Báo Cáo Phát Triển Kĩ Năng - Tài liệu tổng hợp
1.1. Khái niệm Peer pressure (Áp lực đồng trang lứa) là khi cá nhân chịu ảnh hưởng của những người thuộc cùng một nhóm xã hội (cùng độ tuổi, cùng lớp, cùng công ty, lĩnh vực chuyên môn,...) và phải thay đổi thái độ, giá trị hoặc hành vi của họ để phù hợp với các chuẩn mực của nhóm. Tài liệu được sưu tầm giúp bạn tham khảo, ôn tập và đạt kết quả cao trong kì thi sắp tới. Mời bạn đọc đón xem !
Môn: Tài liệu Tổng hợp 2.3 K tài liệu
Trường: Tài liệu khác 2.5 K tài liệu
Tác giả:
Preview text:
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
VIỆN KINH TẾ VÀ KINH DOANH QUỐC TẾ ----------***----------
BÁO CÁO PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG
ĐỀ TÀI: HIỆN TƯỢNG ÁP LỰC ĐỒNG TRANG LỨA CỦA
SINH VIÊN ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
Nhóm sinh viên thực hiện: Nhóm 7
Lớp tín chỉ: KDO441.8 Mã sinh viên: Số thứ tự:
Giảng viên hướng dẫn: TS. Nguyễn Hồng Trà My
Hà Nội, tháng 6 - 2021 MỤC LỤC Contents
CHƯƠNG 1: “ÁP LỰC ĐỒNG TRANG LỨA” VÀ BIỂU HIỆN CỦA ÁP
LỰC ĐỒNG TRANG LỨA................................................................................7
1.1. Khái niệm..................................................................................................7
1.2. Đối tượng...................................................................................................7
1.3. Biểu hiện....................................................................................................7
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HIỆN TƯỢNG ÁP LỰC ĐỒNG TRANG
LỨA CỦA SINH VIÊN ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG HIỆN NAY..............9
2.1. Kết quả khảo sát về tình trạng áp lực đồng trang lứa của sinh viên
Đại học Ngoại Thương....................................................................................9
2.2. Nguyên nhân dẫn tới tình trạng áp lực đồng trang lứa của sinh viên
Đại học Ngoại Thương..................................................................................10
2.3. Ảnh hưởng của áp lực đồng trang lứa với sinh viên Đại học Ngoại
Thương...........................................................................................................13
2.3.1. Ảnh hưởng tích cực...........................................................................13
2.3.2. Ảnh hưởng tiêu cực...........................................................................15
CHƯƠNG 3: CÁC GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT CHO HIỆN TƯỢNG ÁP LỰC
ĐỒNG TRANG LỨA CỦA SINH VIÊN ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG....19
3.1. Giải pháp hướng tới sinh viên...............................................................19
3.1.1. Biết trân trọng chính mình, không so sánh mình với người khác.....19
3.1.2. Làm nhiều hơn, ít nghe lời thị phi.....................................................20
3.1.3. Sống có mục tiêu...............................................................................20
3.1.4. Biến áp lực thành động lực................................................................21
3.2. Giải pháp hướng tới nhà trường, gia đình và mọi người xung quanh
.........................................................................................................................22
3.2.1. Đối với nhà trường............................................................................22
3.2.2. Đối với gia đình.................................................................................22
3.2.3. Đối với bạn bè và mọi người xung quanh.........................................23 MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Những năm gần đây, nổi lên một loại áp lực mang tên “ Áp lực đồng trang lứa”
có “ma lực” rất lớn trong xã hội, xét cả về mặt thể chất lẫn tinh thần. Khi còn nhỏ bạn
luôn bị cha mẹ so sánh với “con nhà người ta”, bạn bị áp lực trước điểm số và thứ
hạng trong lớp. Cùng với thay đổi chóng mặt của thời đại, xã hội cũng phải có sự thay
đổi tương ứng, phải nói rằng việc gặp vấn đề stress do xung quanh quá nhiều người tài
giỏi là điều khó có thể tránh khỏi.
Trong quá khứ, áp lực đồng trang lứa dường như chưa thực sự thể hiện rõ trong
từng ngóc ngách của xã hội. Bởi lẽ lúc ấy tính cạnh tranh chưa cao, chưa có quá nhiều
thử thách cho mọi người, đặc biệt là các bạn trẻ chưa có cơ hội trải nghiệm, làm việc
nhóm hay teamwork. Thêm nữa, do chưa có nhiều người quá quan tâm đến mục tiêu
hay những yêu cầu đặt ra trước mắt nên loại áp lực này chưa thực sự phổ biến.
Tại các trường học, nhất là các trường thuộc top đầu như Đại học Y Hà Nội,
Đại học Ngoại Thương, Đại học Bách Khoa... Có thể mỗi trường đều có một loại áp
lực riêng nhưng nhìn chung, tất cả sinh viên đều ít nhất gặp phải áp lực nhất định. Khi
gặp phải áp lực, có người biết vượt lên nghịch cảnh và đạt được vinh quang. Có người
lại cảm thấy mệt mỏi, chán nản, kém cỏi và tự thu mình lại. Theo cuộc khảo sát của
CareerBuider, áp lực quá lớn từ những người xung quanh không chỉ ảnh hưởng xấu
đến kết quả học tập mà còn đến sức khỏe của họ và cũng là nguyên nhân gây nên một
số bệnh nguy hiểm như: đau đầu, buồn nôn, mất ngủ triền miên,...
