Bài 1. đối tượng phương pháp nghiên cứu | Lý thuyết Môn Giáo dục quốc phòng an ninh I Trường đại học sư phạm kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh

BÀI 1
Kiến thức: Người học nắm vững và quán triệt những vấn đề cơ bản về đối tượng,
phương pháp, nội dung, đặc điểm, nghiên cứu môn học môn Giáo dục quốc phòng và an
ninh (GDQP-AN). Góp phần bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực trung thành với
lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc
Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Kỹ năng: Sinh viên xác định trách nhiệm, thái độ đúng trong học tập môn học
GDQP-AN, tích cực tham gia xây dựng, củng cố nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân
dân ngay khi đang học tập, rèn luyện trong nhà trường và ở mỗi vị trí công tác tiếp theo. Nßi dung
1. Đối t°ợng, ph°¡ng pháp nghiên cứu môn hßc Giáo dục quốc phòng an ninh
1.1. Đối t°ợngnghiên cứu môn hßc Giáo dục quốc phòng an ninh.
Giáo dục quốc phòng và an ninh là một bộ môn khoa học thuộc hệ thống khoa học
xã hội liên ngành, nghiên cứu về những quy luật tác động qua lại giữa hoạt động hoạt động
quốc phòng và an ninh, các vấn đề liên quan đến an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội
nhằm bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. [3]
Nghiên cứu đ°ờng lối quốc phòng và an ninh của Đảng Cßng Sản Việt Nam
Nghiên cứu những quan điểm cơ bản có tính lý luận của Đảng về đường lối quốc
phòng và an ninh gồm: Học thuyết Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về chiến tranh, quân
đội và bảo vệ Tổ quốc. Quan điểm của Đảng về xây dựng nền quốc phòng toàn dân, an
ninh nhân dân. Chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Xây dựng
lực lượng vũ trang nhân dân. Kết hợp phát triển Kinh tế - Xã hội với tăng cường củng cố
quốc phòng và an ninh. Một số nội dung cơ bản về lịch sử nghệ thuật quân sự Việt Nam.
Xây dựng và bảo vệ chủ quyền biển, đảo, biên giới quốc gia. Xây dựng lực lượng dân quân
tự vệ, lực lượng dự bị động viên và những vấn đề cơ bản về bảo vệ an ninh quốc gia và giữ
gìn trật tự an toàn xã hội.
Trên cơ sở lý luận Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về chiến tranh, quân đội và
bảo vệ Tổ quốc, Đảng đã đề ra chủ trương, đường lối chiến lược xây dựng nền quốc phòng
toàn dân, an ninh nhân dân, xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân và tiến hành chiến tranh
nhân dân bảo vệ Tổ quốc. Những quan điểm của Đảng về quốc phòng và an ninh có tính
kế thừa và phát huy những truyền thống quân sự độc đáo của dân tộc chung sức đánh giặc=, trưng nghệ thuật quân sự Việt Nam đã đánh thắng mọi kẻ thù xâm lược. Các quan điểm
của Đảng về bảo vệ an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội, xây dựng phong trào
toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc đã bám sát thực tiễn, nhiệm vụ cách mạng trong tình hình
mới, phát huy sức mạnh tổng hợp của cả dân tộc bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất
toàn vẹn lãnh thổ, giữ vững ổn định chính trị, kinh tế phát triển, an ninh trật tự bảo đảm,
hội nhập quốc tế sâu rộng, vị thế nước ta ngày càng cao trên thế giới.
Nghiên cứu về công tác quốc phòng và an ninh
Nghiên cứu về công tác quốc phòng và an ninh thực chất là nghiên cứu hệ thống quy
phạm pháp luật của Nhà nước về bảo vệ Tổ quốc, bảo đảm trật tự an toàn xã hội và an ninh
chính trị. Bao gồm, nghiên cứu những vấn đề cơ bản về chiến lược bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch đối với cách mạng Việt Nam. Một số vấn đề về dân
tộc, tôn giáo và đấu tranh phòng chống địch lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo chống phá
cách mạng Việt Nam. Phòng chống vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường. Phòng chống
vi phạm pháp luật về bảo đảm trật tự an toàn giao thông. Phòng chống một số loại tội phạm
xâm hại danh dự, nhân phẩm của người khác. An toàn thông tin và phòng chống vi phạm
pháp luật trên không gian mạng. An ninh phi truyền thống và các mối đe dọa an ninh phi
truyền thống ở Việt Nam.
Mọi công dân đều có trách nhiệm tham gia công tác quốc phòng an ninh, luyện tập
quân sự, bảo vệ an ninh, giữ gìn trật tự an toàn xã hội. Nghiên cứu và thực hiện tốt công
tác quốc phòng và an ninh để xây dựng lòng tin chiến thắng trước mọi âm mưu thủ đoạn
của kẻ thù đối với cách mạng Việt Nam.
