lOMoARcPSD| 59773091
1
Trường
Đại học Mở Hà Nội
Cơ hội học tập cho mọi người
So
n th
ảo văn
b
n hành chính
Bài 1
BÀI 1
KHÁI QUÁT VỀ VĂN BẢN HÀNH CHÍNH
1.1. KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM VĂN BẲN HÀNH CHÍNH
1.1.1. Khái niệm văn bản hành chính
Công tác soạn thảo, ban hành quản văn bản hành chính vị trí quan
trọng, diễn ra hàng ngày trong hoạt ộng quản của các quan nhà nước, t chức
hội, ơn vị sự nghiệp và doanh nghiệp từ trung ương ến ịa phương. Bởi văn bản vừa là
phương tiện vừa công cụ ghi lại truyền ạt kịp thời chủ trương, ường lối chính
sách của Đảng, pháp luật của nhà nước, vừa công cụhỗ trợ cho hoạt ộng quản của
mọi quan, tổ chức. Các văn bản này ược các quan, tổ chức cụ thể hoá bằng quyết
ịnh quản nhằm chỉ ạo, iều hành ưa chủ trương, quyết ịnh ó vào cuộc sống. thế,
trong quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình các cơ quan nhà
nước, tổ chức hội doanh nghiệp luôn ban hành văn bản hành chính nhằm thực
hiện hoạt ộng quản lý một cách có hiệu quả nhất.
Như vậy, các chủ thể khi sdụng văn bản hành chính truyền ạt thông tin, ghi
nhận lại sự kiện thực tế thực chất nhằm triển khai thực hiện văn bản quy phạm pháp
luật, văn bản áp dụng pháp luật của cấp trên hoặc giải quyết các công việc cụ thể
iều hành quản lý trong nội bộ quan, tổ chức; giao dịch công tác giữa các quan
nhà nước với nhau hoặc giữa quan nhà nước với tổ chức và công dân nhằm phục
vụ nhu cầu quản lí.
lOMoARcPSD| 59773091
Son thảo văn bản hành chính Bài 1 2
Trường
Đại học Mở Hà Nội
Cơ hội học tập cho mọi người
Dưới góc khoa học, theo nghĩa rộng: “văn bản vật mang tin ược ghi bằng
hiệu ngôn ngữ nhất ịnh” hay “văn bản là pơng tiện ghi và truyền ạt thông tin dưới một
dạng ngôn ngữ viết hay ký tự nhất ịnh”
1
Theo nghĩa hẹp: Văn bản ược hiểu các tài liệu, giấy tờ, hồ sơ ược hìnhthành
trong quá trình hoạt ộng của các quan nhà nước, các quan, tổ chức như nghị ịnh,
thông tư, nghị quyết, quyết ịnh, công văn, tờ trình, nội quy, quy chế...”
2
. Như vậy,
theo nghĩa hẹp, sản phẩm của hoạt ộng quản lý là văn bản quản lý. Trong khái niệm
văn bản quản lý, thể chia theo tính chất quyền lực nhà nước bao gồm hai nhóm:
văn bản pháp luật và văn bản hành chính. Trong ó văn bản pháp luật là hình thức thể
hiện ý chí của Nhà nước, ược ban hành theo hình thức, thủ tục pháp luật qui ịnh, luôn
mang tính bắt buộc và ược bảo ảm thực hiện bằng Nhà nước.
Nhóm văn bản pháp luật những ặc trưng là: luôn do chủ thể nhân danh N
nước ban hành, nội dung là ý chí của Nhà nước luôn có tính chất áp ặt, bắt buộc thực
hiện với nhân, tổ chức trong xã hội thể thức trình bày, thủ tục ban hành luôn
tuân theo quy ịnh của pháp luật. Trong nhóm văn bản pháp luật, dựa vào tính chất
pháp chia thành văn bản quy phạm pháp luật văn bản áp dụng pháp luật (văn bản
cá biệt).
1
Tạ Thị Thanh Tâm - Giáo trình môn Kỹ thuật xây dựng và ban hành văn bản quản lý hành chính nhà nước, Nxb
Hành chính năm 2006.
2
Lê Văn In - Giáo trình văn bản quản lý nhà nước và kỹ thuật soạn thảo văn bản, Nxb Đại học
quốc gia thành phố Hchí Minh 2009.
lOMoARcPSD| 59773091
3
Trường
Đại học Mở Hà Nội
Cơ hội học tập cho mọi người
So
n th
ảo văn
b
n hành chính
Bài 1
Nhóm văn bản hành chính ược ban hành có mục ích hỗ trợ cho hoạt ộng quản lý,
iều hành ối với mọi cơ quan, tổ chức cụ thể hóa văn bản pháp luật thực hiện trong
nội bộ cơ quan, tổ chức ó.
Dưới góc ộ pháp lý, hiện nay theo quy ịnh tại Điều 1 Thông tư số 01/2011/TT-
BNV hướng dẫn thể thức thuật trình bày văn bản hành chính quy ịnh: “Thông
này hướng dẫn thể thức và kỹ thuật trình bày văn bản hành chính
bản sao văn bản; ược áp dụng ối với các cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội, tổ chức
hội - nghề nghiệp, tổ chức kinh tế ơn vị lực lượng vũ trang nhân dân...”. Khái niệm
văn bản hành chính ược Thông tư ề cập ến bao gồm hai nhóm: quyết ịnh, nghị quyết,
chỉ thị cá biệt và văn bản hành chính.
Vì vậy, trong phạm vi Giáo trình này, khái niệm văn bản hành chính ược ề cập
ến như quy ịnh của Thông 01/2011/TT-BNV thấy ược sự khác biệt về bản chất
so với văn bản pháp luật.
Văn bản hành chính ược hiểu văn bản do mọi chủ thể quan lỷ ban hành,
nội dung là ỷ chỉ của chủ thể quản lỷ hoặc thông tin ươc truyền tai trong quản lỷ, iều
hành nhằm thực thi quy ịnh pháp luật, trao ổi thông tin, phan ánh tinh
hình, ghi nhận sự kiện thực tế, ... áp ứng yêu cầu quản lỷ hiệu quả nhất.
1.1.2. Đặc iếm của văn bản hành chính
Thứ nhất, văn bản hành chỉnh do moi chủ thể quản lỷ ban hành.
Đây là nhóm văn bản ược ban hành bởi số lượng chủ thể nhiều nhất. Ở bất kỳ
quan nhà nước, ơn vị sự nghiệp, tổ chức hội, doanh nghiệp nào cũng ều ban
hành văn bản hành chính thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ góp phần ảm bảo cho
hoạt ộng quản hiệu quả của quan, tổ chức ó.Ví dụ: ối với các quan nhà
nước khi thực hiện nhiệm vụ xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật, các
lOMoARcPSD| 59773091
Son thảo văn bản hành chính Bài 1 4
Trường
Đại học Mở Hà Nội
Cơ hội học tập cho mọi người
quan ã ban hành nhiều loại văn bản hành chính hỗ trợ như tờ trình dthảo văn
bản, báo cáo ánh giá tác ộng pháp luật, báo cáo tiếp thu ý kiến ống góp, công văn thẩm
ịnh, báo cáo thẩm tra.... Hoặc i với tổ chức chính trị - hội, trong quá trình thực
hiện nhiệm vụ cũng thường xuyên ban hành công văn nghị, tờ trình dự thảo Quy chế
làm việc, báo cáo tổng kết công tắc năm...
Còn với các ơn vị sự nghiệp công lập cũng như tư thục và doanh nghiệp (mọi
loại hình doanh nghiệp) tần suất ban hành văn bản hành dụng khá lớn thực hiện hoạt
ộng quản như biên bản làm việc, biên bản bàn giao, công văn chỉ ạo, tờ trình, iều
lệ, quy ịnh, nội quy trong nội bộ, các giấy tờ hành chính...
Như vậy, văn bản hành chính ược ban hành bởi mọi chủ thể quản lý, nhóm
văn bản này có vai trò hỗ trợ cho hoạt ộng quản lý nói chung. Khác với văn bản hành
chính, văn bản pháp luật chỉ ược ban hành bởi quan nhà nước các nhân do
Nhà nước ủy quyền, có nghĩa luôn nhân danh Nhà nước ể ban hành Thậm chí trong ó
văn bản quy phạm pháp luật chỉ ược ban hành bởi số lượng chthế hạn chế hơn so
với văn bản áp dụng pháp luật cả hai loại văn bản này ều văn bản pháp luật
3
.
Còn các tổ chức hội doanh nghiệp không có thẩm quyền ban hành văn bản pháp
luật chỉ thực thi văn bản pháp luật và ban hành văn bản hành chính hỗ trợ hoạt
ộng quản lý.
Thứ hai, văn bản hành chỉnh nội dung chỉ cua chủ thể quản thông tin
cần truyền ạt trong hoạt ộng quản lý.
Trong hoạt ộng quản lí, các cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội, ơn vị sự nghiệp
và doanh nghiệp ban hành văn bản hành chính với sự a dạng về tên loại sự phong
phú về nội dung hỗ trợ cho quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn ạt
hiệu quả cao nhất. Nếu xem xét nội dung ược thể hiện trong mỗi loại văn bản hành
lOMoARcPSD| 59773091
5
Trường
Đại học Mở Hà Nội
Cơ hội học tập cho mọi người
So
n th
ảo văn
b
n hành chính
Bài 1
chính cụ thể thì thể thấy mỗi loại văn bản này có nội dung khác nhau thậm chí có
văn bản hành chính cùng tên loại nhưng lại ược ban hành giải quyết rất nhiều công
việc cụ thể khác nhau. dụ công văn là văn bản ược các chủ thể quản sdụng ể
chỉ ạo, ôn ốc cấp dưới, trao ổi thông tin, ề nghị cấp trên một công việc, cảm ơn, thăm
hỏi, trình cấp trên văn bản khác, trả lời ề nghị...
Tuy nhiên, xem xét trên bình diện chung nhất, nội dung của văn bản hành chính bao
gồm:
- Ý chí của chủ thế quản lý. Ý chí của chủ thế quản ược hiểu sự quyết tâm
mong muốn ạt ược lợi ích cho mình và cho ối tượng quản lý. Bất kỳ chủ thể quản lý nào
cũng mong muốn cơ quan, tổ chức của mình quy củ, trật tự nề nếp về kỷ luật lao ộng
ạt hiệu quả cao về chất lượng công việc từ ó ời sống vật chất tinh thần cho cán bộ,
công chức, viên chức, người lao ộng ngày càng ược bảo ảm và nâng cao. Đê có ược mục
ích này, người ứng ầu quan, tổ chức phải có công cụ và phương pháp quản lý. Trong
ó, về công cụ quản không thể thiếu ược quan trọng nhất pháp luật. Pháp luật
công cụ quan trọng nhất Nhà nước các tố chức khác thực thi nhiệm vụ, iều chỉnh
hành vi của cá nhân, tổ chức nhằm ạt ược mục tiêu quản lý. Tuy nhiên, pháp luật chỉ ặt ra
khuôn mẫu xử sự chung cho mọi cơ quan, tô chức, cá nhân mà không thể quy ịnh cụ thể
cho từng quan, tố chức, nhân trong hội. Mỗi quan, tố chức trong quá trình
quản lý, iều hành có sự ặc thù nên rất cần có văn bản hành chính với nhiệm vụ cụ thể hóa
quy ịnh pháp luật thực hiện trong nội bộ của mình cho phù hợp. Từ nhu cầu này mà hiện
nay nhóm văn bản hành chính ặc trưng nhất về nội dung là ý chí của chủ thể ban hành ó
là iều lệ, quy chế, quy ịnh, nội quy, công văn chỉ ạo, ôn ốc cấp dưới trực thuộc, công
iện của thủ trưởng cấp trên... Nhóm văn bản nội dung ý chí này chung cho cả Nhà
nước, tổ chức xã hội, ơn vị sự nghiệp và doanh nghiệp.
dụ: Trên sở Luật Tổ chức chính quyền ịa phương năm 2015, ủy ban
nhân dân thành phố Hà Nội ban hành Quy chế làm việc của Văn phòng ủy ban nhân
lOMoARcPSD| 59773091
Son thảo văn bản hành chính Bài 1 6
Trường
Đại học Mở Hà Nội
Cơ hội học tập cho mọi người
dân kèm theo Quyết ịnh số 316/QĐ-UBND. Hay trên sở Điều lệ tổ chức hoạt
ộng, các doanh nghiệp cũng ban hành Quy chế làm việc hoặc Quy chế tố chức, hoạt
ộng của doanh nghiệp mình.
