Bài giảng Môn Khoa học Trái đất | Đại học Cần Thơ

lOMoAR cPSD| 58137911 29/03/2023
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA MÔI TRƯỜNG & TNTN BM TÀI NGUYÊN ĐẤT ĐAI Bài giảng
ĐẠI CƯƠNG KHOA HỌC TRÁI ĐẤT
Cán bộ giảng dạy: Trương Chí Quang Email: tcquang@ctu.edu.vn lOMoAR cPSD| 58137911 29/03/2023
MỤC TIÊU CỦA HỌC PHẦN •
Kiến thức cơ bản về Khoa học Trái đất nhằm giải thích các
hiện tượng tự nhiên xảy ra trong các quyển và các quy luật
tương tác giữa các quyển của Trái đất. •
Vận dụng kiến thức về Khoa học Trái đất để tìm hiểu sự
thay đổi của các sự vật, hiện tượng địa lý tự nhiên trong thực tế •
Khả năng hình thành ý tưởng, hỗ trợ ứng dụng các kiến
thức về Khoa học trái đất nhằm đạt hiệu quả cao trong học tập
và nghiên cứu chuyên môn trong quản lý đất đai và môi trường. •
Phát triển năng lực phân tích, tổng hợp so sánh, làm việc
nhóm, hình thành tư duy phản biện và kỹ năng học tập suốt đời.
CHUẨN ĐẦU RA CỦA HỌC PHẦN Kiến thức •
Hiểu các kiến thức khái niệm cơ bản, thành phần, tính chất
và nguyên lý của các hiện tượng tự nhiên xảy ra trong các quyển
của Trái đất, Khoa học Trái đất •
Giải thích được các quy luật tương tác giữa hoạt động của
con người và các quá trình động lực đang diễn ra trên trái đất. •
Trình bày và giải thích các khái niệm cơ bản, các giới hạn,
các quy luật và ứng dụng hiệu quả trong học tập và nghiên cứu
trong môi trường khoa học trái đất lOMoAR cPSD| 58137911 29/03/2023
CHUẨN ĐẦU RA CỦA HỌC PHẦN Kỹ năng •
Phân tích và giải quyết các quy luật tương tác giữa hoạt động của
con người và các quá trình động lực đang diễn ra trên trái đất. •
Tổng hợp, phân tích vấn đề, đánh giá thông tin tối ưu nhất; nắm
vững kiến thức môn học áp dụng kiến thức trong nghiên cứu các vấn
đề trong lĩnh vực về Khoa học trái đất các lĩnh vực có liên quan
Mức độ tự chủ và tự chịu trách nhiệm
• Thái độ làm việc nghiêm túc, trung thực, đúng đắn, khách quan, có khả năng làm việc nhóm. •
Phát huy tối đa tinh thần tự học, có phương pháp tư duy độc lập
và phản biện, chủ động học tập, nghiên cứu tài liệu tiếng Anh •
Tự học suốt đời đáp ứng yêu cầu của người kỹ sư.
ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ • 1. Chuyên cần (0.5đ)
• 2. BT cá nhân + Báo cáo nhóm (1,5đ)
• 3. Kiểm tra giữa kỳ (Tự luận) (2.0đ)
• 4. Thi lý thuyết (Trắc nghiệm+ tự luận) (6,0đ) lOMoAR cPSD| 58137911 29/03/2023 NỘI DUNG •
CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU VỀ KHOA HỌC TRÁI ĐẤT •
CHƯƠNG 2: TRÁI ĐẤT TRONG KHÔNG GIAN •
CHƯƠNG 3: CẤU TRÚC VÀ THÀNH PHẦN TRÁI ĐẤT •
CHƯƠNG 4: ĐỊA HÌNH VÀ CẢNH QUAN BỀ MẶT TRÁI ĐẤT •
CHƯƠNG 5: THẠCH QUYỂN VÀ HOẠT ĐỘNG ĐỊA CHẤT •
CHƯƠNG 6: THỦY QUYỂN VÀ HOẠT ĐỘNG ĐỊA CHẤT •
CHƯƠNG 7: KHÍ QUYỂN, SINH QUYỂN •
CHƯƠNG 8: BIẾN ĐỔI TOÀN CẦU
CHƯƠNG 1. GIỚI THIỆU VỀ KHOA HỌC TRÁI ĐẤT
• Giới thiệu về khoa học trái đất
• Những vấn đề cơ bản trong khoa học trái đất • Bản đồ trong nghiên cứu khoa học trái đất lOMoAR cPSD| 58137911 29/03/2023
CHƯƠNG 2. TRÁI ĐẤT TRONG KHÔNG GIAN
• Hiểu biết về vũ trụ, thiên hà, hệ Mặt Trời
• Học thuyết về nguồn gốc vũ trụ, hệ Mặt Trời
• Quy luật chuyển động và đăc điểm của Trái Đất
CHƯƠNG 3. CẤU TRÚC VÀ THÀNH PHẦN TRÁI ĐẤT • Cấu trúc Trái đất
• Thành phần hóa học của Trái Đất
• Khái quát các quyển ngoài của Trái Đất lOMoAR cPSD| 58137911 29/03/2023
CHƯƠNG 4. ĐỊA HÌNH VÀ CẢNH QUAN BỀ MẶT TRÁI ĐẤT • Địa hình
• Đường bình độ cao và sâu
• Đặc điểm địa hình đáy biển Đông Việt Nam • Sạt lở đất
CHƯƠNG 5. THẠCH QUYỂN VÀ HOẠT ĐỘNG ĐỊA CHẤT
• Tinh thể và khoáng vật
• Thành phần thạch học của thạch quyển • Hoạt
động địa chất nội sinh • Các
quá trình địa chất ngoại sinh lOMoAR cPSD| 58137911 29/03/2023
CHƯƠNG 6. THỦY QUYỂN VÀ HOẠT ĐỘNG ĐỊA CHẤT BIỂN • Khái chung niệm • Chu
trình hoạt động của nước • và Nước dưới đất đất ngập nước • thêm và Hoạt động địa chất lục địa sườn lục địa
CHƯƠNG 7. KHÍ QUYỂN, SINH QUYỂN
• Cấu trúc, thành phần và nguồn gốc khí quyển
• Chuyển động trong khí quyển
• Nhiệt độ khí quyển và biến đổi khí hậu
• Cấu trúc và nguồn gốc của sinh quyển
• Vai trò và chức năng của sinh quyển
• Tương tác giữa sinh quyển, khí quyển và thủy quyển lOMoAR cPSD| 58137911 29/03/2023
CHƯƠNG 8. BIẾN ĐỔI TOÀN CẦU • Tầng Ozone
• Khí nhà kính và sự thay đổi toàn cầu
• Mô hình biến đôi khí hậu toàn cầu
• Các hiệp định quốc tế về cài thiện môi trường
TÀI LIỆU THAM KHẢO
• LƯU ĐỨC HẢI, TRẦN NGHI, 2008. Giáo trình
Khoa học Trái đất. NXB Giáo dục.
• McConnell, D. (Ed.), 2008. The good Earth:
introduction to Earth science. McGraw-Hill, Boston.
CHƯƠNG 1. GIỚI THIỆU VỀ KHOA HỌC TRÁI ĐẤT
• Giới thiệu về khoa học trái đất
• Những vấn đề cơ bản trong khoa học trái đất lOMoAR cPSD| 58137911 29/03/2023 • Bản đồ trong
nghiên cứu khoa học trái đất
Giới thiệu về Khoa học trái đất •
Bạn hãy kể các môn học có liên quan
đến Trái đất mà bạn đã biết? •
Các ngành khoa học thuộc Khoa học
Trái đất là các ngành nào? lOMoAR cPSD| 58137911 29/03/2023
Giới thiệu về Khoa học trái đất
• Khoa học trái đất là khoa học nghiên cứu
về Trái đất và các quá trình hình thành nên bề mặt của nó.