Với mong muốn giúp sinh viên, đặc biệt là sinh viên Đại học trên địa bàn nói
chung và sinh viên Đại học Ngoại Thương nói riêng có nhận thức rõ ràng về những
hậu quả mà loại áp lực này gây ra và phần nào tìm ra cách giải quyết cho bản thân khỏi
“Peer Pressure”, nhóm chúng tôi đã quyết định lựa chọn nghiên cứu đề tài “Hiện tượng
áp lực đồng trang lứa của sinh viên Đại học Ngoại Thương”.
2. Tổng quan đề tài
2.1. Tổng quan các tài liệu liên quan đến cơ sở lý thuyết
Peer pressure (hay còn gọi là áp lực đồng trang lứa) nghe có vẻ là một vấn đề
khá “trẻ con" nhưng thực tế, hầu hết các bạn sinh viên hiện nay đều phải coi nó như
một đặc sản và nếm trải khá nhiều, nhất là sinh viên trường Đại học Ngoại Thương.
Thực tế, đã có khá nhiều nghiên cứu nói về vấn đề này.
Theo trang vietcetera.com, peer pressure là khi cá nhân chịu ảnh hưởng bởi
những người thuộc cùng một nhóm xã hội (cùng độ tuổi, cùng lớp, cùng công ty, …)
và phải thay đổi thái độ, giá trị hoặc hành vi của bản thân để phù hợp với nhóm. Áp
lực đồng trang lứa thường ảnh hưởng rõ rệt tới những người chưa phát triển ổn định về
mặt nhân cách, vậy nên thanh thiếu niên, các bạn sinh viên là những người dễ bị tác
động nhất. Không những thế, trang web còn chỉ ra những nguyên nhân dẫn đến áp lực
đồng trang lứa như: mong muốn được hòa nhập, chủ nghĩa tập thể của Á Đông, chuẩn
mực xã hội, mạng xã hội...
Hơn nữa, theo như nghiên cứu của Ameka Lindo - PEER PRESSURE. WHAT
IS PEER PRESSURE?, áp lực đồng trang lứa là khi một nhóm người ảnh hưởng tới
một cá nhân làm thay đổi hành động nhất định nào đó, giá trị nhất định nào đó hoặc
tuân thủ theo một việc làm với mục đích được công nhận. Thời niên thiếu là khoảng
thời gian mà bạn bè đóng một vai trò quan trọng trong cuộc sống của mỗi con người.
Ngày ngày, tình bạn càng ngày càng phát triển hơn, vậy nên một nhóm bạn sẽ là một
nơi mà thanh thiếu niên cảm giác được khám phá nhiều hơn, cảm giác được chấp nhận
và thể hiện bản thân mình. Áp lực đồng trang lứa có thể tác động tích cực đến học
sinh, có thể thúc đẩy họ học tập tốt hơn ở trường, tham gia vào những hoạt động tình
nguyện công ích. Thực tế có những thanh thiếu niên đã nói về việc những người bạn
của họ luôn khuyên họ không tham gia vào những hoạt động tình dục hay sử dụng chất
kích thích. Thế nhưng, vẫn tồn tại những ảnh hưởng tiêu cực từ những người bạn đồng
trang lứa. Peer pressure vẫn có thể dẫn tới học sinh - sinh viên có những việc làm sai
trái, ảnh hưởng tới tâm lý của họ.
Theo cuốn bách khoa toàn thư thế giới - The World Book Encyclopedia đã nói:
“Hầu hết thanh thiếu niên lui tới mật thiết hơn với những người cùng lứa với họ - tức
bạn bè và người quen. Các thanh thiếu niên này muốn có được sự tán đồng của bạn bè
cùng lứa thay vì cha mẹ, và họ có thể thay đổi hành vi nhằm đạt được điều này”, hơn
thế nữa họ “rất quan tâm tới những vấn đề mà theo họ, sẽ ảnh hưởng đến việc được
người khác ưa thích, chẳng hạn như cách ăn mặc, khả năng lãnh đạo và thành công trong việc hẹn hò”.
Chúng tôi hoàn toàn đồng tình với những nghiên cứu trên, hiện tượng áp lực
đồng trang lứa còn xuất hiện với cường độ lớn hơn trong những môi trường mang tính
cạnh tranh cao. Điển hình như trường Đại học Ngoại Thương - là một môi trường năng
động với rất nhiều sinh viên giỏi (luôn thi nhau apply Big 4, quán quân các cuộc thi
lớn như I-invest, bản lĩnh Marketer, Ứng viên tài năng, nhiều bạn là người mẫu, hoa
hậu, …). Với một môi trường cạnh tranh như thế, peer pressure xuất hiện là một điều dễ hiểu.
2.2. Tổng quan các tài liệu liên quan đến thực trạng về vấn đề áp lực đồng trang lứa
Áp lực đồng trang lứa là một vấn đề từ lâu đã được các nhà nghiên cứu trên thế
giới quan tâm nghiên cứu, tập trung chủ yếu tìm hiểu áp lực trong học tập của học sinh
các lứa tuổi và tìm ra hướng giải quyết các vấn đề này.
Ở Trung Quốc theo trung tâm nghiên cứu và ngăn ngừa tự tử ở Bắc Kinh đã
tiến hành điều tra trên 15.431 nạn nhân của chứng trầm cảm trong vòng hai năm, 7 kết
quả cho thấy những người từ độ tuổi 18-25 chiếm 37.6%. Theo HiuLong, nhà tâm lý ở
trung tâm nghiên cứu và ngăn ngừa tự tử Bắc Kinh nhận định: “Xã hội đầy rẫy áp lực
và cạnh tranh, vì vậy những người trẻ tuổi vốn thiếu kinh nghiệm giải quyết khó khăn
thường có xu hướng chán nản, thất vọng”.