Vậy, nhóm văn bản hành chính có nội dung là ý chí của chủ thể quản lý
sự khác biệt nào với văn bản pháp luật khi nội dung ý chí của Nhà nước. Đối với
văn bản pháp luật do Nhà nước ban hành cũng có nội dung là ý chí của Nhà nước. Ý
chí của Nnước trong văn bản pháp luật ược hiểu Nhà nước quyết tâm ạt ược mục
ích em lại lợi ích cho Nhà nước xã hội. Thông thường ý chí của Nhà nước ược biểu
hiện thông qua: Những chủ trương, ường lối, chính sách của Nhà nước mang tính ịnh
hướng; những qui tắc xử sự chung iều chỉnh hành vi của nhân, tố chức trong
hội theo hướng xác lập, làm thay ổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ của ối tượng thi
hành văn bản ó; những mệnh lệnh áp dụng pháp luật mang tính bắt buộc ối với những
cá nhân, tổ chức cụ thể.
Điểm giống nhau cơ bản nhất về nội dung này giữa văn bản hành chính với
văn bản pháp luật tính áp ặt ối tượng quản lý phải tuân thủ chỉ có một chiều
duy nhất truyền mệnh lệnh ó chủ thể quản truyền mệnh lệnh xuống ối tượng quản
lý.
Nhưng khác nhau ó là, ý chí của Nhà nước có tính chất bắt buộc chung cho
mọi cá nhân, tổ chức trong hội mà không bị giới hạn trong phạm vi nội bộ quan,
tổ chức, ồng thời nội dung trong văn bản pháp luật căn cứ văn bản hành chính ược
ban hành. Còn nội dung là ý chí của chủ thể quản lý trong văn bản hành chính (kể cả
văn bản hành chính của Nhà nước ban hành) chỉ giá trị bắt buộc trong nội bộ của
cơ quan, tổ chức ó. Có thể thấy, văn bản hành chính ược ban hành ể hỗ trợ và tiếp nối
cụ thể hơn nội dung của văn bản pháp luật nhằm thực thi pháp luật có hiệu quả. Neu
lOMoARcPSD| 59773091
7
Trường
Đại học Mở Hà Nội
Cơ hội học tập cho mọi người
So
n th
ảo văn
b
n hành chính
Bài 1
văn bản pháp luật ặt ra quy tắc xử sự chung thì một số văn bản hành chính ặt ra quy
tắc xử sự nội bộ. Ví dụ: Quyết ịnh ban hành Quy chế làm việc, nội quy, quy ịnh... của
cơ quan nhà nước, tổ chức, doanh nghiệp.
- Thông tin cần truyền ạt trong hoạt ộng quản lý, iều hành của quan nhà nước,
tổ chức xã hội, ơn vị sự nghiệp và doanh nghiệp.
Ngoài một số văn bản hành chính có nội dung là ý chí của chủ thể quản lý, văn
bản hành chính còn có nội dung là thông tin cần truyền ạt trong quản lý, iều hành của
quan, tố chức. Suy ến cùng thì bất kvăn bản nào cũng ều thông tin. Tuy nhiên,
với nhóm văn bản này rất cần ược chia tách về nội dung ý chí của chủ thế thông tin
trong quản lý ể thấy ược bản chất và sự khác biệt giữa
chúng.
Nếu văn bản hành chính nội dung là ý chí của chủ thể quản lý thì thông tin
thường mệnh lệnh cúa lãnh ạo truyền xuống ơn vị, nhân viên trực thuộc (cấp trên
xuống cấp dưới), còn những văn bản hành chính khác thông tin ược truyền tải a chiều
hơn. Theo chiều dọc thông tin ược truyền tải từ cấp trên xuống cấp dưới (công văn chỉ
ạo, ôn ốc, giải thích, hướng dẫn...), từ cấp dưới lên cấp trên (công văn, tờ trình, báo
cáo, giấy tờ hành chính... gửi lên lãnh ạo cấp trên); trao ổi thông tin từ quan, tổ
chức này ến quan tổ chức, nhân khác (công văn trao ổi, thông báo, thư mời, giấy
mời...). Các thông tin trong nội dung của văn bản hành chính ược truyền tải từ chủ th
này ến chủ thể khác nhằm hỗ trợ việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ công tác quản lí
không phải nội dung chứa ựng tính ý chí mang tính áp ặt cưỡng chế như văn
bản pháp luật.
Thứ ba, hình thức của văn bản hành chính tuân theo quy ịnh pháp luật hoặc hướng
dân của tô chức.
lOMoARcPSD| 59773091
Son thảo văn bản hành chính Bài 1 8
Trường
Đại học Mở Hà Nội
Cơ hội học tập cho mọi người
Hình thức của văn bản hành chính bao gồm tên loại và thể thức, kthuật trình
bày ược quy ịnh trong Nghị ịnh số 110/2004/NĐ-CP ngày 08 tháng 4 năm 2004 của
Chính phủ về công tác văn thư, Nghị ịnh số 09/2010/NĐ-CP ngày 08 tháng 02 năm
2010 của Chính phủ sửa ổi, bổ sung Nghị ịnh số 110/2004/NĐ- CP Thông tư số
01/2011/TT-BNV, ngày 19 tháng 01 năm 2011 của Bộ Nội vụ hướng dân thể thức và
kỹ thuật trình bày văn bản hành chính.
Đối với văn bản hành chính của tổ chức chính trị (Đảng cộng sản Việt Nam),
hình thức văn bản tuân theo Hướng dẫn số 11-HD/VPTW ngày 28/5/2004. Đối với
văn bản hành chính của Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, hình thức văn bản
ược thực hiện theo Hướng dẫn 29-HD/TWĐTN-VP của Ban thứ Trung ương Đoàn
ngày 29/10/2013.
Nhóm văn bản này a dạng, phong phú tên gọi như công văn, tờ trình, báo
cáo, biên bản, diều lệ, nội quy, quy chế, quy nh, chiến lược, án, kế hoạch, phiếu gửi,
phiếu trình, giấy mời, giấy i ường... So sánh với văn bản pháp luật, tên loại văn bản
do mồi quan, nhân người thẩm quyền ban hành ược quy ịnh chặt ché trong
Hiến pháp năm 2013, các ạo luật tổ chức bộ máy, các luật, pháp lệnh iều chỉnh những
nh vực. Nhưng với văn bản hành chính, pháp luật không quy nh quan, tổ chức
nào ược ban hành văn bản hành chính với tên gọi cụ thể nào pháp luật cũng như
hướng dẫn của một số tổ chức chỉ quy ịnh về thê thức, thuật trình bày. Điều này
ược hiểu, mọi chủ thể quản tùy theo nhiệm vụ, chức năng nhu cầu thực tiễn công
việc quản lý ều có quyền ban hành mọi văn bản hành chính.
Bên cạnh ó, thể thức kỹ thuật trình bày của văn bản từ kết cấu chung, vị trí
cách thức thể hiện các mục trong hình thức của văn bản hành chính (quốc hiệu,
lOMoARcPSD| 59773091
9
Trường
Đại học Mở Hà Nội
Cơ hội học tập cho mọi người
So
n th
ảo văn
b
n hành chính
Bài 1
tiêu ngữ, tên cơ quan, tổ chức, số kí hiệu, ịa danh, thời gian ban hành .. chữ ký và nơi
nhận) do pháp luật và hướng dẫn của một số tổ chức quy ịnh.
1.2. PHÂN LOẠI VĂN BẢN HÀNH CHÍNH
Văn bản hành chính nhóm văn bản ược ban hành bởi nhiều chủ thể khác
nhau rất phong phú, a dạng về tên gọi. Do vậy ng nhiều cách phân loại n
bản hành chính theo các tiêu chí khác nhau.
Nếu dựa vào tiêu chí chủ thể ban hành văn bản hành chính của Nhà nước, tổ
chức xã hội, ơn vị sự nghiệp, ơn vị kinh tế (doanh nghiệp).
Theo tiêu chí tên loại thì văn bản hành chính bao gồm: văn bản hành chính
tên loại (quy chế, quy ịnh, quy hoạch, hướng dẫn, ề án, chương trình, kế hoạch, thông
báo, báo cáo, biên bản, tờ trình, hợp ồng, các loại giấy tờ, các loại phiếu) và văn bản
hành chính không có tên loại (công văn)
Dựa vào tiêu chí mục ích sử dụng và ban hành văn bản thì văn bản hành chính ược
chia thành các loại sau:
+ Văn bản hành chính ược sư dụng ê giao dịch công tác
Văn bản hành chính mục ích thông tin giao dịch, là văn bản quan, tổ chức,
ơn vị ban hành truyền tải các thông tin quản lí” tchủ thể này sang chủ th khác.
Các chủ thê sử dụng nhóm văn bản này ể hỗ trợ thực hiện chức năng,
nhiệm vụ, bao gồm:
ng văn (hay còn gọi thư công) văn bản hành chính dùng trao ổi, giao
dịch chính thức giữa các quan Nhà ớc với nhau, giữa quan Nhà nước với tổ
chức, giữa quan Nhà nước, tổ chức với công dân giải quyết công việc lợi ích
chung nhằm thực hiện chức năng quản lý, iều hành một cách có hiệu quả nhất.
lOMoARcPSD| 59773091
Son thảo văn bản hành chính Bài 1 10
Trường
Đại học Mở Hà Nội
Cơ hội học tập cho mọi người
Công iện là văn bản hành chính dùng thông tin hoặc truyền ạt một mệnh lệnh
của cơ quan, tố chức hoặc cá nhận có thẩm quyền trong những trường hợp khẩn cấp.
Tờ trình văn bản hành chính dùng xuất với cấp trên thẩm quyền phê
duyệt một vấn mới phát sinh trong hoạt ng của quan, tổ chức nhằm thực hiện
chức năng quản lý, iều hành một cách có hiệu quả nhất.
Thông báo văn bản hành chính dùng thông tin sự việc cho các quan, tố
chức, nhân biết,ể giải quyết hoặc thực hiện công việc một cách hiệu quả nhất.
Báo cáo văn bản hành chính ược sử dụng phản ánh tình hình thực tế, trình
bày kết quả thực hiện công việc trong hoạt ộng của cơ quan, tổ chức làm cơ sở ê ánh
giá thực tiễn quản lý, ề xuất những biện pháp, phương án mới.
Phiếu gửi là văn bản hành chính dùng ể kèm theo văn bản gửi i (văn bản, tài liệu)
nhằm làm bằng chứng xác nhận cho việc gửi và nhận văn bản ó.
Giấy giới thiệu (thư giới thiệu) văn bản hành chính dùng cấp cho cán bộ,
nhân viên liên hệ giao dịch thực hiện nhiệm vược giao, hoặc giải quyết các công
việc cần thiết.
Giấy mời văn bản hành chính dùng mời quan, tổ chức, nhân tham dự
một công việc nào của ơn vị mình.
