21:22 5/8/24
TIỂU LUẬN Lsvmtg NGUYỄN HUY Hoàng QHQT48A1-0924 HỌC VIỆN NGOẠI GIAO KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ -------------------- TIỂU LUẬN CUỐI KỲ MÔN LỊCH SỬ VĂN MINH BÀI THI HẾT HỌC PHẦN
Giáo viên hướng dẫn : TS. Lý Tường Vân
Sinh viên thực hiện : Nguyễn Huy Hoàng Mã sinh viên : QHQT48A1-0924 Lớp : QHQT48A1 Hà Nội – 2021 about:blank 1/18 21:22 5/8/24
TIỂU LUẬN Lsvmtg NGUYỄN HUY Hoàng QHQT48A1-0924 MỤC LỤC MỤC LỤC 1 LỜI MỞ ĐẦU 2 PHẦN NỘI DUNG 3
CHƯƠNG I: TỔNG QUAN VỀ PHÁT KIẾN ĐỊA LÝ 3 1.1. Bối cảnh 3
1.2. Nền móng của các cuộc phát kiến địa lý 3
CHƯƠNG II: CÁC CUỘC PHÁT KIẾN ĐỊA LÝ LỚN 5
2.1. Người Châu Âu đầu tiên đi vòng quanh Mũi Hảo Vọng 5
2.1.1. Tiểu sử của Bartolomeu Dias 5
2.1.2. Cuộc hành trình của Bartolomeu Dias 5
2.2. Cuộc hành trình đầu tiên mở ra con đường mới trên biển 6
2.2.1. Tiểu sử của Vasco de Gama 6
2.2.2. Chuyến du hành tới Ấn Độ 7
2.3. Người đầu tiên phát hiện ra châu Mỹ 9
2.3.1. Tiểu sử của Christopher Columbus 9
2.3.2. Cuộc thám hiểm không định trước 10
2.4. Chuyến đi vòng quanh thế giới 12
2.4.1. Tiểu sử của Ferdinand Magellan 12
2.4.2. Hơn một nghìn ngày vòng quanh Trái Đất 12
CHƯƠNG III: ĐÁNH GIÁ CHUNG 14
3.1. Ý nghĩa của các cuộc phát kiến địa lý 14
3.2. Tác động của của cuộc phát kiến địa lý đối với sự vận động của ‘tính thế giới’ 15 3.2.1. Khái niệm 15
3.2.2. Tác động trong Kinh tế Quốc tế và Quan hệ Quốc tế 15 TÀI LIỆU THAM KHẢO 17 1 about:blank 2/18 21:22 5/8/24
TIỂU LUẬN Lsvmtg NGUYỄN HUY Hoàng QHQT48A1-0924 LỜI MỞ ĐẦU
Văn minh là khái niệm chỉ sự tiến bộ về vật chất và tinh thần của xã hội loài
người, một trạng thái văn hoá phát triển cao. Civilization là văn minh trong tiếng Anh,
có nghĩa là hoạt động khai hóa để thoát khỏi trạng thái nguyên sơ.
Khi nói về lịch sử của nền văn minh thế giới, chúng ta đang nói về lịch sử ghi
lại sự vận hành và phát triển của xã hội loài người trong suốt chiều dài phát triển.
Trong thời cổ đại, từ cuối thiên niên kỷ IV tới đầu thiên niên kỷ III TCN, ở phía đông,
bao gồm châu Á và Đông Bắc châu Phi, có bốn trung tâm văn minh lớn. Những trung
tâm của nền văn minh này là Ai Cập, Lưỡng Hà, Ấn Độ và Trung Quốc. Ngay sau đó,
nền văn minh của Hy Lạp cổ đại xuất hiện ở phương Tây và vào thế kỉ VI TCN, nhà
nước La Mã kế thừa và phát triển nền văn minh Hy Lạp, trở thành trung tâm văn minh
thứ hai ở phương Tây. Ngoài những trung tâm văn minh lớn, còn có nhiều nền văn
minh nhỏ gắn liền với từng thời kỳ lịch sử, như văn minh lúa nước sông Hồng, văn minh Đại Việt,...