Yasuyuki Shimizu, người đứng đầu Trung tâm Xúc tiến Đối phó Tự tử Nhật
Bản, nhận thấy mối quan hệ mật thiết từ áp lực đồng trang lứa và nguy cơ tự tử. Ông
nói: "Người Nhật có xu hướng nghĩ rằng họ không sống nổi nếu không hòa đồng với
mọi người xung quanh". Theo ông, hầu hết người dân không theo tôn giáo, nên họ cần
được xã hội chấp nhận. "Áp lực đồng trang lứa" (Peer pressure), hay “doucho
atsuryoku” trong tiếng Nhật, là sức mạnh vô hình khiến con người tuân theo một
chuẩn mực lý tưởng trong xã hội, dù đôi khi họ không thực sự mong muốn và đồng tình.
Tại Việt Nam, đến năm 2002, với đề tài “Rối nhiễu trầm cảm ở học sinh THPT
hiện nay” tác giả Lê Bá Đạt đã đưa ra kết luận 8.8% học sinh THPT Hà Nội trong năm
học 2001- 2002 bị trầm cảm. Nguyên nhân do kết quả học tập không như mong muốn,
sức ép từ phía gia đình, cha mẹ lên các em rất lớn, sự kì vọng của cha mẹ vào con đã
hình thành nên tinh thần trách nhiệm trong học tập. Ngoài sức ép từ phía gia đình, trẻ
phải chịu sức ép từ phía nhà trường, bạn học cùng trang lứa.
Theo chị Khánh Linh đang là sinh viên chuyên ngành Kinh tế đối ngoại tại Đại
học Ngoại thương đã chia sẻ trên trang Sinh Viên Việt Nam: “Mình nghĩ khó khăn
mình gặp phải cũng là khó khăn chung của nhiều bạn trẻ, gói gọn trong 2 từ "peer
pressure" - áp lực đồng trang lứa….Do sự chủ quan cộng với việc tham gia quá nhiều
hoạt động, điểm số kỳ học đầu tiên của mình thấp không tưởng. Đấy là lúc peer
pressure xuất hiện, là cú ngã rất đau của mình. Cũng may là mình kịp nhìn nhận lại,
nếu không, 4 năm đại học của mình sẽ là một cú trượt dài mất. Hiện tại, peer pressure
vẫn tồn tại trong cuộc sống của mình và sau này cũng vậy. Bởi vì giờ đây, nó là động
lực tích cực để mình cố gắng và trở thành một phiên bản tốt hơn mỗi ngày.”
Như vậy, theo như tìm hiểu nghiên cứu chúng tôi có thể đưa ra nhận xét rằng:
Thực trạng Áp lực đồng trang lứa của sinh viên trường Đại học Ngoại Thương đang
rất phổ biến và là một vấn đề cần được lưu tâm. Nhưng, chúng tôi bổ sung rằng: có thể
nói đây mới chỉ là bề nổi của thực trạng này, sâu xa bên trong “con dao hai lưỡi” vô
hình này còn tiềm ẩn những điều gì, chúng ta cần phải đào sâu và tìm hiểu rõ hơn nữa.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối Tượng: Áp lực đồng trang lứa
- Khách thể: Sinh viên Đại học Ngoại Thương cơ sở Hà Nội - Phạm vi nghiên cứu:
Về không gian: Trường Đại học Ngoại Thương cơ sở Hà Nội Về thời gian: Hiện nay
4. Mục tiêu nghiên cứu
Xuất phát từ chính bản thân chúng tôi, những người đã và đang chịu áp lực
đồng trang lứa, nghiên cứu này hy vọng tiếp cận được những khía cạnh cụ thể hơn như
biểu hiện, nguyên nhân, ảnh hưởng… và từ đó đưa ra các giải pháp nhằm hạn chế các
tác động tiêu cực do Peer Pressure mang lại.
CHƯƠNG 1: “ÁP LỰC ĐỒNG TRANG LỨA” VÀ BIỂU HIỆN
CỦA ÁP LỰC ĐỒNG TRANG LỨA 1.1. Khái niệm
Peer pressure (Áp lực đồng trang lứa) là khi cá nhân chịu ảnh hưởng của những
người thuộc cùng một nhóm xã hội (cùng độ tuổi, cùng lớp, cùng công ty, lĩnh vực
chuyên môn,...) và phải thay đổi thái độ, giá trị hoặc hành vi của họ để phù hợp với các chuẩn mực của nhóm. 1.2. Đối tượng
Thanh thiếu niên thường gặp phải tình trạng áp lực đồng trang lứa vì còn thiếu
hụt kinh nghiệm sống, tâm sinh lí chưa được phát triển toàn diện nên dễ bị ảnh hưởng
tiêu cực bởi những yếu tố bên ngoài.
Người lớn cũng không hẳn không bao giờ mắc phải tình trạng này. Biểu hiện rõ
nhất là hiện tượng nhậu nhẹt, hút thuốc là để giải tỏa căng thẳng, áp lực vì đồng nghiệp
giỏi hơn mình, áp lực vì gia đình người ta hạnh phúc, con cái đầy đủ hơn gia đình mình,... 1.3. Biểu hiện
Áp lực này sinh ra ở bên trong, nhưng nó cũng có những biểu hiện khá rõ về
mặt cơ thể, tinh thần, qua hành vi. Từ đó giúp con người hiểu và nhận diện được
những dấu hiệu áp lực của bản thân mình cũng như của người khác. Dưới đây là một
số biểu hiện chứng tỏ con người đang chịu gánh nặng từ áp lực đồng trang lứa.
