Hình ảnh “hàng trăm nghìn ánh hoa đăng bồng bềnh vào những đêm rằm tháng Bảy từ
điện Hòn Chén trôi về”, và sự “ngập ngừng như muốn đi muốn ở, chao nhẹ trên mặt
nước như những vấn vương của một nỗi lòng” đã nói lên thật thơ vẻ đẹp mộng mơ của
sông Hương – bài thơ trữ tình của cố đô Huế.
Sự ngập ngừng vấn vương ấy là vẻ đẹp của Hương Giang mà nhiều nhà thơ đã cảm
nhận, trong đó, Thu Bồn đã có lần rung cảm:
“Con sông dùng dằng, con sông không chảy
Sông chảy vào lòng nên Huế rất sâu”.
Hoàng Phủ Ngọc Tường đã gieo chữ lên những vườn hoa, những cánh đồng màu mỡ;
mà trong đó mỗi so sánh, nhân hóa và liên tưởng về dòng chảy sông Hương đoạn đi
qua Huế tựa như hoa trái ngọt thơm đã thể hiện một bút lực và tầm cao trí tuệ của nhà
văn sở trường về bút kí, tùy bút. Ông đã dành cho sông Hương cả một tấm lòng yêu
mến và quý trọng đặc biệt.
Đoạn nói về sông Hương rời khỏi Kinh thành ra đi được Hoàng Phủ Ngọc Tường diễn
tả bằng một ngòi bút nghệ thuật rất đỗi hào hoa phong tình. Ông đã nhân hóa sông
Hương “trở thành một người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya”. Ông cho biết nhạc cổ
điển Huế đã được sinh thành trên mặt nước Hương Giang… Ông cho hay, thi hào
Nguyễn Du đã từng ôm ấp “một phiến trăng sầu” trong bao năm lênh đênh trên dòng
sông Hương. Một nghệ nhân già, chơi đàn hết nửa thế kỉ đã chỉ đích danh hai câu thơ
“Trong như tiếng hạc bay qua – Đục như tiếng suối mới sa nửa vời” mang điệu nhạc
cung đình Tứ đại cảnh. Sông Hương rời khỏi Kinh thành “lưu luyến ra đi giữa màu
xanh biếc của tre trúc và của những vườn cau vùng ngoại ô Vĩ Dạ”, rồi nó lại đổi dòng
đột ngột gặp lại thành phố lần cuối ở góc thị trấn Bao Vinh xưa cổ “như sực nhớ lại
một điều gì chưa kịp nói”; phải chăng khúc lượn này, sông Hương “có cái gì lạ với tự
nhiên và rất giống con người “, Tác giả cho rằng đó là “nỗi vương vấn, cả một chút
lẳng lơ kín đáo của tình yêu”. Và ông đã so sánh sông Hương với nàng Kiều trong
đêm tình tự; ông dẫn buông hai câu thơ của Nguyễn Du để nói về sự lưu luyến chí tình
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
với lời thề trước khi về biển cả. Thật không có sự so sánh nào hay hơn khi nói về con
sông mang tình người, tình son sắt chung thủy của lứa đôi. “Còn non, còn nước, còn
dài – Còn về, còn nhớ…”, lời thế của lứa đôi, lời thề của dòng sông đã trở thành giọng
hò dân gian của xứ Huế. Sâu xa hơn nữa, lời thề ấy là tấm lòng người dân Châu Hóa
xưa mãi mãi chung tình với quê hương xứ sở thân thương.
Đến với Huế mộng mơ là đến với sông Hương, đến với tiếng chuông chùa Thiên Mụ,
đến với tiếng gà Bao Vinh, là đến với lăng tẩm đế vương, đến với những con người
thủy chung trọn tình trọn nghĩa, là đến với những bài ca điệu hò dân gian dịu ngọt.
Tác giả bài tùy bút “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” đã nói hộ lòng ta những tình cảm
sâu sắc, tốt đẹp ấy.
Bài tùy bút đã thể hiện một bút pháp nghệ thuật độc đáo, tài hoa và phong tình của
Hoàng Phủ Ngọc Tường. Tác giả đã tạo nên chất thơ quyến rũ làm say lòng người.
Những tri thức về địa lí, văn hóa, thi ca, âm nhạc của ông đã chung đúc thành trang văn tuyệt bút.
Cảm nhận vẻ đẹp dòng sông Hương - Mẫu 15
Tác phẩm “Ai đã đặt tên cho dòng sông” là một bài bút kí nổi tiếng của tác giả Hoàng
Phủ Ngọc Tường. Ông là một nhà văn mang nặng ân tình với xứ Huế. Tác phẩm của
ông đã lột tả được hết vẻ đẹp và linh hồn của dòng sông Hương, con sông mang đậm
đặc trưng và dấu ấn của xứ Huế mộng mơ.
“Ai đã đặt tên cho dòng sông” được tác giả trình bày dưới dạng ký, thể loại văn ghi lại
cảm xúc cũng như tình cảm của con người một cách sâu sắc và súc tích nhất. Thể loại
này đưa bài kí vào lòng người đọc một cách nhẹ nhàng nhưng cũng rất chân thành.
