Sự khác nhau về địa vị kinh tế - xã hội của các giai cấp trong hai thống sản xuất xã hội nhất chính có nguyên nhân là:

Trong thời kỳ quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam vẫn tồn tại.giai cấp và đấu tranh giai cấp.

Trong thời kỳ quá độ ở Việt Nam, cuộc đấu tranh giai cấp diễn ra vào nhiều lĩnh vực với nội dung và hình thức khác nhau.

Đấu tranh trên lĩnh vực kinh tế là một biểu hiện của cuộc đối đấu tranh giai cấp trong thời kỳ quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam

Xã hội cộng sản nguyên thủy.

Xã hội phong kiến.

Xã hội tư bản.

Giai cấp nông dân và công nhân.

Giai cấp địa chủ và tư sản.

Giai cấp địa chủ và chủ nô.

Sự phân công lao động xã hội phát triển, tách lao động trí óc khỏi lao động chân tay.

Năng suất lao động cao có sản phẩm dư thừa tương đối.

Công cụ sản xuất bằng kim loại thay thế công cụ bằng đá.

Do một lý thuyết khoa học về giai cấp thúc đẩy quần chúng nhân dân nổi dậy.

Do sự lôi kéo của một thủ lĩnh có uy tín trong nhân dân phát động và lãnh đạo.

Do sự nghèo khổ của quần chúng nhân dân.

Giai cấp đông đảo nhất trong xã hội.

Giai cấp đóng vai trò là lực lượng sản xuất chủ yếu của xã hội.

Tầng lớp có trình độ hiểu biết về khoa học cao nhất trong xã hội.

Giai cấp tư sản đông đảo nhất trong xã hội.

Giai cấp tư sản là lực lượng trực tiếp sản xuất ra của cải của xã hội.

Giai cấp tư sản có trình độ văn hóa, khoa học kỹ thuật cao.

Sự tan rã dần dần của chế độ cộng sản nguyên thủy.

Sự phát triển của chế độ chiếm hữu nô lệ.

Ham muốn quyền lực của con người.

Giai cấp địa chủ phong kiến.

Giai cấp nông dân.

Giai cấp tư sản.

Giai cấp cơ bản của xã hội là các giai cấp được sinh ra từ chính phương thức sản xuất đang giữ địa vị thống trị trong xã hội đó.

Trong mỗi xã hội có giai cấp, ngoài giai cấp cơ bản còn tồn tại các giai cấp không cơ bản và tầng lớp trung gian.

Giai cấp gắn với phương thức sản xuất tàn dư của xã hội cũ là giai cấp không cơ bản của xã hội.

Giai cấp tư sản và địa chủ phong kiến.

Giai cấp tư sản và chủ nô.

Giai cấp công nhân và nông dân.

Đấu tranh giai cấp là động lực cơ bản và duy nhất đối với sự phát triển của mọi xã hội.

Mọi cuộc đấu tranh giai cấp đều trực tiếp phải giải quyết vấn đề quyền lực nhà nước.

Trong điều kiện giai cấp công nhân nắm chính quyền nhà nước, đau tranh giai cấp không còn là động lực cho sự phát triển xã hội.

Quyền lực chính trị.

Địa vị xã hội.

Đẳng cấp.

Địa chủ, nông dân, nô lệ, trí thức.

Địa chủ, nông dân, nô lệ, thương nhân.

Địa chủ, nông dân, tư sản, vô sản, trí thức.

Huyết thống, chủng tộc.

Lợi ích kinh tế.

Tài năng cá nhân.