Bài tập môn tư tưởng Hồ Chí Minh | Học viện Báo chí và Tuyên truyền

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH
HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN ====***====
BÀI TẬP MÔN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH LỚP TC: TH1001_K43_5
HỌ VÀ TÊN: NGUYỄN THANH THƯƠNG
MÃ SỐ SINH VIÊN: 2356110046
GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN: PGS TS TRẦN THỊ MINH TUYẾT
Hà Nội, tháng 2 năm 2024 1 1
Câu 1: Môn học Tư tưởng Hồ Chí Minh trong chương trình mang lại
cho anh/chị những gì?
Môn học tư tưởng Hồ Chí Minh trong chương trình bậc đại học đã giúp cho
mỗi sinh viên nói chung và đặc biệt đối với bản thân sinh viên Học viện Báo chí
và Tuyên truyền nói riêng hiểu rõ hơn về cuộc đời, sự nghiệp và tư tưởng của Chủ
tịch Hồ Chí Minh từ đó giúp sinh viên rèn luyện đạo đức Cách Mạng, nâng cao
nhận thức về vai trò của Đảng Cộng Sản Việt Nam và có ý thức xây dựng và bảo
vệ đất nước, góp sức và cống hiến giúp đất nước sánh vai với cường quốc năm
châu bởi: “Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam
có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay
không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em”.
Đại hội VII của Đảng đã khẳng định: “Đảng lấy chủ nghĩa Mac - Lenin và Tư
tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho mọi hành động”. Vậy
nên, bản thân là một sinh viên, để tiếp cận những kiến thức chuyên ngành trên
giảng đường đại học thì nhà trường đã cung cấp, trang bị cho sinh viên những tư
tưởng đúng đắn, phẩm chất đạo đức học tập và làm việc bằng việc nhìn và tấm
gương to lớn của vị cha già dân tộc mang tên Người – Hồ Chí Minh.
Môn học Tư tưởng Hồ Chí Minh mang lại cho bản thân em những kiến thức về
nguồn gốc ra đời của “Tư tưởng Hồ Chí Minh” vì sao lại được Đảng và Nhà nước
lấy đó làm tư tưởng chính, làm kim chỉ nam cho mọi hành động của đất nước ta.
Cùng với đó là về vấn đề độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội của nước nhà, về đại
đoàn kết toàn dân tốc và đoàn kết quốc tế. Tuy nhiên, kiến thức cốt lại em ấn tượng
nhất là “tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa, con người và đạo đức” bởi Sinh thời 1
Bác Hồ đã từng nói “Có tài mà không có đức là người vô dụng, có đức mà không
có tài thì làm việc gì cũng khó”, câu nói của Bác đã khẳng định giá trị cơ bản của
một con người. Đó là câu nói mà đối với bản thân em ghi nhớ suốt một đời trong
việc học hành và cống hiến cho đất nước mai sau.
Môn học tư tưởng Hồ Chí Minh mang lại cho bản thân em – sinh viên Học viện
Báo chí và Tuyên tuyền là:
1. Nâng cao nhận thức về hệ thống quan điểm của Chủ Tịch Hồ Chí Minh
Môn học đó giúp cho bản thân em nắm được những kiến thức cơ bản, nội dung cốt
lõi những quan điểm về độc lập dân tộc, gắn liền với chủ nghĩa xã hội cùng với đó
là về xây dựng Đảng, Nhà Nước và hệ thống chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội.
 Quan điểm về độc lập dân tộc: độc lập dân tộc là mục tiêu then chốt và chủ
yếu của Cách Mạng Việt Nam. Cách mạng Việt Nam là cuộc cách mạng giải
phóng dân tộc và đồng thời là cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa. Sự nghiệp
giải phóng dân tộc phải gắn liền với sự nghiệp giải phóng giai cấp, giải
phóng con người. Khi nhắc đến độc lập dân tộc thì bản thân em nhớ đến
những vần thơ của Chế Lan Viên đã miêu tả sinh động về vai trò của Luận
cương của Người đối với Cách Mạng Việt Nam và qua đó thấy kính trọng
hơn hết công lao to lớn của Bác Hồ:
“Luận cương đến Bác Hồ. Và Người đã khóc
Lệ Bác Hồ rơi trên chữ Lênin
Bốn bức tường im nghe Bác lật từng trang sách gấp 2
Tưởng bên ngoài, đất nước đợi mong tin”
(Người đi tìm hình của nước, 1960)
 Bác đã tìm ra con đường cứu nước vậy nên những giọt lệ rơi – giọt lệ của
hạnh phúc khi biết rằng đất nước ta sẽ được giải phóng, được độc lập bằng
con đườn Cách mạng Vô Sản.
