Mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất mang tính xã hội hóa ngày càng cao với quan hệ sản xuất dựa trên chế độ chiếm hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản xuất chủ yếu là mâu thuẫn cơ bản của phương thức sản xuất nào dưới đây

Giai cấp công nhân là người làm thuê do không có tư liệu sản xuất, buộc phải bán sức lao động để sống và bị giai cấp tư sản bóc lột giá trị thặng dư

Lợi ích cơ bản của giai cấp công nhân đối lập với lợi ích cơ bản của giai cấp tư sản

Giai cấp công nhân là giai cấp có sứ mệnh phủ định chế độ tư bản chủ nghĩa, xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản trên toàn thế giới

Không đối kháng về lợi ích

Về lợi ích không cơ bản

Đối kháng gián tiếp về lợi ích

lật đổ sự thống trị của giai cấp vô sản, giành chính quyền về. giai cấp mình, thiết lập nhà nước, cải tạo xã hội cũ, xây dạn hội mới.

lật đổ sự thống trị của giai cấp tiểu tư sản, giành chính quyền yêu giai cấp mình, cải tạo xã hội cũ, xây dựng xã hội mới

lật đổ sự thống trị của bộ phận đại tư sản, giành chính quyền vết giai cấp mình, cải tạo xã hội cũ, xây dựng xã hội mới.

phá vỡ quan hệ sản xuất phong kiến, giành chính quyền về tay giai cấp mình

phá vỡ quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa, giành chính quyền về tay giai cấp mình.

phá vỡ quan hệ sản xuất sản xuất tư bản chủ nghĩa, giành chính quyền cho giai cấp nông dân

Qúa trình trao đổi, mua bán

Hoạt động thương mại

Kinh tế thị trường

Giai cấp công nhân là một tập đoàn xã hội ổn định, hình thành và phát triển cùng với quá trình phát triển của nền công nghiệp hiện đại

Giai cấp công nhân là lực lượng chủ yếu của tiến trình lịch sử quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội

Giai cấp công nhân là chủ thể của quá tình sản xuất vật chất hiện đại

Xóa bỏ cả quan hệ sản xuất bóc lột và lực lượng sản xuất chủ nghĩa tư bản

Xóa bỏ lực lượng sản xuất và kế thừa thành tựu tiến bộ về quan sát sản xuất trong chủ nghĩa tư bản

Xóa bỏ văn hóa và tư tưởng bóc lột trong chủ nghĩa tư bản

công hữu về tư liệu sản xuất chủ yếu

sở hữu chung về tư liệu sản xuất chủ yếu.

sở hữu công cộng về tư liệu sản xuất chủ yếu.

. kinh tế

văn hoá

tư tưởng.

giải phóng dân tộc khỏi ách áp bức của chủ nghĩa thực dân

giải phóng nông dân khỏi chế độ phong kiến

giành chính quyền, thiết lập nhà nước mới

Có sở hữu tư liệu sản xuất là sức lao động

Có sở hữu tư liệu sản xuất là kinh nghiệm cá nhân

Không sở hữu bất cứ tư liệu sản xuất nào của xã hội

Tri thức

Doanh nhân

Tiểu tư sản

Nông dân

Địa chủ

Tư sản

. Giai cấp chủ nô

Giai cấp địa chủ

Giai cấp tư sản

Toàn bộ lợi ích thống nhất với nhau

Nhiều lợi ích cơ bản thống nhất với nhau

Lợi ích hoàn toàn khác nhau