Nghiên cứu quân sự chung
Nghiên cứu các chế độ sinh hoạt, học tập, công tác trong ngày, trong tuần. Các chế
độ xây dựng nề nếp chính quy, bố trí trật tự nội vụ trong doanh trại. Hiểu biết chung về các
quân, binh chủng trong Quân đội Nhân Dân Việt Nam. Điều lệnh đội ngũ từng người có
súng. Điều lệnh đội ngũ đơn vị. Hiểu biết chung về bản đồ địa hình quân sự. Phòng tránh
địch tiến công hỏa lực bằng vũ khí công nghệ cao và Ba môn quân sự phối hợp.
Nghiên cứu kỹ thu¿t chiến đấu bß binh và chiến thu¿t
Nghiên cứu những kỹ năng cơ bản về kỹ thuật bắn súng tiểu liên AK. Tính năng, cấu
tạo và cách sử dụng một số loại lựu đạn thường dùng. Ném lựu đạn xa trúng đích. Từng
người trong chiến đấu tiến công. Từng người trong chiến đấu phòng ngự và từng người
làm nhiệm vụ canh gác, cảnh giới.
Sinh viên cần quan tâm nghiên cứu đặc điểm, nguyên lý cấu tạo, tính năng, tác dụng…
Hiểu rõ bản chất các nội dung của kỹ thuật, chiến thuật bộ binh và các phương pháp
thực hiện, phòng tránh đơn giản sát với thực tế. Đồng thời làm cơ sở để ứng dụng khi tham gia dân quân, tự vệ.
1.2. Ph°¡ng pháp lu¿n và ph°¡ng pháp nghiên cứu môn hßc Giáo dục quốc phòng an ninh
- C¡ sở ph°¡ng pháp lu¿n nghiên cứu môn hßc.
Cơ sở phương pháp luận chung nhất của việc nghiên cứu bộ môn này là học thuyết
Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối quan điểm của Đảng nhà nước Cộng hòa
xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Quá trình nghiên cứu, đẩy mạnh giáo dục quốc phòng và an
ninh cần phải nắm vững và vận dụng đúng đắn các quan điểm khoa học sau đây:
Trong cuốn Đường Kách mệnh Chủ tịch Hồ Chí Minh từng viết: nhiều, chủ nghĩa nhiều, nhưng chủ nghĩa chân chính nhất, chắc chắn nhất, cách mệnh nhất là chủ nghĩa Lênin=.
- Các quan điểm nghiên cứu
Quan điểm hệ thống: Đặt ra yêu cầu nghiên cứu, phát triển các nội dung của giáo
dục quốc phòng và an ninh một cách toàn diện, tổng thể trong mối quan hệ phát triển giữa
các bộ phận, các vấn đề của môn học.
Quan điểm lịch sử, logic: Trong nghiên cứu, phải nhìn thấy sự phát triển của đối
tượng, vấn đề nghiên cứu theo thời gian, không gian với những điều kiện lịch sử, cụ thể để
từ đó giúp ta phát hiện, khái quát, nhận thức đúng những quy luật, nguyên tắc của hoạt
động quốc phòng và an ninh.
Quan điểm thực tiễn: Phải bám sát thực tiễn xây dựng quân đội nhân dân, công an
nhân dân và xây dựng nền quốc phòng toàn dân, phục vụ đắc lực cho sự nghiệp bảo vệ Tổ
quốc trong giai đoạn hiện nay.
- Các ph°¡ng pháp nghiên cứu cụ thể
Là một bộ môn khoa học nằm trong hệ thống khoa học quân sự, phạm vi nghiên cứu
rất rộng, nội dung nghiên cứu đa dạng, được cấu trúc theo hệ thống từ thấp đến cao, từ đơn
giản đến phức tạp và luôn có sự kế thừa, phát triển. Vì vậy việc tiếp cận nghiên cứu Giáo
dục quốc phòng - an ninh phải được thực hiện bằng nhiều phương pháp, phù hợp với tính
chất của từng nội dung và vấn đề nghiên cứu cụ thể.
Ph°¡ng pháp nghiên cứu lý thuyết: Gồm phân tích, tổng hợp, phân loại, hệ thống
hóa, mô hình hóa, giả thuyết…nhằm thu thập thông tin trên cơ sở nghiên cứu các văn bản,
tài liệu về quốc phòng và an ninh để rút ra kết luận cần thiết.