 Quan điểm về xây dựng Đảng, Nhà nước và hệ thống chính trị: xây dựng
Đảng trong sạch vững mạnh là chìa khóa then chốt trong sự nghiệp cách
mạng của đất nước, nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà
nước của dân, do dân và vì dân bên cạnh đó nhà nước đang phát huy vai trò
của nhân dân trong việc làm chủ đất nước. Môn học này đã giúp em nhận
thức sâu sắc hơn tầm quan trọng của bản thân em nói chung và của toàn sinh
viên nói riêng trong việc học tập và phát triển bản thân bởi bản thân mỗi
người đóng vai trò to lớn trong việc dựng xây đất nước phát triển hơn.
2. Rèn luyện đạo đức cách mạng
Với mỗi người dân trên mảnh đất hình chữ S này, tấm gương đạo đức sáng
ngời nhất là Người cha già dân tộc – mang tên Hồ Chí Minh. Chủ tịch Hồ Chí
Minh đã là một tấm gương mẫu mực, sáng ngời về thực hành đạo đức cách mạng
để toàn Đảng, toàn dân noi theo. Suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của mình,
Lãnh tụ Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm đến việc giáo dục, rèn luyện đạo đức cách
mạng cho cán bộ, đảng viên và nhân dân. Bởi Chủ tịch Hồ Chí Minh quan niệm
đạo đức là nền tảng và là sức mạnh của người cách mạng. Đạo đức cách mạng tạo
động cơ hành động đúng đắn, tạo ra ý chí quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ của mỗi
con người. Vậy nên Chủ tịch Hồ Chí Minh coi đạo đức cách mạng là gốc của
người cách mạng. Người viết: “cũng như sông thì có nguồn mới có nước, không có 3
nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng
phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân”
Học theo tấm gương đạo đức sáng ngời của Bác, mỗi sinh viên cần có trách
nhiệm trau dồi đạo đức, phẩm chất đúng đắn của mỗi con người từ đó hoàn thành
tốt quyền và nghĩa vụ công dân nhằm đưa đất nước ngày một phát triển. Những
quan niêm mà bản thân sinh viên như em học được từ Bác là: “trung với nước, hiếu
với dân”, có lòng “yêu thương con người”bởi tình yêu thương con người là phẩm
chất cao đẹp nhất và bên cạnh đó cần rèn luyện đức tính “cần kiệm liêm chính, chí
công vô tư”. “Cần” tức là lao động cần cù, mỗi con người muốn tồn tại cần lao
động siêu năng có kế hoạch sáng tạo với tinh thần tự lực cánh sinh không ỷ lại hay
dựa dẫm người khác. “Kiệm” tức là không những tiết kiệm tiền của mà còn tiết
kiệm sức lao động, phải biết tiết kiệm từ cái nhỏ đến cái lớn không tiêu sài hoang
phí. “Liêm” có ý nghĩa luôn tôn trọng, giữ gìn của công và của dân, không tham
lam địa vị, tiền tài mà đánh mất chính mình. Và cuối cùng “Chính” tức là thẳng
thắng, đứng đắn, không tự cao tự đại, luôn tự kiểm điểm để phát triển điều hay. Và
điều không kém phần quan trọng học được từ Bác là luôn có tinh thần đoàn kết
quốc tế trong sáng bởi vì theo Hồ Chủ Tịch thì “bốn phương vô sản đều là anh
em”, vì tinh thần đoàn kết của nhân dân Việt Nam với tất cả nhân dân trên tòa thế
giới vì hòa bính, độc lập dân tộc, chủ nghĩa xã hội và hợp tác hợp nghị.
Câu 2: Buổi tham quan Lăng Bác và Phủ Chủ Tịch giúp cho anh/chị nhận ra điều gì?
Sáng ngày 01/02/2024 lớp tín chỉ TH01001_K43_5 đã rất vinh dự khi được đến
tham quan Lăng Bác và Phủ Chủ Tịch trước thềm nghỉ Tết nguyên đán năm 2024. 4
Buổi tham quan này giúp sinh viên bày tỏ lòng thành kính đến vị cha già dân tộc –
Chủ tịch Hồ Chí Minh, đó không chỉ là một buổi tham quan mà còn là như ngày
những đàn con thơ đến gặp mặt Người bày tỏ lòng cảm tạ sâu sắc, kính yêu vô bờ
trước khoảnh khắc đón chào năm mới mà sinh viên Học viện Báo Chí và Tuyên
Tuyền gửi đến Người.
