Bài giảng Lý luận dạy học và lý luận giáo dục ở trường tiểu học | Đại học Sư phạm Hà Nội 2

Bài giảng Lý luận dạy học và lý luận giáo dục ở trường tiểu học | Đại học Sư phạm Hà Nội 2. Tài liệu được biên soạn dưới dạng file PDF gồm 109 trang, giúp bạn tham khảo, ôn tập và đạt kết quả cao trong kì thi sắp tới. Mời bạn đọc đón xem!

9 5 lượt tải Tải xuống

Chia sẻ Báo cáo tài liệu

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2

TẬP BÀI GIẢNG

HỌC PHẦN: LÍ LUẬN DẠY HỌC VÀ LÍ LUẬN GIÁO DỤC Ở

TRƯỜNG TIỂU HỌC

(Lưu hành nội bộ)

A. L N D Y H C Í LUẬ Ạ Ọ

Chương 1: Qu trnh d y h c [1],[2]  

I. Kh i ni m v    qu  trnh d y hc

1. Qu  trnh d y h c l    qu trnh hot đng phố hp tương tc gi a gi o

viên v h c sinh đưc t c m t c ch c m ch    c đch c k  hoch, dư s ch đo

ca gi o viên h c sinh t    gic t ch c c v t l c ho n th nh c       c nhi m v d y h c    

2. Nh n x  t:

2.1. Qu  trnh dy h c h c l qu trnh t  gic.

2.2. Mc đch c a qu   trnh d y h c : Qu    trnh d y h c hưng v o vi c

đt đư c đc 3 m ch : M ch ki n th c; m ch k c đ   c đ  năng; mc đ i đch th .

+ Mc đch ki n th c (Gio dưỡng): Gip cho h c sinh n m v ng nh   ng

tri th c khoa h c ph   thông cơ bn, hin đi, ph i đc đi hp v m tâm l hc

sinh v h p v i t nh h nh th c ti n c c v c ph       a đt nư  a đa phương.

Tri thc khoa hc l nhng tri thc đưc con người pht hin ra bằng

cc phương php nghiên cu khoa hc v đưc thc tin kim nghim.

Tri thc khoa hc ca nhân loi rt đa dng v phong ph. Trong dy

hc chng ta ch dy cho hc sinh nhng tri thc khoa hc ph thông cơ bn.

Nhng tri thc khoa hc ph thông cơ bn l nhng tri thc khoa hc ti thu m

hc phi nm vng đ tip tc hc tp lên cao hơn hoc trc tip tham gia vo lao

đng sn xut. tri thc khoa hc ph thông cơ bn cũng rt nhiu, trong dy hc

chng ta cần dy cho hc sinh nhng tri thc khoa hc ph thông cơ bn hin đi.

Tri thc khoa hc ph thông cơ bn hin đi l nhng tri thc khoa hc phn nh

nhng thnh tu khoa hc mi nht v c th gii quyt đưc nhng vn đ do

thời đi v thc tin cuc sống đt ra.

Tri thc khoa hc ph thông cơ bn hin đi cũng còn rt nhiu, trong

dy hc chng ta ch dy cho hc sinh nhng tri thc khoa hc ph thông cơ bn

hin đi nhưng phi ph hp vi đc đim tâm sinh l ca hc sinh Vit Nam ni

chung v theo la tui ni riêng. Tri thc khoa hc ph hp vi đc đim tâm l

hc sinh Vit Nam l nhng tri thc khoa hc m hc sinh Vit Nam c th tip

thu v vn dng đưc vo trong thc tin cuc sống Vit Namtrên cơ sở pht huy

ht kh năng năng năng lc ca mnh.

Tri thc khoa hc ph thông cơ bn hin đi nhưng phi ph hp vi

đc đim tâm sinh l ca hc sinh Vit Nam còn nhiu, trong dy hc chng ta

phi la chon nhng tri thc khoa hc ph thông cơ bn hin đi ph hp vi đc

đim tâm sinh l ca hc sinh Vit Nam v ph hp tnh hnh thc tin ca đt

nưc v đa phương. Tri thc khoa hc ph thông cơ bn hin đi, ph hp vi

đc đim tâm sinh l ca hc sinh Vit Nam v tnh hnh thc tin ca đt nưc

v ca đa phương l nhng tri thc khoa hc c th gii quyt đưc nhng vn

đ m đt nưc v đa phương đt ra.

+ Mc đch k  năng (Pht trin): Hnh thnh cho hc sinh nhng k năng,

k xo cần thit đc bit l k năng nhn thc (Pht trin ở hc sinh năng lc nhn

thc v năng l nh đc h ng)

- c nh n th c l d ng c c gi tri gi c tNăng l    kh năng s   c quan đ  i

liu hc t p v d ng c c thao t  kh năng s   c tư duy đ lnh hi khi ni m.

Trong dy hc ta phi dy cho hc sinh bit nhn, bit nghe, bit ngi,

bit nm bit sờ m. Đa trẻ sinh ra ch nhn đưc m chưa bit nhn;nghe đưc

m chưa bit nghe; ngi đưc m chưa bit ngi; mm đưc m chưa bit nm;

sờ đưc m chưa bit sờ. muốn đa trẻ bit nhn, bit nghe, bit ngi, bit nm

bit sờ m th người ln phao dy cho n v trong dy hc chng ta ph dy ch

hc sinh bit nhn, bit nghe, bit ngi, bit nm bit sờ m v rèn luyn thnh k

năng k xo. Đa trẻ sinh ra không bit s dng cc thao tc tư duy, dy hc trong

nh trường ph thông phi dy cho cho hc sinh bit s dng cc thao tc tư duy

đ lnh hi khi nim v rèn luyn thnh nhng k năng k xo s dng cc thao

tc tư duy.

- Năng lc hnh đng l  kh năng vn dng c c tri th n c đ m đưc đ

gi   i quy t nh ng nhim v h c tp do qu trnh d y h t ra v ng nhi c đ  nh m

v do th c ti n cu c s   ống đt ra trong nh ng t nh hu ng kh c nhau.   ố 

+ Mc đch thi đ (Gio dc): Hnh th nh  ở h c sinh th   gii quan khoa

hc v  nhng ph m ch c c t đo đ ần thi t c a con người mi

- i quan l h ng nh ng quan m v t nhiên v x h i v Th gi   thố  đi      

con người

- Th gii quan đưc chia lm 2 lo i: Th i quan giai c p v   gi   th gii

quan c nhân. 

+ Th i quan giai c p l h  gi    thống nhng quan đim v t nhiên v x  

hi v con người c a giai c p. Th c ch t th i quan giai c p ch nh l h     gi     tư

tưởng ca giai c p. H   tư tưởng ca giai c p vô s n l  h c thuy t M Lê nin, c –

nên th i quan c a giai c p vô s n ch nh l h c thuy t M Lênin. M h gi        c –  c

thuy Mt c – Lênin l h c thuy  t khoa hc nht, tin b t v c ch m ng nh nh    t

v v y th i quan c a giai c p vô s n l i quan khoa h c. D y h  gi     th gi   c trong

nh trường ph thông l i h nh th nh cho h c sinh th i quan khoa h c, m  ph     gi  

th c ch t l gip cho h c sinh n m v  ng đưc hc thuyt Mc – Lênin.

- i quan c nhân l h Th gi    thống nhng quan đim v t nhiên v x 

hi v  con người đưc hnh thnh ở m i c nhân.  

N u th i quan giai c p mang t nh giai c p th   gi     th gii quan c nhân 

mang t nh c nhân. D y h c trong nh ng ph thông ph i h     trườ    nh th nh cho hc

sinh th i quan c nhân khoa h c. Th i quan c nhân khoa h c l gi    gi    th gii

quan c c h nh th c a th i quan c a giai c p vô s n.  nhân đư  nh trên cơ sở   gi   

Nhờ th gii quan c nhân khoa h c m hc sinh c cơ sở c đ khoa h đ nh gi

đưc t t c  ng s nh  kin hi ng x y ra xung n tư  quanh con ngườ t đưc đi i: Bi

hc mun l t t hay xố u, đi hc đng gi l t t hay x u; l p v i th y cô l tờ  ố   ph  ầ  ốt

hay x u, vô l v i th y cô l t   ầ  ốt hay x h nh th nh h c sinh h nh vi u…cơ sở đ   ở  

v thi quan h nh vi đo đc.

Như vy qu  trnh d y h c hưng v o vi c ho n th nh 3 nhi m v (Gi      o

dưỡng, ph t tri n v   gi    o dc hay ki n th c, k năng, thi đ) 3 nhim v n y c

mối quan h  bin ch ng v i nhau v    đưc th c hi n đng th i trong qu ờ  trnh dy

hc v m i khâu c ở  a qu trnh d y h c. Nhim v th nht l cơ sở ca nhim

v th 2; nhim v th 2 vừa l h q ca nhim v th nht vừa l điu kin ca

nhim v th 3. Nhim v th 3 vừa l h qu ca nhim v th 2 vừa l điu kin

ca nhim v th 1 v nhim v th 2.

2.3. T nh ch t đc trưng ca qu trnh d y h lc đ t nh ch t hai m  t.

Tnh ch t hai m t c a qu     trnh d y h c th c đư  hin ở ch: Qu trnh

dy h c luôn luôn t n t i trong n 2 ho ng : ho ng d y v     t đ t đ   hot đng hc.

Hai ho ng n c l p v i th ng nh t v t đ y tương đối đ  i nhau nhưng l ố  i nhau đ

to nên qu  tr  nh d y h c ho n ch nh.

+ Hot đng d y: Ch  th c a ho t đng d y l   gio viên; kh ch th c  a

hot đng d y l h c sinh.   

+ Ho ng h c: Ch c a ho ng h c l ht đ   th  t đ   c sinh; khch th c a

hot đ c phương ng hc l ti liu hc tp (Sch gio khoa, sch tham kho; c

tin dy h c quan; v n tri th c c a gi o viên). c tr ố   

Hai ho ng n y c m i quan h n ch ng v i nhau, t ng qua t đ   ố  bi   c đ

li v i nhau v t o th nh m t h       thố  ng ho n ch nh

Ta c sau:  th biu din qua sơ đ

D + H = 1

Trong đ t đ nh đo, đi ho ng dy gi vai trò ch đo (T chc, l u

khin, điu ch nh ho ng h c); ho ng h c gi vai tr t c t ch c c v t  t đ  t đ   ò  gi    

lc (T gic tham gia v o ho ng h c; t ch c ch c c suy ngh t đ   c tư duy, t  , tch

cc t m t l c ho n th nh c c nhi m v d y h c không trông ch v o b n,  òi…; t         ờ  

không trông ch v o th ờ  ầy)

Hoc:

D H

II. C u tr c c a qu nh d y h c     tr  

1. C c nhân t c u th nh qu  ố    trnh d y h c: Qu    trnh d y h c đưc cu

th nh bởi c c nhân t c u trố  c sau đây:

a. M ch v nhi m v d y h c (M) c đ     

Dy hc trong nh trường ph thông hưng vo vic đt đưc 3 mc

đch (nhim v) kin thc, k năng, thi đ.

b. N i dung d y h c (N)   

Ni dung dy hc l nhng tri thc khoa hc v nhng k năng k so

m hc sinh cần tip thu trong qa trnh dy hc v đưc ly ra từ nn văn ho

x hi (từ h thống nhng kinh nghim lch s x hi) nhưng không phi l tt -

c m ch ly ra nhng nh thông cơ bn, hin đi, phng tri thc khoa hc ph

hp vi đc đim tâm l h c sinh v    ph h p v i t nh h nh th    c ti n c a đt nưc

v ca đa phương. Nhng tri thc ny đưc sp xp theo mt trnh t lôgc cht

chẽ ri đưa vo trong sch gio khoa lm ni dung dy hc.

c. Gi o viên v ng d y (G)   hot đ 

d. H c sinh v ng h c (H)   hot đ 

e. Phương php phương tin dy hc (PPPT)

Phương php dy hc l con đường cch thc m thy trò s dng đẻ

gip cho trò chim lnh ly ni dung dy hc thông qua đ m đt đưc mc đch

dy hc.

Phương tin dy bao gm phương tin dy hc trc quan v phương tin

k thut dy hc.

Phương tin dy hc trc quan l nhng sn phm vt cht v tinh thần

c cha đng ni dung dy hc v đưc s dng trong qu trnh dy hc.

Phương tin k thut dy hc l sn phm vt cht c tnh k thut cao

đưc s dng đ h tr cho qu trnh dy hc v d như my vi tnh, đầu chiu,

đầu video, my chiu ht; radio catset…

g. K t qu c a qu nh d y h c (K)     tr  

Kt qu ca qu trnh dy hc l trnh đ tri thc k năng k so m hc

sinh đt đưc sau mt qua trnh dy hc v đưc pht hin bằng phương php

kim tra v đnh gi.

Như vy qu trnh dy hc đưc cu thnh bi 6 nhân tố cu trc, trong

đ nhân tố c đ cơ b ốt ton b qu m ch l nhân tố n xuyên su trnh

dy hc, c t c d ng ch o m i ho ng c   đ  t đ a gi o viên v h c sinh trong qu    

trnh d y h c; hai nhân t trung tâm c a qu   ố   trnh d y h c đ l nhân t G v nhân  ố 

tố H. Hai nhân t n y quy n t i hay không t i c a quố  t đnh đn sư t  n t   trnh

dy hc. S c m t c a 6 nhân t c u tr c c ng v i m i quan h     ố     ố  gia c c nhân t  ố

cu tr c g p ph n l m cho qu  ầ   trnh d y h c không ch t n t i m c n v      ò n đng

v pht tri n. V  n đ ở ch qu trnh d y h c v ng v t tri  n đ  ph n đng hưng

hay không đng hưng th ph thuc vo vic thit lp cc mối quan h gia cc

nhân t c u tr ng. N ng th nh d y h c vố  c đng hay không đ u đ  qu tr   n đng

v pht trin đng hưng, nu sai th nh d y h c v ng v  qu tr   n đ  pht tri n sai 

hưng.

2. M i qua h a c c nhân t c u tr c c a qu nh dố  gi  ố     tr y h c

Cc nhân t cố u tr c c a qu nh d y h c c m i quan h   tr    ố  bin chng

vi nhau: M nh n p v k t qu . N i dung quy c đch quy đ i dung, phương ph    

đnh phương php v  phương php quy đnh k t qu . M  c đch quy đnh m i quan ố

h qua l i gi a gi o viên v h c sinh v i c ng l       cuố   đi đn kt qu. Mối quan h

gi a c c nhân t c u tr c cố    th u di n bbi  ằng sơ đ sau đây:

M N P K

H G

Đk kinh t chnh tr , văn ho

xh…

Hoc theo sơ đ:

G M

PTDH

H K

Đk kinh t , văn ho, xh… chnh tr

Từ sơ đ trên ta thy: Qu trnh dy hc bt đầu từ nhân tố mc đch.

Nhân tố mc đch trưc ht tc đng vo gio viên (G), G căn c vo mc đch

dy hc la chn ni dung v dng cc phương php, phương tin dy hc tc

đng vo hc sinh gip cho hc sinh nm vng ni dung dy hc. Gio viên tc

đng đn hc sinh không ch gin tip thông qua ni dung v phương php dy

hc m gio viên trong qu trnh dy hc còn trc tip tc đng đn hc sinh thông

qua nhân cch ca gio viên.

Mc đch cũng tc đng đn hc sinh, hc sinh căn c vo mc đch

nhim v dy hc đ t la chn ni dung v dng cc phương php hc đ t

tip thu ni dung dy hc. Kt qu l lm cho hc sinh bin đi tc l qu trnh

dy hc đt đưc kt qu.

Qu trnh dy hc không dừng li ở vic pht hin ra kt qu ca qu

trnh dy hc m sau khi pht hin ra kt qu ca qu trnh dy hc th thầy v trò

cng nhau phân tch kt qu ca qu trnh dy hc tc l đem kt qu đối chiu

vi mc đch dy hc. Nu kt qu ca qu trnh dy hc ph hp vi mc đch

dy hc th qu trnh dy hc kt thc v chuyn sang mt qu trnh dy hc mi

vi mc đch mi, ni dung mi v phương php mi. Nu kt qu ca qu trnh

dy hc không ph hp vi mc đch th thầy v trò cng tm hiu nguyên nhân.

Nu nguyên nhân thuc v pha thầy th thầy phi t điu chnh. Nu nguyên nhân

thuc v pha trò th thầy gip cho trò t điu chnh hot đng ca mnh cho đn

khi kt qu ca qu trnh dy hc ph hp vi mc đch dy hc đ xc đnh.

Mối quan h bin chng gia cc nhân tố cu trc gip cho qu trnh

dy hc to thnh mt h thống hon chnh hay to thnh mt h kn.

Mối quan h M G N P K đưc gi l mối quan h xuôi

Mối quan h K M gi l mô quan h nghch ngoi

Mối quan h K H gi l mối quan h nghch trong

Nhờ cc mối quan h nghch ngoi v nghch trong m qu trnh dy hc

trở thnh mt chu trnh khp kn.

Ton b qu trnh dy hc đưc din ra trong đièu kin kinh t chnh tr,

văn ho x hi, khoa hc v công ngh…

Phương châm trong qa trnh dy hc l phi lm cho qa trnh dy hc

trở thnh mt chu trnh khp kn.

Từ cu trc ca qu trnh dy hc chng ta c mt đnh ngha mi v

quá trình dy hc như sau:

“Qu trnh dy hc l mt h thống hon chnh, trong đ cc nhân tố

cu trc c mối quan h bin chng vi nhau theo nhng quy lut nht đnh”

Qu trnh dy hc cha đng trong n nhiu quy lut. Quy lut ca qu

trnh dy hc l nhng mối quan h bn vng v tt yu gia cc nhân tố cu trc

ca qu trnh dy hc: Mối quan h bn vng v tt yu gia mc đch v ni

dung ; gia ni dung v phương php, gia Thầy v trò…

III. B n ch t c a qu nh d y h    tr  c

1. Cơ sở c đ đ x nh b n ch t c a qu     trnh dy hc

a. Căn c vo mối quan h gia nhn th c v d y h c    

Trong x h i lo  i người luôn t n t i hai ho  t đng: Hot đng nh n th c

v hot đng d y h c. Ho  t đng nhn th c di n ra trư t đc, ho ng dy h c di n

ra sau. Đi din cho hot đng nhn thc ca nhân loi đ l hot đng ca cc

nh khoa hc.

b. M i quan h a d y v h c ố  gi   

Như chng ta đ bit: Trong qu trnh dy h c ho t đng dy v hot

đ  ố     ố ng h c c m i quan h bi n ch ng v i nhau v to th nh mt h th ng ho n

chnh. N u t ch riêng ho  t đng h c ra th h c sinh v t i li u h c t p c ng c m        ũ  ối

quan h n ch ng v i nhau t o th nh h th ng ho n ch t n t i v bi      ố  nh nhưng n   i

tư cch l h thống nh nằm trong h thống ln dy v hc. Ta c th biu din

theo sơ đ sau:

D H

H TLHT

Từ sơ đ trên ta c t sau đây: my nhn x

- Trong qu  trnh d y h m b c s  c, đ o đư  thố ng nh t gi a d y v h   c

l nhằm đm bo tốt m i quan h ố  gia h c sinh v t i li u h c t     p.

- K t qu chung c a qu nh d y h c t p trung v k    tr  c đư   th hin ở t

qu h c t p ca hc sinh

Từ 2 nh n x t trên ta đi đ n sau đây:n kt lu

Chng ta ch t m th y b n ch t c a qu        trnh dy h c trong m i quan h  ố 

gi a h c sinh v t i li u h c t     p.

2. B n ch t c a qu nh d    tr y hc.

Qu trnh dy h c v b   n ch t l qu tr nh nh n th o cc đc đ a h c

sinh dưi s ch đo ca gio viên..

Đ   ch ng minh cho kt lu n trên ch nh ho ng nhng ta đi so s t đ n

thc ca nh khoa h c v    hot đng c a h sinh trong ho ng d y h c  c t đ  

S giống nhau gi a 2 qu   trnh ch ng t r ng: Qu nh d y h c v b  ằ  tr    n

cht l qu trnh nh n th  c.

S khc nhau gia 2 qu trnh chng t r ằng: Q a tr nh nh  n thc ca

hc sinh c t nh ch  t đc đo.

a. S ng nhau:  giố

- V m ch klh m ph m ph i kh ch quan: C khoa  c đ   kh  th gi   nh

hc v h c sinh trong q a tr nh d y h   c đ c đu nhằm m ch l khm ph th gii

khch quan đ ci to th gii khch quan v ci t o ch nh b n thân m    nh

- V  con đường khm ph  th gii kh ch quan: C khoa h  nh c v hc

sinh đu đi theo con đườ Lê Nin đ đưa ra “Từ c quan sinh đng đn tư ng m tr

duy tr ng, t u tư ừ tư duy tru tưng trở v c ti th n…”

- V u ki n kh m ph i kh ch quan: C khoa h c v h đi    th gi   nh   c

sinh đu da trên s  huy đng ở m cao nhc đ t c a c c thao t c tr .     tu

b. S c nhau  kh

- V m ch nh n th c: N u m ch nh n th c c a nh khoa h c l  c đ    c đ      

nhằm ph t hi n ra nh ng chân l ch quan th m    kh  c đch nh n th c c a h c sinh    

l t hi n ra nh ng chân l quan. nhằm ph    ch

- V  con đường nhn th c: N u con đường nh n th c c a nh khoa h    c

l con đường v ng quanh co kh c khu u, m t nhi u th i gian th m ch ò     ờ   tht b i th  

con đường nh n th c c a h c sinh l      con đường th ng, m t th i gian không bao  t  ờ

giờ t bth i.

- V u ki n nh n th c: N u ki n nh n th c c a nh khoa h c l  đi    u đi       

đc l p m m m, không c n ôn t p c ng c , không c n ki ò  ầ   ố ầ m tra đnh gi, l a tu i

không cần đt ra th  điu ki n nh n th c c a h c sinh l c s         hưng d n c a gi  o

viên, ôn t p c ng c , ki nh gi l ng khâu không th thi c v   ố m tra đ   nh  u đư 

la tu i l   điu kiên r t quan tr ng.

Từ b n ch t c a qu     trnh d y h c ch  ng ta đnh ngh a q a tr nh d y h    c

như sau: Qu trnh d y h c l  qu trnh t  chc hot đng nh n th c cho h c sinh.   

T chc ho ng nht đ n th c cho h c sinh l :   

- T  chc cho h c sinh s d ng c   c gic quan đ tri gi c t i li u h c t p     

- T c cho h c sinh s d ng c c thao t l nh h i kh ch     c tư duy đ   i

nim.

2.3. K t lu n sư phm

+ Trong d y h c không cường điu ho tnh đc đo ca qu  trnh nhn

th c ca h ng nhc sinh ; không đ t hai ho ng: ho ng nht đ t đ n th c v hot

đ   ng dy hc. C u d n shai khuynh hưng trên đ n đ vi ph m cc nguyên t c

dy hc.

+ Trong quá trình d y h c , gi o viên ph i gi ng vai tr c a th y v      đ ò   

vai tr c a tr trong qu nh d y h ng th i ph i luôn ch n vi c hò  ò  tr  c, đ ờ    đ  nh

thnh cho hc sinh phương php h c t p khoa h c ch     đng v s ng t  o. Xu hưng

cng lên bc h c cao th p h c t  phương ph  p c a h c sinh c ng g n v   ầ i phương

php nghiên c u c a nh khoa h    c.

+ M i gi o viên ph i t h nh th nh cho m nh k x o t        năng, k   chc

hot đng nh n th c cho h c sinh.   

IV. Đng lc ca qu nh d y h c  tr  

1. B t k ng n o c i bao gi c c th y b  hot đ  a con ngườ ờ ũng đư c đ ởi

yu tố no đ, y c đu tố th y mi ho ng ct đ a con người gi l ng l  đ c.

2. Theo h c thuy t M -   c Lênin : “Mi s v t hi ng luôn luôn v n tư n

đ ng v ph t tri n, n v ng v t tri  n đ  ph n đưc l do c s u tranh v   đ  thống

nht gi a c c m i l t đố p”

Như v c đ a con ngườy: Yu tố th y mi hot đng c i chnh l mâu

thun v c gi vi i quy t mâu thu  n.

Theo h c thuy t M Lênin: B t k s v t hi  c –     n tưng n o c ng t n t ũ  i

trong n 2 lo i mâu thu n: mâu thu n bên trong v mâu thu n bên ngo i v         ch

nhng mâu thu n bên trong v c gi i quy t c c mâu thu n bên trong m i l   vi      

đ ng l c ca mi s  pht tri n.

3. Đng lc ca qu trnh dy hc chnh l cc mâu thun bên trong v

vi c gi i quy t c c mâu thu n bên trong c a qu tr     nh dy hc.

Mâu thu n bên trong c a q a tr nh d y h c l mâu thu n gi a c c nhân          

tố c u tr c v i c c nhân t c u tr c c    ố   a qu  trnh d y h c; gi a c c y u t v i c     ố  c

yu tố trong c ng m t nhân t .   ố

Mâu thu n bên ngo i l mâu thu n gi a nhân t c u tr c c a qu nh      ố     tr

dy h c v i c  c điu ki n kinh t   chnh tr, văn ho x h i, khoa h c v công ngh .     

Mâu thu n bên trong c ng v i vi c gi i quy t n t ng l c c       o nên đ  a

qu trnh dy hc.

4. Mâu thun cơ bn c a qu   trnh dy h c 

Đ   x nh mâu thu n cc đ n cơ b a qu tr nh d y hc, c vần căn c o 3

điu kin sau đây:

- Mâu thu n ph i t  n ti t n cuừ đầu đ ối qu tr nh d y h c 

- c giVi i quy t c c mâu thu n kh n c ng l m gi   c suy cho đ   nhằ i

quyt t t mâu thu . ố n đ

- Mâu thu n s v ng v t tri n c a nhân n đ phi liên quan đ  n đ  ph  

tố trò (H)

Từ 3 đi n cơ bu kin trên m mâu thu n ca qu trnh d y h c l mâu   

thun gia nhân t nhân t l mâu thuố mc đch (M) v ố trò (H). Đ  n gia mt

bên l m c đch nhi m v d y h c do qu      trnh d y h c đt ra vi m t bên l   trnh

đ  tri th c k năng k xo hin c ca hc sinh.

Mâu thu n c ng vi c gi i quy t nâu thu n tn cơ b     n cơ b o nên đng

lc ch y u c  a qu  trnh d y h c.

5. 3 đi n đu ki mâu thu n tr ng l c  ở thnh đ 

- Mâu thu n ph i đưc h c sinh   thc đưc m t c ch sâu s c v c      nhu

cầu gi i quy t.

- Mâu thu n ph i v a s c   ừ 

- Mâu thu n ph i n y sinh t t y    u trên con đường dy hc.

Từ đây ch t đng ta li c m nh ngha mi v qu trnh d y h c: Qu   

trnh d y h c l    qu trnh liên t c h nh th nh mâu thu n v liên t c gi i quy t mâu        

thun.

V. Lôg c c a qu nh d y h    tr  c

1. Kh i ni m v lôg c c a qu      trnh d y h c: Lôgc c a qu tr nh d y

hc l trnh t v ng h p quy lu t t a qu n đ   ối ưu c  trnh d y h c k t ừ trnh đ

tri c k x o khi h c sinh b u nghiên c u môn h c (m t ph n, mth  năng k   t đầ    ầ t

chương hay m i) đ nh đ năng kt b n tr tri thc k xo khi hc sinh hon thnh

xong vi c nghiên c u môn h c (m t phần, mt chương hay mt bi) .

Qu trnh d y h c v  n đng theo lôg c môn h c (Lmh) v ch  đn đc

đim tâm sinh l ca hc sinh, quy lut nhn thc ca hc sinh

Vy lôgc ca qu trnh dy hc (Lqtdh) l s hp thnh gia lô gc môn

hc (Lmh) v lôgic tâm l nhn thc ca hc sinh (Ltlnt)

Ta c u di n theo công th c sau:  th bi  

Lqtdh = Lmh + Ltlnt

2. C c khâu c a qu nh d y h c    tr  

2.1. Khâu th t : K ch th ch h c sinh h c t p (h nh th nh h ng th  nh         

hc t p cho h c sinh; k ch th ch tr t m     ò ò khoa hc cho h c sinh) th c ch t c   a

khâu n y l h nh th nh mâu thu n, gi p h c sinh c mâu thu    n cơ b    th n cơ bn

v h nh th nh h c sinh nhu c u gi i quy t mâu thu  ở  ầ   n cơ bn.

2.2. Khâu th 2: T c cho h c sinh l nh h i tri th c m i. Th c ch  ch       t

ca khâu n y l y v   thầ  trò cng s d ng cc phương php dy h c đ gii quyt

mâu thu n c a qu nh d y h c . C c c m i quy t mâu thun cơ b   tr     c đ gi  n

Mt l: Thầy gii quy t mâu thu n, tr nghe, hi u v ghi nh .   ò   

Hai l : Th y v  ầ  trò cng gii quy t mâu thu  n.

Ba l : Tr t l c gi i quy t mâu thu ò     n dưi s hưng d n c a th  ầy.

Bốn l : Tr t h nh th nh mâu thu n v t  ò       gii quy t mâu thu n dưi s 

hưng d n c a gi o viên.   

2.3. Khâu th 3: T   ch c h nh th nh cho h c sinh nh ng k     năng k xo

tương ng. Thc cht c a khâu n y l y t c cho h c sinh v n d ng nh   th  ch    ng

tri th n c v i quy t nh ng nhi n v h c t p v ng v c đ m đư o đ gi        nh n đ

do th c ti n cu c s   ống đt ra dưi d ng c c b i t   p v n d ng v    dưi d ng c c b  i

tp th c ti n.

2.4. Khâu th 4: T c cho h c sinh ôn t p, c ng c , h ng ho  ch    ố  thố ,

khi qu t ho tri th c, k     năng k xo.

Th  c ch t ca khâu n y l gio viên gi p cho h c sinh n m l i nh ng     

tri th n c m t c ch c h ng. Gi o viên c sc đ m đư     thố   th  d ng c c h  nh

thc sau đ ôn tp, cng c h ng ho , kh i qu t hoá tri th c, k xố  thố      năng, k o

cho h c sinh: 

- Gio viên nh c l i m t c   ch c h   thống nh ng tri th c m h   c sinh đ

nm đưc, hc sinh nghe v  nh li.

- t ra nh ng câu h i ôn t p cGio viên đ     ống c hưng vo nh ng tri 

thc m h c sinh đ h c, thông qua vi c tr l i nh ng câu h   ờ  i đ m h c sinh n  m

li nh ng tri th h c m t c ch c h ng.  c đ      thố

- o viên ra cho h c sinh nh ng b i t p ôn t p c ng c . Thông qua Gi       ố

vi c ho n th nh nh ng b i t p ôn t p c ng c m h c sinh n m l i nh ng tri th      ố      c

đ  hc m t cch c h   thống.

2.5. Khâu th 5: Ki m tra v nh gi tri th c, k x o c a h   đ    năng, k   c

sinh

Trong qu nh d y h l khâu c ng không th thi c. M tr  c đây  ũ  u đư c

đ    ch ca khâu n y l ằ nh m ph t hi n ra tr tri thnh đ c, k năng, k xo ca hc

sinh đt đưc sau m  t qu tr nh d y hc.

C c c h nh th c ki m tra  

- Kim tra thường xuyên

- Kim tra đnh k

- m tra tKi ng kt.

Bằng cc phương php:

- m tra vKi n đp

- m tra vi t ( T n ho c tr c nghi Ki   lu   m)

Kim tra t lun l hnh thc kim tra m người đưc kim tra phi t

tr lời câu hi bằng hnh văn ca chnh mnh

Kim tra trc nghim l hnh thc kim tra m người đưc kim tra ch

cần la chn phương n đng.

C cc dng trc nghim sau:

+ Trc nghim đng sai. L dng trc nghim ch cần la chn phương

n đng hoc

+ Dng trc nghim nhiu la chn:

+ Dng trc nghim đin th

+ Dng trc nghim cp đôi

+ Dng trc nghim tr lời ngn

- m tra th c h Ki  nh

2.6 Khâu th 6: Phân t ch k t qu h c t     p c a h c sinh

Th c cht ca khâu n y l thầy v trò đem kt qu đối chiu vi mc

đ  ch v nhi m v d y h t ra. N u cc đ đ   s h p gi a k t qu v m ch  ph      c đ

th tr xem như qu nh d y h c k t qu v nh d y h c k t th c.  c đ đt đư    qu tr    

Nu không c s  ph h p gi a k t qu v m ch th     c đ  thầy v  trò c ng t m hi  u

nguyên nhân, trên cơ sở nguyên nhân Thầy v Trò cng tm ra nhng bin php

ph hp đ c nguyên nhân (đi khc ph u chnh). Nguyên nhân c t y,  th ừ thầ

nguyên nhân c u nguyên nhân t y th  th từ trò. N ừ thầ  thầy phi t điu chnh,

nu nguyên nhân từ trò th thầy ph i gi p cho tr  ò điu ch nh ho ng h t đ c t p 

ca b n thân. 

3 M i liên h a c c khâu cố  gi  a qu trnh d y h c

S phân chia c c khâu c a qu    trnh d y h c như trên cũng ch l  tương

đối. Trong th c t d y h c c c khâu trên c a qu        trnh d y h c ch ng c m i quan     ố

h bin ch ng v i nhau v   chng đư n đ ời đan chc thc hi ng th o vo nhau

trong su t qu nh d y h c. Trong qu nh d y h c gi o viên không nh t thiố  tr    tr     t

phi th c hi n tu n t theo nh ng khâu trên, tu theo tr c a gi o viên m   ầ    nh đ   

cc khâu trên c a qu  trnh d y h n m t c c đưc thưc hi  ch linh ho t v s ng   

to.

CÂU HỎI HƯỚNG DẪN TỰ HỌC

Câu 1: Phân tch khi nim qu trnh dy hc

Câu 2: Hy phân tch cu trc ca qu trnh dy hc, từ đ hy cho bit

điu kin cần v đ đ đm bo cho qu trnh dy hc c kt qu.

Câu 3: Phân tch bn cht ca qu trnh dy hc v từ đ hy cho  kin

ca mnh v quan đim sau đây:

“Qu trnh dy hc v bn cht l qu trnh chuyn ti tri thc đơn thuần

từ Thầy sang trò”

Câu 4: Bằng l lun v thc tin dy hc anh ch hy chng t rằng:

“Qu trnh dy hc l qu trnh liên tc hnh t

hnh mâu thun v gii quyt mâu thun”

Câu 5: Hy phân tch cc khâu ca qu trnh dy hc v mối quan h

gia cc khâu.

Chương 2: Nguyên tc dy hc [1][2]

I. Kh i ni m v nguyên t c d y h c      

Mi ho ng c i bao gi c ng di i st đ a con ngườ ờ ũ n ra dư  ch đo ca

h thống c c nguyên t c. Qu   trnh d y h c c ng di i s  ũ n ra dư  ch đo c a c c

nguyên t c. C c nguyên t c ch o qu nh d y h c g i l c c nguyên t    đ  tr  c đư    c

dy h c. Nh c s  ờ   ch o cđ a cc nguyên t c d y h c m     qu tr nh d y h c v n

đng v pht trin đng hưng. V y nguyên t c d y h   c l g?

Nguyên t c d y h c l ng lu n c t nh quy lu t c a l     nh n đim cơ b     

lu n d y hc c tc dng ch đo m i ho ng c a Th y v t đ  ầ  Trò trong qu trnh

dy hc.

+ Nguyên t c d y h c không ph i l      nhng quy lu t, ch ng ch l     nhng

lun đim cơ b nh trong đn phn nhng quy lu t c a qu    tr nh d y hc.

+ C c nguyên t c d  y h c c t c d ng ch     o mđ i ho ng c a Tht đ  ầy

v Trò , v v y c c nguyên t   c dy hc đưc xem như l cc tiêu ch đ xem xt

v đnh gi mi hot đng ca Thy v Trò trong qu nh d y h c . Khi  tr   xut

hi     n s sai lch gi a kt qu v m ch dc đ y hc, chng ta h y tm hi u nguyên

nhân c th c hi n c c nguyên t c d y hở vi      c.

+ C c nguyên t c d y h c c      gi tr chung cho vi c gi ng d y t t c c     c

môn h c trong ng (c a l không c nguyên t c d y h c d nh riêng  nh trườ  ngh      

cho vi c d y h c t   ừng môn h c). 

+ C c nguyên t c d  y hc l s d ng buc nh i v i gi o viên. t đnh đố  

II. H ng c c nguyên t c d y h c  thố    

1.Vi n s t sơ lưc v  pht tri n c a c c nguyên t c d y h c      

+ Ngay t ừ thời Kh ng T (551   – 479 trưc công nguyên), trong d y h c

ông đ quan tâm đ n vic pht huy tnh t gic, tch cc, t lp ca hc sinh ,

nguyên t c d y h c c a ông l     “Không tc dn v muốn bit th không gi mở

cho, không b c d c v không hi u r không b y v      th  ẽ cho”.

+ M n th k 17, l u tiên trong l ch si đ   ần đầ   người ta quan tâm đn

vi  c nghiên c u v đ   ố   sư ng mt h th ng c c nguyên t c dy h i cc . Ngườ 

công đầ c đu tiên trong vic xây dng h thống cc nguyên tc dy h l

J.A.Cômenxki ( 1592 1670 ).Trong qu nh ho ng gi o d c–  tr t đ  c ông đ ống

hi    n cho nhân loi nhiu t c ph m n i ti ng, tiêu bitrong đ u nht l tc phm

“Ph   p ging d y v đi”. Theo ông, cc nguyên t c d y hc l nn m ng trên đ

cần xây d ng qu   trnh d y h c. Nh ng nguyên t c d y h c c      a ông đưc đưa ra

trên cơ sở t con ngườ như l kho s i mt thc th ca t nhiên v x h i . T     

nhiên c quy lu t c a t nhiên, x h i c quy lu t c a x h i, nên vi c gi o d             c

con ngườ t đ i… i cũng phi tuân theo nhng quy lu ca t nhiên v ca x h

Ch ng h n , ông cho r ng: Con chim không sinh n v mằ ở  a thu t n l i, ma đông

băng gi, ma h n ng b c, m v mè     a xuân – Khi nh sng sưởi m tri đt, đem

li s c s ng cho muôn lo i. V y, gi o d i c ng ph i b u t ố    c con ngườ ũ  t đầ ừ tui

trẻ v h c t t nh t l v o bu i s ng.  giờ  ố     

Theo ông nguyên t c d y h c c t ph t t     th xu  ừ nhng quy lu t c a t   

nhiên v c a x h i, d y h m t trong nh ng m t x ch c a s t tri     c như l       ph n

con người v b   ch ưc b i c c quy luở  t chung đ. Trong t c ph m “ Php ging

dy v t r nhiên chu n b cho m nh m t ch t li c h đi” ông vi ằng: “ t      u, trư t

bt đầ m cho cht liu l u c hnh th c”.

Do v y, t m i quan h a d y h c v c c quy lu t c a t nhiên, ông  ừ ố  gi       

đưa ra nguyên tc “dy h c ph h p v i t      nhiên” v t m i quan h ừ ố  gi a d y hc

v c c quy lu t c a x h    i ông đưa ra h thống cc nguyên t c sau: 

+ Nguyên t m bc đ o t nh tr c quan  

+ Nguyên t c ph t huy t nh t     gi  c, t ch c c.

+ Nguyên t m b o t nh h ng, t nh liên t c đ    thố  c.

+ Nguyên t m bc đ o t nh v a s ừ c.

+ Nguyên t m bc đ o t nh v ng ch c c   a tri th c.

+ Nguyên t c ch    đn đc đim la tui.

Trong đ c đ c đư nguyên t m bo tnh trc quan trong dy h c

J.A.Cômenxki coi l nguyên t c v ng ng c    

K thừa quan đim trên, sau Côm nki l ẽ  nhiu nh  gio d c kh c đ đưa

ra nh ng nguyên t c d y h c c a m     nh

- c r txô (1712 1738) (Ph c bi t ch n vi c ph t huy Jăng J  – p) đ    đ  

tnh t  gic, tch c c c a h c sinh .   

- J.H. P stalôgi (1748- 1827)(Th y S c bi t ch n t nh gi o d   )đ    đ   c

ca d y h c – theo ông, trong d y h c ph  i yêu thương con người, ph i h nh th nh   

cho h c sinh nh ng ph m ch   t đo đc.

- c (1790- c) ph t tri m c a P talôgi, ông Đitcv 1860) ( Đ  n quan đi  

cho r ng: D y h c ph i ph t tri n nhân c ch h c sinh v t tri n nhằ         ph  ng năng

lc nh n th c c a tr em. Ông kêu g i gi   ẻ  o viên: “Hy bt h c sinh l m vi c, l   m

vic c s n cng ki  nhân”.

- Usinxki (1824 1870) o d c h u th k– – Nh gi  c Nga đầ   19. trên cơ

sở thnh t u c a tâm l h c, lô g ch h c, sinh l h c ô nêu ra h        ng đ  thống cc

nguyên tc dy hc:

+ Nguyên t c t nh gi o d c, t    nh nhân văn ca dy hc .

+ Nguyên t c t nh tr  c quan

+ Nguyên t c t nh h    ng vthố t nh v a s c c a d y h c  ừ    

+ Nguyên t c t nh v  ng ch c c a tri c   th

+ Nguyên t c t nh t  ch c c, t l p c   a d y h c .

Dây l m t c ng hi n xu t s c trong vi t n n m ng khoa h c duy   ố    c đ   

vt cho nguyên t c d y h c   

Sau Usinxki l  Kalinin, Crupxkaia, Macarencô … Đ c nhi u đng gp

cho vi c xây d ng h   ng cthố c nguyên t c d y h c .   

Mi đn nhng năm 30 ca th k 20, Gi o d c h c Xô Vi     t đ trnh by

hng lo t nh ng nguyên t c d y h c ph h p v i yêu c        ầu đi mi trường h c. Tuy 

nhiên mi t c gi   đưa ra h thông c c nguyên t c d y h c v i s ng kh c nhau      ố lư 

v tên g i kh ng v o ch o cho ho ng c c nhau nhưng đu hư   đ t đ a c Thầy

v Trò

V sau n y, nh c nh  ng năm gần đây c  gio d c trên th i v trong   gi 

nưc đ k thừa, chn lc, kt hp, xp xp v trnh b i d ng ho n thiy dư   n

song v n không th ng nh t v i nhau v tên g i v s   thố      ố lưng.

Hin nay, dư Lê Nin, dưi nh sng ca hc thuyt Mc - i nh sng

ca đườ a Đng lối, quan đim gio dc c ng, k thừa nh ng k t qu nghiên c u

ca c c nh  gio d c th  gii, đc đim tâm sinh l la tui hc sinh Vit Nam,

th c ti n gio dc trong nh trường ph thông Vi t Nam. C c nh o d c h    gi  c

Vit Nam đ i đư thống nht: Dy hc trong nh trường ph thông ph c din ra

dưi s  ch o cđ a h  ng cthố c nguyên t c d y h  c sau đây:

+ Nguyên t m b o s ng nh t gi a t nh t nh khoa h c v tc đ   thố       nh

gio dc

+ Nguyên t m bc đ o s ng nh t gi a l n v  thố    lu  thc ti n 

+ Nguyên t m bc đ o s ng nh t gi a c i c thố     th v c i tr u tưng

+ Nguyên t m bc đ o s ng nh t gi a d thố   y v h c  

+ Nguyên t m bc đ  o s thống nht gi a t nh b n v ng c a tri th c v     

tnh m m d o c  ẻ a tư duy

+ Nguyên tc đm b o s   thố ng nh t gi a t nh khoa h c v t nh v a s c    ừ 

+ Nguyên t m bc đ o s ng nh t gi a c nhân v t p th  thố      

H thống 7 nguyên t c d y h c nêu trên ph nh m i quan h   n  ố  bin

ch     ng ca 7 c p ph m tr m b. Đ o cc nguyên tc d y hc trên trong qu trnh

dy hc c ngh a l i quy   gi t đưc tt c c c mâu thu n n y sinh trong qu     trnh

dy h c v   nhờ m đ  qu trnh d y h c v  n đng v pht trin đng hưng v c 

hiu qu tối ưu.

+ Nguyên t m b o s ng nh t gi a t nh khoa h c v tc đ   thố      nh gio

dc l  phn nh mâu thu n gi a chuyên môn v nh tr c d c v d    ch  (Đ   tr c)

+ Nguyên t m b o s ng nh t gi a l n v c ti n ph nh c đ   thố    lu  th  n 

mâu thu n gi a l    lu n v th c tin.

+ Nguyên t m b o s ng nh t gi a c i c v c i trc đ   thố     th   u tưng

phn nh mâu thu n gi a tr c   nh đ tư duy  th v nh d  tr  tư duy tru tưng

+ Nguyên t m b o s ng nh t gi a d y v h c ph nh mâu c đ   thố      n 

thun gi Trò. a Thầy v

+ Nguyên t m bc đ  o s thống nht gi a t nh b n v ng c a tri th c v     

tnh m m d o c uy ph nh mâu thu n gi a t nh b n v ng c a tri th c v ẻ a tư d n         

năng lc tư duy ca hc sinh .

+ Nguyên tc đm b o s   thố ng nh t gi a t nh khoa h c v t nh v a s   ừ c

ph nhn nh mâu thu n gi a yêu c u cao v t nh khoa h c v  ầ     tr đ hin c c a

hc sinh .

+ Nguyên t m b o s ng nh t gi a c nhân v t p thc đ   thố       phn nh

mâu thu n gi a c  i chung v c i riêng.  

2. H  thống c c nguyên t c d y h c .    

2.1 Nguyên t m b o s ng nh t gi a t nh khoa h c v t nh gic đ   thố       o

dc

+ T nh khoa h c?

Đ m b o tnh khoa hc trong d y h c l m b o d ng, d    đ  y đ y đ

nh ng tri th c khoa h c đ đưc quy đnh trong chương trnh v sch gio khoa;

l đm b o lôg c b i d y ph i      cht ch ; phân bẽ ố thời gian ph i h p l  , trình by

bng s ng s a, r r ng; ngôn ng c     a gi o viên ph i trong s ng r r ng, m ch l c,       

d hiu.

+ T nh gi o d c trong d y h c ?     

Đ     đ   m b o t nh gio dc trong d y h c l m b o trong d y hc ph i

hnh thnh đưc cho h c sinh th   gii quan khoa h c v   nhng ph m ch t đo đc

ca con người mi

+ Đm bo s  thống nht gi a t nh khoa h c v t nh gi o d c trong d       y

hc l m b o trong d y h ng th i v i vi c gi p cho h c sinh n m v đ   c đ ờ      ng

nh  ng tri th c khoa h c th phi hinh th h c sinh thnh đưc ở   gii quan khoa

hc v  nhng ph m ch t đo đc c n thi t cầ  a con người m i (Thông qua d y ch   

đ dy người)

Đm bo đưc nguyên t c n y trong d y h c th      đng ngh a v i vi c c   c

nhim v d y hc đưc hon th nh ngh a l b i h    c đưc hon thnh.

Đ đ m bo nguyên t c n y trong d y h   c đòi hi gio viên:

- i c Ph  trnh chuyên môn v nghi p v v ng vđ     ng

- C  kh năng khai th t đưc h c gi  tr c a n i dung d y h c trong vi    c

hinh thnh đưc cho h c sinh th   gii quan khoa h c v   nhng ph m ch t đo đc

cần thi t c a con người mi.

2.2. Nguyên t m b o s ng nh t gi a t nh khoa h c v t nh thc đ   thố       c

tin

+ Đm bo tnh khoa h c trong d y h c (Xem 2.1)   

+ Đm b o t nh th  c tin trong dy h c l   đm b o d y h c ph i g n v     i

th      ốc tin cuc s c tiống đang din ra, đư n h nh ngay trong th c ti n cu c s ng

v đưa thc tin cuc sống vo trong bi ging trong nh trường ph thông, ly

th  ố     ầc ti n cuc s ng lm s ng t, ch ng minh cho nh ng tri th c khoa hc c n

gip cho hc sinh n m v ng trong qu nh d   tr y h c 

+ Đm b o s   thống nht gi a t nh khoa h c v    tnh th c ti n trong d  y

hc l m b o trong d y h c nh ng tri thđ     c khoa h c c n gi p cho h c sinh n ầ   m

vng ph i ph h p v i th c ti n       cuc s n ra vống đang di  đưc th c ti n cu  c

sống đang din ra chng minh v lm sng t 

+ Nguyên t c n y đòi h i 

- Trong qu nh d y h c ph i ph tr    ối hp h c nghiên c u nhu cơ vi  ng

tri th c khoa h c theo m t tr nh t lôg c ch      t ch v i vi c n m v ng nh ng k ẽ      

năng, k xo thc hnh v t chc cho hc sinh v n d ng xuyên, c k  ng thườ  

hoch nh ng ki n th c, k     năng, k xo v o th c ti  n đời sống, s n xu t, lao đng

v chin đ a nhân dân lao đu c ng.

- c ti n v o trong b i gi ng, l y th c ti Phi thường xuyên đưa th       n đ

soi s ng l   lun, khng đnh tnh đng đn c a l   lun (c a nh ng tri th c khoa h   c

cần d y cho h c sinh trong qu nh d y h .    tr  c)

- Khi xây dng chương trnh, k  hoch c n ph i l a nh ng môn h c ph ầ     

hp v i t nh h nh th c ti n c     a đa phương, ca đt nưc.

- Trong d y h c ph i gi p cho h c sinh th c ngu n g c th c ti     y đư  ố  n

ca tri th c khoa h c,   gip h c sinh th c khoa h c n y sinh t y đư   ừ thc ti n v  

trở l i ph c v nh th c ti n, c n ph   ch   ầ n nh t nh h nh th c ti   n đt nưc, đa

phương, ngh ch ra phương hư nghip vo trong ni dung dy hc, v ng vn

dng c hiu q a tri th c khoa h c v o th c ti     n.

- C n t n d ng tri a cầ   t đ kh năng c c phương php dy hc thc

tin, kt h p ch t ch v i c  ẽ  c phương php dy hc d ờng l i…

- C n t n d ng tầ   ối đa kh năng ca c c h nh th c t     chc d y h c ở vườn

trườ t…Gi ng, ở xưởng trườ c cơ sởng, ở c sn xu p hc sinh kt hp m t cch

sinh đ cơ hng vic nghe ging l thuyt vi tnh hnh thc tin v c i vn dng

ngay nh ng tri th h  c đ c.

2.3. Nguyên t m b o s t gic đ   thống nh a vai trò ch đo ca gio

viên vi vai trò c (Đ t gic, tch cc, t lc ca hc sinh trong dy h m bo s

thống nht gi a d y v h    c)

m b o vai tr o c a th y trong q nh d y h+ Đ  ò ch đ  ầ a tr  c l m bđ o

gio viên trong qu nh d y h c ch l i t c, l u khi tr     ngườ  ch nh đo, đi n, điu

chnh hot đng hc c a h c sinh ch không ph i l      người p đt, người l m thay 

hc sinh.

+ Đm bo vai tr t ò  gic, t ch c c, t l c c a h c sinh trong d y h c l         

đ    ầ ầ m b o trong d y h c c n gip cho hc sinh coi vic h nhu cc như l u tt y u

lm đng lc thc đy h c sinh t   gic tham gia v o ho t đng d y h c m   không

cần bt c m u ki n n o t t đi   ừ pha gi o viên ho c gia đnh. Tch cc tham gia

vo hot đng dy hc, tch cc tư duy, tch cc suy ngh, tch cc tm tòi. T lc

hon th nh t t c c c nhi m v h vào       c tp do gio viên đt ra không trông chờ

thầy, vo bn.

+ Đm bo s  thống nht gia vai trò ch đo ca gio viên v vai trò t

gic, tch cc, t lc ca hc sinh (Đm bo s thống nht gia dy v hc) l 

trong qu  trnh d y h c gi o viên ph i gi    đưc vai tr ò ch o c a mđ  nh v thông 

qua vai tr ò ch đo ca gi o viên m   pht huy đưc vai trò t  gic, t ch c c, t l   c

ca h c sinh. 

+ Đ c trên đư nguyên t c thc hin c hiu qu, trong qu trnh dy

hc cần:

- Quan tâm gi h c sinh c m t c ch sâu s c v p đỡ   thc đư     đầy đ

mc đ c trên cơ sở c sinh đng cơ hch v nhim v dy h đ hnh thnh ở h c

tp đng đn.

- La ch n v v  n d ng c   hiu qu c c phương php dy hc

- Hnh thnh cho h p hc sinh phương ph c tp khoa h c ch  đng v

sng t o, h nh th nh cho h c sinh c ho i nghi khoa h c, kh n,         năng phê ph

không l nh h i khi chưa hiu, không tin tưởng mt cch m qung…

- Thường xuyên thu nh ng t n hiu ngưc trong v  ngưc ngoi trên cơ

sở đ thầy v  trò c u chng đi nh qu nh d y h c tr  

- y h c nêu vPhương php d  n đ v phương php tho lun nhm l

cc phương ph ưu thp dy hc c trong vic pht huy tnh t gic, tch cc v

t lc ca hc sinh, v v y c n khai th c t u q a cu n trong d  ầ  ối đa hi    y h c.

- Trnh khuynh hư p đng t, lm thay trong d y h c  

2.4. Nguyên t m b o s c đ   thống nht gi a ca c    th v c i tr  u tưng

+ Ci c l c i m th    i c con ngườ  th n, nghe, ng i, n m v s m nh    ờ 

đưc

+ C i tr ng l c i không nh n nghe, ng i, n m v s m u tư  i con ngườ     ờ 

đưc m c ch t l  th   nhng kh i ni m v c   c s vât hi n tưng đang tn ti trong

th gii kh ch quan (h nh nh c a c c s v t hi c ph nh v o v        n tưng đư n   

no ca con người).

+ Đm bo ci c th  trong d y hc l m b o d y h đ   c ph i b u t t đầ ừ

nh  ng s v t hi n tn tưng đang t i trong th gii kh ch quan v t u ki  o đi n

đ     người hc tri gic tr c ti p v i cc s vt hi vn tưng đ  thông qua đ hc

sinh nm đưc khi ni m v s v t hi    n tưng hay h c sinh c   đưc hnh nh ca

s v t hi n tưng đ trong v no.

+ Đ u tưm bo ci tr ng trong dy hc l đm bo dy hc phi hnh

thnh đưc cc kh i ni m v c   c s v t hi  n tưng (đưa đưc hnh nh ca c c s  

vt hin tưng v o trong v n  o)

+ Đm bo s ng nh t gi a c i c thố     v c i trth   u tưng trong d y h c

l đm b o trong d y h c nh ng tri th c khoa h c m       hc sinh cần n m v ng (ci

tru tư i đư t đầ nh đng đưng) ph c b u từ ci c th v phn c bn cht ca

ci c  th; ci c  th i l s u hi n ra bên ngo i c a c i trph   bi     u tưng.

+ Đ đm bo nguyên t c n y, trong qu nh d y h c gi o viên c    tr    ần:

- S d ng ph i h  ố p nhiu phương tin dy h c tr c quan kh c nhau v   i

tư c phương tich l n ca qu trnh nhn th c 

- K t h p c n d y h c tr c quan v i l i n ng c  c phương ti     ờ i sinh đ a

gio viên m t c ch c u qu .    hi 

- R n luy n cho hè  c sinh năng lc s d ng c c gi c quan v      năng l c s  

dng c c thao t  c tư duy.

- ng l m d ng c n d y h c tr c quan Trnh khuynh hư   c phương ti   

trong d y h c, không quan tâm đn vic pht trin ở hc sinh tư duy tru tưng.

- Trong nh ng h p c n thi t c p h c sinh n m c i trng trườ  ầ   th gi    u

tưng ri t n nhừ đ đi đ ng c i c n c  th (Từ tru tưng đ  th).

2.5. Nguyên tc đm bo s  thống nh t gi a t nh v ng ch c c     a tri thc

vi t nh m m d o c   ẻ a tư duy

+ Đm bo tnh vng trc ca tri thc trong dy hc l đm bo nhng

tri th c khoa h c c n d y cho h c sinh ph  ầ   i c cơ sở khoa hc v cơ sở thc tin

v đưc hc sinh nm v v v n d c u qu v o trong th c ti n cung   ng  hi     c

sống.