Các nền văn minh đã tồn tại trong suốt lịch sử từ những ngày đầu tiên, nhưng
chúng không hoàn toàn cách biệt với nhau. Thông qua các hoạt động như chiến tranh,
thương mại và truyền đạo, các nền văn minh này đã tiếp xúc và học hỏi lẫn nhau. Cần
phải kể đến sự đóng góp quan trọng của việc phát hiện địa lý châu Âu thời Trung cổ
nhằm thực hiện các hoạt động giao thoa, mở rộng và tiếp xúc trên khắp năm châu bốn
bể. Thông qua phát kiến địa lý, mọi người đang hiểu hơn về thế giới và bắt đầu thêm
các quốc gia mới vào bản đồ thế giới. Và kể từ đó, con người bắt đầu chinh phục thế
giới ở những quốc gia xa xôi. 2 about:blank 3/18 21:22 5/8/24
TIỂU LUẬN Lsvmtg NGUYỄN HUY Hoàng QHQT48A1-0924 PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG I: TỔNG QUAN VỀ PHÁT KIẾN ĐỊA LÝ 1.1. Bối cảnh
Văn hóa Tây Âu thế kỷ V - X bởi dựa trên nền kinh tế tự cung tự cấp, giao lưu
rất hạn chế nên văn hóa phát triển không đáng kể. Phải đến thế kỷ XV, nền kinh tế
hàng hoá ở Tây Âu mới phát triển đáng kể và nhu cầu thị trường tăng lên. Giai cấp tư
sản Tây Âu muốn mở rộng thị trường sang phương Đông, mơ ước có nguồn vàng bạc từ phương Đông.
Đồng thời, tầng lớp giàu có cũng tăng lên ở Tây Âu. Kể từ đó, nhu cầu về các
sản phẩm đặc sản và xa xỉ từ phương Đông, đặc biệt là tiêu, lụa, trầm hương và quế,
tăng vọt. Đồng thời, con đường Tơ lụa, vốn được người phương Tây biết đến từ lâu, đã
bị độc quyền bởi Đế quốc Hồi giáo - Thổ Nhĩ Kỳ. Giải pháp tốt nhất lúc đó là tìm một
con đường mới bằng đường biển. Vào thời điểm đó, người châu Âu cũng đã hiểu đúng
về hình dạng của Trái Đất, và lý thuyết Trái đất hình cầu trở nên phổ biến rộng rãi. Họ
tạo ra các bản đồ, biểu đồ của bến cảng và chế tạo những chiếc thuyền buồm có thành
cao và đáy nhọn để có thể vượt biển, mỗi thuyền đều có la bàn và phương vị. Tất cả
những điều kiện này đã nâng cao quyết tâm của những người thuỷ thủ. Và kể từ đó,
những cuộc phát kiến địa lý lần lượt ra đời.
1.2. Nền móng của các cuộc phát kiến địa lý
Cho đến trước thế kỉ XV, người châu Âu chỉ biết đến 03 châu lục: châu Âu,
châu Á và châu Phi nối liền nhau, được bao quanh bởi các đại dương. Nhưng đến thế
kỉ XV, những hiểu biết của người châu Âu được bổ sung bằng thuyết quả đất hình cầu,
nhờ vậy mà họ biết rằng muốn sang Ấn độ thì có thể đi bằng hai cách: vòng qua châu
Phi hoặc vượt đại dương đi về phía Tây. Ði đầu trong việc tiến hành những cuộc thám
hiểm vĩ đại vào thế kỉ XV là hai quốc gia Bồ đào nha và Tây Ban Nha. 3 about:blank 4/18 21:22 5/8/24
TIỂU LUẬN Lsvmtg NGUYỄN HUY Hoàng QHQT48A1-0924
Trong khoảng các năm từ 1385 tới năm 1435, nước Bồ Đào Nha thuộc quyền
cai trị của Vua John I. Hoàng tử Henry D'Aviz (1394 - 1460) lúc ấy do đứng thứ ba
trong thứ tự kế vị nên đã từ bỏ chính trị mà quay sang lĩnh vực Khoa học và Thám
hiểm. Ông đã đặt cơ sở khảo cứu trên mỏm cực Nam của xứ Bồ Đào Nha và mỏm đất
này như thể một lăng kính nhìn ra ngoài đại dương bát ngát.
Chân dung hoàng tử Henry D'Aviz (1394 - 1460)
Henry cho thành lập trường Hàng hải tại Sagres, miền Nam Portugal. Ông tập
hợp những nhà hàng hải và những chuyên gia hàng đầu. Những người này đã giúp ông
chuẩn bị những cuộc thám hiểm bằng cách thành lập các toán chuyên về hàng hải,
thiên văn và họa đồ địa lý. Hoàng tử còn cho dựng lên một đài thiên văn để giúp các
nhà thủy thủ lái tàu bằng cách xác định vị trí qua các vì sao. Kể từ năm 1420 trở đi,
mỗi năm Henry đều cho đoàn thám hiểm đi tìm hiểu đại dương, xuất phát từ Sagres đi về hướng Nam.
