Quá trình “lịch sử - tự nhiên” của sự phát triển các hình thái kinh tế -xã hội là quátrình phát triển như thế nào ?

Bản tính cố hữu của người Việt 

Điều kiện tổ chức dân cư khép kín của các làng, xã

Bị phong kiến, đế quốc nhiều thế kỷ áp bức thống trị

Ý thức của giai cấp nắm quyền lực nhà nước

Ý chí của nhân dân

Điều kiện khách quan và chủ quan của mỗi xã hội

Phát triển sản xuất 

Giành lấy chính quyền nhà nước 

Lật đổ sự áp bức của giai cấp thống trị bóc lột

Địa vị của họ trong việc nắm quyềnlực nhà nước

Địa vị của họ trong quá trình quản lý và phân phối của cải của xã hội

Địa vị của họ trong quản lý chính trị,văn hóa, xã hội

Do sự phân hóa giữa giàu và nghèo trong xã hội

Do sự chênh lệch về khả năng giữa các tập đoàn người

Do sự phát triển lực lượng sản xuấtlàm xuất hiện “của dư” tương đối

Lực lượng sản xuất 

Quan hệ sản xuất

Cơ sở hạ tầng 

Cuộc đấu tranh giữa tầng lớp lao động và giai cấp thống trị

Các nhà khoa học

Ý muốn của giai cấp thống trị

Là động lực cơ bản của sự phát triển xã hội

Thay thế các hình thái kinh tế - xã hội từ thấp đến cao

Lật đổ ách thống trị của giai cấp thống trị 

Phương thức sản xuất

Lực lượng sản xuất 

Chính trị, tư tưởng

Bộ lạc, thị tộc, dân tộc, bộ tộc

Bộ tộc, bộ lạc, thị tộc, dân tộc 

Dân tộc, bộ tộc, bộ lạc, thị tộc

Quan hệ quyền lực nhà nước 

Quan hệ tôn giáo 

Quan hệ văn hóa

Quan hệ kinh tế của xã hội 

Kết cấu vật chất – kỹ thuật làm cơ sở để phát triển kinh tế

Quan hệ sản xuất của xã hội 

Do sự phân hóa giữa giàu và nghèo trong xã hội

Do sự chênh lệch về khả năng giữacác tập đoàn người

Do sự xuất hiện chế độ tư hữu về tưliệu sản xuất

Tư liệu sản xuất

Kiến trúc thượng tầng

Quan hệ sản xuất

Tư liệu lao động và người lao động 

Tư liệu lao động và phương tiện lao động

Tư liệu lao động và công cụ lao động