Bắt đầu chuyến tham quan, chúng em được cô Hướng dẫn viên dẫn đi đến gặp
Bác. Tham quan “nhà” Bác ở, chỗ bác nằm và sau đó nghe những câu chuyện về
Lăng Bác. Lăng Chủ Tịch được khánh thành vào ngày 29 tháng 8 năm 1975, gồm
3 lớp với chiều cao 21,6 mét, chiều rộng 41,2 mét lớp dưới tạo dáng bậc thềm tam
cấp, lớp giữa là kết cấu trung tâm của lăng gồm phòng thi hài và những hành lang,
những cầu thang. Bên ngoài lăng được ốp bằng đá granite xám, bên trong làm bằng
đá xám và đỏ được đánh bóng. Quanh bốn mặt là những hàng cột vuông bằng đá
hoa cương, lớp trên cùng là mái lăng hình tam cấp. Ở mặt chính có dòng chữ:
"CHỦ TỊCH HỒ-CHÍ-MINH" bằng đá hồng màu mận chín. Xung quanh lăng là
các khu vườn nơi hơn 250 loài thực vật được trồng từ khắp mọi miền của Việt Nam.
Xung quang lăng và xa xa có các anh cảnh vệ bảo vệ lăng đang ngày đêm canh
giữ. Chúng em đi theo hàng dài người, xếp xếp, lần lượt người đi nối đuôi nhau
trên con đường tiến tới thăm Chủ tịch Hồ Chí Minh
Qua lần tham quan Lăng Chủ Tịch này, những sinh viên như chúng em cảm nhận
sâu sắc được tấm lòng to lớn, những công sức, sự hy sinh cao cả mà Chủ tịch đã
cống hiện cho mảnh đất, con người hình chữ S này. Bên cạnh đó, chúng em –
những sinh viên, người trẻ là mầm non của đất nước thấy được sự kính trọng lớn
lao của Đảng, Nhà nước và nhân dân dành cho Người cha già của dân tộc bằng 5
việc việc xậy dựng bằng những viên đá, những hàng cây hay loài hoa từ mọi niềm
Tổ quốc quy tụ lại như biểu thị rằng mọi cảnh vật thiên nhiên ấy tượng trung cho
mỗi con người Việt Nam trên mọi niềm Tổ Quốc sum họp quây quần bên Bác
Tiếp theo chuyến tham quan, chúng em di chuyển đến Phủ Chủ Tịch để được
nghe về những câu chuyện về đời sống thường ngày của Bác, nơi bác sống, nơi
Bác làm cách mạng để ngày hôm nay chúng em có một cuốc sống bình an, ấm no, và hạnh phúc.
Khu di tích Phủ Chủ Tịch còn được biết đến là khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Đây chính là nơi sống và làm việc của Hồ Chí Minh - vị lãnh tụ cách mạng vĩ đại
kiệt xuất của dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới. Bác đã sinh sống và làm việc tại
đây từ ngày 19/12/1954 cho đến ngày 2/9/1969.
Khu đất này nguyên là phần đất phía Tây Bắc của Hoàng thành thuộc Kinh thành
Thăng Long xưa. Khi Pháp xâm lược Việt Nam, sau khi chiếm xong miền Bắc đã
chọn Hà Nội làm trung tâm đầu não cho toàn bộ Đông Dương và Phủ Toàn quyền
Đông Dương được xây dựng trên mảnh đất này. Sau khi cuộc kháng chiến chống
Pháp kết thúc, nơi này được chọn là nơi làm việc của Đảng Cộng sản Việt Nam và
Nhà nước, đồng thời là nơi sống và làm việc của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nơi đây
cũng là nơi Bác đã qua đời.
Trong các khu di tích chúng em được tham quan thì em ấn tượng nhất là khu A:
Là nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh sống và làm việc. Bởi các Di tích ở đây liên quan
trực tiếp tới cuộc sống đời thường và hoạt động của Người trong 15 năm cuối đời. Đó là: 6
1. Di tích Nhà 54 - nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh ở, làm việc từ cuối năm 1954 đến giữa tháng 5 năm 1958.
2. Di tích Nhà sàn gỗ - nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh ở, làm việc từ giữa tháng 5 năm 1958 đến năm 1969.
3. Di tích nhà 67- nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh làm việc trong thời gian đế quốc Mỹ
bắn phá miền Bắc ác liệt (1967 – 1969), nơi Người chữa bệnh và qua đời.