Con tàu của hoàng tử trở về từ phía Đông, chở đầy lụa và gia vị, và mang theo
vàng, ngà voi và nô lệ da đen từ châu Phi. Tuy nhiên, mặc dù chúng rất có giá trị,
nhưng những món đồ trên không được hoàng tử thích thú bằng báo cáo về những vùng
đất chưa được biết đến và những vùng biển chưa được khám phá. Hoàng tử Henry
cũng thưởng cho những thông tin về bờ biển phía Tây của châu Phi hoặc Đại Tây
Dương. Ông ấy là người khởi xướng mọi chuyến đi đến Bồ Đào Nha. 4 about:blank 5/18 21:22 5/8/24
TIỂU LUẬN Lsvmtg NGUYỄN HUY Hoàng QHQT48A1-0924
CHƯƠNG II: CÁC CUỘC PHÁT KIẾN ĐỊA LÝ LỚN
2.1. Người Châu Âu đầu tiên đi vòng quanh Mũi Hảo Vọng
2.1.1. Tiểu sử của Bartolomeu Dias
Bartolomeu Dias (1450 1500) là một nhà quý tộc Bồ Đào Nha, là một nhà hàng
hải điển hình trong Kỷ nguyên Khám phá .1 Ông phục vụ trong pháo đài São Jorge da
Mina, nhờ có công lớn trong việc chống bão bảo vệ pháo đài, Diaz được triều đình biết đến.
Chân dung nhà hàng hải Bartolomeu Dias (1450 - 1500)
Ông là một thành viên trong đoàn hàng hải Bồ Đào Nha, đã nhiều lần có mặt
trong đoàn thuyền đi dọc theo bờ biển châu Phi. Năm 1486, Diaz được yêu cầu chỉ đạo
một cuộc thám hiểm của hai tàu buồm Calavera băng qua Vịnh Guinea và đi về phía Nam.
2.1.2. Cuộc hành trình của Bartolomeu Dias
Năm 1486, Vua John II của Bồ Đào Nha (1477 - 1495, con trai của Afonso V)
quyết định cử Diaz đi thám hiểm để khám phá tuyến đường đến Ấn Độ theo hướng
1“Kỷ nguyên khám phá” là cách gọi phổ thông về những khám phá địa lý của châu Âu vào khoảng từ
thế kỷ XV đến thế kỷ XVIII trong lịch sử châu Âu. Trong thời kỳ này, người châu Âu bắt đầu đi khám
phá thế giới và mở mang chân trời địa lý của họ. 5 about:blank 6/18 21:22 5/8/24
TIỂU LUẬN Lsvmtg NGUYỄN HUY Hoàng QHQT48A1-0924
Châu Phi (trước đó, Diaz đã theo dõi đoàn thuyền của Diogo de Azambuja, rút kinh
nghiệm từ việc khám phá Vịnh Guinea). Đoàn thám hiểm rời Lisbon vào tháng 8 năm
1487 với tám nô lệ châu Phi. Vào tháng 12 năm 1587, Diaz đến Vịnh Santa Maria da
Conceicao (nay là Vịnh Walvis, Namibia).
Bị một cơn bão lớn quét qua, đoàn thuyền của Dias vẫn cố gắng tiến lên theo
hướng Đông Bắc. Tận dụng gió từ Nam cực thổi mạnh ở Nam Đại Tây Dương, đoàn
thuyền đi về phía đông bắc và định đến phía đông Mũi Hảo Vọng để mua gia vị. Được
các thương nhân Venice và Genoa đồng ý dẫn đường qua
Ấn Độ, bất ngờ các thủy thủ trong đoàn đã nổi loạn và buộc
Dias phải cho thuyền quay về. Trên đường trở về dọc bờ
biển, ông phát hiện ra Cape Agulhas, điểm cực nam của lục
địa, và Mũi Hảo Vọng2. Ông trở lại Lisbon vào tháng 12
năm 1488 nhưng thành công của việc tìm đường đến Ấn Độ không được đền đáp.
2.2. Cuộc hành trình đầu tiên mở ra con đường mới trên biển
2.2.1. Tiểu sử của Vasco de Gama
Vasco de Gama (1460 – 1524) là nhà thám hiểm và nhà hàng hải người Bồ Đào
Nha, đồng thời là người đầu tiên đi trực tiếp từ châu Âu đến Ấn Độ bằng đường biển.
Ông sinh ra trong một gia đình quý tộc. Người ta biết rất ít về cuộc đời của ông
khi còn trẻ. Năm 1497, Gama được bổ nhiệm làm chỉ huy cho một đoàn thám hiểm
được hỗ trợ bởi chính phủ Bồ Đào Nha với mục tiêu tìm con đường biển đến phương Đông.
2 Có sử sách ghi lại rằng Dias đặt tên cho vùng đất mới là mũi Bão và vị vua Bồ Đào Nha John II đã
đổi tên thành mũi Hảo Vọng vì ông cho rằng đây là một điềm lành khi có thể đi từ châu Âu đến Ấn Độ
bằng đường biển. Có nguồn lại nói rằng cái tên mũi Hảo Vọng là do chính Dias đặt. 6 about:blank 7/18 21:22 5/8/24
TIỂU LUẬN Lsvmtg NGUYỄN HUY Hoàng QHQT48A1-0924
Chân dung của nhà hàng hải Vasco de Gama (1460 – 1524)
2.2.2. Chuyến du hành tới Ấn Độ
Hải trình chuyến du hành đầu tiên của Vasco de Gama (1497 - 1499)
Ngày 8 tháng 7 năm 1497 hạm đội 4 tàu của Vasco de Gama rời cảng Lisbon. 4 tàu bao gồm:
1. Chiếc São Gabriel: do đích thân Vasco de Gama làm thuyền trưởng, một chiếc
carrack nặng 178 tấn, dài 27 mét , rộng 8,5 mét, buồm rộng 372 mét vuông, 150 thủy thủ.
