BÀN THÊM VỀ NGÀY KÝ HIỆP ĐỊNH GIƠNEVƠ (KHTN-Đại học Quốc Gia Hà Nội)

BÀN THÊM VỀ NGÀY KÝ HIỆP ĐỊNH GIƠNEVƠ
iệp định Giơnevơ bao gồm Toùm taét: Ñaõ 66 naêm
các văn bản chủ yếu sau:
troâi qua keå töø ngaøy Hoäi
Tuyên bố cuối cùng của Hội
nghò Giônevô (Geneøve) veà
nghị Giơnevơ; Hiệp định đình
H chỉ chiến sự ở Việt Nam; Hiệp ñình chæ chieán tranh, laäp
định đình chỉ chiến sự ở Lào
laïi hoøa bình ôû Ñoâng
và Hiệp định đình chỉ chiến sự ở Campuchia.
Döông keát thuùc. Vieäc kyù
Đây là những văn kiện vô cùng quan keát Hieäp ñònh Giônevô
trọng đã được các bên tham gia ký kết tại
Hội nghị Giơnevơ, đặc biệt là bản Tuyên naêm 1954 coù yù nghóa to
bố cuối cùng của Hội nghị. Việc ký kết các
lôùn ñoái vôùi lòch söû Vieät
Hiệp định này phản ánh tương quan lực
Nam hieän ñaïi, ñaùnh daáu
lượng đối sánh của các bên trên chiến
söï keát thuùc thaéng lôïi sau
trường Đông Dương và lực lượng các
nước lớn trên trường quốc tế, đồng thời
9 naêm khaùng chieán kieân
phản ánh mối quan hệ quốc tế phức tạp cöôøng cuûa nhaân daân
lúc đó. Song, điều quan trọng là, việc ký Ñoâng Döông choáng laïi
kết các Hiệp định đã chấm dứt tình trạng
chuû nghóa thöïc daân. Tuy
chiến tranh và lập lại hòa bình ở Đông nhieân, cho ñeán nay vaãn
Dương. Các bên tham gia Hội nghị đều
công nhận và cam kết tôn trọng chủ
coøn yù kieán vaø thoâng tin
quyền, độc lập, thống nhất và toàn vẹn khaùc nhau veà ngaøy kyù
lãnh thổ của nhân dân ba nước Việt Nam,
keát Hieäp ñònh Giônevô laø
Lào và Campuchia1. Tại Việt Nam, Hiệp ngaøy 20/7/1954 vaø ngaøy
định này đã tạo điều kiện để miền Bắc
được độc lập, tự do hoàn toàn, đi lên chủ 21/7/1954. Vaäy, ñaâu laø TS. PHẠM MINH THẾ
ngaøy caùc Hieäp ñònh ñình
Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân
chieán ôû Ñoâng Döông taïi văn
Hoäi nghò Giônevô ñöôïc kyù keát?
Töø khoùa: ngaøy kyù Hieäp ñònh Giônevô, Hoäi nghò Giônevô
Đồng chí Tạ Quang Bửu - phía oàn Việt Nam Dân
chủ Cộng hòa và tướng
nghĩa xã hội, đồng thời chuẩn bị các
Pháp Henri Delteil - Quyền
điều kiện để cùng quân và dân miền
Tổng Tư lệnh Lực lượng
Nam tiến hành kháng chiến chống đế
Liên Hiệp Pháp ở Đông Dư
quốc Mỹ, tiến tới thống nhất đất nước.
ng, Phái oàn Pháp ang ký
Hiệp ịnh ình chỉ chiến sự tại Việt Nam Số 7+8/202 0 27 NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
16/7/2014 có viết: “Hiệp định Geneva về
đình chiến sự ở Việt Nam được ký tại
Cho đến nay, ngày ký kết Hiệp định Geneva (Thụy Sĩ) ngày 20/7/1954. Đây là
Giơnevơ vẫn là vấn đề thu hút những ý văn kiện quốc tế đầu tiên, với sự tham dự
kiến khác nhau bởi có sự trình bày khác của 5 cường quốc thế giới, tuyên bố tôn
biệt trong nhiều văn bản và công trình trọng độc lập, chủ quyền, thống nhất và nghiên cứu.
toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam cùng hai 1. Thông tin ký Hi
nước Lào và Campuchia”5. Tác giả Đinh ệp định Giơnevơ
Phương trong bài viết “Hiệp định ngày 20/7/1954
Giơnevơ năm 1954 về đình chỉ chiến
Trong nhiều công trình nghiên cứu của tranh, lập lại hòa bình Đông Dương”
các nhà khoa học, các cơ quan, đơn vị ở cả đăng trên Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt
trong và ngoài nước ghi ngày ký Hiệp Nam ngày 26/01/2018 cũng viết: “Hiệp
định Giơnevơ là ngày 20/7/1954, trong đó định Giơnevơ (Thụy Sĩ) được ký ngày
có cả những công trình do các cơ quan 20/7/1954 về đình chỉ chiến tranh, khôi
nhà nước công bố. Trong cuốn sách Tổng phục hòa bình ở Đông Dương, bãi bỏ
kết cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp - quyền cai trị của người Pháp, công nhận
Thắng lợi và bài học do Ban Chỉ đạo tổng nền độc lập của ba quốc gia Việt Nam,
kết chiến tranh trực thuộc Bộ Chính trị Lào và Campuchia, chính thức chấm dứt
xuất bản năm 1996 viết: “Trải qua tám chế độ thực dân Pháp tại Đông Dương”6.
phiên họp toàn thể và 23 phiên họp hẹp
Như vậy, có thể thấy trong nhiều văn
rất căng thẳng và phức tạp, nhưng với kiện của Đảng, Nhà nước đều đưa thông
tinh thần chủ động và cố gắng của phái tin Hiệp định Giơnevơ được ký kết vào
đoàn ta, ngày 20/7/1954, Hiệp định ngày 20/7/1954. Điều này đã được một số
Giơnevơ về đình chỉ chiến sự ở Việt Nam nhà nghiên cứu tiếp thu, sử dụng trong
đã được ký kết”2. Tương tự như vậy, các bài viết của mình. Hiện nay, ngày 20/7
trong cuốn Chiến tranh cách mạng Việt Nam hằng năm vẫn được coi là ngày kỷ niệm
1945-1975 - Thắng lợi và bài học cũng do Ngày ký kết Hiệp định Giơnevơ.
Ban Chỉ đạo tổng kết chiến tranh trực
Tuy nhiên, trong một vài công trình
thuộc Bộ Chính trị biên soạn, xuất bản khác thì ngày ký kết các Hiệp định đình
năm 2000 tiếp tục cho rằng: “Ngày chỉ chiến sự ở Việt Nam, Lào và
20/7/1954, Hiệp định Giơnevơ về đình chỉ Campuchia tại Hội nghị Giơnevơ có sự
chiến sự ở Việt Nam được ký kết”3. Trong không đồng nhất do quan điểm của mỗi
Tập 5 của bộ sách Văn kiện Trung ương cục bên. Cuốn sách 50 năm ngoại giao Việt Nam
miền Nam giai đoạn 1946-1975, xuất bản 1945-1995, Tập 1: Ngoại giao Việt Nam
năm 2018 có Chỉ thị số 37/CT-TWC, ngày (1945-1975) của tác giả Lưu Văn Lợi cho
25/7/1954 của Trung ương Cục miền Nam biết: “Đêm ngày 20 rạng ngày 21 Tạ