Ph°¡ng pháp nghiên cứu thực tế: Quan sát điều tra, khảo sát thực tế, nghiên cứu
các sản phẩm quốc phòng và an ninh, tổng kết kinh nghiệm, thí nghiệm, thực nghiệm…
nhằm tác động trực tiếp vào đối tượng trong quốc phòng an ninh từ đó khái quát bản chất,
quy luật hoạt động của quốc phòng và an ninh không ngừng bổ sung cũng như kiểm định
tính đúng đắn của nội dung giáo dục quốc phòng và an ninh.
2. Đặc điểm, nßi dung ch°¡ng trình môn hßc Giáo dục quốc phòng an ninh
2.1. Đặc điểm môn hßc
Hình 1. Khai giảng môn học GDQP-AN tại Cơ Sở 2
Trường Đại Học Sư Phạm Kỹ thuật.
Giáo dục quốc phòng, an ninh là môn học được luật định, thể hiện rõ đường lối giáo
dục của Đảng được thể chế hóa bằng các văn bản quy phạm pháp luật của Nhà nước.
Chương trình học có sự kế tục và phát huy kết quả thực hiện chương trình huấn luyện quân
sự phổ thông (1961), môn học giáo dục quốc phòng (1991), quy chế giáo dục đào tạo trình
độ đại học (2000) và nghị định của chính phủ về giáo dục quốc phòng năm 2007.
Giáo dục quốc phòng, an ninh là môn học bao gồm kiến thức khoa học xã hội, nhân
văn, khoa học tự nhiên và khoa học kỹ thuật quân sự có tỷ lệ lý thuyết chiếm trên 70% chương trình.
Giáo dục quốc phòng, an ninh góp phần xây dựng, rèn luyện ý thức tổ chức kỷ luật,
tác phong khoa học ngay khi sinh viên đang học tập tại trường và khi ra công tác, góp phần
đào tạo cho đất nước đội ngũ cán bộ có ý thức, năng lực sẵn sàng tham gia nhiệm vụ bảo
vệ Tổ quốc trên mọi cương vị công tác.
2.2. Ch°¡ng trình Giáo dục quốc phòng và an ninh
Theo Thông tư số: 05/2020/TT-BGDĐT ngày 18 tháng 3 năm 2020 của Bộ trưởng
Bộ Giáo dục và Đào tạo, chương trình giáo dục quốc phòng và an ninh gồm 4 học phần,
thời lượng 165 tiết, cụ thể:
Hßc phần I: Đường lối quốc phòng và an ninh của Đảng (3 tín chỉ = 45 tiết) Gồm 11 nội dung:
- Đối tượng, nhiệm vụ, phương pháp nghiên cứu môn học.
- Quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh về chiến tranh, quân đội và bảo vệ Tổ quốc.
- Xây dựng nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
- Chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
- Xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân
- Kết hợp phát triển kinh tế, xã hội với tăng cường quốc phòng, an ninh và đối ngoại.
- Những vấn đề cơ bản về lịch sử nghệ thuật quân sự Việt Nam.
- Xây dựng và bảo vệ chủ quyền biển, đảo, biên giới quốc gia trong tình hình mới.
- Xây dựng lực lượng dân quân tự vệ, lực lượng dự bị động viên và động viên quốc phòng.
- Xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc.
- Những vấn đề cơ bản về bảo vệ an ninh quốc gia và bảo đảm trật tự an toàn xã hội.
Hßc phần II: Công tác quốc phòng và an ninh (2 tín chỉ = 30 tiết) Gồm 7 nội dung:
- Phòng, chống chiến lược đối với cách mạng Việt Nam.
- Một số nội dung cơ bản về dân tộc, tôn giáo, đấu tranh phòng chống các thế lực thù địch
lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo chống phá cách mạng Việt Nam.
- Phòng, chống vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường.
- Phòng, chống vi phạm pháp luật về bảo đảm trật tự an toàn giao thông.
- Phòng, chống một số loại tội phạm xâm hại danh dự, nhân phẩm của người khác.
- An toàn thông tin và phòng, chống vi phạm pháp luật trên không gian mạng.
- An ninh phi truyền thống và các mối đe ọ
d a an ninh phi truyền thống ở Việt Nam.
Hßc phần III: Quân sự chung (1 tín chỉ = 30 tiết) Gồm 8 nội dung:
- Chế độ sinh hoạt, học tập, công tác trong ngày, trong tuần.
- Các chế độ nền nếp chính quy, bố trí trật tự nội vụ trong doanh trại.
- Hiểu biết chung về các quân, binh chủng trong quân đội.
- Điều lệnh đội ngũ từng người có súng.
- Điều lệnh đội ngũ đơn vị.
- Hiểu biết chung về bản đồ địa hình quân sự.
Phòng tránh địch tiến công hỏa lực bằng vũ khí công nghệ cao
- Ba môn quân sự phối hợp.