2. Chiếc São Rafael: do Paulo de Gama anh trai của Vasco de Gama làm thuyền
trưởng; kích thước tương tự chiếc São Gabriel.
3. Chiếc Caravelle Berrio: nhỏ hơn một chút so với hai chiếc đầu, do Nicolau
Coelho làm thuyền trưởng.
4. Một chiếc tàu dự trữ không rõ tên: do Goncalo Nunes làm thuyền trưởng, sau
đó mất tích gần vịnh São Brás, dọc bờ biển phía Đông châu Phi.
Hạm đội được dẫn đầu bởi Bartolomeu Dias, người đã đi thuyền đến Mũi Hảo
vọng ở cực Nam của châu Phi. Sau bốn tháng trên biển, đoàn thuỷ thủ cũng đến Mũi
Hảo Vọng. Bị sóng to gió lớn đánh ba ngày ba đêm, hạm đội cuối cùng cũng vượt qua
Mũi Hảo Vọng và đến Ấn Độ Dương. 7 about:blank 8/18 21:22 5/8/24
TIỂU LUẬN Lsvmtg NGUYỄN HUY Hoàng QHQT48A1-0924
Tháng 04 năm 1498, đội thuyền đến Malindi thuộc Kenya. Dưới sự dẫn đường
của một thuyền viên giàu kinh nghiệm người Ả Rập, họ an toàn vượt qua Ấn Độ
Dương. Vào ngày 20 tháng 05, họ đến Calicut nằm ở bờ biển phía Tây của Ấn Độ.
Gama và các thủy thủ vừa đặt chân lên bờ đã bị mê hoặc bởi sự giàu có và thịnh
vượng của nơi đây. Cả đoàn vui mừng khôn xiết khi một người Ả Rập nói tiếng Tây
Ban Nha lưu loát đã nói với họ rằng ở đây là thiên đường của đá quý, gia vị và lụa. Họ
mang hàng hóa, vàng và bạc để đổi lấy sản vật địa phương, đồ trang sức và gia vị. Và
bởi giá cả rẻ, cả đoàn gặt được thành công rực rỡ.
Vasco de Gama cùng đoàn thuỷ thủ đặt chân tới Ấn Độ
Vasco de Gama đã dựng một cột đá ở Calicut để đại diện cho sức mạnh của Bồ
Đào Nha. Điều này cũng tương tự với các trụ khác được xây dựng trong chuyến đi.
Trên thực tế, những cột đá này cho thấy bộ mặt thật của những kẻ thực dân - bộ mặt
của kẻ trộm. Bởi thương nhân Ả Rập vốn lũng đoạn ở đây suốt thời gian dài, họ đã ép
những người Bồ Đào Nha phải rời Calicut vào cuối tháng 8, để tránh cạnh tranh thị trường.
Trên đường trở về Bồ Đào Nha, đoàn gặp rất nhiều khó khăn và nguy hiểm do
không có người dẫn đường. Một căn bệnh chết người đã lây lan, khiến nhiều người
chết và ốm nặng. Ngoài ra, các thủy thủ đã lạc mất nhau do hậu quả của cơn bão. Vào 8 about:blank 9/18 21:22 5/8/24
TIỂU LUẬN Lsvmtg NGUYỄN HUY Hoàng QHQT48A1-0924
tháng 9 năm 1499, Gama và thủy thủ đoàn của ông quay trở lại cảng Lisbon với một
nửa số thuỷ thủ so với lúc khởi hành.
Lộ trình di chuyển của Vasco de Gama
Chuyến đi đầu tiên đến Ấn Độ của Vasco thành công khiến cho cả đất nước Bồ
Đào Nha bước sang một bước ngoặt mới. Nó dấy lên làn sóng đi tìm kiếm vàng bạc
của giai cấp tư sản mới nổi, từ đó bắt đầu thời đại cướp bóc, xâm chiếm của chủ nghĩa thực dân.
Sau chuyến du hành năm 1497, Vasco de Gama tiếp tục thực hiện hai chuyến đi
sang Bồ Đào Nha vào năm 1502 để xây dựng bà quyền của Bồ Đào Nha và năm 1524
khi ông trở thành Tổng đốc tại Ấn Độ.