về nội dung tóm tắt của Hiệp định Quang Bửu và Delteil ký Hiệp định đình
Giơnevơ, trong đó chỉ rõ: “Ngày chỉ chiến sự về Việt Nam, Hiệp định đình
20/7/1954, các nước tham dự Hội nghị chỉ chiến sự về Lào. Sáng 21 Delteil và
Giơneo, trừ Mỹ và bù nhìn Việt Nam, đã Nhiếp Tiêu Long ký Hiệp định đình chỉ
ký 3 bản hiệp nghị đình chiến ở Việt Nam, chiến sự về Campuchia”7. Điều này cũng
Lào và Miên và đã ra 1 bản tuyên bố được đề cập đến trong Chỉ thị số 1/CT-
chung của Hội nghị”4. Trong bài viết TWC, ngày 26/7/1954 của Trung ương
“Diễn biến Hội nghị và nội dung chính Cục miền Nam về Tuyên truyền giải thích
Hiệp định Geneva” đăng trên trang Báo và vận động nhân dân, cán bộ, quân đội
điện tử của Đài Tiếng nói Việt Nam ngày phấn khởi chào mừng thắng lợi vĩ đại
Genevơ và cương quyết phấn đấu để bảo được ký ngày 20/7/1954 là vì: “Để giúp
đảm thực hiện các hiệp định đình chiến: Thủ tướng Pháp Pie Mandec Phrăngxơ
“ngày 20/7/54 Hiệp định đình chiến ở Việt (Pierre Mendès France) giữ đúng lời đã
Nam và Lào ký kết và ngày 21/7/54 đến hứa với Quốc hội Pháp khi nhậm chức là
lượt Hiệp định đình chiến ở Khmer được sẽ đạt được ngừng bắn ở Đông Dương,
ký kết”8. Trong cuốn sách Ngoại giao Việt nên các văn bản đều được ghi vào thời
Nam hiện đại vì sự nghiệp giành độc lập, tự điểm 24 giờ ngày 20/7/1954 và ngay cả
do (1945-1975), tác giả Nguyễn Hữu Luân chiếc đồng hồ tại Trụ sở Liên hợp quốc ở
cho rằng: “Đêm ngày 20, rạng ngày Giơnevơ ai đó cũng đã cố tình cho dừng
21/7/1954 Hiệp định Giơnevơ về chấm lại ở lúc 12 giờ đêm 20/7/1954”12.
dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Đông
Như vậy, những công trình nghiên cứu
Dương được ký kết”9.
trên đều cho rằng Hiệp định đình chiến ở
Đồng quan điểm với những công trình Việt Nam, Lào được ký vào đêm ngày
trên, các tác giả cuốn sách Lịch sử Việt 20/7/1954. Chỉ có Hiệp định đình chỉ chiến
Nam, Tập 11 (từ năm 1951 đến năm 1954), sự ở Campuchia được ký kết vào ngày
do Viện Sử học biên soạn cho biết: “Ngày 21/7 và sau đó là việc ký kết các văn bản
13 tháng 7, trong cuộc gặp Mendès khác của Hiệp định Giơnevơ.
France, Phạm Văn Đồng vẫn đề nghị giữ 2. Thông tin ký Hi
vĩ tuyến 16, nghĩa là Việt Nam làm chủ ệp định Giơnevơ
con đường 9 từ Savanakhẹt đi Quảng Trị ngày 21/7/1954
là con đường duy nhất cho Lào đi ra biển.