• Trái Đất bao gồm bốn thành phần chính:
khí quyển, thủy quyển, sinh quyển và địa quyển.
• Khoa học trái đất có thể được định nghĩa
rộng rãi là nghiên cứu về sự tương tác giữa
bốn thành phần của trái đất
Đây là công việc thuộc ngành KH nào? CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucnt
Các ngành thuộc Khoa học Trái đất (Earth science)? lOMoAR cPSD| 58137911 29/03/2023
Thiên văn học
KH Môi trường (A stronomy)
(E nvironmental Science)
Khí tượng học Khí quyển (M
e t eo r ology)
Sinh thái học (E colog ) y Sinh quyển
Thuỷ văn học ( Hydrolog ) y Thuỷ quyển
Địa lý học Thạch quyển
( Geog r ap h y)
Hải dương học
Địa chất học
( Oceanog r ap h y) ( Geolog ) y CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
Những vấn đề cơ bản trong khoa học trái đất
• Loại thảm họa thiên nhiên nào bạn có nhiều khả
năng gặp phải nhất trong đời? Bạn đã sẵn sàng
chưa? Bạn biết phải làm gì?
• Các cá nhân phải chịu trách nhiệm như thế nào để tự bảo vệ mình?
• Các cơ quan chính phủ nên thu thập loại thông
tin nào để lập kế hoạch cho những mối nguy hiểm như vậy?
• Làm thế nào thông tin này sẽ được truyền đạt
nhanh chóng đến những người có nguy cơ? lOMoAR cPSD| 58137911 29/03/2023
Những vấn đề cơ bản trong khoa học trái đất
• Khoa học về cách Trái đất hoạt động và cách kết hợp hiệu quả các phát hiện khoa
học với nhu cầu của xã hội.
• Các nhà khoa học thu thập dữ liệu về các hiện tượng tự nhiên như sóng thần,
nhưng chính con người quyết định hành động nào nên được thực hiện để bảo vệ cộng đồng.
• Khoa học trái đất có thể được định nghĩa rộng rãi là nghiên cứu về sự tương tác
giữa bốn thành phần của trái đất
Vai trò của khoa học Trái Đất
• Khoa học trái đất đóng
một vai trò quan trọng với
nhiều thách thức : Biến
đổi khí hậu và sự thay đổi
đó là do hoạt động của con người gây ra. lOMoAR cPSD| 58137911 29/03/2023
Vai trò của khoa học Trái Đất
• Vai trò trong phát triển các
nguồn năng lượng mới có tác
động tối thiểu đến khí hậu; định
vị các nguồn kim loại và các tài nguyên khoáng sản
Vai trò của khoa học Trái Đất
• Sống và tránh các mối đe dọa nghiêm trọng như
hoạt động núi lửa, động
đất, sạt lở đất, lũ lụt, v.v.
Đây chỉ là một số vấn đề
mà giải pháp phụ thuộc
vào sự hiểu biết sâu sắc về khoa học Trái đất. lOMoAR cPSD| 58137911 29/03/2023
Bản đồ trong nghiên cứu khoa học trái đất
• Làm thế nào các nhà Khoa
học trái đất giải thích thế giới?
• Các nhà khoa học sử dụng
bản đồ, quả địa cầu, mô
hình, biểu đồ, công nghệ và
hình ảnh để diễn giải và đo lường thế giới. Bản đồ trong nghiên
cứu khoa học trái đất
• Bản đồ đường đi, vị trí của các tuyến
đường chính và phụ, thành phố, địa điểm yêu thích.
• Bản đồ địa hình – hiển thị độ cao của một vị trí cụ thể.
• Bản đồ độ sâu – hiển thị độ sâu của đáy
đại dương hoặc các vùng nước.