4. Các Di tích khác như: Vườn xoài, ao cá, nhà bếp và xe ôtô Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sử dụng.
Những câu chuyện chúng em được nghe về Bác, em ấn tượng và học hỏi được
nhiều điều sâu sắc là câu chuyện khi Trung ương Đảng đã đề nghị Bác chuyển đến
nơi làm việc của Chủ tịch - Phủ Chủ Tịch bấy giờ để sống nhưng Bác đã từ chối vì
lúc đó đất nước còn khó khăn, người dân còn nghèo đói cực khổ mà Bác ở đó thì
Bác không cam lòng nên Bác đã bảo các cán bộ rằng hãy để nơi đó làm nơi làm
việc của Trung ương Đảng bàn việc nước, bàn việc trọng sự của của dân tộc.
Qua câu chuyện đó, em rất cảm phục Bác vì phẩm chất thương người, nhân ái của
Người đã lo cho dân chúng, không muốn vì mình mà tốn bao tiền của của dân. Và
sau đó, Bác đã chọn ở ngôi nhà giản dị gần ao cá để hòa nhập với thiên nhiên.
Tiếp đến, là phòng ăn của Bác. Câu chuyện về trải khăn trải bàn của những
người phụ bếp của Bác. Bác yêu cầu chỉ cần trải một góc bàn để tiết kiệm thời
gian, công sức mà người phụ bếp làm qua câu chuyện đó, sự xúc động của em đã
đạt đến tuột cùng vì chỉ những hành động nhỏ thôi, Bác hồ đã tiết kiệm từng giây
từng phút quý giá. Điều đó, thức tỉnh bản thân em rằng thời gian rất quý, chúng ta 7
không nên lãng phí thời gian mà hãy tận dùng từng giây từng phút quý giá của cuộc đời.
Đi theo mạch cảm xúc qua từng lời kể của Hướng dẫn viên, chúng em đến tham
phòng làm việc của Bác. Trong phòng của Bác treo hai bức ảnh của C.Mac và
Lenin điều đó cho thấy rằng, Bác Hồ kính trọng C.Mac và Lenin như hai người
thầy của mình. Qua câu chuyện đó, cho em hiểu rằng trong cuộc sống này mỗi
người cần tìm cho một người thầy, một tấm gương để chúng ta học hỏi. Và đối với
em, tấm gương to lớn của em là Vị cha già của dân tộc mang tên Người – Hồ Chí Minh
Chiếc ao cá vẫn luôn văng vẳng tiếng vỗ tay cho cá ăn của Bác, khi nghe tiếng vỗ
tay thì những đàn cá ấy đã ngoi lên. Điều đó cho thấy rằng, Bác Hồ luôn luôn hiện
diện trong cuộc sống của chúng ta, bất kể là những điều nhỏ nhất, bởi vì Bác sống
mãi trong lòng dân tộc của con người Việt Nam.
Qua chuyến tham quan lần này, bản thân em đã tự nhủ rằng hãy sống một cuộc
đời ý nghĩa, tận dụng mọi thời gian và nhìn vào tấm gương của Bác để noi theo,
thực hiện đúng lời dạy: “Cần, kiệm, liêm chính, chí công vô tư” của Người, nêu
cao phẩm giá con người Việt Nam. 8
HÌNH ẢNH SINH VIÊN THAM QUAN PHỦ CHỦ TỊCH NGÀY 01/02/2024
Cuối cùng để lưu giữ những khoảnh khắc đọng lại trong tâm trí các bạn sinh
viên, chúng em đã được xem một video phim tư liệu về Chủ tịch lúc Bác đọc “Bản
tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa” vào ngày
02/09/1945 và những giây phút cuối đời của Bác – giây phút đau lòng nhất của
những người con đất Việt. Những giọt nước mắt của em đã rơi, khi xem đến giây
phút Người trút hơi thở cuối cùng. Cảm ơn Người – Vị cha già kính yêu của dân tộc Việt Nam.
Câu 3: Tóm tắt nội dung chương 6 và chương 7? 9
CHƯƠNG 6: TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ VĂN HÓA, CON NGƯỜI I.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa
1. Hồ Chí Minh – Nhà văn hóa kiệt xuất Việt Nam:
a. Khái niệm về “nhà văn hóa” -
Nhà văn hóa là người phải có những tiêu chí nhất định:
+ “Nhà văn hóa” dân tộc là những con người kiệt xuất có tên tuổi, có cống
hiện lớn lao cho nền văn hóa dân tộc, được lịch sử, dân tộc người dân biết
đến đồng thời ghi nhận và đánh giá cao, đại diện, tiêu biểu, biểu trưng cho một nền văn hóa.