Qua giọng văn của Hoàng Phủ Ngọc Tường, dòng sông Hương hiện lên thật ấn tượng,
với một vẻ đẹp thơ mộng đến ngỡ ngàng. Con sông này chính là dòng chảy duy nhất
qua thành phố Huế, chính vì điều đó nên nó mang một đặc trưng riêng của xứ Huế mà
không nơi nào có được. Có lẽ không chỉ tác giả mà những người dân xứ Huế cũng rất tự hào vì điều này.
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
Dưới ngòi bút tinh tế, sâu sắc cùng tình yêu tha thiết của Hoàng Phủ Ngọc Tường, con
sông đã trở nên lộng lẫy, mê hoặc người đọc. Con sông hiện lên với nhiều góc độ,
nhiều khía cạnh, với chiều dài của thời gian và chiều sâu của không gian. Và dù cho
dưới góc độ nào thì sông Hương vẫn rất đẹp và nên thơ như thế.
Đầu tiên, tác giả muốn nói đến sông Hương ở vùng thượng nguồn. Đó là một vẻ đẹp
mà không lẫn vào đâu được. Hình ảnh “một cô gái di gan phóng khoáng và man dại;
tự do và trong sáng” được tác giả ưu ái khiến cho bóng dáng ấy đi vào lòng người đọc
một cách chân thực nhất. Sông Hương còn được tác giả vẽ lên một cách đầy mê hoặc,
đó là sông Hương như bản trường ca của rừng già; rầm rộ và mãnh liệt nhưng có lúc
lại “dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi của màu đỏ hoa đỗ quyên
rừng”. Dường như chỉ có duy nhất màu đỏ, một màu sắc đầy hoang dại ấy mới toát lên
được vẻ đẹp đầy sức ám ảnh nhưng lại rất đỗi bình dị của sông Hương. Vẻ đẹp của
con sông ở vùng thượng nguồn chắc chắn là một vẻ đầy mê đắm và tinh tế. Và đây
cũng chính là đặc trưng của xứ Huế nên thơ và trữ tình.
Hơn thế nữa, sông Hương là dòng sông duy nhất thuộc về thành phố Huế. Chính vì thế
nên vẻ đẹp của sông Hương là vẻ đẹp vang bóng một nền văn hóa trải qua nhiều thăng
trầm nhưng cũng rất đỗi bí ẩn, quyến rũ của cố đô Huế. Trong con mắt của Hoàng Phủ
Ngọc Tường, sông Hương như “người con gái dịu dàng, đằm thắm, mềm mại trong
lòng Huế”. Dòng sông thật đẹp và lãng mạn biết bao.
Để rồi khi sông Hương về với thành phố mộng mơ, rời xa thượng nguồn thì con sông
lại trở nên mê đắm hơn bao giờ hết. Cô gái digan hoang dại ấy đã “vượt qua một lòng
vực sâu dưới chân núi Ngọc Trản, để sắc nước trở nên xanh thẫm, trầm mặc như triết
lý…; cho đến khi gặp được tiếng chuông Thiên Mụ, nghe âm thanh bát ngát tiếng gà,
từ ấy sông Hương rạng rỡ như nắng mới, nàng uốn một cánh cung thật nhẹ, đến khi
giáp mặt với thành phố, đường cong ấy làm cho nàng như mềm hẳn đi, như một tiếng
vang không nói ra của tình yêu.” Những câu văn thật nhẹ nhàng nhưng vô cùng tình
tứ, lãng mạn được tác giả dùng để miêu tả vẻ đẹp của sông Hương khi về với thành
phố Huế. Những đường nét mềm mại, mê đắm của sông Hương khiến cho tất cả ai khi
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
đọc cũng đều cảm thấy sửng sốt, ngỡ ngàng, và cứ thế sông Hương len lỏi vào trong
lòng người đọc một cách chân thực nhất.
Không chỉ vậy, đối với cố đô Huế, sông Hương còn là một nhân chứng đã cùng chứng
kiến biết bao đổi thay, cùng những thăng trầm của thành phố Huế. Sông Hương cứ thế
tồn tại như vậy, trải qua biết bao sự việc, cùng những năm tháng không thể nào quên
của cố đô Huế nói riêng và thành phố Huế nói chung.
Chỉ với những câu văn giản dị, tinh tế, cùng với tình yêu chân thành tha thiết đối với
mảnh đất và con người xứ Huế, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã đem đến cho người đọc
hình ảnh dòng sông Hương thơ mộng, lãng mạn hơn bao giờ hết. Dòng sông Hương
trong văn của Hoàng Phủ Ngọc Tường khiến cho ai đã từng đọc qua đều mong muốn
được một lần đặt chân đến nơi đây, để được đắm mình trong những gì nên thơ nhất của xứ Huế.