2.3. Người đầu tiên phát hiện ra châu Mỹ
2.3.1. Tiểu sử của Christopher Columbus
Christopher Columbus (1451-1506) sinh tại Genova (Ý) vào khoảng giữa tháng
8 và tháng 10 năm 1451. Cha của ông là một thợ dệt vải và tiểu thương. Khi còn ở tuổi
thiếu niên, Christopher đã lênh đênh trên biển dài ngày và dần coi Bồ Đào Nha là nơi 9 about:blank 10/18 21:22 5/8/24
TIỂU LUẬN Lsvmtg NGUYỄN HUY Hoàng QHQT48A1-0924
định cư. Cũng chính tại đây ông bắt đầu vận động sự tài trợ từ hoàng gia cho một
chuyến thám hiểm theo hướng tây (qua Đại Tây Dương) để đến phương Đông.
Chân dung Christopher Columbus (1451-1506)
Khi những lời thỉnh cầu của ông lần lượt bị các hoàng gia Bồ Đào Nha, Pháp và
Anh khước từ, Columbus tới Tây Ban Nha và nỗ lực vận động triều đình bảo trợ cho
kế hoạch của mình. Cuối cùng, Vua Ferdinand và Hoàng hậu Isabella cũng đồng ý tài
trợ cho chuyến thám hiểm hàng hải. Vào ngày 3 tháng 8 năm 1492, Columbus và đoàn
thủy thủ gồm ba con tàu – Santa Maria, Pinta và Nina – xuôi chèo băng qua Đại Tây Dương.
Được biết đến như là ‘người đã tìm ra Châu Mỹ’, nhưng trên thực tế Columbus
đã cập bến Tân Thế giới3 năm 1492 khi đang cố gắng tìm con đường dẫn đến phương
Đông băng qua Đại Tây Dương. Cuộc thám hiểm không định trước này đã thay đổi
hoàn toàn lịch sử thế giới.
2.3.2. Cuộc thám hiểm không định trước
Cuộc thám hiểm bắt đầu vào ngày 3 tháng 8 năm 1492 trên con tàu Santa
Maria. Ông lên đường sang phía Tây với ba chiếc thuyền lớn cùng 90 thủy thủ. Trải
3 Tân Thế giới (tiếng Anh: New World) là một trong những tên gọi được sử dụng cho phần lớn Tây
Bán cầu của Trái Đất, đặc biệt là châu Mỹ (bao gồm cả các đảo lân cận nó) và châu Đại Dương. Thuật
ngữ "Tân Thế giới" không nên nhầm lẫn với các thuật ngữ "Thế giới mới" hay "Thế giới hiện đại"
(mặc dù "tân" cũng có nghĩa là "mới") vì các cụm từ sau nói chung được dùng để chỉ thế giới theo
dòng thời gian lịch sử, chứ không phải là để chỉ các vùng đất. 10 about:blank 11/18 21:22 5/8/24
TIỂU LUẬN Lsvmtg NGUYỄN HUY Hoàng QHQT48A1-0924
qua hơn 70 ngày lênh đênh trên biển, tinh thần của các thủy thủ dần suy sụp và xin trở về Columbus.
Cho tới 2h sáng ngày 12 tháng 10, đoàn thuỷ thủ đã đặt chân tới vùng đất mới.
Christopher Columbus và các thủy thủ là những người châu Âu đầu tiên đặt chân lên
quần đảo Caribe và hòn đảo họ đặt chân tới là đảo Walting. Với niềm tin rằng mình đã
tới Ấn Độ, họ gọi những người bản địa ở đây là người “Anh-điêng” (Indian). Các cuộc
tiếp xúc ban đầu tỏ ra khá thân thiện, nhưng thổ dân ở Tân Thế giới sớm bị những
người Châu Âu quy phục. Sau đó, đoàn thuỷ thủ tiếp tục ra khơi và dừng lại tại các
hòn đảo mà ông đặt tên là Santa Maria de la Conception, Fernandina và Isabella. Ngày
06 tháng 12 năm 1492, đoàn tàu dừng lại tại bờ biển phía bắc của đảo Hispaniola.
Christopher Columbus và các thủy thủ đặt chân tới vùng đất mới
Chuyến hành trình kết thúc vào ngày 16 tháng 01 năm 1493, hai con tàu Nina
và Pita chất đầy phẩm vật quý vàng bạc, nữ trang, cùng nhiều thổ dân bị bắt cóc. Đến
ngày 15 tháng 03 năm 1493, cả hai con tàu cùng cập cảng Palos. Christopher
Columbus được Vua và Nữ Hoàng Tây Ban Nha đón tiếp tại triều đình Barcelona.
