Bài tiểu luận kinh tế vĩ mô Xây dựng và phân tích sự lựa chọn tiêu dùng tối ưu của một người trong việc lựa chọn các loại hàng hóa tại một thời điểm nhất định

lOMoAR cPSD| 45476132
XÂY DỰNG VÀ PHÂN TÍCH SỰ LỰA CHỌN TIÊU DÙNG TỐI ƯU CỦA
MỘT NGƯỜI TRONG VIỆC LỰA CHỌN CÁC LOẠI HÀNG HÓA TẠI MỘT THỜI ĐIỂM NHẤT ĐỊNH Lời mở đầu :
Cùng với sự phát triển của xã hội, nền kinh tế nhiều thành phần hang hóa cũng
ngày một phát triển hơn. Nên việc lựa chọn tiêu dùng của con người ngày một tăng
và nó trở thành một vấn đề đáng được quan tâm và lưu ý. Vậy thì tại sao ?
Như mọi người đã biết : Nhu cầu về tiêu dùng của con người càng ngày căng lớn,
đòi hỏi họ phải biết cân nhắc khi ra quyết định chi tiêu, làm sao cho cân đối, hợp lý
phù hợp với túi tiền của bản thân.Mục đích của người tiêu dùng là đạt được lợi ích
tối đa từ nguồn thu nhập hạn chế. Việc chi mua của họ đều phải chấp nhận một chi
phí cơ hội, vì việc mua hàng hóa này sẽ đồng nghĩa với làm giảm cơ hội mua nhiều
hàng hóa khác. Bởi vậy, người tiêu dùng sẽ dành ưu tiên cho sự lựa chọn có lợi ích
lớn hơn và tránh sự lãng phí không cần thiết trong một vài trường hợp. Vì vậy, việc
tối ưu hóa lợi ích là rất cần thiết trong tiêu dùng. Để hiểu hơn về vấn đề này ta sẽ
nghiên cứu rõ hơn ở các mục sau trong bài thảo luận nhé ! I.Lý thuyết : 1.Sở thích :
- Sở thích hay còn gọi là thú vui, thú tiêu khiển là những hoạt động thường xuyên
hoặc theo thói quen để đem lại cho con người niềm vui, sự phấn khởi trong
khoảng thời gian thư giãn, sở thích cũng chỉ về sự hứng thú, thái độ ham thích
đối với một đối tượng nhất định. Sở thích của con người thường có đối tượng rất
rộng và không giống nhau
- Một số giả thiết cơ bản về hành vi của người tiêu dung:
.Thông tin hoàn hảo: Chúng ta giả định rằng người tiêu dùng có thông tin đầy đủ
liên quan tới những quyết định tiêu dùng của họ. Họ biết toàn bộ các loại hàng hóa
và dịch vụ hiện có và khả năng đem lại lợi ích của từng loại hàng hóa và dịch vụ
đó. Thông tin hoàn hảo là một giả định ít xảy ra trên thực tế, nhưng giả định về
thông tin hoàn hảo không làm bóp méo những khía cạnh liên quan đến quyết định
người tiêu dùng trên thực tế. Tính chất hoàn chỉnh : lOMoAR cPSD| 45476132
- Người tiêu dùng có khả năng sắp xếp theo thứ tự về sự ưu thích các giỏ hang từ
thấp đến cao và ngược lại. - Tồn tại 3 khả năng sắp xếp : (A>B, A=B, A
Hoàn toàn tính đến yếu tố chi phí.
• Tính chất bắc cầu :
- Nếu A được ưu thích hơn B và B được ưa thích hơn C => A được ưa thích hơn C.
- Nếu A và B hấp dẫn như nhau, B và C hấp dẫn như nhau => A và C có lợi ích bằng nhau.
• Người tiêu dùng thích nhiều hơn thích ít :
- Đây phải là hàng hóa được mong muốn và khi các nhân tố khác
không đổi thì người tiêu dùng thường thích nhiều hơn thích ít.
- Giả thuyết nhằm làm đơn giản hóa việc phân tích bằng đồ thị. II. Đường ngân sách : 1.Khái niệm :
- Là đường giới hạn khả năng tiêu dùng của người tiêu dùng phụ thuộc vào giá cả
của hàng hóa và thu nhập. Phương trình đường ngân sách : X.Px + Y.Py I hay Y = - Với :
• X là lượng sản phẩn X được mua
• Y là lượng sản phẩn Y được mua
• Px là giá sản phẩm X
• Py là giá sản phẩm Y
• I là thu nhập của người tiêu dung
Dấu bằng “=” biểu thị ràng buộc chặt chẽ, chính là phương trình đường ngân sách.