Biểu hiện về mặt cơ thể
Yếu tố đầu tiên, rất dễ nhận thấy ở người đang căng thẳng do áp lực đồng trang
lứa đó là về mặt cơ thể. Đang gánh trên vai một áp lực quá lớn, vượt quá sức chịu
đựng thì cơ thể sẽ có những phản ứng lại. Cụ thể như sau: - Mệt mỏi - Chóng mặt - Tim đập nhanh - Đau đầu - Trí nhớ giảm - Khó tập trung
Biểu hiện về mặt tình cảm
- Có nhiều cảm xúc lẫn lộn, thay đổi nhanh
- Cảm thấy bồi hồi, lo lắng, sợ hãi - Tự ti, mặc cảm
- Cảm thấy vô vọng, mất phương hướng
- Cảm thấy bị dồn nén - Cảm thấy xa lạ
- Tự đổ lỗi cho bản thân
- Cảm thấy dễ bị tổn thương
Biểu hiện về mặt hành vi - Khó ngủ, ăn không ngon
- Không bình tĩnh, dễ cáu giận
- Không muốn tiếp xúc với người khác
- Uống rượu, bia, hoặc hút thuốc
Như vậy, người có biểu hiện bị áp lực đồng trang lứa thường có cảm xúc buồn
bã, thất vọng, lo lắng, sợ hãi, trong tư duy thì mất tập trung, giảm trí nhớ, bị lẫn lộn
dần dần dẫn tới tình trạng stress thậm chí trầm cảm kèm theo những hành vi chủ yếu
như: dễ cáu giận, khó ngủ, ăn không ngon, có thể sử dụng những chất kích thích như:
uống rượu, bia, hút thuốc lá để giải tỏa áp lực bất chấp những ảnh hưởng về mặt sức khỏe.
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HIỆN TƯỢNG ÁP LỰC ĐỒNG
TRANG LỨA CỦA SINH VIÊN ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG HIỆN NAY
2.1. Kết quả khảo sát về tình trạng áp lực đồng trang lứa của sinh viên Đại học Ngoại Thương
Thực trạng Áp lực đồng trang lứa của sinh viên trường Đại học Ngoại Thương
đang rất phổ biến và là một vấn đề cần được lưu tâm. Tất cả chúng ta đều thuộc về
nhiều nhóm đồng trang lứa ở những thời điểm khác nhau trong suốt cuộc đời. Ảnh
hưởng đồng trang lứa là sự ảnh hưởng của nhóm đến những thành viên trong nhóm
làm cho các thành viên trong nhóm có sự đồng điệu về những suy nghĩ và hành động.
Điều này được thể hiện rõ trong biểu đồ dưới đây dựa trên kết quả khảo sát hơn 100
sinh viên đang học Đại học Ngoại Thương:
Hình 1: Biểu đồ mức độ ảnh hưởng của hiện tượng áp lực đồng trang lứa
Nhìn vào biểu đồ, ta thấy rất rõ rằng mức độ ảnh hưởng của Áp lực đồng trang
lứa đối với sinh viên đại học Ngoại Thương là rất lớn, chỉ có một số ít người là chưa
từng gặp phải tình trạng này. Xem xét tần số và tỷ lệ các bạn chọn các mức độ gặp
trong cuộc sống, ta cũng có thể nhận thấy đại đa số các bạn cho rằng mình thỉnh
thoảng gặp tình trạng áp lực đồng trang lứa (chiếm 52,9% mẫu nghiên cứu) và số
lượng người thường xuyên gặp phải lên đến 21,6%. Đây là con số đáng báo động và
chứng tỏ rằng hiện tượng áp lực đồng trang lứa xảy ra khá phổ biến. Với những sinh
viên “rất thường xuyên” gặp áp lực đồng trang lứa rất cần sự trợ giúp kịp thời và đúng
đắn của bạn bè, gia đình và xã hội, nếu không thì sự căng thẳng này có thể phát triển
tới mức trở thành bệnh lý, dẫn tới trầm cảm, khi đó hậu quả thật khó lường. Nhưng
trách nhiệm đặt ra là ai sẽ là người giúp đỡ các sinh viên trong trường hợp này, ai sẽ là
người sẵn sàng quan tâm, lắng nghe và chia sẻ với các sinh viên những vấn đề này?
Khi các sinh viên thực sự cần sự nâng đỡ về mặt tinh thần các sinh viên phải tìm đến
đâu? Đây thực sự là vấn đề cần được quan tâm đúng mức.
Hình 2: Biểu đồ mức độ khả năng tự tìm ra cách giải quyết với áp lực trong cuộc sống
Mặc dù số người gặp phải là rất nhiều cũng như mức độ ảnh hưởng lớn, tuy
nhiên chỉ có một số ít người rất thường xuyên (4.5%) và thường xuyên (26.5%) là tìm
ra cách giải quyết khi gặp phải tình trạng áp lực. Còn lại là đa số thỉnh thoảng, hiếm
khi và một số ít là chưa từng. Như vậy, giới trẻ đang bị khó giải quyết hóa vấn đề mình
gặp phải và còn thiếu kinh nghiệm, nhận thức, làm chủ tốt bản thân mình khi gặp phải
áp lực. Chính vì thế, khi gặp áp lực, đặc biệt là áp lực đồng trang lứa trong trường học
đã trở thành một áp lực rất lớn đối với các sinh viên Ngoại Thương hiện nay, có thể
dẫn tới cả những tác động tiêu cực và tích cực.
2.2. Nguyên nhân dẫn tới tình trạng áp lực đồng trang lứa của sinh viên Đại học Ngoại Thương
Peer pressure - áp lực đồng trang lứa là một hội chứng về tâm lý mà đa số sinh
viên ít nhiều đều đã (đang) trải qua, đặc biệt với môi trường lý tưởng, năng động như
Đại học Ngoại Thương thì đối mặt với áp lực đồng trang lứa giống như việc “chạy trời
không khỏi nắng". Vậy, đâu là nguyên nhân dẫn đến việc sinh viên FTU luôn chịu ảnh
hưởng bởi áp lực đồng trang lứa?