Cảm nhận vẻ đẹp dòng sông Hương - Mẫu 16
Hoàng Phủ Ngọc Tường là nhà văn xuất sắc của nền văn học Việt Nam, ông là một
trong những nhà văn chuyên về bút kí. Nét đặc sắc trong sáng tác của ông là sự kết
hợp nhuần nhuyễn giữa chất trí tuệ và chất trữ tình, nổi bật lên trong phong cách đó là
bút kí: Ai đã đặt tên cho dòng sông.
Sông hương được Hoàng Phủ Ngọc Tường viết ra với một vẻ đẹp toàn mĩ, đó là một
bức tranh thiên nhiên đẹp thơ mộng. Bài bút ký đã được tác giả dành toàn bộ tình yêu
của mình, bài có sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa những yếu tố thực và những yếu tố tạo
nên một vẻ đẹp sông hương với những nét đẹp của những cô gái Di Gan đẹp thơ
mộng. Toàn bộ bài bút kí là cảnh đẹp của sông hương, sông hương khi nhìn từ cội
nguồn nó có vẻ đẹp lãng mạn hào nhoáng, sông hương được so sánh với vẻ đẹp của cô
gái Di Gan đẹp thơ mộng và có những nét dịu dàng đằm thắm của những nét đẹp quê
hương, sông hương nhẹ nhàng và tình tứ nó được tác giả so sánh với những cảnh đẹp
vô cùng hoàn hảo, sông hương hiện lên trong con mắt người đọc bởi vẻ đẹp thu hút
lòng người, tác giả đã giành tình yêu của mình để viết lên bài bút ký hay như vậy.
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
Tất cả những vẻ đẹp đó đều được tác giả hội tụ nhằm nói lên vẻ đẹp của quê hương
Việt Nam, đại diện là sông hương thơ mộng và hào hùng của dân tộc Việt Nam. Vẻ
đẹp của sông hương ở cội nguồn được so sánh là đầy hoang dại và thấm đẫm chất thơ
nó được so sánh với rừng già đã hun đúc cho nó một tâm hồn hào hoa và lãng mạn.
Ngoài vẻ đẹp hoang dại dịu dàng đằm thắm được so sánh với vẻ đẹp của cô gái Di
Gan, thì sông hương được tác giả nhìn dưới nhiều góc độ của thiên nhiên tác giả quan
sát sông hương từ gần tới xa, những nét đẹp độc đáo của sông hương được tác giả cảm
nhận bằng chính trái tim của mình, ngoài những nét đẹp độc đáo khiến tác giả mê hồn
bởi nét đẹp đang dần cuốn hút và chạm khắc đến trái tim của mình. Sông hương lúc
dịu dàng và được tác giả so sánh với nét đẹp của người con gái di gan phóng khoáng,
lúc dữ dội được miêu tả và so sánh với những nét đẹp hoàn mỹ mà đẫm chất thơ đậm chất trữ tình.
Dòng sông hương thật đẹp và thơ mộng khi với cái tên của mình chúng ta đã nhận
thấy trong đó những vẻ đẹp toàn mỹ của những nét đẹp thiên nhiên, sông quê hương
một dòng sông của chứng minh lịch sử hào hùng tráng lệ, người con gái dịu dàng
được so sánh với nét đẹp từ thượng nguồn của sông hương, sông hương đang sống dậy
trong lòng người đọc những hoài niệm bởi vẻ đẹp nên thơ của mình, tác giả đã nói đến
sông hương bằng cả tình yêu thương của mình, khi tồn tại xung quanh sông Hương là
cả một khoảng không gian đất trời cả những ánh sáng lộng lẫy của thiên nhiên. Sông
hương được tác giả thể hiện ngay trong đoạn đầu đó là vẻ đẹp của khúc dạo đầu một
vẻ đẹp lam cho con người ta đắm say trước vẻ đẹp của sông hương, không chỉ quan
sát sông hương ở 1 góc cạnh tác giả con nhìn sông hương ở các chiều sâu của lịch sử,
sông hương được tác giả quan sát ở thượng nguồn, nó được so sánh với vẻ đẹp thơ
mộng của cô gái DiGan đẹp tuyệt mỹ và nó cũng được so sánh với những vẻ đẹp nên
thơ bởi nét đẹp dịu dàng của nó tạo nên những thơ mộng dịu dàng trong mỗi người
đọc. Khi nói về vẻ đẹp của sông hương qua cội nguồn nó lại có vẻ đẹp mạnh mẽ hơn,
với những rừng già của vẻ đẹp mãnh liệt và thu hút lòng người, sông hương hiện lên
với hai tính cách thật khiến con người ta cảm thấy yêu mến sông hương khi sông
hương đang ngập tràn những vẻ đẹp hoàn mĩ, nó vẽ ra cho tác giả một vẻ đẹp thu hút
lòng người, sông hương thơ mộng, hào nhoáng và lên thơ, một vẻ đẹp toàn bích, tác
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
giả thật xuất sắc khi vẽ ra một bức tranh hoàn mỹ như vậy. Sông hương không chỉ đẹp
trong mắt những người yêu thơ mà nó còn đặc sắc với những khung cảnh thật hùng vĩ
và những nét táo bạo, mỗi con người chúng ta ai ai cũng đều mong được đặt chân tới
đây để ngắm khung cảnh thiên nhiên nơi đây và cảm nhận được sự thú vị và vẻ đẹp
được nhìn từ nhiều phương diện của mình.