Đường ngân sách mô tả các giỏ hàng hóa (X,Y) tối đa mà người tiêu dùng có thể
mua được. Nó cho chúng ta biết số lượng hàng hóa Y tối đa mà người tiêu dùng có
thể mua được khi đã mua một lượng hàng hóa X nhất định, hay số lượng hàng hóa
X tối đa mà người tiêu dùng có thể mua được khi đã mua một lượng hàng hóa Y
nhất định. Khi đã mua một lượng X nhất định, số lượng Y tối đa có thể mua được
chính là lượng thu nhập M còn lại sau khi đã mua X chia cho mức giá PY. lOMoAR cPSD| 45476132 MN: đường ngân sách
OM = I/Py: thế hiện lượng sản phẩm Y tối đa mà người tiêu dùng mua được.
ON = I/Px: là lượng sản phẩm X tối đa mà người tiêu dùng mua được. Đặc điểm :
- Là đường thẳng dốc xuống về phía phải.
- Độ dốc của đường ngân sách là tỷ giá giữa 2 sản phẩm (Px/Py), thể
hiện tỷ lệ phải đánh đổi giữa 2 sản phẩm trên thị trường, muốn tăng
mua 1 sản phẩm này phải giảm tương ứng bao nhiêu sản phẩm kia khi thu nhập không đổi.
2. Sự dịch chuyển đường ngân sách :
Đường ngân sách có thể dịch chuyển dưới tác động của các nhân tố sau lOMoAR cPSD| 45476132
• Thu nhập thay đổi: khi thu nhập tăng lên, giá các sản phẩm không đổi,
đường ngân sách sẽ dịch chuyển song song sang phải. Ngược lại khi chỉ có
thu nhập giảm, đường ngân sách sẽ dịch chuyển song song sang trái.(hình 3.10)
• Giá sản phẩm thay đổi: khi thu nhập 1 và giá sản phẩm Y không đổi, nếu giá
của sản phẩm X tăng lên thì đường ngân sách sẽ xoay vào phía trong quanh
tung độ góc (I/Py). Nếu chỉ có giá sản phẩm X giảm, thì chiểu xoay ngược lại (hình 3.11)
III. Lựa chọn tiêu dùng tối ưu của người tiêu dùng :
Tối đa hóa thỏa dụng là hành vi của người tiêu dùng điển hình. Người tiêu dùng
khi đối mặt với một mức ngân sách nhất định của bản thân, sẽ tìm cách chọn một
tổ hợp hàng tiêu dùng tối ưu sao cho mức thỏa dụng mà tổ hợp này đem lại cho
mình là lớn nhất. Nếu minh họa bằng đồ thị, tổ hợp cho phép đạt mức thỏa dụng
tối đa là tổ hợp hàng hóa tại tiếp điểm của đường bàng quan và đường ngân sách.
Tại đó, tỷ lệ giữa mức thỏa dụng biên của hai hàng hóa (hay chính là tỷ lệ thay thế
biên của hàng tiêu dùng) bằng tỷ lệ giữa hai mức giá của các hàng hóa. Sự lựa
chọn tiêu dùng tối ưu của người tiêu dùng với một mức ngân sách hạn chế có thể
được minh họa trong case study 3.1 và 3.2. Họ phần lớn thường quan tâm đến giá
cả, chủng loại sau đó là chất lượng. Làm thế nào để trở thành một người tiêu dùng
thông minh trong điều kiện giới hạn về ngân sách? Chúng ta cùng xem xét sự lựa
chọn tiêu dùng tối ưu trong các trường hợp sau: 1. Tối đa hóa lợi ích với một mức ngân sách nhất định lOMoAR cPSD| 45476132
Giả sử một người tiêu dùng có một mức ngân sách nhất định là I0 tiêu dùng hai
loại hàng hóa X và Y, với giá tương ứng là Px và PY, được biểu thị bởi đường ngân
sách trên hình 3.12. Người tiêu dùng này không thể mua được các giỏ hàng hóa
nằm trên đường bàng quan U2 vì không đủ ngân sách. Họ chỉ có thể mua được các
giỏ hàng hóa nằm trên hoặc nằm trong đường ngân sách (ví dụ như giỏ B, C, D và
E). Người tiêu dùng sẽ không lựa chọn các giỏ hàng hóa B, C và D vì các giỏ này
chỉ mang lại mức lợi ích là U0. Họ sẽ lựa chọn giỏ hàng hóa tối ưu để tối đa hóa
lợi ích tại E (được xác định tại điểm đường ngân sách tiếp xúc với đường bàng quan).
