Bài học thực tiển đời sống - Triết học Mac - Leenin | Học viện phục nữa Việt Nam

Phát triển con người toàn diện là một nội dung quan trọng trong tư tưởng Hồ Chí Minh về con người. “Vì
lợi ích mười năm thì phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người”272. Con người toàn diện là
con người có cả đức và tải (vừa hồng vừa chuyên) trong đó đức là gốc. Đức là đạo đức, nhưng đó không
phải là đạo đức thủ cựu, mà là đạo đức mới, đạo đức vĩ đại, đó không phải là đạo đức vì danh vọng cá
nhân mà là vì lợi ích chung của Đảng, của dân tộc, của loài người. Yêu cầu cơ bản của đạo đức đó là
trung với nước, hiếu với dân, yêu thương con người, cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư, có tinh thần
quốc tế vô sản23. Tài hay chuyên là năng lực của con người đáp ứng được các nhiệm vụ được giao, được
thể hiện qua việc không ngừng học tập, nâng cao trình độ văn hóa, khoa học, kĩ thuật và lý luận274.
Để con người phát triển toàn diện thì phải tu dưỡng, rèn luyện trong hoạt động thực tiễn, kết hợp giáo
dục và tự giáo dục. Các phẩm chất và năng lực của con người không phải “từ trên trời sa xuống” mà phải
“do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hàng ngày mà phát triển mà củng cố”275. Giáo dục là công việc của toàn
xã hội, có vai trò đặc biệt quan trọng, nhất là đối với thế hệ trẻ. Xã hội cần những con người như thế nào
thì thông qua giáo dục, con người như thế đó sẽ đào tạo và xuất hiện. Giáo dục gắn liền với tự giáo dục.
Đó là quá trình tự cải tạo, tự thực hiện cách mạng trong chính bản thân mỗi người. Đó là quá trình khó
khăn, phức tạp của cuộc cách mạng trong chính bản thân mình cũng khó khăn giống như cách mạng ngoài
xã hội. Không thể thực hiện được cách mạng ngoài xã hội nếu không thực hiện được cuộc cách mạng
trong bản thân mình và ngược lại.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về con người và phát triển con người là sự vận dụng sáng tạo và phát triển lý luận
về con người của chủ nghĩa Mác - Lênin vào hoàn cảnh Việt Nam trong bối cảnh mới của thời đại. Tư
tưởng đó đã và đang là “kim chỉ nam”, là nền tảng lý luận cho việc hoạch định các chủ trương chính sách
về con người và phát triển con người, cho việc điều hành và quản lýđời sống xã hội. Con người vừa là
mục tiêu vừa là động lực của sự phát triển, là nội dung cốt lõi, là tư tưởng căn bản trong chiến lược phát
triển con người của nước ta hiện nay. Điều này cũng phù hợp với xu hướng chung của tư tưởng tiến bộ
của nhân loại, đã được Liên Hợp Quốc chính thức vận dụng ở quy mô toàn cầu.
Con người vừa là mục tiêu, là nguồn gốc, là động lực của sự phát triển xã hội. Chủ nghĩa Mác - Lênin
khẳng định con người là chủ thể lịch sử xã hội. Quan điểm đó đã được cụ thể hóa trong tư tưởng Hồ Chí
Minh và tiếp tục được Đảng Cộng sản Việt Nam cụ thể hóa vào sự nghiệp đổi mới ở Việt Nam hiện nay
trong quan điểm xem con người vừa là mục tiêu, là nguồn gốc, là động lực của sự phát triển xã hội. Quan
điểm đó nhấn mạnh vai trò chủ thể tích cực, tự giác, sáng tạo của con người, xem đó là nguồn gốc, động
lực của sự phát triển xã hội hiện đại. Phát huy vai trò con người chính là phát huy tính tích cực, tựgiác,
sáng tạo đó trong quá trình hoạt động, bằng việc phát huy tối đa các đặc trưng về phẩm chất, năng lực của
chính họ, khắc phục và giảm thiểu những khiếm khuyết, hạn chế trên các phương diện khác nhau của con
người. Phát huy vai trò con người được thực hiện trong cả hoạt động nhận thức lẫn hoạt động thực tiễn,
hoạt động vật chất và hoạt động tinh thần, bao gồm cả năng lực nhận thức, tư duy, hành động lẫn các
phẩm chất chính trị đạo đức v.v...
