Theo chủ nghĩa duy vật biện chứng, cái riêng là phạm t rù triết học dùng để chỉ

  Nắm bắt cái đã tồn tại của sự vật.

 Thấy xu hướng phát triển trong tương lai của sự vật.

Nắm bắt được quá khứ, hiện tại, tương lai của sự vật, hiện tư ợng.

áp dụng cái riêng phải tùy theo cái đơn nhất

áp dụng cái riêng phải dựa vào cái chung

áp dụng cái đơn nhất phải dựa theo cái riêng

Coi trọng hình thức hơn nội dung

Không coi trọng nội dung và hình thức

Coi trọng nội dung và hình thức như nhau

.  Cái chung tồn tại trong những cái riêng; thông qua những cái riêng mà cái chung biểu hiện sự tồn tại.

Cái riêng là cái toàn bộ còn cái chung là cái bộ phận.

Cái đơn nhất và cái chung có thể chuyển hóa qua lại lẫn nha u.

  Năng suất lao động ngày càng cao.

  Môi trường thiên nhiên được bảo vệ.

  Năng lực chinh phục và cải tạo tự nhiên và cải biến xã hội cũ ng như bản thân con người.

Chỉ nắm bắt cái đã tồn tại của sự vật.

Nắm bắt xu hướng vận động, biến đổi của sự vật, hiện tượng  trong quá khứ, hiện tại và tương lai.

  Chỉ nắm bắt xu hướng phát triển trong tương lai của sự vật.

chú ý đến điều kiện, hoàn cảnh lịch sử - cụ thể, môi trường c ụ thể trong đó sự vật sinh ra

chú ý đến điều kiện, hoàn cảnh lịch sử - cụ thể sinh ra tồn tại của sự vật.

  quan điểm phát triển.

quan điểm lịch sử - cụ thể.

  quan điểm phiến diện, chiết trung, ngụy biện.

 nguyên lý về sự phát triển.

  cặp phạm trù nguyên nhân - kết quả.

 quy luật phủ định của phủ định.

nghiên cứu sự vật trong mối liên hệ với các sự vật, hiện tượn g khác

  thừa nhận sự vật có tính khách quan và tính phổ biến.

  phải tuân theo nhiều mối liên hệ liên quan đến sự vật.

Hoàn toàn giống nhau

Tồn tại độc lập với nhau

Nguyên nhân, nguyên cớ sinh ra điều kiện

 Sự sinh sản.

 Sự trao đổi chất của cơ thể với môi trường.

 Sự phân giải và hóa hợp các chất.

 cái bản thể.

cái đơn nhất.

cái đặc thù

  chỉ có những quan hệ bề ngoài mang tính ngẫu nhiên.

  không thể chuyển hóa lẫn nhau trong những điều kiện nhất đ ịnh.

tồn tại biệt lập, tách rời nhau trong sự phát triển.

nguồn gốc của sự vận động, phát triển của sự vật hiện tượng

hạt nhân của phép biện chứng

vạch ra khuynh hướng vận động, phát triển của sự vật, hiện t ượng