Các phương diện mà các nhà kinh điển xác định giai cấp công nhân là:

Xu hướng trí tuệ hoá giai cấp công nhân (công nhân tri thức); tham gia vào sở hữu (trung lưu hóa); ít hơn về số lượng

Giác ngộ giai cấp tạo sự thống nhất về tư tưởng; xu hướng trí tuệ hoá giai cấp công nhân (công nhân tri thức); ít hơn về số lượng

Đi đầu trong đấu tranh, tiên phong về trí tuệ, gương mẫu trong cuộc sống

Đi đầu trong đấu tranh, tiên phong về trí tuệ, gương mẫu trong cuộc sống

Giác ngộ giai cấp tạo sự thống nhất về tư tưởng; có cuộc sống đầy đủ hơn

Giác ngộ giai cấp tạo sự thống nhất về tư tưởng; có cuộc sống đầy đủ hơn

Là lực lượng sản xuất hàng đầu của xã hội hiện đại

Được đào tạo chuẩn mực và thường xuyên được đào tạo lại, đáp ứng sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ trong nền sản xuất

Gắn liền với cách mạng và khoa học công nghệ hiện đại, với sự phát triển kinh tế tri thức

XIX

XXI

XVIII

VI-VII SAU CN

VI-V TCN

V-VI SAU CN

Công nhân Mĩ

Công nhân Nga

Công nhân Pháp

Gia cấp nông dân

Giai cấp địa chủ

Giai cấp tư sản

Đi đầu trong đấu tranh, tiên phong về trí tuệ, gương mẫu trong cuộc sống

Giác ngộ giai cấp tạo sự thống nhất về tư tưởng; có cuộc sống đầy đủ hơn

Vẫn là lực lượng giữ vai trò sản xuất vật chất chủ yếu cho xã hội, quyết định sự tồn tại của xã hội

Giai cấp tư sản

Giai cấp vô sản

Giai cấp phong kiến

Xoá bỏ chủ nghĩa tư bản và xây dựng chủ nghĩa xã hội

Là giai cấp không có tư liệu sản xuất

Là giai cấp cùng khổ nhất trong xã hội

Giai cấp tư sản

Giai cấp nông dân

Giai cấp chủ nô

Tiên phong về trí tuệ, gương mẫu trong cuộc sống, đi đầu trong xây dựng một nền văn hóa tiến bộ

Giác ngộ giai cấp tạo sự thống nhất về tư tưởng

Vẫn là lực lượng giữ vai trò sáng tạo văn hóa cho xã hội, quyết định sự tồn tại của xã hội

“sản phẩm” và “chủ nhân”

“giai cấp lao động” và “chủ thể”

“sản phẩm” và “hàng hóa”

Lao động chân tay

Lao động trực tiếp

Lao động gián tiếp

1

2

4