+ Văn ban hành chính ược sử dụng ể ghi nhận sự kiện
Văn bản hành chính có mục ích ghi nhận sự kiện, là nhóm văn bản cơ quan, tố
chức, ơn vị ban hành dùng ể mô tả lại toàn bộ các các diễn biến xảy ra trong
thực tế ế hô trợ các chủ thể quản lý thực hiện chức năng, nhiệm vụ, bao gồm:
Biên bản văn bản hành chính ược sử dụng ghi nhận sự kiện thực tế xảy ra
làm cơ sở giúp chủ thể quản lý giải quyết công việc ảm bảo tính chặt chẽ về thủ tục.
lOMoARcPSD| 59773091
11
Trường
Đại học Mở Hà Nội
Cơ hội học tập cho mọi người
So
n th
ảo văn
b
n hành chính
Bài 1
Giấy ủy nhiệm là văn bản hành chính của một cơ quan trao cho một cơ quan, tố
chức, nhân khác ược y nhiệm ại diện cho mình trước quan hoặc người thứ ba
về nội dung phạm vi thẩm quyền ược ủy nhiệm giải quyết một công việc nhất
ịnh.
Giấy chứng nhận văn bản hành chính dùng cấp cho một quan, tổ chức,
nhân ế xác nhận một sự việc nào ó là có thực.
Giấy i ường là văn bản hành chính dùng ế cấp cho cán bộ, nhân viên nhằm xác
nhận trong thời gian nhất ịnh, tại ơn vị nhất ịnh của ngườikhi ược cử i công tác.
Hợp ồng là văn bản hành chính dùng ể ghi lại kết quả ã ược thỏa thuận giữa các cơ
quan, tổ chức hoặc cá nhân về một việc nào ó.
+ Văn bản hành chính ược sử dụng ê ặt ra quy tắc xử sự nội bộ
Văn bản hành chính có mục ích ặt ra quy tắc xử sự nội bộ, là nhóm văn bản
ban hành ể ưa ra các quy ịnh mang tính ịnh hướng iều chỉnh các mối quan hệ trong
ngoài quan, tổ chức, ơn vị nhằm hỗ trợ các chủ thể quản thực hiện chức năng,
nhiệm vụ, bao gồm:
Nội quy văn bản nh chính ược sử dụng ặt ra quy ịnh cụ thể về quyền, nghĩa
vụ của các ối tượng nhằm bảo ảm trật tự, kỷ cương trong cơ quan, tô chức ơn vị ó.
Quy chế là văn bản hành chính ược sử dụng ể ặt ra các quy ịnh về quyền, nghĩa
vụ của các ối tượng trong một lĩnh vực nhất ịnh; vcơ cấu tổ chức hoạt ộng của
các cơ quan, tố chức, nhằm phục vụ hoạt ộng quản lý của cơ quan, tổ chức ó.
Tuy nhiên, hiện nay iều lệ, quy chế quy ịnh ngoài việc ược các quan, tổ
chức ban hành ặt ra quy tắc xử sự trong nội bộ còn ược Nhà nước ban hành e ặt ra
quy tắc xử sự chung (quy phạm pháp luật). Trong phạm vi Giáo trình này, chcập
lOMoARcPSD| 59773091
Son thảo văn bản hành chính Bài 1 12
Trường
Đại học Mở Hà Nội
Cơ hội học tập cho mọi người
và hướng dẫn soạn thảo ối với iều lệ, quy chế, quy ịnh ặt ra quy tắc xử sự nội bộ, tức
là với tính chất văn bản hành chính.
+ Văn ban hành chỉnh ược sdụng ê trình bày dự kiến công việc trong thời gian nhất
ịnh.
Văn bản hành chính có mục ích trình bày dự kiến công việc cần thực hiện trong thời
gian nhất ịnh bao gồm:
Chương trình văn bản hành chính dùng trình bày toàn bộ dự kiến những hoạt
ộng theo một trình tự nhất ịnh và trong một thời gian nhất ịnh ể ạt ược mục tiêu ề ra.
Đề án là văn bản hành chính dùng ể trình bày một cách hệ thống dự kiến công
việc cần thực hiện trong một khoảng thời gian nhất ịnh cùng với những biện pháp ể t
chức thực hiện công việc ó nhằm ạt ược mục ích ặt ra với hiệu quả cao nhất.
Kế hoạch là văn bản hành chính dùng ể trình bày dự kiến về việc tổ chức thực
hiện nhiệm vụ công tác hoặc công việc của một quan, ơn vị trong thời gian nhất
ịnh
Phương án văn bản hành chính dùng trình bày dự kiến về cách thức, trình tự tiến
hành công việc trong iều kiện và hoàn cảnh cụ thế nhất ịnh.
+ Văn bản hành chính ược sử dụng trực tiếp áp dụng pháp luật trong nội bộ
quan, tổ chức:
Quyết ịnh văn bản hành chính nội bộ ược quan, tổ chức sdụng ban
hành kèm theo quy chế, quy ịnh, nội quy nội bộ; giải quyết những công việc quan
trọng liên quan ến quyền nghĩa vụ của cá nhân, tổ chức cũng như công việc chuyên
môn.
lOMoARcPSD| 59773091
13
Trường
Đại học Mở Hà Nội
Cơ hội học tập cho mọi người
So
n th
ảo văn
b
n hành chính
Bài 1
Nghị quyết văn bản hành chính nội bộ do quan, tổ chức hoạt ộng theo chế
ộ tập thể ban hành ể quyết sách những vấn quan trọng trong nội bộ cơ quan, tổ chức
ó.
1.3. YÊU CẦU ĐỐI VỚI VĂN BẢN HÀNH CHÍNH
1.3.1. Yêu cầu về nội dung
1.3.1.1. Đảm bảo tính hợp pháp
Dù ây là loại văn bản chỉ ược sử dụng ể triển khai thực hiện văn bản pháp luật
hoặc trao ổi thông tin, giao dịch hay ghi nhận skiện, ặt ra quy tắc xử sự trong nội
bộ... nhưng một yêu cầu ối với văn bản hành chính là nội dung các văn bản này phải
ảm bảo tính hợp pháp. Sự hợp pháp về nội dung ược biểu hiện như
sau:
- Nội dung của văn bản phù hợp với quy ịnh của pháp luật
Văn bản hành chính là một loại công cụ hỗ trợ hoạt ộng quản lí, do ó, việc ban
hành loại văn bản này trong các quan, tổ chức chính việc thực hiện hoạt ộng
quản lí, một hoạt ộng mang tính chính trị. Hoạt ộng này không ược phép trái pháp
luật, vậy, nội dung văn bản hành chính phải phù hợp với văn bản pháp luật của Nhà
nước. Cho văn bản hành chính ược ban hành bởi bất cứ chủ thể nào thì một trong
những yêu cầu về nội dung là cần ghi nhận hoặc truyền ạt những thông tin hợp pháp,
không trái với các qui ịnh của pháp luật hiện hành các văn bản của quan, tổ chức
cấp trên. Chẳng hạn: Công văn của Tổng cục trưởng Tổng cục A chỉ ạo cho các Cục
thực hiện việc thông quan qua biên giới những hàng hóa thuộc danh mục cấm thì văn
bản này nội dung trái quy ịnh pháp luật.
về phương diện khác, tính hợp pháp của văn bản hành chính n ược ánh giá
theo nguyên tắc văn bản của quan, tổ chức cấp dưới ban hành phải phù hợp
thống nhất với văn bản do quan, tổ chức trưng ương ban hành”. Nguyên tắc này
lOMoARcPSD| 59773091
Son thảo văn bản hành chính Bài 1 14
Trường
Đại học Mở Hà Nội
Cơ hội học tập cho mọi người
phản ánh sự phân cấp trong hệ thống quan, tổ chức từ trung ương ến ịa phương,
ồng thời tạo ra sự ồng bộ, thống nhất của cả hệ thống theo trật tự quản lý. Như vậy,
trong công tác ban hành văn bản hành chính của chính quyền ịa phương một òi hỏi ặt
ra phải ảm bảo tính hợp pháp trong sự phù hợp với các văn bản khác do quan
trưng ương ban hành. Chẳng hạn, khi ánh gnội dung hợp pháp của văn bản hành
chính do Uỷ ban nhân dân tỉnh ban hành, cần xem xét nội dung văn bản ó trong mối
liên hệ với các văn bản ã ban hành của quan trung ương ế ảm bảo sự phợp
thống nhất về các vấn ề nội dung của văn bản.
- Nội dung của các các văn bản hành chính phù hợp với tôn chỉ, mục ích của
tổ chức.
Ngoài ảm bảo úng quy ịnh của pháp luật yêu cầu quan trọng nhất, nội dung
của văn bản hành chính (do các tổ chức ban hành) còn phải phù hợp với tôn chỉ, mục
ích của tổ chức ó. Đối với văn bản hành chính của tổ chức Đảng, nội dung phải phù
hợp với Điều lệ của Đảng cộng sản Việt Nam. Đối với văn bản hành chính của các t
chức khác như Mặt trận tổ quốc Việt Nam các tổ chức thành viên; doanh nghiệp,
tổ chức xã hội nghề nghiệp... nội dung phù hợp với Điều lệ, Quy chế của tổ chức ó.
- Nội dung văn bản hành chính của cấp dưới phải phù hợp với nội dung n
bản hành chính của cấp trên.
Đây là yêu cầu rất quan trọng ảm bảo quá trình quản lý tuân theo trật tự trong
nội bộ, mệnh lệnh ược truyền tải từ cấp trên xuống cấp dưới ược thống nhất vì mục
tiêu chung của cơ quan, tổ chức. Ví dụ: Công văn của Chủ tịch ủy ban nhân dân tỉnh
A về chỉ ạo công tác ảm bảo an toàn thực phẩm phải phù hợp với nội dung Công văn
của Thủ tuớng Chính phủ chỉ ạo về nội dung này.
- Giải quyết những công việc thuộc thẩm quyền của mỗi cơ quan, tổ chức
lOMoARcPSD| 59773091
15
Trường
Đại học Mở Hà Nội
Cơ hội học tập cho mọi người
So
n th
ảo văn
b
n hành chính
Bài 1
Sự hợp pháp về nội dung của các văn bản hành chính còn uợc thể hiện việc
chủ thể ban hành các văn bản này chỉ giải quyết những công việc phát sinh nằm
trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức ã uợc pháp luật
qui ịnh hoặc thừa nhận. Ví dụ: Sở Y tế báo cáo Chủ tịch ủy ban nhân dân tỉnh về kết
quả rà soát các cơ sở thẩm mĩ viện ể quản lý chặt chẽ về chất luợng của những cơ sở
này.
1.3.1.2. Đảm bảo tỉnh hợp lí
Đe phát huy hiệu quả trong hoạt ộng quản lí của các cơ quan, tổ chức, các văn bản
hành chính khi uợc soạn thảo và ban hành cần phải ảm bảo tính hợp lí.
Cụ thể:
- Nội dung văn bản phù hợp với thực tiễn
Văn bản hành chính thông dụng uợc ban hành dựa trên nhu cầu thực tiễn quản
của mỗi quan, tổ chức. Do vậy, nội dung của văn bản phải thiết thực, những
thông tin truyền tải phù hợp với thực tế, các ề xuất, kiến nghị cần phù hợp với ặc thù
công việc và khả năng của các quan, ơn vị trách nhiệm tchức thực hiện văn
bản. Văn bản hành chính uợc ban hành có nội dung phù hợp với iều kiện kinh tế -
hội, với nhu cầu công việc xảy ra trên thực tế em lại hiệu qutác ộng mong muốn
của quan, tổ chức ban hành. Nội dung của Văn bản hành chính phù hợp với iều
kiện kinh tế - hội, iều kiện thực tiễn của cơ quan, tổ chức, ơn vị sẽ ảm bảo tính kh
thi cho văn bản ó. Xem xét tính hợp của Văn bản hành chính khi nội dung phù
hợp với iều kiện kinh tế - hội luôn cần thiết trong quá trình xây dựng, ban hành.