Áp lực đến từ gia đình
Hình 3: Biểu đồ mức độ áp lực ở nguyên nhân “Áp lực đến từ gia đình”
Theo biểu đồ, đa số sinh viên ít nhiều đều chịu áp lực đến từ cha mẹ của họ (với
tỉ lệ lên tới 83,3%), ta thấy được áp lực đến từ cha mẹ cũng là một nguyên nhân khá
phổ biến dẫn đến áp lực đồng trang lứa. Trong đó số sinh viên thường xuyên cho đến
rất thường xuyên bị chịu áp lực bởi chính các bậc phụ huynh của họ chiếm tới 33,33%.
Ai cũng biết đến trường Đại học Ngoại thương với điểm đầu vào luôn nằm trong “top"
cao nhất của cả nước, vậy nên sinh viên FTU luôn được bố mẹ kỳ vọng là điều hiển
nhiên. Thế nhưng theo biểu đồ, sự kỳ vọng của bậc phụ huynh vô tình trở thành những
áp lực vô hình, luôn muốn con mình đạt được những thành tích nhất định, chứng chỉ,
một công việc tốt, … Những mong muốn của bố mẹ mặc dù là tốt cho con của họ
nhưng đến một mức độ nào đó, sinh viên sẽ cảm thấy căng thẳng hơn, lo lắng hơn rất
nhiều khi gặp thất bại (điểm kém, công việc chưa ổn định, …) .
Áp lực vì sự năng động của những FTUer khác
Hình 4: Biểu đồ mức độ áp lực ở nguyên nhân “Áp lực vì sự năng động của những FTUer khác”
Trường Đại học Ngoại Thương có một môi trường năng động bậc nhất trong số
các trường đại học với rất nhiều các hoạt động do sinh viên tổ chức nên sinh viên
trường luôn là những sinh viên học giỏi, chơi giỏi. Mà áp lực đồng trang lứa sinh ra
bởi một môi trường như thế là điều tất yếu nên sinh viên Ngoại Thương luôn cảm thấy
áp lực với chính những người cùng tuổi với mình, những người bạn của mình. Trong
biểu đồ, hơn 90% số sinh viên cảm thấy áp lực vì sự năng động, sự giỏi giang của
những FTUer khác. Điều này cũng dễ hiểu khi có rất nhiều sinh viên năm nhất thi
nhau vào các câu lạc bộ của trường, sinh viên năm hai, năm ba thi tuyển vào Big 4,
MT (Manager Trainee), ... không những thế, sinh viên tham gia các cuộc thi khá nhiều
như Ứng viên tài năng, bản lĩnh Marketer, khởi nghiệp cùng Kawai, Unilever Future
Leader, … trong khi các bạn thật sự chưa đạt được thành tích như thế. Có những bạn
sẽ có thêm động lực, nhưng có rất nhiều bạn cảm thấy hoang mang nhiều hơn, thậm
chí sự tự tin của các bạn sẽ giảm đi và dễ dàng trở nên mặc cảm với bản thân, không
có được định hướng rõ ràng cho bản thân mình.
Áp lực đến từ mạng xã hội
Hình 5: Biểu đồ mức độ áp lực ở nguyên nhân “Áp lực đến từ mạng xã hội”
Với các bạn sinh viên Gen Z hiện nay, mạng xã hội là một điều không thể thiếu
đối với mỗi người, ví dụ như Facebook, Instagram, YouTube, ...Tất nhiên, trên mạng
xã hội luôn có những bài viết liên quan tới việc “khoe thành tích", chẳng hạn như “từ
6.5 lên 7.5 IELTS WRITING, mình đã làm như thế nào?" hay “mình đã làm thế nào để
vừa tốt nghiệp loại xuất sắc, vừa vô địch vài cuộc thi, học 3 ngoại ngữ, intern tại P&G
và tham gia hoạt động ngoại khoá". Khi các bạn sinh viên tiếp cận đến những bài viết
như thế, một phần họ sẽ học hỏi được nhiều thứ nhất định nhưng một phần cũng đem
lại áp lực cho họ. Biểu đồ trên đã thể hiện được độ phổ biến của việc “áp lực vì những
bài khoe thành tích" với 89,2% số sinh viên đang (đã) chịu áp lực khi đọc những bài
viết đó. Hơn thế nữa, sinh viên Ngoại Thương luôn có nhiều thành tích, luôn cạnh
tranh một cách mạnh mẽ, chính những điều này đã làm tăng số bài viết nói về thành
tựu của họ trở nên ngày càng nhiều hơn, trên mạng xã hội cũng sẽ xuất hiện những bài
viết đó một cách dày đặc hơn.
Áp lực từ chạy theo trào lưu và các chuẩn mực xã hội
Hình 6: Biểu đồ mức độ áp lực ở nguyên nhân “Áp lực từ chạy theo trào lưu và các chuẩn mực xã hội”
Theo biểu đồ, ta thấy sinh viên FTU chịu ảnh hưởng bởi các chuẩn mực xã hội
không quá nặng nề. Nhưng nó vẫn thể hiện được độ phổ biến của việc này khi số
lượng sinh viên FTU chịu áp lực bởi các chuẩn mực lên tới 79,4%. Thậm chí, tới
19.6% số sinh viên thường xuyên chịu ảnh hưởng bởi các chuẩn mực xã hội. Như đã
nói ở trên, số lượng bài đăng về thành tích ngày một nhiều, nó cũng vô tình tạo nên
những hình mẫu, những khuôn mẫu. Nó cũng tạo nên những cái nhìn tốt đẹp về sinh
viên Ngoại Thương nhưng cũng không ít những người có thành kiến không tốt về họ,
điều này cũng tạo nên một áp lực không đáng có với những FTUer. Không những thế,
khi xung quanh rất nhiều người giỏi, đẹp hay sành điệu và các bạn sinh viên luôn cố
gắng hoà nhập hay theo đuổi những thứ đó, áp lực sẽ sinh ra khi từ việc miễn cưỡng
chạy theo những hành động đó hoặc khi chúng ta không có đủ khả năng để chạy theo trào lưu đó.