+ “Nhà văn hóa” thế giới: là những nhà văn hóa có tên tuổi trên thế giới, có
đóng góp xuất sắc không chỉ cho sự nghiệp phát triển văn hóa dân tộc mà
còn cho sự nghiệp phát triển văn hóa chung của nhân loại, là đại biểu, biểu
trưng cho một nền văn hóa thế giới đa bản sắc, vừa thấm đượm văn hóa dân
tộc, vừa thấm đượm văn hóa nhân loại.
b. Nhà văn hóa kiệt xuất Việt Nam – Hồ Chí Minh: -
Ngày 20/10 – 20/11/1987 đại hội đồng UNESCO khóa họp lần thứ 24 tại
Paris đã thông qua nghị quyết về Kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Chủ Tịch
Hồ Chí Minh với tư cách là “Anh hùng giải phóng dân tộc, Nhà văn hóa kiệt
xuất Việt Nam”. Nội dung nghị quyết khẳng định Chủ tịch Hồ Chí Minh đã:
+ Hồ Chí Minh để lại một dấu ấn trong quá trình phát triển của toàn nhân
loại vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội
+ Người đóng góp nhiều mặt trong các lĩnh vực văn hóa, giáo dục, nghệ thuật 10
 Tư tưởng của Người là sự kết tinh truyền thống văn hóa hàng ngàn năm
của dân tộc trong việc khẳng định bản sắc văn hóa dân tộc mình và tiêu
biểu cho việc thúc đẩy sự hiểu biết lẫn nhau.
+ Cống hiến văn hóa kiệt xuất của Hồ Chí Minh còn thể hiện ở việc sáng tạo
văn hóa, văn nghệ, xác lập hệ thống quan điểm về văn hóa và xây dựng nền văn hóa Việt Nam mới.
+ Quan điểm của Hồ Chí Minh cho rằng: văn hóa phải sửa đổi chống tham
nhũng, lười biếng, phù hoa, xa xỉ
+ Hồ Chí Minh quan tâm đến việc xây dựng con người mới “học để làm
việc, làm người, làm cán bộ” học đi đôi với hành. -
Hồ Chí Minh – nhà văn hóa kiệt xuất được hiểu theo nghĩa rộng của khái
niệm nhà văn hóa thì trong đó những nội dung cốt tủy là quyền sống của con
người. Vậy nên, khẳng định “sự nghiệp văn hóa quan trọng nhất của Người
là đã lãnh đạo nhân dân đánh đuổi giặc ngoại xâm trong thời đại mới, giành
lại cho nhân dân những quyền sống của con người, một cuộc sống có văn hóa. -
Hồ Chí Minh là biểu tượng của chủ nghĩa nhân văn với đầy đủ ý nghĩa của
nó, một hình mẫu cao đẹp của con người trong thời đại mới, là tấm gương
tuyệt vời về người cộng sản. -
Hồ Chí Minh vừa là nhà hoạt động chính trị nổi tiếng, vừa là nhà hoạt động
văn hóa tiêu biểu thể hiện sự thống nhất chặt chẽ giữa chất cách mạng và
chất văn hóa trong tư tưởng và hoạt động của mình. -
Hoạt động chính trị và hoạt động văn hóa được kết hợp nhuần nhuyễn tạo
nên nhân cách Hồ Chí Minh. Bên cạnh đó, nhân cách ấy được nhiều nhà
hoạt động chính trị - xã hội, nhiều nhà chính khách, nhà nghiên cứu trên thế giới ghi nhận. 11
+ Một trong những đánh giá sớm nhất về tầm nhìn văn hóa của Hồ Chí Minh
là bài viết của nhà báo Liên Xô Ôxíp Manddenxxta, với tựa đề “Thăm một
chiến sĩ quốc tế cộng sản – Nguyễn Aí Quốc, tác giả nhận xét: “Dáng dấp
của con người đang ngồi trước mặt tôi đây, Nguyễn Ái Quốc, cũng đang tỏa
ra một cái gì thật lịch thiệp và tế nhị ... Từ Nguyễn Aí Quốc đã tỏa ra một
thứ văn hóa không phải văn hóa Châu Âu, mà có lẽ là một nền văn hóa tương lai” -
Sự nghiêp văn hóa của Hồ Chí Minh đem đến cho kho tàng văn hóa thế giới
những giá trị lớn, thể hiện khát vọng của nhân dân các nước trong cuộc đấu
tranh vì các quyền dân tộc cơ bản, vì cuộc sống ấm no hạnh phúc, mỗi dân
tộc khẳng định bản sắc văn hóa của mình và phát triển sự hiểu biết với các dân tộc khác”
 Nhà văn hóa kiệt xuất Hồ Chí Minh là biểu tượng của tinh thần dân tộc
và hội tụ nhiều dòng tư tưởng tiến bộ trên thế giới, góp phần thúc đẩy các
dân tộc xích lại gần nhau”
2. Quan niệm về văn hóa:
a. Quan niệm chung của nhân loại: -
Từ năm 776 trước Công Nguyên, thời Tây Hán “văn hóa” với ý nghĩa như
một phương thức giao hóa con người, đối lập với vũ lực -
Ở Phương Tây, người Pháp, người Anh có từ culture còn người gốc Latinh
là chữ cultus là trồng trọt (tinh thần và cây cối) -
Khái niệm văn hóa giàu tính nhân bản, chứa cả giá trị vật chất lẫn tinh thần
nó hướng tới những giá trị muôn thuở bởi văn hóa luôn đi kèm với bề giày
của lịch sử, văn hóa có tính dân tộc làm cho dân tộc này khác với dân tộc khác. 12 -
Thế ký XIX, khái niệm văn hóa dùng gần như khái niệm văn minh theo tiêu
chuẩn trí lực có thể phân loại ra từ trình độ thấp nhất đến cao nhất
 Tuy vậy, dần theo thời gian hầu hết các từ điển đều ghi nhận văn hóa là
toàn bộ những giá trị vật chất và tinh thần do loài người sáng tạo ra trong
quá trình lịch sử và tiêu biểu cho trình độ xã hội mà xã hội đã đạt được.
b. Đặc trưng cơ bản của văn hóa: -
Tính hệ thống: nhờ có tính hệ thống mà văn hóa thể hiện được chức năng tổ
chức xã hội, từ đó làm tăng tính ổn định của xã hội, cung cấp cho xã hội mọi
phương tiện cần thiết để ứng phó với môi trường tự nhiên -
Tính giá trị: nó là thước đo mức độ nhân bản của xã hội và con người,
thường xuyên xem xét các giá trị văn hóa nên giúp xã hội duy trì trạng thái
cân bằng. Bên cạnh đó văn hóa còn giúp định hướng các chuẩn mực, định
hướng các chuẩn mực, điều chỉnh cách ứng xử của cơn người -
Tính nhân sinh: văn hóa là cái tự nhiên đã được biến đổi dưới tác động của
con người – “tự nhiên thứ hai”, do gắn với con người và hoạt động của con
người nên văn hóa trở thành công cụ giao tiếp quan trọng vậy nên nó có chức năng giao tiếp. -
Tính lịch sử: văn hóa được hình thành trong một quá trình và được tích lũy
qua nhiều thế hệ, tính lịch sử của văn hóa được duy trì bằng truyền thống
văn hóa. Truyền thống là cơ chế tích lũy và truyền đạt kinh nghiệm qua
không gian và thời gian trong cộng đồng.
c. Cách tiếp cận văn hóa của Hồ Chí Minh: có 4 cách tiếp cận văn hóa:
1. Tiếp cận theo nghĩa rộng, tổng hợp mọi phương thức sinh hoạt của con người
2. Tiếp cận theo nghĩa hẹp là đời sống tinh thần của xã hội, thuộc kiến trúc thượng tầng 13
3. Tiếp cận theo nghĩa hẹp hơn là bàn đến các trường học, số người đi học,
xóa nạn mù chữ, biết đọc, biết viết
4. Tiếp cận theo “phương thức sử dụng công cụ sinh hoạt”
3. Quan điểm của Hồ Chí Minh về quan hệ giữa văn hóa với các lĩnh vực khác:
a. Quan hệ giữa văn hóa với chính tri:
+ Đối với Việt Nam trước hết phải tiến hành cách mạng giải phóng dân
tộc, giành độc lập dân tộc, xóa ách nô lệ, thiết lập nhà nước do dân của
dân và vì dân. Đó chính là sự giải phóng chính trị mở đường cho văn hóa phát triển
+ Văn hóa phải ở trong chính trị tức là văn hóa phải phục vụ nhiệm vụ
chính trị đồng thời mọi hoạt động của tổ chức và nhà chính trị phải có
hàm lượng văn hóa. “Văn hóa hiểu rộng cũng là chính trị, chính trị hiểu sâu cũng là văn hóa”
b. Quan hệ giữa văn hóa với kinh tế:
+ Văn hóa trong mối quan hệ với kinh tế là một kiến trúc thượng tầng,
văn hóa đứng trong kinh tế không phụ thuộc vào kinh tế và có vai trò tác
động tích cực trở lại vào kinh tế
c. Quan hệ giữa văn hóa với xã hội:
+ Giải phóng chính trị đồng nghĩa với giải phóng xã hội, từ đó văn hóa
mới có điều kiện phát triển. Phải làm cách mạng giải phóng nhân dân,
giải phóng chính trị, giải phóng xã hội, đưa Đảng Cộng sản Việt Nam lên
địa vị cầm quyền thì mới giải phóng văn hóa.