Đồng thời, cần phù hợp với nhận thức pháp luật, trình văn hóa của ối tuợng tiếp
nhận tạo sự kịp thời, ồng bộ giữa các quan, ơn vị liên quan trong hoạt ộng
ban hành và tổ chức thực hiện Văn bản hành
chính.
lOMoARcPSD| 59773091
Son thảo văn bản hành chính Bài 1 16
Trường
Đại học Mở Hà Nội
Cơ hội học tập cho mọi người
- Văn bản phải uợc ban hành kịp thời: công cụ phục vụ cho hoạt ộng quản
lí, các văn bản hành chính cần phải uợc ban hành úng lúc ể truyền tải thông tin cần thiết
hay triển khai kịp thời các văn bản của cấp trên hoặc giải quyết nhanh chóng những công
việc phát sinh trong các cơ quan, tổ chức. Tính kịp thời của việc ban hành văn bản trong
nhiều truờng hợp giúp các chủ thể có liên quan nắm bắt úng tình hình và ua ra các quyết
ịnh quản úng ắn, phù hợp (báo cáo, biên bản...). Việc ban hành văn bản úng thời iểm
góp phần không nhỏ vào việc ảm bảo tính khả thi cho văn bản, ồng thời giúp cho hoạt
ộng quản lí của các cơ quan, tổ chức uợc thông suốt và ạt hiệu quả nhu mong muốn.
- Lựa chọn uợc tên loại văn bản văn bản hành chính phù hợp với công việc ang
giải quyết và mục ích của cơ quan, tổ chức ban hành.
Văn bản hành chính uợc sử dụng rất thường xuyên, phổ biến trong các cơ quan,
tổ chức tuy nhiên pháp luật chưa quy ịnh ầy về nội dung của từng văn bản
thực tế các quan, tổ chức tự xác ịnh theo nhu cầu công việc và mục ích ban hành
của cơ quan, ơn vị. Trên cơ sở vai trò của từng loại văn bản, người soạn thảo cần lựa
chọn một hình thức văn bản phù hợp ể thể hiện hợp nhất nội dung của văn bản và ạt
ược mục ích của chủ thể ban hành.
Ví dụ: Phòng Nội vụ huyện A trình Chủ tịch ủy ban nhân dân huyện ể bổ
nhiệm Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo sử dụng văn bản phù hợp là tờ trình.
Hoặc Công ty A (công ty thành viên) phản ánh tình hình kinh doanh trong 6
tháng ầu năm ê gửi lên cho Tống Giám ốc sử dụng báo cáo sẽ phù hợp với công việc
này.
- Bố cục văn bản chặt chẽ, lôgic; cách trình bày nội dung ràng, chính xác nhưng
dễ hiểu, dễ nhớ.
lOMoARcPSD| 59773091
17
Trường
Đại học Mở Hà Nội
Cơ hội học tập cho mọi người
So
n th
ảo văn
b
n hành chính
Bài 1
Tính hợp của văn bản hành chính còn thể hiện việc nội dung văn bản ược
trình bày theo bố cục logic, chặt chẽ, dễ hiểu, dễ theo dõi. Việc chia nhỏ ề mục và ặt
tên cho các ề mục nhằm cung cấp những thông tin nhất ịnh cho người ọc, giúp người
ọc dễ dàng nắm bắt nội dung của văn bản. Đồng thời, trật tự sắp xếp các câu văn trong
oạn các oạn trong văn bản cũng cần phải ảm bảo tính khoa học hợp lí. Thông
thường, trình bày nội dung văn bản, người soạn thảo thường sắp xếp theo những
cách thức:
+ Nội dung khái quát ến cụ thể ;
+ Nội dung quan trọng ến nội dung ít quan trọng,
+ Nội dung phổ biến trình bày trước nội dung cá biệt, ặc thù,
+ Qui ịnh về quyền, nghĩa vụ ược trình bày trước qui ịnh về trình tự, thủ tục thực
hiện;
+ Thủ tục diễn ra trước ược trình bày trước, thủ tục diễn ra sau ược trình bày
sau (theo trình tự diễn biến của vấn ề).
Mặt khác, các vấn trong nội dung cần phải ược trình bày cụ thể, ràng, mạch
lạc, nhất quán về chủ ề. Mỗi văn bản hành chính chỉ nên triển khai một chủ nội
dung văn bản ược tập trung. Trong một văn bản cần triển khai toàn bộ những việc có
liên quan mật thiết với nhau. Như vậy vừa tránh ược tình trạng trùng lặp, chồng chéo
trong các nội dung văn bản vừa giúp cho chủ thể ban hành không phải ban hành nhiều
văn bản ể giải quyết một công việc nhất ịnh. Tuy nhiên, cũng cần phải ảm bảo tính hệ
thống của văn bản. Mỗi văn bản hành chính phải ược xem xét xây dựng trong mối
quan hệ biện chứng với các văn bản khác trong hệ thống văn bản quản lí nhà nước nói
chung.
lOMoARcPSD| 59773091
Son thảo văn bản hành chính Bài 1 18
Trường
Đại học Mở Hà Nội
Cơ hội học tập cho mọi người
Việc sdụng kết cấu phù hợp với hệ thống các mục ràng, dễ nhớ cùng cách
diễn ạt úng ngữ pháp và văn phong tiếng Việt là những yếu tố quan trọng giúp người
ọc dễ tiếp cận văn bản, từ ó có thể hiểu và thực hiện văn bản dễ dàng.
1.3.2. Yêu cầu về hình thức
Hình thức văn bản hành chính thông dụng ược xem xét hai yếu tố: tên loại văn
bản và thể thức, kỹ thuật trình bày văn bản.
về tên loại: Văn bản hành chính thông dụng có rất nhiều tên loại khác nhau, tên
của các loại văn bản thuộc nhóm này ược ghi nhận tại khoản 2, Điều 4, Nghị ịnh số
110/2004/NĐ-NP ngày 08/4/2004 của Chính phủ về công tác văn thư, phụ lục của
Thông tư 01/2011/TT-BNV của Bộ Nội vngày 19/01/2011 hướng dẫn thể thức
thuật trình bày văn bản hành chính. Bên cạnh ó, các quan, tổ chức khác cũng
những qui ịnh về các hình thức văn bản hành chính thông dụng thường sử dụng.
về thể thức trình bày: Do văn bản hành chính thông dụng ược ban hành bởi rất
nhiều chủ thể quản (cơ quan nhà nước, ơn vị sự nghiệp, tổ chức chính trị, kinh tế,
hội, ơn vị trang nhân dân) nên thể thức trình bày nhóm văn bản này rất phong
phú, a dạng: vừa theo hướng dẫn của các cơ quan, tổ chức, vừa theo qui ịnh của pháp
luật.
Th thức trình bày nhóm văn bản hành chính thông dụng do cơ quan n nước ban
hành và ược qui ịnh cụ thể
3
. Trên cơ sở các qui ịnh của Nhà nước, tổ
3
Nghị ịnh số 110/2004/NĐ-CP ngày 08/4/2004 cùa Chính phủ về công tác văn thư (ược sưa ồi. bổ sung theo Nghị ịnh
số 09/2010/NĐ-CP) và Thông tư số 01/2011/TT-BNV ngày 19/01/2011 cùa Bộ Nội vụ về thể thức và kỹ thuật trình
bày văn bản hành chính
lOMoARcPSD| 59773091
19
Trường
Đại học Mở Hà Nội
Cơ hội học tập cho mọi người
So
n th
ảo văn
b
n hành chính
Bài 1
chức chính trị
4
, tổ chức chính trị - hội hay các ơn vị kinh tế ều có thể ban hành các
qui ịnh hướng dẫn về thể thức kỹ thuật trình bày văn bản của quan, tổ chức
mình. Theo ó, thể thức trình bày các văn bản hành chính thông dụng bao gồm các yếu
tố sau:
- Quốc hiệu (hoặc tiêu ề);
- Tên cơ quan, tổ chức ban hành văn bản;
- Số, kí hiệu của văn bản;
- Địa danh và thời gian ban hành văn bản;
- Tên loại và trích yếu nội dung của văn bản;
- Phần kí và óng dấu trong văn bản; - Nơi nhận.
Cách thức trình bày các thành phần thể thức như sau:
1.3.2.1. Quốc hiệu/ Tiêu ề
Quốc hiệu bao gồm tên nước, chế chính trị mục tiêu tưởng của Nhà nước.
Quốc hiệu ược trình bày phía trên cùng, bên phải của vùng trình bày trang ầu tiên
của văn bản, gồm hai dòng: Dòng thnhất gồm tên nước, chế chính trị của Nhà
nước “CỘNG HOÀ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM” ược trình bày bằng chữ in
hoa, kiểu chữ ứng, ậm, cỡ chữ 12 hoặc 13; dòng thứ hai gồm ba từ chỉ mục tiêu
tưởng của Nhà nước “Độc lập - Tự do - Hạnh phúc” (Tiêu ngữ), ược trình bày bằng
chữ in thường, kiểu chữ ứng, ậm, cỡ chữ 13 hoặc 14, viết hoa chữ cái ầu tiên của các
từ giữa các từ gạch nối. Phía dưới Quốc hiệu ường kẻ ngang, nét liền (sử
dụng lệnh Draw), có ộ dài bằng ộ dài của dòng chữ thứ hai.
4
Quyết ịnh số 31-QĐ/TW ngày 11/10/1997 của Bộ Chính trị “Qui ịnh về thè loại, thâm quyền ban hành và thể thức
văn bản của Đảng” và Hướng dân số 11-HĐ/VPTW ngày 28/5/2004 cùa Văn phòng Trung ương Đảng Hướng dân về
thể thức văn bản của Đang; Quyết ịnh số 367-QĐ/TWĐTN-VP ngày 29/10/2013 cua Ban Bí thư Trung ương
Đoàn về ban hành văn bản của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và Hướng dẫn số 29-HD/TƯĐTN-VP ngày 29/10/2013 của
Ban Bí thư Trung ương Đoàn Hướng dân thể thức văn bàn cùa Đoàn TNCS Hồ Chí Minh.
lOMoARcPSD| 59773091
Son thảo văn bản hành chính Bài 1 20
Trường
Đại học Mở Hà Nội
Cơ hội học tập cho mọi người
CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
Đối với văn bản của tổ chức Đảng cộng sản Việt Nam, tổ chức Đoàn TNCS Hồ
Chí Minh gọi phần này “Tiêu ề”. Vị trí các trình bày phần này của hai tổ chức
cũng có sự khác biệt:
- Văn bản của Đảng: Tiêu ề ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM ược trình bày ở
dòng ầu, góc phải; kiểu chữ in hoa, ứng, ậm, cỡ chữ 15; phía dưới có ường kẻ ngang
liền nét, có ộ dài bằng ộ dài tiêu ề
ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
-Văn bản của Đoàn thanh niên: Tiêu ĐOÀN TNCS HỒ CHÍ MINH ược
trình bày ở dòng ầu, góc phải, kiểu chữ in hoa, ứng, ậm; phía dưới có ường kẻ ngang
liền nét, có ộ dài bằng ộ dài tiêu ề
ĐOÀN TNCS HỒ CHÍ MINH
1.3.2.2. Tên cơ quan, tồ chức ban hành văn bản
Để mục y ược trình bày bên trái, phía trên, chiếm khoảng 1/2 dòng giấy
theo chiều ngang, ngang hàng với Quốc hiệu/Tiêu ngữ, bằng chữ in hoa, kiểu chữ ứng,
ậm, cỡ chữ 12 hoặc 13, phía dưới có ường kẻ ngang, nét liền, có ộ dài bằng từ 1/3 ến
1/2 ộ dài của dòng chữ và ặt cân ối so với dòng chữ.