+ Đm bo tnh m m d o c ẻ a tư duy trong dy h c l   đm b o trong d y

hc ph i h nh th nh cho h c sinh kh ng v s     năng tư duy linh hot năng đ  ng

to. Kh  năng tư duy linh hot năng đng v sng to l  kh năng lnh hi v v n

dng tri th c c  u quhi   trong b t k t nh hu ng n ố o…

+ Đm bo s  thống nht gi a t nh v ng ch c c a tri th c v t nh m        m

dẻo c y h c l m b o trong d y h ng th i v i vi c gia tư duy trong d   đ   c đ ờ   p

cho h c sinh n m v ng tri th c m t c ch khoa h c th i h nh th nh cho h        ph   c

sinh kh  năng tư duy linh hot năng đng v sng to.

+ Đ đm bo nguyên t c n y, trong d y h c gi o viên c     ần:

- p h c sinh n khoa h c c a nh ng tri c khoa h c; Gi  n đưc cơ sở    th 

gip h c sinh bi t đưc tri th c khoa h c b  t đầu t ừ đâu v k t th c ở ch n o. Tri 

thc khoa h c m h  c sinh c n n m v ng không ph c chuy n m t c ch mầ   i đư    y

mc v o  thc hc sinh m  đưc h c sinh nh n th c m t c ch t      ch c c mt c ch 

c khoa hcơ sở c.

- T ch c c t c cho h c sinh gi i quy t c c nhi m v h c t p; nh ng    ch         

nhim v do th c ti n cu c s t ra trong nh ng t nh hu ng m i l     ống đ   ố  …

- Lô g c b i gi ng ph i ch t ch , tr nh b y v i r r ng, h p l      ẽ   n đ ph    

nhằm gi p h c sinh hi u sâu, nh lâu, t i hi n nhanh v v n d ng t t nh ng tri          ố 

thưc đ m đư o đ n c v gii quyt nh ng v do th c ti n cu c s t ra.  n đ    ống đ

- o kh o lCh đ  o khâu t h c c a h c sinh trên l p c     ũng như ở nh .

2.6. Nguyên t m b o s ng nh t gi a t nh khoa h c v t nh vc đ   thố       ừa

sc

+ Đm bo tnh khoa h c trong d y h c (Xem m c 2)    

+ Đm bo tnh v a s c trong d y h c l ừ     đ m b o trong d y h c nh ng   

tri th c khoa h c m h c sinh c n n m v i ph h p v i tr    ầ  ng ph    nh đ kh năng

năng l i đư ng trên cơ sở c sinh đc ca hc sinh tc l ph c hc sinh nm v h

pht huy h t kh   năng c c a h c sinh (không qu d c c ng không quá năng l     ho ũ

kh v i h c sinh)  

+ Đm bo s  thống nht gi a t nh khoa h c v t nh v a s c l      ừ   đm bo

trong d y h c không ch d ng, d ng tri th c khoa h   y đ y đ nh  c đ quy đnh

trong chương trnh v sch gio khoa m vic dy hc còn phi quan tâm ch 

đ   n tr tri thnh đ c k năng k xo c a h c sinh trong qu trnh d y h c đ gip

cho h c sinh n m v c nh  ng đư ng tri th c khoa h c c  ần d y cho h c sinh trong  

qa tr nh d y h   c.

+ Đ đm bo nguyên t c n y, trong qu nh d y h c c n :    tr   ầ

- i x c gi i h n kh n th c c a h c sinh (hiPh c đnh đư    năng nh    u

đưc trnh đ tri th c, k   năng, k x o hi n c   c a h c sinh ) đ phân ho h c sinh  

trong d y h c  

- V ch ra m t h ng nhi m v n th c c m   thố   nh   c đ kh khăn tăng

dần, ph c t p d  ần đ kch thch hc sinh vươn lên.

- m bĐ o truy n th cho h c sinh h     thố ng nh ng tri th c khoa h c c  

lô g ch ch t ch h  ẽ ph p v i tr  nh đ kh năng, năng lc ca hc sinh.

- L a ch n c p d y h c ph h m b o cho h c sinh   c phương ph    p đ  

nm v ng (hi u sâu; nh lâu; v n d ng t t) nh ng tri th c khoa h     ố   c c n d y cho ầ 

hc sinh trong qu nh d tr y h c.

2.7. Nguyên t m b o s c đ   thố ng nh t gi a t nh v a s c chung v t  ừ   nh

vừa s c riêng trong d y h c   

+ Đm bo tnh vừa sc chung l m b o d y h c ph i ph h p v đ       i

trnh đ chung c a c l p   

+ Đm bo tnh vừa sc riêng trong dy hc l đm bo dy hc phi

ch n tr riêng c a m đ nh đ  i c nhân trong dy h c.

+ Nguyên t c n y đòi h i, trong qu   trnh d y h c v m b o tr  ừa đ  nh đ

chung c a c l  p l i, v m b o tr riêng c a t ừa đ  nh đ  ừng h c sinh 

+ Đ đm bo nguyên t c trên trong qu nh d y h c c  tr   ần:

- Không ch n  m v m riêng c a t ng hng đc đi  ừ c sinh m còn phi

nm vng đc đim chung ca tp th hc l a ch n nsinh đ   i dung, phương

php dy h c ph h  p cho ph h p v  i c l p l n m i h c sinh.     

- C n t c vi c d y h c m t c ch h p l m b o phầ  ch        đ đ  t huy năng

lc c a m i c nhân m t c ch cao nh m b c s     t, đ o đư  phối h p ch t ch  ẽ gia

c nhân v t p th trong qu   trnh d y h c.

Tm l i: D y h c trong nh     trường ph thông hin nay đang din ra dưi

s ch đo c a h  thống 7 nguyên t c. C c nguyên t c d y h c c m      ối quan h 

bin ch ng v i nhau v  đưc đm bo trong qu  trnh d y h c. Nh   ờ vic đm bo

cc nguyên t c trên trong qu nh d y h c m nh d y h c v ng v   tr    qu tr   n đ 

pht trin đng hưng.

3. Mối quan h gia cc nguyên tc dy hc

Cc nguyên tc dy hc c liên quan mt thit vi nhau không tch rời

nhau v đưc thc hin đng thời trong qu trnh dy hc v trong qu trnh thc

hin từng nguyên tc. Tuy nhiên, trong dy hc do ni dung v trong nhng điu

kin dy hc nht đnh c th coi tng mtt vi nguyên tc no đ song không

c ngha l cc nguyên tc khc b xem nhẹ, coi thường.

CÂU HỎI HƯỚNG DẪN TỰ HỌC

Câu 1: Hy phân bit quy lut v tnh quy lut.

Câu 2: Phân tch cc nguyên tc dy hc v liên h vic thc hin cc

nguyên tc dy hc trong qu trnh dy hc trong nh trường ph thông m anh

ch đ từng hc tp.

Câu 3: Hy phân tch mối quan h gi cc nguyên tc dy hc.

Chương 3: Nội dung d y h c [1]  

I. i ni m v n i dung d y h c Kh     

Ni dung d y h c l m t trong nh ng nhân t c u th nh nên qu     ố    trnh

dy h c. N i dung d y h c t o nên n i dung ho      t đng d y v   hot đng h c trong 

s thống nh t v i nhau. N i dung d y h c      chnh l  nhng tri th c khoa h c, nh  ng

k năng , k xo m h c sinh c n n m v ng trong q a tr nh d y h  ầ      c, đm bo hnh

th nh ở h c sinh th gii quan khoa h c v ng ph m ch c c n thi  nh  t đo đ ầ t

ca con ngườ i dung dy hc đưc quy đnh trong chương trnh v sch i mi. N

giáo khoa.

II. C c thành ph n c a n i dung d y h c  ầ    

Như chng ta đ a đơn gi bit dy hc hiu theo ngh n, dy hc thc

cht l qu trnh gi p h c sinh n m v c h   ng đư  thống nh ng kinh nghi m l ch   

s – x h i hay n i c  ch kh c l   qu trnh chuy n n n văn ho x h i th nh nh  ng

kinh nghi m s ng c a m i v v y n i dung d y h c l y ra t h  ố  i con ngườ     c đư  ừ 

thống nhng kinh nghi m l ch s x h i hay t n   –   ừ n văn ho x hi nhưng không

phi t t c m ng ta ch l y ra nh ng tri th c khoa h c ph n hi   ch       thông cơ b n

đi, ph h p vi đc đim tâm sinh l l a tu i v t nh h nh th c ti n c        a đt nưc

v đưc x p x p l i theo m   t tr nh t lôg c ch t ch . Lôg c s p x p c    ẽ    a n i dung 

dy hc l t n ph c t p, t d n kh tri th c l  ừ đơn gin đ   ừ  đ , đơn v c trư  cơ sở

đ    tip thu đơn v tri th c sau v đơn v tri th c sau l s pht trin tip theo ca

đơn v c trư tri th c ri đưa vo sch gi o khoa v l n i dung d y h   đ    c.

V v y n i dung d y h c c 4 th nh ph      ần sau đây:

- H ng nh ng tri th c khoa h c v t nhiên v x h i v con  thố          người

v v c c c ch th c ho     t đng đ bit.

- H ng k x o th c hi n c c c ch th c ho  thống nh  năng k       t đng đ

bit

- H ng nh ng kinh nghi m ho ng t m t thố   t đ  òi s ng t o  

- H ng nh ng kinh nghi n v i v i th i v i con  thố    thi đ đố   gii đố 

ngườ ố  i (H th ng nh ng quy ph nh mm quy đ ối quan h gia con người v con

người, con người v th gii khch quan).

II. C c nguyên t c xây d ng n i dung d y h c      

1. Nguyên t m b o t nh m ch trong vi c xây d ng nc đ   c đ   i dung dy

hc

Ni dung d y h c ph ng v o vi c m ch gi o d c n  i hư  c đt đư c đ   i

chung v m c tiêu đo to ca nh trườ ng PT n i riêng.

Mc đch gio dc l “Đo to nhng con người Vit Nam pht trin ton

din, c đo đc, tri thc, sc khoẻ, thm m v k năng ngh nghip, trung thnh

vi l tưởng đc lp dân tc v ch ngha x hi; hnh thnh v bi dưỡng nhân

cch, phm cht năng lc ca công dân, đp ng yêu cầu xây dng v bo v T

quốc”

Mc tiêu gio dc ph thông l gip hc sinh pht trin ton din v đo đc,

tr tu, th cht, thm mỹ v cc kỹ năng cơ bn, pht trin năng lc c nhân, tnh

năng đng v sng to, hnh thnh nhân cch con người Vit Nam x hi ch

ngha, xây dng tư cch v trch nhim công dân; chun b cho hc sinh tip tc

hc lên hoc đi vo cuc sống lao đng, tham gia xây dng v bo v T quốc.

2. Nguyên t m bc đ o t nh th c ti n trong xây d ng n i dung d y h c       

Ni dung d y h c ph i ph h p v i th c ti n cu c s ng v         ố  phi gii

quyt đưc nhng vn đ do thc ti n cu c s t ra.   ống đ

3. Nguyên tc đm b o t nh liên thông trong xây d ng n i dung d y h c      

Ni dung d y h c ph i c s liên thông (k      tip) gi a c c l p; gi a c    c

cp h c 

4. Nguyên tc đm b o t nh to n di n v    cân đối gi a c c nhi m v     gio

dc.

5. Nguyên t m b o t nh v a s c trong xây d ng n i dung d y h c: c đ   ừ     

Ni dung d y h c ph i ph h p v i tr       nh đ kh năng năng lc ca hc sinh,

III. Chương trnh và k hoch d y h c [2]  

1. Chương trnh dy hc

Chương trnh dy hc l văn kin do Nh nưc ban hnh trong đ quy

đnh mt cch c th: H thống cc môn hc; v tr, mc đch môn hc, phm vi

v h thống ni dung môn hc, số tit dnh cho môn hc ni chung, cho từng

phần, từng chương, từng bi ni riêng.

Chương trnh dy hc đưc thc hin ở từng khô lp thuc cp, bc

hc c th

Chương trnh dy hc từng môn hc thường c cu trc sau

- V tr, mc tiêu môn hc

- Ni dung dy hc

- Phân phối thời gian

- Gii thch chương trnh v hưng dn thc hin chương trnh

Chương trnh dy hc l do nh nưc ban hnh nên chương trnh dy

hc trở thnh công c ch yu đ nh nưc lnh đo, qun l v gim st hot đng

dy hc trong cc nh trường thông qua cc cơ quan qun l gio dc. Chương

trnh dy hc l cơ sở đ gio viên lên k hoch ging dy, t chc qu trnh dy

hc

Chương trnh dy hc đưc xây dng theo 2 cch: chương trnh đường

thng v chương trnh đng tâm

2. K hoch dy hc: K hoch dy hc l văn bn do nh nưc ban

hnh trong đ quy đnh cc môn hc, trnh t cc môn hc qua từng năm hc, vic

t chc năm hc (Số tuần thc hc, số tuần lao đng v ngh, ch đ hc tp từng

tuần. K hoach dy hc l cơ sở đ mi gio viên tht k k hoch ging dy năm

hc. K hoch dy hc thống nht chung trong c nưc.

K hoch dy hc ở từng cp hc v bc hc l khc nhau. Khc nhau

v số lưng môn hc, số tit hc dnh cho mi môn hc

3. Sách giáo khoa và các tài liu tham kho khc

Sch gio khoa v cc ti liu tham kho khc đưc dng chung trong

cc trường ph thông do nh nưc quy đnh.

Sch gio khoa l dng văn bn do nh nưc ban hnh trong đ cha

đng nhng tri thc khoa hc cần phi gup cho hc sinh nm vng trong qu

trnh dy hc (L dng văn bn m ở đ ni dung dy hc đưc th hin). sch

gio khoa đưc dng chung v c s thống nht trong ton quốc.

Cc ti liu tham kho kho khc l dng văn bn dng đ tham kho

thêm không bt buc trong qu trnh dy hc. C cc ti liu tham kho dnh cho

gio viên; c cc ti liu tham kho dnh cho hc sinh.

Cc ti liu tham kho khc không c s thống nht chung trong ton

quốc, c tc dng mở rng, đo sâu, b sung nhng tri thc đ đưc quy đnh

trong sch gio khoa ph hp vi trnh đ v hng th ca hc sinh

Sch gio khoa phi đm bo cc yêu cầu sau:

- Nhmg tri thc trnh by trong sch gio khoa phi l nhng tri thc

khoa hc, c tnh h thống, vừa sc v ph hp vi chương trnh dy hc đ quy

đnh.

- Sch gio klhoa phi c tc dng kch thch s suy ngh ca hc sinh,

kch thch đưc tr tò mò khoa hc ca hc sinh.

- Ngôn ng phi tr rng mch lc d hiu v chnh xc.

- Đm bo cc yêu cầu v mt thm m v v sinh hc đường: Phi c

tính thm m cao, trnh by hp dn, kh ch ph hp vi đc đim tri gic ca

hc sinh. Kin thc trng tâm phi đưc nhn mnh bởi cc k thut cần thit đ

tp trung s ch  ca hc sinh

IV. Phương hưng xây dng ni dung dy hc [1 tr 198]

V. Phương hưng cơ bn ch đo ni dung dy hc [1 tr 199]

CÂU HỎI HƯỚNG DẪN TỰ HỌC

Câu1. Ni dung dy hc l g? Hy phân tch cc thnh phần ca ni

dung dy hc.

Câu 2: Hy phân tch cc nguyên tc xây dng ni dung dy hc. Ti

sao ni dung dy hc ở cc cp hc khc nhau, cc nưc khc nhau l khc nhau?

Câu 3: hy trnh by s hiẻu bit ca mnh v chương trnh, k hoch

dy hc, sch gio khoa v ti liu tham kho. Ti sao ni chương trnh v sch

gio khoa l php lnh?

Câu 4: Phân tch cc đnh hưng xây dng ni dung dy hc trong nh

trường ph thông ở nưc ta.

Chương 4: Phương php dy hc [1], [2]

I. M t s v ố n đ phương ph v p

1. Kh i ni m v    phương php

Trong m i ho p l m t trong ng nhân t c t đng, phương ph   nh ố u

thnh nên ho ng ct đ a con người. Phương php đưc hi u như sau:

- p l c ch th c mPhương ph   c (con đường, phương tin) đ đt đư c

đch .

- p l Phương ph   th  c v s t v ng bên trong c a n i dung. n đ  

2. Đc đi a phương phm c p

1. Phương php vừa mang tnh khch quan v a mang t nh ch quan ừ  

+ T nh khách quan c p bao gi c a phương php: Phương ph ờ ũng đưc

xây d ng qui lu t kh ch quan tri ph ng (lôg c cng trên cơ sở nh   ối đối tư  a đối

tưng).

+ T nh ch quan c  a phương ph ng đư t phương p: Vic xây d c m

php đng hay không đng; vi c s d  ng phương php đng c k t qu hay không   

c k t qu   ph thu c v o tr   nh đ kh năng năng l a con ngườc c i).

Như v n đy v đt ra l : Th n o l m    t phương php đng?

Phương php đng l  phương php tho m n hai tiêu ch : t nh chân th    c

v tnh png đn.

– T nh chân th c c  a phương php: Đưc th  hin ở cơ sở khoa h c c a

ph nhương php. Cơ sở a phương ph khoa hc c p chnh l  ng quy lu t khch

quan chi phối đối tưng. Đ đm bo t nh chân th c c  a phương php th khi xây

dng phương ph c đưc đầy đp, chng ta phi nhn th v sâu sc nh ng qui 

lu t kh ch quan tri phối đối tưng (Tri th c v   đối tưng)

- T n c p: T n cnh đng đ a phương ph nh đng đ a phương php

đưc th hin ở  s ph h p gi a nh ng bi     n ph p, th thu t v i nh ng qui lu t

khch quan tri ph ng. Mu m b c t n cối đối tư ốn đ o đư nh đng đ a phương

php th khi xây d c bi n ph p , c c th t) ch ng phương php (đưa ra c     thu ng

ta c n ph i l y nh ng qui lu t kh ch quan tri phầ      ối đối tư m cơ sởng l khoa h c.

Phương ph phương php thiu 1 trong 2 tiêu tr trên sẽ không phi l p

đng. Phương php đng cho ta k t qu   đng, phương php sai cho ta k t qu sai.  

2. 2. Phương php ch u s   qui đnh c a m c đch v n i dung. M  c đch

quy đinh ni dung; ni dung quy đnh phương php.

Vic xây d p ph i l y m ch v n i dung hong phương ph   c đ   t đng

lm cơ sở. Mc đch no phương php y, n i dung n o phương php y. Khi mc

đch v ni dung thay đ phương phi th p cũng thay đi.

Như v ng phương ph căn cy, khi xây d p chng ta không ch vo

nhng qui lut khch quan tri ph ng m c v o m ch v nối đối tư  òn căn c  c đ  i

dung hot đng đ ng phương ph xây d p.

2.3. Phương php bao gi c ng ch p bi n chờ ũ a đng trong đ ph  ng

gia ch th  v kh ch th.

Bt c hot đ a con ngường no c i cũng l hot đng c đối tưng

v con người bao gi ng l cờ cũ  ch th a hot đng. Đối tư c đng t ng ca con

người, tri t h c g i l ch th . Kh ch th v l hai ph m tr sinh th    kh     ch th    nh

ra nhau v sinh th nh ra trong ho ng c i. Ch v ch th c   t đ a con ngườ  th  kh  

mối quan h  bin ch ng v i nhau trong ho  t đng, ch  th tc đng đn kh ch th  

bao gi c ng ph i thông qua m p n ng cho ờ ũ  t phương ph o đy. Phương php đ

ta s ng c a kh ch th p sai cho ta s i sai c bin đi đ   , phương ph  bin đ a

khch th. Như vy c  th ni, phương php l chi c c u n i gi a ch   ầ ố   th v  khch

th v u n y th n m m c l p bao  đi   hi t đc đi a phương php đ  phương ph

giờ c ng ch ng trong n ũ a đ  php bi n ch  ng gi a ch v ch th .  th  kh 

II. Phương php d y h c  

1. Kh i ni m v    phương php dy hc

Phương php l t h p c c c ch th c ho ng c a th      t đ  ầy v m  trò  thầy

v trò s d ng đ đt đư c đc m ch dy h c 

Như vy phương ph a phương p dy hc l t hp c php dy v

phương php hc. Ta c  th biu di n b sau:  ằng sơ đ

Pdh = Pd y + Ph c  

Phương php d y ch   đo phương ph c (Phươp h ng php dy c a th ầy

phi dn đn phương php hc ca tr ò).

2. C m cc đc đi a phương php dy h c 

Phương php dy h c c nhng đc đim sau đây:

2.1. Phương php d y h c v a mang t nh ch quan, v a mang t nh kh ch   ừ   ừ  

quan

2.2. Phương php dy hc chu s quy đ c đnh ca m ch v ni dung

dy hc

2.3. Phương ph a đp dy hc ch ng trong n php bin chng gia

ch v ch th th  kh 

2.4. Phương ph m trong đp dy hc bao h mt bên trong v mt bên

ngoi

- M t bên ngo i c  a phương php l  biu hi n ra bên ngo i c a m i quan    ố

h thầy trò trong qu nh s d tr  ng phương php.

- M t bên trong c p d y h c l ng th i tâm l bên trong  a phương ph    tr  

ca th y v ầ  trò; l m c đ t  gic tch c c trong nh n th c c a tr trong qu     ò  trnh

s dng phương php.

2.5. Phương php d y h c bao h m m   t tr d c v m   t đc dc

Phương ph ng đp dy hc không ch d pht trin tr tu cho hc sinh

m p d y h c c n c t c dphương ph   ò   ng gio dc đo đc cho hc sinh.

2.6. Phương ph c đa dp dy h ng v phong ph , trong qu nh d  tr y

hc vi c l a ch  n v v n d ng ph i h p cố  c phương php dy hc l cần thit.

3. Phân p d y h c loi phương ph  

Đ   phân lo p di phương ph y hc c vần căn c o ngun ph t sinh ra

tri th phân lo i. Trong d y h c c 3 ngu n ph t sinh ra tri th l l i nc đ       c đ  ờ i

ca gio viên; phương tin dy hc tr c quan; ng th c ti n c hot đ   a h c sinh. 

Căn c c phương ph vo ngun pht sinh ra tri thc m c p dy hc

đưc chia th nh 3 nh m c  c phương php dy h c sau đây:

- N u ngu n ph t sinh ra tri th c l t l i n i c a gi o viên th ta nh m      ừ ờ     

cc phương php dy hc dng l ời.

- Nu ngun ph t sinh ra tri th c l t c n d y h c tr   ừ c phương ti   c

quan th ta c   nhm cc phương php dy hc trc quan.

- N u ngu n ph t sinh ra tri th c l t c c ho c ti n c a h     ừ  t đng th   c

sinh th ta c   nhm c p dc phương ph y h c th c ti  n.

4. H  thống c p dc phương ph y h c

4.1. Nh m 1: Nh m c p d  c phương ph y h c d ng lời

Nhm nh p d y h c d ng l i lng phương ph    ờ  nhm nhng phương

php m n d c hi n ch ng l l i n ng c phương tin cơ b ng đ th    ờ i sinh đ a

gi o viên. Nh p n c sng phương ph y đư dng ở mi khâu ca qu trnh dy

hc nh m gi p cho h c sinh n m v ng n i dung t i li u h c t c chia thằ         p…đư nh

hai nh m c c phương php sau:

a. Nh m c c phương php thuyt trnh

+ Gi ng thu t (K chuy   n): Phương php k chuy n l    phương php dy

hc m gio viên d ng l k l i cho h c sinh n i dung t i li u h c t p, h ời đ         c

sinh nghe , hi u v ghi nh n i dung t i li u h c t p. N        t đc trưng ca phương

php ny l n ng y u t   cha đ  ố trầ n thu t v mô t . 

Phương ph y đưp n c s dng rng ri trong vic ging dy cc môn

khoa h c x h i v     nhân văn đc bi t l trong vi c gi ng d    y môn đo đc v môn 

k chuy n. Trong c c môn khoa h c t     nhiên phương php n y c ũng đưc s d ng  

khi c n thông b o cho h c sinh v i v s nghi p c a mầ    cuc đờ     t nh  b c h c l i

lc, v m t cu c h nh tr    nh trinh ph c v ũ tr, v m t chi n công n i ti ng trong     

khoa h c v k p n c s d ng ph n v c u qu    thut…Phương ph y đư    bi   hi 

nht ở cc l p ti u h c, trung h .    c cơ sở

Đ      p p khương ph  chuy n c hi u qu, v quan trn đ ng l ở ngh

thut k chuy n v s  d ng ngôn ng  c a gi o viên , ngh t ho thân vở  thu  o

nhân v t v v o c c s n c trong n i dung t i li u h c t p v c n c s v     ki        ầ   n

dng ph i h p v i c p d y h c kh ố   c phương ph   c.

+ Gi ng gi i: Gi ng gi i l      phương php d y h c m    gio viên d ng l ời

đ     gi i thch r cho hc sinh n i dung ti liu h c t mp, thông qua đ  h c sinh

nm v ng n i dung d y h  c.

Nt đc trưng ca phương php ging gii l n cha đng yu tố gii

th trch v minh h a v    l i câu h i t p n c s d ng ch ờ  i sao? Phương ph y đư   

yu trong vi c d y h c c c môn khoa h c t nhiên.      

+ Ưu đ nhưc đi ng phương phim v m ca nh p thuyt tr nh

* Ưu đim

- p giGi o viên ch ng ho n th nh k ch b i lên l đ    ho  p

- To điu ki n thu n l i cho gi o viên t    c đng m nh m ẽ đn tư tưởng,

tnh c m c a h c sinh thông qua vi c tr nh b y t i li u v i gi ng n i, c           ch, điu

b thch hp.

- To điu ki n gi p cho h c sinh n m tri th c khoa h c m t c ch c h         

thống v c lôg c ch t ch    ẽ

- t tri c ch c a hPh n năng l    c sinh.

- C nh th nh cho h c sinh k d ng ngôn ng t  kh năng h    năng s   vi

* Nhưc đim

- Không t ch c c h c ho ng nh n th c c a h c sinh trong d  a đư t đ     y

hc.

- D l m cho h c sinh th     đ ng, m t m i v   trong phương php n y h c  

sinh đng vai trò l ngườ i nghe, hiu v ghi ch p, li chu s t ng c a t c đ  c

nhân k ch th ch l l i n u l i k o d    ờ i đơn đi   i.

- o viên không c u ki n ch n tr riêng c a t ng hGi  đi    đ nh đ  ừ c

sinh

(không c c t h a h kh  bi  c sinh trong d y h  c).

– Không hnh th c cho h c sinh k d ng ngôn ng n nh đư   năng s   i.

+ Nh ng yêu c u v n d ng c  ầ    hiu qu c c phương php thuyt trnh

- Đm b o t nh gio d c, t nh th c ti nh khoa h c c a n i dung thuy   n,t    t

trnh, trong đ cần ch  đn tnh chnh xc c a c c s n,   ki ngha tư tưởng

ch nh tr ca t i li u, b n ch t c   a v khoa h c c n d y cho h c sinh. n đ  ầ  

- m b o t nh h ng, t nh lôg s trong s ng, r r u cĐ    thố  c,    ng, d hi a

vic tr nh b y n i dung t   i liu h c t p sao cho nhng tư tưởng cơ bn c a t i li  u

hc t c hp đư c sinh n m v ng.  

- m b o t nh h ng, t nh di n c m c a vi c tr nh b y n i dung Đ   nh tư        

ti li u h c t h c sinh nh ng ng sâu s c v c c s   p sao cho gây đưc ở   n tư    

ki     n, hin tưng, gây đưc ở h c sinh nh ng t nh cm m nh m ng , ẽ, cao thư

ch v h ng th h c t p, r n luy     è n, thông qua đ gip hc sinh nm vng ni

dung tài li u h c t  p.

- m b o thu h t s v t nh t c t ch c c, t Đ    ch   pht huy cao đ   gi   

lc c a h c sinh trong h c t p qua gi ng n i, c       ch, đi ốc đ, cường đu b, t ,

nh gip đi p đ ch đ n đu, nh ca ging ni, qua c t v v  i quyt v cn đ a

gio viên, qua vi c v n d ng ph i h p c p d y h    ố  c phương ph  c …

- Đm bo cho h c sinh bi t c ch ghi ch p ph p. C ch ghi ch p ph      h   

hp hơn c nh, ghi đng, ghi đ l ghi theo cch hiu ca m , ghi chnh xc, ghi

c h thống, c lô g c, k t h p v i s t ch c       c tư duy đ hiu v chn l c nh ng

đi ầu c n ghi ch p... 

- Gio viên luôn t h nh th nh cho m   nh k  năng s dng ngôn ng n  i.

b. Phương ph n đp (đp v m thoi)

+ Kh i ni m tho i l p d y h m : Phương php đ   phương ph  c đưc

đc trưng bằng vi c gi o viên đưa ra trưc hc sinh m t h   thống câu h i đ đưc

chun b trưc, thông qua c tr lvi  ời h thống câu hi m  gio viên đưa ra m

hc sinh n m v ng n i dung t i li u h c t    p.

Phương ph n đp đưp v c s dng ở mi khâu ca qu trnh dy hc

v đưc s d ng khi n i dung t i li u h     c t p c  liên quan đn kn thc cũ hoc

gn li n v i th c ti n cu c s     ống.

Cc phương ph n đp đưp v c s dng ở mi khâu ca qu trnh dy

hc. Căn c c đ c phương ph n đp đư vo m ch dy h p v c chia thnh nhng

phương ph n đ n đ n đp : v p gi mở; v p ôn tp cng cố; v p tng kt; vn

đ đp kim tra v nh gi . 

Vn đp g i m  ở đưc s d ng khi gi ng t i li u m     i, trong đ gio viên

kho l t câu h i d n d t h c sinh r t ra nh ng k t lu n m i, nh ng tri tho đ           c

mi

Vn đp ôn t p c ng c   ố đưc s d ng sau khi gi ng tri th c m i, khi ôn     

tp, gi p h c sinh c  ng c , h ng ho ố  thố  nhng tri th h c phc đ c…Kh c đưc

tnh ch t h nh th thi u ch  c, mơ h  nh x c c a nh ng tri th h c  c đ 

Vn đp tng kt l phương ph c đưp dy h c s dng khi cần gip

hc sinh kh i qu t ho , h    thống ho tri th h c s d c đ c. Đư  ng sau khi hc

sinh ho n th nh vi c h c t p m t b i, m       t chương hoc c  chương trnh. Gi p h c

sinh ph t tri c kh i qu t ho , h ng ho tri th c, n n v ng tri  n đưc năng l     thố    

th th c m t cch c h ố   ng, khc ph c tc đư nh tr ng hnh th c rời r c c a tri 

thc.

Vn đp kim tra v đnh gi l  phương ph c đưp dy h c s dng

trư c, trong khi hc bi m i ho c s d ng sau khi h c song m t b i, mc đư      t

chương ho chương tr nh đ năng kc ton b nh nhằm pht hin ra tr tri thc k

xo m h c sau m t qu c sinh đt đư   trnh h c t p nh m  ờ đ  gio viên thừơng

xuyên ph t hi n ra nh ng sai s t trong qu nh ti p thu tri th c, l h ng trong h      tr     

thống tri th c m h c sinh c     đưc trong qu  trnh d y h c , t  m hiu nguyên nhân

v gii ph p kh c ph c , g p ph n t nh d y h     ầ ối ưu ho qu tr  c.

Phương ph n đp đưp v c s dng c hiu qu trong ging dy tt c

cc môn hc trong trường ph thông.

+ Ưu nhưc đim ca phương php vn đp

* Ưu đim

Nu phương php vn đp đưc v n d ng kh o l o th      phương php vn

đp c nhng ưu đim sau:

+ K ch th ch h c sinh t c, t    gi ch c c, t l  c trong qu nh d y h c  tr  

+ T u ki o viên ch m nh n th c riêng co đi n đ gi   đn đc đi   a

từng h c sinh (c   kh năng c a cao đ bit h hc sinh trong d y h c)

+ Gi p gi o viên v h c sinh thường xuyên thu đưc tn hiu nghch

trong v ngh ch ngo k p th u ch nh d y h c nh m   i đ  ời đi nh qu tr   ờ đ  qu

tr nh d y hc v ng v t trin đ  ph n đng hưng.

+ H nh th nh cho h c sinh k     năng s dng ngôn ng n  i.

+ K ch th c h ng th h c t p c a h c sinh sau m i câu tr l ch đư         ời

đng.

* H n ch :  

Nu s d ng không kh o th p v p d n m t s h    phương ph n đ n đ  ố n

ch sau

+ M t nhi u th  ời gian nh hưởng đn k hoch ca b i lên l p  

+ Bi n v p th nh cu i tho a th y v không thu  n đ  c đố i tay đôi gi   trò

ht đưc ton l p v o vi c ti p thu b i h      c.

+ Không gi p h c sinh n c tri th c m t c ch c h   m đư      thống

+ Không c  kh năng hnh th nh cho h c sinh k    năng s d ng ngôn ng  

vit.

+ M t s yêu c ố ầu s d ng phương ph n đp v p

- Cần x nh r m ch yêu c c khi xây dc đ  c đ ầu trư ng h thống câu

hi

- Câu h t ra ph i ng n g n, r r ng, di đ       u. hi

- Câu h i ph i v a s  ừ c v i h c sinh .  

- Câu h t ra ph i c t c d ng k ch th ch h ng th h c t p c a hi đ            c

sinh , k ch th ch h c l t nh ng câu h i ch   c sinh đ p tư duy, tuyt đối không đ   

cần tr l i c  ờ  hoc không hoăc tuyt đối không đt nhng câu h i l a h c sinh.  ừ 

- Trong d y h c c n thu h t to n b h c sinh v o vi c ti p thu câu h  ầ        i

v t m ki m câu tr l   ời đng. Sau khi đt câu h i c ần gi nh th i gian cho h c sinh  ờ 

hiu câu h i.

- Gio viên b nh t nh l ng nghe câu tr l i c a h c sinh không nôn n ng,     ờ   

không v i v ng. T    chc cho h c sinh th o lu n, b xung câu tr l i c a b n, tuy     ờ   t

đố i không c t ngang ho c can thi p thô b  o v o câu tr l i c  ờ a h c sinh. 

- N u câu tr l i c a h ng ho xa n i dung câu   ờ  c sinh không đ c đi qu 

hi gi o viên ph t ra câu h i đ i c t nh ch ng v g i m  t đnh hư   ở đ gip cho

hc sinh nhanh ch ng t m ra câu tr l ng.    ời đ

- U n n n, b xung v p h c sinh t c câu tr l ng, thông ố    gi  m đư  ời đ

qua đ c sinh thu lưm đư m h c tri thc.

- Cần hưng d n h c sinh t p trung ch      l ng nghe câu h i,    thc đưc

câu h i, t ch c y v n tri th c c v v n kinh nghi m c a h  c tư duy , khơi d ố  ũ  ố   c

sinh đ tm ra câu tr lời chnh xc trong thời gian ngn nh t. Tr nh tr l i v   ờ i

vng, r p khuôn theo s ch, theo l i th y gi ng, ph nghe b n tr l i,   ờ ầ  i chăm ch   ờ

nhn x t, b xung, tr  nh nhc b n, m nh d n nêu th c m c v tham gia tranh lu      n

vi b n b v  è  thầy cô gio.

4. 2. Nh m nh ng phương php dy hc tr c quan 

+ Nh m nh ng phương ph c phương p dy hc trc quan l nhm c

php d y h c c s d ng c n d y h c tr c quan. C c ph     c phương ti     ương php

dy hc tr c quan s d ng r t c     hiu qu v i h  c sinh ti u h c v    đưc s d ng

trong gi ng d y c c môn khoa h c t nhiên.     

+ Phương tin dy h c tr c quan l n b ng s n ph m v t ch t v    to  nh     

tinh th n c ầ  cha đng n i dung d y h c v     đưc s d ng trong qu    trnh d y h c.

Cc phương tin d y h c tr  c quan đưc t n t i ở nhng d ng: V t th t;   

vt nh i; v t t o h    nh; v t thay th . Trong d y h c gi o viên s d     ng phương tin

dy hc tr c quan d ng n o l ở    ph thu c v u ki n th c ti n c a vi c d o đi      y

hc v c a nh  trường

Nhm cc phương php dy hc trc quan bao g m:

+ Phương php trưng by trc quan

Phương php trưng b phương phy trc quan l p dy hc m thầy t

ch     c cho hc quan s t ni dung ti liu h c t p trên nh n dng phương ti y h c

trc quan, h c sinh quan s t v t r t ra nh ng k t lu n.        

Vi phương php trưng by trc quan, nhi m v c  a th y lầ  hưng dn

hc sinh quan s t n i dung t i li u h  c t n d y hp trên phương ti  c tr c quan , 

nhim v c a h c sinh l quan s t theo s       hưng d n c a th y v t r t ra k t lu   ầ     n.

p tr nh b y tr c quan l p d y h c m+ Phương ph     phương ph    gio

viên tr nh b y n i dung t i li u h c t n d y h c tr c quan, h      p trên phương ti    c

sinh quan s t theo s nh b y c  tr  a gi o viên, nghe, hi u v ghi nh .    

Vi phương php trnh by trc quan, nhim v ca thy l trnh by

ni dung ti li u h c t  p trên phương tin d y h c tr c quan (th y l m vi c l        ch

yu), nhi m v c a h c sinh l quan s t n      i dung t i li u h c t p theo s      trnh by

ca th y, hiầ u v ghi ch p.

Phương ph phương php đưp dy hc trc quan l c s dng ở mi

khâu c a qu   trnh dy h c. 

+ Ưu nhưc đim ca phương php dy hc tr c quan 

* Ưu đim

Cc phương tin dy hc trc quan n u s d ng kh   o th s :  ẽ

- Huy đng đưc s tham gia c a nhi u gi c quan, s k t h    ẽ  p đưc cht

chẽ hai h ng t n hi u v c nh ng m i liên h n kinh t thố   i nhau, gây đư  ố  thầ m

thời kh phong ph .  

- Pht trin đưc ở hc sinh năng lc ch  , quan s t,  c t m khoa hò ò c

v nâng cao hng th h c t p cho h c sinh .    

- H nh th c cho h c sinh ni m tin khoa h nh đư   c.

* H n ch  

Nu s d ng không kh  o phương php dy hc trc quan s c cẽ  c hn

ch sau:

- D l m cho h c sinh phân t n s , không t p trung v o nh    ch    ng

du hi n ch y u cơ b  u.

– Nu l   m d ng sẽ h n ch s ph t tri ng cho hn tư duy tru tư c sinh

+ Nh ng yêu c m b o s v n d ng c u qu p d ầu đ      hi  phương ph y

hc tr c quan 

- v o m ch v n i dung d y h l a ch n nhCăn c  c đ    c đ   ng phương

tin dy h c tr c quan sao cho ph h p .    

- Gii th ch r  mc đch trưc khi s d ng cc phương tin d y h c tr  c

quan; s d ng cc phương tin trc quan theo mt tr nh t c ch t ch   lôg  ẽ ph hp

vi lôg c c a n i dung d y h c; s d      ng đng lc, đng ch  (dng đn đâu đưa ra

đn đ t đi ngay nhằy, dng xong c m trnh phân tn s ch  ca hc sinh vo

nhng phương tin dy hc tr sc quan đ  d ng)

- m b o cho t t c h c sinh quan s n i dung d y hĐ     t đưc đầy đ   c

trên nhng phương tin dy hc trc quan

- Đm b o ph t tri  n c quan s t cho h c sinh , năng lc quan s t nhanh, 

chnh x c v   đc l p, bi t t p trung v o nh ng chi ti t nh ng b         phn ch y u ph   

hp v i n i dung b i gi ng; t ch c l nh h i n i dung t i li u h     c tư duy đ      c tp

trên nhng phương tin dy hc trc quan

– Đ  m b o t nh th m m c a c   c phương tin dy h c tr c quan.  

- m b o k t h p ch t ch a l i n i v i vi c s d ng cĐ     ẽ gi ờ      c phương

tin dy h c tr c quan.  

4.3. Nh m c c phương php dy hc th c ti n  

a. Phương php lm th nghi m  

+ Phương ph phương php lm th nghim l p dy hc m thầy v trò

cng t i t o l i c c hi ng v c c qu  n tư    trnh c n nghiên c u bầ  ằng cc d ng c  

th nghi m trong ph ng th nghi m, thông qua vi c nghiên c u c ò     c hi ng v n tư 

cc qu trnh đưc ti to l i trong ph òng th nghi m m   n i dung t i li u h c t    p

đưc hc sinh n m v ng.

Phương ph m đưp lm th nghi c s dng rng ri trong vic ging

dy c c môn khoa h c t nhiên: v t l , ho , sinh t c d ng gi p cho h c sinh       …c    

nm đưc tri th c m t cch v ng ch c; gây h ng th h c t     p, c t m khoa h c;  ò ò 

hnh th nh h ở c sinh m t s k x o c n thi t (k t; k  ố  năng k  ầ   năng quan s  năng

s d ng c c d ng c    th nghi m); h nh th nh h c sinh mi m tin khoa h c; b   ở    i

dưỡng cho h c m t s   ố phm ch t c a con người lao đng như thi quen chăm sc,

gi   g n v b o v công c lao đ ng ngăn nng, thi quen lm vic gn g p, tnh

t chc k  lut, t nh ch nh x c trong ho ng .    t đ

Phương php l m th nghi m c liên h      trc ti p v i nhi  u phương php

khc như phương php quan s t, gi ng gi i, luy n t c t nh ch t minh ho     p…N    

nu đư u đưc s dng sau khi nm tri thc mi. N c tnh cht pht hin n c

s d ng trong qu  trnh n m tri th c m t m l i gi p cho m t v n  i (đ  ờ i đ  n đ o

đ)

+ T c l m th nghi m  ch   

Th nghi c ti n h nh hai d ng: Gi o viên bi u di n nghi m, m đư   ở     th 

hc sinh quan s t , phân t ch hi ng v k t qu  n tư    th nghi n v r t ra k t lu    n

dư hưi s ng d n c a th i s ng d n c a th y h c sinh bi u di n th   ầy. Dư  hư   ầ    

nghim (c nhân hay nh m), quan s t ghi ch   p k t qu , phân t  ch kt qu v r  t

ra kêt lu n. Tuy nhiên vi c gi o viên l a ch n c ch th c ti n h nh n o l            tu thuc

vo m ch v n i dung d y h c, tr c a hc đ     nh đ  c sinh, v o th c tr ng trang   

thit b…

- o viên bi u di n th nghi m Gi    

Bưc 1. Gi o viên x nh r m c đ  c đch yêu c u v ầ  gip cho h c sinh  

thc đưc mc đch yêu cầu ca th nghi m, gi i thi u d ng c       th nghi m.

Bưc 2. Bố tr dng c th nghiên.

Bưc 3. Hưng dn hc sinh quan st theo di v ghi chp kt qu th

nghim.

Bưc 4. Gi  o viên bi u di n th  nghim , h c sinh quan s t th   nghi m

v ghi ch p k t qu nghi    th m.

Bưc 5. th y v  trò phân tch k t qu    th nghi m v rt ra k t lu n.

- H c sinh bi u di  n th nghi i s ng d n c m dư  hư  a th y 

Bưc 1. Gi o viên x nh r  c đ  đ  t i, m ch, yêu c u th nghi m, ch c đ ầ   

dn ni dung v c n th nghi m v i c c d ng c  c giai đo       th nghim, hưng dn

hc sinh c ch th c ti n h nh th nghi c k t qu     m, đ   th nghi m v ghi ch p k   t

qu th nghi h m b o an to n v b o v d ng c nghi m v m, lưu  c sinh đ        th  

ti t ki m trong th nghi m.

Bưc 2. Gi o viên phân chia l p th nh nh m (n u th y c n ti n h nh th       ầ   

nghim theo nhm).

Bưc 3. Hc sinh (nh m h c l c sinh) đ p ti n h nh th nghi   m dưi

s hưng d n c a th y, v h nh, ghi ch p, gi o viên quan s t h c sinh l m th   ầ ẽ       

nghi m , km tra u n n ố n…

Bưc 4. Hc sinh (nh m h c l p phân t c sinh) đ  ch k t qu  , vi t b o

co k t qu  th nghi m c a m nh ho   c c a nh m (N  u ti n h nh th nghi   m theo

nhm).

Bưc 5. Gi o viên t c cho h c sinh b ch   o co ti n tr nh th  nghi m,

kt qu  th nghi m v  nhng k t lu n r  t ra sau khi phân t ch k t qu   th nghi m, 

cho h c sinh th o lu n nh n x t k t qu        th nghim ca nhau.

Bưc 6. Gi o viên t ng k  t, đưa ra kt lun v đnh gi chung.

Nu th nghi m c t nh ch t th c nghi m (ki m tra) th c n c          ầ  đối chng

đ  nh t n ckhng đ nh đng đ a nh ng k t lu  n đưa ra th nghim.

b. Phương php ôn tp.

+ Phương php ôn t p l   phương php dy h c m   thầy t  chc cho hc

sinh n m l i m t c ch c h ng nh ng tri th c khoa h c m h n      thố     c sinh đ m

đưc trong qu nh d y h c nh m gi p cho h c sinh n m v tr   ằ    ng tri th c, k   năng,

k x o, m r o sâu, h  ở ng, đ  thống ho , kh i qu t ho     nhng tri th h c, lc đ  m

vng ch c nh ng k   x năng, k o đ đưc hnh th nh. ph t tri n k     c, tư duy đc

lp v nâng cao h ng th h c t p cho h c sinh.      

+ Phương php ôn t c ti n h nh b ng c ch: gip đư   ằ  o viên nh c l i m  t

cch c h   thống nh ng tri th c đ h c, h c sinh nghe v n m l i; gi o viên ra cho      

hc sinh nh ng câu h i ôn t p c   ng cố; Gi o viên ra cho h c sinh nh ng b i t  p

ôn t p c ng c .   ố

+ Đ g phương ph đm bo vic s dn p ôn tp c hiu qu, gio viên

cần: ôn t p c k   hoch, c h  thốngv k p th i; ôn t p v i nhi u h nh th c kh ờ      c

nhau; ôn t ng xuyên tr nh ôn t p t p trung v o m t th i gian ng n; tip thườ      ờ  n

hanh ôn xen k nhi u môn không ôn t p trung v o t ng môn m t; ôn t p phẽ    ừ   i đm

bo t nh t ch c  c, thường xuyên đưa ci mi vo ni dung ôn tp; khch l cho

hc sinh s ng t o trong ôn t p, l y nh ng v d       thc ti n, t m ki n nhi   u phương

     n gi i quy t nhim v  h c tp kh c nhau, gi i quy t v theo chin đ  u suôi v

ngươc…

c. Phương ph phương php luyn tp; L p dy hc m gio viên t

chc cho h c sinh v n d ng nh ng tri th    c đ nm đưc vo đ hon th nh nh ng  

nhim v h c tp do gio viên đt ra; nhng nhi m v do th c ti n cu c s     ống đt

ra nh m h nh th nh cho h c sinh nh ng k x o c n thi ằ      năng k  ầ t.

Phương ph p đưp luyn t c s dng khi cần hnh thnh ở hc sinh

nh ng k x o c n thi t v c c s d ng m i khâu c a qu nh  năng, k  ầ   ũng đư   ở    tr

dy h c. N u đưc t  chc t t s ố ẽ gip h c sinh c ng c tri th c, r n luy n k   ố  è   năng,

k x o, ph t tri c nh n th c h  n năng l  c, năng l nh đng, đc bt l rèn luyn

đưc năng l t đng đc ho c lp, tm tòi sng to, chun b cho cc em sn sng

tham gia v o th c ti n cu c s     ống….

Phương php luy n t p c t   nh đa dng, tnh đa dng ph thu c v o t   nh

ch      t ni dung môn hc: Trong to n hc, h c sinh ph i luy n t i dp dư ng gi i

nh  ng b i to c hn, trong văn h c sinh phi l ch câu; trong vm văn, phân t t l

hc sinh ph i l m nh ng th nghi m, trong th d c h c sinh ph i luy n t p c c b          i

tp vn đng; trong lao đng h c sinh ph i luy n nh ng k      năng s d ng c c công  

c…

Phương ph p đư nh dưp luyn t c tin h i nh ng d ng sau:  

- Luy n t p n i, l d ng luy n t p m h c sinh s d ng ngôn ng n i              đ

hon th nh nhi m v luy n t    p đt ra.

- Luy n t p vi t, l d ng luy n t p m h c sinh s d ng ngôn ng            vit

đ   ho n thành nh ng b i t p lu n t   p.

- Luy n t p th c h nh l t c cho h c sinh ho n th nh nh ng b i t      ch      p

hnh th nh k x   năng k o.

Đ đ  m bo vic v n d ng c   hiu qa phương php luyn tp cần:

- p cho h c sinh n m ch c lGi     thuy c khi luy n t p t trư  

- T c cho h c sinh luy n t i nhi u d ng kh c nhau nh m r ch   p dư    ằ èn

luyn năng lc vn d ng tri th c v  o nh ng t nh hu ng kh   ố c nhau…

- R n luy i h i c y v u ph i kiên tr , nh n n i t p trung è n đò   thầ  trò đ     

ch v c ph c kh   kh   khăn.

- Gio viên thường xuyên ki m tra, gi m s t gi   p đỡ h c sinh ho n th nh   

nh ng b i t p luy n t p.   

d. Phương php đc sch gio khoa v cc t i li u tham kh o   

Phương php đ phương c sch gio khoa v cc ti liu tham kho l

php d y h c m    thầy t  chc cho hc sinh đc s ch gi o khoa v c c t i li u kh      c

c liên quan.

Sch l  ngun t i li u vô c ng phong ph v      đa dng, v i h c sinh trung  

hc vi c d ng s ch c     ngh a r t l n, s ch ph t t c c c tri th    n nh trong đ    c

khoa h c m  loi người đ tch luỹ đưc qua bao th h, nh ng th nh t u m   i

nht c a khoa h c. S ch gi o khoa l t i li u ph n         nh trong đ t t c c c tri th   c

khoa h c m h c sinh c n ph i ti p thu trong qu nh d y h c v v y d ng s ch    ầ    tr      

gi hi o khoa v ti li u tham kho l phương php dy hc c u qu, tuy nhiên

trong d y h c s ch ch d ng khi n i dung t i li n  c phương php đ      u đơn gi t

ph hi c tp h c sinh c th u đưc v vic đc sch gio khoa c th đưc tin

hnh ở trên l p, c   th tin h nh  ở nh.

Vi hc sinh tiu hc gio viên cần hưng dn chu đo t m, cần gip

cho hc sinh lm quen vi cch ghi chp v cch thc lm vic đc lp.

Đ   c svic đ ch gi o khoa v t i li u tham kh o c u qu      hi 

- Cần hnh th nh cho h c sinh k    năng đc sch.

- Tu theo mc đch, ni dung cu n s ch m c hai c c sau: ố    ch đ

t: C ch th c n y d ng trong vi c s ch b o, t i li u nhĐc lư     c đ     ằm

đ  bi t.

c k : C ch th c n c d ng khi c n ph i hi u sâu s c n i dung Đ    y đư  ầ    

sch b o v t i li u nh    t đnh (s ch gi o khoa, c c t c ph    m văn hc ngh thu t…)

Tuy nhiên d c b ng c ch n o th  đ ằ    tu theo trường hp c m  th  gio

viên hưng d n h c sinh đc m t ph ần hay đc to n b n s  cuố ch, hưng d n cho 

hc sinh bi t ghi ch p l i n i dung t i li u h c t        p đ đc.

C c c h nh th c ghi ch p sau:  

- Ghi nh t k l h nh th c ghi l i n i dung t i li        u đ hiu dưi d ng c m

ngh, nhn xt c a b n thân p h c sinh t ch lu  – gi   ỹ đưc nh ng hi u bi t m   t

cch kha  qut v  n i dung t liu đ đc.

- Ghi tr ch l h nh th c ghi ch p l     i nguyên văn ni dung t i li u (nh  ng

câu, nhng đon văn m h c sinh th y c n thi  ầ t đ s d ng sau n y). Khi ghi tr ch    

cần lưu  hc sinh ghi r đa ch c a câu tr ch (tên t c gi    , tên s ch hay t i li u,   

nh xut b t b n, trang) H nh th c ghi n y gi p h c sinh t ch lu n, năm xu  –       ỹ

đơc mt cch chnh sc, nguyên b n n i dung s  ch đ đc.

- Ghi dn , ghi đ cương l h nh th c ghi l  i n i dung s  ch đ đc theo

từng t ng m c m t c ch c ừ     trnh t , c lôg c ch t ch . L h nh th c ghi ch    ẽ    p

gi   p hc sinh ph t tri c khn đưc năng l i qu t ho, h thống ho v c ng    nh

đim ta đ ghi nh.

- Ghi t m t t l c ch ghi l i n n nh t c a s c theo      i dung cơ b   ch đ đ

s hiu bi t c i d ng ng n g n nh h nh th c ghi ch p n y c  a người đc dư    t –     

tc d ng gi p h c sinh d d    ng n m v ng n i dung t i li u h     c tp to cơ hi cho

hc sinh n u c n c  ầ  th k l i n i dung t i li    u đ đc m t c ch ng n g n d      hiu

v chnh s c v  nhờ h nh th nh cho h c diđ   c sinh năng l n đt bằng lời…

Đ đm b o v n d ng c hiêu qu      phương php đc sch trong d y h  c:

- Gio viên cần hưng d n cho h c sinh đc trưc s ch gi o khoa v t   i

liu tham kh n l p, h nh th nh cho h c sinh k o trưc khi đ      năng đc.

- o viên c n x nh r Gi ầ c đ  nhng ni dung d y h c m h c sinh c      th

đc v hiu đư ần hưc, c ng dn h c vc sinh đ  ghi ch p

- C n c s i hầ   phố p ch t ch v i c ẽ  c phương php dy hc kh c.

Ch , trong qu nh d y h  tr  c, vi c d ng s ch gi o khoa ph m b i đ o

sao cho ph h p v i yêu c u h c t p v m nh n th c c a h c sinh. C   ầ    đc đi     ần đ

phòng chống hai khuynh hưng: tho t li h n s ch gi o khoa ho c ph       thuc hon

to n vo sch gi o khoa. C hai khuynh hưng trên đu nh hưởng đn kt qu

ca qu  trnh dy h c.

e. Phương php ki m tra v nh gi   đ 

+ Ki m tra v nh gi tri th c k x o l p d y h  đ    năng k   phương ph  c

m ở đ thy t chc cho h c sinh ho n thnh nhng nhim v h c t p trong   

khong th i gian kh ng ch ờ ố  hưng v o vi c ph t hi n ra tr tri th c k     nh đ   năng,

k x o m h  c sinh đt đưc sau mt qu nh d y h tr  c.

+ Trong qu nh d y h p ki m tra v nh gi tri th c,  tr  c , phương ph   đ  

k năng, k xo c  ngh c bi t quan tr ng gi p gi o viên k p th i ph t hia đ      ờ  n

đưc kt qu h c t p c a h c sinh (thu t n hi c trong v       u ngư  ngưc ngo i) trên 

cơ sở đ pht hi sai l ch gi a kn ra đ     t qu v m ch, tc đ m hiu nguyên nhân

v từ đ      tm ra nh ng bi n ph u chp đi nh qu trnh dy h c, ho n thin hot

đ  ng d y v hot đ c đng h p ng yêu cầu, nhi m v d y h t ra. G   c đ đ p

phần l m cho qu   trnh d y h c v  n đng v  pht trin đng hưng. L  cơ sở gip

nh trường ho nh m t chi c ph t tri o d c trong nhch đ  n lư  n gi   trường, gip

nh trường công khai h a k t qu h c t p c a h c nh      c sinh trư  nưc, trưc x

hi v  gia đnh.

+ Ki nh gi n c t c t t c n gi p cho h c sinh cm tra đ  u đư  ch ố ò    cơ

hi đ ôn tp cng cố tri thc, k năng, k xo, c cơ hi đ pht tri n tr   tu, gp

phần gi o d c cho h  c sinh nh ng ph m ch c c n thi i quen t   t đo đ ầ t như: th 

kim tra, t  đnh gi, tinh th n kh c ph c kh ầ    khăn, lòng d ng c m, tinh th n tũ  ầ p

th tương thân tương  t huy cao đi; ph  thc t c k  ch  lut…

+ C c h nh th c ki m tra hi n nay trong nh       trường ph thông

- Kim tra thường xuyên l h nh th c ki   m tra đưc gi o viên ti n h nh   

hng ngy ở m i khâu, m i l c c a qu      trnh d y h c, h nh th c n y gi p cho gi      o

viên v h c t n hi u ngh ch, l cho vi c k c sinh thường xuyên thu đư    m cơ sở  p

thời điu ch nh ho ng c a c  t đ   th trầy v ò.