Để con người phát triển toàn diện thì phải tu dưỡng, rèn luyện trong hoạt động thực tiễn, kết hợp giáo dục và tự giáo dục
Hiểu được Phát huy tiềm năng của con người
Toàn bộ quan điểm triết học Mac về bản chất con người đã cho thấy việc phát huy tiềm năng, vai trò của
con người trong thời đại ngày nay là vô cùng quan trọng. Dựa vào điều đó, trong cách mạng và sự nghiệp
đổi mới ở Việt Nam hiện nay, Đảng và Nhà nước ta luôn chú trọng việc phát huy vai trò và nguồn lực con
người, đề cao việc xây dựng và phát triển con người toàn diện.
Trong đó, việc nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo; kết hợp chặt chẽ với khoa học - kỹ thuật -
công nghệ mới là một trong những điều quan trọng và cần thiết để có thể phát triển con người
một cách toàn diện, tạo ra nguồn nhân lực đáp ứng được yêu của thị trường lao động và yêu cầu
của cuộc cách mạng 4.0. “Xã hội càng đi tới, công việc càng nhiều, máy móc càng tinh xảo.
Mình mà không chịu học thì lạc hậu, mà lạc hậu là bị đào thải, tự mình đào thải mình”(1) (Hồ .
Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, 2011, t. 12, tr. 333) Chính vì vậy, nghề dạy
học với danh xưng “là nghề sáng tạo bậc nhất trong những nghề sáng tạo... vì nó sáng tạo ra những con
người sáng tạo” lại càng thể hiện rõ nhất trong thời điểm hiện nay.
Đặc biệt, với sử bùng nổ của dịch bệnh Covid 19 trong những năm gần đây yêu cầu Đẳng và Nhà nước
đầy mạnh thực hiện chuyển đổi sổ trong giáo dục và đào tạo, hoàn thiện các hình thức tổ chức dạy và
học một cách phù hợp và hiểu quả: thay đ i ph ổ ng pháp d ươ
y hạ c truyềền thốống thầềy – ọ trò, tr ng – l ườ p sang ph ớ ng pháp ươ d y h ạ c tr ọ c tuyềốn; ự
phát huy tốối đa l i ích c ợ a cống ngh ủ 4.0 vào vi ệ c d ệ y và h ạ c. ọ -
, cầền nhìn nhận các cống ngh d ệ y h ạ c, cống ngh ọ v ệ n hành t ậ ch ổ c đ ứ đ ể nh hình ị và đ a ra nh ư ng ph ữ ng án gi ươ ng d ả y phù h ạ p ợ
Ở giáo viên cần có những phương pháp giảng dạy sáng tạo, tránh lặp lại những phương
thức giảng dạy truyền thống không còn phù hợp với điều kiện hiện tại; tạo môi trường học
tập, tạo điều kiện để cho người học có cơ hội học tập theo phương pháp tích cực và sáng tạo; giúp họ
khác thác những tiềm năng mới và phát triển bản thân hơn.
Ngoài ra tình thần tự giáo dục để phát triển con người cũng rất quan trọng, đặc biệt trong sự diễn biến của
dịch bệnh thì ý thức tự giác, tinh thần trách nhiệm và tinh thần tự học của học sinh, sinh viên và những
người đang học tập lại càng được đề cao. Đốối v i nh ớ ng h ữ c sinh, sinh viền – nh ọ ng mầềm non ữ t ng lai c ươ a đ ủ ầốt n c, ph ướ i luốn t ả trau ự
dốềi và rèn luy n kyỹ năng t ệ h ự c; t ọ hoàn thi ự n ệ
mình. Ngoài ra sinh viền cũng cầền Rèn luyện các kỹ năng thực tiễn – kỹ năng mềm,
nâng cao nhận thức khoa học, đạo đức cách mạng,... để có thể phát triển toàn diện,
trở thành những con ngươi năng động sáng tạo, ch đ ng đốối phó v ủ ộ i các v ớ ầốn đềề phát sinh.