Đó là những nguyên nhân từ khách quan, vậy còn nguyên nhân chủ quan? Áp
lực đồng trang lứa cũng phát sinh khi các bạn sinh viên vẫn chưa phát triển ổn định về
mặt nhân cách hay kinh nghiệm sống. Đặc biệt với sinh viên năm nhất, khi họ vẫn
đang trong giai đoạn phát triển và chưa có định hướng rõ ràng cho bản thân mình,
chưa biết rõ giá trị của bản thân. Mà trong giai đoạn này, những người đồng trang lứa,
những người bạn là người ảnh hưởng tới bản thân sinh viên khá nhiều, khi các bạn
khác thành công, cuộc sống của họ tốt, công việc tốt hơn, thì bản thân mình sẽ dễ dàng
trở nên áp lực, stress, luôn phải tự thôi thúc bản thân phải bắt kịp những con người như
thế trong khi thứ quan trọng nhất chính là giá trị bản thân của họ.
2.3. Ảnh hưởng của áp lực đồng trang lứa với sinh viên Đại học Ngoại Thương
2.3.1. Ảnh hưởng tích cực
Một người sống ở trong môi trường tốt sẽ có điều kiện để phát triển bản thân
mình hơn. Đó là lý do dù Ngoại Thương là một môi trường khắc nghiệt và đầy cạnh
tranh, nhưng cũng sẽ không thể phủ nhận được đây là cái nôi nuôi dưỡng biết bao thế
hệ trẻ tuổi tài năng, gây dựng nên tên tuổi cho ngôi trường, giúp nó trở thành niềm mơ
ước của bao học sinh cũng là niềm hãnh diện của những người đã và đang học tập tại
đây. Do vậy, nó mang tới một số ảnh hưởng tích cực được kể đến sau đây.
- Tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh
Khi ta trưởng thành, cạnh tranh là một sự tất yếu của cuộc sống, nhưng điều đó
không hoàn toàn xấu. Cạnh tranh giúp ta biết được bản thân đang ở mức nào, cần phải
cố gắng ra sao để đạt được mục tiêu. Cạnh tranh thực chất xuất phát từ sự so sánh, ta
sẽ phải hứng chịu cảm giác bị đặt lên bàn cân với người khác, áp lực từ phía bên kia
quả cần có thể gây ra những gánh nặng khó vượt qua, nhưng chiếc cân sẽ không mãi
lệch về một phía, ta hoàn toàn có thể lấy lại được thế chủ động bằng cách nỗ lực và chăm chỉ.
Hình 7: Biểu đồ mức độ ảnh hưởng của áp lực dẫn đến “Sinh viên muốn chuyển trường”
Qua biểu đồ thấy rằng gần 70% sinh viên chưa từng hoặc hiếm khi có suy nghĩ
chuyển trường. Ta sẽ không thể khẳng định rằng 70% này họ chưa từng trải qua áp lực
đồng trang lứa vì trong một môi trường như này, họ có thể giỏi nhưng sẽ có người giỏi
hơn, vì vậy gặp phải loại áp lực này là điều khó tránh khỏi. Vậy tại sao họ lại không từ
bỏ môi trường đầy tính cạnh tranh này? Có lẽ một phần, họ đã nhận thức ra bản thân.
Một người khôn ngoan sẽ không bao giờ dậm chân tại chỗ, họ sẽ tìm một điểm tựa để
bật cao hơn và xa hơn. Ngoại Thương cũng vậy, môi trường này mang đến rất nhiều
điều, hỏi hỏi được ở nơi đây không chỉ là kiến thức từ thầy cô mà còn là những chia sẻ
của bạn bè xung quanh, họ mang đến một thế giới quan không còn non nớt nữa mà là
những bài học trường đời sâu sắc, trở thành một điểm tựa lý tưởng cho hành trang mang theo sau này.
- Nhận thức đúng đắn về bản thân
Bị áp lực là khoảng thời gian bạn dành cho việc suy nghĩ về bản thân mình
nhiều nhất. Sẽ luôn có những suy nghĩ tiêu cực xuất hiện khiến cho ý thức của bạn bị
cào xé, nhưng với những người có ý chí mạnh mẽ, họ sẽ tìm được sự an ủi trong nội
tâm để trải qua loại áp lực này. Có thể vấn đề đang gây áp lực chưa được giải quyết
nhưng ít nhất tâm lý sẽ bớt đi phần nào gánh nặng để trí óc tìm ra được hướng đi mới.
Khi gặp phải loại áp lực này, điều đó không đủ để chứng tỏ bạn kém cỏi hay
lười nhác mà nó chỉ khẳng định rằng bạn đang phát triển, bạn muốn nỗ lực, khao khát
thành công và đang dần có trách nhiệm với chính mình. Bản thân bạn cảm nhận được
sự áp lực vì chỉ khi con người cần sự đi lên thì họ mới lo lắng về những bước lùi của
bản thân và bước tiến của mọi người xung quanh. Nhận thức được bản thân chính là
hoàn thành một bước đi khởi đầu cho sự trưởng thành, có nó, ta sẽ tự tin khám phá ra
được nhiều khía cạnh của bản thân để rồi nhận ra sự độc nhất của mỗi người.