Columbus thực hiện hai cuộc thám hiểm nữa đến những miền đất mới, nhưng
rồi bị đánh bại và mất mặt trên đường đi. Mặc dù là một nhà thám hiểm hàng hải vĩ 11 about:blank 12/18 21:22 5/8/24
TIỂU LUẬN Lsvmtg NGUYỄN HUY Hoàng QHQT48A1-0924
đại, Columbus không phải là một người quản trị giỏi, thậm chí còn bị buộc tội quản lý
tồi. Ông qua đời vào ngày 20 tháng 5 năm 1506 trong giàu sang nhưng đầy thất vọng.
2.4. Chuyến đi vòng quanh thế giới
2.4.1. Tiểu sử của Ferdinand Magellan
Ferdinand Magellan (1480 - 1521) là một nhà thám hiểm và
nhà hàng hải người Bồ Đào Nha. Ông sinh ra tại Sabrosa,
miền bắc Bồ Đào Nha, nhưng sau đó đã từ bỏ quốc tịch Bồ
Đào Nha để nhập quốc tịch Tây Ban Nha nhằm mục đích
phục vụ cho Vua Carlos I của Tây Ban Nha trong việc khai
phá các tuyến thương mại đường biển đến "Quần đảo Gia
vị" (ngày nay là quần đảo Maluku ở Indonesia) và Ấn Độ
bằng cách đi về hướng Tây qua Thái Bình Dương.
2.4.2. Hơn một nghìn ngày vòng quanh Trái Đất
Vào ngày này năm 1519, nhà thám hiểm hàng hải người Bồ Đào Nha Ferdinand
Magellan đã căng buồm ra khơi từ Tây Ban Nha trong một nỗ lực nhằm tìm kiếm
tuyến đường biển phía Tây dẫn tới Quần đảo Gia vị (Spice Islands, tên tiếng Anh theo
cách gọi “Hương liệu Quần đảo” của người Trung Hoa, nay là Quần đảo Maluku) trù phú của Indonesia.
Chỉ huy năm con tàu cùng hải đoàn gồm 270 thủy thủ, Magellan căng buồm tới
Tây Phi và sau đó tới Brazil, nơi ông đi dọc theo bờ biển Nam Mỹ để tìm một eo biển
dẫn tới Thái Bình Dương. Ông đã tới Río de la Plata, một cửa sông lớn nằm ở miền
Nam Brazil để tìm lối đi nhưng thất bại; sau đó ông tiếp tục tìm dọc theo bờ biển vùng Patagonia.
Đến cuối tháng 3 năm 1520, đoàn thám hiểm thành lập một trạm nghỉ đông ở
Cảng Saint Julian (ngày nay là Puerto San Julián). Đêm lễ Phục sinh, các thuyền
trưởng người Tây Ban Nha trong hải đoàn đã nổi dậy chống lại chỉ huy người Bồ Đào 12 about:blank 13/18 21:22 5/8/24
TIỂU LUẬN Lsvmtg NGUYỄN HUY Hoàng QHQT48A1-0924
Nha, nhưng Magellan đã dập tắt được cuộc nổi loạn, hành quyết một trong số những
thuyền trưởng đó và để lại một người khi hải đoàn rời Saint Julian để tiếp tục cuộc hành trình vào tháng 8.
Ngày 21 tháng 10, cuối cùng Magellan cũng tìm được eo biển ông vẫn hằng tìm
kiếm. Eo biển Magellan, được đặt theo tên ông, nằm gần mũi Nam Mỹ, phân tách
Tierra del Fuego (Quần đảo Đất Lửa) với phần lục địa. Chỉ có ba con tàu tiếp tục hành
trình; một đã bị đắm và một bị bỏ lại. Mất 38 ngày mới qua được eo biển đầy bất trắc,
và Magellan đã bật khóc vì vui sướng khi nhìn thấy bờ bên kia đại dương. Ông là nhà
thám hiểm người châu Âu đầu tiên đặt chân đến Thái Bình Dương từ Đại Tây Dương.
Hải đoàn của ông vượt qua đại dương về phía Tây trong 99 ngày, một vùng
nước yên bình đến lạ thường, bởi vậy mà đại dương này được gọi là “Pacific” (Thái
Bình Dương), xuất phát từ chữ Latinh pacificus, có nghĩa là “yên tĩnh.” Gần cuối hành
trình, hải đoàn đã cạn kiệt thức ăn và phải nhai da thuộc để giữ mạng sống. Ngày 6
tháng 3 năm 1521, đoàn thám hiểm đổ bộ lên đảo Guam.
Lộ trình thám hiểm của đoàn thuỷ thủ
Mười ngày sau đó, họ thả neo xuống đảo Cebu của Philippines—chỉ cách Quần
đảo Gia vị gần 650 cây số. Magellan đã gặp tù trưởng Cebu, người sau khi cải đạo
sang Thiên Chúa giáo đã thuyết phục những người châu Âu giúp đỡ ông trong trận
chinh phạt một bộ lạc đối thủ trên đảo Mactan gần đó. Trong trận chiến diễn ra ngày 13 about:blank 14/18 21:22 5/8/24
TIỂU LUẬN Lsvmtg NGUYỄN HUY Hoàng QHQT48A1-0924
27 tháng 04, Magellan trúng một mũi tên tẩm độc và hy sinh trong khi những người
đồng đội của ông rút lui.