- Kim tra đ m tra đưc quy đnh trong chương nh k l hnh thc ki

trnh d y h c. Đưc thc hi n sau khi h c sinh ho n th nh vi c h c t p m t ph n,         ầ

mt chương.

Hnh th c ki m tra n y gi p cho gi o viên v h c sinh nh m l         i k t qu 

dy h c sau m t qu   trnh hc t p, c ng cố m r ng kh i qu t ho v hở       thống

ho ng tri thnh c đ h c.

Kim tra t ng k t l h nh th c ki c ti n h nh sau khi ho     m tra đư   n

th     nh vic d y h c mt môn hc, nhằn ph t hi n ra k t qu hc tp ca hc sinh

sau m c. C t c d ng c ng c r ng v o sâu nht năm h     ố, mở   đ ng ki n th c h  c

sinh đ đầu năm h o đi n đ t năm h hc từ c, t u ki hc sinh chuyn sang m c

mi.

+ Cc phương php kim tra

- tra vKim n đp

L p ki m tra mphương ph   gio viên đt ra trưc hc sinh nhng câu

hi hưng vo vic pht hin ra kt qu hc tp ca h c sinh, thông qua vi c h  c

sinh tr l i nh ng câu h i do gi t ra m t hi ra k t qu h c t ờ   o viên đ  ph n    p ca

hc sinh

- m tra vi t l p ki m tra m h c sinh ph i th n kKi   phương ph      hi t

qu h c t p dư ng văn bi d n bằng ngôn ng  vit.

Phương php ki m tra vi t đưc ti n h nh dưi 2 d ng: Ki m tra t    lun

v kim tra tr c nghi  m.

Đ đ m bo cho phương php kim tra vit c hiu qu, khi s dng

phương php n y c ần lưu : Ra đ thi ph i ch nh x c, d     hiu, s t tr nh đ c a h c

sinh , ph h p th i gian l m b i, ph t huy ng t o c a h  ờ    kh năng s   c sinh ; đm

bo b m t tuy  t đối ca đ thi, to điu ki n cho h c sinh l m b i c n th n, không      

lm cho h c sinh phân t n ch    , tư tưởng khi l m b i. gi o d c cho c c em       thc

t gic l m b i; thu b ng gi , ch m b i c n th m b o t nh kh ch quan,   i đ ờ    n đ   

đnh gi n di n c n i dung l n h nh th c, c s to        ố lưng ln cht lưng…

- Kim tra th c h nh l    phương php kim tra đưc ti n h nh   ở trên l p, 

trong ph ng th nghi m, ò   ở vườn trường hay sưởng trường, ngo i nh   trường nhằm

pht hi n tr nh đ k  năng, k x o m h  c sinh đt đưc sau m t qu   trnh d y h  c.

+ Vn đ đnh gi  tri thưc k năng k x o. K t qu d y h    c đưc th hin

qua vic đnh gi tri th c k    năng, k o. Đ x đnh gi  đng đưc kt qu  dy hc

cần: đnh gi mt cch khch quan, chnh xc v ton di n, tr nh gi m nh đ  t

cch h nh th c, thiên v , c m t nh, th nh ki      n, d d i ho c qu   kht khe; khi đnh

gi c n nêu r m c a t ng h c sinh, v ng cho h c sinh tiầ  ưu nhưc đi  ừ  ch hư  n

lên, n u c c k m theo ph i không d   th th  th è ần thưởng…tuyt đố ng đim đ

trch pht h c sinh 

+ C c h nh th  c đnh gi

Đnh gi nh t c th  đ nh đư  hin ở nh  ng nh n x t c a gi o viên v k   t

qu c a b i ki m tra c n nêu r    ở đ ầ  ưu nhưc đim.

Đnh gi đnh lưng đưc đ ằng thang đinh gi b m c th, hin nay

trong nh ng ph  trườ  thông đang s ng thang đim 10 đ d đnh gi kt qu hc

tp c a h c sinh.

g. Phương php dy hc theo nhm

L phương php d y h c m    gio viên t  chc cho h c sinh t m ki m tri   

thc theo nh m.

Phương php dy hc theo nhm đưc s d ng c    hiu qu khi n i dung  

ti li u h c t p liên quan nhi n tri th c c    u đ  ũ hoc liên quan nhi n th c tiu đ  n

cuc s ng c a h c sinh (kinh nghi m s ng c a h c sinh) ố    ố  

Vn đ quan tr ng c a vi c s d    ng phương php d y h c theo nh m l    

ở ch:

- m h c sinh ph i v a ph i t n 7 em l v a ph i Nh   ừ  ừ 5 đ  ừ 

- C c nh m ph  i đng đ nh đ p đỡu v tr đ hc sinh c th gi ln

nhau trong vi c t m ki m tri th   c.

- u ki v t ch t ph m b o: Không gian l p h c ph i vĐi n cơ sở   i đ     ừa

đ đ   cc nhm lm vi c lc đ p v i nhau; b n gh phi cơ đng đ r rng cho

vi c t o nhm v t o l p; gi y b t ph cho c c nh     i đầy đ  m.

- Trong qu nh th o lu n gi o viên ph i quan tâm gi c c nh tr     p đỡ  m

ho vin th nh nhi m v h c t c giao, ki m tra ki m so t v n l    p đư     qu   c ho n

thnh nhi m v h c t   p đưc giao

- L u khi u ch nh honh đo, đi n đi  t đng th o lu n k t qu c    a t ng ừ

nhm

+ Ưu đi a phương phm c p dy hc theo nh m 

- Pht huy đưc vai tr t ò  gic, t ch c c c a h c sinh trong d y h c, nh       ờ

đ m hc sinh c n m v ng tri th c  th   

- Khai th c h c v n kinh nghi m s ng c a h c sinh v o vi c t t đư ố  ố     m

kim tri th c khoa h  c.

- o d c cho h c sinh tinh th n h p t c trong d y hGi c đư  ầ    c.

- H nh th nh cho h c sinh k d ng ngôn ng n i (tr nh b y v    năng s      n

đ trư   c t p th l p) v ngôn  ng vit.

+ H n ch c  a phương php:

- N u d ng không đng sẽ lm mt thời gian hi u qu không cao.  

- D d n s  n đ  p đt ca trò cho trò , c a nh m n cho nh m kia.   

III. Phương tin d y h  c

1. a c a  ngh  phương tin dy hc

Trong qu nh d y h c vi c s d tr     ng phương php dy hc không t ch 

kh       i vic s d ng c y hc phương tiên d c. C n dc phương ti y h c l t p h p

nh nh     ng s n phm v t ch t v tinh th c giần đư o viên s dng như l ng

phương tin đ u khin qu c sinh thông qua đ đi trnh nhn thc ca h m

nhim v d y hc đưc hon th nh. 

Phương ti c phương tin dy hc bao gm: C n dy hc trc quan v

cc phương tin k thut dy hc.

Cc phương tin dy h c tr c quan l t p h p c c s n ph m v t ch t v           

tinh th n c ầ  cha đng n i dung d y h c v     đưc s d ng trong qu    trnh d y h c,  

bao g m: v t th t; v t nh i, v t t o h nh; v t thay th (tranh nh, h nh v , b            ẽ n đ,

đ th..).

Phương tin k thu t d y l h     thống cc thi t b k t m y m   thu  c đưc

s d ng trong q a tr nh d y h c c t c d ng h cho gi o viên v h c sinh          tr   

trong qu nh d y h tr  c.

Phương tin k  thut d y h c bao g m: c   c phương tin nghe nh n (ti vi, 

my chiu, vidio, Radio; cassettte; my dy h c; m y vi t c thi  nh…); c t b đo

lường hin đi. Cc phương tin k thu t d y h c gi p h c sinh d d       ng n m v ng  

kin th c ; l m sinh đng thêm n i dung d y h  c qua đ g p ph n nâng cao h ng  ầ 

th h c t p cho h c sinh v h nh th nh cho h c sinh ni m tin khoa h c. Tuy nhiên         

cc phương tin k t d y h c c ng ch c t c d ng h  thu   ũ      tr , lm tăng thêm năng

lc c a gi o viên m không th thay th      đưc gio viên trong qu nh d y h  tr  c.

IV. V s d ng c n d y h n đ   c phương ti  c

1. C n d y h c tr c quan c phương ti   

- v o n i dung, p d y h l a ch n cCăn c   phương ph  c đ   c phương

tin dy h c tr c quan  

- C n d y h c tr c quan n u l v t t o h nh ho c v t thay c phương ti          

th m b o tphi đ  nh th m m .

- Trong qu  trnh d y h c tu theo t nh ch t c a n i dung d y h c v           tu

trnh đ hc sinh m  phương tin d y h c tr c quan c     th đưc s d ng b ng hai ằ

cch ho c l   trưng by trc quan hoc l trnh b y tr c quan.  

- n d y h c tr c quan ph c s ng l c, d ng song cPhương ti    i đư  đ   t

đi ngay nu c n l i lầ  y ra đ tr nh s phân t n ch     c a h c sinh v o c  c phương

tin dy h c tr c quan.  

- ng d n h c sinh quan s t cHư     u quhi .

- C n d y h c tr c quan ph l t t c hc phương ti    i đ n đ   c sinh đu

quan st đưc, đ ng đ c sinh đu đư v số lư tt c h c s dng…

2. C n k thu t d y h c c phương ti    

- T y v o n i dung d y h c v p d y h c m s d ng c      phương ph      c

phương tin k thu t d y h c c    u quhi .

- Phi đm bo cht lưng v đ  ch nh x c c a c  c phương tin k thut

dy hc

- Cc phương tin k thu t d y h c ph    i đưc b o qu n c n th   n ở nhng

nơi khô gio.

- nh l m d ng c n k thu t d y h c v không bi n cTr   c phương ti       c

phương ti nh ngườn k thut dy hc th i thay th cho gio viên trong qu trnh

dy hc.

CÂU HỎI HƯỚNG DẪN TỰ HỌC

Câu 1: Phương php l g ? Hy phân tch cc đc đim ca phương

pháp.

Câu 2: Phương php dy hc l g? Phân tch cc đc đim ca phương

php dy hc.

Câu 3: Ti sao ni; trong qu trnh dy hc vic la chn v vn dng

phối hp cc phương php dy hc l cần thit.

Câu 3: Phân tch cc phương php dy hc v liên h vic thc hin

cc phương php dy hc trong nh trường ph thông hin nay ở Vit Nam.

Câu 4: Phân bit phương tin dy hc trc quan vi đ dng dy hc

v đ dng hc tp.

Câu 5. Phương tin k thut dy hc l g? Ti sao phương tin k thut

dy hc d hin đi đn đâu cũng không thay th đưc gio viên trong qu trnh

dy hc?

Chương 5: Hnh thc t c d y h c [1]  ch  

I. Kh i ni m v h nh th c t c d y h c: H nh th c t c d y h      ch      ch  c

l s biu hi n ra bên ngo i c a ho   t đng ph i h p th y tr c di n ra theo ố  ầ ò đư 

mt tr t t nht đnh v theo mt ch x nh.  đ c đ

- n ra theo m t tr t t xDi    c đnh đ đưc qui đnh trong chương trnh,

sch gi o khoa 

- Theo ch  đ nht đnh (c s   ch ưc c a x h i). D y h c trong ch     ừng

mc no đy mang t nh ch t b t bu c, trong kho ng th i gian nh     ờ t đnh thầy phi

truyn th cho h c sinh m t kh   ối lưng tri th c nh nh v  t đ  trò phi ti p thu m t

khối lưng tri th c nh t đnh. Trong c c h nh th c t     chc d y h c tr   ò không đưc

ph kip l a ch n công vi c, m i ho ng c a tr i s    t đ  ò luôn đt dư  m so t c a

thầy. Điu ny gây ra không t kh  khăn cho qu trnh dy hc.

- H nh th c t c d y h ng: th n h c sinh    ch  c đưc đc trưng bằ nh phầ 

(số lưng, ch ng, l a tu i); th i gian v m; d ng t c ho ng t lư   ờ  đa đi   ch t đ

nhn th c cho h c sinh (c nhân, theo nh m hay theo l p). Trong nh       trường ph

thông, qu  trnh d y h c đang din ra dưi c c h nh th c t c d y h c: b i lên     ch   

lp; h c t p ở nh; tham quan h c t p; ngo i kho ; ph o riêng.      đ

II. C c h nh th c t c d y h     ch  c

1. B i lên l p  

1.1. V i n t v l ch s h nh th nh c c h nh th c t c d           ch y hc

Cc hnh thc t c d y h c h nh th nh v t tri n trong l ch  ch  c đư    ph  

s do tc đ c điêng ca c kin ho n c nh l ch s .    

Trong x h i c ng s n nguyên thu , do tr s n xu t th p, vi     nh đ    c

truyn th nhng kinh nghi m c i l n cho tr c di n ra ngay trong  a ngườ  ẻ em đư 

qu trnh lao đng sn xut, mang tnh cht thc tin t t, c nhân (truy n th  ph   

tr c ti p, c m tay ch ầ  vic).

Đ  trườ  n thời k chim h u nô l, nh ng xut hi n ch vit đưc đưa

vo trong nh ng, vi c d y h trườ   c đ đưc t chc mt c ch c  h thống, hc

sinh đ đưc lm vi c v i c    nhm song th y v n lầ   m vi c v i t ng c nhân. Cho  ừ 

đ ờ  n th i k trung c, ở phương tây ( c trườtrong c ng gi o h i) hc sinh đ đưc

t chc theo t ng nh m (khoừ  ng 15 người) nhưng gio viên v n d y cho t ng c   ừ 

nhân.  phương đông hnh th c d y h c c    nhân c ng t n tũ  i cho đn th k 20 (  ở

Vit Nam, t n t i trong c  c trường c a th  ầy đ đ n t n th k 20)

Nhn chung h nh th c d y h    c c nhân c nhng đc đim sau đây:

- C  th nhn h c sinh v o b t c l c n     o trong năm hc, ngh a l không  

c c không c khai ng v không c y k t th năm h  gi   ng  c.

- C  th nhn h c sinh  ở b t k l a tu i n o, tr     nh đ n o, ngh a l không   

t chc l p theo l a tu i v    . trnh đ

- D y cho m i h c sinh m t b i kh     c nhau.

Từ nhng đc đim trên, h nh th c d  y h c c nhân c    nhng h n ch sau:  

- Không c t nh t c v t nh k   ch    hoch.

- L m ph i gian, hi u qu kinh t không cao.   thờ   

- Không t u ki h c sinh h c h i l n nhau, do v y ch ng o đi n đ      t lư

đ o t o không cao.

Tuy nhiên bên c nh nh ng h n ch , h nh th c d y h c c nhân c ng c          ũ 

nhng ưu đim sau:

- Pht huy cao đ đưc tnh t c, t ch c c c a h c sinh.  gi    

- m b c t nh c t trong d y h Đ o đư   bi  c.

- Do c s p s c tr c ti p gi a th y v nên th ng xuyên c   ti     ầ  trò ầy thườ 

điu ki n không ch c   bit h c sinh trong d y h c m c trong qu       tr nh gi o dc

đo đc.

V v y cho đn nay h nh th c d y h c c     nhân vn đưc k  thừa c phê 

phn v c i biên cho ph h p v u ki n h c t p trong nh ng x h i ch     i đi     trườ   

ngha.

Cho đ XVI đần tn cuối th k u th k XVII, ở châu âu, s pht trin

mnh m cẽ a công thương nghip ở châu âu đòi h i nh   trường ph i cung c p cho  

x h i h ng lo t nh   ng con người c  đ trnh đ đp  ng v i yêu cầu c a n n s  n

xut l c b y gi , h nh th c d y h c c nhân không c n ph h i h i ph i t  ờ      ò  p, đò   m

ra m t h nh th c t c d y h c m i ph h p v h nh th c d y h c theo l p ra     ch           

đời. Người c công t m ra h nh th c d y h     c theo l l J.A.Cômenxky(1592-p đ 

1670) nh o d c h c Ti p Kh c. Nh m ch y u c a h nh th c b gi     ng đc đi      i

lên l p l : h c t c th nh t ng l p c  ở ch c sinh đư  ch  ừ   th ầnh ph n hc sinh

không đi, đng đ nh đ t đnh; đưu v tr ; vi thời kho biu nh c nghe ging

cng nhau theo t ng b i, c ng h c v i m ch x nh. V t n nay hừ     c đ c đ  ừ đ đ nh

th  c bi lên l p v n l hnh th c t c d y h n trong nh ng ph   ch  c cơ b  trườ 

thông không ch trên th i m c c   gi  òn ở  Vit Nam

1.2. Kh i ni m b i lên l p (b i h      c)

Bi lên l p l h nh th c t c d y h c m      ch    ở trong m t kho ng thđ   ời

gian nh nh (m t ho c hai ti t), t m d nh riêng (trên lt đ    i đa đi  p, trong xưởng

trường, vườn trườ i), thầy tng, trong phòng th nghim, trên sân b chc hot

đng nh n th c cho m t l p h c sinh c       thnh phần hc sinh không đi (s ố lưng,

cht lư nh đng, tr , la tui).

Trong trường ph thông, hnh thc bi lên lp l hnh thc t chc dy

hc cơ bn nhưng không phi l duy nht. Hnh thc bi lên lp l hnh thc t

ch     ừc d y h i lc cơ bn nhưng không ph duy nh t l v bi lên l p v a c ưu

đi  ừm l i v a c nhưc đim.

Ưu đim:

- T u ki o t o h ng lo t ho đi n đ    c sinh, đp ng yêu cầu đòi hi ca

nn s n xu t v   v y hi u qu kinh t cao 

- Đm b o cho h c sinh l nh h i tri th c v r n luy n k       è   năng,k x o m t

cch c k  hoch, c h  thống, ph h p v i nh ng yêu c u c a tâm l h c, gi    ầ    o

dc hc v v sinh h   c đường

- m b o s t trong ph m vi to n qu c v nh v Đ   thống nh   ố  chương tr 

ni dung d y h c .

- T u ki n thu n l i cho vi c gi o d c tinh th n t p th v ng o đi       ầ    nh

phm cht đo đc khc cho h c sinh 

Nhưc đim:

- Không c  đ thời gian đ gip h c sinh n m v  ng ngay nh ng tri th c

v r n luy n k trên l p. Cè   năng ở  ần k t h p v i h nh th c h c t .       p ở nh

- Không c u ki n t ng h c sinh (kh đ đi n đ ch  đ ừ   năng c bit

ho h c sinh trong d y h c không cao).C n k t h p v i h nh th c ph o riêng.    ầ       đ

- Không c u ki tho m n nhu c c ti p thu nh ng tri  đ đi n đ   ầu đư  

thc vưt ra kh i ph m vi c  a chương trnh. C n k t h p v i h nh th c tham quan ầ     

hc t p v ngo i kh    a.

1.3. Phân lo i b i h  c

Da v o m ch l c đ  lun c a b i h c, hi n nay b i lên l c chia      p đư

thnh cc lo i b i sau:  

- Nu mc đch l lun d y h c l m truy n th tri th c m i cho hoc    nhằ    

sinh th ta c b i lên l p truy n th tri th c m i. Lo i b i n ng l b          y thườ  i đầu

ca mt chương hay mt phần ho c b u môn h  t đầ c.

- N u m ch l n d y h c l m h nh th nh k x o cho  c đ  lu    nhằ    năng, k 

hc sinh ta c b i lên l p h nh th nh k       năng, k x o. B i n  y thường xu t hi n sau  

khi h c xong m t v i b i; m    t chương; mt phần.

- N u m c đch l  lun d y h c l    nhằm gi p cho h c sinh n m l i nh ng     

tri th h c m t c ch c h ng ta c b i lên l p ôn t p c ng cc đ      thố      ố. Bi ny

thường xu t hi n sau khi h c song m t v i b i ho c m t ph n, m        ầ t chương hoc

kt thc môn hc.

- N u m ch l n d y h c l m ki m tra v nh gi tri th c k  c đ  lu    nhằ   đ   

năng k xo ca hc sinh sau qu trnh dy hc ta c bi lên l p ki m tra v nh    đ

gi. B i n ng xu t hi n sau khi h c song m t ph n, m c to y thườ     ầ t chương ho n

b chương trnh.

- N u b i h c nh m nhi u m ch l n d y h c kh c nhau ta c b   ằ  c đ  lu     i

lên l p h n h p, lo   i b i n y ph n trong d y h    bi  c.

1.4. C u tr c c a b i lên l p h n h p       

1.4.1. C u tr c v mô: B  i h c ti n hc đư  nh tuần t theo năm bưc

Bưc1: nh tn đ  ố ch  c lp - bao g n vi c kim tra s s , k t qu  hc

tp ở nh c a h c sinh, nh c nh ng viên kh ch l h  ở hoc đ   c sinh…

Bưc 2. Ki m tra b i c : B  ũ ằng phương php vn đp ho c vi t gi o viên   

gip hc sinh nh l i nh  ng tri th h c c c đ   liên quan đn vic tip thu tri thc

mi - mt phương tin dy hc quan tr ng. 

Bưc 3. Gi ng b i m i, b ng c   ằ c phương php dy h c v   năng lc dy

hc, th y giầ p hc sinh chi m l nh n i dung t i li u h c t p m       thông qua đ  đt

đưc mc đch dy hc.

Bưc 4. Ôn t p c ng cố, h   thố ng ho v kh i qu t ho tri th c: B   ằng

cch th y nh c l i m t cầ    ch c h  thống nh ng tri th c v a h  ừ c đ gip h c sinh 

nm l i nh ng tri th c v a h   ừ c; b ng c t ra cho hằ ch đ c sinh nh ng câu h i

hưng v o vi c ôn t p c ng cố  tri th c cho h c sinh, thông qua vi c tr lời câu

hi m h c sinh n m l i nh ng tri th c m i m     t c ch c h   thống; ho c b ằng

nhng b i t p ôn t p c ng c m ta gi p h c sinh n m l i tri th  ố      c đ h c m t c ch 

c h  thống.

Bư c 5. Ra b i t p v nh, đây l bư c chun b cho hc sinh nhng

nhim v h c t  p cho hnh thc d y h c ti l h nh th  p theo đ   c h c t p ở nh.

 bưc n y, gi o viên c  ần hưng d n h c sinh m t c ch c      th h c sinh c đ   th

hon thnh đưc nhim v thầy ra.

Cc bưc lên lp trên c mối quan h bin chng vi nhau không tch

rời nhau, trong th c ti n d y h c ch c th c hi o v o nhau v     ng đư  n đan ch  

chng đưc vn dng mt cch linh hot. Cu trc trên ca bi hc l mt cu

trc đng, đư n đc bi i linh hot tu vo từng tnh hu ng d y h c c , tố    th y

thuc vo tr c a gi o viên. nh đ  

1.4.2. C u tr c vi mô: C u tr c vi mô l c u tr c c a m        i bưc lên lp

Bi hc đưc chia th nh nhi u bưc l  lun d y h c kh c nhau, m   i bưc

đưc cu th nh b i c c nhân t c ở  ố u tr c: m ch, n c đ i dung, phương php v kt

qu. Cc nhân t c u tr c n y c mố     ối quan h  bin ch ng v i nhau t o th nh m    t

bưc c a b i h c. C   c bưc lên l p l i c m i quan h    ố  bin ch ng v i nhau thông

qua m i quan h a c c nhân t c u tr t o nên c u tr c c a bố  gi  ố  c tương ng đ     i

lên l p (b i h c).   

1.5. Công t c chu n b c a gi o viên v h c sinh v i b i lên l p          

1.5.1 Công t c chu n b c a gi o viên   

a. Chu n b d  i h n 

Công t c chu n b d i h    n đưc th  hin k ở  hoch gi ng d y năm hc.

Đ c k ch gi ng d ho  y năm hc gio viên c n nghiên cầ u k  chương

trnh v nhim v ging d c. K ch gi ng dy đưc trao trong năm h  ho  y năm

hc nêu r l ch tr nh    ging d y c a t ng h c k ; t ng tu  ừ   ừ ần, tương ng v i l ch tr nh   

ging d y c n x ầ c đnh r m ch, c c h nh th c t c d y h c (lên l p, tham c đ     ch   

quan, ngo i kho , ph    đo riêng…), cc phương php gi ng d y, c c t i li u tham     

kho v c c phương ti c tương n dy h ng.

b. Chu n b n h n   ng 

Chu n b n h n l chu n b cho m t ti t lên l p. K t qu c a vi  ng           c

chun b  ngn h n l trong tay gi o viên ph i c      gio n. Gio n lên l p th c ch  t

l b n k h ach chi ti t c cho m t ti t lên l p. Mu n th nh công trong gi ng      th    ố  

dy th c n thi t ph i c ầ    gio o o n chi ti t. Gi  n chi ti t l  gi n m thông qua 

đ   ầ ò c th h c tonh dung đư n b hot đng c a c th y v tr ở trên l nh p, đ

gi đưc cơ bn kt qu c a b i lên l p.    

Đ  c mson đư t gio n, gio viên cần ti n h nh c c sau:   c bư

Bưc 1.Trưc khi so n gi n  o 

Trư  c khi so n gi o n, gi o viên c n ti n h nh nh ng công vi c sau:  ầ    

+ Đc k sch gi o khoa v c c t i li u tham kh o c liên quan.       

+ N m v ng h c sinh m t c ch to n di c bi t l n m v      n, đ    ng đưc

tr trnh đ  tu ca t ng h c sinh. ừ 

+ N m v ng đi n cơ sởu ki v t ch t trường hc phc v cho hot đng

dy hc. V i nh ng môn h  c c nhi u th nghi m th công v c n c bi t c     y đ  ần

thit.

Vic ti n h nh c c ho ng trên gi p cho gi o viên x c :    t đ   c đnh đư

mc đ c phương php, phương tich dy hc; trng tâm ca bi; kiu bi v c n

dy hc cần thi t. 

Bưc 2. So n gi o n

Gio n c n theo m u sau:  th so 

Gio n s : ố

Bi số:

Tên b i d  y:

H tên gi o viên: 

Ngy son:

Ngy d y:

Lp d y:

Tit d y:

I. M ch yêu c c đ ầu:

1. Ki n th  c:

2. K  năng:

3.Thi đ:

II. Tr ng tâm b i d   y:

III. P p v n d y h c: hương ph  phương ti  

IV. Lên l p 

1.n đnh t chc lp (3 pht). Bao gm vic kim tra s số, tnh hnh

ho nhn th nh b i t  p ở  c a h c sinh, chu n b d ng c h c t p v         phương tin

dy hc tr c quan c n thi ầ t.

1. Ki m tra b i c   ũ (7 đn 10 pht)

Mc đch l gip cho hc sinh nm li nhng tri thc cũ đ hc c liên

quan đn vic tip thu tri th c m m t lo i công c h c t c bi i –     p đ t.

Gio viên c ng câu h i, c i d ng nh ng  th kim tra dưi d   th dư  

bi t p v n d  ng hưng v o vi c gi p cho h c sinh nh l i tri th c c c liên quan        ũ 

đ n vic ti p thu tri th c m  i.

Gio viên chu n b câu h i v p, b i t p ki m tra, d n h c sinh    n đ     ki 

tr l i câu h i ho c l m b i t p ki m tra; d n câu tr l i c a h c sinh hoờ        ki  ờ   c

phương n gii c a h c sinh; d n câu h i ph c t nh ch t g i m    ki       ở đ gip hc

sinh t m câu tr l ng ho  ời đ c phương n gi i quy ng.  t đ

3. Gi ng b i m i (20- 25 ph   t)

 ầ    ph n n y gi o viên c th so n theo cu trc b dc hoc b ngang.

Nu c u tr c b   ngang th gio viên ph i chia th nh 3 c t   

Thời gian

Hot đng c a th y  ầ

Hot đng c a tr  ò

4. Ôn t p c ng c  ố tri th c k  năng, k xo (5 Pht)

Gio viên c n h nh b ng c ch: Nh c l i m t c ch c h ng  th ti  ằ        thố

nhng tri thc đ h c, h c sinh n m l i v ghi nh ; gi o viên t         chc cho h c sinh 

nhc l i tri th h c b ng c ch tr l i câu h i ôn t p c ng c ; B ng c ch gi c đ  ằ   ờ    ố ằ  o

viên t c cho h c sinh l m b ch   i t p ôn t p c ng c .    ố

5. Ra b i t p v - 5 ph    nh (3 t)

Gio viên ra cho h c sinh nh ng nhi m v h c t cho h c sinh      p ở nh 

mt c ch c   th. Hưng d n h c sinh ho n th nh n u th y c n thi t.       ầ 

Ch : 

- thu c v o tr c a gi o viên m n c i d ng chi Tu   nh đ    gio   th dư 

ti  t ho i d i cc dư ng đ cương. V c gi o viên c thâm niên ging d y, gio n

c th dưi d n v i gi o viên m ng th ng đi cương, cò   i ra trườ  gio n c ng chi 

ti t th c ng c .  lơ

- Sau khi so n gi o n, gi o viên c n c  ầ  thời gian đ nghiên c u gi o n.

nhuần nhuy n gi o n. Điu n y ch p cho gi o viên c   gi   cơ hi đ l m ch   gio

n khi lên lp - điu ki m b o th nh công b i h n đ    c.

- D  kin phân b i gian cho t ng y u t v mô c thờ ừ  ố  a b i h c th m ch    

cho t ng n i dung b i h c m t c ch h p lừ       , cân đối.

- C n d y h c chu n b v d n c ch thc phương ti  c đư   đầy đ   ki  c

cũng như thời đim s d m bng sao cho đ o c c tiêu chu n v   sinh h ng. c đườ

1.5.2. Công t c ch n b c a tr   ò

- Hon th nh t t c c c nhi m v h    c tp gio viên đ giao.

- Chu n b   nhng đ d ng h c t p c n thi t v    ầ   phương tin d y h c tr  c

quan n u c .  

- ch gi o khoa v c c t i li u tham kh o c liên quan Đc s       

1.6. Lên l p v sau khi lên l   p.

1.6.1. Lên l p 

Khi lên l p nhi m v c a gi o viên l c hi n nghiêm t c k ch       th    ho

ca b i lên l p m t c ch linh ho t s ng t      o nhưng không linh hot v s ng t  o đn

mc sai lch gio n . Khi lên lp, gi o viên c m b o c c yêu c ần đ   ầu

- m b c tĐ o đư t c c c yêu c u c  ầ a bi h c.

- m b o ho n th nh k ch c a b i lên l p (không ch y gi n). Đ     ho     o 

- Đm b o duy tr   đưc b u không kh lầ  m vi c su t t  ố ừ đầu đn cu i bố i

hc, thu ht đưc m i h c sinh tham gia t ch c c v o b i h      c.

- Bao qu c l p h c v y c m trong vi c s l c c t nh hu ng t đư    nh       ố

gio dc không rơi vo tnh trng b ng.  đ

- Phân ph i v s d ng th i gian h p l , gi m t i gian d nh cho ố    ờ    ối đa thờ 

vi c t ch c l p, t n d ng t   ối đa thời gian cho vi c gi ng b i m   i.

- tTư th c phong đng ho ng, c nghiêm t c, chan ho c i m  thi đ   ở ở

v m b o nh u c a l i gi ng c a thđ  p đ nhp đi  ờ   ầy.

- K t th c gi h  ờ c trong b u không kh vui v , tho i mầ  ẻ  i.

1.6.2. Sau khi lên l p 

Sau khi lên l p Th y v c n t k t qu c a b i h ầ  trò ầ  đnh gi     c (Đem

đối chi u k t qu c a b i h c v    i mc đch đ c đ x nh, nhng yêu cầu đ đt ra),

t r t ra b i h c kinh nghi m, N    u k t qu c a b i h c tr ng v i m x       c đch đ c

đnh th  qu trnh d y h c k t th c. N u k t qu d y h c sai l ch m          c đch th  thầy

v trò  ph i c ng t m hi u nguyên nhân . N u nguyên nhân t i th y th      ầ  thầy t  điu

ch nh, n u nguyên nhân t i tr  ò th ng d n cho trthầy hư  ò t  đi u ch nh.

2. H c t  p ở nh

Hc tp ở nh l m t h nh    thc t chc d y h c ti p theo h nh th c ba      

hc, c  ngh c bia đ t quan tr ng. 

- Gip h c sinh m r ở ng, đo sâu, h  thống ho , kh i qu t ho n th    ki c

hc sinh đ hc trên lp.

- R n luy n k x o v n d ng tri th c v i quy t nhè   năng, k     o đ gi  ng

vn đ do thc ti n cu c s t ra.   ống đ

- To cơ hi đ hc sinh t b i dưỡng tinh th n tr ch nh m, t nh t ầ     gic,

đ c l p suy ngh, tnh k t, t nh k ch trong h c t  lu   ho  p…

- T u ki n cho h c sinh ti p co đi    n tri th c m i, nh ng hi n tưng

mi theo s hưng d n c a th y, chu  ầ n b nhng công c h c t p c   ần thit cho

vi c ti p thu b i m  i.

Đ    h nh th c hc t p ở nh   t kđ t qu tố t, cần m t s u ki n sau: ố đi 

- p cho h c sinh th c t m quan tr ng c a vi c h c tGi  y đư ầ     p ở nh,

từ h nh th nh cho h c sinh đ     thc v h ng th h c t   p.

- R n luy n cho h c sinh th i quen h c t c k hè     p ở nh   ach, phương

php h c t p khoa h c.

- Đm b o cho h c sinh đ u đ thời gian tối thi hc sinh hc ở nh.

- C bit ho b i t p v cho h c sinh, c     nh   hưng dn chu đo đ hc

sinh c  th ho  n th c bnh đư i t p ở nh.

- m b o nh ng nhi m v h c t p c a h c sinh c t ng: bĐ          nh đa d i

tp đ p đnh lưnh tnh v bi t ng) bi tp vn dng vo nhiu tnh huống khc

nhau…Trong đ ch  cc bi tp vn dng vo nhng tnh huống gn lin vi

th c ti n cu c s ng c a h c sinh.  ố  

- T u ki v t ch t c n thi t cho vi c h c t p c a h c sinh o đi n cơ sở   ầ       ở

nh đm b o nh u ki n v sinh h ng: B n gh ng đi   c đườ   đ qui c ch ph h  p

vi l a tu i, tho ng m t v      đ nh s h c sinh h c tng đ   p; đ sch gi o khoa v  

cc t i li u tham kh m b   o; đ o đ đ  d ng hc tp cần thêt.

- Kim tra, đôn đốc thường xuyên v nghiên t c, quan tâm gi  p đỡ vic

hc t p c a hc sinh ở nh.

2. C c h  nh thc t  chc d y h c kh c: Tham quan h c t p; Ngo i kh a;       

Ph o riêng (Tham kh o trong h c li u: 2) đ   

CÂU HỎI HƯỚNG DẪN TỰ HỌC

Câu 1: Hnh thc t chc dy hc l g? Nhng du hiu đc trưng ca

phương php dy hc.

Câu 2: Bi lên lp l g? Ti sao bi lên lp l hnh thc t chc dy

hc cơ bn nhưng không phi l duy nht.

Câu 3: Công tc chun b ca gio viên v hc sinh? Ti sao ni công

tc chun b ca gio vin v hc sinh sẽ quyt đnh đn cht lưng ca bi hc.

Câu 4: Hãy trnh by s hiu bit ca mnh v cc hnh thc: Tham

quan hc tp; ngoi kho; ph đo riêng. Ti sao cần ph c s kt hp cht chẽ

gia cc hnh thc t chc dy hc?

Câu 5: Anh ch c  kin g v vic s dng cc hnh thc t chc dy

hc trong nh trường ph thông ở Vit Nam hin nay.

Chương 6: Kim tra đnh gi kt qu  h c t p c a h c sinh [1]  

I. Kh i ni m và a c a vi c ki nh gi k t qu h c t   ngh   m tra v đ     p

ca h c sinh 

a. Kh i ni m: Ki m tra v    ng gi k t qu h c t p c a h c sinh l đ         hot

đ       ng phối h c gip tương t a gi o viên v h c tc sinh đư  ch c m t c ch c t

chc, c k hoch nh m ph t hi n ra k t qu h c t p c a h c sinh sau m t qu ằ          

tr nh d y hc

- Kim tra v  đ nh gi l ng thot đ gic

- M ch c a ki m tra v nh gi l m ph t hi n ra k t qu hc đ    đ   nhằ     c

tp c a h  c sinh sau m t qu nh d y h tr  c

- ng ki m tra v nh gi bao g m 2 hoHot đ   đ   t đng tương đối đc

lp vi nhau nhưng li thống nh t v i nhau đ l  hot đng kim tra v  hot đng

đnh gi.

b. ngh a c a ho   t đng kim tra v đnh gi 

- Gip cho gi o viên v h c sinh th c k t qu   y đư   ging d y v h  c

tp m t c ch đng đn. Công khai h a k t qu o d c v  gi   đo t o c a nh  trường

trưc Đng, nh nưc v nhân dân; Gip cho b gio dc v đo to; nh trường

v gio viên c khoa h cơ sở c đ hoch đnh mt chin lưc ph t tri n gi o d   c

trong tương lai

- Gip gi o viên v h c nh ng t n hi u ngh ch trong v   c sinh thu đư     

nghch ngo k p th u chi đ  ời đi nh qu nh d y h c gi p cho qu  tr     trnh d y h c

vn đng v t tri ph n đng hưng

- m tra v nh gi không ch p gi o viên v h c sinh ph t hiKi  đ   gi     n

ra k t qu   qu trnh d y h c m c n cò  t c d ng gi o d   c đo đc cho hc sinh.

II. C c nguyên t c ch   c kiđo vi m tra v đnh gi

1. Nguyên t m bc đ o t nh kh ch quan  

2. Nguyên t m bc đ o t nh to n di n   

3. Nguyên t m bc đ o t nh v a s c  ừ 

4. Nguyên t m bc đ o t nh c   bit

III. C c h nh th  c v phương ph m tra v đp ki nh gi

1. C c h nh th c ki m tra v nh gi      đ 

a. Ki m tra v   đnh gi ng xuyên  thườ

b. Ki m tra v nh gi nh k   đ  đ 

c. Ki m tra v   đnh gi t ng k t   

2. Cc phương php kim tra v đnh gi

a. Cc phương php kim tra

- m tra vKi n đp

- m tra vi t Ki 

+ Vi t t   lun

+ Vi t tr c nghi m   

- Kim tra th c h  nh

b. Cc phương php đnh gi

- nh t nh (nh n x Đ   t)

- Đnh lưng (cho đim)

IV. Hot đng kim tra

1. L ng m o viên ra cho h c sinh nh ng nhi m v  hot đ  trong đ gi    

hc tp hưng v o vi c ph t hi n ra k t q a h c t p c a h c sinh sau m t q a tr            nh

dy hc, Hc sinh hon thnh nhi m v h  c t trong kho ng th i gian không p đ  ờ

ch i s m s t c a gi o viên. dư  gi   

2. Yêu c u c a hoầ  t đng kim tra

+ Đ thi không đưc vư t ra kh i ph m vi chương trnh m hc sinh đ

đưc hc

+ Đ nh đ thi phi ph hp vi tr hin c ca hc sinh; phi phân ha

đưc kt qu  h c t p c a h c sinh v phn nh đng đưc trnh đ ca từng hc

sinh.

+ B m  t đ thi đn cng

+ Coi thi nghiêm t m b o công b ng v ch quan c đ  ằ  kh

+ C c sinh ôn t p, c ng c tri th h c m t c ch ần hưng dn h   ố c đ   

nghiêm tc.

V. Ho nh gi t đng đ 

1. Ho nh gi l ng m o viên nghiên c u vit đng đ   hot đ  ở đ gi  c

hon th nh nhi m v h c t p do gi     o viên đ ra trong kho ng th i gian nh nh,  ờ t đ

dng thang đim đ đnh gi kt qu n th nh nhi m v h c t ho     p c a h c.

2. Yêu c u c a nh gi : ầ  hot đng đ 

+ Đ c đm bo khch quan v công bằng trong vi nh gi kt qu hon

th nh b i ki m tra 

+ Đm b o t nh to n di n trong vi    c đnh gi nh gi c n i dung l: Đ    n

hnh th c; c   đ nh t nh ln đnh lưng; c thưởng pht nghiêm minh.

2. C ch th nh gi  c đ 

+ Đnh gi nh tđ nh: Nhn x t k t qu    ho n th nh b i ki m tra c  a hc

sinh. C n nh n x t m t c ch c ầ      th v n i dung h nh th c v ng.      cht lư

+ Đ đnh lư ng đim đnh gi ng: Gio viên d đnh gi kt qu bi

kim tra ca h c sinh. 

Nu đ ằng đinh ga b m th gio viên ph i xây d ng đp n đn 0,25đ

v căn c o đ v p n đ đnh gi b i ki m tra c a h nh gi c n s     c sinh. Khi đ  ầ 

dng c 2 h nh th nh gi c nh t nh l ng.   c đ   đ  n đnh lư

CÂU HỎI HƯỚNG DẪN TỰ HỌC

Câu 1: Phân tch  ngha ca vic kim tra v đnh gi kt qu hc tp

ca hc sinh.

Câu 2: Phân tch cc nguyên tc kim tra v đnh gi kt qu hc tp

ca hc sinh. Theo anh ch nguyên tc no l nguyên tc cơ bn ca vic kim tra

v đnh gi?

Câu 3: Hy trnh by s hiu bit ca mnh v cc hot đng kim tra;

hot đng đnh gi. Theo anh ch hot đng kim tra v hot đng đnh gi kt

qu hc tp ca hc sinh trong cc trường trung hc ph thông hin nay c đm

bo đưc cc nguyên tc kim tra đnh gi v c ph hp vi yêu cầu ca hot

đng kim tra v hot đng đnh gi hay không?

BÀI TẬP XÊMINA

1. Hi n nay c m cho r nh d y h c v b n ch t l   quan đi ằng: “ Qu tr      

qu trnh truy n t i tri th n t y sang tr h y cho   c đơn thuầ ừ thầ ò” Anh ch   kin

ca m nh v  quan đim trên. Từ đ h nh ngh a m i vy nêu ra đ    qu trnh dy

hc

2. B ng l ằ  lun v  thc tin d y h c anh ch h y ch ng t r ng: Qu       ằ  trnh

dy hc l  qu nh liên t c h nh th nh mâu thu n v i quy t mâu thutr      gi  n.

3. B ng l n v c ti n d y h c anh ch h y ch ng t rằ  lu  th        ằng: “Trong

qu trnh dy hc không c  phương php dy hc n o l v   n năng”

B. LÍ LUẬN GIÁO DỤC [1], [2],

Chương 1: Qa trnh gio d c 

I. Kh i ni m v    qu trnh gi o d c

Qa tr nh gi o d c l     qu trnh hot đng ph i hố p tương tc gia người

gio d c v   người đưc gi o d c đưc t c cch  mc đch, c k   hoch, dưi s

ch đo c i gi o d c gi o d c t c, t ch c c v t l c na ngườ  c, người đư    gi      m

vng h  thống nhng quan đi i đ ng đnh hưm nim tin th , nh ng gi tr, hnh

thnh ở người đưc gi o d c nh ng h nh vi v      thi quen h nh vi ph h p v i c    c

chun mc x h i

Nhn xt:

+ Qu nh gi o d c l  tr    qu trnh t c  gi

+ Mc đch c a qu   trnh gi o d c suy cho đn c ng l   nhằm h nh th nh  

ở người đưc gio dc h thống nhng hnh vi v thi quen hnh vi ph hp vi

cc chu n m c x h   i.

+ T nh ch t đc trưng ca qu trnh gi o d l t c đ  nh ch t 2 m t  

Qu trnh o dgi  c luôn luôn t n t i trong n  2 ho lt đng : Đ  hot

đng gio d c v   hot đng t gio d c. Hai ho t đ y tương đối đng n c lp vi

nhau nhưng li th ng nh t vố  i nhau đ t o nên m t qu    trnh gi o d c ho n ch    nh

- V i ho ng gi o d c:  t đ  

Ch th c a ho t đng gi o d c l : Nh   ng nh gio d c; t p th h c sinh    

v c c l c lưng gi o d c kh  c.

Khch th c a ho ng gi o d c l h c sinh v t p th h  t đ        c sinh. Như

vy t p th h c sinh v a l v a l    ừ  ch th ừ  khch th c a h  at đng gio dc.

- V i ho ng t  t đ  gio d c:

Ch c a hoth  t đng t gio dc l hc sinh.

Khch th c a ho  t đng t gio dc l nhng t ng tc đ ch c c t  ừ pha

cc ch  th c a ho ng gi o d c.  t đ  

Từ khch th c a ho ng t  t đ  gio d c ch ng ta th y: V quan    n đ

trng ca gi o d c l c nh t ng t ch c c t    đng trư ng c đ   ừ pha c c ch th ca

hot đ n, đng gio dc, hc sinh c chp nhn hay không chp nh ng  hay

không đng  , ng h hay không ng h. Nu hc sinh ca chng ta chp nhn,

đ    ng , ng h ch ng ta điu đ u ngư c ngha l  gi o dc thnh công. N c l i

hc sinh không ch p nh ng  n, không đ , không ng h điu đ c ngha l  gio

dc th t b i. Đ thnh công trong qua tr nh gi o d  c nh gio dc c n: Cầ  uy tn

trư   c hc sinh v c nhng năng lc gi o d c tic cơ bn như năng l p cn h c

sinh; năng lc đ đối tưng; năng lnh gi c la chn v vn dng phối hp cc

phương php gio dc.

Hot đng gi o d c gi vai tr    ò ch đo (người gi o d c l    người t  chc,

lnh đo đi n, đi t đu khi u chnh ho ng t gio d c c a h c sinh). Ho ng    t đ

t gio d c gi vai tr t  ò  gic, tch c c v t l c (h c sinh l i t      ngườ  gic tch

cc v t l c ti p thu nh ng t ng t ch c c t    c đ   ừ pha nh  gio d c v trong vi  c

t hon thi n nhân c ch b  n thân)

II. Đc đim ca qu nh gi tr o d c 

1. Qu o d c l  trnh gi   qu trnh kh c t p  khăn v ph 

- Tham gia v o qu nh gi o d c c nhi u l ng kh c nhau, nh   tr     c lư  

hưởng đn qu trnh gi o d c c u nhân t    nhi ố khc nhau (kh ch quan, ch quan;  

bên trong v bên ngo i). M i l   c lưng tham gia v o qu   trnh gio d c, m i nhân  

tố tham gia v o q a tr  nh gi o d c c   th t ng gi o d c theo c đng đn đối tư  

chiu hư c nhau, cường đng kh khc nhau. Chng c th vô hiu ha ln nhau

hoc tăng cườ nh hưở a nhau. Đing ng c u ny lm cho qu trnh gio dc trở

nên kh  khăn v phc tp kh n k t qu .  đi đ  

- N ng gi o d c (h c sinh) tham gia v o bao nhiêu hou đối tư     t đng

khc nhau th c ng c b y nhiêu nh ng t ng kh n h c sinh theo  ũ    c đ c nhau đ 

nhng chi ng khu hư c nhau v cường đ khc nhau, chng c th vô hi u h a

ln nhau ho ng c u n y l m cho quc tăng cường nh hưở a nhau. Đi    trnh gio

dc tr nên kh c t p, kh ở  khăn v ph   đi đn kt qu

- K t lu  n sư phm:

+ Trong gi o d c c n ph i h p v th ng nh t c c l ng tham gia   ầ ố   ố   c lư

vo qu  trnh gio d c.

+ C n ho c h n ch t ng cần ngăn ch    ối đa cc nh hưở a môi trường

(yu tố bên ngoi) đn đối tưng gio d c.

2. Qu o d c l  trnh gi   qu trnh lâu d i v liên t c   

- u n y c a l nh gi o d c l i h i th i gian Đi   ngh  qu tr    qu trnh đò  ờ

di m i c k t qu v      phi đưc ti n h nh thường xuyên liên t c c v không gian,   

thời gian m i c k t qu   

- Qu trnh gi o d i h i th i gian d i m i c k t qu l v :  c đò  ờ       

+ Mc đch ca qu nh gi o d tr  c l h nh th nh ở h c sinh h nh vi th  i

quen h nh vi ph h p v i c c chu n m c x h h nh th nh h c sinh m        i. Đ   ở  t

hnh vi th i quen h nh vi ph h p v i c c chu n m c x h i th           qu trnh gio

dc đòi mt qu trnh t n th u tranh, t ừ nh c đn đ ừ đu tranh đn kim nghim,

từ kim nghim đn r n luy n h nh vi v è    thi quen hnh vi. Đ loi b ra kh i đời

sống tâm l h c sinh m t h nh vi th i quen h nh vi không ph h p v i c c chu          n

mc x h i th nh gi o d c c i h qu tr   ũng đò i c nh t qu tr ừ nhn thc li đn

đ  ừ đu tranh l i, t u tranh l n ki m nghi m l i, t m ng m l n ri đ    ừ ki hi i đ èn

luy i...Ln l m đi đ kh v lâu l m l i l i kh     hơn v lâu hơn.

- Qu trnh gi o d c đòi h i ph c ti n h nh lâu d i v liên t c l v :  i đư       

+ Mc đch c a qu   trnh gi o d c không ch h nh th nh      ở h c sinh h nh

vi ph h p v i c c chu n m c x h i m c n h nh th         ò  nh ở h c sinh th i quen h nh   

vi ph h p v  i c c chu n m c x h    i.

+ K t qu nh gi o d c d b m i. C i x u, c  qu tr     t đi khi c cơ h   i

không t t luôn r nh r p bên ngoố   i con ngườ cơ hi nu c i l n vo. Khi ci xu

vo th c i t k t qu  ốt ra. Cơ hi đ   qu trnh gi o d c m i x u v o c i tt đi, c    ốt

ra ch nh l l  c qu trnh gio d c b n ho c b buông l   gin đo   ng

- K t lu m  n sư ph

+ Trong gi o d c ph i kiên tr , b nh t nh không nôn n ng v i v        ng đốt

chy giai đon. Nu không bnh tnh, không kiên tr l i nôn n ng v i v    ng đốt

chy giai đo phương ph phương phn th sẽ sai lầm v p m sai lầm v p th sẽ

sai l m v k t qu . ầ   

+ Trong gi o d c c n c s i h p v ng nh t c c l  ầ   phố   thố   c lưng gio

dc tham gia v o qu  trnh gi o d c, c s phân công tr ch nhi m r r ng v c          

th h c sinh c s o d c c ng c s o d c cđ  ở nh   gi  a gia đnh; đn trườ   gi  a

nh ng v ra ngo i x h i ctrườ      s o d c c a x gi    hi…

3. Qu o d c l  trnh gi   qu trnh c t nh ch t c     bit

- u n y c ngh a l nh gi o d c bao gi c ng g n v i m i c Đi     qu tr   ờ ũ    

nhân c v m i t th   nh huống gi o d c c .    th

- Qu trnh gi o d c c t nh c      bit v : 

+ M ch qu nh gi o d c l h nh th nh h c sinh h nh vi vc đ  tr      ở    thi

quen hnh vi ph h p v i c c chu n m c x h i. M h nh vi v            thi quen h nh vi 

ph h p v i c c chu n m c x h i ph i g n v i m i c nhân c v v y gi             th   o

dc ph i g n v i m   i c nhân c th.

+ S n hi ng gi o d c xu t hi n trong nh ng t nh hu ng gi ki n tư       ố o

dc kh c nhau. T nh hu  ống gio dc đa dng v phong ph nên gi o d c ph i g     n

vi m i t nh hu ng giố o d c c  th.

- K t lu  n sư phm:

+ Mu n gi o d c h c sinh ph i hi u h c sinh. ố      

+ Nh o d c ph i c  gi    kh năng linh hot năng đng v sng t o trong 

vi c gi i quy t c c t  nh huống gi o d  c.

4. Qu o d c l  trnh gi   qu trnh c t nh ch t bi n ch ng cao     

- u n y c ngh a l nh gi o d c cĐi     qu tr   ũng l  qu nh phtr  h p v i

nhng quan đim ca ch ngh a duy v t bi n ch    ng

- Qu trnh gi o d c l    qu trnh luôn luôn vn đng v  bin đi cho ph 

hp v ng t ng li đối tư c đ  nhng con người đang trưở nh đang lng th n lên

trong điu kin x h i c ng luôn v ng v  ũ n đ  bin đi.

- K t lu m  n sư ph

+ Luôn phi đi m i qu   trnh gi o d c, đi m i d a trên cơ sở đc đim

tâm l  đối tưng v u ki n ho n c nh l ch s c đi       th.

+ Nh o d c ph i h nh th nh cho m nh k l c c t nh hu ng  gi       năng x    ố

gio dc.

III. C u tr c c a qu nh gi    tr o d c

1. C c nhân t c ố u thành q a tr nh gio d c 

Qu trnh gi o d c đưc cu thành b i 6 nhân t c u trở ố  c sau đây:

a. Mc đch (nhi m v ) c  a q a tr nh gio d c (M) (gi o d  c hưng vào

vic đaňt đư đôěi tưc nhim v: hnh thành ở ng gio dc hành vi và thi quen

hành vi ph h p v i c c chu n m c x h i        

b. N i dung gi o d c (N): L ng chu n m c x h    nh      i m ch ng ta cần

gi nhp cho đối tưng gio dc nm vng v l  ng h nh vi v thi quen h nh vi 

ph h p v i c c chu n m c x h i c n h nh th ng gi o d c trong        ầ  nh cho đối tư  

qu trnh gi o d c.

c. Ch th gio dc v hot đng gio dc (G)

d. Kh ch th   gio d c v ng t o d c (H)   hot đ  gi 

e. Phương php v n gi o d c (PP, PT)  phương ti  

g. K t qu o d c: L c gi o d c m ng gi o d  gi   trnh đ đư    đối tư  c

đt đưc sau mt qu nh gi o d c  tr  

Trong 6 nhân t c u tr c c a qu ố     trnh gi o d c th nhân t    ố cơ bn xuyên

suố t to n b nh gi o d qu tr  c đ l nhân t m ch, hai nhân t trung tâm cố c đ ố a

qu trnh gi o d c l v ch th  ch th  kh .

Cc nhân t cố u tr c c m i quan h   ố  bin v i nhau, t ng qua l i l c đ  n

nhau trong đ c đch quy đ i dung quy đnh phương ph m nh ni dung; n p v

phương php quy đ c đ quy đnh kt qu. M ch không ch nh ni dung m còn

quy đ phương ph c đ quy đnh c p v kt qu. M ch không ch nh ni dung,

phương ph òn quy đ c đp v kt qu m c nh s t ng qua li gia ch th v

khch th . K t qu c a s t ng qua l i gi a ch v ch th d n k     c đ    th  kh  n đ t

qu c a qu nh gi  tr o d c. To n b   s t ng qua l i gi a c c nhân t c u tr c đ    ố  c

ca qu trnh gio d c di u ki n kinh tc đư n ra trong đi   chnh tr a x  văn h 

hi khoa h c v công ngh    nht đnh.

IV. B n ch t c a qu nh gi    tr o d c 

1. Cơ sở c đ đ x nh b n ch t c a qu     tr nh gi o dc

Đ   x nh bc đ n cht ca qu trnh gi o dc c vần căn c o quan đim

ca h c thuy t M Lênin v b n ch t con ng  c – ầ   ười

Theo h c thuy t M n ch i không ph i l c  c – Lênin: “ B t con ngườ   i

g tru tư t con ngường vốn c, trong tnh hin thc ca n, bn ch i l tng hòa

ca c c m i quan h x h h nh th nh b n ch i hay gi o d ố   i” Như vy đ    t ngườ  c

con người cần đưa con người v o c c mối quan h x h i, m c    c m i quan h x ố  

hi xu t hi i ho ng v n khi con ngườ t đ  gio ti y th c ch t c a vip. Như v    c

đưa con người v o c c m i quan h x  ố   h i ch nh l t     chc cc ho ng v giao t đ 

tip cho con người.

2. B n ch t c a qu nh gi o d c     tr  

Từ cơ sở khoa h c trên m   đi đn k t lu n v b n ch t c a qu        trnh gio

dc như sau: “Qu trnh gi o d c v b n ch t l      qu tr nh t  chc ho ng v t đ 

giao ti u n y c ngh a: T c c c ho ng v giao tip cho con người”. Đi     ch  t đ  p

cho con người chnh l o d gi c con người.