Tên quan, tổ chức ban hành văn bản tên gọi chính thức của quan, tổ
chức có thẩm quyền ban hành văn bản. Tuỳ thuộc cách thức tổ chức và hoạt ộng của

Preview text:

lOMoAR cPSD| 59773091
Trường Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người BÀI 1
KHÁI QUÁT VỀ VĂN BẢN HÀNH CHÍNH
1.1. KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM VĂN BẲN HÀNH CHÍNH
1.1.1. Khái niệm văn bản hành chính
Công tác soạn thảo, ban hành và quản lý văn bản hành chính có vị trí quan
trọng, diễn ra hàng ngày trong hoạt ộng quản lý của các cơ quan nhà nước, tổ chức xã
hội, ơn vị sự nghiệp và doanh nghiệp từ trung ương ến ịa phương. Bởi văn bản vừa là
phương tiện vừa là công cụ ể ghi lại và truyền ạt kịp thời chủ trương, ường lối và chính
sách của Đảng, pháp luật của nhà nước, vừa là công cụhỗ trợ cho hoạt ộng quản lý của
mọi cơ quan, tổ chức. Các văn bản này ược các cơ quan, tổ chức cụ thể hoá bằng quyết
ịnh quản lý nhằm chỉ ạo, iều hành ưa chủ trương, quyết ịnh ó vào cuộc sống. Vì thế,
trong quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình các cơ quan nhà
nước, tổ chức xã hội và doanh nghiệp luôn ban hành văn bản hành chính nhằm thực
hiện hoạt ộng quản lý một cách có hiệu quả nhất.
Như vậy, các chủ thể khi sử dụng văn bản hành chính ể truyền ạt thông tin, ghi
nhận lại sự kiện thực tế thực chất là nhằm triển khai thực hiện văn bản quy phạm pháp
luật, văn bản áp dụng pháp luật của cấp trên hoặc ể giải quyết các công việc cụ thể ể
iều hành quản lý trong nội bộ cơ quan, tổ chức; giao dịch công tác giữa các cơ quan
nhà nước với nhau hoặc giữa cơ quan nhà nước với tổ chức và công dân nhằm phục vụ nhu cầu quản lí. 1
So ạ n th ảo văn b ả n hành chính – Bài 1 lOMoAR cPSD| 59773091
Trường Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
Dưới góc ộ khoa học, theo nghĩa rộng: “văn bản là vật mang tin ược ghi bằng ký
hiệu ngôn ngữ nhất ịnh” hay “văn bản là phương tiện ể ghi và truyền ạt thông tin dưới một
dạng ngôn ngữ viết hay ký tự nhất ịnh”1
Theo nghĩa hẹp: “Văn bản ược hiểu là các tài liệu, giấy tờ, hồ sơ ược hìnhthành
trong quá trình hoạt ộng của các cơ quan nhà nước, các cơ quan, tổ chức như nghị ịnh,
thông tư, nghị quyết, quyết ịnh, công văn, tờ trình, nội quy, quy chế...”2. Như vậy,
theo nghĩa hẹp, sản phẩm của hoạt ộng quản lý là văn bản quản lý. Trong khái niệm
văn bản quản lý, có thể chia theo tính chất quyền lực nhà nước bao gồm hai nhóm:
văn bản pháp luật và văn bản hành chính. Trong ó văn bản pháp luật là hình thức thể
hiện ý chí của Nhà nước, ược ban hành theo hình thức, thủ tục pháp luật qui ịnh, luôn
mang tính bắt buộc và ược bảo ảm thực hiện bằng Nhà nước.
Nhóm văn bản pháp luật có những ặc trưng là: luôn do chủ thể nhân danh Nhà
nước ban hành, nội dung là ý chí của Nhà nước luôn có tính chất áp ặt, bắt buộc thực
hiện với cá nhân, tổ chức trong xã hội và thể thức trình bày, thủ tục ban hành luôn
tuân theo quy ịnh của pháp luật. Trong nhóm văn bản pháp luật, dựa vào tính chất
pháp lý chia thành văn bản quy phạm pháp luật và văn bản áp dụng pháp luật (văn bản cá biệt).
1 Tạ Thị Thanh Tâm - Giáo trình môn Kỹ thuật xây dựng và ban hành văn bản quản lý hành chính nhà nước, Nxb Hành chính năm 2006.
2 Lê Văn In - Giáo trình văn bản quản lý nhà nước và kỹ thuật soạn thảo văn bản, Nxb Đại học
quốc gia thành phố Hồ chí Minh 2009.
Soạn thảo văn bản hành chính – Bài 1 2 lOMoAR cPSD| 59773091
Trường Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
Nhóm văn bản hành chính ược ban hành có mục ích hỗ trợ cho hoạt ộng quản lý,
iều hành ối với mọi cơ quan, tổ chức và cụ thể hóa văn bản pháp luật ể thực hiện trong
nội bộ cơ quan, tổ chức ó.
Dưới góc ộ pháp lý, hiện nay theo quy ịnh tại Điều 1 Thông tư số 01/2011/TT-
BNV hướng dẫn thể thức và kĩ thuật trình bày văn bản hành chính quy ịnh: “Thông tư
này hướng dẫn thể thức và kỹ thuật trình bày văn bản hành chính và
bản sao văn bản; ược áp dụng ối với các cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội, tổ chức xã
hội - nghề nghiệp, tổ chức kinh tế và ơn vị lực lượng vũ trang nhân dân...”. Khái niệm
văn bản hành chính ược Thông tư ề cập ến bao gồm hai nhóm: quyết ịnh, nghị quyết,
chỉ thị cá biệt và văn bản hành chính.
Vì vậy, trong phạm vi Giáo trình này, khái niệm văn bản hành chính ược ề cập
ến như quy ịnh của Thông tư 01/2011/TT-BNV ể thấy ược sự khác biệt về bản chất
so với văn bản pháp luật.
Văn bản hành chính ược hiểu là văn bản do mọi chủ thể quan lỷ ban hành, có
nội dung là ỷ chỉ của chủ thể quản lỷ hoặc thông tin ươc truyền tai trong quản lỷ, iều
hành nhằm thực thi quy ịnh pháp luật, trao ổi thông tin, phan ánh tinh
hình, ghi nhận sự kiện thực tế, ... áp ứng yêu cầu quản lỷ hiệu quả nhất.
1.1.2. Đặc iếm của văn bản hành chính
Thứ nhất, văn bản hành chỉnh do moi chủ thể quản lỷ ban hành.
Đây là nhóm văn bản ược ban hành bởi số lượng chủ thể nhiều nhất. Ở bất kỳ
cơ quan nhà nước, ơn vị sự nghiệp, tổ chức xã hội, doanh nghiệp nào cũng ều ban
hành văn bản hành chính ể thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ và góp phần ảm bảo cho
hoạt ộng quản lý có hiệu quả của cơ quan, tổ chức ó.Ví dụ: ối với các cơ quan nhà
nước khi thực hiện nhiệm vụ xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật, các 3
So ạ n th ảo văn b ả n hành chính – Bài 1 lOMoAR cPSD| 59773091
Trường Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
cơ quan ã ban hành nhiều loại văn bản hành chính ể hỗ trợ như tờ trình dự thảo văn
bản, báo cáo ánh giá tác ộng pháp luật, báo cáo tiếp thu ý kiến ống góp, công văn thẩm
ịnh, báo cáo thẩm tra.... Hoặc ối với tổ chức chính trị - xã hội, trong quá trình thực
hiện nhiệm vụ cũng thường xuyên ban hành công văn ề nghị, tờ trình dự thảo Quy chế
làm việc, báo cáo tổng kết công tắc năm...
Còn với các ơn vị sự nghiệp công lập cũng như tư thục và doanh nghiệp (mọi
loại hình doanh nghiệp) tần suất ban hành văn bản hành dụng khá lớn ể thực hiện hoạt
ộng quản lý như biên bản làm việc, biên bản bàn giao, công văn chỉ ạo, tờ trình, iều
lệ, quy ịnh, nội quy trong nội bộ, các giấy tờ hành chính...
Như vậy, văn bản hành chính ược ban hành bởi mọi chủ thể quản lý, vì nhóm
văn bản này có vai trò hỗ trợ cho hoạt ộng quản lý nói chung. Khác với văn bản hành
chính, văn bản pháp luật chỉ ược ban hành bởi cơ quan nhà nước và các cá nhân do
Nhà nước ủy quyền, có nghĩa luôn nhân danh Nhà nước ể ban hành Thậm chí trong ó
văn bản quy phạm pháp luật chỉ ược ban hành bởi số lượng chủ thế hạn chế hơn so
với văn bản áp dụng pháp luật dù cả hai loại văn bản này ều là văn bản pháp luật3.
Còn các tổ chức xã hội và doanh nghiệp không có thẩm quyền ban hành văn bản pháp
luật mà chỉ thực thi văn bản pháp luật và ban hành văn bản hành chính ể hỗ trợ hoạt ộng quản lý.
Thứ hai, văn bản hành chỉnh có nội dung là ỷ chỉ cua chủ thể quản lý và thông tin
cần truyền ạt trong hoạt ộng quản lý.
Trong hoạt ộng quản lí, các cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội, ơn vị sự nghiệp
và doanh nghiệp ban hành văn bản hành chính với sự a dạng về tên loại và sự phong
phú về nội dung ể hỗ trợ cho quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn ạt
hiệu quả cao nhất. Nếu xem xét nội dung ược thể hiện trong mỗi loại văn bản hành
Soạn thảo văn bản hành chính – Bài 1 4 lOMoAR cPSD| 59773091
Trường Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
chính cụ thể thì có thể thấy mỗi loại văn bản này có nội dung khác nhau thậm chí có
văn bản hành chính cùng tên loại nhưng lại ược ban hành ể giải quyết rất nhiều công
việc cụ thể khác nhau. Ví dụ công văn là văn bản ược các chủ thể quản lý sử dụng ể
chỉ ạo, ôn ốc cấp dưới, trao ổi thông tin, ề nghị cấp trên một công việc, cảm ơn, thăm
hỏi, trình cấp trên văn bản khác, trả lời ề nghị...
Tuy nhiên, xem xét trên bình diện chung nhất, nội dung của văn bản hành chính bao gồm:
- Ý chí của chủ thế quản lý. Ý chí của chủ thế quản lý ược hiểu là sự quyết tâm
mong muốn ạt ược lợi ích cho mình và cho ối tượng quản lý. Bất kỳ chủ thể quản lý nào
cũng mong muốn cơ quan, tổ chức của mình quy củ, trật tự nề nếp về kỷ luật lao ộng và
ạt hiệu quả cao về chất lượng công việc ể từ ó ời sống vật chất và tinh thần cho cán bộ,
công chức, viên chức, người lao ộng ngày càng ược bảo ảm và nâng cao. Đê có ược mục
ích này, người ứng ầu cơ quan, tổ chức phải có công cụ và phương pháp quản lý. Trong
ó, về công cụ quản lý không thể thiếu ược và quan trọng nhất là pháp luật. Pháp luật là
công cụ quan trọng nhất ể Nhà nước và các tố chức khác thực thi nhiệm vụ, iều chỉnh
hành vi của cá nhân, tổ chức nhằm ạt ược mục tiêu quản lý. Tuy nhiên, pháp luật chỉ ặt ra
khuôn mẫu xử sự chung cho mọi cơ quan, tô chức, cá nhân mà không thể quy ịnh cụ thể
cho từng cơ quan, tố chức, cá nhân trong xã hội. Mỗi cơ quan, tố chức trong quá trình
quản lý, iều hành có sự ặc thù nên rất cần có văn bản hành chính với nhiệm vụ cụ thể hóa
quy ịnh pháp luật ể thực hiện trong nội bộ của mình cho phù hợp. Từ nhu cầu này mà hiện
nay nhóm văn bản hành chính ặc trưng nhất về nội dung là ý chí của chủ thể ban hành ó
là iều lệ, quy chế, quy ịnh, nội quy, là công văn chỉ ạo, ôn ốc cấp dưới trực thuộc, là công
iện của thủ trưởng cấp trên... Nhóm văn bản có nội dung ý chí này chung cho cả Nhà
nước, tổ chức xã hội, ơn vị sự nghiệp và doanh nghiệp.