Hình 3.12. Xác định giỏ hàng hóa tối ưu với mức ngân sách nhất định
Tại điểm E trên hình 3.12, độ dốc của đường ngân sách bằng độ dốc của đường
bàng quan. Tỷ lệ thay thế cận biên biểu thị độ dốc của đường bàng quan. Tỷ lệ giá
biểu thị độ dốc của đường ngân sách. Một người tiêu dùng đạt được tới mức lợi ích
cao nhất từ một mức thu nhập đã cho khi tỷ lệ thay thế cận biên cho hai hàng hóa
bất kỳ, chẳng hạn, hàng hóa X và Y, bằng với tỷ lệ giá của hai hàng hóa đó:
Vậy, điều kiện cần và đủ để người tiêu dùng lựa chọn được giỏ hàng hóa tối ưu để
tối đa hóa lợi ích tại mức ngân sách nhất định M0 là: lOMoAR cPSD| 45476132
Từ đây, suy rộng ra, nếu một người tiêu dùng mua N hàng hóa, X1, X2, X3,…, XN
với các mức giá P1, P2, P3, …, PN từ một mức thu nhập cho trước là M, thì điều
kiện cần và đủ để người tiêu dùng tối đa hóa lợi ích là:
2. Tối thiểu hóa chi tiêu ứng với một mức lợi ích nhất định
Giả sử một người tiêu dùng hai loại hàng hóa là X và Y, người tiêu dùng mong
muốn đạt một mức lợi ích nhất định, giá của các loại hàng hóa được xác định trước
là Px và PY. Hình 3.13 cho thấy, người tiêu dùng sẽ không lựa chọn được giỏ hàng
hóa D trên đường ngân sách M1 để đạt được mức lợi ích U0 do không đủ tiền.
Người tiêu dùng này có thể lựa chọn tiêu dùng tại giỏ hàng hóa A và B trên đường
ngân sách M2. Tuy nhiên, ứng với mức ngân sách M2, người tiêu dùng có thể đạt
được mức lợi ích cao hơn; nếu chỉ dùng ngân sách M2 để đạt lợi ích U0 thì thực sự
lãng phí. Người tiêu dùng này có thể giảm mức ngân sách bằng việc chuyển đường
ngân sách vào phía trong cho đến khi đường ngân sách tiếp xúc với đường bàng quan tại điểm E.
Hình 3.13. Xác định giỏ hàng hóa tối ưu tại mức lợi ích nhất định lOMoAR cPSD| 45476132
Tại điểm E trên hình 3.13, độ dốc của đường ngân sách bằng độ dốc của đường
bàng quan. Tỷ lệ thay thế cận biên biểu thị độ dốc của đường bàng quan. Tỷ lệ giá
biểu thị độ dốc của đường ngân sách. Một người tiêu dùng muốn tối thiểu hóa chi
tiêu tại mức lợi ích nhất định khi tỷ lệ thay thế cận biên cho hai hàng hóa bất kỳ,
chẳng hạn, hàng hóa X và Y, bằng với tỷ lệ giá của hai hàng hóa đó:
Vậy, điều kiện cần và đủ để người tiêu dùng lựa chọn được giỏ hàng hóa tối ưu
để tối thiểu hóa chi tiêu tại mức lợi ích nhất định TU0 là:
Lựa chọn trong điều kiện mất cân bằng trong tiêu dùng
Giả sử rằng người tiêu dùng chưa đạt tối đa hóa lợi ích, điều kiện cân bằng chưa
thỏa mãn, điều kiện mất cân bằng xảy ra. Trong trường hợp: , lợi ích cận biên trên
mỗi đôla chi tiêu để mua hàng hóa X là ít hơn so với lợi ích cận biên trên mỗi đôla
chi tiêu mua hàng hóa Y. Khi mức tiêu dùng hàng hóa X giảm xuống, chúng ta sẽ
thấy rằng lợi ích cận biên của hàng hóa X tăng lên. Khi lượng hàng hóa Y tăng lên,
lợi ích cận biên của nó sẽ giảm xuống. Người tiêu dùng tiếp tục đánh đổi cho đến
khi MUx/Px bằng với MUy/Py.