Gio d c trong nh ng x h i ch ngh a th c ch t l :   trườ       

- T c c c ho ng v giao ti p c ngh a x h i cho h c sinh.  ch  t đ        

- Khch l h c sinh t  c, t ch c c tham gia v o c c ho ng v giao gi     t đ 

tip c  ngh a x h   i.

- L u khi n v u ch nh m i quan h a h c sinh v hnh đo đi   đi  ố  gi   c

sinh, h c sinh v i l n kh   nhng ngườ  c.

Kt lu n s pham:  

- Trong gi o d c c n l a ch n c c ho ng v giao ti p c ngh a x   ầ    t đ      

hi cho h c sinh v  khch l h c sinh tham gia v o c c ho ng giao ti p b ng   t đ  ằ

cch đa dng ha cc h nh th c ho ng v giao ti p c v n i dung l n h  t đ       nh

th     c; gip h c sinh thy đưc  ngha c a cc ho ng vt đ  giao ti p vi s h nh

thnh v pht tri n nhân c ch b n thân.   

- Kiên quy t ch ng l ố i khuynh hưng p đt, t y th ch c a nh     gio d c; 

khuynh hưng “Đem con b ” trong gi t đ ch o dc hc sinh. Bin php tốt nh

lnh đo điu khin mối quan h gia h c sinh v h c sinh, h c sinh v i nh     ng

người ln kh c l b ng uy tằ n v s c m ha c a nh o d c.   gi 

V. Đng lc ca qu nh gi o d  tr  c

1. B t k ng n o c i bao gi c c th y b  hot đ  a con ngườ ờ ũng đư c đ ởi

yu tố no đ c đy, yu tố th y mi ho ng ct đ a con người gi l đng l c.

2. H c thuy t M - i s v t hi ng luôn luôn v ng   c lênin : “M   n tư n đ

v pht tri n, n  v ng v n đ  pht tri c l do c s u tranh vn đư    đ  thống nht

gi a c c mt đối lp”

Như v c đ t đ a con ngườy: Yu tố th y mi ho ng c i chnh l mâu

thun v c gi vi i quy t mâu thu n  

Theo h c thuy t M Lênin: B t k s v t hi  c –     n tưng n o c ng t n t ũ  i

trong n 2 lo i mâu thu n: mâu thu n bên trong v mâu thu n bên n i v       go  ch

nh vi ng mâu thu n bên trong v     c gii quy t cc mâu thu n bên trong m i l

đ ng l c ca mi s  pht tri n 

3. Đng l c c a qu    trnh gi o d c ch nh l    c c mâu thu n bên trong v   

vi c gi i quy t c c mâu thu n bên trong c a qu      trnh gi o d c.

Mâu thu n bên trong c a q a tr nh gi o d c l mâu thu n gi a c c nhân          

tố c u tr c v i c c nhân t    ố c u tr c c  a qu  trnh gio d c; gi a c  c y u t v i c ố  c

yu tố trong c ng m t nhân t .   ố

Mâu thu n bên ngo i l mâu thu n gi a nhân t c u tr c c a qu nh      ố     tr

gi o dc vi c u kic đi n kinh t chnh tr, văn ho x hi, khoa hc v công

ngh.

Mâu thu n bên trong c ng v i vi c gi i quy t n t ng l c c       o nên đ  a

qu trnh gi o d c

4. Mâu thun cơ bn c a qu   trnh gi o d c  

Đ x nh mâu thu n c a qu nh gi o d c, cc đ n cơ b   tr   ần căn c vo 3

điu kin sau đây:

- Mâu thu n ph i t  n ti t n cuừ đầu đ ối qu tr nh gi o d c 

- c giVi i quy t c c mâu thu n kh n c ng l m gi   c suy cho đ   nhằ i

quyt t t mâu thu . ố n đ

- Mâu thu n s v ng v t tri n c a nhân n đ phi liên quan đ  n đ  ph  

tố trò (H)(kh ch th   gio d c).

Từ 3 điu ki n trên m mâu n c a qu   thun cơ b   trnh gi o d c l mâu   

thun gia nhân t ch th o d c (H) v nhân t m l mâu ố kh  gi   ố c đch (M). Đ 

thun gi a m t bên l ng yêu c u do c c chu n m c x h   nh ầ     i đt ra m h c sinh  

phi th c hi n v i m t bên l      trnh đ đư c gio d c hi n c c a h c sinh.    

Mâu thu n c ng vi c gi i quy t nâu thu n tn cơ b     n cơ b o nên đng

lc ch y u c  a qu trnh gi o d c

5. Đi n đu ki mâu thu n tr ng l c  ở thnh đ 

- Mâu thu n  phi đưc h c sinh   thc đưc m t c ch sâu s c v c    nhu

cầu gi i quy t.

- Mâu thu n ph i v a s c   ừ 

- Mâu thu n ph i n y sinh t t y    u trên con đường gio dc

Từ đây ch t đng ta li c m nh ngha mi v qu trnh gi o d c: Qu   

tr trnh gio dc l qu  nh liên tc h nh th nh mâu thu n v liên t c gi i quy     t

mâu thun.

V. Lô g c c a qu    trnh gio d c

1. Kh i ni m v lô g   c ca qu trnh gi o d c

Lôgic c a qu o d c l nh t v ng h p quy lu t t  trnh gi   tr  n đ   ối ưu

ca qu  trnh gi o d c k t    ừ trnh đ đưc gi o d c khi h c sinh b   t đầu n m v ng  

cc tri th c v c c chu n m c x h      i đn trnh đ đưc gi o d c khi h c sinh th c

hin đưc h nh vi v c thi quen h nh vi ph h p v i c c chu n m c x h i         

2. Lô g c c a qu nh gi   tr o d c 

Qu trnh gi o d c di n ra qua c c khâu s  au đây

a. Khâi 1: T c cho h ng gi o d c) n m v ng c c tri  ch c sinh (Đối tư     

th       c v c c chu n m c x h i. Cc chun m c x h c bii đư u hi n ở c c c p

phm tr : T X u; Thi - c; Trung th d p h ốt –  n  c – Gi ối; Cao thưng – Th èn;

Dũng c H n nh c ch t c a khâu n y lm – è t….Th     gip cho h c sinh n m v  ng

đưc cc c p kh i ni m nêu trên. 

b. Khâu 2: T c h nh th h c sinh nh ng t nh c m t ch c ch  nh ở      c đối

vi c c tri th c v c c chu n m c x h i. Th c ch t c a khâu n y l q a tr nh bi               n

nhn th c th nh t nh c m, bi  n t nh c m th nh ni m tin, bi n ni     m tin thnh  ch

v h ng nh đ  ch v h  qu t t y u l l m xu t hi ng gi o d c      n ở đối tư   nhu

cầu đưc th c hi n h nh vi ph h p v i c c chu n m c x h          i m đối tưng gio

dc đ c nim tin.

c. Khâu 3: T c r n luy n cho h ch è  c sinh (đối tưng gi o d c) h nh vi   

v thi quen h nh vi ph h p v i c c chu c x h i. Th c ch t c     n m     a khâu ny

l nh gio d c t o ra nh u ki n c n thi t, nh h  ng đi  ầ  ng cơ hi đ c sinh đưc

tha m n nhu c ầu đưc th c hi n h  nh vi ph h p v i c c chu n m c x h i, nh         ờ

vi    c nhu c ng xuyên thầu đưc thườ a m n t c h c l p lnh vi đư p đi l i nhi u

lần m  thi quen h c h nh th nh v mnh vi đư    c đ c đt đưch gio d c.

Như v c đưy qu trnh gio d c din ra qua 3 khâu. S phân chia cc

khâu như trên ch tương đố l i. Trong gio dc chng ta phi vn dng mt cch

linh ho t v s ng t    o.

CÂU HỎI HƯỚNG DẪN TỰ HỌC

Câu 1: Qu trnh gio dc l g? Hy phân tch cc đc đim ca qu

trnh gio dc v rt ra nhng kt lun sư phm.

Câu 2: Phân tch bn cht ca qu trnh gio dc.

Câu 3: Đng lc ca qu trnh gio dc l g? Ti sao qu trnh gio dc

l qu trnh liên tc hnh thnh mâu thun v gii quyt mâu thun.

Câu 4: Phân tch lôgc ca qu trnh gio dc v mối quan h gia cc

khâu ca qu trnh gio dc

Câu 5: Bằng l lun v thc tin gio dc hy chng t rằng: “Qu trnh

gio dc l qu trnh kh khăn, phc tp; lâu di liên tc; c tnh c bit v tnh

bin chng cao”

Câu 6: Từ cc đc đim ca qu trnh gio dc hy cho bit nguyên nhân

ca hin tưng: “Dao sc không gt đưc chuôi”; “Đo đc ca thanh thiu niên

hin nay đang c chiu hưng xuống cp nghiêm trng”.

Chương 2: Nguyên tc gio dc [ 1]

I. Kh i ni m v nguyên t c gi o d c      

Nguyên t o d c l ng lu n c t nh quy lu t c a l c gi   nh n đim cơ b     

lu  n gi o dc c tc d ng ch đo m i ho ng c i gi o d c v t đ a ngườ    người

đưc gio d c trong qu nh gi o d  tr  c.

+ Nguyên t c gi o d  c không ph i l ng quy lu  nh t ca qu trnh gio

dc m cc nguyên tc gio dc ch n đim cơ b l nhng lu n phn nh trong

đ   nh ng quy lut c a qu trnh gio dc. Nhng quy lut ca qu trnh gio dc

l nhng mối quan h bn vng v tt yu gia cc nhân tố cu trc ca qu trnh

gio dc.

+ C c nguyên t c gi o d c c t c d ng ch         đo m i ho t đng ca người

gio d c v   người đưc gio d c v v y c c nguyên t c gi o d      c đưc xem như l

nhng tiêu ch  đ xem x t v   đnh gi m i ho  t đng ca người gi o d c v    người

đưc gio dc trong qu nh gi o d c. Khi xu t hi n s sai l ch gi a k t qu v  tr          

mc đch gio dc, chng ta hy tm hiu nguyên nhân ở vic thc hin cc

nguyên t c gi o d   c.

+ C c nguyên t c gi o d c c chung cho vi c h nh th nh      gi tr    ở đối

tưng gio d c b t k h nh vi th i quen h     nh vi đo đc no.

+ C c nguyên t c gi o d c l s d ng bu c nh i v i nh        t đnh đố   gio

dc.

II. Cơ sở c đ đ x nh c c nguyên t c gi  o d c 

1. Quan đim c a h c thuy t M - Lênin v b n ch   c   t con người v quy

lu t h nh th nh v t tri  ph n con người

- V b n ch  t con người h c thuy t M  c – Lênin khng đnh: “ Bn cht

con người không phi l ci g tru tưng vốn c, trong t nh hi n th c c a n b     n

cht con người l t ng h a c a c c m i quan h x h  ò   ố   i”

- V quy lu t h nh th nh v      pht trin con người h c thuy t M  c – Lênin

nêu r n c nh s ng t i, trong ch ng m c nh “Ho   o ra con ngườ ừ  t đnh con người

sng t o ra ho n c   nh”

2. Quan đi a Đm c ng v mc tiêu v nguyên l gio d c 

- V m c tiêu gi o d c, lu t gi o d c nêu r o t o l       : “Mc tiêu đ   đo

to con người Vi t Nam ph t tri n to   n di n, c tri th c, s c kh e, th  c, đo đ   m

m v k   năng ngh nghip…”

- V nguyên l o d c, lu t gi o d c c ng nêu r n gi o d c Vi  gi     ũ : “N   t

Nam l n n gi o d c x h i ch n a v n h nh theo nguyên l : H       gh    c đi đôi vi

hnh, gi o d c k t h p v ng s n xu t, l  i lao đ    lun g n li n v i th c ti n, gi     o

dc nh ng k t h p v i gi o d nh v  trườ     c gia đ  gio d c x h   i”

3. Đc đim tâm simh l c a h c sinh Vi t Nam.    

4. Đc đim ca qu nh gi o d tr  c.

5. Th c ti n gi o d c v      đo t o trong nh   trường ph thông  ở Vit Nam

III. H ng c c nguyên t c gi o d c (Xem thên chi ti t trong t i li thố       u

số 2)

Gio d c trong nh ng ph thông Vi t Nam di i s   trườ   n ra dư  ch đo

ca h  thống cc nguyên tc sau đây:

1. Nguyên t m bc đ o t nh m ch trong gi o d c  c đ  

Nguyên t c n y đòi h i gi o d c ph   i hưng vo vic đt đưc mc tiêu

gio dc ni chung mc tiêu đo to trong nh trường ph thông n i riêng (Gi o

dc phi hưng v o vi c h nh th nh h c sinh h nh vi th i quen h nh vi ph h    ở      p

vi c c chu n m c x h i v c m c tiêu gi o d c l o t      thông qua đ đt đư     đ o

nhng con người Vi t Nam ph t tri n to n di o d c ph i l y m c tiêu     n…) v gi    

gi  o dc l cho mm cơ sở i ho ng ct đ a ch th v ch th trong qu kh   trnh

gio dc.

Liên h c ti th n…

2. Nguyên t c g n gi c v i th c ti u tranh xây d  o d   n lao đng đ ng

v b o v t   quốc x h i ch ngh   a ca nhân dân lao đng.

Nguyên t c n i h i qu nh gi o d c ph c ti n h nh ngay  y đò   tr   i đư  

trong th c ti u tranh, xây d ng v b o v t c x h i ch ngh n lao đng đ      quố    a

ca nhân dân lao đng, đưa th n lao đng đc ti u tranh xây dng v bo v t

quốc ca nhân dân lao đng vo trong qu trnh gi o d c trong nh ng.    trườ

Nguyên t c n y c    gha tr r t l n trong vi c h nh th     nh ở đối tưng gio

dc nim tin đo đc.

Liên h v i th c ti n ...    

3. Nguyên t c gi o duc trong lao đng v b  ằng lao đng

Nguyên t c n i h i qu nh gi o d c ph c ti n h nh ngay  y đò   tr   i đư  

trong ho ng c a h c sinh v l ng l ht đng lao đ    y lao đ m phương tin đ nh

thnh ở hc sinh nhng phm ch c c n thi t ct đo đ ầ  a con người lao đng mi

(yêu lao đng, yêu người lao đ m lao đng do bn ng, yêu v qu trng sn ph

thân v do người lao đng lm ra; coi lao đng l vinh quang, lao đng l l s ng,  ẽ ố

lao đ c, lao đng l hnh ph ng l nim vui…c  thc v ng c  thi quen lao đ 

t chc, c k  lut, c k t v c   thu   năng xut cao…)

Liên h c ti th n…

4. Nguyên tăc gio dc trong tp th v bằng t p th  

Nguyên t c n y đòi hi gi o d c ph  i đưc ti n h nh ngay trong t p th    

hc sinh – nơi din ra cuc s ng th c c a h c sinh trong nh ố     trường v l y t p th    

lm phương tin đ gio dc hc sinh.

Liên h c ti th n…

5. Nguyên t m b o s ng nh t gi a vai tr o c a nhc đ   thố   ò ch đ   gio

dc v i vi c ph t huy vai tr t    ò  gic, tch c c, t l  c, đc lp v s ng t o c a h   c

sinh trong qu  trnh gio dc.

Nguyên t c n i h i trong qu nh gi o d c nh o d c ph i l  y đò   tr    gi   

người t c, l ch nh đo, điu khi u ch nh hon, đi  t đng gio dc không ph i l 

ngườ ò      i p đt, lm thay hc sinh c n h c sinh ph i t gic, tch c c, t l c trong

vi    ừc ti p thu nh ng t ng tc đ ch c c t pha c c ch c a ho ng gi o d  th  t đ  c

v trong vi c t   ho n thi n nhân c ch c a b n thân.   

6. Nguyên t m b o s c đ   thống nh t gi a tôn tr ng nhân c ch h c sinh     

vi vic đưa ra nhng yêu cầu hp l cho h c sinh 

- Tôn tr ng nhân c ch h c sinh l ng yêu c    thường xuyên đưa ra nh ầu

hp l v   buc h c sinh ph i th c hi n; l      không đưc s dng c c bi n ph p gâ   y

ra nh n c v x c l n tâm h n h c sinh ng đau đ   th    

- Yêu c u h p l m) l yêu c u ph h p v i m ch v nầ   (Sư ph  ầ    c đ  i

dung; ph h p v m tâm li đc đi  đối tưng.

- Nguyên t c n i trong gi o d ng th i v i  y đòi h  c đ ờ  vic tôn trng

nhân c ch h c sinh th ng yêu c   phi đưa ra nh ầu h p l v c h c sinh ph   bu  i

thc hin.

Liên h v i th c ti    n…

7. Mguyên t m b o t nh h ng, tc đ    thố nh thường xuyên, liên t c trong 

qu trnh gi o d c

Nguyên t c n y đòi h i qu   trnh gi o d c ph  i đưc ti n h nh m t c ch    

c h thống v n i dung v ng th i ph c ti n h ng    phương php đ ờ i đư  nh thườ

xuyên liên t c c v không gian v     thời gian.

Liên h c ti th n…

8. Nguyên t m bc đ o t nh c   bi t trong gi o dc

Nguyên t c n i h i qu nh gi o d c ph i g n v i m i c nhân c  y đò   tr        

th v g n v i m i t  nh huống gi o d c c  th.

Liên h c ti th n…

9. Nguyên t m b o s ng nh t gi a c đ   thố   gio d c nh   trường v i gi o

dc gia đnh v o d c x h i  gi   

Nguyên t c n y đòi h i qu   trnh gi o d c ph i c    s k t h p th ng nh ố t

cht chẽ gia nh trường, gia đ ch thườnh v x hi. Kt hp mt c ng xuyên v

c s  thống nh t v m ch, n  c đ i dung, phương php gio dc.

Liên h c ti th n…

Trong gi o d c c  ần tuân th theo h   thố  ng cc nguyên tc gi o d c nêu

trên, vi m b o c c nguyên t c gi o d c trong qua tr nh gi o d c l u kic đ          đi n

đ       m b o cho qu tr nh gi o dc d c kc đt đư t qu. Khi xu t hi n s sai lch

gia k t qu v m   c đch th h y t m hi u nguyên nhân     ở vic th c hi n c c nguyên   

tc gi o d c.

CÂU HỎI HƯỚNG DẪN TỰ HỌC

Câu 1: Khi nim v nguyên tc gio dc. Ti sao khi xut hin nhng

sai lầm trong gio dc th hy tm hiu nguyên nhân ở vic thc hin cc nguyên

tc gio dc?

Câu 2: Hy phân tch cc nguyên tc gio dc v liên h vic thc hin

cc nguyên tc gio dc trong nh trường ph thông hin nay.

Câu 3: Từ cc nguyên tc gio dc hy cho bit nguyên nhân ca hin

tưng “Con hư ti mẹ, chu hư ti b” “Trong nh trường ph thông ch c gio

viên ch nhim mi gio dc đưc hc sinh còn hiu trưởng không gio dc

đưc hc sinh”

Chương 3. Phương php gio dc [2]

I. Kh i ni m  

Phương php gio d c l t h p c c c ch th c ho ng c a ch       t đ   th v

khch th m   ch th  v khch th s d  ng đ đt đưc m ch gi o dc đ  c.

II. Đc đi a phương phm c p gio dc

1. Phương php gi o d c v a mang t nh kh ch quan v a mang t nh ch   ừ   ừ  

quan. Điu ny l gii ti sao:Muốn gio dc hc sinh phi hiu hc sinh; Cng

đối tưng gio dc nhưng ch khc người s dng phương php gio dc cũng

cho ta nhng kt qu khc nhau

2. Phương php gi o d c ch u s chi ph i c a m    ố  c đch v ni dung.

Điu ny l gii ti sao muốn la chon đưc phương php gio dc đng đn phi

căn c vo mc đch v ni dung gio dc hay trưc khi la chon phương php

gio dc phi x đnh r đưc mc đch v ni dung gio dc.

3. Phương ph a đp gio dc ch ng trong n php bin chng ch th

v khch th 

4. Phương php gio dc bao hm mt bên trong v m t bên ngo i   

5. Phương ph t đp gio dc bao hm m c d c v m t tr d c     

6. Phươmg ph c đa dp gio d ng v phong ph trong gi o d c c n l   ầ a

chn v v n d ng ph i h p c   ố  c phương php gio dc.

III. Phân lo i

1. c a s phân lo i cCơ sở    c phương php gio dc

Đ     ẹ phân lo i c p gic phương ph o dc chng ta d a v o t nh ton v n

ca nhân cch

Tnh to n v n c a nhân c ẹ  ch đòi hi: Đ h nh th nh   ở h c sinh m t h nh   

vi th i quen h nh vi ph h p v i c c chu n m c x h i th            qu trnh gi o d c ph  i

đ ờ  ố  ng th i t n tc đng đ t c cc mt c i sa đờ ng tâm l con người (Nh n th c,

tnh c m,   ch v h nh đng  ch). M i m t c i s ng tâm l i c   a đờ ố  con ngườ 

cu tr c riêng, n i dung riêng nên n i h i c đò  c phương ph c đp t ng riêng.

2. Căn c vo cơ sở khoa h c trên, hi n nay phương php gi o d c đưc

chia th nh 3 nh m c p gi o d   c phương ph  c sau đây:

Nhm 1: Nh m c c phương php hnh th nh   thc c nhân (Nh m c c

phương php thuy t ph  c)

Nhm c p gi o d c n y t ng ch y u v o m t nhc phương ph    c đ     n

thc. Mc đch l  nhằm gip cho đối tưng gio d c n m v ng c c tri th c v c    c

chun mc x h i.

Nhm 2: Nh m c c phương php t chc cc hot đng thc ti n 

Nhm phương ph c đp gio dc ny t ng ch yu vo mt tnh cm,

mt  ch v h . M ch l nh đng  ch c đ  nhằm bi n nh n th  c thnh tnh c m, 

bi n t nh cm th nh ni m tin, bi n ni m tin th nh v h      ch  nh đng  ch.

Nhm 3: Nh m c c phương php khuyn khch v u ch nh h nh vi  đi  

Đây l c phương ph nhm c p c tnh cht h tr cho hai nhm cc

phương ph c trên nhưng lp gio d i không th không s dng trong qu trnh

gio dc.

IV. H  thống cc phương php gi o d c (chi ti  t đc trong t i li u s 2). ố

Nhm 1: Nh m c c phương php hnh th nh   thc c nhân (Nh m c c  

phương php thuy t ph  c)

Đ gip cho đối tưng gi o d c n m v   ng đưc c c tri th c v c c chu    n

mc x h i, c  th s d ng m t trong c   c phương ph c sau đây:p gio d

1. Phương php k chuyn

L phương php gio dc m nh gi  o dc s dng đ gi p hc sinh

nm v ng c c tri th c v c c chu n m c x h i thông qua n i dung câu chuy n,           

thông qua h nh vi c a nh ng nhân v t trong câu chuy n m o viên k cho h      gi  c

sinh nghe

Nh ng câu chuy n m gio viên k cho h c sinh nghe c l   th  nhng

câu chuy c, nh ng câu chuy n v ng t i t t vi c t t, n đo đ    nh m gương ngườ ố  ố

c th l nhng câu chuy n c   tch, c th l nhng câu chuy n s t ch, truy   n

thuyt…

Phương php ny rt c v i h gi tr  c sinh nh  tu i

Vn đ quan tr ng khi s d  ng phương php n y l : Ph i l a ch n nh     ng

câu chuy n c ng chu n m c; gi o viên ph i c   cha đng trong đ nh  c đo đ   

năng khi n đ tăng thêm t n tưu k chuy nh hp dn v đ li ng sâu sc ca

ni dung câu chuy n v c a nh ng h nh vi c a c c nhân v t trong câu chuy n cho         

hc sinh.

Cần k t h p v i c c phương php gio d c kh c m t c ch h p l .      

2. Phương p đ ph m thoi

L phương php m nh gio d c gi p h c sinh n m v ng c c tri th      c

v c c chu n m c x h i thông qua vi c t       chc tranh lu n gi a nh   gio dc v 

hc sinh (thông qua s va ch m quan đim  kin gia nh gio dc v h c sinh) 

Đây l phương ph p c  nhiu kh  năng hnh thnh ở đối tưng gi o d c

mim tin đo đc

Vn đ quan tr ng c a phương php ny l:

- Vn đ tranh lu n ph i ph h p v i m     c đch v n i dung (V  n đ đo

đ  c; m t chu n mc đo đc, mt s  kin đo đc…)

- To ra đưc không kh tranh lu n th o lu n sôi n i, tho i m      i gi a nh  

gi     o d c v h hc sinh đ c sinh m nh d n n m thi ra quan đi c ca h c sinh,

dm d ng l   lun ca mnh đ b o v    kin c a m nh ho c b c b     n c a giki  o

viên.

- Kiên quy t tr nh hi t cho h c sinh, c ch l m n y không   n tưng p đ    

hnh thnh ở h c sinh mi m tin đo đc.

- C  nh o d c lgi  n đối tưng gio dc phi t c ti ng n i chung m đư  

3. Phương php tranh lun tho lun

- L phương ph p cho đối tưp gio dc m  nh gio dc gi ng gio

dc n c nh ng tri th c v c c chu n m c b ng c ch tm đư      c đo đ ằ   chc cho

cc đối tư n đ đo đ o đng tranh lun tho lun vi nhau v mt v c n y hoc

mt chun m c n y (Thc đo đ o đ c ch t l thông qua s   va chm quan đim

 kin gi a h c sinh v h c sinh m      gip cho h c sinh n m v  ng đưc c c tri th c

v c c chu n m c x h   i)

Vi phương php ny, nh gio d c ch l i t   ngườ  chc, l o v nh đ 

đi        u khi n cuc tranh lu n, th o lu n gi a c ng gic đối tư o d c vi nhau m

không tham gia v o tranh lu n th o lu n. Tuy nhiên n u c n nh o d c ph i l     ầ  gi   

người tr ng t p cho c i đ gi c đối tưng gio dc tm đưc ting ni chung.

- V n c p gi o d c n y l o viên ph i t o ra n đ cơ b a phương ph     gi  

đưc mt không kh tranh lu n th o lu n sôi n i gi a c ng gi o d      c đối tư  c.

- Gip cho c ng gi o dc đối tư  c t c ti ng n i chung. m đư  

4. Phương php ging gii

- L p gi o d c m o d c d ng l i th ch cho  phương ph    nh gi   ời đ gi 

hc sinh m t chu n m c n ng gi o d  c đo đ o đy , đối tư  c nghe hi u v ghi  

nh.

- p gi o d c c t t không h nh th Đây l phương ph    nh p đ  nh đưc ở

đối tưng gio dc ni c nên rm tin đo đ  t t dng trong gi o d c

- Vn đ đo đ c c n gi i th ch ph i ph h p v i mầ       c đch v n i dung  

gio dc

- Vn đ quan tr ng c a phương php gi o d c n y l ngôn ng c a nh      

gio d c ph i trong s ng, r r ng, d u; c n c s k t h p v i p    hi ầ      hương php trò

chuyn.

5. Phương php din ging

- L  Phương php gi o d c m    nh gio dc d ng l ời đ trnh by trưc

đối tư n đ đo đ o đ n. Đống gio dc mt v c n y c tnh cht mi, thừa nh i

tưng gio d c nghe hi u v ghi nh    

- ng l p gi o d c c t nh ch t không hĐây cũ  phương ph     t p đ nh

thnh đưc ở đối tưng gio d c ni m tin đo đc.

- V c n tr nh b y ph i ph h p v i m ch v n i dung gi o d c n đ ầ  ầ     c đ    

- Vn đ quan tr ng c a phương php gi o d c n y l ngôn ng c a nh      

gi hi  o dc ph i trong sng r r ng d u; c n c s k t h p v p tr ầ     i phương ph ò

chuyn.

6. Phương php nêu gương

- L  phương php gi o d c m    nh gio dc nêu ra trưc đối tưng gio

dc nh ng t i t t vi c t t, nh ng t m gương ngườ ố  ố  m gương người thc vic thc.

Thông qua h nh vi c a nh ng t i t t vi c t t, nh ng t   m gương ngườ ố  ố  m gương

ngườ       i th c vi c th c m đối tưng gi o d c n c cm đư c tri th c v cc chu n

mc x h i.

- Đây l phương php gi o d c c    kh năng hnh thnh đưc ở đối tưng

gio dc ni m tin đo đc.

- V n đ quan trng ca phương php gio dc ny l : 

+ Nêu ra trưc h sinh nh ng tc  m gương người t t vi c t t, nh ng tố  ố  m

gương ngườ c sinh, đ m gương i thc vic thc gần gũi vi h c bit l nhng t

trong h c t p v t a nh    m gương c  gio dc.

+ Ph i k t h p v i c    c phương ph c như phương php gio dc kh p

gio dc tranh lu n th o lu n ho   c phương php gio dc trò chuy n 

+ Trong nh ng m i th y cô gi o ph trườ  ầ  i l t m gương sng đ hc

sinh noi theo

- Trong gi o d c ch ng ta c s d p gi o d    th  ng phương ph  c ny

dưi 2 hnh th c: 

Mt l ng gi: Nêu ra trưc đối tư o d c nh ng tm gương người tốt

vic tốt.

Hai l : T   chc cho đối tưng gi o d c giao lưu trc ti p v i nh ng t   m

gương người tốt vi c t t trong h c t ố  p, trong lao đng, trong đu tranh.

Như vy đ p cho đối tư gi ng gio dc nm vng cc tri thc v cc

chun mc x h i c th s d ng m  t trong 6 phương php gio dc nêu trên. S 

dng phương php gio dc no l ph thuc v m tâm l ng v o đc đi  đối tư 

trnh đ, kh  năng v năng lc ca nh gio dc.

Nhm 2: Nh m c p t c c c ho ng th c ti n cho  c phương ph  ch  t đ  

hc sinh

Đ       h nh th nh ở đối tưng gio dc m t hnh vi th i quen h nh vi ph

hp v i c c chu n m c x h i c       th s d ng cc phương php c th sau:

1. Phương php nêu đò i sư phi h m

- L  phương php gi o d c m    nh gio dc nêu ra trưc đối tưng gio

dc nh i h m vng đò i sư ph  buc ng gi o d c ph i th c hi n. Nhđối tư      ờ vic

đối tưng gi o d c thường xuyên phi th c hi n nh  ng đò i sư phi h m m hnh

vi th i quen h nh vi đưc hnh thnh

- i h m (yêu c m) l Đò i sư ph ầu sư ph  đò i h i:

+ Ph h p v i m   c đch v ni dung

+ V a sừ c vi đối tưng gio dc

- T y v o tr c gi o d c c ng gi o d c m i h  nh đ đư   a đối tư    đò i sư

phm đưc nêu ra 2 m sau: ở c đ

Mt l i d ng m: Dư  nh lnh.

Hai l i d ng l i khuyên. : Dư  ờ

Khi trnh đ đưc gi o d c c  a đối tưng gi o d c th p th ta d    ng dưi

dng m nh l nh.  

Khi tr c gi o d c cnh đ đư   a đối tư c đt đ nh đng gio d n tr no

đ th ta dng dưi dng lời khuyên.

- V quan tr ng khi s dn đ   ng phương phương php gio d c n y l :   

+ Hưng d n gi p đỡ đối tưng gi o d c th c hi n c    c đòi hi sư phm.

+ Ki n tra v m so  ki t đưc vi c th c hi n c i h   c đò i sư phm.

+ K p th ng viên kh ch l v  ời đ    điu ch nh. 

2. Phương php giao công vic

- L phương ph c giao cho đối tưp gio dc m nh gio d ng gio

dc nh ng công vi c c . Nh c ho n th nh nh ng công vi c giao m   th ờ vi    c đư 

hnh vi th i quen h c h nh th nh.  nh vi đư  

- V quan tr ng khi s dn đ   ng phương php gio dc ny l : 

+ Căn c c đ vo m ch, ni dung m l a ch n công vi c cho ph h p     

+ Căn c v o kh   năng năng lc ca đối tưng gi o d c m    giao cho đối

tưng o dgi c nh ng công vi c v a s  ừ c.

+ C ng d n gi ng gi o d c ho n th nh nh ng công ần hư  p đỡ đối tư     

vic đưc giao.

+ Ki n tra v m so  ki t đưc vi c th c hi n c c công vi c giao     c đư

+ K p th ng viên kh ch l v  ời đ    điu ch nh. 

3. phương php luy n t p  

- L  phương php gio d c m   nh gi  o d c t  chc cho đối tưng gio

dc th c hi n h nh vi ph    h p v i c c chu n m c x h      i trong nh u king đi n

quen thuc.

- M ch c p o d c n y d ng l c h nh th nh c đ a phương ph gi   ừ i ở vi   ở

đối tưng gio dc hnh vi và thi quen hnh vi ph hp vi chun mc x hi

trong nhng điu kin quen thu c v t i l m  t nhiên đây chưa ph  c đch cuối

cng c a qu  trnh gi o d h nh th nh ng gi o d c h nh vi v c. Đ   ở đối tư     thi

quen h nh vi ph h p chu n m c x h i trong m i t nh hu ng c n s d         ố ầ  ng phương

php tip theo đ phương ph l p rèn luy n. 

4. Phương php rèn luyn

- L  phương  ph p gi o d c m    nh gi  o d c t  chc cho đối tưng gio

dc th c hi n h nh vi ph    h p v i chu n m c x h i trong nh u ki      ng đi n khc

l.

- M ch c p gi o d c n y l h nh thc đ a phương ph      nh đưc ở đối

tưng gi o d c h nh vi và th i quen h nh vi ph h p v       i chu n m c x h i trong    

nhng đi t nhiên đ c đu kin khc l v t l m ch cuối cng ca qu trnh gio

dc. Như vy phương php r n luy n ch nh l mè    c đ cao ca phương php luyn

tp.

- Vn đ quan tr ng khi s d  ng phương php r n luy n v è   phương php

luyn tp:

+ Hưng dn gi p đỡ đối tưng gi o d c th c hi n c c h nh vi ph h       p

vi c c chu n m c x h    i.

+ Ki n tra v   kim sot đưc vi c th c hi n c c h    nh vi trong điu kin

quen thu c ho c kh c l .    

+ K p th ng viên kh ch l v  ời đ    điu ch nh. 

5. Phương php to tnh huống gi o d c  

- L  phương php gi o d c m    nh gio d c ph t hi n ra t   nh hu ng giố o

dc ho c t o ra t nh hu ng gi o d c v  ố    đưa đối tưng gio d c v o trong c c t   nh

hu viố ng gi o d . Nhc đ ờ c đối tư c thường gio d ng xuyên x l cc tnh

huống gio d c m h nh vi th i quuen h c h nh th nh.     nh vi đư  

- V quan tr ng khi s dn đ   ng phương php gio dc ny l : 

+ Gi ng gi o d c t nh hu ng gi o d c v c p cho đối tư  c  thc đư  ố    

nhng quy n trong vi c x l c c tt đnh đng đ     nh huống gi o d  c.

+ Hư p đỡ đối tưng dn gi ng gio dc gii quyt nhng tnh huống

gio dc.

+ Ki n tra v   kim sot đưc vi c gi i quy t nh ng t nh hu ng gi o d      ố  c.

+ K p th ng viên kh ch l v  ời đ    điu ch nh. 

6. Phương ph o dư lup t n x hi lnh mnh

- L p gi o d c m o d c s d h nh th nh  phương ph    nh gi   ng đ   ở

đối tưng gio dc nhng hnh vi thi quen hnh vi ph hp vi cc chun mc

x h i b ng c ằ ch t o ra nh ng dư lun x h i l nh m nh. Nh   ờ vic đối tưng gio

dc thường xuyên ph i th c hi n nh ng quy nh v     t đ  nhng yêu cầu ca tp th 

m hnh vi th i quen h c h nh th nh vi đư  nh.

- Thc cht phương php ny c ng l ũ  phương php gi o d c nêu đòi hi

sư phm ch c điu đò i sư ph i phương i h m l đòi hi ca nh gio dc còn v

php gi o d c n y th i h i l i h i c a t p th v n    đò   đò       ch đưc nêu ra dưi

dng m nh l nh bu ng gi o d  c đối tư  c ph i ho n th nh m không c     d ng l ời

khuyên.

- V quan tr ng khi s dn đ   ng phương php gio dc ny l : 

+ Hư p đỡ đối tư t đng dn gi ng gio dc thc hin cc quy nh v

yêu c u c a tầ  p th . 

+ Ki n tra v m so c vi c hi n c c quy nh v yêu c  ki t đư c th   t đ  ầu

ca t p th .  

+ K p th ng viên kh ch l v  ời đ    điu ch nh. 

Nhm 3: Nh m c c phương php khuyn khch v u ch nh h nh vi  đi  

Đ   ầ    khuyn khch v đi u ch nh hnh vi c n s d ng c g phc phươn p

c th sau:

1. Phương php thi đua

- p m o d c d k ch th ch vThi đua l phương ph  nh gi  ng đ    điu

chnh h nh vi b ng c ch t  ằ   chc hot đng thi đua gia h c sinh v h c sinh, gi   a

nhm v i nh m; gi a t p th v t p th .        

- Đây l phương ph p c t c đng mnh v o tâm l   đối tưng. N t o ra  

ở đối tưng tâm tr ng h h  ởi, ph m kh i,  ở  ch ngh l c kh c ph c kh     khăn vươn

lên đ đt đư t trong thi đua nhờ c thnh tch cao nh vy m hnh vi thi quen

hnh vi ph h p v i c c chu n m c x h     i đưc kch th ch v u ch  đi nh. Phương

php gi o d c n y c o ra tr ng th i tâm l y l v     kh năng t    như v   thi đua c

thng, c thua nhưng ch c khen m ông c  kh  pht.

- V quan tr ng khi s dn đ   ng phương php ny l:

+ Thi đua phi c mc đch r rng v i gian c .  thờ  th

+ Ph i k ch th c h c sinh t c, t ch c c tham gia v o phong   ch đư   gi   

tro thi đua.

+ Thi đua phi c sơ kt v tng kt

+ C n k m theo ph ng v t chầ è ần thưở  t.

2. Phương php khen thưởng

- L p gi o d phương ph  c m  nh o d c d kgi  ng đ ch thch v điu

chnh hnh vi ca đối tưng gio d c b ng c ch khen v ằ   thưởng khi đối tưng

gio dc đt đưc thnh tch cao trong h c t p v    tu dưỡng đo đc…

- Đây l phương ph p c t c đng mnh v o tâm l   đối tưng. N t o ra  

ở ở đối tưng tâm trng h hởi, phm kh i v    h qu t t y u l t o ra ở đối tưng

gio d c nhu c ầu đưc ti p t c h nh vi ph h p v i c c chu       n m c x h  i. Phương

php gi o d c n y c     kh năng to ra tr ng th i tâm l    như vy l v khen thưởng

th th  c ch t l s ừa nhn ca x hi, ca tp th trưc nh ng th nh t ch m c     

nhân v t p th    đt đưc

- o d c trong nh ng ph thông c c c h nh thGi   trườ     c khen thưởng

+ Nêu gương trưc l c top, trư n trường.

+ Tuyên dương trưc l c top, trư n trường.

+ Tng giy khen.

+ T ng b ng khen.  ằ

+ Tng huân huy chương

- V quan tr ng khi s dn đ   ng phương php gio dc ny l : 

+ Khen thưởng ph i công b ng, công khai, k p th ằ  ời, đng lc, đng ch . 

+ Khi khen thưở đn đ cơ nng phi ch  ng y sinh hnh vi. Ch khen

nh      ng hnh vi ph hp v i c c chun m c x h i m xut ph t t  ừ đng cơ c 

ngha x h i, không khen h nh vi xu t ph t t nhân.      ừ đng cơ c

+ Khi khen ph i ch    ố n s cđ  gng v  n  lc c a c nhân v t p th .   

+ C khen c c nhân l n t p th .  th     

3. Phương php trch pht

- L p gi o d phương ph  c m  nh o d c d kgi  ng đ ch thch v điu

ch   ằnh h nh vi c ng gia đối tư o dc b ng cch trch v pht khi đối tưng gio

dc m c l i l  ầm. Đây l phương ph p c tc đng mnh vo tâm l  đối tưng. N 

to ra ở đối tưng gio d c tâm tr ng x u h , h      thẹ  n v h qu t t y u l t o ra     ở

đối tưng gi o d c nhu c c t b h nh vi tr i v i c c chu n m c x h i.   ầu đư ừ         

Phương php gi o d c n y c     kh năng to ra tr ng th i tâm l    như vy l v ch  tr

pht th c ch t l s lên n, s không th a nh n c a c nhân, c a x h i, c a t      ừ        p

th c nh ng l i l m m c nhân m c phtrư   ầ    i.

- o d c trong nh ng ph thông c c c h nh th c tr ch ph t sau: Gi   trườ       

+ Nh c nh c l c to ở trư p, trư n trường.

+ Phê b c lnh trư p trư n trườc to ng.

+ C nh c c l o trư p trưc ton trường.

+ D ng ti h c t p m t th i gian. ừ n đ    ờ

+ Bu c thôi h  c.

- V quan tr ng khi s dn đ   ng phương php gio dc ny l : 

+ Tr ch ph t ph i công b ng, công khai, k p th ng l   ằ  ời, đ c, đng ch.

+ Khi tr ch ph t phi ch  đn nguyên nhân n y sinh h nh vi (Nguyên  

nhân kh ch quan hay ch quan)  

+ Khi tr ch ph t ph i gi p cho c nhân th     y đưc nguyên nhân v  chp

nhn h nh ph t m t c ch t      gic, t nguy n.

+ N u khen c khen c c nhân l n t p th ch ph t ch  th      th tr   đưc

trch pht c nhân m   không đưc trch pht tp th.

V. V l a ch n v v n d ng ph i h p cn đ      ố  c phương php gio dc

Phương ph c đa dp gio d ng v phong ph. Trong gio dc chng ta

cần ph i l a ch   n v v n d ng ph i h p cố  c phương php gio dc.

1. Đ n phương ph ần căn c la ch p gio dc c vo:

- Mc đch v ni dung gi o d c  

- Đc đim tâm l đối tưng.

- Trnh đ kh năng v năng l c ca nh o d  gi c.

2. Đ vn dng phô h p c  c phương php gio dc nh gi o d c cần

- N m v ng v v n d ng nhu n nhi n, kh o l o t ầ    ừng phương php gio

dc

- Ch đ     ng trong vi c v n d ng c p gic phương ph o dc v o trong

qa tr nh gi o d c, v o trong t ng t nh hu  ừ  ống gio d c 

- C n h nh th nh cho b n thân k l c c t nh hu ng gi o d c v ầ     năng x    ố   

cũng r t m m d o trong vi c v n d ng c  ẻ    c phương php gio dc .

CÂU HỎI HƯỚNG DẪN TỰ HỌC

Câu 1: Phương php gio dc l g? Hy phân tch cc đc đim ca

phương php gio dc? Ti sao muốn gio dc hc sinh cần hiu hc sinh? Ti

sao ch klhc nhau người s dng phương php gio dc li cho ta nhưnmgx kt

qu gio dc khác nhau?

Câu 2: Cơ sở ca s phân loi phương php gio dc v phân tch cc

phương php gio dc?

Câu3: Ti sao nhm cc phương php gio dc khuyn khch v điu

chnh hnh vi l nhm cc phương php c tnh cht h tr nhưng li không th

klhông s dng trong qu trnh gio dc?

Câu 4: Bằng l lun v thc tin gio dc trong nh trường ph thông

hy chng t rằng trong qu trnh gio dc không c phương php gio dc no

l vn năng?

BÀI TẬP XÊMINA

1. H y tr nh b y s    hiu bi t c a m nh v c m c    c đc đi a qu trnh

gio dc v t h y cho  ừ đ   ki n ca m nh v  quan đim sau đây:

“ Trong điu kin x hi hin nay muốn thnh công trong gio dc hc

sinh th h ng c ng c nh l o d c h  y đ ng trường, đ ng gia đ i đ gi  c sinh” v

hy ch ra nguyên nhân c a hi  n tưng : “Dao s t đưc chuôi”c không g

2.Hy trnh b y s  hiu bi t c a m nh v c c nguyên t c gi o d c v t          ừ

đ  h y ch ra nguyên nhân ca hi i mn tưng “con hư t ẹ chu hư t ”; “ki b t

qu gi o d c c a c thông hi m vc đo đ  c trường ph n nay đang gi  đo đc

ca thanh thi ng c p nghiêm tr u niên đang xuố  ng”

3. B ng l n v c ti n gi o d c h y ch ng t r ng trong gi o dằ  lu  th       ằ  c

cần thi t ph i l a ch n v     v n d ng ph i h p c p gi o d c, không   ố  c phương ph  

c phương ph vn năng.p gio dc no l

100

C. CÔNG TÁC GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM LỚP Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC

I. V trí, vai trò, ch m v c i giáo viên ch m l p  c năng v nhi  a ngườ  nhi 

1. V trí, vai trò c i giáo viên ch m l ng trung h c ph thông  a ngườ  nhi p trong nh trườ  

- i giáo viên ch nhi m l p tro ng trung h c phNgườ    ng nh trườ   thông l người

gio viên đư u trưở ra đ u trưởc hi ng c thay mt hi ng qun lí và t chc mi

hot đng c a l p h c phân công.   c sinh đư

- Trong m i quan h a h i giáo viên ch nhiố  giừ c sinh v nh trường th ngườ  m

là chi c c u n ầ ối đ a nh trườm bo mối quan h gi ng và hc sinh.

- Trong m i quan h ố  gia giáo viên ch  nhim và hc sinh th người giáo viên ch 

nhim l người cố v y cn đng tin c a h c sinh và ban cán s l   p.

- Trong m i quan h ố  gia nh trường v gia đnh th giáo viên ch nhi m l người

thay m t hi u trưởng ch đng t chc v đm bo mối quan h  gia nh trường

v gia đnh.

2. Ch i giáo viên ch nhi m l p c năng ca ngườ   

Người giáo viên ch m l ng trung h c ph thông có nh ng ch nhi p trong nh trườ    c năng

- Chc năng dy hc.

- Chc năng qun lí –  Giáo d c.

- Chc năng phối hp u ch . v đi nh

- vChc năng cố n.

3. Nhi m v c i giáo viên ch m l  a ngườ  nhi p trong nh trường trung hc ph thông

Ngoài nh ng nhi m v i giáo viên ch nhi m l p còn    như người gio viên, ngườ   

có nh ng nhi m v    đc trưng sau:

- Tìm hi u n m v ng h c sinh trong l p v m i m       t đ có bin pháp t  chc giáo

dc st đối tưng nhằm thc đy s tin b ca c l p.

- C ng tác ch t ch v ng ph i h p v i các giáo viên b môn,   ẽ i gia đnh, ch đ ố   

Đon thanh niên, Đ t đi thiu niên, các t chc xã hi có liên quan trong ho ng

gi ng d y và giáo d c h c sinh l p ch     nhim.

- p lo i h c sinh cu i kì, cu ngh danh sách Nhn xt đnh gi x   ố ối năm hc, đ 

hc sinh lên l p th ng hay thi l i, ph i rèn luy n thêm v      đo đc… hon chnh

ghi vào b m hng đi c b hc sinh.

- ng kì ho t xu t v tình hình c a l p v i hi Bo co thườ c đ      u trưởng

II. Nh ng yêu c i giáo viên ch m l p  ầu đối vi ngườ  nhi 

Mt là: Ph m ch c t t đo đ ốt, tc phong đng mc…th m gương sng c s là t

cho h c sinh noi theo 

Hai l. C trnh đ chuyên môn sâu, nghip v vng vàng và có hiu bit nht

đnh v tt c cc lnh v a đờc c i số ng xã h i.

Ba là. Có s c kh e t  ốt.

101

III. N i dung công tác giáo viên ch nhi m l p    

1. Giáo viên nhi m v i vi c n m v ch     ng môi trường nh trường

1.1. M c đch v  ngha

- Đ tham gia qun l môi trường nh trường và xây dng môi trường nh trường thành môi

trường giáo d a nó. c theo đng ngha c

- Khai thác có hi u qu c d y h c và giáo d c cho   môi trường nh trường vào vi   c đo đ

hc sinh

1.2. N i dung 

- Tìm hi u ki v t ch ng h u đi n cơ sở  t trườ c.

- Tìm hi n lí. u đi ngũ cn b qu

- Tìm hi u đi ngũ gio viên.

- Tìm hi u nh ng ho ng t p th   t đ   trong nh trường.

- Tìm hi u hi u qu c a vi c s d u ki v t ch ng h c vào d y h c và       ng đi n cơ sở  t trườ   

giáo d c 

1.3. Bi n pháp 

- Quan sát.

- Trò chuy n 

- u tra Đi

- Nghiên c u h   sơ nh trường.

2. Giáo viên ch  nhim v i vi c tìm hi   u môi trường gia đnh

2.1. M c đch v  ngha

- n m b u ki kinh t chính tr Đ  t đi n  , văn ha x hi ca gia đnh.

- p v n l i cho vi c giáo dPhối h i gia đnh xây dng môi trường gia đnh thu   c đo đc

cho h c sinh; khai thác có hi u qu c d y h c và giáo d   môi trường gia đnh vo vi   c đo

đc cho hc sinh.

2.2. N dung i

- Tìm hi u ki v t ch t và kinh t c sinh. u đi n cơ sở    gia đnh h

- Tìm hi u tình hình chính tr  ; văn ha x hi ca gia đnh .

- Tìm hi m giáo d c c u quan đi  a gia đnh.

- Tìm hi u th c tr ng vi c giáo d c h c sinh c       a gia đnh.

- Tìm hi n l i trong h c t c mà h c sinh u nhng kh khăn v thu   p v tu dưỡng đo đ 

gp phi từ môi trường gia đnh mang li.

2.3. Bi n pháp 

- Quan sát.

- Trò chuy n 

- u tra Đi

3. Giáo viên ch  nhim v i vi c tìm hi ng xã h i   u môi trườ 

3.1. M c đch v  ngha

102

- N m b t th c tr ng xã h i và ng c ng xã h i v i vi   ng môi trườ  nh hưở a môi trườ i đố  c

giáo d c cho h c sinh. c đo đ 

- Khai thác có hi u qu ng xã h i vào vi c giáo d c cho h  môi trườ   c đo đ c sinh v đm

bo đưc s phối hp ch t ch  ẽ gia nh trường và xã hi trong vic giáo dc hc sinh.

3.2. N i dung 

- Tìm hi u ki n kinh t chính tr c a qu c gia, c a c u đi     ố a đa phương, c ng đng nơi ở

ca gia đnh hc sinh.

- Tìm hi u nh ng c a xã h i vi c giáo d c h c sinh.  ng nh hưở  i đối v   

3.3. Bi n pháp 

- u tra xã hôi h Đi c.

- Quan sát.

- Trò chuy n.

4. Giáo viên ch  nhim v i vi n , tham v n cho h c sinh.  c tư v  

4.1. M c đch v  ngha

- Giúp h c sinh m r ng s u bi a mình v các v xã h  ở   hi t c  n đ i.

- Giúp h c sinh kh c ph c nh tâm lí và sinh lí, i tính mà h c sinh g   ng kh khăn v gi  p

phi trong quá trình hc t ng, trong cup v tu dưỡ c sống hàng ngày.

- Giúp h c sinh x lí các tình hu ng mà h c sinh g p ph i trong cu c s ng.   ố     ố

4.2. N i dung 

- n v h c v Tư v   n.

- n v tâm lí. Tư v 

- n v sinh lí. Tư v 

- n v i tính. Tư v  gi

- n v x lí các tình hu ng cu c s ng. Tư v   ố  ố

4.3. Bi n pháp 

- Trò chuy n 

- T c xêmina v các v có liên quan.  ch  n đ

- Ngo i khóa. 

5. Giáo viên ch nhi m v i vi c ph i h p các l    ố  c lưng giáo dc trong v ngoi nh trường

5.1. Giáo viên ch  nhim v i vi c ph p v i các l ng giáo d   ối h  c lư c trong nh trường

a. M c đch v  ngha

- n lí h c sinh và giáo d c h Đ qu   c.

- T c các ho ng giáo d  ch t đ c trong v ngoi nh trường.

b. N i dung 

- Thông báo tình hình h c t p c a h c sinh và nh c sinh và t p th h    ng kh khăn m h   c

sinh g p ph i ban giám hi u, cùng ban giám hi u tìm gi i pháp kh c ph  i t     c.

- N m b t tình hình h c t p c a h c sinh t giáo viên b môn và cùng giáo viên b      ừ   môn

qu   n lí và t ch c tốt ho t đng hc t p cho hc sinh.

103

- Cng đon thanh niên t chc t t nh ng hoố  t đng ca đon thanh niên nhân nhng ngày

l ln.

c. Bi n pháp 

- nh kì cho ban giám hi Bo co đ u.

- Trò chuy n v i giáo viên b môn.   

- T c h i ngh liên t ch gi a giáo viên ch m và giáo viên b môn c a l ch      nhi   p.

- i vThường xuyên trao đ i b thư đon trường hoc v i các  y viên BCH đon trường đ

nm b t k p th i ch   ờ  trương ca đon v tnh hnh đon viên c p. Cng đon trườa l ng t

ch   c các ho t đng t p th cho đon.

5.2. Giáo viên ch  nhim v i vi p v c sinh  c phối h i gia đnh h

a. M c đch v  ngha

- n m b t h c sinh m t cách toàn di Đ     n.

- i h p giáo d c h c sinh Cng gia đnh phố   

- ng trong giáo d c h c sinh; phân công phân b trách Thống nht chương trnh hnh đ   

nhim giáo d c cho gia đnh.

- T c các ho ng giáo d  ch t đ c trong v ngoi nh trường.

b. N i dung 

- n t i ph huynh h ng c a nhà Ph bi   c sinh chương trnh k hoch hnh đ 

trường trong năm hc và ly ý kin ca ph huynh hc sinh v k ch hành   ho

đng ca nh trường trong năm hc.

- Phân công phân b trách nhi m cho ph huynh h c sinh trong vi    c đng gp xây

dng cơ sở t trườ c theo quy đ a nh nư vt ch ng h nh c c; trách nhin ca gia

đnh trong vi o đi cơ sở c sinh đc t u kin v vt cht cho h hc sinh có th 

tham gia t t vào các ố hot đng trong nh trường; trách nhi m c a ph huynh h   c

sinh trong vi c giáo d c h c sinh.   

- Thông báo cho nhau tình hình h c t ng rèn luy n c a h c sinh nhà  p, tu dưỡ    ở

cũng như ở trường.

- Trao đi kinh nghi m giáo d c h  c sinh gi a giáo viên ch m và ph huynh   nhi 

hc sinh.

- Bàn giao hc sinh cho nh trường vo đầu năm hc và bàn giao h c sinh cho gia 

đnh vo cuối năm hc đ gia đnh tip t c qúa trình giáo d c h c sinh trong nh ng    

tháng hè.

c. Bi n pháp 

- H p ph huynh h c sinh.   

104

- Thông qua s  phối hp giáo d c gi a nh trường gia đnh v x hi.

- M i ph huynh h ng. ờ  c sinh đn trườ

- i h p giThư phố  a nh trường v gia đnh.

- Thăm gia đnh ph huynh hc sinh.

- Thông qua cc phương tin k thu n đi (Đit hi n thoi; nối m ng n i b  ).

- Thông qua c c c a cha m h c sinh, chính quyơ quan lm vi  ẹ  n đa phương nơi

ở c c sinh) a gia đnh h

6. Giáo viên ch  nhim v i vi c giáo d c h i    c sinh c cc hnh vi không mong đ

6.1. M c đch v  ngha

+ Hnh vi không mong đ c đo đ c đch ci là hành vi trái chun m c xã hi. M a quá

trình giáo d c là hình thành h c sinh nh ng hành vi và thói quen hành vi phù c đo đ ở  

hp v i các chu n m c xã h i). Công tác giáo d c ch có ý   c đo đ i (hnh vi mong đ  

ngha khi thnh công trong gio dc tc l hnh thnh đưc ở h c sinh nh ng hành vi mong  

đi, còn xu t hi n ở hc sinh nhng hnh vi không mong đi c ngha l công tc gio dc

không thành công. Công tác giáo viên ch m l p th c s có k t qu i giáo  nhi      khi ngườ

viên ch nhi m kh c ph c nh h c sinh.    c đư ng hnh vi không mong đi ở 

+ Nguyên nhân d n nh h c sinh có nh ng nguyên nhân n đ ng hnh vi không mong đi ở  

ch quan và nguyên nhân khách quan

- Nguyên nhân ch quan là t s phát tri n tâm sinh lí h c sinh: Xu t hi ừ     n ở h c sinh nh ng

nhu c u không lành m nh; h n ch v trí tu ; có nhầ      ng kh khăn v tâm lí; nh n th c không  

đng, mt nim tin...