4. Quan điểm của Hồ Chí Minh về giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, tiếp
thu tinh hoa văn hóa nhân loại -
Giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc: 14
+ Bản sắc văn hóa dân tộc là những giá trị văn hóa bền vững của cộng đồng các dân tộc Việt Nam
+ Bản sắc văn hóa dân tộc được nhìn nhận qua hai lớp quan hệ. Về nội dung:
đó là lòng yêu nước, thương nòi, tinh thần dân tộc..
Về hình thức: đó là cốt cách văn hóa dân tộc biểu hiện ở ngôn ngữ, phong
tục, tập quán, lễ hội...
 Bản sắc văn hóa dân tộc chứa đựng giá trị lớn và có ý nghĩa quan trọng
đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc, phản ánh nét độc đáo, đặc tính dân tộc. -
Tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại:
+ Tiếp biến văn hóa (tiếp nhận và biến đổi) là một quy luật của văn hóa.
Theo Hồ Chí Minh:” Văn hóa Việt Nam ảnh hưởng lẫn nhau của văn hóa
Đông phương và Tây phương chung đúc lại..” Giữ gìn văn hóa dân tộc
nhưng đồng thời phải tiếp thu văn hóa nhân loại để làm giàu bản sắc cho văn
hóa dân tộc nước nhà, xây dựng văn hóa Việt Nam hợp với tinh thần dân chủ.
5. Quan điểm của Hồ Chí Minh về vai trò của văn hóa: -
Văn hóa là mục tiêu của cách mạng: Hồ Chí Minh luôn phấn đấu cho độc
lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội -
Văn hóa là động lực của cách mạng được hiểu là thúc đẩy xã hội phát triển.
Tiếp cận các lĩnh vực văn hóa cụ thể trong tư tưởng Hồ Chí Minh,động lực
đó được nhận thức ở nhiều phương diện:
+ Văn hóa chính trị là một trong những động lực có ý nghĩa soi đường cho
quốc dân đi, lãnh đạo quốc dân để thực hiện đọc lập, tự cường, tự chủ
+ Văn hóa, văn nghệ góp phần nâng cao lòng yêu nước lý tưởng, tình cảm
cách mạng, niềm tin vào thắng lợi của cách mạng sau này. 15
+ Văn hóa giáo dục diệt giặc dốt, xóa mù chữ, giúp con người hiểu biết quy
luật phát triển của xã hội.