Sau cái chết của Magellan, những người sống sót còn lại, trên hai con tàu, căng
buồm tới Maluku và chất đầy hương liệu thu được ở đây. Một con tàu đã cố gắng trở
về theo con đường Thái Bình Dương, nhưng thất bại. Con tàu còn lại, Vittoria, tiếp tục
đi về phía Tây dưới sự chỉ huy của nhà thám hiểm Juan Sebastián de Elcano người xứ
Basque. Con tàu đi qua Ấn Độ Dương, men theo Mũi Hảo Vọng, và cập bến cảng
Sanlucar của Tây Ban Nha vào ngày mùng 6 tháng 9 năm 1522, trở thành con tàu đầu
tiên đi vòng quanh thế giới.
CHƯƠNG III: ĐÁNH GIÁ CHUNG
3.1. Ý nghĩa của các cuộc phát kiến địa lý
Các nhà thám hiểm bằng những chuyến đi thực tế đầy dũng cảm của mình đã
chứng minh cho giả thuyết Trái đất hình cầu. Đồng thời những chuyến đi cũng cung
cấp cho các nhà khoa học nhiều hiểu biết mới về địa lý, thiên văn học, hàng hải và sinh học ...
Sau những khám phá này, đã có sự tiếp xúc giữa các nền văn hóa trên thế giới
thông qua các cá nhân có nguồn gốc văn hóa khác nhau, bao gồm các giáo sĩ, nhà
buôn, những người khai phá vùng đất mới, những quân nhân…
Một làn sóng di chuyển dân cư lớn trên thế giới trong thế kỉ XVI- XVIII với
những dòng người Châu Âu di chuyển sang Châu Mĩ, Châu Úc. Nhiều nô lệ da đen
cũng bị cưỡng bức rời khỏi quê hương xứ sở sang Châu Mĩ .
Hoạt đông buôn bán trên thế giới trở nên sôi nổi, nhiều công ty buôn bán tầm
cỡ quốc tế được thành lập. 14 about:blank 15/18 21:22 5/8/24
TIỂU LUẬN Lsvmtg NGUYỄN HUY Hoàng QHQT48A1-0924
Đồng thời, cuộc phát kiến địa lý này cũng đã có nhiều tác động tiêu cực, bao
gồm cướp bóc thuộc địa, buôn bán nô lệ da đen và chủ nghĩa thực dân sau đó.
3.2. Tác động của của cuộc phát kiến địa lý đối với sự vận động của ‘tính thế giới’ 3.2.1. Khái niệm
Thế giới là Trái đất và tất cả sự sống trên đó, bao gồm cả nền văn minh nhân loại.
Tính thế giới là những thay đổi mang phạm vi thế giới về quan điểm, quan niệm
của con người về thế giới xung quanh, về vị trí của họ trong thế giới đó.
3.2.2. Tác động trong Kinh tế Quốc tế và Quan hệ Quốc tế
Vào cuối thế kỉ XV đầu thế kỉ XVI, hoạt động buôn bán trên thế giới chỉ thu
nhỏ ở phạm vi trong nước hay trong vùng Địa Trung Hải. Trước những phát triển về
kỹ thuật và nhu cầu tìm kiếm những nguyên liệu mới, thị trường mới đã đặt ra nhu cầu
bức thiết là phải tìm ra con đường buôn bán nối liền phương Tây và phương Đông (nơi có giàu nguyên liệu).
Các cuộc phát kiến địa lí đã đã mở ra những thị trường mới, những con đường
trao đổi buôn bán mới, dẫn đến sự hiểu biết về lục địa, đại dương… và đặc biệt đã giúp
người dân châu Âu và thế giới bước vào kỷ nguyên phát triển kinh tế trọng thương.
Thương mại thế giới trở nên sôi động hơn. Nhiều công ty liên quốc gia ra đời, xuất
hiện những tổ chức kinh tế mới như nghiệp đoàn thương mại, thương đàn, ngân
hàng,... thúc đẩy kinh tế tiền tệ phát triển với tốc độ cao.
Thời cổ đại, trung tâm thương mại quan trọng nhất của thế giới là ở Địa Trung
Hải, kết nối các thị trường ở châu Âu, Bắc Phi và Trung Đông. Tuy nhiên, sau các
cuộc phát kiến địa lý, cùng với việc phát hiện nhiều vùng đất mới, thị trường mới đã
kéo theo việc trung tâm thương mại chuyển dần sang Đại Tây Dương. Vào thời gian
này, các công ty Đông Ấn của Hà Lan, Anh và Pháp đã tăng cường hoạt động, thâm
nhập thị trường phía đông và hình thành tuyến đường thương mại giữa Châu Á và
Hoa Kỳ. Việc phát hiện ra Châu Mỹ đã tạo ra một tam giác thương mại Đại Tây
Dương nổi tiếng. Và nó kết nối ba lục địa Âu - Phi - Mỹ như một con đường thương mại.