- Trở thành động lực để phấn đấu
Áp lực đồng trang lứa không những là thử thách mà còn là cơ hội để ta mài dũa
lại bản thân, để thấy rằng muốn thành công thì phải thực sự nỗ lực, tác động bên ngoài
không phải để bản thân trở nên yếu đuối không có sức chống cự mà để vực dậy tinh
thần chiến đấu. Khi những áp lực từ mọi hướng cứ lần lượt và tới tấp dồn lại, thay vì
cố gắng lờ nó đi trong vô ích thì hãy tập cách đồng hành cùng nó trên chặng đường của mình.
Điều bạn cần nhất không phải là thay đổi áp lực mà là thay đổi thái độ của bản
thân đối với nó. Đôi khi bạn sẽ cảm thấy nặng nề và sợ hãi, nhưng hãy cố gắng vượt
qua những cảm giác ấy mà đi đến đích của chặng đường. Những khó khăn mà bạn đã
trải qua để đạt được mục tiêu sẽ luôn tỉ lệ thuận với giá trị của thành quả mà bạn nhận được.
Không thể phủ nhận rằng áp lực chính là động lực để ta phát triển hơn. Chính
áp lực từ bạn bè, từ danh xưng “Con nhà người ta” đã cho ta một mong muốn đánh bại
cái hình mẫu mà bố mẹ áp đặt lên ta bao nhiêu năm nay, nó thôi thúc sự nỗ lực, cố
gắng không ngừng để vượt qua định kiến, xây đắp thêm một hình mẫu lí tưởng khác
cho riêng bản thân mình, trở thành mình ở phiên bản tốt đẹp hơn, tự tin hơn. Vậy nên,
áp lực này không hề xấu, con người chính là nhân tố điều hướng bản chất nó hình
thành ra sao, nhận thức đúng đắn sẽ đưa ta tới những đỉnh cao mới nhưng ngược lại, đi
sai hướng có thể gây ra những ảnh hưởng vô cùng nghiêm trọng đến sức khỏe, tinh thần,...
2.3.2. Ảnh hưởng tiêu cực
Hình 8: Biểu đồ mức độ ảnh hưởng của áp lực dẫn đến “Mất niềm tin và không muốn cố gắng”
Hình 9: Biểu đồ mức độ ảnh hưởng của áp lực dẫn đến suy nghĩ tiêu cực
Qua khảo sát ta có thể thấy, tỉ lệ ảnh hưởng tiêu cực của áp lực đồng trang lứa
lên sinh viên hiện nay chiếm không quá nhiều, chủ yếu rơi vào khoảng “ Thỉnh
thoảng” và “ Hiếm khi”. Điều này hẳn là do tác động của các yếu tố ngoại cảnh khác
khiến cho cá nhân trong một khoảng thời gian, không gian nào đó rơi vào suy nghĩ tiêu
cực. Những suy nghĩ này sẽ gây ra ảnh hưởng không hề nhỏ tới bản thân người chịu phải.
- Làm mất đi sự tự tin của bản thân
Đây có lẽ là ảnh hưởng phổ biến nhất của áp lực đồng trang lứa. Cá nhân mất đi
niềm tin vào khả năng của chính họ và trở lệ thuộc vào người khác. Trên hết, áp lực
này là do chính họ mang bản thân ra để so sánh với người khác, luôn cảm thấy mình
không thể bằng người khác, đùn đẩy công việc cho người ta vì nghĩ họ làm tốt hơn.
Điều này không chỉ khiến cá nhân gạt bỏ đi một cơ hội thể hiện của bản thân mà còn
làm họ càng lún sâu sau bóng của người khác.
Từ một bài viết trên kênh ftuzone.org chia sẻ: “Ngày ấy, giây phút biết rằng
mình đậu Ngoại thương, tớ đã khóc vì quá sung sướng….. Vậy mà, chỉ sau ba tháng
thôi, tớ lại bắt đầu cảm thấy áp lực và sợ hãi. Những người xung quanh tớ vô cùng nổi
bật, vô cùng tài giỏi. Nhìn các bạn mới vào đậu các cuộc thi, đậu câu lạc bộ, tìm được
cho mình một nhóm bạn mới,… làm tớ buồn vô cùng. Vì tớ chẳng làm được điều gì cả,
tớ nhút nhát, tớ thiếu bản lĩnh, và… tớ không tin vào chính bản thân mình. Những giờ
học trên lớp, nhìn mọi người tranh nhau phát biểu, sôi nổi năng động khi làm việc
nhóm, khiến tớ cảm thấy mình chẳng là gì cả. Tại sao mình không tài giỏi như các
bạn, tại sao mình lại học trong môi trường này, và tại sao giờ đây mình lại ghét bỏ
chính cái ước mơ mà mình đã nỗ lực phấn đấu suốt bao năm qua?” Ai trong chúng ta
khi bước vào một môi trường mới cũng sẽ cảm thấy choáng ngợp như vậy, mất đi sự
tự tin vốn có để rồi cảm thấy mất phương hướng, mất hết nghị lực, ý chí vươn lên.