Người tiêu dùng sẽ tiếp tục chuyển những đồng đôla chi tiêu cho hàng hóa X sang
chi tiêu cho hàng hóa Y với điều kiện là MUx/Px = MUy/Py. Bởi vì MUx tăng lên
khi mua ít hàng hóa X đi và MUy giảm đi khi mua nhiều hàng hóa Y hơn, nên
người tiêu dùng sẽ đạt được tối đa hóa lợi ích khi MUx/Px = MUy/Py và không có
những thay đổi nào hơn nữa diễn ra.
Thêm vào đó nếu, thì lợi ích cận biên tính trên mỗi đôla mua hàng hóa X lớn hơn
lợi ích cận biên tính trên mỗi đôla mua hàng hóa Y. Người tiêu dùng lấy những
đồng đôla chi tiêu cho hàng hóa Y chuyển sang mua thêm hàng hóa X, tiếp tục
đánh đổi cho đến khi tới điểm cân bằng.
3. Lựa chọn tiêu dùng tối ưu khi ngân sách thay đổi
Giả sử một người tiêu dùng hai loại hàng hóa là X và Y với giá tương ứng là Px và
PY. Cả hai loại hàng hóa này đều là hàng hóa thông thường. Người tiêu dùng này lOMoAR cPSD| 45476132
có mức ngân sách ban đầu là M1. Khi ngân sách của người tiêu dùng tăng lên từ
M1 đến M2, và đến M3, đường ngân sách dịch chuyển song song sang phải tương
ứng. Đối với hàng hóa thông thường, người tiêu dùng sẽ có phản ứng thuận chiều
với sự gia tăng của thu nhập, tức là mua cả hai hàng hóa nhiều hơn. Các đường
bàng quan sẽ tiếp xúc với các đường ngân sách tại các điểm lựa chọn tiêu dùng tối
ưu tương ứng là A đến B, và đến C. Lợi ích tối đa của người tiêu dùng cũng tăng
lên tương ứng U1< U2< U3. Hì
nh 3.14. Lựa chọn tiêu dùng tối ưu khi ngân sách thay đổi M3
4. Lựa chọn tiêu dùng tối ưu khi thay đổi giá cả
Cũng giả sử một người tiêu dùng hai loại hàng hóa là X và Y với giá tương ứng là
Px và PY. Cả hai loại hàng hóa này đều là hàng hóa thông thường. Khi giá cả của
một trong hai hàng hóa thay đổi, giá cả hàng hóa còn lại và ngân sách của người
tiêu dùng không thay đổi, làm cho đường ngân sách xoay. Giả sử giá của hàng hóa
X thay đổi và giá hàng hóa Y không đổi. Giá X giảm làm cho lượng hàng hóa X
được tiêu dùng tăng lên, đường ngân sách sẽ xoay ra ngoài từ M1 đến M2, và đến
M3, điểm lựa chọn tiêu dùng tối ưu cũng thay đổi từ A đến B, và đến C. Lợi ích
lớn nhất của người tiêu dùng có xu hướng tăng lên từ U1 đến U2, và đến U3. lOMoAR cPSD| 45476132 Hì
nh 3.15. Sự lựa chọn tiêu dùng tối ưu khi giá hàng hóa X thay đổi
Ví dụ : một người tiêu dung có mức ngân sách là 10USD chi tiêu cho 2 loại hàng
hóa bánhchocopie (X) và bánh custas (Y). giá hàng hóa X là 1USD/bánh và
giá hàng hóa Y là 2USD/bánh. Lợi ích cận biên do việc tiêu dung hai loại hàng hóa
X và Y đối với người tiêu dung này được cho ở bảng dưới đây : Số lượng Mux MUx/Px MUy MUy/Py 1 10 10 24 12 2 8 8 20 10 3 7 7 18 9 4 6 6 16 8 5 5 5 12 7 6 4 4 6 3 7 3 3 4 2
Với số liệu lợi ích cận biên cho ở bảng trên người tiêu dung sẽ lựa chọn hàng hóa Y vì lợi ích
cận biên của việc tiêu dung đơn vị thứ nhất của X là 24 lớn hơn so với Y là 10