Bên cạnh những ý kiến cho rằng Hiệp
Phải đến cuối phiên họp buổi chiều ngày định Giơnevơ được ký vào ngày
20 tháng 7, đại diện Việt Nam Phạm Văn 20/7/1954 thì trong một số công trình
Đồng mới chấp nhận vĩ tuyến 17. Thời nghiên cứu, ngày ký kết Hiệp định
hạn hai năm tổ chức tổng tuyển cử cũng Giơnevơ được cho là ngày 21/7/1954:
như những vấn đề khác của hiệp định
Trong cuốn sách Ngoại giao Việt Nam
đều phải giằng co, đặc biệt hiệp định về 1945-2000, xuất bản năm 2015, tác giả
Campuchia phải ký vào cuối buổi sáng Nguyễn Đình Bin và các cộng sự của ông
ngày 21 tháng 7. Để giúp Mendès France viết: “Sáng ngày 21 tháng 7, ba Hiệp định
giữ đúng lời hứa với Quốc hội Pháp các về đình chỉ chiến sự ở Việt Nam, ở Lào và
văn bản đều ghi ngày 20 tháng 7 năm ở Cao Miên được ký kết”. Chú thích về sự
1954”10. Cùng quan điểm này, các tác giả kiện này, các tác giả của cuốn sách cho
cuốn sách Lịch sử Việt Nam phổ thông, Tập biết thêm: “Các Hiệp định đình chỉ chiến
7 (từ năm 1945 đến năm 1954) cũng do Viện sự tại Việt Nam và Lào được ký lúc 2 giờ
Sử học ấn hành viết: “Sau một thời gian 45 phút sáng ngày 21 tháng 7; Hiệp định
làm việc căng thẳng, Hiệp định Giơnevơ đình chiến tại Campuchia đến 11 giờ 21
về Đông Dương được ký kết. Mặc dù phải phút mới ký xong, nhưng thời gian được
đến cuối buổi chiều ngày 20/7/1954, đại ghi ở cuối các Hiệp định: ký lúc 24 giờ ngày
diện phía Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là 20 tháng Bảy, để giúp cho M. France giữ
ông Phạm Văn Đồng mới chấp nhận vĩ được lời hứa trước Quốc hội và nhân dân
tuyến 17 để ký kết Hiệp định và Hiệp Pháp là lập lại hòa bình trong vòng 1
định về Campuchia phải ký vào lúc 3 giờ tháng (BBS)”13. Tác giả Nguyễn Phúc
sáng ngày 21/7/1954”11. Cuốn sách này đã Luân - trong công trình Ngoại giao Việt
lý giải nguyên do của việc sau này tất cả Nam hiện đại vì sự nghiệp giành độc lập, tự
các tài liệu đều ghi Hiệp định Giơnevơ do (1945-1975), xuất bản năm 2000 đã từng Số 7+8/202 0 29
cho rằng Hiệp định Giơnevơ được ký kết cam kết chính thức chấp nhận. Đại diện
đêm ngày 20, rạng sáng ngày 21/7/1954 Chính phủ Mỹ ra tuyên bố riêng thừa
thì đến năm 2005, khi xuất bản công trình nhận Hiệp định”17.
Ngoại giao Việt Nam trong cuộc đụng đầu
Năm 2018, bộ sách Lịch sử Đảng Cộng
lịch sử, ông cũng đã sửa lại rằng: “Sau sản Việt Nam do Viện Lịch sử Đảng, Học
những cuộc thương lượng, mặc cả gay go viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh biên
phức tạp, sáng ngày 21 tháng 7, Hiệp định soạn, khi đề cập vấn đề Hiệp định
Geneva về chấm dứt chiến tranh, lập lại Giơnevơ, các tác giả của bộ sách cũng cho
hòa bình ở Việt Nam - Đông Dương được rằng, Hiệp định được ký vào ngày ký kết”14.
21/7/1954. Trong Quyển 2 (1945-1954), Tập
Cùng quan điểm này, trong lời giới 1 (1930-1954) của bộ sách viết: “Trải qua
thiệu cuốn sách Hiệp định Giơnevơ: 50 năm 75 ngày, với 31 phiên họp, trong đó có 7
nhìn lại của Bộ Ngoại giao, xuất bản năm phiên toàn thể và 24 phiên họp cấp
2015 viết: “Ngày 21 tháng Bảy 1954, Hiệp trưởng đoàn, ngày 21/7/1954 các văn bản
định Giơnevơ về Đông Dương được ký của Hội nghị Giơnevơ về chấm dứt chiến
tại thành phố Giơnevơ, Liên bang Thụy tranh, lập lại hòa bình ở Đông Dương
Sĩ, đã chấm dứt chiến tranh ở Đông được ký kết”, đồng thời lý giải thêm rằng:
Dương”15. Tiếp đó, năm 2016, Quốc hội “Các Hiệp định đình chỉ chiến sự tại Việt
nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Lào và Campuchia đều được ký Nam xuất bản
ngày 21/7, nhưng thời gian được ghi ở NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
cuối các hiệp định là ký lúc 24 giờ ngày
20/7/1954, để giúp cho Thủ tướng Pháp
bộ sách Lịch sử Quốc hội Việt Nam, trong M. Phrăngxơ giữ được lời hứa với Quốc
Tập 1 (1946-1960) của bộ sách này cũng hội và nhân dân Pháp là lập lại hòa bình
viết: “Hiệp định Giơnevơ ngày 21/7/1954 trong vòng một tháng”18.