Dòng sông hương không chỉ nói về vẻ đẹp trời phú mà thiên nhiên đã ban tặng cho
dòng dòng sông này, nó còn mang một vẻ đẹp lãng mạn với những vẻ đẹp dịu dàng
của cô gái DiGan với những nét dịu dàng pha lẫn trầm tư, dòng sông hương thật tuyệt
vời và đầy cảm xúc trong mỗi người đọc. Dòng sông hương của quê hương thật hoang
dại và đầy bí ẩn những dưới ngòi bút thần tài của mình dòng sông hương nổi lên với
những nét đẹp dịu dàng. Sông hương xứng đáng là một địa danh đẹp của dân tộc Việt
Nam.Sông hương đã được tác giả nhìn dưới rất nhiều góc độ qua đó ta càng thấy được
những nét đặc sắc trong nghệ thuật nhìn thiên nhiên của Người, tác giả đã cảm nhận
một cách toàn vẹn về sông hương và ở mỗi một góc độ thì sông hương lại có những
nét đẹp riêng biệt và rất độc đáo.
Sông Hương trầm mặc dưới hàng thông của rừng già và những bản tình ca, nó tạo nên
cho sông hương một vẻ đẹp ngày càng lãng mạn và thu hút đắm say, sông Hương hiện
lên cho chúng ta một vẻ đẹp hoàn hảo, đẹp tới những vẻ đẹp đỉnh cao của sự hoàn mỹ,
dưới ngòi bút thân của mình, Hoàng Phủ Ngọc Tường càng thể hiện được sông hương
là 1 minh chứng lịch sử với việc đánh bại chiến lược mậu thân năm 1968, đó là một
minh chứng lớn lao cho lịch sử của Việt Nam, với những vẻ đẹp đó sông hương trở
thành 1 người tình gợi cảm trong mắt người đọc. Được coi như là một chứng minh
lịch sử, dòng sông này đã chứng kiến bao chiến công hào hùng của dân tộc ta, mỗi
chúng ta ai ai cũng đều tự hào về dòng sông của quê hương của dân tộc, nó vừa đẹp và
cũng đầy chất tạo bạo, hào hùng khi trải qua bao cam go ác liệt.
Tác giả đã giành tình yêu của mình để thể hiện được vẻ đẹp lãng mạn và thu hút lòng
người trong vẻ đẹp của sông hương đó là vẻ đẹp thơ mộng và thu hút người đọc bởi
những nét tình tứ và cả những giai điệu hào hùng của cả dân tộc ta. Sông hương đã
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
được tác giả cảm nhận bằng cả trái tim yêu thiên nhiên của mình, với tài hoa thiên
bẩm ông đã vẽ ra một bức tranh thiên nhiên thật hùng vĩ và đầy thơ mộng.
Vẻ đẹp của sông Hương - Mẫu 17
Hoàng Phủ Ngọc Tường là nhà văn xứ Huế. Ông nổi tiếng với những tập bút kí và có
sức liên tưởng, tưởng tượng dồi dáo, lối hành văn khiến người đọc mê đắm. Trong tác
phẩm Ai đặt tên cho dòng sông hương cũng vậy, đây là tùy bút tiêu biểu cho phong
cách của tác giả. Với sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất trí tuệ và trữ tình, giữa nghị
luận sắc biến và tư duy đa chiều, tác giả đã khái quát và thể hiện lên vẻ đẹp con sông
Hương. Đây là vẻ đẹp tiêu biểu của cố đô thi ca.
“Ai đã từng đặt tên cho dòng sông” là một trong những tác phẩm tiêu biểu của Hoàng
Phủ Ngọc Tường trong thể loại bút ký. Tác phẩm viết về sông hương với những góc
nhìn đa chiều, đặc sắc, đặc biệt vấn đề tâm linh vô cùng huyền bí.
Đọc tác phẩm, độc giả như đang tìm hiểu về một cuốn bách khoa toàn thư bởi nó chứa
đựng sâu rộng mọi lĩnh vực về văn hóa, lịch sử, địa lý và văn học, nghệ thuật, thậm
chí tâm linh. Tuy nhiên, mục đích cuối cùng của con người vẫn là hướng đến thiên
nhiên, sống hòa quyện vào thiên nhiên.