+ Văn hóa đạo đức pháp luật nâng cao phẩm giá, phong cách lành mạnh cho
con người hướng con người tới các giá trị chân, thiện, mý, bảo đảm dân chủ,
trật tự, kỷ cương, phép nước. -
Văn hóa là một mặt trận: văn hóa là nội dung chính của đời sống kinh tế - xã
hội. Nói mặt trận văn hóa là nói đến một lĩnh vực hoạt động có tính độc lập,
có mối quan hệ mật thiết với các lĩnh vực khác. -
Văn hóa phục vụ quần chúng nhân dân: tư tưởng văn hóa của Hồ Chí Minh
phản ánh khát vọng hạnh phúc của nhân dân, phục vụ nhân dân. Văn hóa
phục vụ quần chúng nhân dân là phải miêu tả cho hay, cho hùng hồn, cho thật
6. Quan điểm Hồ Chí Minh về xây dựng nền văn hóa mới: -
Trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945, trong khi đưa ra quan niệm về ý
nghĩa của văn hóa, Hồ Chí Minh quan tâm đến việc xây dựng nền văn hóa
dân tộc với năm nội dung:
+ Xây dựng tâm lý là tinh thần độc lập tự cường
+ Xây dựng tâm lý là biết hy sinh mình, làm lợi cho quần chúng
+ Xây dựng xã hội là mọi sự nghiệp liên quan đến phúc lợi của nhân dân
+ Xây dựng chính trị là một nền chính trị dân quyền + Xây dựng kinh tế
 Tóm lại, quan điểm của Hồ Chí Minh về xây dựng nền văn hóa mới Việt
Nam đó là một nền văn hóa toàn diện, giữ gìn được cốt cách văn hóa dân
tộc, bảo đảm tính khoa học, dân chủ, tiến bộ và nhân văn hướng đến các
giá trị chân – thiên – mỹ. II.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về con người: 16
1. Quan niệm về con người: -
Hồ Chí Minh cho rằng con người là một chỉnh thể thống nhất về trí lực, tâm
lực và thể lực, đa dạng bởi mối quan hệ giữa cá nhân và xã hội. Mỗi con
người đều có tính tốt, xấu -
Nét đặc sắc trong quan niệm của Hồ Chí Minh về con người là nhìn nhận
đặc điểm con người Việt Nam với những điều kiện lịch sử cụ thể, với cấu
trúc kinh tế xã hội cụ thể
2. Quan điểm của Hồ Chí Minh về vai trò của con người: -
Con người là mục tiêu của cách mạng, điều đó được cụ thể trong 3 giai đoạn
cách mạng: giải phóng dân tộc – xây dựng chế độ nhân chủ nhân dân – tiến
lên xã hội chủ nghĩa để thực hiện mục tiêu giải phóng dân tộc, giải phóng xã
hội, giải phóng giai cấp, giải phóng con người
+ Giải phóng dân tộc là xóa bỏ ách thống trị của chủ nghĩa đế quốc, giành lại độc lập cho dân tộc
+ Giải phóng xã hội là đưa xã hội phát triển thành một xã hội không có chế
độ người bóc lột người
+ Giải phóng giai cấp là xóa bỏ sự áp bức, boc lột của giai cấp này đối với giai cấp khác.
+ Giải phóng con người là xóa bỏ tình trạng áp bức bóc lột nô dịch của con
người, xóa bỏ các điều kiện xã hội làm tha hóa con người.
 Con người là động lực cách mạng, theo Hồ Chí Minh con người là vốn
quý nhất, là động lực, nhân tố quyết định thành công của sự nghiệp cách mạng.
3. Quan điểm của Hồ Chí Minh về xây dựng con người: -
Xây dựng con người có ý nghĩa quan trọng, là yêu cầu khách quan của sự
nghiệp cách mạng, vừa cấp bách, vừa lâu dài. Hồ Chí Minh nêu 2 quan điểm 17
nổi bật làm sáng tỏ sự cần thiết xây dựng con người” Vì lợi ích trăm năm thì
phải “trông người”. “Trồng người là công việc lâu dài, gian khổ, vừa vì lợi
ích trước mắt, vừa vì lợi ích lâu dài, là công việc của văn hóa giáo dục -
“Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội, trước hết cần có những con người xã hôi
chủ nghĩa” . Chủ nghãi xã hội sẽ tạo ra những con người xã hội chủ nghĩa,
con người xã hội chủ nghĩa là động lực xây dựng chủ nghĩa xã hội. -
Xây dựng con người toàn diện bao gồm:
+ Có ý thức làm chủ, tinh thần tập thể xã hội chủ nghĩa và tư tưởng “mình vì
mọi người, mọi người vì mình”
+ Có lòng yêu nước nồng nàn, tinh thần quốc tế trong sáng
+ Có phương pháp làm việc khoa học, phong cách quần chúng, dân chủ, nêu gương.
 Xây dựng con người phải bằng những phương pháp khoa học, cách
mạng. Mỗi người tự rèn luyện, tu dưỡng ý thức kết hợp chặt chẽ với xây
dựng cơ chế, tính khoa học của bộ máy và tạo dựng nền dân chủ. Việc
nêu gương người đứng đầu có ý nghĩa quan trọng bởi Hồ Chí Minh
thường nói đến “tu thân, chính tâm” thì mới có thể “trị quốc, bình thiên hạ”. III.
Xây dựng văn hóa, con người Việt Nam hiện nay theo Tư tưởng Hồ Chí Minh:
1. Sự cần thiết phải xây dựng văn hóa, con người Việt Nam hiện nay: -
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đã nêu răng:
+ Vai trò của văn hóa trong xây dựng con người chưa được xác định đúng tầm
+ Thiếu những tác phẩm văn hóa, văn học nghệ thuật lớn phản ánh sinh
động tầm vóc của cuộc đổi mới 18