đánh dấu thắng lợi của nhân dân Việt
Trong bài viết “Hội nghị Geneva 1954:
Nam trong cuộc kháng chiến 9 năm gian Ý nghĩa và những bài học lịch sử” đăng
khổ chống thực dân Pháp xâm lược và can trên báo Thế giới & Việt Nam ngày
thiệp Mỹ”16. Trong bài viết “Từ ngày 8/5 20/7/2019, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ
đến 21/7/1954: Hội nghị Giơnevơ” đăng tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Ngoại
trên trang thông tin của Bảo tàng Lịch sử giao Việt Nam Phạm Bình Minh cũng
quốc gia, tác giả Phương Anh viết: “Từ viết: “Cách đây đúng 65 năm, vào ngày
ngày 24/6 đến ngày 20/7/1954, phái đoàn 21/7/1954, Hội nghị Geneva về Đông
Pháp và Việt Nam Dân chủ Cộng hòa Dương kết thúc, cùng với đó, Hiệp định
đàm phán trực tiếp để giải quyết các vấn Geneva về đình chỉ chiến sự tại Việt Nam
đề cụ thể, xoay quanh các vấn đề: quyền đã được ký kết, đánh dấu một mốc son
tham gia hội nghị của các đại biểu chính quan trọng trong cuộc đấu tranh giành
phủ kháng chiến Lào và chính phủ kháng độc lập, tự do của dân tộc ta trong thế kỷ
chiến Campuchia; chọn vĩ tuyến để khẳng XX. Đây cũng là một sự kiện có ý nghĩa
định giới tuyến quân sự tạm thời và thời lịch sử, là thành quả của “trận đánh” lớn
hạn tổ chức tổng tuyển cử tự do để thống đầu tiên trên vũ đài quốc tế của nền ngoại
nhất Việt Nam. Ngày 21/7/1954, các hiệp giao Cách mạng Việt Nam trong thời đại
định đình chỉ chiến sự ở Việt Nam, Lào và Hồ Chí Minh”19.
Campuchia được ký kết. Bản tuyên bố
Như vậy, cho đến thời điểm hiện tại
cuối cùng về lập lại hòa bình ở Đông vẫn còn có những ý kiến khác nhau về
Dương được các nước tham gia hội nghị ngày ký kết Hiệp định Giơnevơ. Tuy
nhiên, theo quan điểm của tác giả bài viết
này, thông tin Hiệp định Giơnevơ được
ký kết vào ngày 21/7/1954 có độ tin cậy
cao hơn, bởi việc ghi lùi 1 ngày để giữ thể
diện cho Thủ tướng Pháp lúc đó là việc có
thật. Trong Báo cáo của đồng chí Phạm
Văn Đồng - Trưởng đoàn đại biểu nước
Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tại Hội nghị
Giơnevơ về tình hình Hội nghị trong các
ngày từ 18 đến 20/7/1954 có đoạn viết:
“Trước khi khai hội buổi chiều, đồng chí
Môlôtốp đã chủ động yên ủi Măngđét
Phrăngxơ, bảo rằng chúng ta vẫn thành
thật giúp đỡ ông ấy giải quyết xong việc
đình chiến vào ngày 20-7”20. Thông tin về
sự kiện này được nhắc tới trong cuốn Lịch
sử Việt Nam, Tập 11 (từ năm 1951 đến năm
1954) như sau: “Đặc biệt trong bài diễn
văn ngày 8 tháng 6, Ngoại trưởng Liên Xô
Molotov đã dùng tài liệu của Việt Nam đả
kích rất mạnh chính sách hiếu chiến của
Chính phủ Pháp Bidault. Ngày 19 tháng
6, Chính phủ Mendès France lên cầm
quyền và ngay hôm sau, Chính phủ mới
hứa với Quốc hội Pháp trong vòng một
tháng (tính đến ngày 20 tháng 7) sẽ giải