Ví dụ: Trên cơ sở Luật Tổ chức chính quyền ịa phương năm 2015, ủy ban
nhân dân thành phố Hà Nội ban hành Quy chế làm việc của Văn phòng ủy ban nhân 5
So ạ n th ảo văn b ả n hành chính – Bài 1 lOMoAR cPSD| 59773091
Trường Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
dân kèm theo Quyết ịnh số 316/QĐ-UBND. Hay trên cơ sở Điều lệ tổ chức và hoạt
ộng, các doanh nghiệp cũng ban hành Quy chế làm việc hoặc Quy chế tố chức, hoạt
ộng của doanh nghiệp mình.
Vậy, nhóm văn bản hành chính có nội dung là ý chí của chủ thể quản lý có
sự khác biệt nào với văn bản pháp luật khi nội dung là ý chí của Nhà nước. Đối với
văn bản pháp luật do Nhà nước ban hành cũng có nội dung là ý chí của Nhà nước. Ý
chí của Nhà nước trong văn bản pháp luật ược hiểu là Nhà nước quyết tâm ạt ược mục
ích em lại lợi ích cho Nhà nước và xã hội. Thông thường ý chí của Nhà nước ược biểu
hiện thông qua: Những chủ trương, ường lối, chính sách của Nhà nước mang tính ịnh
hướng; những qui tắc xử sự chung iều chỉnh hành vi của cá nhân, tố chức trong xã
hội theo hướng xác lập, làm thay ổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ của ối tượng thi
hành văn bản ó; những mệnh lệnh áp dụng pháp luật mang tính bắt buộc ối với những
cá nhân, tổ chức cụ thể.
Điểm giống nhau cơ bản nhất về nội dung này giữa văn bản hành chính với
văn bản pháp luật là có tính áp ặt ối tượng quản lý phải tuân thủ và chỉ có một chiều
duy nhất truyền mệnh lệnh ó là chủ thể quản lý truyền mệnh lệnh xuống ối tượng quản lý.
Nhưng khác nhau ó là, ý chí của Nhà nước có tính chất bắt buộc chung cho
mọi cá nhân, tổ chức trong xã hội mà không bị giới hạn trong phạm vi nội bộ cơ quan,
tổ chức, ồng thời nội dung trong văn bản pháp luật là căn cứ ể văn bản hành chính ược
ban hành. Còn nội dung là ý chí của chủ thể quản lý trong văn bản hành chính (kể cả
văn bản hành chính của Nhà nước ban hành) chỉ có giá trị bắt buộc trong nội bộ của
cơ quan, tổ chức ó. Có thể thấy, văn bản hành chính ược ban hành ể hỗ trợ và tiếp nối
cụ thể hơn nội dung của văn bản pháp luật nhằm thực thi pháp luật có hiệu quả. Neu
Soạn thảo văn bản hành chính – Bài 1 6 lOMoAR cPSD| 59773091
Trường Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
văn bản pháp luật ặt ra quy tắc xử sự chung thì một số văn bản hành chính ặt ra quy
tắc xử sự nội bộ. Ví dụ: Quyết ịnh ban hành Quy chế làm việc, nội quy, quy ịnh... của
cơ quan nhà nước, tổ chức, doanh nghiệp.
- Thông tin cần truyền ạt trong hoạt ộng quản lý, iều hành của cơ quan nhà nước,
tổ chức xã hội, ơn vị sự nghiệp và doanh nghiệp.
Ngoài một số văn bản hành chính có nội dung là ý chí của chủ thể quản lý, văn
bản hành chính còn có nội dung là thông tin cần truyền ạt trong quản lý, iều hành của
cơ quan, tố chức. Suy ến cùng thì bất kỳ văn bản nào cũng ều có thông tin. Tuy nhiên,
với nhóm văn bản này rất cần ược chia tách về nội dung ý chí của chủ thế và thông tin
trong quản lý ể thấy ược bản chất và sự khác biệt giữa chúng.
Nếu văn bản hành chính có nội dung là ý chí của chủ thể quản lý thì thông tin
thường là mệnh lệnh cúa lãnh ạo truyền xuống ơn vị, nhân viên trực thuộc (cấp trên
xuống cấp dưới), còn những văn bản hành chính khác thông tin ược truyền tải a chiều
hơn. Theo chiều dọc thông tin ược truyền tải từ cấp trên xuống cấp dưới (công văn chỉ
ạo, ôn ốc, giải thích, hướng dẫn...), từ cấp dưới lên cấp trên (công văn, tờ trình, báo
cáo, giấy tờ hành chính... gửi lên lãnh ạo cấp trên); trao ổi thông tin từ cơ quan, tổ
chức này ến cơ quan tổ chức, cá nhân khác (công văn trao ổi, thông báo, thư mời, giấy
mời...). Các thông tin trong nội dung của văn bản hành chính ược truyền tải từ chủ thể
này ến chủ thể khác nhằm hỗ trợ việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ công tác quản lí
mà không phải nội dung chứa ựng tính ý chí mang tính áp ặt và cưỡng chế như văn bản pháp luật.
Thứ ba, hình thức của văn bản hành chính tuân theo quy ịnh pháp luật hoặc hướng dân của tô chức. 7
So ạ n th ảo văn b ả n hành chính – Bài 1 lOMoAR cPSD| 59773091
Trường Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
Hình thức của văn bản hành chính bao gồm tên loại và thể thức, kỹ thuật trình
bày ược quy ịnh trong Nghị ịnh số 110/2004/NĐ-CP ngày 08 tháng 4 năm 2004 của
Chính phủ về công tác văn thư, Nghị ịnh số 09/2010/NĐ-CP ngày 08 tháng 02 năm
2010 của Chính phủ sửa ổi, bổ sung Nghị ịnh số 110/2004/NĐ- CP và Thông tư số
01/2011/TT-BNV, ngày 19 tháng 01 năm 2011 của Bộ Nội vụ hướng dân thể thức và
kỹ thuật trình bày văn bản hành chính.
Đối với văn bản hành chính của tổ chức chính trị (Đảng cộng sản Việt Nam),
hình thức văn bản tuân theo Hướng dẫn số 11-HD/VPTW ngày 28/5/2004. Đối với
văn bản hành chính của Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, hình thức văn bản
ược thực hiện theo Hướng dẫn 29-HD/TWĐTN-VP của Ban bí thứ Trung ương Đoàn ngày 29/10/2013.
Nhóm văn bản này a dạng, phong phú vê tên gọi như công văn, tờ trình, báo
cáo, biên bản, diều lệ, nội quy, quy chế, quy ịnh, chiến lược, ề án, kế hoạch, phiếu gửi,
phiếu trình, giấy mời, giấy i ường... So sánh với văn bản pháp luật, tên loại văn bản
do mồi cơ quan, cá nhân người có thẩm quyền ban hành ược quy ịnh chặt ché trong
Hiến pháp năm 2013, các ạo luật tổ chức bộ máy, các luật, pháp lệnh iều chỉnh những
lĩnh vực. Nhưng với văn bản hành chính, pháp luật không quy ịnh cơ quan, tổ chức
nào ược ban hành văn bản hành chính với tên gọi cụ thể nào mà pháp luật cũng như
hướng dẫn của một số tổ chức chỉ quy ịnh về thê thức, kĩ thuật trình bày. Điều này
ược hiểu, mọi chủ thể quản lý tùy theo nhiệm vụ, chức năng và nhu cầu thực tiễn công
việc quản lý ều có quyền ban hành mọi văn bản hành chính.
Bên cạnh ó, thể thức và kỹ thuật trình bày của văn bản từ kết cấu chung, vị trí
và cách thức thể hiện các ề mục trong hình thức của văn bản hành chính (quốc hiệu,
Soạn thảo văn bản hành chính – Bài 1 8 lOMoAR cPSD| 59773091
Trường Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
tiêu ngữ, tên cơ quan, tổ chức, số kí hiệu, ịa danh, thời gian ban hành .. chữ ký và nơi
nhận) do pháp luật và hướng dẫn của một số tổ chức quy ịnh.
1.2. PHÂN LOẠI VĂN BẢN HÀNH CHÍNH
Văn bản hành chính là nhóm văn bản ược ban hành bởi nhiều chủ thể khác
nhau và rất phong phú, a dạng về tên gọi. Do vậy cũng có nhiều cách phân loại văn
bản hành chính theo các tiêu chí khác nhau.
Nếu dựa vào tiêu chí chủ thể ban hành có văn bản hành chính của Nhà nước, tổ
chức xã hội, ơn vị sự nghiệp, ơn vị kinh tế (doanh nghiệp).
Theo tiêu chí tên loại thì văn bản hành chính bao gồm: văn bản hành chính có
tên loại (quy chế, quy ịnh, quy hoạch, hướng dẫn, ề án, chương trình, kế hoạch, thông
báo, báo cáo, biên bản, tờ trình, hợp ồng, các loại giấy tờ, các loại phiếu) và văn bản
hành chính không có tên loại (công văn)
Dựa vào tiêu chí mục ích sử dụng và ban hành văn bản thì văn bản hành chính ược chia thành các loại sau:
+ Văn bản hành chính ược sư dụng ê giao dịch công tác
Văn bản hành chính có mục ích thông tin giao dịch, là văn bản cơ quan, tổ chức,
ơn vị ban hành ể “truyền tải các thông tin quản lí” từ chủ thể này sang chủ thể khác.
Các chủ thê sử dụng nhóm văn bản này ể hỗ trợ thực hiện chức năng, nhiệm vụ, bao gồm:
Công văn (hay còn gọi thư công) là văn bản hành chính dùng ể trao ổi, giao
dịch chính thức giữa các cơ quan Nhà nước với nhau, giữa cơ quan Nhà nước với tổ
chức, giữa cơ quan Nhà nước, tổ chức với công dân ể giải quyết công việc vì lợi ích
chung nhằm thực hiện chức năng quản lý, iều hành một cách có hiệu quả nhất. 9
So ạ n th ảo văn b ả n hành chính – Bài 1 lOMoAR cPSD| 59773091
Trường Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
Công iện là văn bản hành chính dùng ể thông tin hoặc truyền ạt một mệnh lệnh
của cơ quan, tố chức hoặc cá nhận có thẩm quyền trong những trường hợp khẩn cấp.
Tờ trình là văn bản hành chính dùng ể ề xuất với cấp trên có thẩm quyền phê
duyệt một vấn ề mới phát sinh trong hoạt ộng của cơ quan, tổ chức nhằm thực hiện
chức năng quản lý, iều hành một cách có hiệu quả nhất.
Thông báo là văn bản hành chính dùng ể thông tin sự việc cho các cơ quan, tố
chức, cá nhân ể biết,ể giải quyết hoặc ể thực hiện công việc một cách có hiệu quả nhất.
Báo cáo là văn bản hành chính ược sử dụng ể phản ánh tình hình thực tế, trình
bày kết quả thực hiện công việc trong hoạt ộng của cơ quan, tổ chức làm cơ sở ê ánh
giá thực tiễn quản lý, ề xuất những biện pháp, phương án mới.
Phiếu gửi là văn bản hành chính dùng ể kèm theo văn bản gửi i (văn bản, tài liệu)
nhằm làm bằng chứng xác nhận cho việc gửi và nhận văn bản ó.
Giấy giới thiệu (thư giới thiệu) là văn bản hành chính dùng ể cấp cho cán bộ,
nhân viên liên hệ giao dịch ể thực hiện nhiệm vụ ược giao, hoặc giải quyết các công việc cần thiết.
Giấy mời là văn bản hành chính dùng ể mời cơ quan, tổ chức, cá nhân tham dự
một công việc nào của ơn vị mình.