• Bản đồ địa chất – hiển thị các thành tạo địa
chất cơ bản, các đường đứt gãy … • Biểu
đồ sao – bản đồ hiển thị vị trí của các chòm
sao, hành tinh, các thiên thể sâu
• Bản đồ thời tiết – bản đồ hiển thị các điều
kiện thời tiết hiện tại hoặc dự báo cho một khu vực. lOMoAR cPSD| 58137911 29/03/2023
CHƯƠNG 2. TRÁI ĐẤT TRONG KHÔNG GIAN
• Hiểu biết về vũ trụ, thiên hà, hệ Mặt Trời
• Học thuyết về nguồn gốc vũ trụ, hệ Mặt Trời
• Quy luật chuyển động và đăc điểm của Trái Đất lOMoAR cPSD| 58137911 29/03/2023
Hiểu biết về vũ trụ, thiên hà, hệ Mặt Trời •
Thiên hà (galaxy): tập hợp rất lớn
các ngôi sao liên kết nhau bằng lực hập
dẫn, tạo thành 1 hệ thống quay xung quanh •
Các đĩa thiên hà dài khoảng
56.000 năm ánh sáng. Hệ thống nằm
về cách Trái đất 62 triệu năm ánh sáng.
Các hành tinh chưa được khám phá
Thiên hà xoắn ốc NGC 4414. Đây là một trong ba
có thể quay quanh một số ngôi sao có
thiên hà chính các loại thiên hà (các loại khác là
hình elip và không đều).
kích thước bằng mặt trời trong thiên hà tâm
Hiểu biết về vũ trụ, thiên hà, hệ Mặt Trời • Các dạng thiên hà: • Thiên hà xoắn ốc •
Thiên hà xoắn có thanh ngang • Thiên hà Ellip •
Thiên hà dạng thấu kính •
Thiên hà không định hình • Thiên hà lùn
Thiên hà xoắn ốc NGC 4414. Đây là một trong ba
thiên hà chính các loại thiên hà (các loại khác là
hình elip và không đều). lOMoAR cPSD| 58137911 29/03/2023
Hiểu biết về vũ trụ, thiên hà, hệ Mặt Trời Thiên hà lùn (IC1613) Thiên hà ellip lOMoAR cPSD| 58137911 29/03/2023
Hiểu biết về vũ trụ, thiên hà, hệ Mặt Trời
Hiểu biết về vũ trụ, thiên hà, hệ Mặt Trời • Một thiên hà có thể
chức hàng chục triệu đến hang ngàn tỉ ngôi sao • Tốc độ chuyển động quanh tâm của thiên hà trung bình 10-20 km/s • Ước tính có khoảng 100 tỉ thiên hà.
Ngân hà (Milky Way Galaxy) – Thiên hà chứa hệ mặt trời.
• Ngân hà là thiên hà xoắn ốc có 4 nhánh.
• Mặt trời của Thái dương hệ nằm
giữa phần rìa của Ngân hà, giữa
nhành ngoài và nhánh chính.
• Ngân hà có 200-400 tỉ sao trong
đó 10 tỉ sao lùn trắng.
• Đường kính 80.000-100.000 năm ánh sáng lOMoAR cPSD| 58137911 29/03/2023
Hiểu biết về vũ trụ, thiên hà, hệ Mặt Trời
Hiểu biết về vũ trụ, thiên hà, hệ Mặt Trời • Mặt trời:
– Quả cầu khí, không có ranh giới rõ rệt
– Chiếm 99% khối lwongj vật chất của thaasi dương hệ – Bán kính 696.000km
– Nhiệt độ ở tâm: 15 triệu độ
– Nhiệt độ bề mặt 5..500-6.0000C
– Gia tốc trọng trường 274 m/s2 ( 28 lần ở bề mặt Trái Đất. lOMoAR cPSD| 58137911 29/03/2023
Các hành tinh trong hệ Mặt Trời • 9 hay 8 hành tinh?
Các hành tinh trong hệ Mặt Trời
Các hành tinh trong hệ Mặt Trời • Từ 2006: 8 hành tinh – Sao thủy (Mercury) – Sao Kim (Venus) – Trái Đất (Earth) – Sao Hỏa (Mars)