Hßc phần IV: Kỹ thuật chiến đấu bộ binh và chiến thuật (2 tín chỉ = 60 tiết) Gồm 7 nội dung sau:
- Kỹ thuật bắn súng tiểu liên AK.
- Tính năng, cấu tạo và cách sử dụng một số loại lựu đạn thường dùng. - Ném lựu đạn bài 1.
- Từng người trong chiến đấu tiến công.
- Từng người trong chiến đấu phòng ngự.
- Từng người làm nhiệm vụ canh gác (cảnh giới).
3. Đánh giá kết quả học tập, miễn giảm môn học 3.1. Đánh giá chung
Sinh viên có đủ số lần kiểm tra cho mỗi học phần; mỗi lần kiểm tra đạt từ 5 điểm trở lên
và có đủ 80% thời gian có mặt trên lớp sẽ được dự thi kết thúc học phần
Sinh viên đạt điểm môn học từ 5 điểm và không bị xử lý kỷ luật từ cảnh cáo trở lên
được cấp Chứng chỉ Giáo dục quốc phòng và an ninh. Chứng chỉ giáo dục quốc phòng và
an ninh là một trong những điều kiện để xét tốt nghiệp. [2]
Hình 2. Chứng chỉ GDQP-AN là điều kiện bắt buộc
để sinh viên tốt nghiệp ra trường.
3.2. Miễn, giảm, tạm hoãn môn hßc
Theo quy định về tổ chức dạy, học và đánh giá kết quả học tập môn học Giáo dục
quốc phòng và an ninh ban hành kèm theo Thông tư liên tịch số 18/2015/TTLT-BGDĐT-
BLĐTBXH quy định tổ chức dạy học và đánh giá kết quả học tập môn học Giáo dục quốc
phòng và an ninh trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, giáo dục đại học.
Các đối tượng được miễn, giảm, tạm hoãn học môn giáo dục quốc phòng và an ninh
được quy định như sau:
- Đối tượng được miễn học môn Giáo dục quốc phòng và an ninh: Sinh viên có giấy
chứng nhận sỹ quan dự bị hoặc bằng tốt nghiệp học viện, trường sĩ quan quân đội, công
an; Học sinh, sinh viên là người nước ngoài; Học sinh, sinh viên đào tạo văn bằng 2, trình
độ trung cấp chuyên nghiệp, đại học, cao đẳng.
- Đối tượng được miễn học và miễn thi các học phần: Sinh viên chuyển trường, sinh
viên đào tạo liên thông hoặc hoàn thiện trình độ cao hơn được miễn học và thi các học phần đã học;
- Đối tượng được miễn học và miễn thi thực hành kỹ năng quân sự: Sinh viên là tu sĩ
thuộc các tôn giáo; sinh viên có thương tật, khuyết tật bẩm sinh, bị bệnh mãn tính làm hạn
chế chức năng vận động, có giấy chứng nhận của bệnh viện cấp huyện và tương đương trở
lên; sinh viên đã hoàn thành nghĩa vụ quân sự, có giấy xuất ngũ do đơn vị quân đội có thẩm quyền cấp;
- Đối tượng được tạm hoãn học: Sinh viên Việt Nam đang học tập ở nước ngoài hoặc
đang học tập tại các trường của nước ngoài, trường liên doanh, liên kết với nước ngoài tại
Việt Nam: Sinh viên bị ốm đau, tai nạn, thiên tai, hỏa hoạn; Sinh viên là phụ nữ đang mang
thai và thời gian nghỉ thai sản theo quy định hiện hành; Hiệu trưởng các trường xem xét
tạm hoãn cho các đối tượng quy định. Hết thời gian tạm hoãn, các trường bố trí cho sinh
viên vào học các lớp phù hợp để hoàn thành chương trình”.
Kết lu¿n: Giáo dục quốc phòng - an ninh cho học sinh, sinh viên là một trong những
nhiệm vụ quan trọng góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện. Qua đó tạo cho thế
hệ trẻ có điều kiện tu dưỡng phẩm chất đạo đức và rèn luyện năng lực thực tế để sẵn sàng
thực hiện 2 nhiệm vụ chiến lược: xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
CÂU HàI H¯àNG DẪN ÔN T¾P
Câu 1. Đối tượng nghiên cứu môn học Giáo dục quốc phòng và an ninh.
Câu 2. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu môn học Giáo dục quốc phòng và an ninh.
Câu 3. Đặc điểm, nội dung chương trình nghiên cứu môn học Giáo dục quốc phòng và an ninh.
[1] Câu 4. Đối tượng được an ninh trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, giáo dục đại học.
[2] Nhiều tác giả (2008), Giáo trình giáo dục quốc phòng - an ninh - Tập 1, NXB Giáo dục.