+ Văn ban hành chính ược sử dụng ể ghi nhận sự kiện
Văn bản hành chính có mục ích ghi nhận sự kiện, là nhóm văn bản cơ quan, tố
chức, ơn vị ban hành dùng ể mô tả lại toàn bộ các các diễn biến xảy ra trong
thực tế ế hô trợ các chủ thể quản lý thực hiện chức năng, nhiệm vụ, bao gồm:
Biên bản là văn bản hành chính ược sử dụng ể ghi nhận sự kiện thực tế xảy ra
làm cơ sở giúp chủ thể quản lý giải quyết công việc ảm bảo tính chặt chẽ về thủ tục.
Soạn thảo văn bản hành chính – Bài 1 10 lOMoAR cPSD| 59773091
Trường Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
Giấy ủy nhiệm là văn bản hành chính của một cơ quan trao cho một cơ quan, tố
chức, cá nhân khác ược ủy nhiệm ại diện cho mình trước cơ quan hoặc người thứ ba
về nội dung và phạm vi thẩm quyền ược ủy nhiệm ể giải quyết một công việc nhất ịnh.
Giấy chứng nhận là văn bản hành chính dùng ể cấp cho một cơ quan, tổ chức, cá
nhân ế xác nhận một sự việc nào ó là có thực.
Giấy i ường là văn bản hành chính dùng ế cấp cho cán bộ, nhân viên nhằm xác
nhận trong thời gian nhất ịnh, tại ơn vị nhất ịnh của ngườikhi ược cử i công tác.
Hợp ồng là văn bản hành chính dùng ể ghi lại kết quả ã ược thỏa thuận giữa các cơ
quan, tổ chức hoặc cá nhân về một việc nào ó.
+ Văn bản hành chính ược sử dụng ê ặt ra quy tắc xử sự nội bộ
Văn bản hành chính có mục ích ặt ra quy tắc xử sự nội bộ, là nhóm văn bản
ban hành ể ưa ra các quy ịnh mang tính ịnh hướng iều chỉnh các mối quan hệ trong và
ngoài cơ quan, tổ chức, ơn vị nhằm hỗ trợ các chủ thể quản lý thực hiện chức năng, nhiệm vụ, bao gồm:
Nội quy là văn bản hành chính ược sử dụng ể ặt ra quy ịnh cụ thể về quyền, nghĩa
vụ của các ối tượng nhằm bảo ảm trật tự, kỷ cương trong cơ quan, tô chức và ơn vị ó.
Quy chế là văn bản hành chính ược sử dụng ể ặt ra các quy ịnh về quyền, nghĩa
vụ của các ối tượng trong một lĩnh vực nhất ịnh; về cơ cấu tổ chức và hoạt ộng của
các cơ quan, tố chức, nhằm phục vụ hoạt ộng quản lý của cơ quan, tổ chức ó.
Tuy nhiên, hiện nay iều lệ, quy chế và quy ịnh ngoài việc ược các cơ quan, tổ
chức ban hành ể ặt ra quy tắc xử sự trong nội bộ còn ược Nhà nước ban hành e ặt ra
quy tắc xử sự chung (quy phạm pháp luật). Trong phạm vi Giáo trình này, chỉ ề cập 11
So ạ n th ảo văn b ả n hành chính – Bài 1 lOMoAR cPSD| 59773091
Trường Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
và hướng dẫn soạn thảo ối với iều lệ, quy chế, quy ịnh ặt ra quy tắc xử sự nội bộ, tức
là với tính chất văn bản hành chính.
+ Văn ban hành chỉnh ược sử dụng ê trình bày dự kiến công việc trong thời gian nhất ịnh.
Văn bản hành chính có mục ích trình bày dự kiến công việc cần thực hiện trong thời gian nhất ịnh bao gồm:
Chương trình là văn bản hành chính dùng ể trình bày toàn bộ dự kiến những hoạt
ộng theo một trình tự nhất ịnh và trong một thời gian nhất ịnh ể ạt ược mục tiêu ề ra.
Đề án là văn bản hành chính dùng ể trình bày một cách hệ thống dự kiến công
việc cần thực hiện trong một khoảng thời gian nhất ịnh cùng với những biện pháp ể tổ
chức thực hiện công việc ó nhằm ạt ược mục ích ặt ra với hiệu quả cao nhất.
Kế hoạch là văn bản hành chính dùng ể trình bày dự kiến về việc tổ chức thực
hiện nhiệm vụ công tác hoặc công việc của một cơ quan, ơn vị trong thời gian nhất ịnh
Phương án là văn bản hành chính dùng ể trình bày dự kiến về cách thức, trình tự tiến
hành công việc trong iều kiện và hoàn cảnh cụ thế nhất ịnh.
+ Văn bản hành chính ược sử dụng ể trực tiếp áp dụng pháp luật trong nội bộ cơ quan, tổ chức:
Quyết ịnh là văn bản hành chính nội bộ ược cơ quan, tổ chức sử dụng ể ban
hành kèm theo quy chế, quy ịnh, nội quy nội bộ; giải quyết những công việc quan
trọng liên quan ến quyền và nghĩa vụ của cá nhân, tổ chức cũng như công việc chuyên môn.
Soạn thảo văn bản hành chính – Bài 1 12 lOMoAR cPSD| 59773091
Trường Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
Nghị quyết là văn bản hành chính nội bộ do cơ quan, tổ chức hoạt ộng theo chế
ộ tập thể ban hành ể quyết sách những vấn ề quan trọng trong nội bộ cơ quan, tổ chức ó.
1.3. YÊU CẦU ĐỐI VỚI VĂN BẢN HÀNH CHÍNH
1.3.1. Yêu cầu về nội dung
1.3.1.1. Đảm bảo tính hợp pháp
Dù ây là loại văn bản chỉ ược sử dụng ể triển khai thực hiện văn bản pháp luật
hoặc trao ổi thông tin, giao dịch hay ghi nhận sự kiện, ặt ra quy tắc xử sự trong nội
bộ... nhưng một yêu cầu ối với văn bản hành chính là nội dung các văn bản này phải
ảm bảo tính hợp pháp. Sự hợp pháp về nội dung ược biểu hiện như sau: -
Nội dung của văn bản phù hợp với quy ịnh của pháp luật
Văn bản hành chính là một loại công cụ hỗ trợ hoạt ộng quản lí, do ó, việc ban
hành loại văn bản này trong các cơ quan, tổ chức chính là việc thực hiện hoạt ộng
quản lí, một hoạt ộng mang tính chính trị. Hoạt ộng này không ược phép trái pháp
luật, vì vậy, nội dung văn bản hành chính phải phù hợp với văn bản pháp luật của Nhà
nước. Cho dù văn bản hành chính ược ban hành bởi bất cứ chủ thể nào thì một trong
những yêu cầu về nội dung là cần ghi nhận hoặc truyền ạt những thông tin hợp pháp,
không trái với các qui ịnh của pháp luật hiện hành và các văn bản của cơ quan, tổ chức
cấp trên. Chẳng hạn: Công văn của Tổng cục trưởng Tổng cục A chỉ ạo cho các Cục
thực hiện việc thông quan qua biên giới những hàng hóa thuộc danh mục cấm thì văn
bản này nội dung trái quy ịnh pháp luật.
về phương diện khác, tính hợp pháp của văn bản hành chính còn ược ánh giá
theo nguyên tắc “văn bản của cơ quan, tổ chức cấp dưới ban hành phải phù hợp và
thống nhất với văn bản do cơ quan, tổ chức trưng ương ban hành”. Nguyên tắc này 13
So ạ n th ảo văn b ả n hành chính – Bài 1 lOMoAR cPSD| 59773091
Trường Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
phản ánh sự phân cấp trong hệ thống cơ quan, tổ chức từ trung ương ến ịa phương,
ồng thời tạo ra sự ồng bộ, thống nhất của cả hệ thống theo trật tự quản lý. Như vậy,
trong công tác ban hành văn bản hành chính của chính quyền ịa phương một òi hỏi ặt
ra là phải ảm bảo tính hợp pháp trong sự phù hợp với các văn bản khác do cơ quan
trưng ương ban hành. Chẳng hạn, khi ánh giá nội dung hợp pháp của văn bản hành
chính do Uỷ ban nhân dân tỉnh ban hành, cần xem xét nội dung văn bản ó trong mối
liên hệ với các văn bản ã ban hành của cơ quan trung ương ế ảm bảo sự phù hợp và
thống nhất về các vấn ề nội dung của văn bản. -
Nội dung của các các văn bản hành chính phù hợp với tôn chỉ, mục ích của tổ chức.
Ngoài ảm bảo úng quy ịnh của pháp luật là yêu cầu quan trọng nhất, nội dung
của văn bản hành chính (do các tổ chức ban hành) còn phải phù hợp với tôn chỉ, mục
ích của tổ chức ó. Đối với văn bản hành chính của tổ chức Đảng, nội dung phải phù
hợp với Điều lệ của Đảng cộng sản Việt Nam. Đối với văn bản hành chính của các tổ
chức khác như Mặt trận tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên; doanh nghiệp,
tổ chức xã hội nghề nghiệp... nội dung phù hợp với Điều lệ, Quy chế của tổ chức ó. -
Nội dung văn bản hành chính của cấp dưới phải phù hợp với nội dung văn
bản hành chính của cấp trên.
Đây là yêu cầu rất quan trọng ể ảm bảo quá trình quản lý tuân theo trật tự trong
nội bộ, mệnh lệnh ược truyền tải từ cấp trên xuống cấp dưới ược thống nhất vì mục
tiêu chung của cơ quan, tổ chức. Ví dụ: Công văn của Chủ tịch ủy ban nhân dân tỉnh
A về chỉ ạo công tác ảm bảo an toàn thực phẩm phải phù hợp với nội dung Công văn
của Thủ tuớng Chính phủ chỉ ạo về nội dung này. -
Giải quyết những công việc thuộc thẩm quyền của mỗi cơ quan, tổ chức
Soạn thảo văn bản hành chính – Bài 1 14 lOMoAR cPSD| 59773091
Trường Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
Sự hợp pháp về nội dung của các văn bản hành chính còn uợc thể hiện ở việc
chủ thể ban hành các văn bản này chỉ ể giải quyết những công việc phát sinh nằm
trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức ã uợc pháp luật
qui ịnh hoặc thừa nhận. Ví dụ: Sở Y tế báo cáo Chủ tịch ủy ban nhân dân tỉnh về kết
quả rà soát các cơ sở thẩm mĩ viện ể quản lý chặt chẽ về chất luợng của những cơ sở này.
1.3.1.2. Đảm bảo tỉnh hợp lí
Đe phát huy hiệu quả trong hoạt ộng quản lí của các cơ quan, tổ chức, các văn bản
hành chính khi uợc soạn thảo và ban hành cần phải ảm bảo tính hợp lí. Cụ thể: -
Nội dung văn bản phù hợp với thực tiễn
Văn bản hành chính thông dụng uợc ban hành dựa trên nhu cầu thực tiễn quản
lý của mỗi cơ quan, tổ chức. Do vậy, nội dung của văn bản phải thiết thực, những
thông tin truyền tải phù hợp với thực tế, các ề xuất, kiến nghị cần phù hợp với ặc thù
công việc và khả năng của các cơ quan, ơn vị có trách nhiệm tổ chức thực hiện văn
bản. Văn bản hành chính uợc ban hành có nội dung phù hợp với iều kiện kinh tế - xã
hội, với nhu cầu công việc xảy ra trên thực tế và em lại hiệu quả tác ộng là mong muốn
của cơ quan, tổ chức ban hành. Nội dung của Văn bản hành chính phù hợp với iều
kiện kinh tế - xã hội, iều kiện thực tiễn của cơ quan, tổ chức, ơn vị sẽ ảm bảo tính khả
thi cho văn bản ó. Xem xét tính hợp lý của Văn bản hành chính khi có nội dung phù
hợp với iều kiện kinh tế - xã hội luôn cần thiết trong quá trình xây dựng, ban hành.