- Nguyên nhân khách quan: T ừ nhng nh hưởng tiêu c c c a môi trường giáo dc đc bit

l môi trường gia đnh v môi trườ i đng xã h n s hình thành và phát trin nhân cách ca

hc sinh; Từ nhng giáo dc sai l m c l i h u qu là làm xuầ a gio viên trưc đ đ đ    t

hin ở hc sinh nh ng hnh vi không mong đi.

6.2. N i dung giáo d c  

Loi b i s ra khi đờ ống tâm lí h c sinh nh c mu n; vô  ng hnh vi không mong đi: Đi h 

l vi th y cô giáo; tr n áp b n bè; tr n tiầ   ố t b  giờ; hút thu i chè c b c...Thay th ốc l; rư ờ  

vào là nhng hnh vi mong đi: đi hc đng giờ; l phép v i th  ầy cô gio; thương yêu gip

đỡ   ố  ờ  b n bè; nghiêm túc trong hc t p không tr n ti t b i chè cgiờ; không rư b c...

6.3. Bi n pháp 

- Tìm hi u nguyên nhân d  n đn hnh vi không mong đi.

- L a ch n các bi n pháp giáo d c phù h ng vào h c sinh     p đ tc đ 

- Trò chuy n v i h  c sinh c hnh vi không mong đi đ giúp h c sinh nh n ra nh ng hành   

vi không mong đ ng hnh vi không mong đi và tác hi ca nh i.

105

- Phát huy nh m c a h c sinh b ng và h n chng ưu đi   ằng phương php khen thưở   nhng

hn ch c a hc sinh b t và s d ng ằng phương php trch ph  ng phương php khen thưở

và trách ph t phù h  p.

- ng yêu c u h p lý và bu c h c sinh ph i th c hi n, tuy nhiên Thường xuyên đưa ra nh ầ      

cần ph ng di hư n quan tâm và kp thời đng viên khen thưởng hc sinh.

- C n có s i h p th ng nh t gi a giáo viên ch m v i các giáo viên b môn; hầ  phố  ố    nhi   i

đng nh trườ nh đng; ph huynh hc si giáo dc hc sinh.

- T o ra nh n xã h i lành m u ch nh nh  ng dư lu  nh đ đi  ng hnh vi không mong đi ở

hc sinh.

N u c n giao cho h i nh ng công vi c phù h ng  ầ c sinh c hnh vi không mong đ   p hư

vào v c lo i b ra kh i s ng tâm lí h c sinh nh i và hình    i đờ ố  ng hnh vi không mong đ

thành h c sinh nh ng d n h n và k p th ng ở  ng hnh vi mong đi. Hư  c sinh thưc hi  ờ i đ

viên khích l h c sinh.  

- ng xuyên t o ra nh ng tình hu ng giáo dThườ   ố c v đưa hc sinh vào các tình hu ng giáo ố

dc, giúp h c sinh x lí các tình hu ng giáo d c h c sinh   ố c thông qua đ m gio dc đư 

có nh ng hnh vi không mong đi.

7. Giáo viên ch  nhim v i vi c n m v ng h c sinh m t cách toàn di n       

7.1. M n lí h c sinh và giáo d c h c sinh. c đch v  ngha: Đ qu   

7.2. N i dung 

- N m v m tâm sinh lí c a h c sinh.  ng đc đi  

- N m v u ki n hoàn c nh s ng c a h c sinh.  ng đi   ố  

- ng thành tích mà h c sinh Nh  đt đư ng năm hc trưc trong nh c.

- N m v ng nh ng m   ối quan h và nh ng ho ng h c sinh tham gia.  t đ 

7.3. Bi n pháp 

- Điu tra cơ bn (sơ yu lí lch)

- Nghiên c u h u lí l ch; h c b ; s m; s u bài, nh t kí   sơ hc sinh (sơ y     đi  đầ 

ca l p). 

- Quan sát h c sinh trong các ho ng c a l p, c t đ   a trường.

- Trò chuy n v i h c sinh và nh i có liên quan (cha m ; giáo viên ch    ng ngườ ẹ 

nhim cũ, bn bè c a h c sinh; giáo viên b môn, b o v c ng..)      a trườ

- Nghiên c u s n ph m do h c sinh làm ra: S m ph m do h c sinh làm ra (v ghi;        ở

bài ki dùng h c t p t làm...) m tra, đ   

- Thăm gia đnh ph huynh hc sinh

Gia đnh hc sinh l môi trường nh hưởng đn s phát tri n c  v sinh lí l n tâm  

lí h c sinh, cha m h i n m v c h c sinh nh thu th p  ẹ c sinh l ngườ  ng đư  t. Đ 

106

đưc nh ng thông tin v  h nc sinh; đ m v u ki n hoàn c nh sng đưc đi   ống

ca h c sinh c n thi t ph ầ  i thăm gia đnh hc sinh.

8. Giáo viên ch  nhim v i vi c n m v ng t p th h c sinh và xây d ng t p th h c sinh           

8.1. Giáo viên ch  nhim v i vi c n m v ng h c sinh     

a.Mc đch v  ngha

- n lí t p th h c sinh và xây d ng t p th h c sinh. Đ qu       

- s d ng có hi u qu t p th h c sinh vào giáo d c cho h Đ        c đo đ c sinh như l ch

th  ca ho t đ ng giáo d c.

b. N i dung 

- N m v ng tình hình h c sinh trong l p: S ng, ch ng, gi i tính, thành     ố lư t lư 

phần xu t thân c a h  c sinh, đi ngũ ban cn s lp.

- Đa dư hnh chnh nơi ở gia đnh h c sinh.

- Thành tích t p th   đ đt đưc năm hc trưc.

- ra nh n l i c a t p th (Nh ng khó quan và Ch ng kh khăn v thu      khăn ch

nhng kh khăn khch quan)

c. Bi n pháp 

- Thông qua vi c n m v ng t ng h c sinh    ừ 

- Trò chuy n v i giáo viên ch nhi   m cũ hoc vi giáo viên b môn. 

- Quan sát ho ng c a t p th h c sinh trong hot đ     t đng chung ca c trường

8.2. Giáo viên nhi m v i vi c xây d ng t p th h c sinh ch       

a. Mc đch v  ngha

- Xây d ng t p th h c sinh là nhi m v không th thi       u đưc ca người giáo viên

ch nhi m l p.

- Xây d ng t p th h c sinh là t c m t ch giáo d    o ra đư   th c đng tin cy làm

ch d a v ng ch c c a giáo viên ch nhi m l p trong giáo d c h c sinh.         

b. N i dung 

- Xây d l giúp giáo viên ch nhing đi ngũ ban cn s p c đ năng lc đ  m

qun lí và t c các ho ng c a t ch t đ  p th l  p.

- Xây d c k ng đư  hoch công tác giáo viên ch nhi m l  p trong năm hc.

- Nâng cao thành tích h c t p, tu dưỡng đo đc tác phong và thành tích trong các

hot đng chung c ng và ca trườ a đon thanh niên.

c. Bi n pháp 

107

- N m v ng (qu n lí t t) t ng h c sinh và t p th h c sinh.    ố ừ    

- Xây d ng k ch công tác giáo viên ch nhi m l c; h c kì, tháng,   ho   p năm h 

tuần.

- Bi dưỡng đi ngũ ban cn s lp.

- Phối h p ch t ch v i các giáo viên b      môn đ t chc t t hoố t đng h c t p c  a

lp nh m nâng cao thành tích h c t p c a lằ    p.

- Tranh th s c a ban giám hi u trong vi c t c các ho ng giáo   gip đỡ     ch t đ

dc t p th t  o đi n đ c sinh tu dưỡu ki h ng và rèn luy c tác phong. n đo đ

- i h p v i ph huynh h t c t t các hoPhố  i đon thanh niên; h  c sinh đ  ch ố t

đng giáo dc ngoài gi lên l p và giáo d c m i cá nhân h c sinh. ờ    

9. Giáo viên ch  nhim v i vi c x lí các tình hu ng giáo d c    ố 

9.1. Mc đch v  ngha: Gii quy t nh ng hoàn c nh có v   n đ mà nhà giáo d c g p ph  i,

thông qua đ m gio dc đo đc cho hc sinh.

a. Tình hu ng giáo d c là gì? Tình hu ng giáo dố  ố c đưc hiu là m t s k n hay hi   n tưng

giáo d c xu t hi n m t cách b t ng      ờ ngay trưc mt nhà giáo d c mà nhà giáo d c c n gi  ầ i

quyt.

Tình hu ng giáo d c bao gi ố  ờ cũng gn v i m t hnh vi đo đc ho c m t quan đim không

đng no đ c v đy ca hc sinh, ca người ln hoc ca nhà giáo d c bit là phi có s

bt g p c a nhà giáo dc (giáo viên ch nhim l p) mà giáo viên ch  nhim l p ph i gi  i

quyt. N u không có s b t g p c a nhà giáo d c(giáo viên ch nhi m) thì ch là hi         n tưng

xã h i.

- c a hành vi có th h c sinh, có th n ho c có th là nhà giáo d Ch th     l người l   c.

b. Yêu c u c a vi c x lí các tình hu ng giáo d c ầ    ố 

- Các tình hu ng giáo d c ph c x không n k h ach hoố  i đư  l nhanh đ nh hưởng đ   t

đ ng ca nhà giáo dc (Giáo viên ch nhi m).

- c x lí các tình hu ng giáo d c ph i phù h p v i các nguyên t c giáo d c và nh ng Vi  ố       

yêu c u c a vi c s d c mà nhà giáo d c s d x lí các ầ    ng cc phương php gio d   ng đ 

tình hu ng giáo d c bi t là khi s d ng và trách ph ố c. Đ   ng cc phương php khen thưở t.

- c x lí các tình hu ng giáo d c không ch có tác d ng giáo d c m t h c sinh mà phVi  ố       i

có tác d ng giáo d c nhóm ho c t p th l p h c sinh.       

- m b o khéo léo và t trong vi c x lí tình hu ng giáo d c n u tình hu ng giáo dĐ   nh   ố   ố c

c liên quan đ đời tư cn a hc sinh hoc ca ch th hành vi trong tình huống giáo dc

(có tính nh y c m cao).  

- c x lí các tình hu ng giáo d c ph i có tính k t qu (ch hành vi t m d ng hành Vi  ố      th  ừ

vi ca mnh đ hot đng c liên quan đưc di n ra ti p t c và có k t q a ho c ch        th hành

vi t b c hành vi ngay thì càng t ừ  đư ốt.

108

c. Bi n pháp 

- N m b c tình hu ng giáo d c (Tình hu ng giáo d c x y ra c a hành  t đư ố  ố   ở đâu; ch th 

vi và nh ng nhân v t có m t trong tình hu ng giáo d c là ai; tính ch a tình hu ng giáo    ố  t c ố

dc (nghiêm trng hay không nghiêm trng).

- Tùy t ng tình hu ng giáo d c mà giáo viên l a ch c giáo ừ ố   n cc phương php v hnh th

dc phù h x lí tình hup đ  ống.

10. Giáo viên ch nhi m v i vi c t c các ho ng tr i nghi m cho h c sinh      ch  t đ   

10.1. M giáo d c cho h c sinh và hình thành cho h c sinh c đch v  ngha: Đ c đo đ  

nhng k năng sống

và nhng năng l con ngườc chung cần có ở i trong xã h i hi n

đi.

10.2. N i dung 

- Kin th c th c ti n g n bó v    i đời sống, đa phương, cng đng, đt nưc, mang

tính t ng h p nhi c giáo d c, nhi u môn h c; d v n d ng vào th c t .   u lnh v        

- Đưc thi t k thành các ch    đim mang tính m , không yêu c u m i liên h ở ầ ố  cht

chẽ a các ch mgi  đi

10.3. Hình th c t c   ch

- ng, phong phú, m m d o, linh ho t, m vĐa d  ẻ  ở  không gian, th i gian, quy mô, ờ

đối tưng và số lưng...

- H c sinh có nhi i tr i nghi m  u cơ h  

- Có nhi u l ng tham gia ch o, t c các ho ng tr c lư  đ  ch t đ i nghim v i các 

mc đ t đ khác nhau (giáo viên, ph huynh, nhà ho ng xã hi, chính quyn,

doanh nghi p,...) 

Hot đng tr i nghi m sáng t m 4 nhóm ho t ng chính:   o g  đ

- Ho t ng t (thích ng, t , t c s n, sáng t c l p...);  đ  ch   ch  ch  ki o đ 

- Ho đt ng câu lc b (hi thanh niên, văn ha ngh thut, th thao, th c t  p

siêng năng...);

- Ho t ng tì nguy n (chia s quan tâm t i hàng xóm láng gi ng và nh ng  đ nh  ẻ   

người xung quanh, b o v   môi trường);

- Ho t  đng đnh hưng (tìm hi u thông tin v h ng phát tri n   ư  tương lai, tìm hiu

bn thân...

Có th l a ch n t ch c th c hi n m t cách li sao cho phù h p v i    và      nh đng  

đ   đ c đim ca h c sinh, cp hc, khối l p, nh trường và i u ki n xã h i c a    đa

phương.

10.3. Quy trình t c m t ho ng tr i nghi m sáng t o  ch   t đ   

Mt ho ng tr i nghi m sáng t c t  t đ   o thường đư  chc theo quy trnh 8 bưc như sau:

Bưc 1: Xc đnh nhu cầu t chc ho ng tr i nghi m sáng t o. t đ   

Bưc 2: Đt tên cho hot đng

Bưc 3: Xc đnh mc tiêu ca hot đng

Bưc 4: Xc đnh ni dung v phương php, phương tin, hình th c c a ho  t đng

Bưc 5: L p k  hoch

109

Bưc 6: Thit k chi ti t ho ng trên b n gi  t đ  y

Bưc 7: Kim tra, điu chnh và hoàn thin chương trnh hot đng

Bưc 8 k: Lưu tr t qu ng vào h a h hot đ  sơ c c sinh.

TÀI LIỆU HỌC TẬP

- H c li u b t bu   ộc

1. Gi o d c h biên)   c tiu hc 1, Đng Vũ Hot (ch – Ph Đc Hòa,

NXB ĐHSP H Ni, 2013.

2. Gi o d c h  c tiu hc 2, Đng Vũ Hot (ch Nguyn Hu biên) –

Hp, NXB ĐHSP H Ni, 2013.

3. Đ cương bi ging GDH Tiu hc

- H c li u tham kh  o

4. Điu l trường Tiu hc, 2020.

| 1/109

| | Tải xuống

Preview text:

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2 TẬP BÀI GIẢNG
HỌC PHẦN: LÍ LUẬN DẠY HỌC VÀ LÍ LUẬN GIÁO DỤC Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC
(Lưu hành nội bộ) 1
A. LÍ LUẬN DẠY HỌC
Chương 1: Qu trnh dy hc [1],[2]
I. Khi nim v qu trnh dy hc
1. Qu trnh dy hc l qu trnh hot đng phố hp tương tc gia gio
viên v hc sinh đưc t chc mt cch c mc đch c k hoch, dư s ch đo
ca gio viên hc sinh t gic tch cc v t lc hon thnh cc nhim v dy hc 2. Nhn xt:
2.1. Qu trnh dy hc hc l qu trnh t gic.
2.2. Mc đch ca qu trnh dy hc : Qu trnh dy hc hưng vo vic
đt đưc 3 mc đch : Mc đch kin thc; mc đch k năng; mc đch thi đ.
+ Mc đch kin thc (Gio dưỡng): Gip cho hc sinh nm vng nhng
tri thc khoa hc ph thông cơ bn, hin đi, ph hp vi đc đim tâm l hc
sinh v ph hp vi tnh hnh thc tin ca đt nưc v ca đa phương.
Tri thc khoa hc l nhng tri thc đưc con người pht hin ra bằng
cc phương php nghiên cu khoa hc v đưc thc tin kim nghim.
Tri thc khoa hc ca nhân loi rt đa dng v phong ph. Trong dy
hc chng ta ch dy cho hc sinh nhng tri thc khoa hc ph thông cơ bn.
Nhng tri thc khoa hc ph thông cơ bn l nhng tri thc khoa hc ti thu m
hc phi nm vng đ tip tc hc tp lên cao hơn hoc trc tip tham gia vo lao
đng sn xut. tri thc khoa hc ph thông cơ bn cũng rt nhiu, trong dy hc
chng ta cần dy cho hc sinh nhng tri thc khoa hc ph thông cơ bn hin đi.
Tri thc khoa hc ph thông cơ bn hin đi l nhng tri thc khoa hc phn nh
nhng thnh tu khoa hc mi nht v c th gii quyt đưc nhng vn đ do
thời đi v thc tin cuc sống đt ra.
Tri thc khoa hc ph thông cơ bn hin đi cũng còn rt nhiu, trong
dy hc chng ta ch dy cho hc sinh nhng tri thc khoa hc ph thông cơ bn
hin đi nhưng phi ph hp vi đc đim tâm sinh l ca hc sinh Vit Nam ni
chung v theo la tui ni riêng. Tri thc khoa hc ph hp vi đc đim tâm l
hc sinh Vit Nam l nhng tri thc khoa hc m hc sinh Vit Nam c th tip 2
thu v vn dng đưc vo trong thc tin cuc sống Vit Namtrên cơ sở pht huy
ht kh năng năng năng lc ca mnh.
Tri thc khoa hc ph thông cơ bn hin đi nhưng phi ph hp vi
đc đim tâm sinh l ca hc sinh Vit Nam còn nhiu, trong dy hc chng ta
phi la chon nhng tri thc khoa hc ph thông cơ bn hin đi ph hp vi đc
đim tâm sinh l ca hc sinh Vit Nam v ph hp tnh hnh thc tin ca đt
nưc v đa phương. Tri thc khoa hc ph thông cơ bn hin đi, ph hp vi
đc đim tâm sinh l ca hc sinh Vit Nam v tnh hnh thc tin ca đt nưc
v ca đa phương l nhng tri thc khoa hc c th gii quyt đưc nhng vn
đ m đt nưc v đa phương đt ra.
+ Mc đch k năng (Pht trin): Hnh thnh cho hc sinh nhng k năng,
k xo cần thit đc bit l k năng nhn thc (Pht trin ở hc sinh năng lc nhn
thc v năng lc hnh đng)
- Năng lc nhn thc l kh năng s dng cc gic quan đ tri gic ti
liu hc tp v kh năng s dng cc thao tc tư duy đ lnh hi khi nim .
Trong dy hc ta phi dy cho hc sinh bit nhn, bit nghe, bit ngi,
bit nm bit sờ m. Đa trẻ sinh ra ch nhn đưc m chưa bit nhn;nghe đưc
m chưa bit nghe; ngi đưc m chưa bit ngi; mm đưc m chưa bit nm;
sờ đưc m chưa bit sờ. muốn đa trẻ bit nhn, bit nghe, bit ngi, bit nm
bit sờ m th người ln phao dy cho n v trong dy hc chng ta ph dy ch
hc sinh bit nhn, bit nghe, bit ngi, bit nm bit sờ m v rèn luyn thnh k
năng k xo. Đa trẻ sinh ra không bit s dng cc thao tc tư duy, dy hc trong
nh trường ph thông phi dy cho cho hc sinh bit s dng cc thao tc tư duy
đ lnh hi khi nim v rèn luyn thnh nhng k năng k xo s dng cc thao tc tư duy.
- Năng lc hnh đng l kh năng vn dng cc tri thc đ nm đưc đ
gii quyt nhng nhim v hc tp do qu trnh dy hc đt ra v nhng nhim
v do thc tin cuc sống đt ra trong nhng tnh huống khc nhau.
+ Mc đch thi đ (Gio dc): Hnh thnh ở hc sinh th gii quan khoa
hc v nhng phm cht đo đc cần thit ca con người mi 3
- Th gii quan l h thống nhng quan đim v t nhiên v x hi v con người
- Th gii quan đưc chia lm 2 loi: Th gii quan giai cp v th gii quan c nhân.
+ Th gii quan giai cp l h thống nhng quan đim v t nhiên v x
hi v con người ca giai cp. Thc cht th gii quan giai cp chnh l h tư
tưởng ca giai cp. H tư tưởng ca giai cp vô sn l hc thuyt Mc – Lê nin,
nên th gii quan ca giai cp vô sn chnh l hc thuyt Mc – Lênin. M hc
thuyt Mc – Lênin l hc thuyt khoa hc nht, tin b nht v cch mng nht
v vy th gii quan ca giai cp vô sn l th gii quan khoa hc. Dy hc trong
nh trường ph thông l phi hnh thnh cho hc sinh th gii quan khoa hc, m
thc cht l gip cho hc sinh nm vng đưc hc thuyt Mc – Lênin.
- Th gii quan c nhân l h thống nhng quan đim v t nhiên v x
hi v con người đưc hnh thnh ở mi c nhân.
Nu th gii quan giai cp mang tnh giai cp th th gii quan c nhân
mang tnh c nhân. Dy hc trong nh trường ph thông phi hnh thnh cho hc
sinh th gii quan c nhân khoa hc. Th gii quan c nhân khoa hc l th gii
quan c nhân đưc hnh thnh trên cơ sở ca th gii quan ca giai cp vô sn.
Nhờ th gii quan c nhân khoa hc m hc sinh c cơ sở khoa hc đ đnh gi
đưc tt c nhng s kin hin tưng xy ra xung quanh con người: Bit đưc đi
hc mun l tốt hay xu, đi hc đng giờ l tốt hay xu; l php vi thầy cô l tốt
hay xu, vô l vi thầy cô l tốt hay xu…cơ sở đ hnh thnh ở hc sinh hnh vi
v thi quan hnh vi đo đc.
Như vy qu trnh dy hc hưng vo vic hon thnh 3 nhim v (Gio
dưỡng, pht trin v gio dc hay kin thc, k năng, thi đ) 3 nhim v ny c
mối quan h bin chng vi nhau v đưc thc hin đng thời trong qu trnh dy
hc v ở mi khâu ca qu trnh dy hc. Nhim v th nht l cơ sở ca nhim
v th 2; nhim v th 2 vừa l h q ca nhim v th nht vừa l điu kin ca
nhim v th 3. Nhim v th 3 vừa l h qu ca nhim v th 2 vừa l điu kin
ca nhim v th 1 v nhim v th 2. 4
2.3. Tnh cht đc trưng ca qu trnh dy hc đ l tnh cht hai mt.
Tnh cht hai mt ca qu trnh dy hc đưc th hin ở ch: Qu trnh
dy hc luôn luôn tn ti trong n 2 hot đng : hot đng dy v hot đng hc.
Hai hot đng ny tương đối đc lp vi nhau nhưng li thống nht vi nhau đ
to nên qu trnh dy hc hon chnh.
+ Hot đng dy: Ch th ca hot đng dy l gio viên; khch th ca
hot đng dy l hc sinh.
+ Hot đng hc: Ch th ca hot đng hc l hc sinh; khch th ca
hot đng hc l ti liu hc tp (Sch gio khoa, sch tham kho; cc phương
tin dy hc trc quan; vốn tri thc ca gio viên).
Hai hot đng ny c mối quan h bin chng vi nhau, tc đng qua
li vi nhau v to thnh mt h thống hon chnh
Ta c th biu din qua sơ đ sau: D + H = 1 Trong đ h 
o t đng dy gi vai trò ch đo (T chc, lnh đo, điu
khin, điu chnh hot đng hc); hot đng hc gi vai trò t gic tch cc v t
lc (T gic tham gia vo hot đng hc; tch cc tư duy, tch cc suy ngh, tch
cc tm tòi…; t lc hon thnh cc nhim v dy hc không trông chờ vo bn,
không trông chờ vo thầy) Hoc: D H
II. Cu trc ca qu trnh dy hc
1. Cc nhân tố cu thnh qu trnh dy hc: Qu trnh dy hc đưc cu
thnh bởi cc nhân tố cu trc sau đây: 5
a. Mc đch v nhim v dy hc (M)
Dy hc trong nh trường ph thông hưng vo vic đt đưc 3 mc
đch (nhim v) kin thc, k năng, thi đ. b. Ni dung dy hc (N)
Ni dung dy hc l nhng tri thc khoa hc v nhng k năng k so
m hc sinh cần tip thu trong qa trnh dy hc v đưc ly ra từ nn văn ho
x hi (từ h thống nhng kinh nghim lch s - x hi) nhưng không phi l tt
c m ch ly ra nhng nhng tri thc khoa hc ph thông cơ bn, hin đi, ph
hp vi đc đim tâm l hc sinh v ph hp vi tnh hnh thc tin ca đt nưc
v ca đa phương. Nhng tri thc ny đưc sp xp theo mt trnh t lôgc cht
chẽ ri đưa vo trong sch gio khoa lm ni dung dy hc.
c. Gio viên v hot đng dy (G)
d. Hc sinh v hot đng hc (H)
e. Phương php phương tin dy hc (PPPT)
Phương php dy hc l con đường cch thc m thy trò s dng đẻ
gip cho trò chim lnh ly ni dung dy hc thông qua đ m đt đưc mc đch dy hc.
Phương tin dy bao gm phương tin dy hc trc quan v phương tin k thut dy hc.
Phương tin dy hc trc quan l nhng sn phm vt cht v tinh thần
c cha đng ni dung dy hc v đưc s dng trong qu trnh dy hc.
Phương tin k thut dy hc l sn phm vt cht c tnh k thut cao
đưc s dng đ h tr cho qu trnh dy hc v d như my vi tnh, đầu chiu,
đầu video, my chiu ht; radio catset…
g. Kt qu ca qu trnh dy hc (K)
Kt qu ca qu trnh dy hc l trnh đ tri thc k năng k so m hc
sinh đt đưc sau mt qua trnh dy hc v đưc pht hin bằng phương php
kim tra v đnh gi.
Như vy qu trnh dy hc đưc cu thnh bi 6 nhân tố cu trc, trong
đ nhân tố mc đch l nhân tố cơ bn xuyên suốt ton b qu trnh 6
dy hc, c tc dng ch đo mi hot đng ca gio viên v hc sinh trong qu
trnh dy hc; hai nhân tố trung tâm ca qu trnh dy hc đ l nhân tố G v nhân
tố H. Hai nhân tố ny quyt đnh đn sư tn ti hay không tn ti ca qu trnh
dy hc. S c mt ca 6 nhân tố cu trc cng vi mối quan h gia cc nhân tố
cu trc gp phần lm cho qu trnh dy hc không ch tn ti m còn vn đng
v pht trin. Vn đ ở ch qu trnh dy hc vn đng v pht trin đng hưng
hay không đng hưng th ph thuc vo vic thit lp cc mối quan h gia cc
nhân tố cu trc đng hay không đng. Nu đng th qu trnh dy hc vn đng
v pht trin đng hưng, nu sai th qu trnh dy hc vn đng v pht trin sai hưng.
2. Mối qua h gia cc nhân tố cu trc ca qu trnh dy hc
Cc nhân tố cu trc ca qu trnh dy hc c mối quan h bin chng
vi nhau: Mc đch quy đnh ni dung, phương php v kt qu. Ni dung quy
đnh phương php v phương php quy đnh kt qu. Mc đch quy đnh mối quan
h qua li gia gio viên v hc sinh v cuối cng l đi đn kt qu. Mối quan h
gia cc nhân tố cu trc c th biu din bằng sơ đ sau đây: M N P K H G
Đk kinh t chnh tr, văn ho xh… Hoc theo sơ đ: G M 7 N PP PTDH H K
Đk kinh t chnh tr, văn ho, xh…
Từ sơ đ trên ta thy: Qu trnh dy hc bt đầu từ nhân tố mc đch.
Nhân tố mc đch trưc ht tc đng vo gio viên (G), G căn c vo mc đch
dy hc la chn ni dung v dng cc phương php, phương tin dy hc tc
đng vo hc sinh gip cho hc sinh nm vng ni dung dy hc. Gio viên tc
đng đn hc sinh không ch gin tip thông qua ni dung v phương php dy
hc m gio viên trong qu trnh dy hc còn trc tip tc đng đn hc sinh thông
qua nhân cch ca gio viên.
Mc đch cũng tc đng đn hc sinh, hc sinh căn c vo mc đch
nhim v dy hc đ t la chn ni dung v dng cc phương php hc đ t
tip thu ni dung dy hc. Kt qu l lm cho hc sinh bin đi tc l qu trnh
dy hc đt đưc kt qu.
Qu trnh dy hc không dừng li ở vic pht hin ra kt qu ca qu
trnh dy hc m sau khi pht hin ra kt qu ca qu trnh dy hc th thầy v trò
cng nhau phân tch kt qu ca qu trnh dy hc tc l đem kt qu đối chiu
vi mc đch dy hc. Nu kt qu ca qu trnh dy hc ph hp vi mc đch
dy hc th qu trnh dy hc kt thc v chuyn sang mt qu trnh dy hc mi
vi mc đch mi, ni dung mi v phương php mi. Nu kt qu ca qu trnh
dy hc không ph hp vi mc đch th thầy v trò cng tm hiu nguyên nhân.
Nu nguyên nhân thuc v pha thầy th thầy phi t điu chnh. Nu nguyên nhân
thuc v pha trò th thầy gip cho trò t điu chnh hot đng ca mnh cho đn
khi kt qu ca qu trnh dy hc ph hp vi mc đch dy hc đ xc đnh.
Mối quan h bin chng gia cc nhân tố cu trc gip cho qu trnh
dy hc to thnh mt h thống hon chnh hay to thnh mt h kn. 8
Mối quan h M G N P K đưc gi l mối quan h xuôi
Mối quan h K M gi l mô quan h nghch ngoi
Mối quan h K H gi l mối quan h nghch trong
Nhờ cc mối quan h nghch ngoi v nghch trong m qu trnh dy hc
trở thnh mt chu trnh khp kn.
Ton b qu trnh dy hc đưc din ra trong đièu kin kinh t chnh tr,
văn ho x hi, khoa hc v công ngh…
Phương châm trong qa trnh dy hc l phi lm cho qa trnh dy hc
trở thnh mt chu trnh khp kn.
Từ cu trc ca qu trnh dy hc chng ta c mt đnh ngha mi v
quá trình dy hc như sau:
“Qu trnh dy hc l mt h thống hon chnh, trong đ cc nhân tố
cu trc c mối quan h bin chng vi nhau theo nhng quy lut nht đnh”
Qu trnh dy hc cha đng trong n nhiu quy lut. Quy lut ca qu
trnh dy hc l nhng mối quan h bn vng v tt yu gia cc nhân tố cu trc
ca qu trnh dy hc: Mối quan h bn vng v tt yu gia mc đch v ni
dung ; gia ni dung v phương php, gia Thầy v trò…
III. Bn cht ca qu trnh dy hc
1. Cơ sở đ xc đnh bn cht ca qu trnh dy hc
a. Căn c vo mối quan h gia nhn thc v dy hc
Trong x hi loi người luôn tn ti hai hot đng: Hot đng nhn thc
v hot đng dy hc. Hot đng nhn thc din ra trưc, hot đng dy hc din
ra sau. Đi din cho hot đng nhn thc ca nhân loi đ l hot đng ca cc nh khoa hc.
b. Mối quan h gia dy v hc
Như chng ta đ bit: Trong qu trnh dy hc hot đng dy v hot
đng hc c mối quan h bin chng vi nhau v to thnh mt h thống hon
chnh. Nu tch riêng hot đng hc ra th hc sinh v ti liu hc tp cũng c mối
quan h bin chng vi nhau to thnh h thống hon chnh nhưng n tn ti vi 9
tư cch l h thống nh nằm trong h thống ln dy v hc. Ta c th biu din theo sơ đ sau: D H H TLHT
Từ sơ đ trên ta c my nhn xt sau đây:
- Trong qu trnh dy hc, đm bo đưc s thống nht gia dy v hc
l nhằm đm bo tốt mối quan h gia hc sinh v ti liu hc tp.
- Kt qu chung ca qu trnh dy hc đưc tp trung v th hin ở kt
qu hc tp ca hc sinh
Từ 2 nhn xt trên ta đi đn kt lun sau đây:
Chng ta ch tm thy bn cht ca qu trnh dy hc trong mối quan h
gia hc sinh v ti liu hc tp.
2. Bn cht ca qu trnh dy hc.
Qu trnh dy hc v bn cht l qu trnh nhn thc đc đo ca hc
sinh dưi s ch đo ca gio viên..
Đ chng minh cho kt lun trên chng ta đi so snh hot đng nhn
thc ca nh khoa hc v hot đng ca hc sinh trong hot đng dy hc
S giống nhau gia 2 qu trnh chng t rằng: Qu trnh dy hc v bn
cht l qu trnh nhn thc.
S khc nhau gia 2 qu trnh chng t rằng: Qa trnh nhn thc ca
hc sinh c tnh cht đc đo. a. S giống nhau: 10
- V mc đch klhm ph khm ph th gii khch quan: C nh khoa
hc v hc sinh trong qa trnh dy hc đu nhằm mc đch l khm ph th gii
khch quan đ ci to th gii khch quan v ci to chnh bn thân mn h
- V con đường khm ph th gii khch quan: C nh khoa hc v hc
sinh đu đi theo con đường m Lê Nin đ đưa ra “Từ trc quan sinh đng đn tư
duy tru tưng, từ tư duy tru tưng trở v thc tin…”
- V điu kin khm ph th gii khch quan: C nh khoa hc v hc
sinh đu da trên s huy đng ở mc đ cao nht ca cc thao tc tr tu. b. S khc nhau
- V mc đch nhn thc: Nu mc đch nhn thc ca nh khoa hc l
nhằm pht hin ra nhng chân l khch quan th mc đch nhn thc ca hc sinh
l nhằm pht hin ra nhng chân l ch quan.
- V con đường nhn thc: Nu con đường nhn thc ca nh khoa hc
l con đường vòng quanh co khc khuu, mt nhiu thời gian thm ch tht bi th
con đường nhn thc ca hc sinh l con đường thng, mt t thời gian không bao giờ tht bi.
- V điu kin nhn thc: Nu điu kin nhn thc ca nh khoa hc l
đc lp mò mm, không cần ôn tp cng cố, không cần kim tra đnh gi, la tui
không cần đt ra th điu kin nhn thc ca hc sinh l c s hưng dn ca gio
viên, ôn tp cng cố, kim tra đnh gi l nhng khâu không th thiu đưc v
la tui l điu kiên rt quan trng.
Từ bn cht ca qu trnh dy hc chng ta đnh ngha qa trnh dy hc
như sau: Qu trnh dy hc l qu trnh t chc hot đng nhn thc cho hc sinh.
T chc hot đng nhn thc cho hc sinh l:
- T chc cho hc sinh s dng cc gic quan đ tri gic ti liu hc tp
- T chc cho hc sinh s dng cc thao tc tư duy đ lnh hi khi nim. 2.3. Kt lun sư phm
+ Trong dy hc không cường điu ho tnh đc đo ca qu trnh nhn
thc ca hc sinh ; không đng nht hai hot đng: hot đng nhn thc v hot 11
đng dy hc. C hai khuynh hưng trên đu dn đn s vi phm cc nguyên tc dy hc.
+ Trong quá trình dy hc , gio viên phi gi đng vai trò ca thy v
vai trò ca trò trong qu trnh dy hc, đng thời phi luôn ch  đn vic hnh
thnh cho hc sinh phương php hc tp khoa hc ch đng v sng to. Xu hưng
cng lên bc hc cao th phương php hc tp ca hc sinh cng gần vi phương
php nghiên cu ca nh khoa hc.
+ Mi gio viên phi t hnh thnh cho mnh k năng, k xo t chc
hot đng nhn thc cho hc sinh.
IV. Đng lc ca qu trnh dy hc
1. Bt k hot đng no ca con người bao giờ cũng đưc thc đy bởi
yu tố no đ, yu tố thc đy mi hot đng ca con người gi l đng lc.
2. Theo hc thuyt Mc - Lênin : “Mi s vt hin tưng luôn luôn vn đng v p 
h t trin, n vn đng v pht trin đưc l do c s đu tranh v thống
nht gia cc mt đối lp ”
Như vy: Yu tố thc đy mi hot đng ca con người chnh l mâu
thun v vic gii quyt mâu thun.
Theo hc thuyt Mc – Lênin: Bt k s vt hin tưng no cũng tn ti
trong n 2 loi mâu thun: mâu thun bên trong v mâu thun bên ngoi v ch
nhng mâu thun bên trong v vic gii quyt cc mâu thun bên trong mi l
đng lc ca mi s pht trin.
3. Đng lc ca qu trnh dy hc chnh l cc mâu thun bên trong v
vic gii quyt cc mâu thun bên trong ca qu trnh dy hc.
Mâu thun bên trong ca qa trnh dy hc l mâu thun gia cc nhân
tố cu trc vi cc nhân tố cu trc ca qu trnh dy hc; gia cc yu tố vi cc
yu tố trong cng mt nhân tố.
Mâu thun bên ngoi l mâu thun gia nhân tố cu trc ca qu trnh
dy hc vi cc điu kin kinh t chnh tr, văn ho x hi, khoa hc v công ngh.
Mâu thun bên trong cng vi vic gii quyt n to nên đng lc ca qu trnh dy hc. 12
4. Mâu thun cơ bn ca qu trnh dy hc
Đ xc đnh mâu thun cơ bn ca qu trnh dy hc, cần căn c vo 3 điu kin sau đây:
- Mâu thun phi tn ti từ đầu đn cuối qu trnh dy hc
- Vic gii quyt cc mâu thun khc suy cho đn cng l nhằm gii
quyt tốt mâu thun đ.
- Mâu thun đ phi liên quan đn s vn đng v pht trin ca nhân tố trò (H)
Từ 3 điu kin trên m mâu thun cơ bn ca qu trnh dy hc l mâu
thun gia nhân tố mc đch (M) v nhân tố trò (H). Đ l mâu thun gia mt
bên l mc đch nhim v dy hc do qu trnh dy hc đt ra vi mt bên l trnh
đ tri thc k năng k xo hin c ca hc sinh.
Mâu thun cơ bn cng vic gii quyt nâu thun cơ bn to nên đng
lc ch yu ca qu trnh dy hc.
5. 3 điu kin đ mâu thun trở thnh đng lc
- Mâu thun phi đưc hc sinh  thc đưc mt cch sâu sc v c nhu cầu gii quyt.
- Mâu thun phi vừa sc
- Mâu thun phi ny sinh tt yu trên con đường dy hc.
Từ đây chng ta li c mt đnh ngha mi v qu trnh dy hc: Qu
trnh dy hc l qu trnh liên tc hnh thnh mâu thun v liên tc gii quyt mâu thun.
V. Lôgc ca qu trnh dy hc
1. Khi nim v lôgc ca qu trnh dy hc: Lôgc ca qu trnh dy
hc l trnh t vn đng hp quy lut tối ưu ca qu trnh dy hc k từ trnh đ
tri thc k năng k xo khi hc sinh bt đầu nghiên cu môn hc (mt phần, mt
chương hay mt bi) đn trnh đ tri thc k năng k xo khi hc sinh hon thnh
xong vic nghiên cu môn hc (mt phần, mt chương hay mt bi) .
Qu trnh dy hc vn đng theo lôgc môn hc (Lmh) v ch  đn đc
đim tâm sinh l ca hc sinh, quy lut nhn thc ca hc sinh 13
Vy lôgc ca qu trnh dy hc (Lqtdh) l s hp thnh gia lô gc môn
hc (Lmh) v lôgic tâm l nhn thc ca hc sinh (Ltlnt)
Ta c th biu din theo công thc sau: Lqtdh = Lmh + Ltlnt
2. Cc khâu ca qu trnh dy hc
2.1. Khâu th nht : Kch thch hc sinh hc tp (hnh thnh hng th
hc tp cho hc sinh; kch thch tr tò mò khoa hc cho hc sinh) thc cht ca
khâu ny l hnh thnh mâu thun cơ bn, gip hc sinh  thc mâu thun cơ bn
v hnh thnh ở hc sinh nhu cầu gii quyt mâu thun cơ bn.
2.2. Khâu th 2: T chc cho hc sinh lnh hi tri thc mi. Thc cht
ca khâu ny l thầy v trò cng s dng cc phương php dy hc đ gii quyt
mâu thun cơ bn ca qu trnh dy hc . C cc mc đ gii quyt mâu thun sau:
Mt l: Thầy gii quyt mâu thun, trò nghe, hiu v ghi nh.
Hai l: Thầy v trò cng gii quyt mâu thun.
Ba l: Trò t lc gii quyt mâu thun dưi s hưng dn ca thầy.
Bốn l: Trò t hnh thnh mâu thun v t gii quyt mâu thun dưi s
hưng dn ca gio viên.
2.3. Khâu th 3: T chc hnh thnh cho hc sinh nhng k năng k xo
tương ng. Thc cht ca khâu ny l thy t chc cho hc sinh vn dng nhng
tri thc đ nm đưc vo đ gii quyt nhng nhin v hc tp v nhng vn đ
do thc tin cuc sống đt ra dưi dng cc bi tp vn dng v dưi dng cc bi tp thc tin.
2.4. Khâu th 4: T chc cho hc sinh ôn tp, cng cố, h thống ho,
khi qut ho tri thc, k năng k xo.
Thc cht ca khâu ny l gio viên gip cho hc sinh nm li nhng
tri thc đ nm đưc mt cch c h thống. Gio viên c th s dng cc hnh
thc sau đ ôn tp, cng cố h thống ho, khi qut hoá tri thc, k năng, k xo cho hc sinh: 14
- Gio viên nhc li mt cch c h thống nhng tri thc m hc sinh đ
nm đưc, hc sinh nghe v nh li.
- Gio viên đt ra nhng câu hi ôn tp cng cố hưng vo nhng tri
thc m hc sinh đ hc, thông qua vic tr lời nhng câu hi đ m hc sinh nm
li nhng tri thc đ hc mt cch c h thống.
- Gio viên ra cho hc sinh nhng bi tp ôn tp cng cố. Thông qua
vic hon thnh nhng bi tp ôn tp cng cố m hc sinh nm li nhng tri thc
đ hc mt cch c h thống.
2.5. Khâu th 5: Kim tra v đnh gi tri thc, k năng, k xo ca hc sinh
Trong qu trnh dy hc đây l khâu cũng không th thiu đưc. Mc
đch ca khâu ny l nhằm pht hin ra trnh đ tri thc, k năng, k xo ca hc
sinh đt đưc sau mt qu t  r nh dy hc.
C cc hnh thc kim tra - Kim tra thường xuyên - Kim tra đnh k - Kim tra tng kt. Bằng cc phương php: - Kim tra vn đp
- Kim tra vit ( T lun hoc trc nghim )
Kim tra t lun l hnh thc kim tra m người đưc kim tra phi t
tr lời câu hi bằng hnh văn ca chnh mnh
Kim tra trc nghim l hnh thc kim tra m người đưc kim tra ch
cần la chn phương n đng.
C cc dng trc nghim sau:
+ Trc nghim đng sai. L dng trc nghim ch cần la chn phương n đng hoc
+ Dng trc nghim nhiu la chn:
+ Dng trc nghim đin th
+ Dng trc nghim cp đôi 15
+ Dng trc nghim tr lời ngn - Kim tra thc hn h
2.6 Khâu th 6: Phân tch kt qu hc tp ca hc sinh
Thc cht ca khâu ny l thầy v trò đem kt qu đối chiu vi mc
đch v nhim v dy hc đ đt ra. Nu c s ph hp gia kt qu v mc đch
th xem như qu trnh dy hc đ đt đưc kt qu v qu trnh dy hc kt thc.
Nu không c s ph hp gia kt qu v mc đch th thầy v trò cng tm hiu
nguyên nhân, trên cơ sở nguyên nhân Thầy v Trò cng tm ra nhng bin php
ph hp đ khc phc nguyên nhân (điu chnh). Nguyên nhân c th từ thầy,
nguyên nhân c th từ trò. Nu nguyên nhân từ thầy th thầy phi t điu chnh,
nu nguyên nhân từ trò th thầy phi gip cho trò điu chnh hot đng hc tp ca bn thân.
3 Mối liên h gia cc khâu ca qu trnh dy hc
S phân chia cc khâu ca qu trnh dy hc như trên cũng ch l tương
đối. Trong thc t dy hc cc khâu trên ca qu trnh dy hc chng c mối quan
h bin chng vi nhau v chng đưc thc hin đng thời đan cho vo nhau
trong suốt qu trnh dy hc. Trong qu trnh dy hc gio viên không nht thit
phi thc hin tuần t theo nhng khâu trên, tu theo trnh đ ca gio viên m
cc khâu trên ca qu trnh dy hc đưc thưc hin mt cch linh hot v sng to. 16
CÂU HỎI HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
Câu 1: Phân tch khi nim qu trnh dy hc
Câu 2: Hy phân tch cu trc ca qu trnh dy hc, từ đ hy cho bit
điu kin cần v đ đ đm bo cho qu trnh dy hc c kt qu.
Câu 3: Phân tch bn cht ca qu trnh dy hc v từ đ hy cho  kin
ca mnh v quan đim sau đây:
“Qu trnh dy hc v bn cht l qu trnh chuyn ti tri thc đơn thuần từ Thầy sang trò”
Câu 4: Bằng l lun v thc tin dy hc anh ch hy chng t rằng:
“Qu trnh dy hc l qu trnh liên tc hnh t
hnh mâu thun v gii quyt mâu thun”
Câu 5: Hy phân tch cc khâu ca qu trnh dy hc v mối quan h gia cc khâu. 17
Chương 2: Nguyên tc dy hc [1][2]
I. Khi nim v nguyên tc dy hc
Mi hot đng ca con người bao giờ cũng din ra dưi s ch đo ca
h thống cc nguyên tc. Qu trnh dy hc cũng din ra dưi s ch đo ca cc
nguyên tc. Cc nguyên tc ch đo qu trnh dy hc đưc gi l cc nguyên tc
dy hc. Nhờ c s ch đo ca cc nguyên tc dy hc m qu trnh dy hc vn
đng v pht trin đng hưng. Vy nguyên tc dy hc l g?
Nguyên tc dy hc l nhng lun đim cơ bn c tnh quy lut ca l
lun dy hc c tc dng ch đo mi hot đng ca Thầy v Trò trong qu trnh dy hc.
+ Nguyên tc dy hc không phi l nhng quy lut, chng ch l nhng
lun đim cơ bn phn nh trong đ nhng quy lut ca qu trnh dy hc.
+ Cc nguyên tc dy hc c tc dng ch đo mi hot đng ca Thầy
v Trò , v vy cc nguyên tc dy hc đưc xem như l cc tiêu ch đ xem xt
v đnh gi mi hot đng ca Thy v Trò trong qu trnh dy hc . Khi xut
hin s sai lch gia kt qu v mc đch dy hc, chng ta hy tm hiu nguyên
nhân ở vic thc hin cc nguyên tc dy hc.
+ Cc nguyên tc dy hc c gi tr chung cho vic ging dy tt c cc
môn hc trong nh trường (c ngha l không c nguyên tc dy hc dnh riêng
cho vic dy hc từng môn hc).
+ Cc nguyên tc dy hc l s dng buc nht đnh đối vi gio viên.
II. H thống cc nguyên tc dy hc 18
1.Vi nt sơ lưc v s pht trin ca cc nguyên tc dy hc
+ Ngay từ thời Khng T (551 – 479 trưc công nguyên), trong dy hc
ông đ quan tâm đn vic pht huy tnh t gic, tch cc, t lp ca hc sinh ,
nguyên tc dy hc ca ông l “Không tc dn v muốn bit th không gi mở
cho, không bc dc v không hiu r th không by vẽ cho”.
+ Mi đn th k 17, lần đầu tiên trong lch s người ta quan tâm đn
vic nghiên cu v đ sưng mt h t ố
h ng cc nguyên tc dy hc . Người c
công đầu tiên trong vic xây dng h thống cc nguyên tc dy hc đ l
J.A.Cômenxki ( 1592 – 1670 ).Trong qu trnh hot đng gio dc ông đ cống
hin cho nhân loi nhiu tc phm ni ting, trong đ tiêu biu nht l tc phm
“Php ging dy v đi”. Theo ông, cc nguyên tc dy hc l nn mng trên đ
cần xây dng qu trnh dy hc. Nhng nguyên tc dy hc ca ông đưc đưa ra
trên cơ sở kho st con người như l mt thc th ca t nhiên v x hi . T
nhiên c quy lut ca t nhiên, x hi c quy lut ca x hi, nên vic gio dc
con người cũng phi tuân theo nhng quy lut đ ca t nhiên v ca x hi…
Chng hn , ông cho rằng: Con chim không sinh nở v ma thu tn li, ma đông
băng gi, ma hè nng bc, m v ma xuân – Khi nh sng sưởi m tri đt, đem
li sc sống cho muôn loi. Vy, gio dc con người cũng phi bt đầu từ tui
trẻ v giờ hc tốt nht l vo bui sng.
Theo ông nguyên tc dy hc c th xut pht từ nhng quy lut ca t
nhiên v ca x hi, dy hc như l mt trong nhng mt xch ca s pht trin
con người v b ch ưc bởi cc quy lut chung đ. Trong tc phm “ Php ging
dy v đi” ông vit rằng: “ t nhiên chun b cho mnh mt cht liu, trưc ht
bt đầu lm cho cht liu c hnh thc”.
Do vy, từ mối quan h gia dy hc v cc quy lut ca t nhiên, ông
đưa ra nguyên tc “dy hc ph hp vi t nhiên” v từ mối quan h gia dy hc
v cc quy lut ca x hi ông đưa ra h thống cc nguyên tc sau:
+ Nguyên tc đm bo tnh trc quan
+ Nguyên tc pht huy tnh t gic, tch cc.
+ Nguyên tc đm bo tnh h thống, tnh liên tc. 19
+ Nguyên tc đm bo tnh vừa sc.
+ Nguyên tc đm bo tnh vng chc ca tri thc.
+ Nguyên tc ch  đn đc đim la tui.
Trong đ nguyên tc đm bo tnh trc quan trong dy hc đưc
J.A.Cômenxki coi l nguyên tc vng ngc
K thừa quan đim trên, sau Cômẽnki l nhiu nh gio dc khc đ đưa
ra nhng nguyên tc dy hc ca mnh
- Jăng Jc rtxô (1712 – 1738) (Php) đc bit ch  đn vic pht huy
tnh t gic, tch cc ca hc sinh .
- J.H. Pstalôgi (1748- 1827)(Thy S)đc bit ch  đn tnh gio dc
ca dy hc – theo ông, trong dy hc phi yêu thương con người, phi hnh thnh
cho hc sinh nhng phm cht đo đc.
- Đitcvc (1790- 1860) ( Đc) pht trin quan đim ca Ptalôgi, ông
cho rằng: Dy hc phi pht trin nhân cch hc sinh v pht trin nhng năng
lc nhn thc ca trẻ em. Ông kêu gi gio viên: “Hy bt hc sinh lm vic, lm
vic c sng kin c nhân”.
- Usinxki (1824 – 1870) – Nh gio dc hc Nga đầu th k 19. trên cơ
sở thnh tu ca tâm l hc, lô gch hc, sinh l hc ông đ nêu ra h thống cc nguyên tc dy hc:
+ Nguyên tc tnh gio dc, tnh nhân văn ca dy hc .
+ Nguyên tc tnh trc quan
+ Nguyên tc tnh h thống v tnh vừa sc ca dy hc
+ Nguyên tc tnh vng chc ca tri thc
+ Nguyên tc tnh tch cc, t lp ca dy hc .
Dây l mt cống hin xut sc trong vic đt nn mng khoa hc duy
vt cho nguyên tc dy hc
Sau Usinxki l Kalinin, Crupxkaia, Macarencô … Đ c nhiu đng gp
cho vic xây dng h thống cc nguyên tc dy hc .
Mi đn nhng năm 30 ca th k 20, Gio dc hc Xô Vit đ trnh by
hng lot nhng nguyên tc dy hc ph hp vi yêu cầu đi mi trường hc. Tuy 20
nhiên mi tc gi đưa ra h thông cc nguyên tc dy hc vi số lưng khc nhau
v tên gi khc nhau nhưng đu hưng vo ch đo cho hot đng ca c Thầy v Trò
V sau ny, nhng năm gần đây cc nh gio dc trên th gii v trong
nưc đ k thừa, chn lc, kt hp, xp xp v trnh by dưi dng hon thin
song vn không th thống nht vi nhau v tên gi v số lưng.
Hin nay, dưi nh sng ca hc thuyt Mc - Lê Nin, dưi nh sng
ca đường lối, quan đim gio dc ca Đng, k thừa nhng kt qu nghiên cu
ca cc nh gio dc th gii, đc đim tâm sinh l la tui hc sinh Vit Nam,
thc tin gio dc trong nh trường ph thông Vit Nam. Cc nh gio dc hc
Vit Nam đ thống nht: Dy hc trong nh trường ph thông phi đưc din ra
dưi s ch đo ca h thống cc nguyên tc dy hc sau đây:
+ Nguyên tc đm bo s thống nht gia tnh tnh khoa hc v tnh gio dc
+ Nguyên tc đm bo s thống nht gia l lun v thc tin
+ Nguyên tc đm bo s thống nht gia ci c th v ci tru tưng
+ Nguyên tc đm bo s thống nht gia dy v hc
+ Nguyên tc đm bo s thống nht gia tnh bn vng ca tri thc v
tnh mm dẻo ca tư duy
+ Nguyên tc đm bo s thống nht gia tnh khoa hc v tnh vừa sc
+ Nguyên tc đm bo s thống nht gia c nhân v tp th
H thống 7 nguyên tc dy hc nêu trên phn nh mối quan h bin
chng ca 7 cp phm tr. Đm bo cc nguyên tc dy hc trên trong qu trnh
dy hc c ngha l gii quyt đưc tt c cc mâu thun ny sinh trong qu trnh
dy hc v nhờ đ m qu trnh dy hc vn đng v pht trin đng hưng v c hiu qu tối ưu.
+ Nguyên tc đm bo s thống nht gia tnh khoa hc v tnh gio
dc l phn nh mâu thun gia chuyên môn v chnh tr (Đc dc v tr dc)
+ Nguyên tc đm bo s thống nht gia l lun v thc tin phn nh
mâu thun gia l lun v thc tin. 21
+ Nguyên tc đm bo s thống nht gia ci c th v ci tru tưng
phn nh mâu thun gia trnh đ tư duy c th v trnh d tư duy tru tưn g
+ Nguyên tc đm bo s thống nht gia dy v hc phn nh mâu
thun gia Thầy v Trò.
+ Nguyên tc đm bo s thống nht gia tnh bn vng ca tri thc v
tnh mm dẻo ca tư duy phn nh mâu thun gia tnh bn vng ca tri thc v
năng lc tư duy ca hc sinh .
+ Nguyên tc đm bo s thống nht gia tnh khoa hc v tnh vừa sc
phn nh mâu thun gia yêu cầu cao v tnh khoa hc v trnh đ hin c ca hc sinh .
+ Nguyên tc đm bo s thống nht gia c nhân v tp th phn nh
mâu thun gia ci chung v ci riêng.
2. H thống cc nguyên tc dy hc .
2.1 Nguyên tc đm bo s thống nht gia tnh khoa hc v tnh gio dc + Tnh khoa hc?
Đm bo tnh khoa hc trong dy hc l đm bo dy đng, dy đ
nhng tri thc khoa hc đ đưc quy đnh trong chương trnh v sch gio khoa;
l đm bo lôgc bi dy phi cht chẽ; phân bố thời gian phi hp l, trình by
bng sng sa, r rng; ngôn ng ca gio viên phi trong sng r rng, mch lc, d hiu.
+ Tnh gio dc trong dy hc ?
Đm bo tnh gio dc trong dy hc l đm bo trong dy hc phi
hnh thnh đưc cho hc sinh th gii quan khoa hc v nhng phm cht đo đc ca con người mi
+ Đm bo s thống nht gia tnh khoa hc v tnh gio dc trong dy
hc l đm bo trong dy hc đng thời vi vic gip cho hc sinh nm vng
nhng tri thc khoa hc th phi hinh thnh đưc ở hc sinh th gii quan khoa
hc v nhng phm cht đo đc cần thit ca con người mi (Thông qua dy ch đ dy người) 22
Đm bo đưc nguyên tc ny trong dy hc th đng ngha vi vic cc
nhim v dy hc đưc hon thnh ngha l bi hc đưc hon thnh.
Đ đm bo nguyên tc ny trong dy hc đòi hi gio viên:
- Phi c trnh đ chuyên môn v nghip v vng vng
- C kh năng khai thc ht đưc gi tr ca ni dung dy hc trong vic
hinh thnh đưc cho hc sinh th gii quan khoa hc v nhng phm cht đo đc
cần thit ca con người mi.
2.2. Nguyên tc đm bo s thống nht gia tnh khoa hc v tnh thc tin
+ Đm bo tnh khoa hc trong dy hc (Xem 2.1)
+ Đm bo tnh thc tin trong dy hc l đm bo dy hc phi gn vi
thc tin cuc sống đang din ra, đưc tin hnh ngay trong thc tin cuc sống
v đưa thc tin cuc sống vo trong bi ging trong nh trường ph thông, ly
thc tin cuc sống lm sng t, chng minh cho nhng tri thc khoa hc cần
gip cho hc sinh nm vng trong qu trnh dy hc
+ Đm bo s thống nht gia tnh khoa hc v tnh thc tin trong dy
hc l đm bo trong dy hc nhng tri thc khoa hc cần gip cho hc sinh nm
vng phi ph hp vi thc tin cuc sống đang din ra v đưc thc tin cuc
sống đang din ra chng minh v lm sng t
+ Nguyên tc ny đòi hi
- Trong qu trnh dy hc phi phối hp hu cơ vic nghiên cu nhng
tri thc khoa hc theo mt trnh t lôgc cht chẽ vi vic nm vng nhng k
năng, k xo thc hnh v t chc cho hc sinh vn dng thường xuyên, c k
hoch nhng kin thc, k năng, k xo vo thc tin đời sống, sn xut, lao đng
v chin đu ca nhân dân lao đng.
- Phi thường xuyên đưa thc tin vo trong bi ging, ly thc tin đ
soi sng l lun, khng đnh tnh đng đn ca l lun (ca nhng tri thc khoa hc
cần dy cho hc sinh trong qu trnh dy hc).
- Khi xây dng chương trnh, k hoch cần phi la nhng môn hc ph
hp vi tnh hnh thc tin ca đa phương, ca đt nưc. 23
- Trong dy hc phi gip cho hc sinh thy đưc ngun gốc thc tin
ca tri thc khoa hc, gip hc sinh thy đưc khoa hc ny sinh từ thc tin v
trở li phc v chnh thc tin, cần phn nh tnh hnh thc tin đt nưc, đa
phương, ngh nghip vo trong ni dung dy hc, vch ra phương hưng vn
dng c hiu qa tri thc khoa hc vo thc tin.
- Cần tn dng trit đ kh năng ca cc phương php dy hc thc
tin, kt hp cht chẽ vi cc phương php dy hc dng lời…
- Cần tn dng tối đa kh năng ca cc hnh thc t chc dy hc ở vườn
trường, ở xưởng trường, ở cc cơ sở sn xut…Gip hc sinh kt hp mt cch
sinh đng vic nghe ging l thuyt vi tnh hnh thc tin v c cơ hi vn dng
ngay nhng tri thc đ hc.
2.3. Nguyên tc đm bo s thống nht gia vai trò ch đo ca gio
viên vi vai trò t gic, tch cc, t lc ca hc sinh trong dy hc (Đm bo s
thống nht gia dy v hc)
+ Đm bo vai trò ch đo ca thầy trong qa trnh dy hc l đm bo
gio viên trong qu trnh dy hc ch l người t chc, lnh đo, điu khin, điu
chnh hot đng hc ca hc sinh ch không phi l người p đt, người lm thay hc sinh.
+ Đm bo vai trò t gic, tch cc, t lc ca hc sinh trong dy hc l
đm bo trong dy hc cần gip cho hc sinh coi vic hc như l nhu cầu tt yu
lm đng lc thc đy hc sinh t gic tham gia vo hot đng dy hc m không
cần bt c mt điu kin no từ pha gio viên hoc gia đnh. Tch cc tham gia
vo hot đng dy hc, tch cc tư duy, tch cc suy ngh, tch cc tm tòi. T lc
hon thnh tt c cc nhim v hc tp do gio viên đt ra không trông chờ vào thầy, vo bn.
+ Đm bo s thống nht gia vai trò ch đo ca gio viên v vai trò t
gic, tch cc, t lc ca hc sinh (Đm bo s thống nht gia dy v hc) l
trong qu trnh dy hc gio viên phi gi đưc vai trò ch đo ca mnh v thông
qua vai trò ch đo ca gio viên m pht huy đưc vai trò t gic, tch cc, t lc ca hc sinh. 24
+ Đ nguyên tc trên đưc thc hin c hiu qu, trong qu trnh dy hc cần:
- Quan tâm gip đỡ hc sinh  thc đưc mt cch sâu sc v đầy đ
mc đch v nhim v dy hc trên cơ sở đ hnh thnh ở hc sinh đng cơ hc tp đng đn.
- La chn v vn dng c hiu qu cc phương php dy hc
- Hnh thnh cho hc sinh phương php hc tp khoa hc ch đng v
sng to, hnh thnh cho hc sinh c hoi nghi khoa hc, kh năng phê phn,
không lnh hi khi chưa hiu, không tin tưởng mt cch m qung…
- Thường xuyên thu nhng tn hiu ngưc trong v ngưc ngoi trên cơ
sở đ thầy v trò cng điu chnh qu trnh dy hc
- Phương php dy hc nêu vn đ v phương php tho lun nhm l
cc phương php dy hc c ưu th trong vic pht huy tnh t gic, tch cc v
t lc ca hc sinh, v vy cần khai thc tối đa hiu qa cu n trong dy hc.
- Trnh khuynh hưng p đt, lm thay trong dy hc
2.4. Nguyên tc đm bo s thống nht gia ca c th v ci tru tưng
+ Ci c th l ci m con người c th nhn, nghe, ngi, nm v sờ m đưc
+ Ci tru tưng l ci con người không nhn nghe, ngi, nm v sờ m
đưc m thc cht l nhng khi nim v cc s vât hin tưng đang tn ti trong
th gii khch quan (hnh nh ca cc s vt hin tưng đưc phn nh vo v no ca con người).
+ Đm bo ci c th trong dy hc l đm bo dy hc phi bt đầu từ
nhng s vt hin tưng đang tn ti trong th gii khch quan v to điu kin
đ người hc tri gic trc tip vi cc s vt hin tưng đ v thông qua đ hc
sinh nm đưc khi nim v s vt hin tưng hay hc sinh c đưc hnh nh ca
s vt hin tưng đ trong v no.
+ Đm bo ci tru tưng trong dy hc l đm bo dy hc phi hnh
thnh đưc cc khi nim v cc s vt hin tưng (đưa đưc hnh nh ca cc s
vt hin tưng vo trong v no) 25
+ Đm bo s thống nht gia ci c th v ci tru tưng trong dy hc
l đm bo trong dy hc nhng tri thc khoa hc m hc sinh cần nm vng (ci
tru tưng) phi đưc bt đầu từ ci c th v phn nh đng đưc bn cht ca
ci c th; ci c th phi l s biu hin ra bên ngoi ca ci tru tưng.
+ Đ đm bo nguyên tc ny, trong qu trnh dy hc gio viên cần :
- S dng phối hp nhiu phương tin dy hc trc quan khc nhau vi
tư cch l phương tin ca qu trnh nhn thc
- Kt hp cc phương tin dy hc trc quan vi lời ni sinh đng ca
gio viên mt cch c hiu qu.
- Rèn luyn cho hc sinh năng lc s dng cc gic quan v năng lc s
dng cc thao tc tư duy.
- Trnh khuynh hưng lm dng cc phương tin dy hc trc quan
trong dy hc, không quan tâm đn vic pht trin ở hc sinh tư duy tru tưng.
- Trong nhng trường hp cần thit c th gip hc sinh nm ci tru
tưng ri từ đ đi đn nhng ci c th (Từ tru tưng đn c th).
2.5. Nguyên tc đm bo s thống nht gia tnh vng chc ca tri thc
vi tnh mm dẻo ca tư duy
+ Đm bo tnh vng trc ca tri thc trong dy hc l đm bo nhng
tri thc khoa hc cần dy cho hc sinh phi c cơ sở khoa hc v cơ sở thc tin
v đưc hc sinh nm vn
g v vn dng c hiu qu vo trong thc tin cuc sống.
+ Đm bo tnh mm dẻo ca tư duy trong dy hc l đm bo trong dy
hc phi hnh thnh cho hc sinh kh năng tư duy linh hot năng đng v sng
to. Kh năng tư duy linh hot năng đng v sng to l kh năng lnh hi v vn
dng tri thc c hiu qu trong bt k tnh huống no…
+ Đm bo s thống nht gia tnh vng chc ca tri thc v tnh mm
dẻo ca tư duy trong dy hc l đm bo trong dy hc đng thời vi vic gip
cho hc sinh nm vng tri thc mt cch khoa hc th phi hnh thnh cho hc
sinh kh năng tư duy linh hot năng đng v sng to.
+ Đ đm bo nguyên tc ny, trong dy hc gio viên cần: 26
- Gip hc sinh nn đưc cơ sở khoa hc ca nhng tri thc khoa hc;
gip hc sinh bit đưc tri thc khoa hc bt đầu từ đâu v kt thc ở ch no. Tri
thc khoa hc m hc sinh cần nm vng không phi đưc chuyn mt cch my
mc vo  thc hc sinh m đưc hc sinh nhn thc mt cch tch cc mt cch c cơ sở khoa hc.
- Tch cc t chc cho hc sinh gii quyt cc nhim v hc tp; nhng
nhim v do thc tin cuc sống đt ra trong nhng tnh huống mi l…
- Lô gc bi ging phi cht chẽ, trnh by vn đ phi r rng, hp l
nhằm gip hc sinh hiu sâu, nh lâu, ti hin nhanh v vn dng tốt nhng tri
thưc đ nm đưc vo đ gii quyt nhng vn đ do thc tin cuc sống đt ra.
- Ch đo kho lo khâu t hc ca hc sinh trên lp cũng như ở nh .
2.6. Nguyên tc đm bo s thống nht gia tnh khoa hc v tnh vừa sc
+ Đm bo tnh khoa hc trong dy hc (Xem mc 2)
+ Đm bo tnh vừa sc trong dy hc l đm bo trong dy hc nhng
tri thc khoa hc m hc sinh cần nm vng phi ph hp vi trnh đ kh năng
năng lc ca hc sinh tc l p 
h i đưc hc sinh nm vng trên cơ sở hc sinh đ
pht huy ht kh năng năng lc ca hc sinh (không qu d hoc cũng không quá kh vi hc sinh)
+ Đm bo s thống nht gia tnh khoa hc v tnh vừa sc l đm bo
trong dy hc không ch dy đng, dy đ nhng tri thc khoa hc đ quy đnh
trong chương trnh v sch gio khoa m vic dy hc còn phi quan tâm ch 
đn trnh đ tri thc k năng k xo ca hc sinh trong qu trnh dy hc đ gip
cho hc sinh nm vng đưc nhng tri thc khoa hc cần dy cho hc sinh trong qa trnh dy hc.
+ Đ đm bo nguyên tc ny, trong qu trnh dy hc cần :
- Phi xc đnh đưc gii hn kh năng nhn thc ca hc sinh (hiu
đưc trnh đ tri thc, k năng, k xo hin c ca hc sinh ) đ phân ho hc sinh trong dy hc 27
- Vch ra mt h thống nhim v nhn thc c mc đ kh khăn tăng
dần, phc tp dần đ kch thch hc sinh vươn lên.
- Đm bo truyn th cho hc sinh h thống nhng tri thc khoa hc c
lô gch cht chẽ ph hp vi trnh đ kh năng, năng lc ca hc sinh.
- La chn cc phương php dy hc ph hp đm bo cho hc sinh
nm vng (hiu sâu; nh lâu; vn dng tốt) nhng tri thc khoa hc cần dy cho
hc sinh trong qu trnh dy hc.
2.7. Nguyên tc đm bo s thống nht gia tnh vừa sc chung v tnh
vừa sc riêng trong dy hc
+ Đm bo tnh vừa sc chung l đm bo dy hc phi ph hp vi
trnh đ chung ca c lp
+ Đm bo tnh vừa sc riêng trong dy hc l đm bo dy hc phi
ch  đn trnh đ riêng ca mi c nhân trong dy hc.
+ Nguyên tc ny đòi hi, trong qu trnh dy hc vừa đm bo trnh đ
chung ca c lp li, vừa đm bo trnh đ riêng ca từng hc sinh
+ Đ đm bo nguyên tc trên trong qu trnh dy hc cần:
- Không ch nm vng đc đim riêng ca từng hc sinh m còn phi
nm vng đc đim chung ca tp th hc sinh đ la chn ni dung, phương
php dy hc ph hp cho ph hp vi c lp ln mi hc sinh.
- Cần t chc vic dy hc mt cch hp l đ đm bo pht huy năng
lc ca mi c nhân mt cch cao nht, đm bo đưc s phối hp cht chẽ gia
c nhân v tp th trong qu trnh dy hc.
Tm li: Dy hc trong nh trường ph thông hin nay đang din ra dưi
s ch đo ca h thống 7 nguyên tc. Cc nguyên tc dy hc c mối quan h
bin chng vi nhau v đưc đm bo trong qu trnh dy hc. Nhờ vic đm bo
cc nguyên tc trên trong qu trnh dy hc m qu trnh dy hc vn đng v
pht trin đng hưng.
3. Mối quan h gia cc nguyên tc dy hc
Cc nguyên tc dy hc c liên quan mt thit vi nhau không tch rời
nhau v đưc thc hin đng thời trong qu trnh dy hc v trong qu trnh thc 28
hin từng nguyên tc. Tuy nhiên, trong dy hc do ni dung v trong nhng điu
kin dy hc nht đnh c th coi tng mtt vi nguyên tc no đ song không
c ngha l cc nguyên tc khc b xem nhẹ, coi thường. 29
CÂU HỎI HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
Câu 1: Hy phân bit quy lut v tnh quy lut.
Câu 2: Phân tch cc nguyên tc dy hc v liên h vic thc hin cc
nguyên tc dy hc trong qu trnh dy hc trong nh trường ph thông m anh
ch đ từng hc tp.
Câu 3: Hy phân tch mối quan h gi cc nguyên tc dy hc. 30
Chương 3: Nội dung dy hc [1]
I. Khi nim v ni dung dy hc
Ni dung dy hc l mt trong nhng nhân tố cu thnh nên qu trnh
dy hc. Ni dung dy hc to nên ni dung hot đng dy v hot đng hc trong
s thống nht vi nhau. Ni dung dy hc chnh l nhng tri thc khoa hc, nhng
k năng , k xo m hc sinh cần nm vng trong qa trnh dy hc, đm bo hnh
thnh ở hc sinh th gii quan khoa hc v nhng phm cht đo đc cần thit
ca con người mi. Ni dung dy hc đưc quy đnh trong chương trnh v sch giáo khoa.
II. Cc thành phần ca ni dung dy hc
Như chng ta đ bit dy hc hiu theo ngha đơn gin, dy hc thc
cht l qu trnh gip hc sinh nm vng đưc h thống nhng kinh nghim lch
s – x hi hay ni cch khc l qu trnh chuyn nn văn ho x hi thnh nhng
kinh nghim sống ca mi con người v vy ni dung dy hc đưc ly ra từ h
thống nhng kinh nghim lch s – x hi hay từ nn văn ho x hi nhưng không
phi tt c m chng ta ch ly ra nhng tri thc khoa hc ph thông cơ bn hin
đi, ph hp vi đc đim tâm sinh l la tui v tnh hnh thc tin ca đt nưc
v đưc xp xp li theo mt trnh t lôgc cht chẽ. Lôgc sp xp ca ni dung
dy hc l từ đơn gin đn phc tp, từ d đn kh, đơn v tri thc trưc l cơ sở
đ tip thu đơn v tri thc sau v đơn v tri thc sau l s pht trin tip theo ca
đơn v tri thc trưc ri đưa vo sch gio khoa v đ l ni dung dy hc.
V vy ni dung dy hc c 4 thnh phần sau đây:
- H thống nhng tri thc khoa hc v t nhiên v x hi v con người
v v cc cch thc hot đng đ bit.
- H thống nhng k năng k xo thc hin cc cch thc hot đng đ bit
- H thống nhng kinh nghim hot đng tm tòi sng to
- H thống nhng kinh nghin v thi đ đối vi th gii đối vi con người (H t ố
h ng nhng quy phm quy đnh mối quan h gia con người v con
người, con người v th gii khch quan). 31
II. Cc nguyên tc xây dng ni dung dy hc
1. Nguyên tc đm bo tnh mc đch trong vic xây dng ni dung dy hc
Ni dung dy hc phi hưng vo vic đt đưc mc đch gio dc ni
chung v mc tiêu đo to ca nh trường PT ni riêng.
Mc đch gio dc l “Đo to nhng con người Vit Nam pht trin ton
din, c đo đc, tri thc, sc khoẻ, thm m v k năng ngh nghip, trung thnh
vi l tưởng đc lp dân tc v ch ngha x hi; hnh thnh v bi dưỡng nhân
cch, phm cht năng lc ca công dân, đp ng yêu cầu xây dng v bo v T quốc”
Mc tiêu gio dc ph thông l gip hc sinh pht trin ton din v đo đc,
tr tu, th cht, thm mỹ v cc kỹ năng cơ bn, pht trin năng lc c nhân, tnh
năng đng v sng to, hnh thnh nhân cch con người Vit Nam x hi ch
ngha, xây dng tư cch v trch nhim công dân; chun b cho hc sinh tip tc
hc lên hoc đi vo cuc sống lao đng, tham gia xây dng v bo v T quốc.
2. Nguyên tc đm bo tnh thc tin trong xây dng ni dung dy hc
Ni dung dy hc phi ph hp vi thc tin cuc sống v phi gii
quyt đưc nhng vn đ do thc tin cuc sống đt ra.
3. Nguyên tc đm bo tnh liên thông trong xây dng ni dung dy hc
Ni dung dy hc phi c s liên thông (k tip) gia cc lp; gia cc cp hc
4. Nguyên tc đm bo tnh ton din v cân đối gia cc nhim v gio dc.
5. Nguyên tc đm bo tnh vừa sc trong xây dng ni dung dy hc:
Ni dung dy hc phi ph hp vi trnh đ kh năng năng lc ca hc sinh,
III. Chương trnh và k hoch dy hc [2]
1. Chương trnh dy hc
Chương trnh dy hc l văn kin do Nh nưc ban hnh trong đ quy
đnh mt cch c th: H thống cc môn hc; v tr, mc đch môn hc, phm vi 32
v h thống ni dung môn hc, số tit dnh cho môn hc ni chung, cho từng
phần, từng chương, từng bi ni riêng.
Chương trnh dy hc đưc thc hin ở từng khô lp thuc cp, bc hc c th
Chương trnh dy hc từng môn hc thường c cu trc sau
- V tr, mc tiêu môn hc - Ni dung dy hc - Phân phối thời gian
- Gii thch chương trnh v hưng dn thc hin chương trnh
Chương trnh dy hc l do nh nưc ban hnh nên chương trnh dy
hc trở thnh công c ch yu đ nh nưc lnh đo, qun l v gim st hot đng
dy hc trong cc nh trường thông qua cc cơ quan qun l gio dc. Chương
trnh dy hc l cơ sở đ gio viên lên k hoch ging dy, t chc qu trnh dy hc
Chương trnh dy hc đưc xây dng theo 2 cch: chương trnh đường
thng v chương trnh đng tâm
2. K hoch dy hc: K hoch dy hc l văn bn do nh nưc ban
hnh trong đ quy đnh cc môn hc, trnh t cc môn hc qua từng năm hc, vic
t chc năm hc (Số tuần thc hc, số tuần lao đng v ngh, ch đ hc tp từng
tuần. K hoach dy hc l cơ sở đ mi gio viên tht k k hoch ging dy năm
hc. K hoch dy hc thống nht chung trong c nưc.
K hoch dy hc ở từng cp hc v bc hc l khc nhau. Khc nhau
v số lưng môn hc, số tit hc dnh cho mi môn hc
3. Sách giáo khoa và các tài liu tham kho khc
Sch gio khoa v cc ti liu tham kho khc đưc dng chung trong
cc trường ph thông do nh nưc quy đnh.
Sch gio khoa l dng văn bn do nh nưc ban hnh trong đ cha
đng nhng tri thc khoa hc cần phi gup cho hc sinh nm vng trong qu
trnh dy hc (L dng văn bn m ở đ ni dung dy hc đưc th hin). sch
gio khoa đưc dng chung v c s thống nht trong ton quốc. 33
Cc ti liu tham kho kho khc l dng văn bn dng đ tham kho
thêm không bt buc trong qu trnh dy hc. C cc ti liu tham kho dnh cho
gio viên; c cc ti liu tham kho dnh cho hc sinh.
Cc ti liu tham kho khc không c s thống nht chung trong ton
quốc, c tc dng mở rng, đo sâu, b sung nhng tri thc đ đưc quy đnh
trong sch gio khoa ph hp vi trnh đ v hng th ca hc sinh
Sch gio khoa phi đm bo cc yêu cầu sau:
- Nhmg tri thc trnh by trong sch gio khoa phi l nhng tri thc
khoa hc, c tnh h thống, vừa sc v ph hp vi chương trnh dy hc đ quy đnh.
- Sch gio klhoa phi c tc dng kch thch s suy ngh ca hc sinh,
kch thch đưc tr tò mò khoa hc ca hc sinh.
- Ngôn ng phi tr rng mch lc d hiu v chnh xc.
- Đm bo cc yêu cầu v mt thm m v v sinh hc đường: Phi c
tính thm m cao, trnh by hp dn, kh ch ph hp vi đc đim tri gic ca
hc sinh. Kin thc trng tâm phi đưc nhn mnh bởi cc k thut cần thit đ
tp trung s ch  ca hc sinh
IV. Phương hưng xây dng ni dung dy hc [1 tr 198]
V. Phương hưng cơ bn ch đo ni dung dy hc [1 tr 199]
CÂU HỎI HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
Câu1. Ni dung dy hc l g? Hy phân tch cc thnh phần ca ni dung dy hc. 34
Câu 2: Hy phân tch cc nguyên tc xây dng ni dung dy hc. Ti
sao ni dung dy hc ở cc cp hc khc nhau, cc nưc khc nhau l khc nhau?
Câu 3: hy trnh by s hiẻu bit ca mnh v chương trnh, k hoch
dy hc, sch gio khoa v ti liu tham kho. Ti sao ni chương trnh v sch
gio khoa l php lnh?
Câu 4: Phân tch cc đnh hưng xây dng ni dung dy hc trong nh
trường ph thông ở nưc ta.
Chương 4: Phương php dy hc [1], [2]
I. Mt số vn đ v phương php
1. Khi nim v phương php 35
Trong mi hot đng, phương php l mt trong nhng nhân tố cu
thnh nên hot đng ca con người. Phương php đưc hiu như sau:
- Phương php l cch thc (con đường, phương tin) đ đt đưc mc đch .
- Phương php l  thc v s t vn đng bên trong ca ni dung.
2. Đc đim ca phương php
1. Phương php vừa mang tnh khch quan vừa mang tnh ch quan
+ Tnh khách quan ca phương php: Phương php bao giờ cũng đưc
xây dng trên cơ sở nhng qui lut khch quan tri phối đối tưng (lôgc ca đối tưng).
+ Tnh ch quan ca phương php: Vic xây dng đưc mt phương
php đng hay không đng; vic s dng phương php đng c kt qu hay không
c kt qu ph thuc vo trnh đ kh năng năng lc ca con người).
Như vy vn đ đt ra l: Th no l mt phương php đng?
Phương php đng l phương php tho mn hai tiêu ch: tnh chân thc v tnh png đn.
– Tnh chân thc ca phương php: Đưc th hin ở cơ sở khoa hc ca
phương php. Cơ sở khoa hc ca phương php chnh l nhng quy lut khch
quan chi phối đối tưng. Đ đm bo tnh chân thc ca phương php th khi xây
dng phương php, chng ta phi nhn thc đưc đầy đ v sâu sc nhng qui
lut khch quan tri phối đối tưng (Tri thc v đối tưng)
- Tnh đng đn ca phương php: Tnh đng đn ca phương php
đưc th hin ở s ph hp gia nhng bin php, th th  u t vi nhng qui lut
khch quan tri phối đối tưng. Muốn đm bo đưc tnh đng đn ca phương
php th khi xây dng phương php (đưa ra cc bin php , cc th thut) chng
ta cần phi ly nhng qui lut khch quan tri phối đối tưng lm cơ sở khoa hc.
Phương php thiu 1 trong 2 tiêu tr trên sẽ không phi l phương php
đng. Phương php đng cho ta kt qu đng, phương php sai cho ta kt qu sai.
2. 2. Phương php chu s qui đnh ca mc đch v ni dung. Mc đch
quy đinh ni dung; ni dung quy đnh phương php. 36
Vic xây dng phương php phi ly mc đch v ni dung hot đng
lm cơ sở. Mc đch no phương php y, ni dung no phương php y. Khi mc
đch v ni dung thay đi th phương php cũng thay đi.
Như vy, khi xây dng phương php chng ta không ch căn c vo
nhng qui lut khch quan tri phối đối tưng m còn căn c vo mc đch v ni
dung hot đng đ xây dng phương php.
2.3. Phương php bao giờ cũng cha đng trong đ php bin chng gia ch th v k  h ch th.
Bt c hot đng no ca con người cũng l hot đng c đối tưng
v con người bao giờ cũng l ch th ca hot đng. Đối tưng tc đng ca con
người, trit hc gi l khch th. Khch th v ch th l hai phm tr sinh thnh
ra nhau v sinh thnh ra trong hot đng ca con người. Ch th v khch th c
mối quan h bin chng vi nhau trong hot đng, ch th tc đng đn khch th
bao giờ cũng phi thông qua mt phương php no đy. Phương php đng cho
ta s bin đi đng ca khch th, phương php sai cho ta s bin đi sai ca
khch th. Như vy c th ni, phương php l chic cầu nối gia ch th v khch
th v điu ny th hin mt đc đim ca phương php đ l phương php bao
giờ cũng cha đng trong n php bin chng gia ch th v khch th.
II. Phương php dy hc
1. Khi nim v phương php dy hc
Phương php l t hp cc cch thc hot đng ca thầy v trò m thầy
v trò s dng đ đt đưc mc đch dy hc
Như vy phương php dy hc l t hp ca phương php dy v
phương php hc. Ta c th biu din bằng sơ đ sau: Pdh = Pdy + Phc
Phương php dy ch đo phương php hc (Phương php dy ca thầy
phi dn đn phương php hc ca trò). 37
2. Cc đc đim ca phương php dy hc
Phương php dy hc c nhng đc đim sau đây:
2.1. Phương php dy hc vừa mang tnh ch quan, vừa mang tnh khch quan
2.2. Phương php dy hc chu s quy đnh ca mc đch v ni dung dy hc
2.3. Phương php dy hc cha đng trong n php bin chng gia
ch th v khch th
2.4. Phương php dy hc bao hm trong đ mt bên trong v mt bên ngoi
- Mt bên ngoi ca phương php l biu hin ra bên ngoi ca mối quan
h thầy trò trong qu trnh s dng phương php.
- Mt bên trong ca phương php dy hc l trng thi tâm l bên trong
ca thầy v trò; l mc đ t gic tch cc trong nhn thc ca trò trong qu trnh s dng phương php.
2.5. Phương php dy hc bao hm mt tr dc v mt đc dc
Phương php dy hc không ch dng đ pht trin tr tu cho hc sinh
m phương php dy hc còn c tc dng gio dc đo đc cho hc sinh.
2.6. Phương php dy hc đa dng v phong ph, trong qu trnh dy
hc vic la chn v vn dng phối hp cc phương php dy hc l cần thit.
3. Phân loi phương php dy hc
Đ phân loi phương php dy hc cần căn c vo ngun pht sinh ra
tri thc đ phân loi. Trong dy hc c 3 ngun pht sinh ra tri thc đ l lời ni
ca gio viên; phương tin dy hc trc quan; hot đng thc tin ca hc sinh.
Căn c vo ngun pht sinh ra tri thc m cc phương php dy hc
đưc chia thnh 3 nhm cc phương php dy hc sau đây:
- Nu ngun pht sinh ra tri thc l từ lời ni ca gio viên th ta nhm
cc phương php dy hc dng lời.
- Nu ngun pht sinh ra tri thc l từ cc phương tin dy hc trc
quan th ta c nhm cc phương php dy hc trc quan. 38
- Nu ngun pht sinh ra tri thc l từ cc hot đng thc tin ca hc
sinh th ta c nhm cc phương php dy hc thc tin.
4. H thống cc phương php dy hc
4.1. Nhm 1: Nhm cc phương php dy hc dng lời
Nhm nhng phương php dy hc dng lời l nhm nhng phương
php m phương tin cơ bn dng đ thc hin chng l lời ni sinh đng ca