Việc rèn luyện sẽ giúp sinh viên có thể vượt qua những khó
khăn và thử thách trong một tương lai mà không ai có thể nói trước được điều gì
trong một thế giới đang thay đổi từng ngày. Nhận thức đúng các bản chất các quan
hệ xã hội, chọn lọc những không gian, môi trường xã hội lành mạnh, tiên tiến để
tham gia học tập, rèn luyện,... Đây là quá trình tự cải tạo, tự thực hiện cách mạng trong chính bản
thân mỗi người; đấu tranh giải quyết các mâu thuẫn nội tại trong bản
thân mỗi con người giữa các yếu tố: khả năng, nhu cầu, tiếp thu cái tốt, loại bỏ cái tiêu cực. -
là những việc không thể thiếu trong cuộc sống sinh
viên của chúng ta. Việc rèn luyện sẽ giúp sinh viên có thể vượt qua những khó
khăn và thử thách trong một tương lai mà không ai có thể nói trước được điều
gì trong một thế giới đang thay đổi từng ngày. Chính vì vậy, sinh viên chúng
ta cần phải chuẩn bị cho mình hành trang, kỹ năng mềm ngoài những kiến thức
chuyên ngành, và một trong những hành trang đó chính là sự hiểu biết.
Nhận thức đúng các bản chất các quan hệ xã hội, chọn lọc những không
gian, môi trường xã hội lành mạnh, tiên tiến để tham gia học tập, rèn luyện,...
Đây là một quá trình tự đấu tranh giải quyết các mâu thuẫn nội tại trong bản
thân mỗi con người giữa các yếu tố: khả năng, nhu cầu, tiếp thu cái tốt, loại bỏ cái tiêu cực.
Như vậy, để có thể phát triển và xây dựng phát triển xã hội ngày một tiến bộ văn
minh thì cần phải quan tâm đề cao giá trị con người, giáo dục phát triển con người
một cách toàn diện.Đặc biệt, tr c bốối c ướ nh v ả i nhiềều t ớ hay đ i ổ c a đ ủ i d ạ ch ị COVID-19 hi n nay ệ , vai trò ch th ủ , sáng t ể o c ạ a con ng ủ i càng cầền đ ườ c phát huy rõ né ượ t h n đ ơ ể
thích ứ ng, để kiể m soát và để làm chủ tnh hình – t đó, bu ừ c mốỹi cống dần ph ộ i ả đ nh ị hình l i cách t ạ rèn ự luy n mình, cu ệ c sốống v ộ à cống vi c c ệ a mình cho phù h ủ p và làm ợ ch đ ủ c ượ m i tnh hìn ọ h; Đốềng th i, ph ờ i con ng ả i ph ườ i chung ta ả y cùng nhay xầy d ng ự m t mối tr ộ ng sốống ườ , xầy d ng đầốt n ự c kh ướ e m ỏ nh, tri th ạ c và phá ứ t tri n. ể Xã hội cần
những con người như thế nào thì thông qua giáo dục, con người như thế đó sẽ đào tạo và xuất hiện.
. Con người vừa là mục tiêu vừa là động lực của sự phát triển, là nội dung cốt lõi, là tư tưởng căn bản
trong chiến lược phát triển con người của nước ta hiện nay
Đại dịch Covid19 đã xảy ra 2-3 năm nay và hiện vẫn đang diễn biến phức tạp của các
biến thể mới, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người dân, nền kinh tế thế giới
trong đó có đất nước ta và nhiều vấn đề quan ngại khác. Sự lây lan và ảnh hưởng của dịch
bệnh đã làm thay đổi một số định hướng trong mỗi quốc gia, mỗi tổ chức và mỗi con
người, bởi những phương pháp phát triển truyền thống có thể không còn phù hợp, rõ nhất
là trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo.