Trong đoạn mở đầu bài bút ký, sông hương được nhà văn tái hiện như một dòng sông
chân thật, được khám phá và nhìn nhận, đánh giá bằng những gì trước mắt. Dòng sông
có nhiều đoạn chảy mang nhiều vẻ đẹp khác nhau, khi thì như dải lụa trong trẻo vắt
ngang thượng nguồn, khi thì như một bản trường ca của rừng già, chảy ào ào dưới
bóng cây đại ngàn, lúc thì mãnh liệt vượt qua ghềnh thác, cuộn xoáy vào những đáy
vực sâu. Thêm vào đó, dòng sông lại mang thêm vẻ đẹp dịu dàng, say đắm giữa những
dặm dài chói lọi màu hoa đỗ quyên. Quá nhiều vẻ đẹp trên một dòng sông. Điều này
càng cho thấy tác giả yêu sâu sắc thế nào, thấu hiểu thế nào mới có thể lột tả được
chân thật vẻ đẹp đa chiều của sông hương. Hiếm có dòng sông nào lại mang trong
mình nhiều vẻ đẹp đến thế, giống như “dữ dội và dịu êm”. Đặc biệt, tác giả đã thổi
vào con sống một nhân cách, một tâm hồn với biện pháp sử dụng nhân hóa. Khi sông
chảy qua dải Trường Sơn, nó như một con người thật sự, biến uốn éo mình, bung xõa
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
từng địa hình. Chảy qua núi rừng Sông Hương khéo léo tạo thành những đường cong
mềm mại hai bên sỏi đá. Về đến Huế, nó rũ bỏ hình ảnh hoang dại của mình trở thành
dòng sông êm đềm, du dương, dịu dàng. Giữa khung cảnh yên bình này, sông Hương
như một nàng thơ xứ Huế, vừa mộng mơ dịu dàng mà cũng đỗi đằm thắm, làm say
đắm khách quan. Dòng sông Hương càng tô điểm thêm vẻ đẹp của Huế, tạo nền tảng
cho hàng trăm bài thi ca về Huế về Sông Hương. Sông hương chính là khơi nguồn
sáng tạo của biết bao thi sĩ. Nhưng phải khẳng định rằng, chỉ có Hoàng Phủ Ngọc
Tường mới có đủ tình yêu, sự tinh tế, quan sát chi tiết các dòng chảy sông Hương,
cảm nhận được vẻ đẹp đa chiều mà con sông mang lại. Để rồi đến Huế sông Hương lại
ôm trọn Huế, trở thành điểm nhấn của Huế, như tấm gương khổng lồ phản chiếu vẻ
đẹp biển ảo của Huế.
Ít ai có thể hình dung rằng, dòng sông Hương lại là nhân chứng của lịch sử, chứng
kiến bao sự đổi thay của nơi đây. Chúng ta mới chỉ nhìn thấy vẻ đẹp sông Hương qua
con mắt người đời, trần trụi, chân thật. Nhưng dưới con mắt của bậc tài hoa Hoàng
Phủ Ngọc Tường, dòng sông Hương còn là nhân chứng hào hùng của dân tộc, không
chỉ chứng kiến mà còn tham gia vào cuộc đấu tranh trường kì. Ở thế kỉ 18, sông
Hương soi bóng kinh thành Phú Xuân của người anh hùng Nguyễn Huệ, một trăm
năm sau lại soi bóng những cuộc khởi nghĩa bi tráng của nhân dân. Dòng sông Hương
đã khắc sâu bao nhiêu xương máu của dài đất hiền đổ xuống sông. Không những vậy,
sông Hương còn chứng kiến cuộc chiến đấu CMT8 – cuộc chiến đấu rung chuyển
thoải đại và cổ vũ nồng nhiệt cho chiến công năm Mậu Thân. Sông Hương không chỉ
mang trong mình vẻ đẹp tự nhiên vốn có mà nó còn mang trong mình những di tích
lịch sử, trở thành một nhân chứng đắt giá, sống cùng dân tộc và đau cùng dân tộc.
Sông Hương mềm mại dịu dàng cũng đã từng nhường chỗ cho sự anh dũng, kiên
cường trong suốt những thăng trầm của lịch sử. Càng đọc những áng văn lịch sử về
sông Hương, chúng ta lại càng thấy gắn bố, yêu con sông này tha thiết. Cái tên Sông
Hương mới dịu dàng, nên thơ làm sao, vậy mà cũng có những giai đoạn lịch sử nó lại hào hùng đến thế.
Vẻ đẹp của sông Hương không chỉ dừng ở vẻ đẹp tự nhiên và vẻ đẹp lịch sử, mà nó
còn là vẻ đẹp văn hóa. Sông Hương chính là “người mẹ phù sa cua vùng văn hóa xứ
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
sở”. Bởi toàn bộ âm nhạc cổ điển Huế, những bản đàn theo suốt cuộc đời Kiều hay
bản Tứ Đại cảnh đều được sinh thành trên dòng sông thương nhớ này. Các tác phẩm
thi ca nổi tiếng đã được hình thành trên dòng sông Hương, vậy còn gì tuyệt vời hơn.