quyết xong vấn đề lập lại hòa bình ở Đông
Dương. Đây chính là sự kiện quan trọng
góp phần phá vỡ bế tắc, thúc đẩy đàm
phán tiến triển”21. Trong Tập 1 Ngoại giao
Việt Nam (1945-1975) cuốn 50 năm ngoại
giao Việt Nam 1945-1995, tác giả Lưu Văn Lợi Số 7+8/202 0 31
nói rõ hơn rằng: “Tại chính quốc, ngày 12 ho-so-su-kien-nhan-chung/su-kien-va-nhan-chung/hiep-
dinhtháng 6, Chính phủ Laniel phải từ chức, gionevo-nam-1954-ve-dinh-chi-chien-tranh-lap-lai-hoa-binh-
dong-duong-3369). ngày 20 tháng 6 Pierre Mendès France lên 7, 22. Lưu Văn Lợi: 50 năm ngoại giao Việt Nam
1945-1995, Tập 1: thay với lời hứa trong vòng 1 tháng sẽ lập Ngoại giao Việt Nam 1945-1975,1996, tr. 188, 182.
Nxb. Công an nhân dân, Hà Nội, lại hòa bình ở Đông Dương nếu không sẽ 9. Nguyễn Phúc Luân: Ngoại giao
Việt Nam hiện đại vì sự nghiệp từ chức”22. Thiết nghĩ, những thông tin đó giành độc lập, tự do (1945-1975), 2000,
tr.145. Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, là đáng tin cậy và xác thực, việc ghi ngày ký 10, 21. Nguyễn Văn
Nhật (Chủ biên): Lịch sử Việt Nam, Tập 11 (từ kết Hiệp định Giơnevơ trong các công trình năm 1951 đến năm
1954), Nxb. Khoa học Xã hội, Hà Nội, 2017, tr. 438, 436.
nghiên cứu về Hội nghị này cần phải được
11, 12. PGS. TS. Đinh Quang Hải (Chủ biên): Lịch sử Việt
Nam phổ đính chính lại một cách chuẩn xác và đúng
thông, Tập 7 (từ năm 1945 đến năm 1954), Sđd, tr. 531.
13. Nguyễn Đình Bin (Chủ biên): Ngoại giao Việt Nam 1945-
2000, với sự thật lịch sử đã diễn ra. ◈ Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2015, tr. 157.
14. Nguyễn Phúc Luân: Ngoại giao Việt Nam trong cuộc đụng đầu lịch sử, Nxb. Công an nhân
dân, Hà Nội, 2005, tr. 17.
1. PGS.TS. Đinh Quang Hải (Chủ biên): Lịch sử Việt Nam phổ 15. Bộ Ngoại giao: Hiệp định Giơnevơ: 50 năm nhìn lại, Nxb. Chính
thông, Tập 7 (từ năm 1945 đến năm 1954), Nxb. Chính trị quốc gia, trị quốc gia, Hà Nội, 2015, tr. 7.
Hà Nội, 2017, tr. 535. 16. Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam: Lịch sử 2. Ban Chỉ đạo tổng kết chiến tranh trực
thuộc Bộ Chính tri: Tổng Quốc hội Việt Nam, Tập 1 (1946-1960), Nxb. Chính trị quốc gia Sự kết cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp
- Thắng lợi và bài học, Nxb. thật, Hà Nội, 2016, tr. 153.
Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1996, tr. 212. 17. Phương Anh: “Từ ngày 8-5 đến 21-7-1954: Hội nghị Giơnevơ”, 3. Ban Chỉ đạo tổng
kết chiến tranh trực thuộc Bộ Chính trị: Chiến Trang thông tin của Bảo tàng Lịch sử quốc gia, ngày 5/5/2016 tranh cách mạng Việt
Nam 1945-1975 - Thắng lợi và bài học, Nxb. (http://baotanglichsu.vn/vi/Articles/3097/19190/tu-ngay-8-5-djen-
Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, tr. 140.