Chính việc mở rộng buôn bán, thu về những nguồn vốn tích lũy ban đầu là một
trong những nguyên nhân góp phần thúc đẩy nhanh tiến trình hình thành Chủ nghĩa Tư
bản, từ đó những quan hệ quốc tế được mở rộng xoay quanh các vấn đề buôn bán, xâm 15 about:blank 16/18 21:22 5/8/24
TIỂU LUẬN Lsvmtg NGUYỄN HUY Hoàng QHQT48A1-0924
chiếm thuộc địa. Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha là hai quốc gia đi tiên phong trong việc
khám phá vùng đất mới, thị trường mới; và cũng chính Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha
là hai nước mở đầu cho quá trình xâm chiếm vùng đất mới, chiếm lĩnh thị trường riêng
cho họ. Bồ Đào Nha thống trị tại một số nơi ven biển châu Phi, lập một số thương
điếm ở Malacca, Macao, Ấn Độ,…và chiếm toàn bộ Brazil; Tây Ban Nha cũng chiếm
hầu hết các nước tại Trung và Nam Mĩ, quần đảo Philippines.
Sau Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha, hàng loạt các nước khác như Anh, Pháp, Hà
Lan…cũng tiến hành quá trình bành trường nhằm tìm kiếm những thị trường cho riêng
mình. Những phần còn lại của châu Á, châu Phi và châu Mỹ liên tục bị thống trị bởi
các nước này, điều này đã dẫn đến việc tranh giành thuộc địa giữa những nước đi trước
và đi sau, kéo theo đó là sự ra đời của chủ nghĩa thực dân – một vết nhơ trong lịch sử
nhân loại. Đây chính là một khía cạnh của quan hệ quốc tế mà nguồn gốc của nó bắt
đầu từ sau các cuộc phát kiến địa lý.
Tóm lại, những cuộc phát kiến địa lý ở các thế kỉ XV, XVI đã lại cho nhân loại
về Trái Đất, dân tộc, thị trường…nhưng hệ quả lớn nhất mà nó mang lại đó là hình
thành nên con đường buôn bán mới, đẩy nhanh quá trình giao lưu thương mại trên thế
giới, mở rộng các mối quan hệ quốc tế. Ngoài ra, phát kiến địa lý cũng góp phần giúp
các nước châu Âu tích lũy được nguồn tư bản nguyên thủy, tạo điều kiện ra đời của
Chủ nghĩa Tư bản. Nhưng mặt khác, nó đã để lại một hệ quả xấu là việc ra đời Chủ
nghĩa thực dân đã gây ra bao thương đau cho các dân tộc trên thế giới.
Với sự mở rộng quan hệ qua các cuộc phát kiến địa lý, kinh tế thế giới đã có sự
giao thoa và phát triển sang một bước tiến mới - bước mặt mang ‘tính thế giới’. 16 about:blank 17/18 21:22 5/8/24
TIỂU LUẬN Lsvmtg NGUYỄN HUY Hoàng QHQT48A1-0924 TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Vũ Dương Ninh (2010). Lịch sử Văn minh Thế giới. NXB Giáo dục Việt Nam.
[2] Vũ Dương Ninh (2016). Lịch sử Quan hệ quốc tế từ đầu thời cận đại đến kết thúc
Thế chiến thứ hai. NXB Đại học Sư phạm.
[3] Nguyễn Ánh Hồng (2017). Lịch sử Văn minh Thế giới. NXB Hồng Đức.
[4] Trần Giang Sơn (2012). Lược sử Thế giới Cổ - Trung - Cận - Hiện đại. NXB Quân đội Nhân dân.
[5] Trần Mẫn Linh (09/06/2020). Vasco da Gama: Nhà thám hiểm nổi tiếng người Bồ
Đào Nha. Nghiên cứu Quốc tế, truy cập 24/12/2021.
[6] Lê Thị Hồng Loan, Lê Hồng Hiệp (01/08/2018). 01/08/1498: Columbus đặt chân
tới Nam Mỹ. Nghiên cứu Quốc tế, truy cập 24/12/2021.
[7] Nguyễn Huy Hoàng (20/09/2015). 20/09/1519: Magellan bắt đầu hành trình vòng
quanh thế giới. Nghiên cứu Quốc tế, truy cập 24/12/2021.
[8] Trần Tỷ - 6SU (07/07/2009). Phát kiến địa lý và sự thúc đẩy giao lưu thương mại,
mở rộng quan hệ quốc tế. Trang báo Sinh viên Đại học An Giang, truy cập 24/12/2021. 17 about:blank 18/18