gio viên. Nhng phương php ny đưc s dng ở mi khâu ca qu trnh dy
hc nhằm gip cho hc sinh nm vng ni dung ti liu hc tp…đưc chia thnh
hai nhm cc phương php sau:
a. Nhm cc phương php thuyt trnh
+ Ging thut (K chuyn): Phương php k chuyn l phương php dy
hc m gio viên dng lời đ k li cho hc sinh ni dung ti liu hc tp, hc
sinh nghe , hiu v ghi nh ni dung ti liu hc tp. Nt đc trưng ca phương
php ny l n cha đng yu tố trần thut v mô t.
Phương php ny đưc s dng rng ri trong vic ging dy cc môn
khoa hc x hi v nhân văn đc bit l trong vic ging dy môn đo đc v môn
k chuyn. Trong cc môn khoa hc t nhiên phương php ny cũng đưc s dng
khi cần thông bo cho hc sinh v cuc đời v s nghip ca mt nh bc hc li
lc, v mt cuc hnh trnh trinh phc vũ tr, v mt chin công ni ting trong
khoa hc v k thut…Phương php ny đưc s dng ph bin v c hiu qu
nht ở cc lp tiu hc, trung hc cơ sở.
Đ phương php k chuyn c hiu qu, vn đ quan trng l ở ngh
thut k chuyn v s dng ngôn ng ca gio viên , ở ngh thut ho thân vo
nhân vt v vo cc s kin c trong ni dung ti liu hc tp v cần c s vn
dng phối hp vi cc phương php dy hc khc.
+ Ging gii: Ging gii l phương php dy hc m gio viên dng lời đ g 
i i thch r cho hc sinh ni dung ti liu hc tp, thông qua đ m hc sinh
nm vng ni dung dy hc. 39
Nt đc trưng ca phương php ging gii l n cha đng yu tố gii
thch v minh ha v tr lời câu hi ti sao? Phương php ny đưc s dng ch
yu trong vic dy hc cc môn khoa hc t nhiên.
+ Ưu đim v nhưc đim ca nhng phương php thuyt trn h * Ưu đim
- Gip gio viên ch đng hon thnh k hoch bi lên lp
- To điu kin thun li cho gio viên tc đng mnh mẽ đn tư tưởng,
tnh cm ca hc sinh thông qua vic trnh by ti liu vi ging ni, c ch, điu b thch hp.
- To điu kin gip cho hc sinh nm tri thc khoa hc mt cch c h
thống v c lôgc cht chẽ
- Pht trin năng lc ch  ca hc sinh.
- C kh năng hnh thnh cho hc sinh k năng s dng ngôn ng vit * Nhưc đim
- Không tch cc ha đưc hot đng nhn thc ca hc sinh trong dy hc.
- D lm cho hc sinh th đng, mt mi v trong phương php ny hc
sinh đng vai trò l người nghe, hiu v ghi chp, li chu s tc đng ca tc
nhân kch thch l lời ni đơn điu li ko di.
- Gio viên không c điu kin ch  đn trnh đ riêng ca từng hc sinh
(không c kh c bit ha hc sinh trong dy hc).
– Không hnh thnh đưc cho hc sinh k năng s dng ngôn ng ni.
+ Nhng yêu cầu vn dng c hiu qu cc phương php thuyt trnh
- Đm bo tnh gio dc, tnh thc tin,tnh khoa hc ca ni dung thuyt
trnh, trong đ cần ch  đn tnh chnh xc ca cc s kin,  ngha tư tưởng
chnh tr ca ti liu, bn cht ca vn đ khoa hc cần dy cho hc sinh.
- Đm bo tnh h thống, tnh lôgc, s trong sng, r rng, d hiu ca
vic trnh by ni dung ti liu hc tp sao cho nhng tư tưởng cơ bn ca ti liu
hc tp đưc hc sinh nm vng. 40
- Đm bo tnh hnh tưng, tnh din cm ca vic trnh by ni dung
ti liu hc tp sao cho gây đưc ở hc sinh nhng n tưng sâu sc v cc s
kin, hin tưng, gây đưc ở hc sinh nhng tnh cm mnh mẽ, cao thưng , 
ch v hng th hc tp, rèn luyn, thông qua đ gip hc sinh nm vng ni dung tài liu hc tp.
- Đm bo thu ht s ch  v pht huy cao đ tnh t gic tch cc, t
lc ca hc sinh trong hc tp qua ging ni, c ch, điu b, tốc đ, cường đ,
nhp điu, nhp đ ca ging ni, qua cch đt vn đ v gii quyt vn đ ca
gio viên, qua vic vn dng phối hp cc phương php dy hc …
- Đm bo cho hc sinh bit cch ghi chp ph hp. Cch ghi chp ph
hp hơn c l ghi theo cch hiu ca mnh, ghi đng, ghi đ , ghi chnh xc, ghi
c h thống, c lô gc, kt hp vi s tch cc tư duy đ hiu v chn lc nhng điu cần ghi chp...
- Gio viên luôn t hnh thnh cho mnh k năng s dng ngôn ng ni.
b. Phương php vn đp (đm thoi)
+ Khi nim : Phương php đm thoi l phương php dy hc đưc
đc trưng bằng vic gio viên đưa ra trưc hc sinh mt h thống câu hi đ đưc
chun b trưc, thông qua vic tr lời h thống câu hi m gio viên đưa ra m
hc sinh nm vng ni dung ti liu hc tp.
Phương php vn đp đưc s dng ở mi khâu ca qu trnh dy hc
v đưc s dng khi ni dung ti liu hc tp c liên quan đn kn thc cũ hoc
gn lin vi thc tin cuc sống.
Cc phương php vn đp đưc s dng ở mi khâu ca qu trnh dy
hc. Căn c vo mc đch dy hc phương php vn đp đưc chia thnh nhng
phương php : vn đp gi mở; vn đp ôn tp cng cố; vn đp tng kt; vn
đp kim tra v đnh gi.
Vn đp gi mở đưc s dng khi ging ti liu mi, trong đ gio viên
kho lo đt câu hi dn dt hc sinh rt ra nhng kt lun mi, nhng tri thc mi 41
Vn đp ôn tp cng cố đưc s dng sau khi ging tri thc mi, khi ôn
tp, gip hc sinh cng cố, h thống ho nhng tri thc đ hc…Khc phc đưc
tnh cht hnh thc, mơ h thiu chnh xc ca nhng tri thc đ hc
Vn đp tng kt l phương php dy hc đưc s dng khi cần gip
hc sinh khi qut ho, h thống ho tri thc đ hc. Đưc s dng sau khi hc
sinh hon thnh vic hc tp mt bi, mt chương hoc c chương trnh. Gip hc
sinh pht trin đưc năng lc khi qut ho, h thống ho tri thc, nn vng tri
thc mt cch c h thống, khc phc đưc tnh trng hnh thc rời rc ca tri thc.
Vn đp kim tra v đnh gi l phương php dy hc đưc s dng
trưc, trong khi hc bi mi hoc đưc s dng sau khi hc song mt bi, mt
chương hoc ton b chương trnh nhằm pht hin ra trnh đ tri thc k năng k
xo m hc sinh đt đưc sau mt qu trnh hc tp nhờ đ m gio viên thừơng
xuyên pht hin ra nhng sai st trong qu trnh tip thu tri thc, l hng trong h
thống tri thc m hc sinh c đưc trong qu trnh dy hc , tm hiu nguyên nhân
v gii php khc phc , gp phần tối ưu ho qu trnh dy hc.
Phương php vn đp đưc s dng c hiu qu trong ging dy tt c
cc môn hc trong trường ph thông.
+ Ưu nhưc đim ca phương php vn đp * Ưu đim
Nu phương php vn đp đưc vn dng kho lo th phương php vn
đp c nhng ưu đim sau:
+ Kch thch hc sinh t gic, tch cc, t lc trong qu trnh dy hc
+ To điu kin đ gio viên ch  đn đc đim nhn thc riêng ca
từng hc sinh (c kh năng c bit ha cao đ hc sinh trong dy hc)
+ Gip gio viên v hc sinh thường xuyên thu đưc tn hiu nghch
trong v nghch ngoi đ kp thời điu chnh qu trnh dy hc nhờ đ m qu
trnh dy hc vn đng v pht trin đng hưng.
+ Hnh thnh cho hc sinh k năng s dng ngôn ng ni. 42
+ Kch thch đưc hng th hc tp ca hc sinh sau mi câu tr lời đng. * Hn ch :
Nu s dng không kho th phương php vn đp dn đn mt số hn ch sau
+ Mt nhiu thời gian nh hưởng đn k hoch ca bi lên lp
+ Bin vn đp thnh cuc đối thoi tay đôi gia thy v trò không thu
ht đưc ton lp vo vic tip thu bi hc.
+ Không gip hc sinh nm đưc tri thc mt cch c h thốn g
+ Không c kh năng hnh thnh cho hc sinh k năng s dng ngôn ng vit.
+ Mt số yêu cầu s dng phương php vn đp
- Cần xc đnh r mc đch yêu cầu trưc khi xây dng h thống câu hi
- Câu hi đt ra phi ngn gn, r rng, d hiu.
- Câu hi phi vừa sc vi hc sinh .
- Câu hi đt ra phi c tc dng kch thch hng th hc tp ca hc
sinh , kch thch hc sinh đc lp tư duy, tuyt đối không đt nhng câu hi ch
cần tr lời c hoc không hoăc tuyt đối không đt nhng câu hi lừa hc sinh.
- Trong dy hc cần thu ht ton b hc sinh vo vic tip thu câu hi
v tm kim câu tr lời đng. Sau khi đt câu hi cần ginh thời gian cho hc sinh hiu câu hi.
- Gio viên bnh tnh lng nghe câu tr lời ca hc sinh không nôn nng,
không vi vng. T chc cho hc sinh tho lun, b xung câu tr lời ca bn, tuyt
đối không ct ngang hoc can thip thô bo vo câu tr lời ca hc sinh.
- Nu câu tr lời ca hc sinh không đng hoc đi qu xa ni dung câu
hi gio viên phi đt ra câu hi c tnh cht đnh hưng v gi mở đ gip cho
hc sinh nhanh chng tm ra câu tr lời đng.
- Uốn nn, b xung v gip hc sinh tm đưc câu tr lời đng, thông
qua đ m hc sinh thu lưm đưc tri thc. 43
- Cần hưng dn hc sinh tp trung ch  lng nghe câu hi,  thc đưc
câu hi, tch cc tư duy , khơi dy vốn tri thc cũ v vốn kinh nghim ca hc
sinh đ tm ra câu tr lời chnh xc trong thời gian ngn nht. Trnh tr lời vi
vng, rp khuôn theo sch, theo lời thầy ging, phi chăm ch nghe bn tr lời,
nhn xt, b xung, trnh nhc bn, mnh dn nêu thc mc v tham gia tranh lun
vi bn bè v thầy cô gio.
4. 2. Nhm nhng phương php dy hc trc quan
+ Nhm nhng phương php dy hc trc quan l nhm cc phương
php dy hc c s dng cc phương tin dy hc trc quan. Cc phương php
dy hc trc quan s dng rt c hiu qu vi hc sinh tiu hc v đưc s dng
trong ging dy cc môn khoa hc t nhiên.
+ Phương tin dy hc trc quan l ton b nhng sn phm vt cht v
tinh thần c cha đng ni dung dy hc v đưc s dng trong qu trnh dy hc.
Cc phương tin dy hc trc quan đưc tn ti ở nhng dng: Vt tht;
vt nhi; vt to hnh; vt thay th. Trong dy hc gio viên s dng phương tin
dy hc trc quan ở dng no l ph thuc vo điu kin thc tin ca vic dy
hc v ca nh trườn g
Nhm cc phương php dy hc trc quan bao gm :
+ Phương php trưng by trc quan
Phương php trưng by trc quan l phương php dy hc m thầy t
chc cho hc quan st ni dung ti liu hc tp trên nhng phương tin dy hc
trc quan, hc sinh quan st v t rt ra nhng kt lun.
Vi phương php trưng by trc quan, nhim v ca thầy l hưng dn
hc sinh quan st ni dung ti liu hc tp trên phương tin dy hc trc quan ,
nhim v ca hc sinh l quan st theo s hưng dn ca thầy v t rt ra kt lun.
+ Phương php trnh by trc quan l phương php dy hc m gio
viên trnh by ni dung ti liu hc tp trên phương tin dy hc trc quan, hc
sinh quan st theo s trnh by ca gio viên, nghe, hiu v g hi nh.
Vi phương php trnh by trc quan, nhim v ca thy l trnh by
ni dung ti liu hc tp trên phương tin dy hc trc quan (thy lm vic l ch 44
yu), nhim v ca hc sinh l quan st ni dung ti liu hc tp theo s trnh by
ca thầy, hiu v ghi chp.
Phương php dy hc trc quan l phương php đưc s dng ở mi
khâu ca qu trnh dy hc.
+ Ưu nhưc đim ca phương php dy hc trc quan * Ưu đim
Cc phương tin dy hc trc quan nu s dng kho th sẽ :
- Huy đng đưc s tham gia ca nhiu gic quan, sẽ kt hp đưc cht
chẽ hai h thống tn hiu vi nhau, gây đưc nhng mối liên h thần kinh tm thời kh phong ph.
- Pht trin đưc ở hc sinh năng lc ch , quan st, c tò mò khoa hc
v nâng cao hng th hc tp cho hc sinh .
- Hnh thnh đưc cho hc sinh nim tin khoa hc. * Hn ch
Nu s dng không kho phương php dy hc trc quan sẽ c cc hn ch sau:
- D lm cho hc sinh phân tn s ch , không tp trung vo nhng
du hiu cơ bn ch yu.
– Nu lm dng sẽ hn ch s pht trin tư duy tru tưng cho hc sinh .
+ Nhng yêu cầu đm bo s vn dng c hiu qu phương php dy hc trc quan
- Căn c vo mc đch v ni dung dy hc đ la chn nhng phương
tin dy hc trc quan sao cho ph hp .
- Gii thch r mc đch trưc khi s dng cc phương tin dy hc trc
quan; s dng cc phương tin trc quan theo mt trnh t lôgc cht chẽ ph hp
vi lôgc ca ni dung dy hc; s dng đng lc, đng ch (dng đn đâu đưa ra
đn đy, dng xong ct đi ngay nhằm trnh phân tn s ch  ca hc sinh vo
nhng phương tin dy hc trc quan đ s dng) 45
- Đm bo cho tt c hc sinh quan st đưc đầy đ ni dung dy hc
trên nhng phương tin dy hc trc quan
- Đm bo pht trin c quan st cho hc sinh , năng lc quan st nhanh,
chnh xc v đc lp, bit tp trung vo nhng chi tit nhng b phn ch yu ph
hp vi ni dung bi ging; tch cc tư duy đ lnh hi ni dung ti liu hc tp
trên nhng phương tin dy hc trc quan
– Đm bo tnh thm m ca cc phương tin dy hc trc quan.
- Đm bo kt hp cht chẽ gia lời ni vi vic s dng cc phương
tin dy hc trc quan.
4.3. Nhm cc phương php dy hc thc tin
a. Phương php lm th nghim
+ Phương php lm th nghim l phương php dy hc m thầy v trò
cng ti to li cc hin tưng v cc qu trnh cần nghiên cu bằng cc dng c
th nghim trong phòng th nghim, thông qua vic nghiên cu cc hin tưng v
cc qu trnh đưc ti to li trong phòng th nghim m ni dung ti liu hc tp
đưc hc sinh nm vng.
Phương php lm th nghim đưc s dng rng ri trong vic ging
dy cc môn khoa hc t nhiên: vt l, ho, sinh…c tc dng gip cho hc sinh
nm đưc tri thc mt cch vng chc; gây hng th hc tp, c tò mò khoa hc;
hnh thnh ở hc sinh mt số k năng k xo cần thit (k năng quan st; k năng
s dng cc dng c th nghim); hnh thnh ở hc sinh mim tin khoa hc; bi
dưỡng cho hc mt số phm cht ca con người lao đng như thi quen chăm sc,
gi gn v bo v công c lao đng, thi quen lm vic gn gng ngăn np, tnh
t chc k lut, tnh chnh xc trong hot đng .
Phương php lm th nghim c liên h trc tip vi nhiu phương php
khc như phương php quan st, ging gii, luyn tp…N c tnh cht minh ho
nu đưc s dng sau khi nm tri thc mi. N c tnh cht pht hin nu đưc
s dng trong qu trnh nm tri thc mi (đ tm lời gii đp cho mt vn đ no đ)
+ T chc lm th nghim 46
Th nghim đưc tin hnh ở hai dng: Gio viên biu din th nghim,
hc sinh quan st , phân tch hin tưng v kt qu th nghin v rt ra kt lun
dưi s hưng dn ca thầy. Dưi s hưng dn ca thầy hc sinh biu din th
nghim (c nhân hay nhm), quan st ghi chp kt qu, phân tch kt qu v rt
ra kêt lun. Tuy nhiên vic gio viên la chn cch thc tin hnh no l tu thuc
vo mc đch v ni dung dy hc, trnh đ ca hc sinh, vo thc trng trang thit b…
- Gio viên biu din th nghim
Bưc 1. Gio viên xc đnh r mc đch yêu cầu v gip cho hc sinh 
thc đưc mc đch yêu cầu ca th nghim, gii thiu dng c th nghim .
Bưc 2. Bố tr dng c th nghiên.
Bưc 3. Hưng dn hc sinh quan st theo di v ghi chp kt qu th nghim.
Bưc 4. Gio viên biu din th nghim , hc sinh quan st th nghim
v ghi chp kt qu th nghim .
Bưc 5. thy v trò phân tch kt qu th nghim v rt ra kt lun.
- Hc sinh biu din th nghim dưi s hưng dn ca thy
Bưc 1. Gio viên xc đnh r đ ti, mc đch, yêu cầu th nghim, ch
dn ni dung v cc giai đon th nghim vi cc dng c th nghim, hưng dn
hc sinh cch thc tin hnh th nghim, đc kt qu th nghim v ghi chp kt
qu th nghim, lưu  hc sinh đm bo an ton v bo v dng c th nghim v
tit kim trong th nghim.
Bưc 2. Gio viên phân chia lp thnh nhm (nu thy cần tin hnh th nghim theo nhm).
Bưc 3. Hc sinh (nhm hc sinh) đc lp tin hnh th nghim dưi
s hưng dn ca thầy, vẽ hnh, ghi chp, gio viên quan st hc sinh lm th
nghim, km tra uốn nn…
Bưc 4. Hc sinh (nhm hc sinh) đc lp phân tch kt qu, vit bo
co kt qu th nghim ca mnh hoc ca nhm (Nu tin hnh th nghim theo nhm). 47
Bưc 5. Gio viên t chc cho hc sinh bo co tin trnh th nghim,
kt qu th nghim v nhng kt lun rt ra sau khi phân tch kt qu th nghim,
cho hc sinh tho lun nhn xt kt qu th nghim ca nhau.
Bưc 6. Gio viên tng kt, đưa ra kt lun v đnh gi chung.
Nu th nghim c tnh cht thc nghim (kim tra) th cần c đối chng
đ khng đnh tnh đng đn ca nhng kt lun đưa ra th nghim. b. Phương php ôn tp.
+ Phương php ôn tp l phương php dy hc m thầy t chc cho hc
sinh nm li mt cch c h thống nhng tri thc khoa hc m hc sinh đ nm
đưc trong qu trnh dy hc nhằm gip cho hc sinh nm vng tri thc, k năng,
k xo, mở rng, đo sâu, h thống ho, khi qut ho nhng tri thc đ hc, lm
vng chc nhng k năng, k xo đ đưc hnh thnh. pht trin k c, tư duy đc
lp v nâng cao hng th hc tp cho hc sinh.
+ Phương php ôn tp đưc tin hnh bằng cch: gio viên nhc li mt
cch c h thống nhng tri thc đ hc, hc sinh nghe v nm li; gio viên ra cho
hc sinh nhng câu hi ôn tp cng cố; Gio viên ra cho hc sinh nhng bi tp ôn tp cng cố.
+ Đ đm bo vic s dng phương php ôn tp c hiu qu, gio viên
cần: ôn tp c k hoch, c h thốngv kp thời; ôn tp vi nhiu hnh thc khc
nhau; ôn tp thường xuyên trnh ôn tp tp trung vo mt thời gian ngn; tin
hanh ôn xen kẽ nhiu môn không ôn tp trung vo từng môn mt; ôn tp phi đm
bo tnh tch cc, thường xuyên đưa ci mi vo ni dung ôn tp; khch l cho
hc sinh sng to trong ôn tp, ly nhng v d thc tin, tm kin nhiu phương
n gii quyt nhim v hc tp khc nhau, gii quyt vn đ theo chiu suôi v ngươc…
c. Phương php luyn tp; L phương php dy hc m gio viên t
chc cho hc sinh vn dng nhng tri thc đ nm đưc vo đ hon thnh nhng
nhim v hc tp do gio viên đt ra; nhng nhim v do thc tin cuc sống đt
ra nhằm hnh thnh cho hc sinh nhng k năng k xo cần thit. 48
Phương php luyn tp đưc s dng khi cần hnh thnh ở hc sinh
nhng k năng, k xo cần thit v cũng đưc s dng ở mi khâu ca qu trnh
dy hc. Nu đưc t chc tốt sẽ gip hc sinh cng cố tri thc, rèn luyn k năng,
k xo, pht trin năng lc nhn thc, năng lc hnh đng, đc bt l rèn luyn
đưc năng lc hot đng đc lp, tm tòi sng to, chun b cho cc em sn sng
tham gia vo thc tin cuc sống….
Phương php luyn tp c tnh đa dng, tnh đa dng ph thuc vo tnh
cht ni dung môn hc: Trong ton hc, hc sinh phi luyn tp dưi dng gii
nhng bi ton, trong văn hc hc sinh phi lm văn, phân tch câu; trong vt l
hc sinh phi lm nhng th nghim, trong th dc hc sinh phi luyn tp cc bi
tp vn đng; trong lao đng hc sinh phi luyn nhng k năng s dng cc công c…
Phương php luyn tp đưc tin hnh dưi nhng dng sau:
- Luyn tp ni, l dng luyn tp m hc sinh s dng ngôn ng ni đ
hon thnh nhim v luyn tp đt ra.
- Luyn tp vit, l dng luyn tp m hc sinh s dng ngôn ng vit đ h 
o n thành nhng bi tp lun tp.
- Luyn tp thc hnh l t chc cho hc sinh hon thnh nhng bi tp
hnh thnh k năng k xo.
Đ đm bo vic vn dng c hiu qa phương php luyn tp cần:
- Gip cho hc sinh nm chc l thuyt trưc khi luyn tp
- T chc cho hc sinh luyn tp dưi nhiu dng khc nhau nhằm rèn
luyn năng lc vn dng tri thc vo nhng tnh huống khc nhau…
- Rèn luyn đòi hi c thầy v trò đu phi kiên tr, nhn ni tp trung
ch  v khc phc kh khăn.
- Gio viên thường xuyên kim tra, gim st gip đỡ hc sinh hon thnh
nhng bi tp luyn tp.
d. Phương php đc sch gio khoa v cc ti liu tham kho 49
Phương php đc sch gio khoa v cc ti liu tham kho l phương
php dy hc m thầy t chc cho hc sinh đc sch gio khoa v cc ti liu khc c liên quan.
Sch l ngun ti liu vô cng phong ph v đa dng, vi hc sinh trung
hc vic dng sch c  ngha rt ln, sch phn nh trong đ tt c cc tri thc
khoa hc m loi người đ tch luỹ đưc qua bao th h, nhng thnh tu mi
nht ca khoa hc. Sch gio khoa l ti liu phn nh trong đ tt c cc tri thc
khoa hc m hc sinh cần phi tip thu trong qu trnh dy hc v vy dng sch
gio khoa v ti liu tham kho l phương php dy hc c hiu qu, tuy nhiên
trong dy hc phương php đc sch ch dng khi ni dung ti liu đơn gin t
phc tp hc sinh c th hiu đưc v vic đc sch gio khoa c th đưc tin
hnh ở trên lp, c th tin hnh ở nh.
Vi hc sinh tiu hc gio viên cần hưng dn chu đo t m, cần gip
cho hc sinh lm quen vi cch ghi chp v cch thc lm vic đc lp.
Đ vic đc sch gio khoa v ti liu tham kho c hiu qu
- Cần hnh thnh cho hc sinh k năng đc sch.
- Tu theo mc đch, ni dung cuốn sch m c hai cch đc sau:
Đc lưt: Cch thc ny dng trong vic đc sch bo, ti liu nhằm đ b  i t.
Đc k: Cch thc ny đưc dng khi cần phi hiu sâu sc ni dung
sch bo v ti liu nht đnh (sch gio khoa, cc tc phm văn hc ngh thut…)
Tuy nhiên d đc bằng cch no th tu theo trường hp c th m gio
viên hưng dn hc sinh đc mt phần hay đc ton b cuốn sch, hưng dn cho
hc sinh bit ghi chp li ni dung ti liu hc tp đ đc.
C cc hnh thc ghi chp sau:
- Ghi nht k l hnh thc ghi li ni dung ti liu đ hiu dưi dng cm
ngh, nhn xt ca bn thân – gip hc sinh tch luỹ đưc nhng hiu bit mt
cch kha qut v ni dung t liu đ đc.
- Ghi trch l hnh thc ghi chp li nguyên văn ni dung ti liu (nhng
câu, nhng đon văn m hc sinh thy cần thit đ s dng sau ny). Khi ghi trch 50
cần lưu  hc sinh ghi r đa ch ca câu trch (tên tc gi, tên sch hay ti liu,
nh xut bn, năm xut bn, trang) – Hnh thc ghi ny gip hc sinh tch luỹ
đơc mt cch chnh sc, nguyên bn ni dung sch đ đc.
- Ghi dn , ghi đ cương l hnh thc ghi li ni dung sch đ đc theo
từng  từng mc mt cch c trnh t, c lôgc cht chẽ. L hnh thc ghi chp
gip hc sinh pht trin đưc năng lc khi qut ho, h thống ho v c nhng
đim ta đ ghi nh.
- Ghi tm tt l cch ghi li ni dung cơ bn nht ca sch đ đc theo
s hiu bit ca người đc dưi dng ngn gn nht – hnh thc ghi chp ny c
tc dng gip hc sinh d dng nm vng ni dung ti liu hc tp to cơ hi cho
hc sinh nu cần c th k li ni dung ti liu đ đc mt cch ngn gn d hiu
v chnh sc v nhờ đ hnh thnh cho hc sinh năng lc din đt bằng lời…
Đ đm bo vn dng c hiêu qu phương php đc sch trong dy hc:
- Gio viên cần hưng dn cho hc sinh đc trưc sch gio khoa v ti
liu tham kho trưc khi đn lp, hnh thnh cho hc sinh k năng đc.
- Gio viên cần xc đnh r nhng ni dung dy hc m hc sinh c th
đc v hiu đưc, cần hưng dn hc sinh đc v ghi chp
- Cần c s phối hp cht chẽ vi cc phương php dy hc khc .
Ch , trong qu trnh dy hc, vic dng sch gio khoa phi đm bo
sao cho ph hp vi yêu cầu hc tp v đc đim nhn thc ca hc sinh. Cần đ
phòng chống hai khuynh hưng: thot li hn sch gio khoa hoc ph thuc hon
ton vo sch gio khoa. C hai khuynh hưng trên đu nh hưởng đn kt qu
ca qu trnh dy hc .
e. Phương php kim tra v đnh gi
+ Kim tra v đnh gi tri thc k năng k xo l phương php dy hc
m ở đ thy t chc cho hc sinh hon thnh nhng nhim v hc tp trong
khong thời gian khống ch hưng vo vic pht hin ra trnh đ tri thc k năng,
k xo m hc sinh đt đưc sau mt qu trnh dy hc.
+ Trong qu trnh dy hc , phương php kim tra v đnh gi tri thc,
k năng, k xo c  ngha đc bit quan trng gip gio viên kp thời pht hin 51
đưc kt qu hc tp ca hc sinh (thu tn hiu ngưc trong v ngưc ngoi) trên
cơ sở đ pht hin ra đ sai lch gia kt qu v mc đch, tm hiu nguyên nhân
v từ đ tm ra nhng bin php điu chnh qu trnh dy hc, hon thin hot
đng dy v hot đng hc đp ng yêu cầu, nhim v dy hc đ đt ra. Gp
phần lm cho qu trnh dy hc vn đng v pht trin đng hưng. L cơ sở gip
nh trường hoch đnh mt chin lưc pht trin gio dc trong nh trường, gip
nh trường công khai ha kt qu hc tp ca hc sinh trưc nh nưc, trưc x hi v gia đnh.
+ Kim tra đnh gi nu đưc t chc tốt còn gip cho hc sinh c cơ
hi đ ôn tp cng cố tri thc, k năng, k xo, c cơ hi đ pht trin tr tu, gp
phần gio dc cho hc sinh nhng phm cht đo đc cần thit như: thi quen t
kim tra, t đnh gi, tinh thần khc phc kh khăn, lòng dũng cm, tinh thần tp
th tương thân tương i; pht huy cao đ  thc t chc k lut…
+ Cc hnh thc kim tra hin nay trong nh trường ph thông
- Kim tra thường xuyên l hnh thc kim tra đưc gio viên tin hnh
hng ngy ở mi khâu, mi lc ca qu trnh dy hc, hnh thc ny gip cho gio
viên v hc sinh thường xuyên thu đưc tn hiu nghch, lm cơ sở cho vic kp
thời điu chnh hot đng ca c thầy v trò.
- Kim tra đnh k l hnh thc kim tra đưc quy đnh trong chương
trnh dy hc. Đưc thc hin sau khi hc sinh hon thnh vic hc tp mt phần, mt chương.
Hnh thc kim tra ny gip cho gio viên v hc sinh nhm li kt qu
dy hc sau mt qu trnh hc tp, cng cố mở rng khi qut ho v h thống
ho nhng tri thc đ hc.
Kim tra tng kt l hnh thc kim tra đưc tin hnh sau khi hon
thnh vic dy hc mt môn hc, nhằn pht hin ra kt qu hc tp ca hc sinh
sau mt năm hc. C tc dng cng cố, mở rng v đo sâu nhng kin thc hc
sinh đ hc từ đầu năm hc, to điu kin đ hc sinh chuyn sang mt năm hc mi.
+ Cc phương php kim tra 52 - Kim t ra vn đp
L phương php kim tra m gio viên đt ra trưc hc sinh nhng câu
hi hưng vo vic pht hin ra kt qu hc tp ca hc sinh, thông qua vic hc
sinh tr lời nhng câu hi do gio viên đt ra m pht hin ra kt qu hc tp ca hc sinh
- Kim tra vit l phương php kim tra m hc sinh phi th hin kt
qu hc tp dưi dng văn bn bằng ngôn ng vit.
Phương php kim tra vit đưc tin hnh dưi 2 dng: Kim tra t lun
v kim tra trc nghim .
Đ đm bo cho phương php kim tra vit c hiu qu, khi s dng
phương php ny cần lưu : Ra đ thi phi chnh xc, d hiu, st trnh đ ca hc
sinh , ph hp thời gian lm bi, pht huy kh năng sng to ca hc sinh ; đm
bo b mt tuyt đối ca đ thi, to điu kin cho hc sinh lm bi cn thn, không
lm cho hc sinh phân tn ch , tư tưởng khi lm bi. gio dc cho cc em  thc
t gic lm bi; thu bi đng giờ, chm bi cn thn đm bo tnh khch quan,
đnh gi ton din c ni dung ln hnh thc, c số lưng ln cht lưng…
- Kim tra thc hnh l phương php kim tra đưc tin hnh ở trên lp,
trong phòng th nghim, ở vườn trường hay sưởng trường, ngoi nh trường nhằm
pht hin trnh đ k năng, k xo m hc sinh đt đưc sau mt qu trnh dy hc.
+ Vn đ đnh gi tri thưc k năng k xo. Kt qu dy hc đưc th hin
qua vic đnh gi tri thc k năng, k xo. Đ đnh gi đng đưc kt qu dy hc
cần: đnh gi mt cch khch quan, chnh xc v ton din, trnh đnh gi mt
cch hnh thc, thiên v, cm tnh, thnh kin, d di hoc qu kht khe; khi đnh
gi cần nêu r ưu nhưc đim ca từng hc sinh, vch hưng cho hc sinh tin
lên, nu c th th c th kèm theo phần thưởng…tuyt đối không dng đim đ trch pht hc sinh
+ Cc hnh thc đnh gi
Đnh gi đnh tnh đưc th hin ở nhng nhn xt ca gio viên v kt
qu ca bi kim tra ở đ cần nêu r ưu nhưc đim. 53
Đnh gi đnh lưng đưc đnh gi bằng thang đim c th, hin nay
trong nh trường ph thông đang s dng thang đim 10 đ đnh gi kt qu hc tp ca hc sinh.
g. Phương php dy hc theo nhm
L phương php dy hc m gio viên t chc cho hc sinh tm kim tri thc theo nhm .
Phương php dy hc theo nhm đưc s dng c hiu qu khi ni dung
ti liu hc tp liên quan nhiu đn tri thc cũ hoc liên quan nhiu đn thc tin
cuc sống ca hc sinh (kinh nghim sống ca hc sinh)
Vn đ quan trng ca vic s dng phương php dy hc theo nhm l ở ch:
- Nhm hc sinh phi vừa phi từ 5 đn 7 em l vừa phi
- Cc nhm phi đng đu v trnh đ đ hc sinh c th g  i p đỡ ln
nhau trong vic tm kim tri thc.
- Điu kin cơ sở vt cht phi đm bo: Không gian lp hc phi vừa
đ đ cc nhm lm vic đc lp vi nhau; bn gh phi cơ đng đ r rng cho
vic to nhm v to lp; giy bt phi đầy đ cho cc nhm .
- Trong qu trnh tho lun gio viên phi quan tâm gip đỡ cc nhm
hon thnh nhim v hc tp đưc giao, kim tra kim sot v qun l vic hon
thnh nhim v hc tp đưc giao
- Lnh đo, điu khin điu chnh hot đng tho lun kt qu ca từng nhm
+ Ưu đim ca phương php dy hc theo nhm
- Pht huy đưc vai trò t gic, tch cc ca hc sinh trong dy hc, nhờ
đ m hc sinh c th nm vng tri thc
- Khai thc ht đưc vốn kinh nghim sống ca hc sinh vo vic tm kim tri thc khoa hc.
- Gio dc đưc cho hc sinh tinh thần hp tc trong dy hc.
- Hnh thnh cho hc sinh k năng s dng ngôn ng ni (trnh by vn
đ trưc tp th lp) v ngôn ng vit. 54
+ Hn ch ca phương php:
- Nu dng không đng sẽ lm mt thời gian hiu qu không cao.
- D dn đn s p đt ca trò cho trò, 
c a nhm n cho nhm kia.
III. Phương tin dy hc
1.  ngha ca phương tin dy hc
Trong qu trnh dy hc vic s dng phương php dy hc không tch
khi vic s dng cc phương tiên dy hc. Cc phương tin dy hc l tp hp
nhng sn phm vt cht v tinh thần đưc gio viên s dng như l nhng
phương tin đ điu khin qu trnh nhn thc ca hc sinh thông qua đ m
nhim v dy hc đưc hon thnh.
Phương tin dy hc bao gm: Cc phương tin dy hc trc quan v
cc phương tin k thut dy hc.
Cc phương tin dy hc trc quan l tp hp cc sn phm vt cht v
tinh thần c cha đng ni dung dy hc v đưc s dng trong qu trnh dy hc,
bao gm: vt tht; vt nhi, vt to hnh; vt thay th (tranh nh, hnh vẽ, bn đ, đ th..).
Phương tin k thut dy l h thống cc thit b k thut my mc đưc
s dng trong qa trnh dy hc c tc dng h tr cho gio viên v hc sinh
trong qu trnh dy hc.
Phương tin k thut dy hc bao gm: cc phương tin nghe nhn (ti vi,
my chiu, vidio, Radio; cassettte; my dy hc; my vi tnh…); cc thit b đo
lường hin đi. Cc phương tin k thut dy hc gip hc sinh d dng nm vng
kin thc ; lm sinh đng thêm ni dung dy hc qua đ gp phần nâng cao hng
th hc tp cho hc sinh v hnh thnh cho hc sinh nim tin khoa hc. Tuy nhiên
cc phương tin k thut dy hc cũng ch c tc dng h tr , lm tăng thêm năng
lc ca gio viên m không th thay th đưc gio viên trong qu trnh dy hc.
IV. Vn đ s dng cc phương tin dy hc
1. Cc phương tin dy hc trc quan
- Căn c vo ni dung, phương php dy hc đ la chn cc phương
tin dy hc trc quan 55
- Cc phương tin dy hc trc quan nu l vt to hnh hoc vt thay
th phi đm bo tnh thm m.
- Trong qu trnh dy hc tu theo tnh cht ca ni dung dy hc v tu
trnh đ hc sinh m phương tin dy hc trc quan c th đưc s dng bằng hai
cch hoc l trưng by trc quan hoc l trnh by trc quan.
- Phương tin dy hc trc quan phi đưc s đng lc, dng song ct
đi ngay nu cần li ly ra đ trnh s phân tn ch  ca hc sinh vo cc phương
tin dy hc trc quan.
- Hưng dn hc sinh quan st c hiu qu.
- Cc phương tin dy hc trc quan phi đ ln đ tt c hc sinh đu
quan st đưc, đ v số lưng đ tt c hc sinh đu đưc s dng…
2. Cc phương tin k thut dy hc
- Ty vo ni dung dy hc v phương php dy hc m s dng cc
phương tin k thut dy hc c hiu qu.
- Phi đm bo cht lưng v đ chnh xc ca cc phương tin k thut dy hc
- Cc phương tin k thut dy hc phi đưc bo qun cn thn ở nhng nơi khô gio.
- Trnh lm dng cc phương tin k thut dy hc v không bin cc
phương tin k thut dy hc thnh người thay th cho gio viên trong qu trnh dy hc. 56
CÂU HỎI HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
Câu 1: Phương php l g ? Hy phân tch cc đc đim ca phương pháp.
Câu 2: Phương php dy hc l g? Phân tch cc đc đim ca phương php dy hc.
Câu 3: Ti sao ni; trong qu trnh dy hc vic la chn v vn dng
phối hp cc phương php dy hc l cần thit.
Câu 3: Phân tch cc phương php dy hc v liên h vic thc hin
cc phương php dy hc trong nh trường ph thông hin nay ở Vit Nam.
Câu 4: Phân bit phương tin dy hc trc quan vi đ dng dy hc
v đ dng hc tp.
Câu 5. Phương tin k thut dy hc l g? Ti sao phương tin k thut
dy hc d hin đi đn đâu cũng không thay th đưc gio viên trong qu trnh dy hc? 57
Chương 5: Hnh thc t chc dy hc [1]
I. Khi nim v hnh thc t chc dy hc: Hnh thc t chc dy hc
l s biu hin ra bên ngoi ca hot đng phối hp thầy trò đưc din ra theo
mt trt t nht đnh v theo mt ch đ xc đnh.
- Din ra theo mt trt t xc đnh đ đưc qui đnh trong chương trnh, sch gio khoa
- Theo ch đ nht đnh (c s ch ưc ca x hi). Dy hc trong chừng
mc no đy mang tnh cht bt buc, trong khong thời gian nht đnh thầy phi
truyn th cho hc sinh mt khối lưng tri thc nht đnh v trò phi tip thu mt
khối lưng tri thc nht đnh. Trong cc hnh thc t chc dy hc trò không đưc
php la chn công vic, mi hot đng ca trò luôn đt dưi s kim sot ca
thầy. Điu ny gây ra không t kh khăn cho qu trnh dy hc.
- Hnh thc t chc dy hc đưc đc trưng bằng: thnh phần hc sinh
(số lưng, cht lưng, la tui); thời gian v đa đim; dng t chc hot đng
nhn thc cho hc sinh (c nhân, theo nhm hay theo lp). Trong nh trường ph
thông, qu trnh dy hc đang din ra dưi cc hnh thc t chc dy hc: bi lên
lp; hc tp ở nh; tham quan hc tp; ngoi kho; ph đo riêng.
II. Cc hnh thc t chc dy hc 58 1. Bi lên lp
1.1. Vi nt v lch s hnh thnh cc hnh thc t chc dy hc
Cc hnh thc t chc dy hc đưc hnh thnh v pht trin trong lch
s do tc đng ca cc điê kin hon cnh lch s.
Trong x hi cng sn nguyên thu, do trnh đ sn xut thp, vic
truyn th nhng kinh nghim ca người ln cho trẻ em đưc din ra ngay trong
qu trnh lao đng sn xut, mang tnh cht thc tin t pht, c nhân (truyn th
trc tip, cầm tay ch vic).
Đn thời k chim hu nô l, nh trường xut hin ch vit đưc đưa
vo trong nh trường, vic dy hc đ đưc t chc mt cch c h thống, hc
sinh đ đưc lm vic vi c nhm song thầy vn lm vic vi từng c nhân. Cho
đn thời k trung c, ở phương tây (trong cc trường gio hi) hc sinh đ đưc
t chc theo từng nhm (khong 15 người) nhưng gio viên vn dy cho từng c
nhân.  phương đông hnh thc dy hc c nhân cũng tn ti cho đn th k 20 (ở
Vit Nam, tn ti trong cc trường ca thầy đ đn tn th k 20)
Nhn chung hnh thc dy hc c nhân c nhng đc đim sau đây:
- C th nhn hc sinh vo bt c lc no trong năm hc, ngha l không
c năm hc không c khai ging v không c ngy kt thc.
- C th nhn hc sinh ở bt k la tui no, trnh đ no, ngha l không
t chc lp theo la tui v trnh đ.
- Dy cho mi hc sinh mt bi khc nhau.
Từ nhng đc đim trên, hnh thc dy hc c nhân c nhng hn ch sau:
- Không c tnh t chc v tnh k hoch.
- Lm ph thời gian, hiu qu kinh t không cao.
- Không to điu kin đ hc sinh hc hi ln nhau, do vy cht lưng đo to không cao.
Tuy nhiên bên cnh nhng hn ch , hnh thc dy hc c nhân cũng c nhng ưu đim sau:
- Pht huy cao đ đưc tnh t gic, tch cc ca hc sinh.
- Đm bo đưc tnh c bit trong dy hc. 59
- Do c s tip sc trc tip gia thầy v trò nên thầy thường xuyên c
điu kin không ch c bit hc sinh trong dy hc m c trong qu trnh gio dc đo đc.
V vy cho đn nay hnh thc dy hc c nhân vn đưc k thừa c phê
phn v ci biên cho ph hp vi điu kin hc tp trong nh trường x hi ch ngha.
Cho đn tn cuối th k XVI đầu th k XVII, ở châu âu, s pht trin
mnh mẽ ca công thương nghip ở châu âu đòi hi nh trường phi cung cp cho
x hi hng lot nhng con người c đ trnh đ đp ng vi yêu cầu ca nn sn
xut lc by giờ, hnh thc dy hc c nhân không còn ph hp, đòi hi phi tm
ra mt hnh thc t chc dy hc mi ph hp v hnh thc dy hc theo lp ra
đời. Người c công tm ra hnh thc dy hc theo lp đ l J.A.Cômenxky(1592-
1670) nh gio dc hc Tip Khc. Nhng đc đim ch yu ca hnh thc bi
lên lp l ở ch: hc sinh đưc t chc thnh từng lp c thnh phần hc sinh
không đi, đng đu v trnh đ; vi thời kho biu nht đnh; đưc nghe ging
cng nhau theo từng bi, cng hc vi mc đch xc đnh. V từ đ đn nay hnh
thc bi lên lp vn l hnh thc t chc dy hc cơ bn trong nh trường ph
thông không ch trên th gii m còn ở c Vit Nam
1.2. Khi nim bi lên lp (bi hc)
Bi lên lp l hnh thc t chc dy hc m ở đ trong mt khong thời
gian nht đnh (mt hoc hai tit), ti đa đim dnh riêng (trên lp, trong xưởng
trường, vườn trường, trong phòng th nghim, trên sân bi), thầy t chc hot
đng nhn thc cho mt lp hc sinh c thnh phần hc sinh không đi (số lưng,
cht lưng, trnh đ, la tui).
Trong trường ph thông, hnh thc bi lên lp l hnh thc t chc dy
hc cơ bn nhưng không phi l duy nht. Hnh thc bi lên lp l hnh thc t
chc dy hc cơ bn nhưng không phi l duy nht l v bi lên lp vừa c ưu
đim li vừa c nhưc đim. Ưu đim : 60
- To điu kin đo to hng lot hc sinh, đp ng yêu cầu đòi hi ca
nn sn xut v vy hiu qu kinh t cao
- Đm bo cho hc sinh lnh hi tri thc v rèn luyn k năng,k xo mt
cch c k hoch, c h thống, ph hp vi nhng yêu cầu ca tâm l hc, gio
dc hc v v sinh hc đườn g
- Đm bo s thống nht trong phm vi ton quốc v chương trnh v ni dung dy hc .
- To điu kin thun li cho vic gio dc tinh thần tp th v nhng
phm cht đo đc khc cho hc sinh Nhưc đim:
- Không c đ thời gian đ gip hc sinh nm vng ngay nhng tri thc
v rèn luyn k năng ở trên lp. Cần kt hp vi hnh thc hc tp ở nh.
- Không c đ điu kin đ ch  đn từng hc sinh (kh năng c bit
ho hc sinh trong dy hc không cao).Cần kt hp vi hnh thc ph đo riêng.
- Không c đ điu kin đ tho mn nhu cầu đưc tip thu nhng tri
thc vưt ra khi phm vi ca chương trnh. Cần kt hp vi hnh thc tham quan
hc tp v ngoi kha. 1.3. Phân loi bi hc
Da vo mc đch l lun ca bi hc, hin nay bi lên lp đưc chia
thnh cc loi bi sau:
- Nu mc đch l lun dy hc l nhằm truyn th tri thc mi cho hoc
sinh th ta c bi lên lp truyn th tri thc mi. Loi bi ny thường l bi đầu
ca mt chương hay mt phần hoc bt đầu môn hc.
- Nu mc đch l lun dy hc l nhằm hnh thnh k năng, k xo cho
hc sinh ta c bi lên lp hnh thnh k năng, k xo. Bi ny thường xut hin sau
khi hc xong mt vi bi; mt chương; mt phần.
- Nu mc đch l lun dy hc l nhằm gip cho hc sinh nm li nhng
tri thc đ hc mt cch c h thống ta c bi lên lp ôn tp cng cố. Bi ny
thường xut hin sau khi hc song mt vi bi hoc mt phần, mt chương hoc kt thc môn hc. 61
- Nu mc đch l lun dy hc l nhằm kim tra v đnh gi tri thc k
năng k xo ca hc sinh sau qu trnh dy hc ta c bi lên lp kim tra v đnh
gi. Bi ny thường xut hin sau khi hc song mt phần, mt chương hoc ton b chương trnh.
- Nu bi hc nhằm nhiu mc đch l lun dy hc khc nhau ta c bi
lên lp hn hp, loi bi ny ph bin trong dy hc.
1.4. Cu trc ca bi lên lp hn hp
1.4.1. Cu trc v mô: Bi hc đưc tin hnh tuần t theo năm bưc sau:
Bưc1: n đnh t chc lp - bao gn vic kim tra s số, kt qu hc
tp ở nh ca hc sinh, nhc nhở hoc đng viên khch l hc sinh…
Bưc 2. Kim tra bi cũ: Bằng phương php vn đp hoc vit gio viên
gip hc sinh nh li nhng tri thc đ hc c liên quan đn vic tip thu tri thc
mi - mt phương tin dy hc quan trng.
Bưc 3. Ging bi mi, bằng cc phương php dy hc v năng lc dy
hc, thầy gip hc sinh chim lnh ni dung ti liu hc tp thông qua đ m đt
đưc mc đch dy hc.
Bưc 4. Ôn tp cng cố, h thống ho v khi qut ho tri thc: Bằng
cch thầy nhc li mt cch c h thống nhng tri thc vừa hc đ gip hc sinh
nm li nhng tri thc vừa hc; bằng cch đt ra cho hc sinh nhng câu hi
hưng vo vic ôn tp cng cố tri thc cho hc sinh, thông qua vic tr lời câu
hi m hc sinh nm li nhng tri thc mi mt cch c h thống; hoc bằng
nhng bi tp ôn tp cng cố m ta gip hc sinh nm li tri thc đ hc mt cch c h thống.
Bưc 5. Ra bi tp v nh, đây l bưc chun b cho hc sinh nhng
nhim v hc tp cho hnh thc dy hc tip theo đ l hnh thc hc tp ở nh.
 bưc ny, gio viên cần hưng dn hc sinh mt cch c th đ hc sinh c th
hon thnh đưc nhim v thầy ra.
Cc bưc lên lp trên c mối quan h bin chng vi nhau không tch
rời nhau, trong thc tin dy hc chng đưc thc hin đan cho vo nhau v 62
chng đưc vn dng mt cch linh hot. Cu trc trên ca bi hc l mt cu
trc đng, đưc bin đi linh hot tu vo từng tnh huống dy hc c th, ty
thuc vo trnh đ ca gio viên.
1.4.2. Cu trc vi mô: Cu trc vi mô l cu trc ca mi bưc lên lp
Bi hc đưc chia thnh nhiu bưc l lun dy hc khc nhau, mi bưc
đưc cu thnh bởi cc nhân tố cu trc: mc đch, ni dung, phương php v kt
qu. Cc nhân tố cu trc ny c mối quan h bin chng vi nhau to thnh mt
bưc ca bi hc. Cc bưc lên lp li c mối quan h bin chng vi nhau thông
qua mối quan h gia cc nhân tố cu trc tương ng đ to nên cu trc ca bi lên lp (bi hc).
1.5. Công tc chun b ca gio viên v hc sinh vi bi lên lp
1.5.1 Công tc chun b ca gio viên a. Chun b di hn
Công tc chun b di hn đưc th hin ở k hoch ging dy năm hc.
Đ c k hoch ging dy năm hc gio viên cần nghiên cu k chương
trnh v nhim v ging dy đưc trao trong năm hc. K hoch ging dy năm
hc nêu r lch trnh ging dy ca từng hc k; từng tuần, tương ng vi lch trnh
ging dy cần xc đnh r mc đch, cc hnh thc t chc dy hc (lên lp, tham
quan, ngoi kho, ph đo riêng…), cc phương php ging dy, cc ti liu tham
kho v cc phương tin dy hc tương ng. b. Chun b ngn hn
Chun b ngn hn l chun b cho mt tit lên lp. Kt qu ca vic
chun b ngn hn l trong tay gio viên phi c gio n. Gio n lên lp thc cht
l bn k hach chi tit c th cho mt tit lên lp. Muốn thnh công trong ging
dy th cần thit phi c gio n chi tit. Gio n chi tit l gio n m thông qua
đ c th hnh dung đưc ton b hot đng ca c thầy v trò ở trên lp, đnh
gi đưc cơ bn kt qu ca bi lên lp.
Đ son đưc mt gio n, gio viên cần tin hnh cc bưc sau:
Bưc 1.Trưc khi son gio n
Trưc khi son gio n, gio viên cần tin hnh nhng công vic sau: 63
+ Đc k sch gio khoa v cc ti liu tham kho c liên quan.
+ Nm vng hc sinh mt cch ton din, đc bit l nm vng đưc
trnh đ tr tu ca từng hc sinh.
+ Nm vng điu kin cơ sở vt cht trường hc phc v cho hot đng
dy hc. Vi nhng môn hc c nhiu th nghim th công vc ny đc bit cần thit.
Vic tin hnh cc hot đng trên gip cho gio viên xc đnh đưc :
mc đch dy hc; trng tâm ca bi; kiu bi v cc phương php, phương tin dy hc cần thit. Bưc 2. Son gio n
Gio n c th son theo mu sau: Gio n số: Bi số: Tên bi dy: H tên gio viên: Ngy son: Ngy dy : Lp dy : Tit dy: I. Mc đch yêu cầu : 1. Kin thc: 2. K năng: 3.Thi đ: II. Trng tâm bi dy :
III. Phương php v phương tin dy hc: IV. Lên lp
1.n đnh t chc lp (3 pht). Bao gm vic kim tra s số, tnh hnh
hon thnh bi tp ở nh ca hc sinh, chun b dng c hc tp v phương tin
dy hc trc quan cần thit.
1. Kim tra bi cũ (7 đn 10 pht) 64
Mc đch l gip cho hc sinh nm li nhng tri thc cũ đ hc c liên
quan đn vic tip thu tri thc mi – mt loi công c hc tp đc bit.
Gio viên c th kim tra dưi dng câu hi, c th dưi dng nhng
bi tp vn dng hưng vo vic gip cho hc sinh nh li tri thc cũ c liên quan
đn vic tip thu tri thc mi.
Gio viên chun b câu hi vn đp, bi tp kim tra, d kin hc sinh
tr lời câu hi hoc lm bi tp kim tra; d kin câu tr lời ca hc sinh hoc
phương n gii ca hc sinh; d kin câu hi ph c tnh cht gi mở đ gip hc
sinh tm câu tr lời đng hoc phương n gii quyt đng.
3. Ging bi mi (20- 25 pht)
 phần ny gio viên c th s 
o n theo cu trc b dc hoc b ngang.
Nu cu trc b ngang th gio viên phi chia thnh 3 ct Thời gian Hot đng ca thầy Hot đng ca trò
4. Ôn tp cng cố tri thc k năng, k xo (5 Pht)
Gio viên c th tin hnh bằng cch: Nhc li mt cch c h thống
nhng tri thc đ hc, hc sinh nm li v ghi nh; gio viên t chc cho hc sinh
nhc li tri thc đ hc bằng cch tr lời câu hi ôn tp cng cố; Bằng cch gio
viên t chc cho hc sinh lm bi tp ôn tp cng cố.
5. Ra bi tp v nh ( - 3 5 pht)
Gio viên ra cho hc sinh nhng nhim v hc tp ở nh cho hc sinh
mt cch c th. Hưng dn hc sinh hon thnh nu thy cần thit. Ch :
- Tu thuc vo trnh đ ca gio viên m gio n c th dưi dng chi
tit hoc dưi dng đ cương. Vi cc gio viên c thâm niên ging dy, gio n
c th dưi dng đi cương, còn vi gio viên mi ra trường th gio n cng chi
tit th cng c lơ. 65
- Sau khi son gio n, gio viên cần c thời gian đ nghiên cu gio n.
nhuần nhuyn gio n. Điu ny ch gip cho gio viên c cơ hi đ lm ch gio
n khi lên lp - điu kin đm bo thnh công bi hc.
- D kin phân b thời gian cho từng yu tố v mô ca bi hc thm ch
cho từng ni dung bi hc mt cch hp l, cân đối.
- Cc phương tin dy hc đưc chun b đầy đ v d kin cch thc
cũng như thời đim s dng sao cho đm bo cc tiêu chun v sinh hc đường.
1.5.2. Công tc chn b ca trò
- Hon thnh tt c cc nhim v hc tp gio viên đ giao.
- Chun b nhng đ dng hc tp cần thit v phương tin dy hc trc quan nu c.
- Đc sch gio khoa v cc ti liu tham kho c liên quan
1.6. Lên lp v sau khi lên lp. 1.6.1. Lên lp
Khi lên lp nhim v ca gio viên l thc hin nghiêm tc k hoch
ca bi lên lp mt cch linh hot sng to nhưng không linh hot v sng to đn
mc sai lch gio n . Khi lên lp, gio viên cần đm bo cc yêu cầu sau:
- Đm bo đưc tt c cc yêu cầu ca bi hc.
- Đm bo hon thnh k hoch ca bi lên lp (không chy gio n).
- Đm bo duy tr đưc bầu không kh lm vic suốt từ đầu đn cuối bi
hc, thu ht đưc mi hc sinh tham gia tch cc vo bi hc.
- Bao qut đưc lp hc v nhy cm trong vic s l cc tnh huống
gio dc không rơi vo tnh trng b đng.
- Phân phối v s dng thời gian hp l, gim tối đa thời gian dnh cho
vic t chc lp, tn dng tối đa thời gian cho vic ging bi mi.
- Tư th tc phong đng hong, c thi đ nghiêm tc, chan ho cởi mở
v đm bo nhp đ nhp điu ca lời ging ca thầy.
- Kt thc giờ hc trong bầu không kh vui vẻ, thoi mi. 1.6.2. Sau khi lên lp 66
Sau khi lên lp Thầy v trò cần t đnh gi kt qu ca bi hc (Đem
đối chiu kt qu ca bi hc vi mc đch đ xc đnh, nhng yêu cầu đ đt ra),
t rt ra bi hc kinh nghim, Nu kt qu ca bi hc trng vi mc đch đ xc
đnh th qu trnh dy hc kt thc. Nu kt qu dy hc sai lch mc đch th thầy v trò p 
h i cng tm hiu nguyên nhân . Nu nguyên nhân ti thầy th thầy t điu
chnh, nu nguyên nhân ti trò th thầy hưng dn cho trò t điu chnh. 2. Hc tp ở nh
Hc tp ở nh l mt hnh thc t chc dy hc tip theo hnh thc ba
hc, c  ngha đc bit quan trng.
- Gip hc sinh mở rng, đo sâu, h thống ho, khi qut ho kin thc
hc sinh đ hc trên lp.
- Rèn luyn k năng, k xo vn dng tri thc vo đ gii quyt nhng
vn đ do thc tin cuc sống đt ra.
- To cơ hi đ hc sinh t bi dưỡng tinh thần trch nhm, tnh t gic,
đc lp suy ngh, tnh k lut, tnh k hoch trong hc tp …
- To điu kin cho hc sinh tip cn tri thc mi, nhng hin tưng
mi theo s hưng dn ca thầy, chun b nhng công c hc tp cần thit cho
vic tip thu bi mi.
Đ hnh thc hc tp ở nh đt kt qu tốt, cần mt số điu kin sau:
- Gip cho hc sinh thy đưc tầm quan trng ca vic hc tp ở nh,
từ đ hnh thnh cho hc sinh  thc v hng th hc tp.
- Rèn luyn cho hc sinh thi quen hc tp ở nh c k hach, phương
php hc tp khoa hc.
- Đm bo cho hc sinh đ thời gian tối thiu đ hc sinh hc ở nh.
- C bit ho bi tp v nh cho hc sinh, c hưng dn chu đo đ hc
sinh c th hon thnh đưc bi tp ở nh.
- Đm bo nhng nhim v hc tp ca hc sinh c tnh đa dng: bi
tp đnh tnh v bi tp đnh lưng) bi tp vn dng vo nhiu tnh huống khc
nhau…Trong đ ch  cc bi tp vn dng vo nhng tnh huống gn lin vi
thc tin cuc sống ca hc sinh. 67
- To điu kin cơ sở vt cht cần thit cho vic hc tp ca hc sinh ở
nh đm bo nhng điu kin v sinh hc đường: Bn gh đ qui cch ph hp
vi la tui, thong mt v đ nh sng đ hc sinh hc tp; đ sch gio khoa v
cc ti liu tham kho; đm bo đ đ dng hc tp cần thêt.
- Kim tra, đôn đốc thường xuyên v nghiên tc, quan tâm gip đỡ vic
hc tp ca hc sinh ở nh.
2. Cc hnh thc t chc dy hc khc: Tham quan hc tp; Ngoi kha;
Ph đo riêng (Tham kho trong hc liu: 2)
CÂU HỎI HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
Câu 1: Hnh thc t chc dy hc l g? Nhng du hiu đc trưng ca phương php dy hc.
Câu 2: Bi lên lp l g? Ti sao bi lên lp l hnh thc t chc dy
hc cơ bn nhưng không phi l duy nht.
Câu 3: Công tc chun b ca gio viên v hc sinh? Ti sao ni công
tc chun b ca gio vin v hc sinh sẽ quyt đnh đn cht lưng ca bi hc.
Câu 4: Hãy trnh by s hiu bit ca mnh v cc hnh thc: Tham
quan hc tp; ngoi kho; ph đo riêng. Ti sao cần ph c s kt hp cht chẽ
gia cc hnh thc t chc dy hc?
Câu 5: Anh ch c  kin g v vic s dng cc hnh thc t chc dy
hc trong nh trường ph thông ở Vit Nam hin nay. 68
Chương 6: Kim tra đnh gi kt qu hc tp ca hc sinh [1]
I. Khi nim và  ngha ca vic kim tra v đnh gi kt qu hc tp ca hc sinh
a. Khi nim: Kim tra v đng gi kt qu hc tp ca hc sinh l hot
đng phối hp tương tc gia gio viên v hc sinh đưc t c  h c mt cch c t
chc, c k hoch nhằm pht hin ra kt qu hc tp ca hc sinh sau mt qu trnh dy hc
- Kim tra v đnh gi l hot đng t gic
- Mc đch ca kim tra v đnh gi l nhằm pht hin ra kt qu hc
tp ca hc sinh sau mt qu trnh dy hc
- Hot đng kim tra v đnh gi bao gm 2 hot đng tương đối đc
lp vi nhau nhưng li thống nht vi nhau đ l hot đng kim tra v hot đng đnh gi.
b.  ngha ca hot đng kim tra v đnh gi
- Gip cho gio viên v hc sinh thy đưc kt qu ging dy v hc
tp mt cch đng đn. Công khai ha kt qu gio dc v đo to ca nh trường
trưc Đng, nh nưc v nhân dân; Gip cho b gio dc v đo to; nh trường
v gio viên c cơ sở khoa hc đ hoch đnh mt chin lưc pht trin gio dc trong tương lai 69
- Gip gio viên v hc sinh thu đưc nhng tn hiu nghch trong v
nghch ngoi đ kp thời điu chnh qu trnh dy hc gip cho qu trnh dy hc
vn đng v pht trin đng hưng
- Kim tra v đnh gi không ch gip gio viên v hc sinh pht hin
ra kt qu qu trnh dy hc m còn c tc dng gio dc đo đc cho hc sinh.
II. Cc nguyên tc ch đo vic kim tra v đnh gi
1. Nguyên tc đm bo tnh khch quan
2. Nguyên tc đm bo tnh ton din
3. Nguyên tc đm bo tnh vừa sc
4. Nguyên tc đm bo tnh c bit
III. Cc hnh thc v phương php kim tra v đnh gi
1. Cc hnh thc kim tra v đnh gi
a. Kim tra v đnh gi thường xuyên
b. Kim tra v đnh gi đnh k
c. Kim tra v đnh gi tng kt
2. Cc phương php kim tra v đnh gi
a. Cc phương php kim tra - Kim tra vn đp - Kim tra vit + Vit t lun + Vit trc nghim - Kim tra thc hnh
b. Cc phương php đnh gi
- Đnh tnh (nhn xt )
- Đnh lưng (cho đim) IV. Hot đng kim tra
1. L hot đng m trong đ gio viên ra cho hc sinh nhng nhim v
hc tp hưng vo vic pht hin ra kt qa hc tp ca hc sinh sau mt qa trnh
dy hc, Hc sinh hon thnh nhim v hc tp đ trong khong thời gian không
ch dưi s gim st ca gio viên. 70
2. Yêu cầu ca hot đng kim tra
+ Đ thi không đưc vưt ra khi phm vi chương trnh m hc sinh đ đưc hc
+ Đ thi phi ph hp vi trnh đ hin c ca hc sinh; phi phân ha
đưc kt qu hc tp ca hc sinh v phn nh đng đưc trnh đ ca từng hc sinh.
+ B mt đ thi đn cng
+ Coi thi nghiêm tc đm bo công bằng v khch quan
+ Cần hưng dn hc sinh ôn tp, cng cố tri thc đ hc mt cch nghiêm tc.
V. Hot đng đnh gi
1. Hot đng đnh gi l hot đng m ở đ gio viên nghiên cu vic
hon thnh nhim v hc tp do gio viên đ ra trong khong thời gian nht đnh,
dng thang đim đ đnh gi kt qu hon thnh nhim v hc tp ca hc.
2. Yêu cầu ca hot đng đnh gi:
+ Đm bo khch quan v công bằng trong vic đnh gi kt qu hon thnh bi kim tra
+ Đm bo tnh ton din trong vic đnh gi: Đnh gi c ni dung ln
hnh thc; c đnh tnh ln đnh lưng; c thưởng pht nghiêm minh.
2. Cch thc đnh gi
+ Đnh gi đnh tnh: Nhn xt kt qu hon thnh bi kim tra ca hc
sinh. Cần nhn xt mt cch c th v ni dung hnh thc v cht lưng.
+ Đnh gi đnh lưng: Gio viên dng đim đ đnh gi kt qu bi kim tra ca hc sinh.
Nu đnh ga bằng đim th gio viên phi xây dng đp n đn 0,25đ
v căn c vo đp n đ đnh gi bi kim tra ca hc sinh. Khi đnh gi cần s
dng c 2 hnh thc đnh gi c đnh tnh ln đnh lưng.
CÂU HỎI HƯỚNG DẪN TỰ HỌC 71
Câu 1: Phân tch  ngha ca vic kim tra v đnh gi kt qu hc tp ca hc sinh.
Câu 2: Phân tch cc nguyên tc kim tra v đnh gi kt qu hc tp
ca hc sinh. Theo anh ch nguyên tc no l nguyên tc cơ bn ca vic kim tra v đnh gi?
Câu 3: Hy trnh by s hiu bit ca mnh v cc hot đng kim tra;
hot đng đnh gi. Theo anh ch hot đng kim tra v hot đng đnh gi kt
qu hc tp ca hc sinh trong cc trường trung hc ph thông hin nay c đm
bo đưc cc nguyên tc kim tra đnh gi v c ph hp vi yêu cầu ca hot
đng kim tra v hot đng đnh gi hay không?
BÀI TẬP XÊMINA
1. Hin nay c quan đim cho rằng: “ Qu trnh dy hc v bn cht l
qu trnh truyn ti tri thc đơn thuần từ thầy sang trò” Anh ch hy cho  kin
ca mnh v quan đim trên. Từ đ hy nêu ra đnh ngha mi v qu trnh dy hc
2. Bằng l lun v thc tin dy hc anh ch hy chng t rằng: Qu trnh
dy hc l qu trnh liên tc hnh thnh mâu thun v gii quyt mâu thun.
3. Bằng l lun v thc tin dy hc anh ch hy chng t rằng: “Trong
qu trnh dy hc không c phương php dy hc no l vn năng” 72
B. LÍ LUẬN GIÁO DỤC [1], [2],
Chương 1: Qa trnh gio dc
I. Khi nim v qu trnh gio dc
Qa trnh gio dc l qu trnh hot đng phối hp tương tc gia người
gio dc v người đưc gio dc đưc t chc c mc đch, c k hoch, dưi s
ch đo ca người gio dc, người đưc gio dc t gic, tch cc v t lc nm
vng h thống nhng quan đim nim tin thi đ, nhng đnh hưng gi tr, hnh
thnh ở người đưc gio dc nhng hnh vi v thi quen hnh vi ph hp vi cc chun mc x hi Nhn xt:
+ Qu trnh gio dc l qu trnh t gic
+ Mc đch ca qu trnh gio dc suy cho đn cng l nhằm hnh thnh
ở người đưc gio dc h thống nhng hnh vi v thi quen hnh vi ph hp vi
cc chun mc x hi.
+ Tnh cht đc trưng ca qu trnh gio dc đ l tnh cht 2 mt
Qu trnh gio dc luôn luôn tn ti trong n 2 hot đng : Đ l hot
đng gio dc v hot đng t gio dc. Hai hot đng ny tương đối đc lp vi
nhau nhưng li thống nht vi nhau đ to nên mt qu trnh gio dc hon chn h
- Vi hot đng gio dc:
Ch th ca hot đng gio dc l: Nhng nh gio dc; tp th hc sinh
v cc lc lưng gio dc khc.
Khch th ca hot đng gio dc l hc sinh v tp th hc sinh. Như
vy tp th hc sinh vừa l ch th vừa l khch th ca hat đng gio dc.
- Vi hot đng t gio dc :
Ch th ca hot đng t gio dc l hc sinh.
Khch th ca hot đng t gio dc l nhng tc đng tch cc từ pha
cc ch th ca hot đng gio dc.
Từ khch th ca hot đng t gio dc chng ta thy: Vn đ quan
trng ca gio dc l đng trưc nhng tc đng tch cc từ pha cc ch t  h ca
hot đng gio dc, hc sinh c chp nhn hay không chp nhn, đng  hay 73
không đng , ng h hay không ng h. Nu hc sinh ca chng ta chp nhn,
đng , ng h chng ta điu đ c ngha l gio dc thnh công. Nu ngưc li
hc sinh không chp nhn, không đng , không ng h điu đ c ngha l gio
dc tht bi. Đ thnh công trong qua trnh gio dc nh gio dc cần: C uy tn
trưc hc sinh v c nhng năng lc gio dc cơ bn như năng lc tip cn hc
sinh; năng lc đnh gi đối tưng; năng lc la chn v vn dng phối hp cc phương php gio dc.
Hot đng gio dc gi vai trò ch đo (người gio dc l người t chc,
lnh đo điu khin, điu chnh hot đng t gio dc ca hc sinh). Hot đng
t gio dc gi vai trò t gic, tch cc v t lc (hc sinh l người t gic tch
cc v t lc tip thu nhng tc đng tch cc từ pha nh gio dc v trong vic
t hon thin nhân cch bn thân)
II. Đc đim ca qu trnh gio dc
1. Qu trnh gio dc l qu trnh kh khăn v phc tp
- Tham gia vo qu trnh gio dc c nhiu lc lưng khc nhau, nh
hưởng đn qu trnh gio dc c nhiu nhân tố khc nhau (khch quan, ch quan;
bên trong v bên ngoi). Mi lc lưng tham gia vo qu trnh gio dc, mi nhân
tố tham gia vo qa trnh gio dc c th tc đng đn đối tưng gio dc theo
chiu hưng khc nhau, cường đ khc nhau. Chng c th vô hiu ha ln nhau
hoc tăng cường nh hưởng ca nhau. Điu ny lm cho qu trnh gio dc trở
nên kh khăn v phc tp kh đi đn kt qu.
- Nu đối tưng gio dc (hc sinh) tham gia vo bao nhiêu hot đng
khc nhau th cũng c by nhiêu nhng tc đng khc nhau đn hc sinh theo
nhng chiu hưng khc nhau v cường đ khc nhau, chng c th vô hiu ha
ln nhau hoc tăng cường nh hưởng ca nhau. Điu ny lm cho qu trnh gio
dc trở nên kh khăn v phc tp, kh đi đn kt qu - Kt lun sư phm :
+ Trong gio dc cần phối hp v thống nht cc lc lưng tham gia
vo qu trnh gio dc. 74
+ Cần ngăn chn hoc hn ch tối đa cc nh hưởng ca môi trường
(yu tố bên ngoi) đn đối tưng gio dc.
2. Qu trnh gio dc l qu trnh lâu di v liên tc
- Điu ny c ngha l qu trnh gio dc l qu trnh đòi hi thời gian
di mi c kt qu v phi đưc tin hnh thường xuyên liên tc c v không gian,