21-7-1954-hoi-nghi-gionevo.html).
4, 8. Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn 18. Viện Lịch sử Đảng, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh:
kiện Trung ương Cục miền Nam giai đoạn 1946-1975, Tập 5 (1953 - Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam, Quyển 2 (1945-1954), Tập 1
(19309/1954), Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2018, tr. 854, 861. 1954) , Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2018, tr. 474. 5.
Xem bài “Diễn biến Hội nghị và nội dung chính Hiệp định 19. Phạm Bình Minh: “Hội nghị Geneva 1954: Ý nghĩa và
những Geneva”, Báo điện tử của Đài Tiếng nói Việt Nam, ngày 16/7/2014 bài học lịch sử”, báo Thế giới & Việt Nam
(https://baoquocte. (https://vov.vn/chinh-tri/dien-bien-hoi-nghi-va-noi-dung-chinh- vn/hoi-nghi-geneva-1954-y-nghia-va-nhung-
bai-hoc-lichhiep-dinh-geneva-339249.vov). su-97910.html). 6.
Đình Phương: “Hiệp định Giơnevơ năm 1954 về đình chỉ chiến 20. Đảng Cộng sản Việt Nam: Điện Biên Phủ, Hội nghị
tranh, lập lại hòa bình Đông Dương”, Báo điện tử Đảng Cộng sản Giơnevơ - Văn kiện Đảng, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, Việt
Nam, ngày 26/01/2018 (http://tulieuvankien.dangcongsan.vn/ 2014, tr. 579.
TỪ TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH... (Tiếp theo trang 15)
Xuân Hãn,... đã ghi dấu ấn đậm nét trong
sự nghiệp giáo dục của
Phan Bội Châu,... và Hồ Chí Minh - một nước nhà bằng sự cống hiến và nỗ lực
trong những nhà giáo nổi tiếng nhất, ưu vươn lên của mình.
tú nhất trong lịch sử Việt Nam, người
thầy chỉ bảo và đào tạo nên những chiến
Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng từng
sĩ cộng sản xuất sắc cho cách mạng, đem nói: “Nghề dạy học là một nghề cao quý
lại hòa bình, hạnh phúc, ấm no cho Nhân vào bậc nhất trong các nghề cao quý của
dân Việt Nam. Những con người đó đã xã hội xã hội chủ nghĩa. Nghề dạy học là
góp phần tạo nên những phẩm chất đạo một nghề sáng tạo vào bậc nhất trong các
đức truyền thống cao đẹp của nhà giáo. nghề sáng tạo… vì nó sáng tạo ra những
Ngày nay, tên tuổi những nhà giáo: con người sáng tạo”12. Thầy cô không chỉ
Nguyễn Ngọc Ký, Đặng Thai Mai, Hoàng truyền dạy cho ta tri thức, mà còn dạy ta
biết làm người cho đúng nghĩa. Họ có thể
tự hào về vị trí và vai trò của mình đối với
sự nghiệp “trồng người”. Song, cùng với
niềm vinh dự đó, là trách nhiệm lớn lao,
nặng nề của mỗi người thầy, phải làm sao
để hình ảnh người thầy luôn là khuôn
mẫu, chuẩn mực của xã hội, lời nói và
hành động của người thầy có thể trở
thành “khuôn vàng thước ngọc”, là tấm
gương sáng để mọi thế hệ học trò học tập và noi theo. ◈
1, 3, 6. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật,
Hà Nội, 2011, t. 10, tr. 345; t. 1, tr. 26; t. 6, tr. 93.
2, 8. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 11, tr. 528, 611.
4, 7. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 12, tr. 270, 266.
5, 9. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 14, tr. 402-403, 747. 10, 11.
Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần
thứ XII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2016, tr. 115, 117.
12. Dẫn theo Nguyễn Đăng Tiến - Nguyễn Phú Tuần (biên
soạn): Danh nhân giáo dục Việt Nam và thế giới, Nxb. Văn hóa -
Thông tin, Hà Nội, 2011, tr. 5. Số 7+8/202 0 33