Đồng thời, cần phù hợp với nhận thức pháp luật, trình ộ văn hóa của ối tuợng tiếp
nhận và tạo sự kịp thời, ồng bộ giữa các cơ quan, ơn vị có liên quan trong hoạt ộng
ban hành và tổ chức thực hiện Văn bản hành chính. 15
So ạ n th ảo văn b ả n hành chính – Bài 1 lOMoAR cPSD| 59773091
Trường Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người -
Văn bản phải uợc ban hành kịp thời: Là công cụ ể phục vụ cho hoạt ộng quản
lí, các văn bản hành chính cần phải uợc ban hành úng lúc ể truyền tải thông tin cần thiết
hay triển khai kịp thời các văn bản của cấp trên hoặc giải quyết nhanh chóng những công
việc phát sinh trong các cơ quan, tổ chức. Tính kịp thời của việc ban hành văn bản trong
nhiều truờng hợp giúp các chủ thể có liên quan nắm bắt úng tình hình và ua ra các quyết
ịnh quản lí úng ắn, phù hợp (báo cáo, biên bản...). Việc ban hành văn bản úng thời iểm
góp phần không nhỏ vào việc ảm bảo tính khả thi cho văn bản, ồng thời giúp cho hoạt
ộng quản lí của các cơ quan, tổ chức uợc thông suốt và ạt hiệu quả nhu mong muốn. -
Lựa chọn uợc tên loại văn bản văn bản hành chính phù hợp với công việc ang
giải quyết và mục ích của cơ quan, tổ chức ban hành.
Văn bản hành chính uợc sử dụng rất thường xuyên, phổ biến trong các cơ quan,
tổ chức tuy nhiên pháp luật chưa có quy ịnh ầy ủ về nội dung của từng văn bản mà
thực tế các cơ quan, tổ chức tự xác ịnh theo nhu cầu công việc và mục ích ban hành
của cơ quan, ơn vị. Trên cơ sở vai trò của từng loại văn bản, người soạn thảo cần lựa
chọn một hình thức văn bản phù hợp ể thể hiện hợp lí nhất nội dung của văn bản và ạt
ược mục ích của chủ thể ban hành.
Ví dụ: Phòng Nội vụ huyện A trình Chủ tịch ủy ban nhân dân huyện ể bổ
nhiệm Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo sử dụng văn bản phù hợp là tờ trình.
Hoặc Công ty A (công ty thành viên) phản ánh tình hình kinh doanh trong 6
tháng ầu năm ê gửi lên cho Tống Giám ốc sử dụng báo cáo sẽ phù hợp với công việc này.
- Bố cục văn bản chặt chẽ, lôgic; cách trình bày nội dung rõ ràng, chính xác nhưng dễ hiểu, dễ nhớ.
Soạn thảo văn bản hành chính – Bài 1 16 lOMoAR cPSD| 59773091
Trường Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
Tính hợp lí của văn bản hành chính còn thể hiện ở việc nội dung văn bản ược
trình bày theo bố cục logic, chặt chẽ, dễ hiểu, dễ theo dõi. Việc chia nhỏ ề mục và ặt
tên cho các ề mục nhằm cung cấp những thông tin nhất ịnh cho người ọc, giúp người
ọc dễ dàng nắm bắt nội dung của văn bản. Đồng thời, trật tự sắp xếp các câu văn trong
oạn và các oạn trong văn bản cũng cần phải ảm bảo tính khoa học và hợp lí. Thông
thường, ể trình bày nội dung văn bản, người soạn thảo thường sắp xếp theo những cách thức:
+ Nội dung khái quát ến cụ thể ;
+ Nội dung quan trọng ến nội dung ít quan trọng,
+ Nội dung phổ biến trình bày trước nội dung cá biệt, ặc thù,
+ Qui ịnh về quyền, nghĩa vụ ược trình bày trước qui ịnh về trình tự, thủ tục thực hiện;
+ Thủ tục diễn ra trước ược trình bày trước, thủ tục diễn ra sau ược trình bày
sau (theo trình tự diễn biến của vấn ề).
Mặt khác, các vấn ề trong nội dung cần phải ược trình bày cụ thể, rõ ràng, mạch
lạc, nhất quán về chủ ề. Mỗi văn bản hành chính chỉ nên triển khai một chủ ề ể nội
dung văn bản ược tập trung. Trong một văn bản cần triển khai toàn bộ những việc có
liên quan mật thiết với nhau. Như vậy vừa tránh ược tình trạng trùng lặp, chồng chéo
trong các nội dung văn bản vừa giúp cho chủ thể ban hành không phải ban hành nhiều
văn bản ể giải quyết một công việc nhất ịnh. Tuy nhiên, cũng cần phải ảm bảo tính hệ
thống của văn bản. Mỗi văn bản hành chính phải ược xem xét xây dựng trong mối
quan hệ biện chứng với các văn bản khác trong hệ thống văn bản quản lí nhà nước nói chung. 17
So ạ n th ảo văn b ả n hành chính – Bài 1 lOMoAR cPSD| 59773091
Trường Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
Việc sử dụng kết cấu phù hợp với hệ thống các ề mục rõ ràng, dễ nhớ cùng cách
diễn ạt úng ngữ pháp và văn phong tiếng Việt là những yếu tố quan trọng giúp người
ọc dễ tiếp cận văn bản, từ ó có thể hiểu và thực hiện văn bản dễ dàng.
1.3.2. Yêu cầu về hình thức
Hình thức văn bản hành chính thông dụng ược xem xét ở hai yếu tố: tên loại văn
bản và thể thức, kỹ thuật trình bày văn bản.
về tên loại: Văn bản hành chính thông dụng có rất nhiều tên loại khác nhau, tên
của các loại văn bản thuộc nhóm này ược ghi nhận tại khoản 2, Điều 4, Nghị ịnh số
110/2004/NĐ-NP ngày 08/4/2004 của Chính phủ về công tác văn thư, phụ lục của
Thông tư 01/2011/TT-BNV của Bộ Nội vụ ngày 19/01/2011 hướng dẫn thể thức và kĩ
thuật trình bày văn bản hành chính. Bên cạnh ó, các cơ quan, tổ chức khác cũng có
những qui ịnh về các hình thức văn bản hành chính thông dụng thường sử dụng.
về thể thức trình bày: Do văn bản hành chính thông dụng ược ban hành bởi rất
nhiều chủ thể quản lí (cơ quan nhà nước, ơn vị sự nghiệp, tổ chức chính trị, kinh tế,
xã hội, ơn vị vũ trang nhân dân) nên thể thức trình bày nhóm văn bản này rất phong
phú, a dạng: vừa theo hướng dẫn của các cơ quan, tổ chức, vừa theo qui ịnh của pháp luật.
Thể thức trình bày nhóm văn bản hành chính thông dụng do cơ quan nhà nước ban
hành và ược qui ịnh cụ thể3. Trên cơ sở các qui ịnh của Nhà nước, tổ
3 Nghị ịnh số 110/2004/NĐ-CP ngày 08/4/2004 cùa Chính phủ về công tác văn thư (ược sưa ồi. bổ sung theo Nghị ịnh
số 09/2010/NĐ-CP) và Thông tư số 01/2011/TT-BNV ngày 19/01/2011 cùa Bộ Nội vụ về thể thức và kỹ thuật trình bày văn bản hành chính
Soạn thảo văn bản hành chính – Bài 1 18 lOMoAR cPSD| 59773091
Trường Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
chức chính trị4, tổ chức chính trị - xã hội hay các ơn vị kinh tế ều có thể ban hành các
qui ịnh hướng dẫn về thể thức và kỹ thuật trình bày văn bản của cơ quan, tổ chức
mình. Theo ó, thể thức trình bày các văn bản hành chính thông dụng bao gồm các yếu tố sau: -
Quốc hiệu (hoặc tiêu ề); -
Tên cơ quan, tổ chức ban hành văn bản; -
Số, kí hiệu của văn bản; -
Địa danh và thời gian ban hành văn bản; -
Tên loại và trích yếu nội dung của văn bản; -
Phần kí và óng dấu trong văn bản; - Nơi nhận.
Cách thức trình bày các thành phần thể thức như sau:
1.3.2.1. Quốc hiệu/ Tiêu ề
Quốc hiệu bao gồm tên nước, chế ộ chính trị và mục tiêu lí tưởng của Nhà nước.
Quốc hiệu ược trình bày ở phía trên cùng, bên phải của vùng trình bày trang ầu tiên
của văn bản, gồm hai dòng: Dòng thứ nhất gồm tên nước, chế ộ chính trị của Nhà
nước “CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM” ược trình bày bằng chữ in
hoa, kiểu chữ ứng, ậm, cỡ chữ 12 hoặc 13; dòng thứ hai gồm ba từ chỉ mục tiêu lí
tưởng của Nhà nước “Độc lập - Tự do - Hạnh phúc” (Tiêu ngữ), ược trình bày bằng
chữ in thường, kiểu chữ ứng, ậm, cỡ chữ 13 hoặc 14, viết hoa chữ cái ầu tiên của các
từ và giữa các từ có gạch nối. Phía dưới Quốc hiệu có ường kẻ ngang, nét liền (sử
dụng lệnh Draw), có ộ dài bằng ộ dài của dòng chữ thứ hai.
4 Quyết ịnh số 31-QĐ/TW ngày 11/10/1997 của Bộ Chính trị “Qui ịnh về thè loại, thâm quyền ban hành và thể thức
văn bản của Đảng”
và Hướng dân số 11-HĐ/VPTW ngày 28/5/2004 cùa Văn phòng Trung ương Đảng Hướng dân về
thể thức văn bản của Đang;
Quyết ịnh số 367-QĐ/TWĐTN-VP ngày 29/10/2013 cua Ban Bí thư Trung ương
Đoàn về ban hành văn bản của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và Hướng dẫn số 29-HD/TƯĐTN-VP ngày 29/10/2013 của
Ban Bí thư Trung ương Đoàn Hướng dân thể thức văn bàn cùa Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. 19
So ạ n th ảo văn b ả n hành chính – Bài 1 lOMoAR cPSD| 59773091
Trường Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
Đối với văn bản của tổ chức Đảng cộng sản Việt Nam, tổ chức Đoàn TNCS Hồ
Chí Minh gọi phần này là “Tiêu ề”. Vị trí và các trình bày phần này của hai tổ chức cũng có sự khác biệt:
- Văn bản của Đảng: Tiêu ề ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM ược trình bày ở
dòng ầu, góc phải; kiểu chữ in hoa, ứng, ậm, cỡ chữ 15; phía dưới có ường kẻ ngang
liền nét, có ộ dài bằng ộ dài tiêu ề
ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
-Văn bản của Đoàn thanh niên: Tiêu ề ĐOÀN TNCS HỒ CHÍ MINH ược
trình bày ở dòng ầu, góc phải, kiểu chữ in hoa, ứng, ậm; phía dưới có ường kẻ ngang
liền nét, có ộ dài bằng ộ dài tiêu ề
ĐOÀN TNCS HỒ CHÍ MINH
1.3.2.2. Tên cơ quan, tồ chức ban hành văn bản
Để mục này ược trình bày ở bên trái, phía trên, chiếm khoảng 1/2 dòng giấy
theo chiều ngang, ngang hàng với Quốc hiệu/Tiêu ngữ, bằng chữ in hoa, kiểu chữ ứng,
ậm, cỡ chữ 12 hoặc 13, phía dưới có ường kẻ ngang, nét liền, có ộ dài bằng từ 1/3 ến
1/2 ộ dài của dòng chữ và ặt cân ối so với dòng chữ.
Tên cơ quan, tổ chức ban hành văn bản là tên gọi chính thức của cơ quan, tổ
chức có thẩm quyền ban hành văn bản. Tuỳ thuộc cách thức tổ chức và hoạt ộng của
Soạn thảo văn bản hành chính – Bài 1 20