Dòng sông trở thành đề tài cho biết bao nhà thơ, thi sĩ sáng tác. Vậy mà kì lạ sao,
không có một tác phẩm nào trùng lặp với nhau. Mỗi tác phẩm đều là một câu chuyện
khác nhau, đều nói về sông Hương nhưng cầu từ không giống nhau.
Ông nhắc đến những dòng thơ hài hòa của Tàn Đà hay của Cao Bá Quát đều là những
áng văn chương hay để đời. Vậy mà nhắc đến sông Hương đều có những màu sắc,
hình ảnh khác nhau. Như Tản Đà : “Dòng sông trắng – lá cây xanh”, còn Cao Bá Quát
: “như kiếm dựng trời xanh”. Tất cả các ngôn từ đều mang theo vẻ đẹp hiền hòa hoặc
mạnh mẽ, dữ dội. Nhưng tựu chung lại, dòng sông vẫn được các nhà thơ, nhà văn tái
hiện lại bằng tất cả tình cảm, sự yêu thương sâu sắc và ngưỡng mộ. Bởi phải yêu lắm
mới có thể viết lên những áng thơ, áng văn và những câu hát trữ tình đến vậy.
Phân tích vẻ đẹp sông Hương khiến ta càng thấy trầm trồ trước vẻ đẹp của đất nước,
thêm yêu quý cảnh đẹp non sông, gấm vóc. Và khiến ta càng hiểu rằng, phải có một
tình yêu nồng nàn với sông Hương thế nào, phải am hiểu văn hóa, lịch sử con người
thế nào, Hoàng Phủ Ngọc Tường mới cho ra đời được tùy bút tuyệt vời đến thế. Càng
đọc càng thấy hay, càng thấy tự hào ngưỡng mộ về dòng sông Hương dịu dàng mà
mạnh mẽ. Có thể nói đây là tùy bút đặc sắc bậc nhất Việt Nam vào nền văn học hiện
đại. Qua bài phân tích chúng ta cũng hiểu thêm rằng niềm tự hào tha thiết của tác giả
đối với vẻ đẹp thiên nhiên xứ Huế, đất nước. Bài văn cũng cho thấy sự quan sát sắc
sảo của tác giả, một cây bút giàu lòng yêu nước và tinh thần dân tộc.
Vẻ đẹp của sông hương qua bài kí Ai đặt tên cho dòng sông Hương đã góp phần bồi
dưỡng tình yêu, niềm tự hào đối với dòng sông cũng là đối với quê hương, đất nước.
Với biện pháp nghệ thuật liên tưởng độc đáo, từ ngữ sắc sảo, văn phong tao nhã và
nghệ thuật xây dựng hình tượng sông Hương, tác giả đã mang đến cho đời một kiệt tác
tuyệt vời và khiến cho độc giả càng thêm yêu đất nước hơn.
Cảm nhận vẻ đẹp dòng sông Hương - Mẫu 18
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
Hoàng Phủ Ngọc Tường là cây bút nổi tiếng trong văn học Việt Nam hiện đại. Ông có
sở trường về tùy bút và bút kí. Các tác phẩm của Hoàng Phủ Ngọc Tường tạo được
dấu ấn riêng trong nền văn học nhờ chất trữ tình đằm thắm cùng tư duy đa chiều, giàu
chất trí tuệ. “Ai đã đặt tên cho dòng sông” rút từ tập bút ký cùng tên là một trong
những tác phẩm xuất sắc nhất của ông.
Tác phẩm được hoàn thành vào năm 1981, sau chiến thắng 1975. Tác phẩm đã tái hiện
chân thực, sống động vẻ đẹp của sông Hương, đánh thức linh hồn của cả một vùng
đất. Và trong tác phẩm, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã miêu tả vẻ đẹp của sông Hương ở
hai góc nhìn là địa lý và văn hoá lịch sử.
Trước hết, dưới góc nhìn địa lý, sông Hương được miêu tả ở thượng nguồn và ở châu thổ.
Ở nơi thượng nguồn, sông Hương như “bản trường ca của rừng già”, với nhiều tiết
tấu: khi “rầm rộ” giữa bóng cây đại ngàn, khi “mãnh liệt” qua những ghềnh thác, khi
“dịu dàng, say đắm” giữa những rặng dài chói lọi màu đỏ của hoa Đỗ Quyên rừng.
Trong cái nhìn của Hoàng Phủ Ngọc Tường dòng sông còn giống như một cô gái Di -
gan phóng khoáng và man dại với những ghềnh thác cuộn xoáy như cơn lốc để xuống
những vực sâu giữa lòng Trường Sơn. Rồi khi ra khỏi rừng già sông Hương mang vẻ
đẹp của sự dịu dàng, trí tuệ. Đến lúc này, mọi sóng gió dữ dội nơi đại ngàn đã không
còn nữa mà sông Hương giống như một bến đỗ bình an mà con người vẫn mong đợi
sau những thác ghềnh, bão tố. Vẻ đẹp trí tuệ của dòng sông là vẻ đẹp của một con
người từng trải biết giấu kín đi sự dữ dội, hoang sơ đằng sau những êm đềm, bình
lặng. Sông Hương đã tích tụ cho mình một lượng phù sa lớn để trở thành bà mẹ của
một vùng văn hoá xứ sở và sẽ không thể có kinh thành Huế ngày hôm nay nếu như
không có sông Hương miệt mài bồi đắp phù sa suốt bao thế kỷ. Rồi sông Hương trở
về châu thổ, trở về với Huế - thành phố tình yêu của nó.