thời gian mi c kt qu
- Qu trnh gio dc đòi hi thời gian di mi c kt qu l v:
+ Mc đch ca qu trnh gio dc l hnh thnh ở hc sinh hnh vi thi
quen hnh vi ph hp vi cc chun mc x hi. Đ hnh thnh ở hc sinh mt
hnh vi thi quen hnh vi ph hp vi cc chun mc x hi th qu trnh gio
dc đòi mt qu trnh từ nhn thc đn đu tranh, từ đu tranh đn kim nghim,
từ kim nghim đn rèn luyn hnh vi v thi quen hnh vi. Đ loi b ra khi đời
sống tâm l hc sinh mt hnh vi thi quen hnh vi không ph hp vi cc chun
mc x hi th qu trnh gio dc cũng đòi hi c qu trnh từ nhn thc li đn
đu tranh li, từ đu tranh li đn kim nghim li, từ kim nghim li đn rèn
luyn li...Lm đi đ kh v lâu lm li li kh hơn v lâu hơn.
- Qu trnh gio dc đòi hi phi đưc tin hnh lâu di v liên tc l v:
+ Mc đch ca qu trnh gio dc không ch hnh thnh ở hc sinh hnh
vi ph hp vi cc chun mc x hi m còn hnh thnh ở hc sinh thi quen hnh
vi ph hp vi cc chun mc x hi.
+ Kt qu qu trnh gio dc d b mt đi khi c cơ hi. Ci xu, ci
không tốt luôn rnh rp bên ngoi con người nu c cơ hi l n vo. Khi ci xu
vo th ci tốt ra. Cơ hi đ kt qu qu trnh gio dc mt đi, ci xu vo ci tốt
ra chnh l lc qu trnh gio dc b gin đon hoc b buông lng - Kt lun sư phm
+ Trong gio dc phi kiên tr, bnh tnh không nôn nng vi vng đốt
chy giai đon. Nu không bnh tnh, không kiên tr li nôn nng vi vng đốt
chy giai đon th sẽ sai lầm v phương php m sai lầm v phương php th sẽ sai lầm v kt qu. 75
+ Trong gio dc cần c s phối hp v thống nht cc lc lưng gio
dc tham gia vo qu trnh gio dc, c s phân công trch nhim r rng v c
th đ hc sinh ở nh c s gio dc ca gia đnh; đn trường c s gio dc ca
nh trường v ra ngoi x hi c s gio dc ca x hi…
3. Qu trnh gio dc l qu trnh c tnh cht c bit
- Điu ny c ngha l qu trnh gio dc bao giờ cũng gn vi mi c
nhân c th v mi tnh huống gio dc c th.
- Qu trnh gio dc c tnh c bit v:
+ Mc đch qu trnh gio dc l hnh thnh ở hc sinh hnh vi v thi
quen hnh vi ph hp vi cc chun mc x hi. M hnh vi v thi quen hnh vi
ph hp vi cc chun mc x hi phi gn vi mi c nhân c th v vy gio
dc phi gn vi mi c nhân c th.
+ S kin hin tưng gio dc xut hin trong nhng tnh huống gio
dc khc nhau. Tnh huống gio dc đa dng v phong ph nên gio dc phi gn
vi mi tnh huống gio dc c th. - Kt lun sư phm :
+ Muốn gio dc hc sinh phi hiu hc sinh.
+ Nh gio dc phi c kh năng linh hot năng đng v sng to trong
vic gii quyt cc tnh huống gio dc.
4. Qu trnh gio dc l qu trnh c tnh cht bin chng cao
- Điu ny c ngha l qu trnh gio dc cũng l q  u trnh ph hp vi
nhng quan đim ca ch ngha duy vt bin chn g
- Qu trnh gio dc l qu trnh luôn luôn vn đng v bin đi cho ph
hp vi đối tưng tc đng l nhng con người đang trưởng thnh đang ln lên
trong điu kin x hi cũng luôn vn đng v bin đi. - Kt lun sư phm
+ Luôn phi đi mi qu trnh gio dc, đi mi da trên cơ sở đc đim
tâm l đối tưng v điu kin hon cnh lch s c th.
+ Nh gio dc phi hnh thnh cho mnh k năng x l cc tnh huống gio dc. 76
III. Cu trc ca qu trnh gio dc
1. Cc nhân tố cu thành qa trnh gio dc
Qu trnh gio dc đưc cu thành bởi 6 nhân tố cu trc sau đây:
a. Mc đch (nhim v) ca qa trnh gio dc (M) (gio dc hưng vào
vic đaňt đưc nhim v: hnh thành ở đôěi tưng gio dc hành vi và thi quen
hành vi ph hp vi cc chun mc x hi
b. Ni dung gio dc (N): L nhng chun mc x hi m c  h ng ta cần
gip cho đối tưng gio dc nm vng v l nhng hnh vi v thi quen hnh vi
ph hp vi cc chun mc x hi cần hnh thnh cho đối tưng gio dc trong qu trnh gio dc.
c. Ch th gio dc v hot đng gio dc (G)
d. Khch th gio dc v hot đng t gio dc (H)
e. Phương php v phương tin gio dc (PP, PT)
g. Kt qu gio dc: L trnh đ đưc gio dc m đối tưng gio dc
đt đưc sau mt qu trnh gio dc
Trong 6 nhân tố cu trc ca qu trnh gio dc th nhân tố cơ bn xuyên
suốt ton b qu trnh gio dc đ l nhân tố mc đch, hai nhân tố trung tâm ca
qu trnh gio dc l ch th v khch th.
Cc nhân tố cu trc c mối quan h bin vi nhau, tc đng qua li ln
nhau trong đ mc đch quy đnh ni dung; ni dung quy đnh phương php v
phương php quy đnh kt qu. Mc đch không ch quy đnh ni dung m còn
quy đnh c phương php v kt qu. Mc đch không ch quy đnh ni dung,
phương php v kt qu m còn quy đnh s tc đng qua li gia ch th v
khch th. Kt qu ca s tc đng qua li gia ch th v khch th dn đn kt
qu ca qu trnh gio dc. Ton b s tc đng qua li gia cc nhân tố cu trc
ca qu trnh gio dc đưc din ra trong điu kin kinh t chnh tr văn ha x
hi khoa hc v công ngh nht đnh.
IV. Bn cht ca qu trnh gio dc
1. Cơ sở đ xc đnh bn cht ca qu trnh gio dc 77
Đ xc đnh bn cht ca qu trnh gio dc cần căn c vo quan đim
ca hc thuyt Mc – Lênin vầ bn cht con người
Theo hc thuyt Mc – Lênin: “ Bn cht con người không phi l ci
g tru tưng vốn c, trong tnh hin thc ca n, bn cht con người l tng hòa
ca cc mối quan h x hi” Như vy đ hnh thnh bn cht người hay gio dc
con người cần đưa con người vo cc mối quan h x hi, m cc mối quan h x
hi xut hin khi con người hot đng v gio tip. Như vy thc cht ca vic
đưa con người vo cc mối quan h x hi chnh l t chc cc hot đng v giao tip cho con người.
2. Bn cht ca qu trnh gio dc
Từ cơ sở khoa hc trên m đi đn kt lun v bn cht ca qu trnh gio
dc như sau: “Qu trnh gio dc v bn cht l qu trnh t chc hot đng v
giao tip cho con người”. Điu ny c ngha: T chc cc hot đng v giao tip
cho con người chnh l gio dc con người.
Gio dc trong nh trường x hi ch ngha thc cht l:
- T chc cc hot đng v giao tip c  ngha x hi cho hc sinh.
- Khch l hc sinh t gic, tch cc tham gia vo cc hot đng v giao
tip c  ngha x hi .
- Lnh đo điu khin v điu chnh mối quan h gia hc sinh v hc
sinh, hc sinh v nhng người ln khc. Kt lun s pham:
- Trong gio dc cần la chn cc hot đng v giao tip c  ngha x
hi cho hc sinh v khch l hc sinh tham gia vo cc hot đng giao tip bằng
cch đa dng ha cc hnh thc hot đng v giao tip c v ni dung ln hnh
thc; gip hc sinh thy đưc  ngha ca cc hot đng v giao tip vi s hnh
thnh v pht trin nhân cch bn thân.
- Kiên quyt chống li khuynh hưng p đt, ty thch ca nh gio dc;
khuynh hưng “Đem con b ch” trong gio dc hc sinh. Bin php tốt nht đ
lnh đo điu khin mối quan h gia hc sinh v hc sinh, hc sinh vi nhng
người ln khc l bằng uy tn v s cm ha ca nh gio dc. 78
V. Đng lc ca qu trnh gio dc
1. Bt k hot đng no ca con người bao giờ cũng đưc thc đy bởi
yu tố no đy, yu tố t 
h c đy mi hot đng ca con người gi l đng lc.
2. Hc thuyt Mc - lênin : “Mi s vt hin tưng luôn luôn vn đng
v pht trin, n vn đng v pht trin đưc l do c s đu tranh v thống nht
gia cc mt đối lp”
Như vy: Yu tố thc đy mi hot đng ca con người chnh l mâu
thun v vic gii quyt mâu thun
Theo hc thuyt Mc – Lênin: Bt k s vt hin tưng no cũng tn ti
trong n 2 loi mâu thun: mâu thun bên trong v mâu thun bên ngoi v ch
nhng mâu thun bên trong v vic gii quyt cc mâu thun bên trong mi l
đng lc ca mi s pht trin
3. Đng lc ca qu trnh gio dc chnh l cc mâu thun bên trong v
vic gii quyt cc mâu thun bên trong ca qu trnh gio dc.
Mâu thun bên trong ca qa trnh gio dc l mâu thun gia cc nhân
tố cu trc vi cc nhân tố cu trc ca qu trnh gio dc; gia cc yu tố vi cc
yu tố trong cng mt nhân tố.
Mâu thun bên ngoi l mâu thun gia nhân tố cu trc ca qu trnh
gio dc vi cc điu kin kinh t chnh tr, văn ho x hi, khoa hc v công ngh.
Mâu thun bên trong cng vi vic gii quyt n to nên đng lc ca qu trnh gio dc
4. Mâu thun cơ bn ca qu trnh gio dc
Đ xc đnh mâu thun cơ bn ca qu trnh gio dc, cần căn c vo 3 điu kin sau đây:
- Mâu thun phi tn ti từ đầu đn cuối qu trnh gio dc
- Vic gii quyt cc mâu thun khc suy cho đn cng l nhằm gii
quyt tốt mâu thun đ.
- Mâu thun đ phi liên quan đn s vn đng v pht trin ca nhân
tố trò (H)(khch th gio dc). 79
Từ 3 điu kin trên m mâu thun cơ bn ca qu trnh gio dc l mâu
thun gia nhân tố khch th gio dc (H) v nhân tố mc đch (M). Đ l mâu
thun gia mt bên l nhng yêu cầu do cc chun mc x hi đt ra m hc sinh
phi thc hin vi mt bên l trnh đ đưc gio dc hin c ca hc sinh.
Mâu thun cơ bn cng vic gii quyt nâu thun cơ bn to nên đng
lc ch yu ca qu trnh gio dc
5. Điu kin đ mâu thun trở thnh đng lc
- Mâu thun phi đưc hc sinh  thc đưc mt cch sâu sc v c nhu cầu gii quyt.
- Mâu thun phi vừa sc
- Mâu thun phi ny sinh tt yu trên con đường gio dc
Từ đây chng ta li c mt đnh ngha mi v qu trnh gio dc: Qu
trnh gio dc l qu trnh liên tc hnh thnh mâu thun v liên tc gii quyt mâu thun.
V. Lô gc ca qu trnh gio dc
1. Khi nim v lô gc ca qu trnh gio dc
Lôgic ca qu trnh gio dc l trnh t vn đng hp quy lut tối ưu
ca qu trnh gio dc k từ trnh đ đưc gio dc khi hc sinh bt đầu nm vng
cc tri thc v cc chun mc x hi đn trnh đ đưc gio dc khi hc sinh thc
hin đưc hnh vi v c thi quen hnh vi ph hp vi cc chun mc x hi
2. Lô gc ca qu trnh gio dc
Qu trnh gio dc din ra qua cc khâu sau đây
a. Khâi 1: T chc cho hc sinh (Đối tưng gio dc) nm vng cc tri
thc v cc chun mc x hi. Cc chun mc x hi đưc biu hin ở cc cp
phm tr: Tốt – Xu; Thin - c; Trung thc – Gi dối; Cao thưng – Thp hèn;
Dũng cm – Hèn nht….Thc cht ca khâu ny l gip cho hc sinh nm vng
đưc cc cp khi nim nêu trên.
b. Khâu 2: T chc hnh thnh ở hc sinh nhng tnh cm tch cc đối
vi cc tri thc v cc chun mc x hi. Thc cht ca khâu ny l qa trnh bin
nhn thc thnh tnh cm, bin tnh cm thnh nim tin, bin nim tin thnh  ch 80
v hnh đng  ch v h qu tt yu l lm xut hin ở đối tưng gio dc nhu
cầu đưc thc hin hnh vi ph hp vi cc chun mc x hi m đối tưng gio dc đ c nim tin.
c. Khâu 3: T chc rèn luyn cho hc sinh (đối tưng gio dc) hnh vi
v thi quen hnh vi ph hp vi cc chun mc x hi. Thc cht ca khâu ny
l nh gio dc to ra nhng điu kin cần thit, nhng cơ hi đ hc sinh đưc
tha mn nhu cầu đưc thc hin hnh vi ph hp vi cc chun mc x hi, nhờ
vic nhu cầu đưc thường xuyên tha mn tc hnh vi đưc lp đi lp li nhiu
lần m thi quen hnh vi đưc hnh thnh v mc đch gio dc đt đưc.
Như vy qu trnh gio dc đưc din ra qua 3 khâu. S phân chia cc
khâu như trên ch l tương đối. Trong gio dc chng ta phi vn dng mt cch
linh hot v sng to.
CÂU HỎI HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
Câu 1: Qu trnh gio dc l g? Hy phân tch cc đc đim ca qu
trnh gio dc v rt ra nhng kt lun sư phm.
Câu 2: Phân tch bn cht ca qu trnh gio dc.
Câu 3: Đng lc ca qu trnh gio dc l g? Ti sao qu trnh gio dc
l qu trnh liên tc hnh thnh mâu thun v gii quyt mâu thun. 81
Câu 4: Phân tch lôgc ca qu trnh gio dc v mối quan h gia cc
khâu ca qu trnh gio dc
Câu 5: Bằng l lun v thc tin gio dc hy chng t rằng: “Qu trnh
gio dc l qu trnh kh khăn, phc tp; lâu di liên tc; c tnh c bit v tnh bin chng cao”
Câu 6: Từ cc đc đim ca qu trnh gio dc hy cho bit nguyên nhân
ca hin tưng: “Dao sc không gt đưc chuôi”; “Đo đc ca thanh thiu niên
hin nay đang c chiu hưng xuống cp nghiêm trng”.
Chương 2: Nguyên tc gio dc [ 1]
I. Khi nim v nguyên tc gio dc
Nguyên tc gio dc l nhng lun đim cơ bn c tnh quy lut ca l
lun gio dc c tc dng ch đo mi hot đng ca người gio dc v người
đưc gio dc trong qu trnh gio dc. 82
+ Nguyên tc gio dc không phi l nhng quy lut ca qu trnh gio
dc m cc nguyên tc gio dc ch l nhng lun đim cơ bn phn nh trong đ n 
h ng quy lut ca qu trnh gio dc. Nhng quy lut ca qu trnh gio dc
l nhng mối quan h bn vng v tt yu gia cc nhân tố cu trc ca qu trnh gio dc.
+ Cc nguyên tc gio dc c tc dng ch đo mi hot đng ca người
gio dc v người đưc gio dc v vy cc nguyên tc gio dc đưc xem như l
nhng tiêu ch đ xem xt v đnh gi mi hot đng ca người gio dc v người
đưc gio dc trong qu trnh gio dc. Khi xut hin s sai lch gia kt qu v
mc đch gio dc, chng ta hy tm hiu nguyên nhân ở vic thc hin cc nguyên tc gio dc.
+ Cc nguyên tc gio dc c gi tr chung cho vic hnh thnh ở đối
tưng gio dc bt k hnh vi thi quen hnh vi đo đc no.
+ Cc nguyên tc gio dc l s dng buc nht đnh đối vi nh gio dc.
II. Cơ sở đ xc đnh cc nguyên tc gio dc
1. Quan đim ca hc thuyt Mc - Lênin v bn cht con người v quy
lut hnh thnh v pht trin con người
- V bn cht con người hc thuyt Mc – Lênin khng đnh: “ Bn cht
con người không phi l ci g tru tưng vốn c, trong tnh hin thc ca n bn
cht con người l tng hòa ca cc mối quan h x hi”
- V quy lut hnh thnh v pht trin con người hc thuyt Mc – Lênin
nêu r “Hon cnh sng to ra con người, trong chừng mc nht đnh con người
sng to ra hon cnh”
2. Quan đim ca Đng v mc tiêu v nguyên l gio dc
- V mc tiêu gio dc, lut gio dc nêu r: “Mc tiêu đo to l đo
to con người Vit Nam pht trin ton din, c tri thc, đo đc, sc khe, thm
m v k năng ngh nghip…”
- V nguyên l gio dc, lut gio dc cũng nêu r: “Nn gio dc Vit
Nam l nn gio dc x hi ch ngha vn hnh theo nguyên l: Hc đi đôi vi 83
hnh, gio dc kt hp vi lao đng sn xut, l lun gn lin vi thc tin, gio
dc nh trường kt hp vi gio dc gia đnh v gio dc x hi ”
3. Đc đim tâm simh l ca hc sinh Vit Nam.
4. Đc đim ca qu trnh gio dc.
5. Thc tin gio dc v đo to trong nh trường ph thông ở Vit Nam
III. H thống cc nguyên tc gio dc (Xem thên chi tit trong ti liu số 2)
Gio dc trong nh trường ph thông Vit Nam din ra dưi s ch đo
ca h thống cc nguyên tc sau đây:
1. Nguyên tc đm bo tnh mc đch trong gio dc
Nguyên tc ny đòi hi gio dc phi hưng vo vic đt đưc mc tiêu
gio dc ni chung mc tiêu đo to trong nh trường ph thông ni riêng (Gio
dc phi hưng vo vic hnh thnh ở hc sinh hnh vi thi quen hnh vi ph hp
vi cc chun mc x hi v thông qua đ đt đưc mc tiêu gio dc l đo to
nhng con người Vit Nam pht trin ton din…) v gio dc phi ly mc tiêu
gio dc lm cơ sở cho mi hot đng ca ch th v khch th trong qu trnh gio dc. Liên h thc tin…
2. Nguyên tc gn gio dc vi thc tin lao đng đu tranh xây dng
v bo v t quốc x hi ch ngha ca nhân dân lao đng.
Nguyên tc ny đòi hi qu trnh gio dc phi đưc tin hnh ngay
trong thc tin lao đng đu tranh, xây dng v bo v t quốc x hi ch ngha
ca nhân dân lao đng, đưa thc tin lao đng đu tranh xây dng v bo v t
quốc ca nhân dân lao đng vo trong qu trnh gio dc trong nh trường.
Nguyên tc ny c gha tr rt ln trong vic hnh thnh ở đối tưng gio
dc nim tin đo đc.
Liên h vi thc tin ...
3. Nguyên tc gio duc trong lao đng v bằng lao đn g
Nguyên tc ny đòi hi qu trnh gio dc phi đưc tin hnh ngay
trong hot đng lao đng ca hc sinh v ly lao đng lm phương tin đ hnh 84
thnh ở hc sinh nhng phm cht đo đc cần thit ca con người lao đng mi
(yêu lao đng, yêu người lao đng, yêu v qu trng sn phm lao đng do bn
thân v do người lao đng lm ra; coi lao đng l vinh quang, lao đng l lẽ sống,
lao đng l hnh phc, lao đng l nim vui…c  thc v thi quen lao đng c
t chc, c k lut, c k thut v c năng xut cao…) Liên h thc tin…
4. Nguyên tăc gio dc trong tp th v bằng tp th
Nguyên tc ny đòi hi gio dc phi đưc tin hnh ngay trong tp th
hc sinh – nơi din ra cuc sống thc ca hc sinh trong nh trường v ly tp th
lm phương tin đ gio dc hc sinh. Liên h thc tin…
5. Nguyên tc đm bo s thống nht gia vai trò ch đo ca nh gio
dc vi vic pht huy vai trò t gic, tch cc, t lc, đc lp v sng to ca hc
sinh trong qu trnh gio dc.
Nguyên tc ny đòi hi trong qu trnh gio dc nh gio dc phi l
người t chc, lnh đo, điu khin, điu chnh hot đng gio dc không phi l
người p đt, lm thay hc sinh còn hc sinh phi t gic, tch cc, t lc trong
vic tip thu nhng tc đng tch cc từ pha cc ch th ca hot đng gio dc
v trong vic t hon thin nhân cch ca bn thân.
6. Nguyên tc đm bo s thống nht gia tôn trng nhân cch hc sinh
vi vic đưa ra nhng yêu cầu hp l cho hc sinh
- Tôn trng nhân cch hc sinh l thường xuyên đưa ra nhng yêu cầu
hp l v buc hc sinh phi thc hin; l không đưc s dng cc bin php gây
ra nhng đau đn c v th xc ln tâm hn hc sinh
- Yêu cầu hp l (Sư phm) l yêu cầu ph hp vi mc đch v ni
dung; ph hp vi đc đim tâm l đối tưng.
- Nguyên tc ny đòi hi trong gio dc đng thời vi vic tôn trng
nhân cch hc sinh th phi đưa ra nhng yêu cầu hp l v buc hc sinh phi thc hin.
Liên h vi thc tin … 85
7. Mguyên tc đm bo tnh h thống, tnh thường xuyên, liên tc trong qu trnh gio dc
Nguyên tc ny đòi hi qu trnh gio dc phi đưc tin hnh mt cch
c h thống v ni dung v phương php đng thời phi đưc tin hnh thường
xuyên liên tc c v không gian v thời gian. Liên h thc tin…
8. Nguyên tc đm bo tnh c bit trong gio dc
Nguyên tc ny đòi hi qu trnh gio dc phi gn vi mi c nhân c
th v gn vi mi tnh huống gio dc c th. Liên h thc tin…
9. Nguyên tc đm bo s thống nht gia gio dc nh trường vi gio
dc gia đnh v gio dc x hi
Nguyên tc ny đòi hi qu trnh gio dc phi c s kt hp thống nht
cht chẽ gia nh trường, gia đnh v x hi. Kt hp mt cch thường xuyên v
c s thống nht v mc đch, ni dung, phương php gio dc. Liên h thc tin…
Trong gio dc cần tuân th theo h thống cc nguyên tc gio dc nêu
trên, vic đm bo cc nguyên tc gio dc trong qua trnh gio dc l điu kin
đm bo cho qu trnh gio dc dc đt đưc kt qu. Khi xut hin s sai lch
gia kt qu v mc đch th hy tm hiu nguyên nhân ở vic thc hin cc nguyên tc gio dc.
CÂU HỎI HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
Câu 1: Khi nim v nguyên tc gio dc. Ti sao khi xut hin nhng
sai lầm trong gio dc th hy tm hiu nguyên nhân ở vic thc hin cc nguyên tc gio dc?
Câu 2: Hy phân tch cc nguyên tc gio dc v liên h vic thc hin
cc nguyên tc gio dc trong nh trường ph thông hin nay. 86
Câu 3: Từ cc nguyên tc gio dc hy cho bit nguyên nhân ca hin
tưng “Con hư ti mẹ, chu hư ti b” “Trong nh trường ph thông ch c gio
viên ch nhim mi gio dc đưc hc sinh còn hiu trưởng không gio dc đưc hc sinh”
Chương 3. Phương php gio dc [2] I. Khi nim
Phương php gio dc l t hp cc cch thc hot đng ca ch th v
khch th m ch th v khch th s dng đ đt đưc mc đch gio dc.
II. Đc đim ca phương php gio dc 87
1. Phương php gio dc vừa mang tnh khch quan vừa mang tnh ch
quan. Điu ny l gii ti sao:Muốn gio dc hc sinh phi hiu hc sinh; Cng
đối tưng gio dc nhưng ch khc người s dng phương php gio dc cũng
cho ta nhng kt qu khc nhau
2. Phương php gio dc chu s chi phối ca mc đch v ni dung.
Điu ny l gii ti sao muốn la chon đưc phương php gio dc đng đn phi
căn c vo mc đch v ni dung gio dc hay trưc khi la chon phương php
gio dc phi x đnh r đưc mc đch v ni dung gio dc.
3. Phương php gio dc cha đng trong n php bin chng ch th v khch th
4. Phương php gio dc bao hm mt bên trong v mt bên ngoi
5. Phương php gio dc bao hm mt đc dc v mt tr dc
6. Phươmg php gio dc đa dng v phong ph trong gio dc cần la
chn v vn dng phối hp cc phương php gio dc. III. Phân loi
1. Cơ sở ca s phân loi cc phương php gio dc
Đ phân loi cc phương php gio dc chng ta da vo tnh ton vẹn ca nhân cch
Tnh ton vẹn ca nhân cch đòi hi: Đ hnh thnh ở hc sinh mt hnh
vi thi quen hnh vi ph hp vi cc chun mc x hi th qu trnh gio dc phi
đng thời tc đng đn tt c cc mt ca đời sống tâm l con người (Nhn thc,
tnh cm,  ch v hnh đng  ch). Mi mt ca đời sống tâm l con người c
cu trc riêng, ni dung riêng nên n đòi hi cc phương php tc đng riêng.
2. Căn c vo cơ sở khoa hc trên, hin nay phương php gio dc đưc
chia thnh 3 nhm cc phương php gio dc sau đây:
Nhm 1: Nhm cc phương php hnh thnh  thc c nhân (Nhm cc
phương php thuyt phc)
Nhm cc phương php gio dc ny tc đng ch yu vo mt nhn
thc. Mc đch l nhằm gip cho đối tưng gio dc nm vng cc tri thc v cc chun mc x hi. 88
Nhm 2: Nhm cc phương php t chc cc hot đng thc tin
Nhm phương php gio dc ny tc đng ch yu vo mt tnh cm,
mt  ch v hnh đng  ch. Mc đch l nhằm bin nhn thc thnh tnh cm,
bin tnh cm thnh nim tin, bin nim tin thnh  ch v hnh đng  ch.
Nhm 3: Nhm cc phương php khuyn khch v điu chnh hnh vi
Đây l nhm cc phương php c tnh cht h tr cho hai nhm cc
phương php gio dc trên nhưng li không th không s dng trong qu trnh gio dc.
IV. H thống cc phương php gio dc (chi tit đc trong ti liu số 2).
Nhm 1: Nhm cc phương php hnh thnh  thc c nhân (Nhm cc
phương php thuyt phc)
Đ gip cho đối tưng gio dc nm vng đưc cc tri thc v cc chun
mc x hi, c th s dng mt trong cc phương php gio dc sau đây:
1. Phương php k chuyn
L phương php gio dc m nh gio dc s dng đ g  i p hc sinh
nm vng cc tri thc v cc chun mc x hi thông qua ni dung câu chuyn,
thông qua hnh vi ca nhng nhân vt trong câu chuyn m gio viên k cho hc sinh nghe
Nhng câu chuyn m gio viên k cho hc sinh nghe c th l nhng
câu chuyn đo đc, nhng câu chuyn v nhng tm gương người tốt vic tốt,
c th l nhng câu chuyn c tch, c th l nhng câu chuyn s tch, truyn thuyt…
Phương php ny rt c gi tr vi hc sinh nh t  u i
Vn đ quan trng khi s dng phương php ny l: Phi la chn nhng
câu chuyn c cha đng trong đ nhng chun mc đo đc; gio viên phi c
năng khiu k chuyn đ tăng thêm tnh hp dn v đ li n tưng sâu sc ca
ni dung câu chuyn v ca nhng hnh vi ca cc nhân vt trong câu chuyn cho hc sinh.
Cần kt hp vi cc phương php gio dc khc mt cch hp l. 2. Phương p  h p đm thoi 89
L phương php m nh gio dc gip hc sinh nm vng cc tri thc
v cc chun mc x hi thông qua vic t chc tranh lun gia nh gio dc v
hc sinh (thông qua s va chm quan đim  kin gia nh gio dc v hc sinh)
Đây l phương php c nhiu kh năng hnh thnh ở đối tưng gio dc mim tin đo đc
Vn đ quan trng ca phương php ny l:
- Vn đ tranh lun phi ph hp vi mc đch v ni dung (Vn đ đo
đc; mt chun mc đo đc, mt s kin đo đc…)
- To ra đưc không kh tranh lun tho lun sôi ni, thoi mi gia nh
gio dc v hc sinh đ hc sinh mnh dn ni ra quan đim thc ca hc sinh,
dm dng l lun ca mnh đ bo v  kin ca mnh hoc bc b  kin ca gio viên.
- Kiên quyt trnh hin tưng p đt cho hc sinh, cch lm ny không
hnh thnh ở hc sinh mim tin đo đc.
- C nh gio dc ln đối tưng gio dc phi tm đưc ting ni chung
3. Phương php tranh lun tho lun
- L phương php gio dc m nh gio dc gip cho đối tưng gio
dc nm đưc nhng tri thc v cc chun mc đo đc bằng cch t chc cho
cc đối tưng tranh lun tho lun vi nhau v mt vn đ đo đc no đy hoc
mt chun mc đo đc no đy (Thc cht l thông qua s va chm quan đim
 kin gia hc sinh v hc sinh m gip cho hc sinh nm vng đưc cc tri thc
v cc chun mc x hi)
Vi phương php ny, nh gio dc ch l người t chc, lnh đo v
điu khin cuc tranh lun, tho lun gia cc đối tưng gio dc vi nhau m
không tham gia vo tranh lun tho lun. Tuy nhiên nu cần nh gio dc phi l
người trng ti đ gip cho cc đối tưng gio dc tm đưc ting ni chung.
- Vn đ cơ bn ca phương php gio dc ny l gio viên phi to ra
đưc mt không kh tranh lun tho lun sôi ni gia cc đối tưng gio dc.
- Gip cho cc đối tưng gio dc tm đưc ting ni chung.
4. Phương php ging gii 90
- L phương php gio dc m nh gio dc dng lời đ gii thch cho
hc sinh mt chun mc đo đc no đy , đối tưng gio dc nghe hiu v ghi nh.
- Đây l phương php gio dc c tnh p đt không hnh thnh đưc ở
đối tưng gio dc nim tin đo đc nên rt t dng trong gio dc
- Vn đ đo đc cần gii thch phi ph hp vi mc đch v ni dung gio dc
- Vn đ quan trng ca phương php gio dc ny l ngôn ng ca nh
gio dc phi trong sng, r rng, d hiu; cần c s kt hp vi phương php trò chuyn.
5. Phương php din ging
- L Phương php gio dc m nh gio dc dng lời đ trnh by trưc
đối tưng gio dc mt vn đ đo đc no đy c tnh cht mi, thừa nhn. Đối
tưng gio dc nghe hiu v ghi nh
- Đây cũng l phương php gio dc c tnh cht p đt không hnh
thnh đưc ở đối tưng gio dc nim tin đo đc.
- Vn đ cần trnh bầy phi ph hp vi mc đch v ni dung gio dc
- Vn đ quan trng ca phương php gio dc ny l ngôn ng ca nh
gio dc phi trong sng r rng d hiu; cần c s kt hp vi phương php trò chuyn.
6. Phương php nêu gương
- L phương php gio dc m nh gio dc nêu ra trưc đối tưng gio
dc nhng tm gương người tốt vic tốt, nhng tm gương người thc vic thc.
Thông qua hnh vi ca nhng tm gương người tốt vic tốt, nhng tm gương
người thc vic thc m đối tưng gio dc nm đưc cc tri thc v cc chun mc x hi.
- Đây l phương php gio dc c kh năng hnh thnh đưc ở đối tưng
gio dc nim tin đo đc.
- Vn đ quan trng ca phương php gio dc ny l: 91
+ Nêu ra trưc hc sinh nhng tm gương người tốt vic tốt, nhng tm
gương người thc vic thc gần gũi vi hc sinh, đc bit l nhng tm gương
trong hc tp v tm gương ca nh gio dc.
+ Phi kt hp vi cc phương php gio dc khc như phương php
gio dc tranh lun tho lun hoc phương php gio dc trò chuyn
+ Trong nh trường mi thầy cô gio phi l tm gương sng đ hc sinh noi theo
- Trong gio dc chng ta c th s dng phương php gio dc ny dưi 2 hnh thc:
Mt l: Nêu ra trưc đối tưng gio dc nhng tm gương người tốt vic tốt.
Hai l: T chc cho đối tưng gio dc giao lưu trc tip vi nhng tm
gương người tốt vic tốt trong hc tp, trong lao đng, trong đu tranh. Như vy đ g 
i p cho đối tưng gio dc nm vng cc tri thc v cc
chun mc x hi c th s dng mt trong 6 phương php gio dc nêu trên. S
dng phương php gio dc no l ph thuc vo đc đim tâm l đối tưng v
trnh đ, kh năng v năng lc ca nh gio dc.
Nhm 2: Nhm cc phương php t chc cc hot đng thc tin cho hc sinh
Đ hnh thnh ở đối tưng gio dc mt hnh vi thi quen hnh vi ph
hp vi cc chun mc x hi c th s dng cc phương php c th sau:
1. Phương php nêu đòi hi sư phm
- L phương php gio dc m nh gio dc nêu ra trưc đối tưng gio
dc nhng đòi hi sư phm v buc đối tưng gio dc phi thc hin. Nhờ vic
đối tưng gio dc thường xuyên phi thc hin nhng đòi hi sư phm m hnh
vi thi quen hnh vi đưc hnh thnh
- Đòi hi sư phm (yêu cầu sư phm) l đòi hi:
+ Ph hp vi mc đch v ni dung
+ Vừa sc vi đối tưng gio dc 92
- Ty vo trnh đ đưc gio dc ca đối tưng gio dc m đòi hi sư
phm đưc nêu ra ở 2 mc đ sau:
Mt l: Dưi dng mnh lnh.
Hai l: Dưi dng lời khuyên.
Khi trnh đ đưc gio dc ca đối tưng gio dc thp th ta dng dưi dng mnh lnh.
Khi trnh đ đưc gio dc ca đối tưng gio dc đt đn trnh đ no
đ th ta dng dưi dng lời khuyên.
- Vn đ quan trng khi s dng phương phương php gio dc ny l:
+ Hưng dn gip đỡ đối tưng gio dc thc hin cc đòi hi sư phm.
+ Kin tra v kim sot đưc vic thc hin cc đòi hi sư phm.
+ Kp thời đng viên khch l v điu chnh.
2. Phương php giao công vic
- L phương php gio dc m nh gio dc giao cho đối tưng gio
dc nhng công vic c th. Nhờ vic hon thnh nhng công vic đưc giao m
hnh vi thi quen hnh vi đưc hnh thnh.
- Vn đ quan trng khi s dng phương php gio dc ny l:
+ Căn c vo mc đch, ni dung m la chn công vic cho ph hp
+ Căn c vo kh năng năng lc ca đối tưng gio dc m giao cho đối
tưng gio dc nhng công vic vừa sc.
+ Cần hưng dn gip đỡ đối tưng gio dc hon thnh nhng công vic đưc giao.
+ Kin tra v kim sot đưc vic thc hin cc công vic đưc giao
+ Kp thời đng viên khch l v điu chnh.
3. phương php luyn tp
- L phương php gio dc m nh gio dc t chc cho đối tưng gio
dc thc hin hnh vi ph hp vi cc chun mc x hi trong nhng điu kin quen thuc.
- Mc đch ca phương php gio dc ny dừng li ở vic hnh thnh ở
đối tưng gio dc hnh vi và thi quen hnh vi ph hp vi chun mc x hi 93
trong nhng điu kin quen thuc v tt nhiên đây chưa phi l mc đch cuối
cng ca qu trnh gio dc. Đ hnh thnh ở đối tưng gio dc hnh vi v thi
quen hnh vi ph hp chun mc x hi trong mi tnh huống cần s dng phương
php tip theo đ l phương php rèn luyn.
4. Phương php rèn luyn - L phương p 
h p gio dc m nh gio dc t chc cho đối tưng gio
dc thc hin hnh vi ph hp vi chun mc x hi trong nhng điu kin khc l.
- Mc đch ca phương php gio dc ny l hnh thnh đưc ở đối
tưng gio dc hnh vi và thi quen hnh vi ph hp vi chun mc x hi trong
nhng điu kin khc l v tt nhiên đ l mc đch cuối cng ca qu trnh gio
dc. Như vy phương php rèn luyn chnh l mc đ cao ca phương php luyn tp.
- Vn đ quan trng khi s dng phương php rèn luyn v phương php luyn tp:
+ Hưng dn gip đỡ đối tưng gio dc thc hin cc hnh vi ph hp
vi cc chun mc x hi.
+ Kin tra v kim sot đưc vic thc hin cc hnh vi trong điu kin
quen thuc hoc khc l.
+ Kp thời đng viên khch l v điu chnh.
5. Phương php to tnh huống gio dc
- L phương php gio dc m nh gio dc pht hin ra tnh huống gio
dc hoc to ra tnh huống gio dc v đưa đối tưng gio dc vo trong cc tnh
huống gio dc đ. Nhờ vic đối tưng gio dc thường xuyên x l cc tnh
huống gio dc m hnh vi thi quuen hnh vi đưc hnh thnh.
- Vn đ quan trng khi s dng phương php gio dc ny l:
+ Gip cho đối tưng gio dc  thc đưc tnh huống gio dc v c
nhng quyt đnh đng đn trong vic x l cc tnh huống gio dc.
+ Hưng dn gip đỡ đối tưng gio dc gii quyt nhng tnh huống gio dc. 94
+ Kin tra v kim sot đưc vic gii quyt nhng tnh huống gio dc.
+ Kp thời đng viên khch l v điu chnh.
6. Phương php to dư lun x hi lnh mnh
- L phương php gio dc m nh gio dc s dng đ hnh thnh ở
đối tưng gio dc nhng hnh vi thi quen hnh vi ph hp vi cc chun mc
x hi bằng cch to ra nhng dư lun x hi lnh mnh. Nhờ vic đối tưng gio
dc thường xuyên phi thc hin nhng quyt đnh v nhng yêu cầu ca tp th
m hnh vi thi quen hnh vi đưc hnh thnh.
- Thc cht phương php ny cũng l phương php gio dc nêu đòi hi
sư phm ch c điu đòi hi sư phm l đòi hi ca nh gio dc còn vi phương
php gio dc ny th đòi hi l đòi hi ca tp th v n ch đưc nêu ra dưi
dng mnh lnh buc đối tưng gio dc phi hon thnh m không c dng lời khuyên.
- Vn đ quan trng khi s dng phương php gio dc ny l:
+ Hưng dn gip đỡ đối tưng gio dc thc hin cc quyt đnh v yêu cầu ca tp th.
+ Kin tra v kim sot đưc vic thc hin cc quyt đnh v yêu cầu ca tp th.
+ Kp thời đng viên khch l v điu chnh.
Nhm 3: Nhm cc phương php khuyn khch v điu chnh hnh vi
Đ khuyn khch v điu chnh hnh vi cần s dng cc phương php c th sau: 1. Phương php thi đua
- Thi đua l phương php m nh gio dc dng đ kch thch v điu
chnh hnh vi bằng cch t chc hot đng thi đua gia hc sinh v hc sinh, gia
nhm vi nhm; gia tp th v tp th.
- Đây l phương php c tc đng mnh vo tâm l đối tưng. N to ra
ở đối tưng tâm trng h hởi, phm khởi,  ch ngh lc khc phc kh khăn vươn
lên đ đt đưc thnh tch cao nht trong thi đua nhờ vy m hnh vi thi quen
hnh vi ph hp vi cc chun mc x hi đưc kch thch v điu chnh. Phương 95
php gio dc ny c kh năng to ra trng thi tâm l như vy l v thi đua c
thng, c thua nhưng ch c khen m k ô h ng c pht.
- Vn đ quan trng khi s dng phương php ny l:
+ Thi đua phi c mc đch r rng v thời gian c th.
+ Phi kch thch đưc hc sinh t gic, tch cc tham gia vo phong tro thi đua.
+ Thi đua phi c sơ kt v tng kt
+ Cần kèm theo phần thưởng vt cht.
2. Phương php khen thưởng
- L phương php gio dc m nh gio dc dng đ kch thch v điu
chnh hnh vi ca đối tưng gio dc bằng cch khen v thưởng khi đối tưng
gio dc đt đưc thnh tch cao trong hc tp v tu dưỡng đo đc…
- Đây l phương php c tc đng mnh vo tâm l đối tưng. N to ra
ở đối tưng tâm trng h hởi, phm khởi v h qu tt yu l to ra ở đối tưng
gio dc nhu cầu đưc tip tc hnh vi ph hp vi cc chun mc x hi. Phương
php gio dc ny c kh năng to ra trng thi tâm l như vy l v khen thưởng
thc cht l s thừa nhn ca x hi, ca tp th trưc nhng thnh tch m c
nhân v tp th đt đưc
- Gio dc trong nh trường ph thông c cc hnh thc khen thưởng sau:
+ Nêu gương trưc lp, trưc ton trường.
+ Tuyên dương trưc lp, trưc ton trường. + Tng giy khen. + Tng bằng khen. + Tng huân huy chương
- Vn đ quan trng khi s dng phương php gio dc ny l:
+ Khen thưởng phi công bằng, công khai, kp thời, đng lc, đng ch.
+ Khi khen thưởng phi ch  đn đng cơ ny sinh hnh vi. Ch khen
nhng hnh vi ph hp vi cc chun mc x hi m xut pht từ đng cơ c 
ngha x hi, không khen hnh vi xut pht từ đng cơ c nhân. 96
+ Khi khen phi ch  đn s cố gng v n lc ca c nhân v tp th.
+ C th khen c c nhân ln tp th.
3. Phương php trch pht
- L phương php gio dc m nh gio dc dng đ kch thch v điu
chnh hnh vi ca đối tưng gio dc bằng cch trch v pht khi đối tưng gio
dc mc li lầm. Đây l phương php c tc đng mnh vo tâm l đối tưng. N
to ra ở đối tưng gio dc tâm trng xu h, h thẹn v h qu tt yu l to ra ở
đối tưng gio dc nhu cầu đưc từ b hnh vi tri vi cc chun mc x hi.
Phương php gio dc ny c kh năng to ra trng thi tâm l như vy l v trch
pht thc cht l s lên n, s không thừa nhn ca c nhân, ca x hi, ca tp
th trưc nhng li lầm m c nhân mc phi.
- Gio dc trong nh trường ph thông c cc hnh thc trch pht sau:
+ Nhc nhở trưc lp, trưc ton trường.
+ Phê bnh trưc lp trưc ton trường.
+ Cnh co trưc lp trưc ton trường.
+ Dừng tin đ hc tp mt thời gian. + Buc thôi hc.
- Vn đ quan trng khi s dng phương php gio dc ny l:
+ Trch pht phi công bằng, công khai, kp thời, đng lc, đng ch.
+ Khi trch pht phi ch  đn nguyên nhân ny sinh hnh vi (Nguyên
nhân khch quan hay ch quan)
+ Khi trch pht phi gip cho c nhân thy đưc nguyên nhân v chp
nhn hnh pht mt cch t gic, t nguyn.
+ Nu khen c th khen c c nhân ln tp th th trch pht ch đưc
trch pht c nhân m không đưc trch pht tp th.
V. Vn đ la chn v vn dng phối hp cc phương php gio dc
Phương php gio dc đa dng v phong ph. Trong gio dc chng ta
cần phi la chn v vn dng phối hp cc phương php gio dc.
1. Đ la chn phương php gio dc cần căn c vo:
- Mc đch v ni dung gio dc 97
- Đc đim tâm l đối tưng.
- Trnh đ kh năng v năng lc ca nh gio dc.
2. Đ vn dng phô hp cc phương php gio dc nh gio dc cần
- Nm vng v vn dng nhuần nhin, kho lo từng phương php gio dc
- Ch đng trong vic vn dng cc phương php gio dc vo trong
qa trnh gio dc, vo trong từng tnh huống gio dc
- Cần hnh thnh cho bn thân k năng x l cc tnh huống gio dc v
cũng rt mm dẻo trong vic vn dng cc phương php gio dc .
CÂU HỎI HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
Câu 1: Phương php gio dc l g? Hy phân tch cc đc đim ca
phương php gio dc? Ti sao muốn gio dc hc sinh cần hiu hc sinh? Ti
sao ch klhc nhau người s dng phương php gio dc li cho ta nhưnmgx kt
qu gio dc khác nhau?
Câu 2: Cơ sở ca s phân loi phương php gio dc v phân tch cc phương php gio dc?
Câu3: Ti sao nhm cc phương php gio dc khuyn khch v điu
chnh hnh vi l nhm cc phương php c tnh cht h tr nhưng li không th
klhông s dng trong qu trnh gio dc?
Câu 4: Bằng l lun v thc tin gio dc trong nh trường ph thông
hy chng t rằng trong qu trnh gio dc không c phương php gio dc no l vn năng?
BÀI TẬP XÊMINA 98
1. Hy trnh by s hiu bit ca mnh v cc đc đim ca qu trnh
gio dc v từ đ hy cho  kin ca mnh v quan đim sau đây:
“ Trong điu kin x hi hin nay muốn thnh công trong gio dc hc
sinh th hy đng cng trường, đng cng gia đnh li đ gio dc hc sinh” v
hy ch ra nguyên nhân ca hin tưng : “Dao sc không gt đưc chuôi”
2.Hy trnh by s hiu bit ca mnh v cc nguyên tc gio dc v từ
đ hy ch ra nguyên nhân ca hin tưng “con hư ti mẹ chu hư ti b”; “kt
qu gio dc đo đc ca cc trường ph thông hin nay đang gim v đo đc
ca thanh thiu niên đang xuống cp nghiêm trng”
3. Bằng l lun v thc tin gio dc hy chng t rằng trong gio dc
cần thit phi la chn v vn dng phối hp cc phương php gio dc, không
c phương php gio dc no l vn năng. 99
C. CÔNG TÁC GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM LỚP Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC
I. V trí, vai trò, chc năng v nhim v ca người giáo viên ch nhim lp
1. V trí, vai trò ca người giáo viên ch nhim lp trong nh trường trung hc ph thông
- Người giáo viên ch nhim lp trong nh trường trung hc ph thông l người
gio viên đưc hiu trưởng c ra đ thay mt hiu trưởng qun lí và t chc mi
hot đng ca lp hc sinh đưc phân công.
- Trong mối quan h giừa hc sinh v nh trường th người giáo viên ch nhim
là chic cầu nối đm bo mối quan h g 
i a nh trường và hc sinh.
- Trong mối quan h gia giáo viên ch nhim và hc sinh th người giáo viên ch
nhim l người cố vn đng tin cy ca hc sinh và ban cán s lp.
- Trong mối quan h gia nh trường v gia đnh th giáo viên ch nhim l người
thay mt hiu trưởng ch đng t chc v đm bo mối quan h gia nh trường v gia đnh.
2. Chc năng ca người giáo viên ch nhim lp
Người giáo viên ch nhim lp trong nh trường trung hc ph thông có nhng chc năng sau: - Chc năng dy hc.
- Chc năng qun lí – Giáo dc.
- Chc năng phối hp v điu chn . h - Chc năng cố vn.
3. Nhim v ca người giáo viên ch nhim lp trong nh trường trung hc ph thông
Ngoài nhng nhim v như người gio viên, người giáo viên ch nhim lp còn
có nhng nhim v đc trưng sau:
- Tìm hiu nm vng hc sinh trong lp v mi mt đ có bin pháp t chc giáo
dc st đối tưng nhằm thc đy s tin b ca c lp.
- Cng tác cht chẽ vi gia đnh, ch đng phối hp vi các giáo viên b môn,
Đon thanh niên, Đi thiu niên, các t chc xã hi có liên quan trong hot đng
ging dy và giáo dc hc sinh lp ch nhim .
- Nhn xt đnh gi xp loi hc sinh cuối kì, cuối năm hc, đ ngh danh sách
hc sinh lên lp thng hay thi li, phi rèn luyn thêm v đo đc… hon chnh
ghi vào bng đim hc b hc sinh. - Bo co thư n
ờ g kì hoc đt xut v tình hình ca lp vi hiu trưởn g
II. Nhng yêu cầu đối vi người giáo viên ch nhim lp
Mt là: Phm cht đo đc tốt, tc phong đng mc…thc s là tm gương sng cho hc sinh noi theo
Hai l. C trnh đ chuyên môn sâu, nghip v vng vàng và có hiu bit nht
đnh v tt c cc lnh vc ca đời sống xã hi.
Ba là. Có sc khe tốt. 100
III. Ni dung công tác giáo viên ch nhim lp
1. Giáo viên ch nhim vi vic nm vng môi trường nh trường
1.1. Mc đch v  ngha
- Đ tham gia qun l môi trường nh trường và xây dng môi trường nh trường thành môi
trường giáo dc theo đng ngha ca nó.
- Khai thác có hiu qu môi trường nh trường vào vic dy hc và giáo dc đo đc cho hc sinh 1.2. Ni dung
- Tìm hiu điu kin cơ sở vt cht trường hc.
- Tìm hiu đi ngũ cn b qun lí.
- Tìm hiu đi ngũ gio viên.
- Tìm hiu nhng hot đng tp th trong nh trường.
- Tìm hiu hiu qu ca vic s dng điu kin cơ sở vt cht trường hc vào dy hc và giáo dc 1.3. Bin pháp - Quan sát. - Trò chuyn - Điu tra
- Nghiên cu h sơ nh trường.
2. Giáo viên ch nhim vi vic tìm hiu môi trường gia đnh
2.1. Mc đch v  ngha
- Đ nm bt điu kin kinh t chính tr, văn ha x hi ca gia đnh.
- Phối hp vi gia đnh xây dng môi trường gia đnh thun li cho vic giáo dc đo đc
cho hc sinh; khai thác có hiu qu môi trường gia đnh vo vic dy hc và giáo dc đo đc cho hc sinh. 2.2. Ni d ung
- Tìm hiu điu kin cơ sở vt cht và kinh t gia đnh hc sinh.
- Tìm hiu tình hình chính tr; văn ha x hi ca gia đnh .
- Tìm hiu quan đim giáo dc ca gia đnh.
- Tìm hiu thc trng vic giáo dc hc sinh ca gia đnh.
- Tìm hiu nhng kh khăn v thun li trong hc tp v tu dưỡng đo đc mà hc sinh
gp phi từ môi trường gia đnh mang li. 2.3. Bin pháp - Quan sát. - Trò chuyn - Điu tra
3. Giáo viên ch nhim vi vic tìm hiu môi trường xã hi
3.1. Mc đch v  ngha 101
- Nm bt thc trng môi trường xã hi và nh hưởng ca môi trường xã hi đối vi vic
giáo dc đo đc cho hc sinh.
- Khai thác có hiu qu môi trường xã hi vào vic giáo dc đo đc cho hc sinh v đm
bo đưc s phối hp cht chẽ gia nh trường và xã hi trong vic giáo dc hc sinh. 3.2. Ni dung
- Tìm hiu điu kin kinh t chính tr ca quốc gia, ca đa phương, ca cng đng nơi ở ca gia đnh hc sinh.
- Tìm hiu nhng nh hưởng ca xã hi đối vi vic giáo dc hc sinh. 3.3. Bin pháp - Điu tra xã hôi hc . - Quan sát. - Trò chuyn.
4. Giáo viên ch nhim vi vic tư vn , tham vn cho hc sinh.
4.1. Mc đch v  ngha
- Giúp hc sinh mở rng s hiu bit ca mình v các vn đ xã hi .
- Giúp hc sinh khc phc nhng kh khăn v tâm lí và sinh lí, gii tính mà hc sinh gp
phi trong quá trình hc tp v tu dưỡng, trong cuc sống hàng ngày.
- Giúp hc sinh x lí các tình huống mà hc sinh gp phi trong cuc sống. 4.2. Ni dung - Tư vn v hc vn. - Tư vn v tâm lí. - Tư vn v sinh lí.
- Tư vn v gii tính.
- Tư vn v x lí các tình huống cuc sống. 4.3. Bin pháp - Trò chuyn
- T chc xêmina v các vn đ có liên quan. - Ngoi khóa.
5. Giáo viên ch nhim vi vic phối hp các lc lưng giáo dc trong v ngoi nh trường
5.1. Giáo viên ch nhim vi vic phối hp vi các lc lưng giáo dc trong nh trường
a. Mc đch v  ngha
- Đ qun lí hc sinh và giáo dc hc .
- T chc các hot đng giáo dc trong v ngoi nh trường. b. Ni dung
- Thông báo tình hình hc tp ca hc sinh và nhng kh khăn m hc sinh và tp th hc
sinh gp phi ti ban giám hiu, cùng ban giám hiu tìm gii pháp khc phc .
- Nm bt tình hình hc tp ca hc sinh từ giáo viên b môn và cùng giáo viên b môn qun lí và t c 
h c tốt hot đng hc tp cho hc sinh. 102
- Cng đon thanh niên t chc tốt nhng hot đng ca đon thanh niên nhân nhng ngày l ln. c. Bin pháp
- Bo co đnh kì cho ban giám hiu.
- Trò chuyn vi giáo viên b môn.
- T chc hi ngh liên tch gia giáo viên ch nhim và giáo viên b môn ca lp.
- Thường xuyên trao đi vi b thư đon trường hoc vi các y viên BCH đon trường đ
nm bt kp thời ch trương ca đon v tnh hnh đon viên ca lp. Cng đon trường t
chc các hot đng tp th cho đon.
5.2. Giáo viên ch nhim vi vic phối hp vi gia đnh hc sinh
a. Mc đch v  ngha
- Đ nm bt hc sinh mt cách toàn din.
- Cng gia đnh phối hp giáo dc hc sinh
- Thống nht chương trnh hnh đng trong giáo dc hc sinh; phân công phân b trách
nhim giáo dc cho gia đnh.
- T chc các hot đng giáo dc trong v ngoi nh trường. b. Ni dung
- Ph bin ti ph huynh hc sinh chương trnh k hoch hnh đng ca nhà
trường trong năm hc và ly ý kin ca ph huynh hc sinh v k hoch hành
đng ca nh trường trong năm hc.
- Phân công phân b trách nhim cho ph huynh hc sinh trong vic đng gp xây
dng cơ sở vt cht trường hc theo quy đnh ca nh nưc; trách nhin ca gia
đnh trong vic to điu kin v cơ sở vt cht cho hc sinh đ hc sinh có th
tham gia tốt vào các hot đng trong nh trường; trách nhim ca ph huynh hc
sinh trong vic giáo dc hc sinh.
- Thông báo cho nhau tình hình hc tp, tu dưỡng rèn luyn ca hc sinh ở nhà cũng như ở trường.
- Trao đi kinh nghim giáo dc hc sinh gia giáo viên ch nhim và ph huynh hc sinh.
- Bàn giao hc sinh cho nh trường vo đầu năm hc và bàn giao hc sinh cho gia
đnh vo cuối năm hc đ gia đnh tip tc qúa trình giáo dc hc sinh trong nhng tháng hè. c. Bin pháp
- Hp ph huynh hc sinh. 103
- Thông qua s phối hp giáo dc gia nh trường gia đnh v x hi.
- Mời ph huynh hc sinh đn trường.
- Thư phối hp gia nh trường v gia đnh.
- Thăm gia đnh ph huynh hc sinh.
- Thông qua cc phương tin k thut hin đi (Đin thoi; nối mng ni b).
- Thông qua cơ quan lm vic ca cha mẹ hc sinh, chính quyn đa phương nơi
ở ca gia đnh hc sinh)
6. Giáo viên ch nhim vi vic giáo dc hc sinh c cc hnh vi không mong đi
6.1. Mc đch v  ngha
+ Hnh vi không mong đi là hành vi trái chun mc đo đc xã hi. Mc đch ca quá
trình giáo dc đo đc là hình thành ở hc sinh nhng hành vi và thói quen hành vi phù
hp vi các chun mc đo đc xã hi (hnh vi mong đi). Công tác giáo dc ch có ý
ngha khi thnh công trong gio dc tc l hnh thnh đưc ở hc sinh nhng hành vi mong
đi, còn xut hin ở hc sinh nhng hnh vi không mong đi c ngha l công tc gio dc
không thành công. Công tác giáo viên ch nhim lp thc s có kt qu khi người giáo
viên ch nhim khc phc đưc nhng hnh vi không mong đi ở hc sinh.
+ Nguyên nhân dn đn nhng hnh vi không mong đi ở hc sinh có nhng nguyên nhân
ch quan và nguyên nhân khách quan
- Nguyên nhân ch quan là từ s phát trin tâm sinh lí hc sinh: Xut hin ở hc sinh nhng
nhu cầu không lành mnh; hn ch v trí tu; có nhng kh khăn v tâm lí; nhn thc không đng, mt nim tin...
- Nguyên nhân khách quan: Từ nhng nh hưởng tiêu cc ca môi trường giáo dc đc bit
l môi trường gia đnh v môi trường xã hi đn s hình thành và phát trin nhân cách ca
hc sinh; Từ nhng giáo dc sai lầm ca gio viên trưc đ đ đ li hu qu là làm xut
hin ở hc sinh nhng hnh vi không mong đi . 6.2. Ni dung giáo dc
Loi b ra khi đời sống tâm lí hc sinh nhng hnh vi không mong đi: Đi hc mun; vô
l vi thầy cô giáo; trn áp bn bè; trốn tit b giờ; hút thuốc l; rưi chè cờ bc...Thay th
vào là nhng hnh vi mong đi: đi hc đng giờ; l phép vi thầy cô gio; thương yêu gip
đỡ bn bè; nghiêm túc trong hc tp không trốn tit b giờ; không rưi chè cờ bc... 6.3. Bin pháp
- Tìm hiu nguyên nhân dn đn hnh vi không mong đi .
- La chn các bin pháp giáo dc phù hp đ tc đng vào hc sinh
- Trò chuyn vi hc sinh c hnh vi không mong đi đ giúp hc sinh nhn ra nhng hành
vi không mong đi và tác hi ca nhng hnh vi không mong đi. 104
- Phát huy nhng ưu đim ca hc sinh bằng phương php khen thưởng và hn ch nhng
hn ch ca hc sinh bằng phương php trch pht và s dng phương php khen thưởng và trách pht phù hp.
- Thường xuyên đưa ra nhng yêu cầu hp lý và buc hc sinh phi thc hin, tuy nhiên
cần phi hưng dn quan tâm và kp thời đng viên khen thưởng hc sinh.
- Cần có s phối hp thống nht gia giáo viên ch nhim vi các giáo viên b môn; hi
đng nh trường; ph huynh hc sinh đ giáo dc hc sinh.
- To ra nhng dư lun xã hi lành mnh đ điu chnh nhng hnh vi không mong đi ở hc sinh.
Nu cần giao cho hc sinh c hnh vi không mong đi nhng công vic phù hp hưng
vào vc loi b ra khi đời sống tâm lí hc sinh nhng hnh vi không mong đi và hình
thành ở hc sinh nhng hnh vi mong đi. Hưng dn hc sinh thưc hin và kp thời  đ ng viên khích l hc sinh.
- Thường xuyên to ra nhng tình huống giáo dc v đưa hc sinh vào các tình huống giáo
dc, giúp hc sinh x lí các tình huống giáo dc thông qua đ m gio dc đưc hc sinh
có nhng hnh vi không mong đi .
7. Giáo viên ch nhim vi vic nm vng hc sinh mt cách toàn din
7.1. Mc đch v  ngha: Đ qun lí hc sinh và giáo dc hc sinh. 7.2. Ni dung
- Nm vng đc đim tâm sinh lí ca hc sinh.
- Nm vng điu kin hoàn cnh sống ca hc sinh.
- Nhng thành tích mà hc sinh đt đưc trong nhng năm hc trưc.
- Nm vng nhng mối quan h và nhng hot đng hc sinh tham gia. 7.3. Bin pháp
- Điu tra cơ bn (sơ yu lí lch)
- Nghiên cu h sơ hc sinh (sơ yu lí lch; hc b; s đim; s đầu bài, nht kí ca lp).
- Quan sát hc sinh trong các hot đng ca lp, ca trường.
- Trò chuyn vi hc sinh và nhng người có liên quan (cha mẹ; giáo viên ch
nhim cũ, bn bè ca hc sinh; giáo viên b môn, bo v ca trường..)
- Nghiên cu sn phm do hc sinh làm ra: Sm phm do hc sinh làm ra (vở ghi;
bài kim tra, đ dùng hc tp t làm...)
- Thăm gia đnh ph huynh hc sinh
Gia đnh hc sinh l môi trường nh hưởng đn s phát trin c v sinh lí ln tâm
lí hc sinh, cha mẹ hc sinh l người nm vng đưc hc sinh nht. Đ thu thp 105
đưc nhng thông tin v hc sinh; đ nm vng đưc điu kin hoàn cnh sống
ca hc sinh cần thit phi thăm gia đnh hc sinh.
8. Giáo viên ch nhim vi vic nm vng tp th hc sinh và xây dng tp th hc sinh
8.1. Giáo viên ch nhim vi vic nm vng hc sinh
a.Mc đch v  ngha
- Đ qun lí tp th hc sinh và xây dng tp th hc sinh.
- Đ s dng có hiu qu tp th hc sinh vào giáo dc đo đc cho hc sinh như l ch
th ca hot đng giáo dc. b. Ni dung
- Nm vng tình hình hc sinh trong lp: Số lưng, cht lưng, gii tính, thành
phần xut thân ca hc sinh, đi ngũ ban cn s lp.
- Đa dư hnh chnh nơi ở gia đnh hc sinh.
- Thành tích tp th đ đt đưc năm hc trưc.
- Ch ra nhng kh khăn v thun li ca tp th (Nhng khó khăn ch quan và
nhng kh khăn khch quan) c. Bin pháp
- Thông qua vic nm vng từng hc sinh
- Trò chuyn vi giáo viên ch nhim cũ hoc vi giáo viên b môn.
- Quan sát hot đng ca tp th hc sinh trong hot đng chung ca c trường
8.2. Giáo viên ch nhim vi vic xây dng tp th hc sinh
a. Mc đch v  ngha
- Xây dng tp th hc sinh là nhim v không th thiu đưc ca người giáo viên ch nhim lp.
- Xây dng tp th hc sinh là to ra đưc mt ch th giáo dc đng tin cy làm
ch da vng chc ca giáo viên ch nhim lp trong giáo dc hc sinh. b. Ni dung
- Xây dng đi ngũ ban cn s lp c đ năng lc đ giúp giáo viên ch nhim
qun lí và t chc các hot đng ca tp th lp.
- Xây dng đưc k hoch công tác giáo viên ch nhim lp trong năm hc.
- Nâng cao thành tích hc tp, tu dưỡng đo đc tác phong và thành tích trong các
hot đng chung ca trường và ca đon thanh niên. c. Bin pháp 106
- Nm vng (qun lí tốt) từng hc sinh và tp th hc sinh.
- Xây dng k hoch công tác giáo viên ch nhim lp năm hc; hc kì, tháng, tuần.
- Bi dưỡng đi ngũ ban cn s lp.
- Phối hp cht ch vi các giáo viên b môn đ t chc tốt hot đng hc tp ca
lp nhằm nâng cao thành tích hc tp ca lp.
- Tranh th s gip đỡ ca ban giám hiu trong vic t chc các hot đng giáo
dc tp th to điu kin đ hc sinh tu dưỡng và rèn luyn đo đc tác phong.
- Phối hp vi đon thanh niên; hi ph huynh hc sinh đ t chc tốt các hot
đng giáo dc ngoài giờ lên lp và giáo dc mi cá nhân hc sinh.
9. Giáo viên ch nhim vi vic x lí các tình huống giáo dc
9.1. Mc đch v  ngha: Gii quyt nhng hoàn cnh có vn đ mà nhà giáo dc gp phi,
thông qua đ m gio dc đo đc cho hc sinh.
a. Tình huống giáo dc là gì? Tình huống giáo dc đưc hiu là mt s kn hay hin tưng
giáo dc xut hin mt cách bt ngờ ngay trưc mt nhà giáo dc mà nhà giáo dc cần gii quyt.
Tình huống giáo dc bao giờ cũng gn vi mt hnh vi đo đc hoc mt quan đim không
đng no đy ca hc sinh, ca người ln hoc ca nhà giáo dc v đc bit là phi có s
bt gp ca nhà giáo dc (giáo viên ch nhim lp) mà giáo viên ch nhim lp phi gii
quyt. Nu không có s bt gp ca nhà giáo dc(giáo viên ch nhim) thì ch là hin tưng xã hi .
- Ch th ca hành vi có th hc sinh, có th l người ln hoc có th là nhà giáo dc .
b. Yêu cầu ca vic x lí các tình huống giáo dc
- Các tình huống giáo dc phi đưc x l nhanh đ không nh hưởng đn k hach hot
đng ca nhà giáo dc (Giáo viên ch nhim).
- Vic x lí các tình huống giáo dc phi phù hp vi các nguyên tc giáo dc và nhng
yêu cầu ca vic s dng cc phương php gio dc mà nhà giáo dc s dng đ x lí các
tình huống giáo dc. Đc bit là khi s dng cc phương php khen thưởng và trách pht .
- Vic x lí các tình huống giáo dc không ch có tác dng giáo dc mt hc sinh mà phi
có tác dng giáo dc nhóm hoc tp th lp hc sinh.
- Đm bo khéo léo và t nh trong vic x lí tình huống giáo dc nu tình huống giáo dc
c liên quan đn đời tư ca hc sinh hoc ca ch th hành vi trong tình huống giáo dc (có tính nhy cm cao).
- Vic x lí các tình huống giáo dc phi có tính kt qu (ch th hành vi tm dừng hành
vi ca mnh đ hot đng c liên quan đưc din ra tip tc và có kt qa hoc ch th hành
vi từ b đưc hành vi ngay thì càng tốt . 107 c. Bin pháp
- Nm bt đưc tình huống giáo dc (Tình huống giáo dc xy ra ở đâu; ch th ca hành
vi và nhng nhân vt có mt trong tình huống giáo dc là ai; tính cht ca tình huống giáo
dc (nghiêm trng hay không nghiêm trng).
- Tùy từng tình huống giáo dc mà giáo viên la chn cc phương php v hnh thc giáo
dc phù hp đ x lí tình huống.
10. Giáo viên ch nhim vi vic t chc các hot 
đ ng tri nghim cho hc sinh
10.1. Mc đch v  ngha: Đ giáo dc đo đc cho hc sinh và hình thành cho hc sinh
nhng k năng sống và nhng năng lc chung cần có ở con người trong xã hi hin đi. 10.2. Ni dung
- Kin thc thc tin gn bó vi đời sống, đa phương, cng đng, đt nưc, mang
tính tng hp nhiu lnh vc giáo dc, nhiu môn hc; d vn dng vào thc t.
- Đưc thit k thành các ch đim mang tính mở, không yêu cầu mối liên h cht
chẽ gia các ch đim
10.3. Hình thc t chc
- Đa dng, phong phú, mm dẻo, linh hot, mở v không gian, thời gian, quy mô,
đối tưng và số lưng...
- Hc sinh có nhiu cơ hi tri nghim
- Có nhiu lc lưng tham gia ch đo, t chc các hot đng tri nghim vi các
mc đ khác nhau (giáo viên, ph huynh, nhà hot đng xã hi, chính quyn, doanh nghip,...)
Hot đng tri nghim sáng to gm 4 nhóm hot đng chính:
- Hot đng t ch (thích ng, t ch, t chc s kin, sáng to đc lp...);
- Hot đng câu lc b (hi thanh niên, văn ha ngh thut, th thao, thc tp siêng năng...);
- Hot đng tình nguyn (chia sẻ quan tâm ti hàng xóm láng ging và nhng
người xung quanh, bo v môi trường);
- Hot đng đnh hưng (tìm hiu thông tin v hưng phát trin tương lai, tìm hiu bn thân... Có th la chn v
à t chc thc hin mt cách linh đng sao cho phù hp vi
đc đim ca hc sinh, cp hc, khối lp, nh trường và điu kin xã hi ca đa phương.
10.3. Quy trình t chc mt hot đng tri nghim sáng to Mt hot 
đ ng tri nghim sáng to thường đưc t chc theo quy trnh 8 bưc như sau:
Bưc 1: Xc đnh nhu cầu t chc hot đng tri nghim sáng to.
Bưc 2: Đt tên cho hot đng
Bưc 3: Xc đnh mc tiêu ca hot đng
Bưc 4: Xc đnh ni dung v phương php, phương tin, hình thc ca hot đng
Bưc 5: Lp k hoch 108
Bưc 6: Thit k chi tit hot đng trên bn giy
Bưc 7: Kim tra, điu chnh và hoàn thin chương trnh hot đng
Bưc 8: Lưu tr kt qu hot đng vào h sơ ca hc sinh.
TÀI LIỆU HỌC TẬP
- Hc liu bt buộc
1. Gio dc hc tiu hc 1, Đng Vũ Hot (ch biên) – Ph Đc Hòa, NXB ĐHSP H Ni, 2013.
2. Gio dc hc tiu hc 2, Đng Vũ Hot (ch biên) – Nguyn Hu
Hp, NXB ĐHSP H Ni, 2013.
3. Đ cương bi ging GDH Tiu hc
- Hc liu tham kho
4. Điu l trường Tiu hc, 2020. 5. 109

Bài giảng Lý luận dạy học và lý luận giáo dục ở trường tiểu học | Đại học Sư phạm Hà Nội 2

Thông tin :