+đơn vị thứ 2,3,4,5 họ vẫn chọn là hàng hóa Y
+cho đến khi quyết định đơn vị hàng hóa thứ 6,7 họ mới chuyển sang hàng hóa X
Do MUx/Px>MUy/Py nên đơn vị đầu tiên người tiêu dung chọn là hàng hóa Y lúc này số tiền
ngân sách của người tiêu dung là 10-2=8USD lOMoAR cPSD| 45476132
Do Mux/Px của đơn vị thứ nhất của hàng hóa X với MUy/Py đơn vị thứ hai của hàng hóa Y là
bằng nhau nên người tiêu dung sẽ mua cả 2 số tiền còn lại lúc này là 8- (1+2)=5USD
Tiếp tục so sánh lợi ích cận biên trên 1 đồng của đơn vị hàng hóa X thứ hai và đơn vị hàng hóa
Y thứ 3 người tiêu dung sẽ chọn hàng hóa Y vì MUy/Py lớn hơn, tổng ngân sách còn lại là 5- 2=3USD
Tương tự MU/P của đơn vị hàng hóa X thứ 3 và đơn vị hàng hóa Y thứ 4 bằng
nhau nên người tiêu dung lại chọn mua cả hai và ngân sách lúc này vừa hết GIẢI PHÁP
Các điều kiện lựa chọn tối ưu có thể giải thích như sau: Các giỏ hàng hóa mà tối đa
hóa thỏa mãn của người tiêu dùng phải thoả mãn hai điều kiện.
Điều kiện lựa chọn tối ưu của người tiêu dùng
Các điều kiện lựa chọn tối ưu có thể giải thích như sau: Các giỏ hàng hóa mà tối đa
hóa thỏa mãn của người tiêu dùng phải thoả mãn hai điều kiện, bao gồm giỏ hàng
hoá phải nằm trên đường ngân sách và giỏ hàng hóa tối ưu phải mang lại sự thỏa
mãn cao nhất cho người tiêu dùng. Để phân tích sự lựa chọn của người tiêu dùng,
ta giả định là người tiêu dùng sẽ luôn tìm cách lựa chọn hàng hóa sao cho tối đa
hóa sự thỏa mãn mà họ có thể đạt được trong giới hạn ngân sách cho phép của họ.
Từ đó, chúng ta sẽlần lượt xem xét các điều kiện lựa chọn tối ưu bằng phương
pháp đồ thị và công thức đại số.
Các điều kiện thoả mãn -
Thứ nhất, phải nằm trên đường ngân sách Nếu các giỏ hàng hóa nằm phía
trên (hay nằm phía dưới) ngoài đường ngân sách thì không thể xảy ra do nó nằm
ngoài khả năng chi trả (hoặc chưa dùng hết tiền) của người tiêu dùng. Lưu ý rằng,
ở đây, để đơn giản hoá vấn đề, giả định rằng tất cả hàng hóa sẽ được mua hết bằng
thu nhập. Trên thực tế, sẽ phức tạp hơn vì người tiêu dùng có thể để dành tiền cho
việc mua hàng hóa này trong tương lai hoặc là mua trả chậm (phần này chỉ xét việc
dùng tiền mua hàng hóa, không xem xét dùng tiền để đầu cơ tài chính hay nợ thanh
toán). Như vậy, giả định như vậy là vì mục tiêu chúng ta là phân tích xem người
tiêu dùng sẽ tối đa hóa sự lựa chọn hàng hóa như thế nào với một ngân sách hạn chế. lOMoAR cPSD| 45476132 -
Thứ hai, giỏ hàng hóa tối ưu phải mang lại sự thỏa mãn cao nhất cho người
tiêu dùng Điều này là hết sức rõ ràng, vì người tiêu dùng luôn mong muốn tìm
được một giỏ hàng hóa đem lại cho họ sự thỏa mãn cao nhất. B. PHẦN VẬN DỤNG:
“XÂY DỰNG VÀ PHÂN TÍCH SỰ LỰA CHỌN
TIÊU DÙNG TỐI ƯU CỦA NGƯỜI TIÊU DÙNG
TRONG MỘT KHOẢNG THỜI GIAN NHẤT ĐỊNH I. Phần xây dựng 1.