Trước khi có sông Hương, Huế là một cánh đồng Châu Hoá đầy hoa dại với những
đám “quần sơn lô xô”. Huế hoang dại và đơn điệu như đang thiếu vắng một cái gì đó.
Ra khỏi vùng núi, sông Hương bỗng bừng lên sức trẻ và niềm khao khát của tuổi
thanh xuân. Dòng sông chuyển dòng liên tục, uốn mình theo những đường cong thật
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
mềm. Từ ngã ba tuần sông chảy theo hướng Nam Bắc qua điện Hòn Chén rồi chuyển
hướng Tây Bắc qua Nguyệt Biều, Lương Quán, cuối cùng đột ngột vẽ một hình cung
thật tròn về phía Đông Bắc, ôm lấy chân đồi Thiên Mụ xuôi dần về Huế. Trước khi có
thể trở thành người tình êm dịu của mảnh đất này, sông Hương đã phải trải qua một
cuộc hành trình dài đầy khó khăn và thử thách.
Khi trôi chảy giữa đôi bờ của ngoại vi thành phố Huế, sông Hương mang vẻ đẹp biến
ảo, đa dạng. Khi nó giống đường con thân thể của người con gái, khi thì lại như một
tấm lụa mềm mại, khi lại giống tấm gương lớn nhiều màu sắc: “sớm xanh, trưa vàng,
chiều tím”. Đến những nơi u tịch với nhiều lăng tẩm với nhiều vua chúa triều Nguyễn,
sông Hương mang vẻ đẹp trầm mặc như triết lý, như cổ thi. Đến vùng ngoại ô Kim
Long, sông Hương bỗng vui tươi hẳn lên. Đó là tinh thần của một người đi xa đã tìm
thấy đường về giữa những bãi bờ thân thuộc của quê hương.
Bằng việc sử dụng hàng loạt các động từ cùng các từ ngữ chỉ địa danh, kết hợp với
miêu tả và tự sự, tác giả đã làm nổi bật được vẻ đẹp của dòng sông khi xuôi về châu
thổ, tìm đến với tình yêu của nó.
Khi sông Hương gặp Huế, hai vẻ đẹp như hoà vào làm một. Ngay từ xa, sông Hương
đã nhìn thấy cầu Tràng Tiền như vành trăng non nhỏ nhắn in ngần trên nền trời hoàng
hôn. Tác giả đã sử dụng một so sánh độc đáo, mới lạ để gợi tả vẻ đẹp của cầu Tràng
Tiền. Cây cầu như một nét bừng sáng tô điểm cho vẻ đẹp của thành phố cũng như của
dòng sông. Các nhánh sông tỏa đi khắp thành phố như muốn ôm trọn Huế vào lòng.
Từ đây, sông Hương giảm hẳn lưu tốc, trôi đi chậm, cực chậm. Tác giả đã dùng nhiều
liên tưởng so sánh khác nhau để miêu tả sông Hương. Điệu chảy của dòng sông khiến
tác giả hình dung tới sông Nê - va của Leningrad, tới dòng sông thời gian, dòng sông
đời người của Hê - ra - clít. So sánh ấy đã làm nổi bật thêm cái vẻ lặng tờ của sông
Hương. Điệu chảy rất riêng ấy của sông Hương đã làm nên vẻ đẹp như thực như mơ
của Huế. Cuộc gặp gỡ này của sông Hương với Huế như cuộc hội ngộ trong tình yêu
với rất nhiều cung bậc cảm xúc.
Rời khỏi kinh thành sông Hương ôm lấy đảo Cồn Hến để lưu luyến ra đi. Rồi đang
chảy theo hướng chính Bắc, dòng sông đột ngột đổi dòng rẽ ngoặt sang hướng Đông
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
Tây để gặp lại thành phố yêu dấu lần cuối. Cái khúc quanh đột ngột này của sông
Hương được người ta ví như nỗi vướng bận trong tình yêu.
Có thể thấy, dưới góc nhìn địa lý, sông Hương vừa êm đềm, vừa thơ mộng trữ tình
nhưng cũng vừa mãnh liệt, hoang sơ. Toàn bộ thuỷ trình của dòng sông giống như một
cuộc tìm kiếm có ý thức của một người con gái, kiếm tìm một tình yêu đích thực trong
câu chuyện tình đẹp như cổ tích của mình.