Trước tình hình này, Đảng và Nhà nước ta đã đề ra những chủ chương mới để tiếp
cận với bối cảnh mới hiện nay đó là thay đổi phương pháp dạy học truyền thống thầy –
trò, trường – lớp sang phương pháp dạy học trực tuyến. Song, phương án này đã gây ra
không ít sự khó khăn đối với giáo viên và học sinh, sinh viên: mất đi sự kết nối một cách
trực tiếp giữa thầy và trò; không có sự kiểm soát hoàn toàn về số lượng học sinh tham gia
học thật sự trong một buổi học,…Tuy nhiên nhờ sự cố gắng không ngừng nghỉ của các
thầy cô giáo viên, học sinh, cùng những giải pháp, phương án xây dựng dựa trên nền tảng
tư tưởng của Chủ nghĩa Mac – Lênin của Đảng và Nhà nước ta đã giúp cho sự đổi mới
thành công bước đầu và việc học trực tuyến đã và đang trở thành một thói quen. Điều đó
đã được thể hiện như:
- Chuyển từ hình thức học truyền thống trực tiếp sang học online = việc ứng dụng,
phát huy tối đa lợi ích của công nghệ 4.0 vào việc dạy và học.
- Điều đầu tiên trong phương pháp đổi mới này là nhà trường cần nhìn nhận các
công nghệ dạy học, công nghệ vận hành tổ chức để định hình và đưa ra những phương án
giảng dạy phù hợp; lựa chọn và sử dụng những nền tảng học tập trực tuyến hiểu quả dễ sử dụng.
- Người học cũng cần phải cần sử dụng thành thạo các chức năng của điện thoại
thông minh, máy tính để có thể vào được chương trình và có thể tương tác được với giáo viên.
- Môi trường học tập là một yếu tố quan trọng cần thiết giúp tạo động lực cho cả
giáo viên lẫn học sinh trong quá trình giảng dạy và học tập. Ở giáo viên cần có những
phương pháp giảng dạy sáng tạo, tránh lặp lại những phương thức giảng dạy cũ không
còn phù hợp với điều kiện hiện tại để giúp cho học sinh không bị cảm giác rào cản của
địa lý, chăm chủ học tập và khai thác tiềm năng dù không thể tiếp cận trực tiếp. Đối với
học sinh khi học online cần tạo ra những không gian học hiểu quả, thoải mái, chuẩn bị
dụng cụ học tập cụ thể, đặc biệt trong quá trình học, học sinh cần nghiêm túc chấp hành
yêu cầu giáo viên, chú tâm vào bài học và tương tác với giáo viên thường xuyên giúp cho
việc học được chất lượng và hiệu quả.
- Điều quan trọng nhất trong quá trình học online chính là đến từ ý thức tự giác,
tinh thần trách nhiệm và tinh thần tự học cao của học sinh, sinh viên. Vì sự tương tác giữa
giáo viên và học sinh là có hạn nên bản thân người học phải luôn tự trau dồi và rèn luyện
kỹ năng tự học; tự hoàn thiện mình, tránh khỏi những nhu cầu bản năng không chính
đáng như việc: học đối phó, trốn học, ngủ trong giờ học, chơi game,…
Như vậy, trước bối cảnh với nhiều thay đổi của đại dịch COVID-19 hiện nay, vai
trò chủ thể, sáng tạo của con người phải được phát huy rõ nét hơn để thích ứng, để kiểm
soát và để làm chủ tình hình – từ đó, buộc mỗi công dân phải định hình lại cách tự rèn
luyện mình, cuộc sống và công việc của mình cho phù hợp và làm chủ được mọi tình
hình; Đồng thời, phải con người phải chung tay cùng nhay xây dựng một môi trường
sống, xây dựng đất nước khỏe mạnh, tri thức và phát triển.