Ý thức xã hội không phụ thuộc vào tồn tại xã hội một cách thụ độngmà có tác động tích cực trở lại tồn tại xã hội, đó là sự thể hiện điều gì của ý thức xã hội?

Phát triển sản xuất 

Giành lấy chính quyền nhà nước 

Lật đổ sự áp bức của giai cấp thống trị bóc lột

Ý thức của giai cấp nắm quyền lực nhà nước

Ý chí của nhân dân

Điều kiện khách quan và chủ quan của mỗi xã hội

Bản tính cố hữu của người Việt 

Điều kiện tổ chức dân cư khép kín của các làng, xã

Bị phong kiến, đế quốc nhiều thế kỷ áp bức thống trị

Địa vị của họ trong việc nắm quyềnlực nhà nước

Địa vị của họ trong quá trình quản lý và phân phối của cải của xã hội

Địa vị của họ trong quản lý chính trị,văn hóa, xã hội

Lực lượng sản xuất 

Quan hệ sản xuất

Cơ sở hạ tầng 

Do mâu thuẫn giữa lực lượng sảnxuất và quan hệ sản xuất

Do sự phân hóa giữa giàu và nghèo trong xã hội

Do sự chênh lệch về khả năng giữa các tập đoàn người

Sự khác nhau về tư tưởng, lối sống 

Sự khác nhau giữa nghèo và giàu 

Do sự phân hóa giữa giàu và nghèo trong xã hội

Do sự chênh lệch về khả năng giữa các tập đoàn người

Do sự phát triển lực lượng sản xuấtlàm xuất hiện “của dư” tương đối

Quan hệ kinh tế của xã hội 

Kết cấu vật chất – kỹ thuật làm cơ sở để phát triển kinh tế

Quan hệ sản xuất của xã hội 

Do sự phân hóa giữa giàu và nghèo trong xã hội

Do mâu thuẫn giai cấp 

Do sự chênh lệch về khả năng giữa các tập đoàn ngườ

Bộ lạc, thị tộc, dân tộc, bộ tộc

Bộ tộc, bộ lạc, thị tộc, dân tộc 

Dân tộc, bộ tộc, bộ lạc, thị tộc

Là động lực cơ bản của sự phát triển xã hội

Thay thế các hình thái kinh tế - xã hội từ thấp đến cao

Lật đổ ách thống trị của giai cấp thống trị 

Cuộc đấu tranh giữa tầng lớp lao động và giai cấp thống trị

Các nhà khoa học

Ý muốn của giai cấp thống trị

Phương thức sản xuất

Lực lượng sản xuất 

Chính trị, tư tưởng

Do sự phân hóa giữa giàu và nghèo trong xã hội

Do sự chênh lệch về khả năng giữacác tập đoàn người

Do sự xuất hiện chế độ tư hữu về tưliệu sản xuất