Dưới góc nhìn văn hoá và lịch sử, qua ngòi bút của tác giả, sông Hương không tách
rời với đời sống văn hoá của đất cố đô mà hoà nhập với phần văn hoá vật thể của nơi
này. Với những “quần sơn lô xô”, với những “đền đài lăng tẩm mang tầm vóc nghìn
năm của vua chúa”, với những “rừng thông u tịch”... tất cả những điều đó đã làm nên
một quần thể xứ Huế sơn thuỷ, hữu tình.
Trong cảm nhận tinh tế của nhà văn, sông Hương còn hàm chứa trong nó cả nền văn
hoá phi vật thể của Huế. Theo Hoàng Phủ Ngọc Tường, sắc áo điều lục - màu tím mà
người Huế ưa thích vốn là màu của sương khói trên sông Hương. Nó tựa một tấm
voan huyền ảo đến từ thiên nhiên. Dòng sông cũng góp phần làm nên vẻ đẹp êm đềm,
phẳng lặng của người Huế. Sông Hương cũng đã khơi nguồn cho biết bao thế hệ nghệ
sĩ. Dòng sông trở thành nàng thơ trong tâm hồn thi sĩ với vẻ đẹp đa dạng, biến ảo,
không bao giờ lặp lại mình trong cảm hứng của các nhà thơ. Ở thơ Tản Đà, đó là
“dòng sông trắng, lá cây xanh” tha thướt, mơ màng. Ở thơ Cao Bá Quát nó hùng tráng
như “kiếm dựng trời xanh”. Ở thơ Bà Huyện Thanh Quan nó là “nỗi quan hoài vạn cổ
với bóng chiều bảng lảng. Không chỉ thế, nó còn gắn với những câu hò, điệu hát. Ở
sông Hương là sự tồn tại song song giữa hai dòng nhạc cung đình và dân gian. Âm
nhạc được sinh ra trên dòng chảy sông Hương khi người nghệ sĩ lênh đênh trên sông
Hương, trên một khoang thuyền nào đó, nghe tiếng nước rơi bán âm của những mái
chèo khuya mà nảy sinh cảm hứng viết nên những bản đàn. Chính vì vậy, với Hoàng
Phủ Ngọc Tường sông Hương giống như một tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya thanh vắng.
Khi nhắc đến màu sắc sông Hương chúng ta không thể không nhắc đến một giai thoại
đẹp mà nhà văn đã phải kỳ công lục tìm “tôi thích một huyền thoại kể rằng vì yêu quý
Văn mẫu lớp 12: Vẻ đẹp của sông Hương qua Ai đã đặt tên cho dòng sông
con sông xinh đẹp của quê hương, nhân dân hai bờ sông Hương đã nấu nước của trăm
loài hoa đổ xuống dòng sông cho làn nước thơm tho mãi mãi”. Giai thoại này không
phải ai cũng biết, kể những người đã sống lâu năm ở Huế. Khi tác giả kể về giai thoại
này, câu hỏi “Ai đã đặt tên cho dòng sông” ít nhiều đã được giải đáp.
Và sông Hương không chỉ được đặt trên mối quan hệ với không gian địa lý, với các
giá trị văn hoá mà còn được soi ngắm trong mối quan hệ với lịch sử dân tộc.
Hoàng Phủ Ngọc Tường đã tìm kiếm rất nhiều tư liệu lịch sử về sông Hương trong đó
có cả những kiến thức mà không mấy người biết đến kể cả những người sống lâu năm
tại Huế. Sông Hương là dòng sông biên thuỳ xa xôi ở thời các vua Hùng. Ở thời trung
đại với tên gọi là Linh Giang nó đã chiến đấu oanh liệt để bảo vệ biên giới phía Nam
của Đại Việt. Trong thế kỷ mười tám, sông Hương vẻ vang soi bóng kinh thành Phú
Xuân của người anh hùng Nguyễn Huệ. Sông Hương đã sống hết thế kỷ mười chín bi
tráng với máu của các cuộc khởi nghĩa. Từ đây, sông Hương tiếp tục đi vào thời đại
cách mạng tháng Tám, trải qua chiến dịch Mậu Thân và cuộc tổng tiến công 1975.
Như vậy, sông Hương luôn vận động xuyên suốt tiến trình lịch sử Việt Nam. Nó vừa
là chứng nhân lịch sử vừa phải gánh vác trên vai nhiệm vụ lịch vụ lịch sử đầy vinh
quang. Bởi thế sông Hương đã được gọi là “dòng sông của thời gian ngân vang” bởi
nó chứa đựng những âm hưởng hào hùng, bi tráng của lịch sử dân tộc.
Có thể thấy, sông Hương đã được nhìn nhận, miêu tả từ góc nhìn địa lý đến văn hoá
lịch sử và trong cả sinh hoạt, phong tục cũng như văn hoá đời sống của nhân dân.
Từ tình yêu dành cho sông Hương, dành cho xứ Huế, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã tái
hiện được nhiều vẻ đẹp khác nhau của sông Hương. Tất cả đã được ông thể hiện trong
một lối viết tao nhã, hướng nội. Người đọc đã nhận ra được tài năng cũng như tình
cảm của nhà văn đối với quê hương, đất nước.