- Trở nên đố kỵ với bạn bè
Các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng: “Sự ghen tị thực sự kích hoạt một vùng của
não có liên quan đến những đau đớn về thể xác. Cảm giác ghen tị cũng gần như là
không thể tránh khỏi. Bởi vì sự ghen tị là một hậu quả vô hình của một việc chúng ta
thường làm chính là: so sánh”
Những người ghen tị thường nhìn vào thành công, hạnh phúc và vẻ đẹp của
người khác rồi sinh ra tâm lí bất ổn, đắm chìm trong những suy nghĩ và cảm xúc tiêu
cực như buồn bã, lo lắng, hận thù và cảm giác tự ti. Hơn nữa, họ luôn tập trung vào
những khuyết điểm hoặc lỗi lầm của người khác. Đố kỵ không chỉ phá hủy mối quan
hệ giữa con người với nhau, ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn khiến bạn đánh mất
chính mình. Tóm lại, trong mọi trường hợp, nó sẽ có tác động tiêu cực đến cuộc sống
và công việc. Dường như, mỗi chúng ta đều có một chút tính khí xấu hơn thua người
khác. Tuy nhiên, thay vì buồn bã với thành công của họ. Chúng ta nên lấy đó làm động
lực để mà cố gắng hơn nữa. Chỉ khi đó, tâm trí chúng ta mới luôn cảm thấy nhẹ nhàng
và không cảm thấy áp lực.
- Sức khỏe suy giảm, tinh thần sa sút
Áp lực đồng trang lứa là một trong nhân tố tạo sức ép cho con người, đặc biệt là
sinh viên trong quá trình học tập làm cho chúng ta cảm thấy căng thẳng, gây cản trở
hoạt động, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và sức khoẻ của con người. Trạng thái
căng thẳng này gây ra tình trạng khó chịu hoặc thương tổn về mặt cảm xúc, tinh thần
và có thể làm ảnh hưởng đến sức khoẻ. Có thể dễ dàng nhận thấy sinh viên khi bị áp
lực đồng trang lứa thường xuất hiện các dấu hiệu: Mất ngủ hoặc ngủ không ngon giấc,
không muốn học tập, làm việc, giao tiếp một cách bình thường, cảm giác khó chịu và
ưu phiền. Lâu dần tình trạng này sẽ gây ra một số căn bệnh nguy hiểm như bệnh cao
huyết áp, bệnh tim, đồng thời làm tăng nguy cơ các bệnh tâm thần, tâm lý. Ngoài ra,
những người bị áp lực tâm lý nặng nề thường có xu hướng sử dụng bia rượu, thuốc lá
các chất kích thích để giải tỏa căng thẳng, mệt mỏi, điều này càng làm ảnh hưởng
nghiêm trọng tới sức khỏe thể chất lẫn tinh thần.
- Bị cuốn theo những cám dỗ
Trong cuộc khảo sát đã được thực hiện với sinh viên Ngoại Thương, sau khi lựa
chọn có hay không mình từng bị áp lực từ đồng trang lứa. Những người tham gia được
mời chia sẻ về trải nghiệm của lần tiếp xúc với áp lực đó. Trong đó, có tâm sự nói rằng
họ mong muốn có được những thứ mà nhiều người khác đang có, ví dụ nếu mọi người
mang một đôi Vans thì họ cũng muốn sở hữu một đôi Vans. Đây là một ví dụ điển
hình về việc cố gắng hoà nhập bằng cách chạy theo trào lưu, kết quả là họ sẽ bị rơi vào
khủng hoảng nếu không làm được điều mà người khác đang làm. Lời tâm sự khác kể
về việc được bạn bè mời đi dự tiệc, nhưng người này lại thích ở nhà đọc sách hơn, kết
quả, người này bị gọi là mọt sách và bị trêu chọc suốt khoảng thời gian sau đó. Những
người bạn vừa được đề cập ở trên là minh chứng rõ nhất cho thấy áp lực từ bạn bè có
thể tiêu cực đến mức độ nào
Nguy hiểm hơn khi bị ảnh hưởng xấu từ bạn bè là sự hình thành nên những tệ
nạn xã hội rất khó kiểm soát như hút thuốc ở tuổi vị thành niên, sử dụng chất cấm, chất
kích thích,… Người sử dụng nghĩ đó là một hình thức giải trí thông thường, phô
trương “sự trưởng thành” của mình. Những hành động này được gọi là đua đòi, a dua,
rất phổ biến trong giới trẻ. Không chỉ mang đến hậu quả tiêu cực cho cá nhân mà cho
cả một xã hội, cộng đồng. TIỂU KẾT
Kết quả khảo sát hiện tượng áp lực đồng trang lứa của sinh viên trường Đại học Ngoại Thương cho thấy:
Đa số sinh viên Đại học Ngoại Thương đều có nhận thức ở mức trung bình về
hiện tượng áp lực đồng trang lứa. Tuy nhiên, mức độ về khả năng tự giải quyết còn
thấp do đó các bạn rất cần sự chia sẻ từ phía bạn bè, người thân và nhà trường.
Các bạn sinh viên có thể nhận thức được về sức ảnh hưởng của áp lực đồng
trang lứa đến đời sống cũng như học tập của mình. Áp lực đồng trang lứa đang diễn ra
ngày càng phổ biến trong xã hội. Khi áp lực đồng trang lứa xuất hiện, các bạn dễ bị
mất tự tin, mất ý chí phấn đấu, bị cuốn theo những cám dỗ, suy giảm sức khoẻ, học tập.
Có nhiều nguyên nhân ảnh hưởng đến việc các bạn sinh viên dễ bị áp lực đồng
trang lứa, trong đó, nguyên nhân phổ biến nhất mà các bạn sinh viên Đại học Ngoại
Thương gặp phải là do quá nhiều bạn xung quanh năng động, được nhiều học bổng và
giải cao trong khi bản thân chưa thật sự đạt được thành tích.
Chúng tôi cho rằng nhà trường cần quan tâm nhiều hơn nữa đến các hoạt động
thiết thực nhằm nâng cao nhận thức của các bạn sinh viên cũng như đưa ra những hỗ
trợ hiệu quả hơn đối với hiện tượng áp lực đồng trang lứa.